AFGANİSTAN ÜLKE RAPORU Eylül 2013 B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ 2 AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ I. GENEL BİLGİLER Resmi Adı : Afganistan İslam Cumhuriyeti Yönetim Şekli : Cumhuriyet Coğrafi Konumu : Orta Batı Asya’da yer alan Afganistan, kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan; doğuda Çin ve Pakistan; güneyde Pakistan; batıda İran ile çevrilidir. Zaman Ayarı - GMT : GMT’den 4 saat 30 dakika ileridir. Zaman Ayarı - Türkiye : Türkiye’den yaz saatinde 1 saat 30 dakika, kış saatinde 2 saat 30 dakika ileridir. Yüzölçümü : 647.500 km2 Başkent : Kabil (3.2 Milyon) Önemli Şehirleri : Kandahar (460 Bin), Herat (400 Bin), Mezar-ı Şerif (380 Bin), Kunduz (230 Bin), Celalabad (210 Bin), Gazne (160 Bin) İklimi : Ülke tipik Orta Asya karasal ikliminin etkisi altındadır. Kış mevsiminde sert soğuklar ve düşük sıcaklıklar görülür. Kış aylarında ortalama sıcaklık -2oC’ye kadar düşer. Yaz mevsiminde ise yüksek sıcaklıklar ve kuru hava şartları hakimdir. Yaz aylarında ortalama sıcaklık 32-33oC’ye kadar yükselir. Resmi Dil : Darice, Peştunca Ticari Dil : Darice, Peştunca, İngilizce Din : Müslüman (%99), Diğer (%1) Üyelikler : Birleşmiş Milletler (1946), Dünya Bankası (1946), Uluslararası Para Fonu (IMF) (1946), İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) (1969), Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (ECO) (1992), Dünya Ticaret Örgütü (Gözlemci Üye) 3 AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ II. DEMOGRAFİK GÖSTERGELER Nüfus 29,8 Milyon (2012) Türk Kökenli Nüfus 3,5 Milyon (Özbek ve Türkmenler) 46 kişi/km2 % 50,3 Nüfus Yoğunluğu 15-64 Yaşın Nüfusa Oranı İnternet Kullanıcıları OECD Gelir Grubu Beklenen Yaşam Süresi İşgücü İşsizliğin toplam işgücüne oranı % 5,5 Alt 48,7 Yıl (2011 verisi) (OECD Ort: 80) 7,4 Milyon (2011 verisi) % 35 (2008 verisi) Kaynak: Dünya Bankası (20.09.2013) III. EKONOMİK GÖSTERGELER YILLAR Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (Milyar ABD $) (GDP) Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Dünya Sıralaması Kişi Başı Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (ABD Doları) Reel GSYİH Büyüme Hızı (%) Enflasyon (Tüketici Fiyatlarıyla) (%) Para Birimi = Afgani (AFN) 2010 15,9 2011 18,0 2012 19,9 107 105 105 561 619 1100 8,4 12,9 7,0 5,7 10,2 6,8 1 AFN=0,03 TL Kaynak: Dünya Bankası (20.09.2013) IV. BİR BAKIŞTA AFGANİSTAN Sektörlerin Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya Katma Değer Oranı (%) Tarım : % 24,3 Sanayi : % 23,3 Hizmetler : % 52,5 Kaynak: Dünya Bankası (20.09.2013) İllegal yollardan gerçekleştirilen uyuşturucu ticareti Afganistan’ın en önemli gelir kaynağı durumundadır. Bundan başka ciddi gelir kaynağı bulunmayan ülkenin yeniden yapılanması ve kalkınması dış mali yardıma bağlı görünmektedir. Uzun süren iç savaşlar ve son uluslararası askeri müdahalenin ardından Afganistan'ın, temel ekonomik politikası, dış yardım ve yabancı 4 AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ yatırım sağlanması ve bu yardım ve yatırımların en verimli şekilde kullanılması ve özel sektörün geliştirilmesini amaçlayan bir politika olarak şekillenmektedir. Mevcut koşullar altında da Afganistan’daki merkezi hükümetin ülkenin yeniden inşa edilmesine yönelik olarak harcayabileceği herhangi bir fon bulunmamaktadır. Bu sebeple kısa ve orta vadede, ülkenin yeniden yapılanması Batılı ülkelerin özellikle A.B.D.’nin ülkeye yapacağı dış yardımlara bağlı durumdadır. Sınırlı da olsa ülkede var olan kamu işletmelerinin özelleştirilmesi ve bunlardan elde edilen gelir an itibariyle ülkenin en önemli ekonomik gelişmelerinden birini oluşturmaktadır. V. DIŞ TİCARETİ AFGANİSTAN’IN DIŞ TİCARETİ (Mallar ve Hizmetler) (Milyar ABD Doları) Yıllar İhracatı İthalatı 2005 2008 2009 2010 2011 1,7 1,7 1,8 1,5 1,5 4,8 5,5 5,2 7,1 6,5 Ticaret Hacmi 6,5 5,2 7,0 8,6 8,0 Ticaret Dengesi -3,1 -3,8 -3,4 -5,6 -5,0 Dünya Bankası (20.09.2013) Başlıca İhracat Yaptığı Ülkeler (İlk 5 Ülke – 2011) Başlıca İthalat Yaptığı Ülkeler (İlk 5 Ülke – 2011) Başlıca İhraç Ürünleri (İlk 5 Ürün – 2011) Başlıca İthal Ürünleri (İlk 5 Ürün – 2011) Pakistan, Hindistan, Tacikistan, ABD, Rusya Pakistan, ABD, Rusya, Hindistan, Çin 1. 2. 3. 4. 5. Afyon Meyve ve fındık Halı Yün Pamuk 1. 2. 3. 4. 5. Makine ve cihazlar Gıda ürünleri Tekstil Ham petrol Petrol ürünleri Kaynak: CIA The World Factbook (20.09.2013) 5 AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ VI. TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ TÜRKİYE – AFGANİSTAN TİCARİ İLİŞKİLERİ (Milyon ABD Doları) Yıllar 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 (ilk 6 ay) Türkiye’nin İhracatı 113 91 109 137 234 260 276 290 138 Türkiye’nin İthalatı 8 10 12 9 5 5 5 7 6 Ticaret Hacmi 121 101 121 146 239 265 281 297 144 Ticaret Dengesi 105 81 97 128 229 255 271 283 132 Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (20.09.2013) Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu 2012 Yılında Türkiye’nin Afganistan’a İhracatındaki Başlıca Ürünler (İlk 10) · Elektrik için izole tel, kablo, izole iletici, optik lif kablo · Demir-çelikten inşaat ve aksamı · Dokunmuş halılar, yer kaplamaları-kilim, sumak, karaman vb. · Tuvalet kağıtları, kağıt havlu, mendil, kumaş, masa örtüsü vb. 6 AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ · Petrol ve bitümenli minerallerden üretilen-ham hariç-yağlar 2012 Yılında Türkiye’nin Afganistan’dan İthalatındaki Başlıca Ürünler (İlk 10) · Düğümlü,sarmalı halılar,yer kaplamaları · Sığır ve at cinsi hayvanların derileri-ham · Diğer yağlı tohumlar · Demir-çelikten sıkıştırılmış,sıvı gazlar için kaplar · Diğer bitkisel maddeler VII. YATIRIM İLİŞKİLERİ Türk inşaat sirketleri, Afganistan’ın altyapısının inşasında önde gelen aktörler konumundadırlar. Türk inşaat firmaları, Afganistan’da alt yüklenici olarak birçok proje almış bulunmaktadırlar. Afganistan’da faaliyet göstermekte olan Türk firmalarının %95’i inşaat sektöründe çalışmakta olup, orta ve büyük çaptaki firmaların 2002 yılından 2010 yılı Haziran ayına kadar aldıkları ve halen yapımına devam ettikleri taahhütlerin (İş Alındı ve İş Bitirme belgeleri kayıtlarına göre) toplam miktarı 2 milyar 814 milyon Amerikan Dolarını aşmıştır. Türk firmaları müteahhitlik alanında yabancı yatırımcılar arasında birinci sırada olup, Afganistan’da 70’den fazla Türk inşaat firması kayıtlı bulunmaktadır. Kaynak: T.C. Kabil Ticaret Müşavirliği VIII. TÜRKİYE-AFGANİSTAN ARASINDAKİ ÖNEMLİ ANLAŞMALAR Eşya ve Yolcuların Ülkeleri Üzerinden Transit Nakliyatına ve İki Ülke Arasındaki Nakliyata Mütedair Anlaşma Ticaret Anlaşması Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması Gümrük İşbirliği ve Karşılıklı Yardım Anlaşması Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması 18.05.1969 05.11.1975 11.01.1976 10.06.2004 10.06.2004 26.04.2005 27.04.2005 Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı IX. TEMSİLCİLİK ADRESLERİ Türkiye’nin Afganistan’daki Temsilcilikleri T.C. Kabil Büyükelçiliği Büyükelçi: Başat Öztürk Adres: Shah Ghazi Mahmoud Khan Street No: 13 Kabul/Afghanistan 7 AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Tel.: (0093) (20) 210 15 81 – (0093) (20) 210 32 53 Faks: (0093) (20) 210 15 79; E-posta: embassy.kabul@mfa.gov.tr T.C. Mezar-ı Şerif Başkonsolosluğu Başkonsolos: Güneş Yeşildağ Adres: Karte-i Mevlana Celaleddin Muhammed Balkhi, Muhaberat, Mazar-e Sharif/Afghanistan Tel.: (0093) (50) 204 6131 – (0093) (50) 204 6132 E-posta: consulate.msharif@mfa.gov.tr Afganistan’ın Türkiye’deki Temsilcilikleri Afganistan İslam Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği Büyükelçi: Amanullah Jayhoon Adres: Cinnah Cad. No: 88 Çankaya / Ankara Tel.: (0312) 442 25 23 Faks: (0312) 442 62 56 E-posta: afg.embassy.tr@gmail.com Afganistan İslam Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu Başkonsolos: Mohammad Sarwar Mojadidi Adres: Levent Mah. Levent Cad. No: 28 Levent Beşiktaş / İstanbul Tel.: (212) 343 87 22 Faks: (212) 343 87 23 E-posta: afghancgist@yahoo.com 8