TDV DIA - İslam Ansiklopedisi

iBN KUNFÜZ
eserini 787'de (1385) Kostantine'de yazmaya başladığını belirttiği gibi verdiği
bir fetvanın sonunda da 792'de (1390)
Kostantine'de yazıldığı kaydı bulunmaktadır (Venşer!s!, el-Mi'yarü'l-mu'rib, V, 54).
iBN KUNFÜZ
(~1.)!1)
Ebü 'l-Abbas Ahmed b. Hasen
b. All el-Kustantlnl
(ö. 810/1407)
L
Maliki fakihi ve tarihçi.
_j
740 (1340) yılı civarında Cezayir'in büyük şehirlerinden Kostantine'de (Kosantı­
ne) doğdu. Kültürlü ve varlıklı bir aileye
mensuptur. Altıncı kuşaktan dedesi Kunfüz'e nisbetle ibn Kunfüz (İbn KunfOd. İbn
Kunfüd) lakabıyla anılır. Dedesi ve ondan
sonra babasının Kastantine Camii hatipliği yapmış olmaları sebebiyle ibnü'l-Hatib diye de bilinir. Babasının adı bazı kaynaklarda Hüseyin diye geçerse de bizzat
kendisi Hasan olarak kaydeder (Ş erefü 't­
talib, s. 81). ilk öğrenimini. el-Mesnun ii
aJ:ıkami't-ta'Cın ve el-Mesa'ilü'l-müsattara fi 'n-nevazili 'l-fı]fhiyye adlı eserlerin müellifi olan babasından. Medyeniyye
şeyhlerinden ve günümüzde mevcut ezZaviyetü'l-Mellariyye'nin kurucusu olan
anne tarafından dedesi Ebu Ya'küb Yusuf b. Ya'küb el-Mellari ile Ebu Ali Hasan
b. Ebü'l-Kasım b. Badls'ten gördü. 759'da (1358) ilim yolculuğuna ç ı karak Mağ­
rib-i Aksa'ya gitti: Fas, Merakeş. Tilimsan, Sela ve Sebte (Ceuta) gibi şehirlerde
tahsiline devam etti. Bölgede kaldığı on
sekiz yıl boyunca Şerif el-Gırnati diye tanınan Ebü'l-Kasım Muhammed b. Ahmed
es-Sebti, Ebu Zeyd Abdurrahman b. Süleyman el-Lecai. Ebu im ran Musa b. Muhammed el-Abdusi. Ebü'l-Abbas Ahmed
b. Kasım el-Kabbab, Ebu Muhammed Abdullah el-Vaneglli ed-Darir, Ebü'l-Abbas
ibn Aşir el-Endelüsi. Lisanüddin ibnü'lHatib el-Gırnati. Şerif et-Tilimsani ve Ebu
Abdullah ibn Merzuk el-Ced gibi alimlerden ders aldı. Kendisinden de ibn Merzük
el-Hafid gibi pek çok kimse istifade etti.
Bu sırada bazı eserlerini kaleme aldı ve
769'da (1368) Dükkale'de (Dekkale) kadı­
lık yaptı.
Mağrib'de kıtlığın hüküm sürdüğü 776
(1374) yılında memleketine dönen ibn
Kunfüz bir yıl kaldıktan sonra tekrar seyahate çıkarak Tunus'a gitti. ibn Arefe elVergammi, Ebü'l-Hasan Muhammed b.
Ahmed el-Batarni ve Ebu Mehdi Isa elGubrini'den fıkıh tahsil etti. Burada ne
kadar kaldığı bilinmemekle birlikte kendisi ibn Arefe ileBOZ'de (1400) karşılaştı­
ğını kaydetmektedir (el-Vefeyat, s. 379).
Ancak bu tarihe kadar Tunus'ta sürekli
kalmadığı, zaman zaman memleketine
gidip geldiği anlaşılmaktadır. Zira Ünsü'l-fa]fir ve 'izzü'l-J:ıal}ir'in başında
ibn Kunfüz Hatsiler'in yönetimindeki
Kostantine'de kadılık, müftülük ve hatiplik yaptı. Vefatma kadar bu görevler yanında öğretim ve telif faaliyetlerini de yürüttü. Kaynakların çoğunda vefat tarihi
81 o (1407) olarak verilmekle birlikte Ebu
Abdullah Muhammed b. Ahmed ez-Zerkeşi 12 Rebiülewel 809'da (27 Ağustos
1406) öldüğünü belirtir (Abbas b. İbrahim,
ll, 225)
Başta fıkıh olmak üzere tarih. biyografi,
matematik ve astronomi gibi çeşitli dallarda kendini yetiştiren ibn Kunfüz. Malik! olduğu halde şer'i delillerden kıyası
kabul etmediğini gösteren bir şiiri nakledilmektedir (İbnü'l-Kadl, Dürretü'l- f:ıical,
ı . 123: Abbas b. İbra him , ll , 225). Bu şiiri
yazmasında, kıyası ve taklidi reddeden
Muvahhidi hareketine ilgi d uymasının ve
ayrıca kendisini önemli görevlere getiren
Hatsiler'in bu harekete olan yakınlığının
önemli rolü bulunmalıdır.
ibn Kunfüz. günümüzde özellikle matematikçiliğiyle de gündeme gelerek çeşitli araştırmalara konu olmuş. Y. Guergour. L es ecrits mathematiq ues d'Ibn
Quniudh al-Qasantini adıyla bir doktora tezi hazırlamıştır (Cezayir 1990 ). ibn
Kunfüz'ün matematiğe dair eserlerinde kökler ve cebir denklemlerini ifadede
kullandığı semboller ve polinominalleri
gösterme.biçimi dikkat çeken hususlar
olarak gösterilir. Yakın zamanda yapılan
araştırmaların ortaya koyduğu üzere bu
sembolizm her ne kadar XII. yüzyıl sonları yahut XIII. yüzyıl başlarından itibaren
kullanılmaya başlanmışsa da ibn Kunfüz'ün öğrencileri tarafından yaygınlaş­
tırılmış ve zamanla bütün Mağrib-i Aksa'da yapılan matematik çalışmalarında
esas alınmıştır. Onun eserlerinde kayda
değer bir başka husus da kendisinden
önce ibn Bedr'in yaptığı gibi sıfıra eşit
denklem üzerinde işlem yapması ve burada sembolleri kullanma biçimiyle cebire
bir yenilik getirmiş olmasıdır (Guergo ur.
S. 428-429)
Eserleri. ibn Kunfüz fıkıh, fıkıh usulü,
tarih, biyografi . astronomi, astroloji. tıp ,
matematik, mantık, aruz ve na hiv alanlarında 807 (1405) yılına kadar yazdığı yirmi yedi eserin adını Şereiü'Halib ii esne'l-metalib adlı kitabının sonunda verdiği bir listede sıralamıştır. Bu listede yer
almayan dört eseri muhtemelen daha
sonra yazmıştır. Onun başlıca eserleri
şunlardır : 1. el- Vefeydt. ibn Kunfüz'ün
ibn Ferah el-işblli'nin (ö. 699/1300) elKaşidetü'l-gazeliyye
ii el]fabi'l-J:ıadi§
(Man?ümetü ibn Feraf:ı, dararnı şaf:ııf:ı)
adlı hadis usulüne dair yirmi beyitlik manzumesini şerhettiği Şereiü'Halib ii esne'l-metô.lib'e (yazmaları için bk. Şere­
fü'Halib [n şr. Muhammed Hacci]. neşre ­
denin girişi, s. 4) zeyil olarakyazdığı bu
eserin çeşitli neşirleri yapılmıştır (nşr.
Mevlev! Muh amm ed Hidayet Hüseyi n,
Ka lküta 19 11 : nşr. Henri Pere s, Kahire
1939: Adil Nüveyhiz. Beyrut 1971: Şerefüt­
talib tı esne'l-meta lib ad ı y l a n şr. Muhammed Hacc!. Rabat 1396/!976 [Elfü sene
mine 'l-u e{eyat fi şelaşeti kütüb içinde 1:
nşr. Muhammed Hacc!, Beyrut 1417/!996
[l-ll, Meusü'atüa'lami'l-Magrib içindeJ) .
ibnü'l-Kadi el-Miknasi esere. Laktü'I-terô. 'id adıyla 700-1 009 ( 1300-1600) yılla­
rını içeren bir zeyil yazmış ve bu iki eser
Ahmed b. Yahya el-Venşerisi'nin 701-912
(1301-1506) yılları arasını ihtiva eden Vefeyat'ı ile birlikte Muhammed Hacci tarafından Elfü sene mine 'l-veieyô.t ii §elô.§eti kütüb adıyla yayımlanmıştır (Rabat 1396/ 1976). Ve zir Muhammed b. Ali
(lsa) el-Kaştali el-Katib. ibn Kunfüz'ün kitabını el-Memdud ve'l-ma]fşur min
§ena's-Sultan el-Manşur adıyla nazına
çekmiş ve 1000 ( 1591) yılına kadar getirmiştir. 2. Vesiletü'l-İslô.m bi'n-nebi
'aleyhi'ş-şalô.tü ve's-selô.m . Siyere dair
muhtasar bir kitaptır (nşr. Sül eyman esSid, Beyrut 1404/ 1984 ) 3. Ünsü'l-fa)fir
ve 'izzü'l-J:ıal}ir. Mağrib-i Aksa'da yaptı­
ğı seyahatleri, sCıfı EbCı Medyen ile onun
öğrencileri ve burada karşılaştığı ilim ve
tasavvuf ehlinin biyografileriyle ilgili olup
bu eserin girişinde velinin özellikleri konusunda bilgi vermiştir. Kitap ayrıca müellifin döneminde gerek memleketinde
gerekse Mağrib'de meydana gelen bazı
önemli olayları da içerir (nşr. Muhammed
el-Fasl- Adolphe Faure, Rabat 1965). 4.
el-Farisiyye ii mebddi'i'd-devleti'llfafşiyye . Doğu Cezayir'de hüküm süren
Hafsiler Devleti'nin tarihini anlatan eser,
1394-1434 yılları arasında hükümdarlık
yapan Ebü Paris el-Mer!ni'ye ithaf edilmiştir. Çeşitli neşirleri yapılan eserin (Paris 1263/!847; nşr. R. Brunschvig, Tunus
1351/!93 2: n şr. H. Peres. Cezayir I 939: n ş r.
Muhammed eş-Şaze l! en-Neyfer -Abdülmedd et-Türki, Tunus I 968) bazı kısımları
Auguste Cherbonneau tarafından Fransızca tercümesi ve açıklamalarıyla birlikte Journal asiatique'de yayımlanmıştır
("Histoire de la dynastie des Beni- I:Iafş ,
par Abou'l-'Abbas Al:ı.mad el-.Katib", seri
4, XII [1 848 1. s. 237-258; "Extrait de la
Faresiade, ouvrage d'Abou'l-'Abbas Al:ı-
143
iBN KUNFÜZ
mad el-.Katib", seri 4. XIII ı 18491. s. 185211; "La Faresiade ou commencement de
la dynastie des Beni-I:Iafş", seri 4, XVII
ı 1851 ı. s. 51-84 ). S. lfa tt u 'n-ni]Sab 'an
vüci'ıhi a'mali'l-]J.isab. ibnü 'l-Benna'nın
Tel]].işu a'mali'l-]J.isab adlı eserinin şer­
hidir (Rabat. el-Hizanetü'l-amme. nr. 531,
2429; Temgrut Darü'l - kütübi'n - Nasıri yye,
nr 831/3) 6. et-Tel]].iş (et-Temf:ıiş) ii şer­
l}.i't-Tel]].iş. Bir önceki eserin muhtasarı­
dır (Darü'l-kütübi'n-Nasıriyye, nr. 1753/4).
7. Mebadi'ü 's-salikin ii şerl}.i Recezi
İbn Yasemin . İbn Yasemin'in cebire dair
eserinin şerhi olup Y. Guergour tarafın­
dan neşredilmiştir (Dirase 'an İbn Kunfüz;
ve taf:ıl):iif_i şerf:ıihi li-Urcuzeti İbn Yasemin
el-cebriyye, Cezayir 1986). 8. Teysirü'lmetalib ii ta'dili'l-kevakib (Rabat, elHizanetü'l-amme. nr. 512; Rabat, el-Hizanetü'l-melekiyye, nr. 5262) . 9. Tal}.şilü'l­
mena]Sıb ve tekmilü'l-me'ôrib. Bir önceki eserin şerhidir (Rabat, ei-Hizanetü'lamme. nr. 512). 10. Şerl}.u'l-Manz;i'ıme­
ti'l-l}.isabiyye ti'l-Jsazaye'n-nüci'ımiyye
(Şerf:ıu Urcuzeti'I-Kayrevani) . Ebü'l-Hasan Ali b. Ebü'r-Rical el-Kayrevanl'nin astrolojiye dair eserinin şerhidir. İbn Kunfüz
eserin girişinde, kendisi astrolojinin doğ­
ruluğuna inanmadığı halde bu eserin
astrolojinin kurallarının çoğunu ihtiva
ettiği için astrologlarca kabul edilen ilmi
metoda göre manzumeyi şerhetmeye karar verdiğini belirtir. Birçok nüshası bu-
lbn Kunfüz'ün
Şerf:ıu'/-Maf!?Cımeti'l-f:ıisabiyye ad l ı
lunaneserin (Sezgin. vrı. 188) Türkiye kütüphanelerinde dört nüshasının varlığı bilinmektedir (Süleymaniye Ktp , Esad Efendi, nr 1996 , Laleli, nr. 2737. Hacı Mahmud
Efendi. nr. 4263; Emel Esin Ktp., nr. 217).
11. el-Kunfüz;iyye ii ibtali'd-deldleti'lfelekiyye (Zirikil eserin Dımaşk'ta bir nüshasının mevcut olduğunu belirtir; bk. eiA'Iam, ı. 117). 12. Tul}.fetü'l-varid fi']].tişaşi'ş-şeref min Isıbeli'I-valid (Brockelmann, GALSuppl., ll, 341).13. Tabalsatü 'ulema'i Kosantine (Adil Nüveyhiz,
bir nüshası Kostantlne'de özel bir kütüphanede, diğer bir nüshası Cezayir şehrin­
de bulunan eseri neşre hazırlamakta olduğunu belirtmektedir, ei-Vefeyat, neşre­
denin girişi, s. 17). 14. Fetva. Paylaşıma
elverişli bir malın sahiplerinden gaip bulunan ortağın payının kadı tarafından
satılmasıyla ilgili olup 792 ( 1390) yılında
Kostantine'de verilen bu fetvanın tamamı Venşerlsl tarafından nakledilmiştir (eiMi'yarü '1-mu'rib, V. 49-54)
İbn Kunfüz'ün bizzat kendisi tarafın­
dan zikredilen diğer eserleri de şunlar­
dır: Ta]Sribü'd-delale ii şerl}.i'r-Risale
(İbn Ebu Zeyd'in er-Risale's inin şerhi olup
dört cilttir); el-Lübdb ii']].tişari'l-Cellôb;
M u'avenetü 'r-ra 'iz ii mebadi'l-iera'iz
(Şerf:ıu '1-Urcuzeti't-Tilmisaniyye fi '1-fera'iz); lzôl}.u'l-me'ani ii beyani'l-mebdni
(Ebu Abdullah Muhammed b. Abdurrahman ei-Merraküşl'nin mantık ilmine dair
eserinin ilk iki sayfası (Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 1996)
'?!J.f•t,\&ıi.r;ı,;(!Wi?.,/,W,'Y.P,.:."-'IPU'Pt
eA»wr
.
f.'tJ'~~v~.;..tt•Jkr:.Ydi.-ts-;J..;lttjtt,,,~ e1J•!r.t.JG,~u;(,•,:#(;;-I ·?J~.fi':,&rJj}f,_dl
:~Jffl~J//,;:pl~IJ~.JI',.:.~~/.fJ'tJ#pi~II'Y;vff:p_f ~);,1t;>}?J•JI,J!d; Plt .,)_u(,/!?J•'iJ?Jf'/.'.P
ejvtvp&fotJJ.Ctt,fJI;}i)!f'~l;;',J.iJwt,'Ç.JS~j
t!!~;0ifJ(V.'.!tv;.;,,Jr;ır1 ıvw;/;,.f,,.:.u-,-~.r..
J~/.?.-".O:"(_~,,~<flr/t'.-,~J!tP~I,.IJP_,II'Jc(i!'
&.ıi&;;o;;~~'"/:,~!<:,rJI;).Plj·ıWY.J
J._;ı;ır;;?/2.;~uJr;-'-'fJI.f;Jir~d 1 V~r!.!'',J!fJ
:::-_,f'f~[;;;J(ipip_~~&:tly/1.; '6fiJ!-)(J_Iı(J'~ItJ.I
0.i[Jk!l,lt,}._)iitl.~if;;, 0 ~pi.,Zyf!:.l!;p,l(_,ji;J(ıvt &w~"tr;ıti-[:,M'Vf}i//'~t,.u!-..ıo/:"-'L"':.':;.ı;l
~!'E~~.!f;jY.,~J:-:.J:/fj,J:;~K".ıöGr.:u.;--~t!f_'rr. , ~i.f~.JI·Jl>)I<Jfı(r}'Jii ._f.;..;:u;>piJJ;-JjpyJI;;..,
1'':-f..V(r.Gvf.U!P,p(':{IJ,Pt:lrfrc~J,;.,;.~Y,t )"J:Jy:~I .;;,J;;J,J,_ı;;,Jt"'!2.fojlf_r~Uf-:-/;k
't'4-fl;t;,r~<.~JVJ4t.,q'1"&1•,.fo.,.,;:.,,rfri7":1J
1.;;),'(,:1 t.f,_,ı;f_OfJ:?/.;f,LI~A)!fJflr;;f:,fi}j, r-:,;&;. ,J~I.i'iı>~'"'[?;.~~~ı.:.u~ri)-i(9f1 ı,.w!fl.~;k?)t ;;J;ilj,Jrlf'," >r.J'r.;&Jrfir~'!f~i;<)f,;Jfj~..JI,
'~"IJ?)A~:;ıJv~'f"i?r";l.lJ),;(ıji"''~\
..;-Y.'t:!'~;;,uıJji!J<,_,&.;J.~ı<:"!?'' ı;,c_.,:ı t,..t'!PJ!i
J:''!.!J;uliV.~'~e'J'&f)lt;f/?..;tf.?it'<r!ı;,,t.,~&
(Vıif, rj::r.JÇ!,-"'frji Ji,j;i.J:fb'rtrwPf;<:CFj,;tt.ıw
lv!;:r,;pr..,.._,;.>t,~.q.:;:ıli.c:.-J''Jif,;,P/(;Jr0 f
,ı;,_.; ı(ıJ_P.fıi;i,l;if1!1-fJ..;,t.,jl-:,,;_,t1~P[Jifi,ıf,c~t<jifi
•Y.Lu~~fr.JijW[,"Pirfl<ft)'CJI,(;;.Iı::Ji)V'JfJi,_,fo
~uJrl,si~ı;.,;H;:oJifeg/..;)!rli~>J'.t./J.v;ı;r.p.ffrfo
c-fl[j,~.;;suru!f c~.Jiıtz?t;-, -:Ji)rıv'JiiJ!!UfrJc;;;.!/1
;J/JJ!lt1 f}/t,Jl.llf fv.JuYfltz:jii ;i r!iJV1,/..rf.;;JII,pff.
JW:;;hf,ı,.J(:A.iJ/f.J})IVI,o!f~ı~/.f;JhJ.!IIt/f;IV?
.1/lfptJ.hpu; v.foiPj''JJ.ı-!4-:Ji'ct:'J~I'v
,!U.).vVt;o·~c;.;-_.!.~UfbGY~p-~~Pft..JW
ıfpi;,c:.-J{/i) f,J(lfpdl fi:r;~-- (s))ı ,.;>;1<-
:-"1{~/;.-_;.;i,,A,)d#.".?,fi';J,ii.,'"'J#~vt~/.v
ı_;;;t,rr;,t~IJ{0'-J~j!J,-JIVINJJÇ'f}r)~;,?
)/,;,J"'cr-''ı ,.J.,~;fipt:r;..!;.JJ,r.!f'?.JI'.!f~,A,;&
~Uto/)0 ,~1P,.;>.A!t;;}.tf.v.("!":MJô..]'"';,JV
iı5;u;?~J-7.e;.:d. ~~fo ;:.6t;t~1<1),"~I<;..J 1" '
~t{ıfy;iJ ../',.69 ,}:i?"''JINJ!u'. F .,)1Ei'i'~4')/.
bf&~';~!fv.tJ,o;..;t'cr~".J?..;.fr()I}I$?JJ?,~
"/_,.i~1 (ı:;l{t; itWih7r;;;-.ı;r!"ı?;.ıJ:;P.!)f;0.u
~~J;;/~&<J;.ı,)fi;-JtV.,..,r~~!?t?V' ; ~~aıfrf?~,;t.s:"J'),J1.;.fLJ.."~·.:.'kı;11.;-,/l$.1~ ~~1ttl.t
~t!,lli~.::lt~!f~J.ı::..Jfi;J~ijf}~lj:.fu.r-7';-j
· ,J~uç,.J;Jf(?U.J.V/r.:.;~•"-Vrl;-:v:.
~":!:.Jr1 ;ıt.(;fi~,Jti( V'~''i:;z2ılıf.pv, Jfb.'!
..;,y;;!f;J•,;1 t,J!:itf.J-!,J~.:..,"v> 't/u'"';.;i!lr li, ;.GIJ
J'"!
144
manzum eserinin şerhidir); Tel]].işu'l­
'amel ii şerl}.i'l-Cümel (Huned'nin eiCümel fi'l-mantıif.adlı eserinin şerhidir);
Envôrü's-sa'ade ii uşi'ıli'l-'ibdde ("İs­
lam beş temel üzerine kurulmuştur" mealindeki hadisin şerh i olup beş temelden
her biri hakkında kırk hadis ve kırk mesele zikredilmiştir); Hidayetü's-salik ii beyani Eliiyyeti İbn Malik; el-Mesôietü'sseniyye fi']].tişôri'r-Rihleti'l-'Abderiy­
ye; Sirôcü'ş-şiJsdt ii 'ilmi'l-ev]Sat; Teshilü'l-'ibare ii ta'dili's-seyyare; Ünsü'lJ:ıabib 'inde 'aczi'Habib; Vi]Sayetü'lmüva]SJsit ve nikôyetü'l-münekkit; Bastü'r-rumi'ızü'l-]].afiyye
ii şerl}.i
'Ari'ızi'l­
Ijazreciyye; el-İbrahimiyye ii mebadi'l-'Arabiyye; Tefhimü'Halib mesa'ili uşi'ıli İbni'l-lfacib; 'Alametü'n-neca]J. ii mebddi'i'l-ıştıla]J.; Bugyetü'l-iariz li-mine'l-l}.isôb ve'l-fera'iz; Tals.y'idat ii mesa'ile mul]teliiôt. Keşiü 'z;-z;uni'ın'da (1, 63) İbn Kunfüz'e Urci'ıze ii'ttıb adında manzum bir eser nisbet edilerek bunun 712 (1312) yılında yazıldığı
belirtilirse de tarih bakımından eserin
müellife ait olması mümkün değildir.
BİBLİYOGRAFYA :
İbn Kunfüz, ei-Vefeyat(nşr. Adil Nüveyh iz) ,
Beyrut 1971, s. 379; ayrıca bk. neşredenin girişi , s. 6-19; a.e.: Şerefü't-(alib f1 esne'l-metaUb (nşr. Muhammed Haccı, Elfü sene mine'luefeyat fl şelaşeti kütüb içinde). Rabat 1396/
1976, s. 81 , 83-89, 91-93; ayr.ıca bk. neşr.e­
denin gir.işi, s. 4; Sehavi, eçi-oau'ü'l-lami', I,
279; Venşerisi, el-Vefeyat (nşr. Muhammed
Haccı. Elfü sene mine'l-uefeyat içinde). Rabat
1396/1976, s. 136; a.mif., el-Mi'yarü'l-mu'rib
(nşr. Muhammed Haccı). Beyr.ut 1401/1981 , V,
49-54; ibnü'I-Kadi, Laktü'l-fera'id (nşr. Muhammed Hacci, Elfü sene mine'l-uefeyat içinde).
Rabat 1396/1976, s. 236; a.mlf., Ce?uetü'l·iktibas, Rabat 1973-74, I, 123, 124, 154-155; II,
424; a.mif., Dürretü'l-f:ıical, I, 121-123; ROdani, Şılatü '1-/]alef bi-mevşüli 's-selef(nşr Muhammed Haccl). Beyr.ut 1408/1988 , s. 182; Seiavi,
el-İstikşa' , IV, 83; Brockeimann, CAL, II, 241;
Suppl., I, 401; II , 341, 364; Tzaf:ıu'l-meknün, 1,
133, 189,262, 310;11, 153,706, 713; Hediyyetü'l-'ari(ln, I, 117; Il, 269; Sezgin, CAS, VII, 187188; Abbas b . İbrahim, el-İ'lam, II, 224-225; M.
Abid ei-Fasi, Fihrisü mal]tütati ljizaneti'l-f<:arauiyyfn, Diir.ü ibeyzii 1400/1980, II , 210-211;
Hifnavi, Ta'rifü '1-l]alef bi-ricali's-sele{, Beyr.ut
1402/1982, I, 32-37; Abdülhay el-Kettani, Fihrisü'l-feharis, ll, 323; Zirikli, el-A'lam (FethuiIah). 1, 117; Muhammed el-MenQni, Delilü
mal]tutati Dari'l-kütübi'n-Naşıriyye bi-Temgrut, Muhammediye 1405/1985 , s. 64, 109; H.
Suter, Beitrage zur Geschichte der Mathematik
und Astronomie im Islam (ed. Fuad Sezgin).
Frankfurt 1986, I, 170-171; M. Hadj -Sadok, " I b n
~unfudh", EJ2 (ing). lll , 843-844; Hasan YCısufi
Eşkuri, "İbn ~unfüz", DMBİ, IV, 488-490; Y.
Guergour, "Ibn Qunfudh", Encyclopaedia o{the
History of Science, Technology, and Medicine
in Non- Wester n Cultures (ed. Helaine Sei in).
Dor.dr.echt 1997, s. 428-429. r;g;ı
..
[!lliJ ŞüKRÜ ÜZEN