SÖZCÜKTE ANLAM Türkçe konularını ilk başta iki gruba ayırabiliriz

SÖZCÜKTE ANLAM
Türkçe konularını ilk başta iki gruba ayırabiliriz. Anlam soruları ve dil bilgisi diye. 2015 yılı
itibariyle YGS’de kırk soru çıkmaktadır. Ortalama konuşacak olursak otuz anlam sorusu on
tane de dil bilgisi konusu çıkmaktadır. Anlam sorusu ile kastettiğimiz konular sözcükte,
anlam, cümlede anlam ve paragraftır. Diğer kalan konular dil bilgisi bölümünde yer alır.
Sayısal, sözel ve eşit ağırlık fark etmeksizin hepsi için önemli derecede puan getiren Türkçeye
çok çok dikkat etmek gerekir. Çünkü genel itibariyle Türkçe basit, yapılabilecek bir derstir.
Yapılamamasının sebebi ön yargıdır. Özellikle ben dil bilgisini yapamam diye kendinizi
şartlandırmanız size zaten başta kaybettirmektedir. Ki aslında dil bilgisi anlam sorularına göre
daha kısa sürede, daha net şekilde yapılacak konulardan ibarettir çünkü kurallar etrafında soru
sorulmaktadır. Yani kuralları tam anlamıyla öğrendiğimizde dil bilgisi sorularının üstesinden
rahatlıkla gelebiliriz. Anlam soruları ise dil bilgisine göre yanlış yapma olasılığınız daha fazla
olduğu kısımdır. O anda parçayı ya da cümleyi anlayamayabilirsiniz ya da soruyu daha uzun
sürede çözebiliriz. Dil bilgisi ise bunun tam tersidir hem zaman bakımından hem de daha net
çözülmesi açısından daha avantajlıdır. Önemli olan ön yargıyı kırıp kuralları öğrenmektir.
Bunun yanında dil bilgisi sorularını çözerken cümleleri çok çok iyi anlayın her ne kadar dil
bilgisi olsa da hangi kuralın nerde nasıl oluştuğunu cümledeki anlam vermektedir.
Tabi bunun yanında anlam soruları ağırlıklı sorulduğu için anlam soruları için de ayrı
teknikler uygulamakta fayda vardır. Kitap okumak, bol bol anlam sorusu çözmek sizi
ilerletecektir.
Yalnız Türkçe için değil her ders için geçerli ve sizi başarılı yapacak olan çözdüğünüz soru
sayısı ve çeşididir. Ne kadar çok soru çözerseniz konu o kadar aklınızda kalır. Konuyu
isterseniz dünyanın en iyi hocasından dinleyin çözdüğünüz soru sayısı ve çeşidi bakımından
www.harunardic.net
1
asıl başarıyı yakalarsınız. Çünkü konunun somut olarak uygulanması öğrenmede önemlidir. O
da soru çözerek olur. Naçizane benim tavsiyem ortalama sekiz farklı Türkçe soru bankanız
olsun herhangi bir konuyu dinledikten sonra o sekiz kitaptan çalıştığınız o konunun sorularını
çözün. Bu şekil yaptığınızda göreceksiniz ki o konu kafanıza iyi yerleşmiş ve o konu ile ilgili
soruları daha hızlı sürede çözmektesiniz. Her derste bunu deneyebilirsiniz çünkü bu teknik işe
yarayacaktır.
Türkçe konularını çalışırken sıralamanız şu olursa daha verimli bir ders çalışırsınız: Sözcükte
Anlam, cümlede anlam, paragraf, ses bilgisi, yazım kuralları, noktalama işaretleri,
ekler(sözcükte yapı), isim, zamir, sıfat, zarf, edat bağlaç, ünlem, fiil, fiilimsi, cümlenin
öğeleri, fiilde çatı, cümle çeşitleri, anlatım bozukluğu.
Aşağıda Türkçe sorularının konulara göre dağılımı verilmiştir. Yıla göre konudaki soru
dağılımı da değişebilmektedir. Ama genel olarak konu ağırlıkları aşağıdaki gibidir. Özellikle
bir sorunun içinde beş altı konu birden sorulabildiği için konu ayrımı yapmadan tüm
konuların öğrenilmesi gerekmektedir. Yani her konu öyle ya da böyle bir şekilde
sorulmaktadır.
Sözcükte Anlam: 3
Cümlede Anlam: 7
Paragrafta yardımcı düşünceler: 8
Paragrafta tema, ana tema: 5
Paragrafta Yapı: 3
Paragraf ta anlatım teknikleri: 4
Anlatım Bozukluğu: 1
Ses Bilgisi:1
www.harunardic.net
2
Yazım Kuralları-Noktalama İşaretleri: 3
İsim, sıfat, zamir, zarf, edat, bağlaç, ünlem, fiil, cümlenin öğeleri, cümle çeşitleri, fiilde çatı,
fiilimsi, ekler: 5
A-) SÖZCÜKTE ANLAM ÖZELLİKLERİ
1-)Gerçek Anlam
2-)Yan Anlam(yakıştırmaca)
3-)Mecaz Anlam
4-)Terim Anlam
5-)Somut ve Soyut Anlam
6-) Argo Anlam
B-) SÖZCÜKTE ANLAM İLİŞKİLERİ
1-)Eş Anlamlı (anlamdaş) Sözcükler
2-)Sesteş ( eş sesli) Sözcükler:
3-)Zıt (karşıt) Anlamlı Sözcükler
4-) Yakın Anlamlı Sözcükler:
5-)Nitel ve Nicel Anlam
6-) Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler:
7-) Atasözleri ve Deyimler
8-)Dolaylama
9-) Güzel Adlandırma
10-) Özdeyiş (vecize)
11-)Yansıma Sözcükler
www.harunardic.net
3
12-) İkilemeler
13-) Mübalağa
14-) Anlam aktarmaları
15-) Kinaye
Şimdi de gelelim asıl konumuza sözcükte anlam konusuna:
Sözcükte anlam YGS konusunun ilk anlatılan konusudur. Cümlede anlam ve paragraf
konularıyla birlikte bu yaşa kadarki anlama, yorumlama ve kavrama yeteneğine bağlı önemli
bir konudur. Bu konu da diğer iki konu gibi yani cümlede anlam ve paragraf gibi önem arz
eden iyi puan getiren bir kısmı teşkil eder. Yalnızca YGS için değil diğer yapılan sınavlarda
de hep soru sorulduğu için iyi öğrenmek gerekir. Tabi daha rahat yapmak için kelime
dağarcığının çok iyi olması gerekir. Yani kelimelerin ve anlamlarının çok iyi bilinmesi
gerekir. Bu da yeterli değildir bu kelimelerin cümlelerde ne gibi anlamlar yüklendiğini yani
cümlelerde nasıl kullanıldığına da dikkat etmek gerekir. Sınava bir ay kala sözcükte anlamla
ilgili günlük en az elli soru çözmekte fayda vardır.
A-) SÖZCÜKTE ANLAM ÖZELLİKLERİ
1-)GERÇEK ANLAM: Bir sözcüğün herkes tarafından bilinen ilk anlamıyla kullanılmasına
denir. Temel anlam ve sözlük anlamı da denir gerçek anlama.
Ceketinin düğmelerini ilikledi.
Bağırarak ders anlattığı için boğazı ağrıyor.
Bugün hava, düne göre çok soğuktu.
Ağaçtan düştü kolu kırıldı.
Balkona astığım çamaşırlar kurumamış.
Çocuk kumsalda oynuyor.
Yoldan geçene herkese bakıyordu.
www.harunardic.net
4
2-)YAN ANLAM(YAKIŞTIRMACA): Şekil ve işlev benzerliğinden dolayı bir sözcüğün
başka bir varlığa isim olarak verilmesidir. Bu adlandırmada gerçek anlama bağlı olarak
oluşturulan
yeni
anlam
vardır.
Aşağıdaki
örnekler
gerçek
anlama
bağlı
olarak
oluşturulmuştur.
Masanın ayağı, Ayakkabının burnu, Uçağın kanadında, etrafını sarmak
3-)MECAZ ANLAM: Gerçek anlamdan bağımsız olarak oluşturulan yeni anlamdır. Yan
anlamda da mecaz anlamda da yeni anlam oluşturma vardır ama mecaz anlamda gerçek
anlama bağlılık yoktur yan anlamda ise gerçek anlamla yeni oluşturulan anlam arasında anlam
bağlantısı devam etmektedir. Aşağı koyu tonda yazan sözcükler ilk anlamlarından farklı bir
anlamda kullanıldığı için mecaz anlam oluştururlar. Cümlede mecaz anlamın olduğunu
sözcüğün gerçek anlamıyla karşılaştırarak anlarız.
Yakında savaş patlayacak.
İnce işlere aklı pek ermiyor.
Çocuk coştu fena ders çalışıyor.
Annesi çocuğunun eline bakıyordu.
Boş laflara karnım tok benim.
Not: Mecaz anlam, mecazlı bir söyleyiş vardır şeklinde de sorulmaktadır.
4-)TERİM ANLAM: Bir bilim, sanat, meslek dalıyla ilgili özel ve belirli bir kavramı
karşılayan sözcüklerdir.
Edebiyatla ilgili terimler→ Şiir, kafiye, redif
Tıpla ilgili terimler→ aşı, hastalık, ameliyat,
Not: Bir sözcük her zaman terim anlamıyla kullanılmayabilir.
Bugün derste açıları işledik.(terim anlam)
Olaya bir de bu açıdan bak. .(terim anlam değil)
www.harunardic.net
5
Soru işareti soru cümlelerinin sonunda kullanılır.(terim anlam)
Kafasındaki soru işaretleri hiç bitmiyor.(terim anlam değil)
5-)SOMUT ve SOYUT ANLAM: Beş duyu organımızla algılayabildiklerimiz somut anlam;
algılayamadıklarımız soyut anlamdır.
Soyut örnekleri→ Aşk, hüzün, nefret, umut, keder
Somut örnekleri→ Laptop, çanta, cam, bardak, kitap
Soyutlama: Somut anlamlı bir sözcüğün cümlede soyut anlamlı durumu anlatmak için
kullanılmasıdır. Bu anlamda soyut anlam ön plana çıkarılır.
Eve gelen misafirlere çok sıcak davrandı.
Bu kafayla sınavı zor kazanırsın sen.
Onun gittiği bu yolu hiç iyi görmüyorum.
Bugün hiç havasında değildi.
Not: Somut anlamlı bir sözcük ek alarak da soyut anlam kazanabilir→ annelik, insanlık
Somutlama: Soyut olan bir anlamı, durumu daha görünür kılmak için cümlede somut sözcük
kullanmaktır. Bu anlamda somut anlam ön plana çıkarılır.
Ümit sessiz giden bir trendir.
Hayallerime kanat takıp uçuracağım.
Ben güzele güzel demem güzel benim olmayınca.
Aydınlık düşünceler, başarı merdivenleri
Başarı merdivenleri tek başına çıktı.
Hilmi evde iki can besliyordu.
Not: Deyimlerde, atasözlerinde ve duyu aktarımlarında somutlama vardır.
www.harunardic.net
6
6-) ARGO ANLAM: Belli bir topluluk ya da meslek grubunun kendi arasında anlaşmak için
kullandığı özel anlamlı sözcüklere argo denir. Küfür ve argo aynı şey değildir. Halk arasında
böyle bir yanlış vardır dikkat etmek gerekir.
Mangır(para)
Torpil(ayrıcalık)
Moruk(yaşlı anne ve baba)
Çuvallamak(başaramamak)
Araklamak(çalmak)
B-) SÖZCÜKTE ANLAM İLİŞKİLERİ
1-)EŞ ANLAMLI ( ANLAMDAŞ) SÖZCÜKLER: Yazılışları farklı ama anlamları aynı
olan sözcüklere denir.
siyah-kara , beyaz-ak, fakir-yoksul, öykü-hikaye, eser-yapıt, edebiyat- yazın, kelime-sözcük
2-)SESTEŞ ( EŞ SESLİ) SÖZCÜKLER: Yazılışları ve okunuşları aynı ama anlamları farklı
olan sözcüklere denir.
kazmak-kaz(hayvan), gülmek-gül(çiçek), binmek-bin(sayı), yazmak-yaz(mevsim)
Not 1: Bir sözcüğün mecaz ya da yan anlamıyla sesteşlik karıştırılmamalıdır.
Not 2: Sesteş sözcükler genellikle halk edebiyatında cinaslı manilerde kullanılır.
Not 3: hala ve hâlâ, kar ve kâr gibi kelimeler eş sesli değildir. Okunuşları ve anlamları
farklıdır çünkü. Ama bazı kaynaklar bu tür durumları da eş sesli kabul edebilmektedir.
Öncelikle asıl olan eş sesliler bulunur sonra şıklarda yoksa bu tarz kelimeler kabul edilebilir.
3-)ZIT (KARŞIT) ANLAMLI SÖZCÜKLER: Anlam bakımından birbirinin tersi olan
sözcüklerdir.
Sana çirkin dediler düşmanı oldum güzelin.
Ağlarım harta geldikçe gülüştüklerimiz.
www.harunardic.net
7
Yaşlı insanları görünce gençliğimin kıymetini anlıyorum.
Not: Zıt anlamlılık ile olumsuzluk ekini karıştırmamak gerek. Çünkü olumsuzluk zıt anlam
oluşturmaz.
Sevmek - sevmemek
4-) YAKIN ANLAMLI SÖZCÜKLER: Anlamdaş gibi görünen ama birbirinin yerini
tamamen tutamayan, aralarında anlam farkı bulunan kelimelerdir.
göndermek-yollamak,
söylemek-demek
bakmak-seyretmek,
küsmüş-kırılmak-gücenmiş-darılmış.
5-)NİTEL VE NİCEL ANLAM
Nitel anlam: Bir şeyin özelliğini anlatan sözcüklere nitel anlam denir. Sıfatlar nitel anlama en
güzel örnektir.
İyi insan, bakımlı eller, yüzsüz adam, kırık masa,
Nicel anlam: Bir şeyin sayılabilen, ölçülebilen ya da azalıp çoğalabilen durumunu bildiren
sözcüklere denir.
Manavdan üç kilo elma al.
Eve on tane ekmek getirdi.
Not: Bazı sözcükler cümlede kazandığı anlama göre nicel de nitel de olabilir.
Bu ev çok büyüktü. (Nicel anlam)
O büyük bir insandı. (Nitel anlam)
www.harunardic.net
8
6-) GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER: Karşıladıkları varlığın tamamını
belirten sözcüklere genel anlamlı sözcükler denir. Tek bir varlığı karşılayan sözcüklere ise
özel anlamlı sözcükler denir.
Eğitim- öğretim sadece okulda yapılmaz ( genel anlam)
Okulumuz, bu yıl çok başarı öğrenciler yetiştirdi. (özel anlam)
7-) ATASÖZLERİ VE DEYİMLER
Atasözü: Atalarımızın yaşam tecrübelerini sonraki nesillere aktardığı öğüt verici sözlerdir.
 Halkın ortak ürünlerindendir.
 Kalıplaşmış ifadelerden oluşur.
 Genellikle kinayelidir yani mecaz anlam ön plana çıkar.
 Öğüt verme, yol gösterme amacı güden özlü sözlerdir.
 Az sözle çok şey anlatma amacı güder.
Örnekler: Bir musibet bin nasihatten iyidir, Yuvarlanan taş yosun tutmaz, Atılan ok geri
dönmez, Tereciye tere satılmaz, Lafla peynir gemisi yürümez, Mum dibine ışık vermez,
Ağlamayan çocuğa meme vermezler, Güvenme varlığa, düşersin darlığa.
Not: Bazı atasözleri gerçek anlamlıdır.
Dost ile ye, iç; alışveriş etme, Bugünün işini yarına bırakma, Akıllı düşman akılsız dosttan
hayırlıdır.
Deyimler: Anlık özel durumları anlatan özlü söz öbeklerdir.
 Kalıplaşmış sözlerdir. Yerleri değiştirilemez; bir kelime çıkarılıp, onun yerine eş
anlamlısı dahi getirilemez.
 Çoğu mecaz anlamlıdır. Az da olsa gerçek anlamlı deyimler vardır.
 Kısa ve özlü ifadeler taşırlar.
www.harunardic.net
9
 En az iki kelimeden oluşurlar ki genellikle de iki kelimeden oluşur.
Örnekler: pire için yorgan yakmak, dudak büküyordu, can kulağı ile dinliyordu, dikiş
tutturamamıştı, çenesi düştü, Göze girmek
Not 1:
Gerçek anlamlı bazı deyimler → Yükte hafif pahada ağır, iyi gün dostu, çoğu gitti azı kaldı,
hem suçlu hem güçlü, ismi var cismi yok.
Not 2: Cümle halinde oluşan bazı deyimler:
Armut piş, ağzıma düş, Atı alan Üsküdar’ı geçti, Sözünü balla kestim,
Not 3: Deyimlerin ve atasözlerinin farkları:
 Deyimler kavramları ve durumları anlatırken atasözleri genel anlam içerir.
 Deyimlerde öğüt, yol göstericilik yokken atasözlerinde vardır.
 Deyimler de atasözleri de genellikle mecaz anlamlı kullanılırken atasözleri kinayeli
kullanılır
Not 4: Deyimlerin ve atasözlerinin ortak özellikleri:
 Her ikisinde de genelinde mecaz anlam kullanılır.
 Her ikisi de kalıplaşmış ifadelerden oluşur.
8-)DOLAYLAMA: Bir sözcükle anlatılabilecek bir kavram ya da varlığın birden fazla
sözcükle anlatılmasıdır.
Egenin incisi → İzmir
Derya kuzları→ balık
kaleci → file bekçisi
top →meşin yuvarlak
Ankara →Türkiye’nin kalbi
kömür→ kara elmas
www.harunardic.net
10
yavru vatan→ Kıbrıs
İnce hastalık →verem
Bacasız sanayi→ Turizm
Beyaz perde→sinema
Beyaz altın →pamuk
Altın boynuz →Haliç
Ulu önder →Atatürk
Hayat arkadaşı → eş
Not: Aslında bir sözcüğü birden fazla sözcükle anlatmadır dolaylama ama birden fazla
sözcüğü de farklı kelimelerle anlattığımızda dolaylama kabul edilebilmektedir.
Sanat güneşi→ Zeki Müren
Minik serçe→ Sezen Aksu
Kadın voleybolcular→Filenin sultanları
Erkek basketbol takımı→ on iki dev adam
Not: Dolaylama ile belirtilen isimlerde ad aktarması da görülebilir.
9-) GÜZEL ADLANDIRMA
Zihinde olumsuz çağrışımlar uyandıran bazı durumları yumuşak bir dille ifade etmektir.
Güzel adlandırma da bir bakıma dolaylamadır ama burda amaç kavramın içindeki
olumsuzluğu örtmeye yöneliktir.
cin → iyi saatte olsunlar
kör→ görme engelli
verem → ince hastalık
www.harunardic.net
11
Not: Her güzel adlandırma birden çok kelimeyle ifade edildiği için bu anlatımlar aynı
zamanda dolaylamadır. Ancak her dolaylama bir güzel adlandırma değildir.
10-) ÖZDEYİŞ (VECİZE): Kim tarafından söylendiği bilinen özlü sözlere denir. Atasözleri
gibidir en önemli farkı söyleyeninin bilinmesidir.
Nush ile uslanmyanı etmeli tekdir
Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötekti(Ziya Paşa)
İlim ilim bilmektir ilim kendini bilmektir sen kendini bilmezsen bu nice okumaktır.
(Yunus Emre)
Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi
Olmaya devlet cihânda bir nefes sıhhat gibi
(Kanuni Sultan Süleyman (Muhubbi)
11-)YANSIMA SÖZCÜKLER: Doğadaki seslerin insanlar tarafından taklit edilmesine
denir. Yani doğadaki sesin kulağımızdaki karşılığıdır.
Havlamak, patlama, miyavla-, mele-,
12-) İKİLEMELER: Çeşitli anlam ilgileri kurmak için oluşturulmuş söz gruplarına denir.
İkilemeler farklı şekillerde oluşturulur. Bu ikilemeler arasında da hiçbir noktalama işareti
kullanılmaz.
İkilemelerin yapılış şekilleri:
Aynı sözcüğün tekrarı ile yapılan ikilemeler → mavi mavi, yavaş yavaş, koşa koşa,
Anlamdaş sözcüklerle yapılanlar → kılık kıyafet, şan şöhret, sağlık sıhhat
Yakın anlamlı sözcüklerle → doğru dürüst, Yalan yanlış, eş dost, mal mülk,
Karşıt anlamlı sözcüklerle → az çok, iyi kötü, acı tatlı,
Biri anlamlı, biri anlamsız sözcüklerle → eski püskü, çocuk mocuk, kitap mitap,
Anlamsız sözcüklerle → ıvır zıvır, abur cubur, abuk sabuk
www.harunardic.net
12
Yansıma sözcüklerle → şırıl şırıl, cızır cızır, küt küt,
Hal eki almış sözcüklerle → el ele, günden güne,
Not: Cümlede seslenme amacıyla yapılan tekrarlar ikileme değildir. (Leyla Leyla diye
bağırıyordu.)
13-) MÜBALAĞA: Bir olayı olduğundan az ya da fazla göstermeye mübalağa denir.
Genellikle sorularda bir şeyi olduğundan çok göstermede durumu kullanılır.
Bir of çeksem karşıki dağlar yıkılır.
14-)AKTARMALAR:
a-)Ad Aktarması(Mecazı Mürsel, Düz Değişmece): Benzetme amacı gütmeden bir sözü
başka söz yerine kullanmadır.
Bir hilal uğruna Yarab ne güneşler batıyor.(bayrak)
Öğretmenin ders anlatış şeklini sınıf çok sevmişti.(öğrenciler)
İstanbul yeni depremlere hazır mı?(insanlar)
Batı’nın orta doğudaki işgaller hiç bitmiyordu.(devletler)
Elif Şafak’ı okumayan var mı?(eserleri)
Üç tabak yedi ama hâlâ doymadı.(yemekler)
Ayağını çıkar da içeri gir çabuk.(ayakkabılarını)
b-)İnsandan doğaya aktarım: İnsanlara özgü özellikleri insan dışındaki varlıklara
aktarmadır.
Yorgun gemi, kederli masa, gülen kitap, serseri kaldırımlar
Not 1: Kişileştirme sanatının olduğu her yerde insandan doğaya aktarım vardır.
Not 2: Kişileştirme amacı olmayan insandan doğaya aktarmalarda yan anlam söz konusudur.
Masanın ayakları, kapı kolu, uçak kanadı,
www.harunardic.net
13
c-)Doğadan insana aktarım: İnsan dışındaki bir varlığı insan için kullanmadır.
Annem köpürdü.
Saçları ahenkle dalgalanıyordu.
Not: Açık istiare sanatının olduğu yerde doğadan insana aktarımlara fazlasıyla rastlanır.
Şakaklarımı kar mı yağdı ne var.
d-)Doğadan doğaya aktarım: İnsan dışındaki bir varlığı yine insan dışındaki bir varlık için
kullanmadır.
Ay, damlıyordu dağlar ardından.
Rüzgârlar ulurdu gece gündüz.
Yağmurlar uçardı her kış.
e-) Duyular arası aktarım: Bir duyu organını başka bir duyu organı ile birlikte kullanmadır.
Acı çığlık, tatlı bakış, sıcak dokunuş, soğuk renkler
Not: Deyim aktarması: Bir sözcüğün benzetme amacı ile başka bir sözcük yerine
kullanılmasıdır. İstiare sanatı(açık-kapalı) bu aktarmanın en güzel örneklerini içinde
barındırır. Dört çeşidi vardır: İnsandan doğaya aktarma, Doğadan insana aktarma, Doğadan
doğaya aktarma, Duyudan duyuya aktarma. Yani deyim aktarması ifadesi yukarıdaki
aktarmalar için kullanılmaktadır. Ama ad aktarması deyim aktarmasına dahil değildir. Sebebi
ise ad aktarmasında benzetme amacı yoktur diğer aktarmalarda benzerlik ilgisi vardır.
15-) KİNAYE: Bir sözcüğün veya cümlenin hem gerçek hem mecaz anlama gelecek şekilde
kullanılmasıdır. Burada ön plana çıkarılan, asıl anlatılmak istenen anlam mecaz
anlamdır. Atasözleri ve deyimler bu sanata en güzel örneklerdir. Çünkü atasözlerinin ve
deyimlerin çoğunda kinaye sanatı vardır.
Örnek 1: Öğretmenimiz eli açık biri idi.
Gerçek Anlam: elin açık durumda olması
Mecaz Anlam: cömertlik
Örnek 2: Nerde bir gül bitse etrafı diken
www.harunardic.net
14
Gerçek Anlam: gülün olduğu yerde diken olması
Mecaz Anlam: bir şeyi başarırken ya da bir şeyi elde etmek isterken olumsuz durumlarla
karşılaşılabileceği
Örnek 3: Hamama giren terler.
Gerçek Anlam: hamama giden birinin terlemesi, sıvı kaybetmesi
Mecaz Anlam: bir işi yapmak için girişimde bulunan kişilerin zorluklarla karşılaşabilceği
Örnek 4: Ateş düştüğü yeri yakar.
Gerçek Anlam: ateşin bulunduğu, yandığı yeri yakması
Mecaz Anlam: bir acıyı onu çekenden başkası tam anlamıyla anlayamaz
Örnek 5: Damlaya damlaya göl olur.
Gerçek Anlam: damlaların birikerek göl oluşturması
Mecaz Anlam: bir şeylerin azar azar birikerek büyük bir şeye dönüşmesi
Örnek 6: Şu karşıma göğüs geren
Taş bağırlı dağlar mısın(Yunus Emre)
Gerçek anlam: Dağların üzerindeki taşlar, kayalar
Mecaz anlam: Acımasızlık
Not:
Kinayeli Anlatım: Cümlede ifade edilen düşüncenin, genellikle alaycı biçimde, tersini
kastedecek şekilde kullanmadır. Günlük hayatta çok yaptığımız bir anlatım biçimidir. Laf
sokma diye tabir edilen durumdur. Kinaye sanatı ile karıştırılmamalıdır. Aşağıdaki örnek
kinayeli anlatma örnektir.
O kadar zeki ki bütün sınıfları çift dikiş gidiyor.
www.harunardic.net
15
SÖZCÜK YORUMLARI
Bu konuda kelimenin cümleye kattığı anlam ya da altı çizili sözcükle ne anlatılmaktadır gibi
sorular sorulmaktadır. Soruları daha iyi yapmak için yalnızca altı çizili sözcüğe değil onun
cümlede nasıl kullanıldığına ve cümledeki anlama da dikkat etmek gerekir.
Not: İmge vardır ya da imgeli söyleyiş vardır soru kalıplarında ifadenin sanatlı olması
sorulmaktadır. Yani bir yerde imge olması ifadenin süslü anlatılması, düz anlatılmamasıdır.
Şiirlerde sıklıkla kullanılmaktadır.
Şakaklarıma kar mı yağdı ne var ?
Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz?
www.harunardic.net
16