etüd araştırma servisi

1929 BUHRANI SONRASINDA ABD BAŞKANLARI
Hacı Dede Hakan KARAGÖZ
Araştırma Raporu
Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü
KONYA
Ocak, 2017
www.kto.org.tr
1929 BUHRANI SONRASI ABD BAŞKANLARI
Hacı Dede Hakan KARAGÖZ
İÇİNDEKİLER
Başlık
Sayfa
1. ABD ÖNEMLİ TARİHİ OLAYLAR…………………………………………………………………………………..3
2. ABD BÜYÜME ORANI..……………………………………………………………………………………………….4
3. ABD DIŞ TİCARETİ.……………………………………………………………………………………………………..4
4. ABD ENFLASYON ORANI.……………………………………………………………………………………………5
5. ABD İSTİHDAMI.…………………………………………………………………………………………………………6
6. ABD BÜTÇESİ.…………………………………………………………………………………………………………….6
7. ABD ULUSAL BORCU.………………………………………………………………………………………………….7
SONUÇ …………….……………………………………………………………………………………………………………8
KAYNAKÇA……………………………………………………………………………………………………………………..8
Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü
2
1929 BUHRANI SONRASI ABD BAŞKANLARI
Hacı Dede Hakan KARAGÖZ
Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü
3
1929 BUHRANI SONRASI ABD BAŞKANLARI
Hacı Dede Hakan KARAGÖZ
2 - ABD BÜYÜME ORANI
1929 Buhranından sonra ABD’nin başkanların görevde olduğu dönemlere göre ortalama
büyüme oranlarına bakıldığında krizin baş gösterdiği 1929 yılında görevde olan Herbert Hoover
döneminde en düşük büyüme oranı yaşanmıştır. Hoover’ın görevde olduğu 1929-1932
döneminde ABD ekonomisi %-9,2 oranında küçülmüştür. ABD ekonomisi bundan sonraki tüm
yıllarda sürekli pozitif büyüme göstermiştir. Bu dönemde en düşük büyüme performansı gösteren
başkanlar arasında Truman ortalama %1,4’lük büyüme oranıyla ilk sırada yer alırken Obama
%1,5’lik büyüme oranıyla ikinci sırada yer almıştır. Obama döneminde (2009-2015), ABD
ekonomisi ortalama %1,5’lik büyüme performansı göstermiştir.
Başkanların Dönemlerine Göre ABD Ortalama Büyüme Oranı (%)
15,0
9,3
10,0
1,4
5,0
3,0
4,4
5,2
2,8
1,6
3,3
3,5
2,3
3,9
2,1
1,5
0,0
-5,0
-9,3
-10,0
-15,0
Kaynak: ABD Ticaret Bakanlığı, Ekonomik Analiz Bürosu
3 - ABD DIŞ TİCARETİ
1929 sonrası ABD’nin dış ticaret dengesine bakıldığında, 1969 yılına kadar fazla veren ABD dış
ticaret dengesi, bu yıldan itibaren sürekli olarak dış ticaret açığı vermeye başlamıştır. 2000 yılı
sonrasına bakıldığında dış ticaret açığının trilyon dolar düzeyine çıktığı görülmektedir. 1993-2000
arasında başkan olan Clinton döneminde 1,7 trilyon dolar dış ticaret açığı veren ABD, Oğul Bush
döneminde 5,1 trilyon dolar, son olarak da Obama döneminde 3,4 trilyon dolarlık dış ticaret açığı
vermiştir.
Obama döneminde ihracatın ithalatı karşılama oranı başkan Carter (1977-1980) döneminden
bugüne en yüksek orana sahip olmuştur. Obama döneminde her 1 birimlik ithalata karşılık 0,8
birimlik ihracat yapılmıştır. 2001-2008 döneminde başkan olan G.W. Bush döneminde ise bu
oran, 1929 bunalımından bu yana en düşük seviyesinde (%60,4) gerçekleşmiştir.
Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü
4
1929 BUHRANI SONRASI ABD BAŞKANLARI
Hacı Dede Hakan KARAGÖZ
Başkanların Dönemlerine Göre ABD Dış Ticareti
1.000,0
2,5
31,6
40,0
41,6
11,4
350
29,3
300
0,0
-4,0
298,3
-1.000,0
-0,5 -112,4 -862,1 -363
250
-1.772
200
-2.000,0
-3.416
-3.000,0
-4.000,0
144,2 139,1 132,7
126,3
-5.000,0
116,1
96,2
99,5
-6.000,0
Dış Ticaret Dengesi (Milyar $)
100
-5.151
84,7
60,7
81,7
71,5
60,4
150
82,1
50
0
İhracatın İthalatı Karşılama Oranı (%)
Kaynak: ABD Ticaret Bakanlığı, Nüfus Bürosu
4 - ABD ENFLASYON ORANI
1929 Buhranı sonrasında en yüksek enflasyon oranına (%10,4) Başkan Carter döneminde
(1977-1980) ulaşılmıştır. 1973 yılında yaşanan 1. petrol krizinin ardından 1979 yılında 2. Petrol
krizi yaşanmıştır. 2. Petrol krizinde etkili olan husus ise, 1979 yılında İran’da Şah’ın devrilip
Humeyni devrimin gerçekleşmesi ile İran’dan ABD’ye petrol sevkiyatı durmasıdır. Bu gelişme
ABD’de enflasyon oranını tarihin en yüksek seviyelerinden birine çıkmasına neden olmuştur.
Obama döneminde 1929 yılından bu yana en düşük ortalama enflasyon oranı yakalanmıştır.
Başkanların Dönemlerine Göre Ortalama Enflasyon Oranı (%)
10,4
12,0
8,0
10,0
8,0
6,6
5,3
6,0
2,6
4,0
2,0
4,3
1,4
2,6
1,0
4,2
2,6
2,4
1,7
0,0
-2,0
-4,0
-6,4
-6,0
-8,0
Kaynak: ABD Çalışma Bakanlığı, İşgücü İstatistikleri Bürosu
Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü
5
1929 BUHRANI SONRASI ABD BAŞKANLARI
Hacı Dede Hakan KARAGÖZ
5 - ABD İSTİHDAM
1929-2015 döneminde ABD başkanlarına işgücü piyasası açısından bakıldığında en fazla yeni
işgücü yaratan başkan Clinton olmuştur. Clinton döneminde ABD’de 22,8 milyon yeni istihdam
alanı yaratılmış ve bu dönemde işsizlik oranı %4 oranında gerçekleşerek Büyük Bunalımdan bu
yana en düşük 4. işsizlik oranı yakalanmıştır. Barack Obama döneminde de işsizlik oranı %5,3
olurken 8,2 milyon yeni işgücü oluşturulmuştur.
Başkanların Dönemlerine Göre İşgücü Piyasası
22.891
25.000
20.000
23,6 16.203
16.102
15.000
9.855
10.000
25
5.470
5.000
3.538
5.900
20
10.339
6.852
8.269
3.947
2.672
15
1.281
10
0
-5.000
-10.000
-6.400
5,5
1,2
3,0
5,5
3,6
5,6
7,7
Yeni işgücü oluşturma (Bin)
7,1
5,5
5
7,5
4,0
5,8
5,3
0
İşsizlik Oranı
Kaynak: ABD Çalışma Bakanlığı, İşgücü İstatistikleri Bürosu
6 - ABD BÜTÇESİ
Başkan Obama ABD tarihindeki en büyük federal bütçeye ulaşmıştır. 2015 yılında 6,4 trilyon
dolar olan ABD bütçe açığının 2016 yılsonunda 7 trilyona dolara ulaşması beklenmektedir.
Özellikle 2008 küresel krizinden sonra krizin etkilerini durdurmak için açıklanan kurtarma
paketleri bütçeye önemli oranda yük oluşturmuştur. Krizle birlikte öncelikle 787 milyar dolarlık
kurtarma paketi açıklanmış ancak yeterli gelmediği için 858 milyar dolara yükselmiştir.
Ayrıca Obama döneminde sağlık sistemine yönelik çıkarılan “Obamacare” olarak bilinen
Sosyal Güvenlik ve Sağlık Sigortası Yasası ile artan askeri harcamaları bütçeyi etkileyen diğer
önemli başlıklardır.
Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü
6
1929 BUHRANI SONRASI ABD BAŞKANLARI
Hacı Dede Hakan KARAGÖZ
Başkanların Dönemlerine Göre Federal Bütçe (Milyar $)
0
-1000
-2000
-3000
-4000
-5000
-6000
-7000
-26,22
-476,68 -113,61
-59
-253,99 -271,5 -426,4
-481,2
-587
-1378
-1601,29
-2177
-2398
-6473
Kaynak: ABD Ticaret Bakanlığı, Nüfus Bürosu
7 - ABD ULUSAL BORCU
Başkanlar bütçenin aksine borçlanma konusunda daha rahat hareket alanları bulunmaktadır.
Hükümet, federal düzeydeki birçok kurumdan borçlanma imkanları bulunmaktadır. Örneğin, ABD
Sosyal Güvenlik Fonu 1987 yılından bu yana fazla vermektedir. Bu fon elindeki fazlalıkları hazine
bonolarını yatırırken başkanlar da hazine araçlarıyla borçlanmak yerine bu fonu kullanarak açığı
azaltma imkanına sahiptir.
1980’li yıllardan sonra artan küreselleşmeyle birlikte ABD ulusal borç düzeyi trilyon dolar
düzeyine çıkmış ve Obama döneminde zirve yapmıştır. Obama döneminde ulusal borç 9,3 trilyon
160,8
11,5 29,5 30,6 29,9
Dönemi Borç (Milyar $)
1.609.557
1.462.282
1.694.636
287.268
5,8
162.291
19.528
7,6
110.563
27.225
0,2
41.718
58.101
15,1
181.516
791,8
1.882
10.000.000
9.000.000
8.000.000
7.000.000
6.000.000
5.000.000
4.000.000
3.000.000
2.000.000
1.000.000
0
4.350.546
Başkanların Dönemlerine Göre Ulusal Borç ve Ortalama Artış Oranı (%)
9.366.979
dolar artarak 19,3 trilyon dolara yükselmiştir.
42,2 28,6 72,6 62,8
1000
800
600
400
200
0
Artış Oranı
Kaynak: http://www.polidiotic.com/by-the-numbers/us-national-debt-by-year/
Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü
7
1929 BUHRANI SONRASI ABD BAŞKANLARI
Hacı Dede Hakan KARAGÖZ
SONUÇ: Bu çalışmanın sonucu olarak Obama’nın Ekonomik Performansı şu şekildedir:
KAYNAKÇA
ABD Ticaret Bakanlığı, Nüfus Bürosu ve Ekonomik Analiz Bürosu
ABD Çalışma Bakanlığı, İşgücü İstatistikleri Bürosu
http://www.polidiotic.com/by-the-numbers/us-national-debt-by-year/
http://www.insidegov.com/
https://en.wikipedia.org/wiki/Timeline_of_United_States_history
https://www.thebalance.com/
http://aa.com.tr/tr/analiz-haber/obamanin-8-yillik-ekonomi-karnesi-/690579
Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü
8