9. SINIF KONU ANLATIMI 33 HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3 TEK ZARLI ORGANELLER 4) Koful Hücre içerisinde çeşitli görevleri bulunan organeldir. Genel olarak hayvan hücrelerinde çok sayıda küçük küçük ;bitki hücrelerinde ise az sayıda büyük büyük kofullar bulunur. Bitki hücreleri yaşlandıkça koful büyüklükleri artar merkezde bulunan en büyük kofula merkezi koful denir. Bu koful bitki hücresi aşırı yaşlandığında diğer organelleri sıkıştırır ve hücrenin ölmesine neden olur. Görevlerine kofullar; Depo kofulu: Genellikle bitki hücreleride bulunur. Atık maddelerin depolanmasını sağlar. Besin kofulu: Endositozla içeri alınan besini taşıyan kofuldur. Boşaltım kofulu: Ekzositozla dışarı atılacak maddeyi taşıyan kofuldur. Salgı kofulu: Salgılanacak maddeyi taşıyan kofuldur. Kontraktil koful: Tatlı sularda yaşayan ökaryot tek hücreli canlılarda hücre içine giren fazla suyun aktif taşıma ile dışarı atılmasını sağlayan kofuldur. Tatlı su canlıya göre hipotonik çözelti olduğundan hücre içine ozmosla çok fazla su girer. İçeri giren fazla su homeostasinin sağlanması amacı ile kontraktil kofullarla aktif taşıma ile dışarı atılır. Bu olay suyun enerji harcanarak atıldığı tek yerdir. ÇİFT ZARLI ORGANELLER 1) Mitokondri Oksijenli solunum ile enerji üretiminin yapıldığı organeldir. Çok fazla enerji harcayan hücrelerde bol miktarda bulunur. (sinir hücresi , kas hücresi gibi..) İç ve dış olmak üzere iki zarı vardır. İç zar kıvrımlıdır. Bu kıvrımlara KRİSTA denir. Krista mitokondrinin yüzey alanını artırarak daha verimli çalışmasını sağlar. İçini dolduran sıvıya MATRİKS denir. Matriks sitoplazma benzeri bir sıvıdır ve içerisinde inorganik ve organik maddeler blunur. Matriks içerisinde ribozom organeli, DNA ve RNA moleküleri vardır. Kendini çoğaltabilir. Ancak kendi dış zarını üretecek olan nükleik asit şifresi kendi DNAsında bulunmadığından çoğalması hücre DNAsı kontrolündedir. Protein sentezi yapabilir. Yapısı prokaryot hücre yapısına çok benzer. Bu nedenle bazı bilim adamları mitokondri organelinin prokaryot hücreden köken aldığını savunmaktadır. Bu teoriye ENDOSİMBİYOZ TEORİ denir. Kompleks molekülleri oluşturarak salgı haline getirir. Mitokondrinin iç zarı kıvrımlıdır. Bu kıvrımlara krista denir. Kristanın hıvrımlı olması; Hücrenin ihtiyacı olan ATP yi üretir. 1. Daha fazla DNA taşıma Fagositoz ile hücreye alınan maddelerin monomerlerine parçalanmasını sağlar. 2. Oksijenli solunumun daha hızlı gerçekleşmesi 3. Birim zamanda daha fazla ATP sentezlenmesi Aminoasitleri peptit bağlarıyla birbirine bağlayarak protein sentezini gerçekleştirir. Avantajlarından hangilerini sağlar? Mitokondriler bulundukları hücrenin sitoplazmasından aldıkları molekülleri; A) Yalnız 1 1. Oksijenli solunum B) Yalnız 3 2. DNA eşlenmesi Aşağıdaki organellerden hangisinin özelliği yukarıda verilmemiştir? C) 1 ve 2 3. RNA sentezi A) Lizozom D) 2 ve 3 4. Protein sentezi B) Golgi cisimciği E) 1, 2 ve 3 Olaylarından hangilerinde kullanır? C) Ribozom A) 1 ve 2 B) 3 ve 4 C) 1, 2 ve 3 D) 1, 2 ve 4 E) 1, 2, 3 ve 4 D) Mitokondri E) Endoplazmik retikulum Hücre içindeki zarlar, ökaryotik hücrelerin işlevlerini bölmelere ayırırlar. Aşağıdaki organellerden hangisi yukarıdaki açıklamaya uymaz? A) Endoplazmik retikulum B) Golgi cisimciği C) Mitokondri D) Ribozom E) Koful ÇİFT ZARLI ORGANELLER 2) Plastidler Sadece bitki hücrelerinde bulunan bulunduğu hücreye renk verebilen ve çeşitli görevleri olan organellerdir. İç ve dış olmak üzere çift zarlıdırlar. Üç çeşit plastid vardır. Bunlar; 1) Kloroplast 2) Kromoplast 3) Lökoplast Gelişmiş bir bitki hücresi ve mantar hücresinde; 1. Sentrozom 2. Plastit 3. ER 4. Hücre çeperi organellerinden hangileri ortak bulunur? A) 1 ve 2 B) 3 ve 4 C) 1, 2 ve 3 D) 2, 3 ve 4 E) 1, 2, 3 ve 4 Lizozom organeli içinde aşağıda verilen besinlerden hangisini parçalayacak enzimler bulunmaz? A) Galaktoz B) Glikojen C) Protein D) Nükleik asit E) Yağ