MOLEKCLER OENETIK INCELEMENIN CEZA YARGILA1VIASI

MOLEKCLER OENETIK INCELEMENIN CEZA YARGILA1VIASI HUICUICIL
BAOLAMINDA ANALIZI
Prof.Dr.Fatih Selami MAHMIJTOOLU .
I. TEMEL ICAVRAMLAR ,
`Gen bir organizmaya alt Ulm genetik bilgiyi icerir. Gen .anahzi ise, insatun •genetik '
ozethkierimn behrlenmesine hizmeteden bir yOntemdir. DNA analizi, gen, analizinin yalmzca
bir .1usaunt .olusturmaktadu.' DNA analizi, bu analize tabi tutulan kisinim sue gerceklestigi
strada, olay yerinde olup olmachgtm ye magdur . lie iikisini ortaya koymayi amaclamaktadu.
Ceza muhakemesi bakimmdan onemi, bu. yolla .failin ye magdnruri kimlilderinin .tespit
•edilebihneSidir 2 Bu analiz.turtinde ilèi ayninceleme yapilinalctadu..Bunlardan birincisi play
.
'yerinden elde. edilen "iz materyal"in analizi iken jlcincjsj samktan ahnan "yiicut materyah"nin
anali7idirt. DNA analizi sank yehroya rnagdur ile bir karstia,stuniayi gerektireceginden ternel
balcrara m
aieyiddiçithfe banndirmalctadu. 3
"Molekfile;• Genetik inceleme" kayramt. CMK'da trimlanmamis olrnakla birlikte Ceza
Muhakemesinde Beden .MUayenesi,Genetik incelemeler ye Fizik Kimligin Tespiti, Elakkmda
Yonctmehe (Ytinetmehk) madde 3'te su sekilde tatumlanmaktachr; "Gerefren tiir ye
• Istanbul finiyersitesi Ceza ye Céa Usul Hulculcu Anabilim Dah Ogretim Oyesi
Gen anili7i dolt farkh alanda yaptImalctadir. Bunlar; "fenotip (morfolojik) analizi", "Icromozoin. ahsliZi";
"protein kimyasal analiz", "DNA Analizrdir, Ilk te analiz, sekli daha sok tip alanuida kunamIkrkent, ceza
muhaltemesi balammdari Einem tasiyan analiz Mil 'DNA analizidir. Bu analiz tUrleri.genel olaruk usekilde
tatumlanabilic Fenot4; (Marfolojik) Analiz: Vticui yapismm sekihitibadyle aiializ , edlltnesidir. Bunun iin
vticuria bir mildihalede bulunulmisi gerelanemelctedir. Analizin amact bir insanm di s gortIntistIndeld belirgin
Bu analiZ .ile milcroskop
..ortaya2sikannaktu..- Kromoicm Analizi
vasitaslyla Icromozomlardalci degisildilder tespit edilmektedir..Bu yolla ismegin, lacimozomlatclaki mutasyon,
seldl boiulduklart:incelenerek Unser has S' igma iliskin muhtemel izlerin neler olabilecegi arastrilw. Protein
KInsyasalAnalit Her birey protein degisimlerinde farklubir kompozilyona sahiptir, bit degisimler bir bireyi
tammlamak, isin kullandabihnektedir. Bu yolla proteinlerin kalitesi ye ‘olusumu.da analiz edilmekte, bOylece
genet& ban 'hastahldar. da teshis edilebilmektedir. Bu analiz lasthen DNA analizini de ,sonuclayabilmektedir.
Ancak DNA analizinde DNA'run kendisi (genetic materyal) incelenirken, bu analiz yonteminde gen tlronleri
incelenmektedir. (Veli Ozer Ozbelc, "DNA Verileri ye Tarkiye Milli DNA Veri Bantam Kanunu Tasansi
Haldandald GOrtIslerimiz",,Cezi Hukuku Dergisi, y.1, S. !, Nisan 2007, s. 47-.48).
2 Cenial Oztark, Ceza Muhalcemesinde lz Bilhni Kriminalistik Gercegi, Ankara, Seckin, ,2006, s. 179.
3 Oztfirk, Ceza Muhakemesinde Iz Bilimi, s. 1787179.
RG.1.6.2005, No:25832.
1
miktardaki biydlofik matetyali kullanarak •kigi diger . kijilerden .qyzran ye kahtun kurallarzna
uygun olarak aktardan hastalik ch,andakt Oielliklerinin molekiller diizeyde araSirzlmaszdtr".
"DNA Yerlleri Ye Ttirkiye Milli DNA Veri B, ankast Kahunu TasansOun "Turumlar"
• hashish maddesinde yet alau tmumlardaribazilan ipe punlardir;
"Biyolojik ornek: Kaynagtm insetn yacudundan alan, 'DNA prpfili elde etroeye 94ygun, kan,
tukur?Jk .do/cu, kemik . ftrnak sac ye benzeriOluszankirt,
DNA: Deoksiribonakleik asidi,,
DNA undid: DNA profili elde elmek amaczyla DNA Ornegi iizerinde,yapzlan bilimsel testi,
DNA proa. Bir kisiyi digerlerinden ayzrt eden DNA karakteristiklerinin tibnang
DNA yell tabant DNA analizi, sonucu elde edilen 7cigiye Ozgii. DNA profillerinin
.kodlandirzldigi bilkilerin tutuldugy yen( tabamm, ifa de .eder".
' in doktrinde "DNA profilleme genetik
Bu alanda lcullamlan ,DNA profilleme terimin
yapidan faydalandarak bireylerin kinilik. tespitine izin yeren bin testin ,adzdzr",§ektinde
‘,
tatumlandigi da Ortilmelctedir. 5 . •
II. DNA AismazlistiN OVIOS NiTEJA0
teslipir
yontiyle vticitclun muaygnesi .koruma
tedbirinin bir parcasi, diger yentlyle kepif veya olay yeri iiicelemeSink bit uzantisiclrn
VtIcudUn muayenesi yoluyla elde edilen vilcut materyallerinin DNA anali7ine tabi tutulmasi,
`13u YOntemin yaIni7ca bit yeatinti ortaya koyMaktadir. DNA analizi bu yOnilyIe vuOüt
muayenesi korilma tedbirinin bit .bir parcasi olmakta, incelemesi ile .bir 'arada
uygulanmalctachr.,Diger yandan olalY yerinden ahnan ijz materyellerin de DNA analizine tabi s,
tuttihnasi sofa konusu olmalctadir. Bu durumda da DNA analizi, kepit veya ()lay yeri
incelemesi sonrasmda basvurulqn bir bilirkisi incelemesi niteligi tasimalctadir. 6
Nihal Amkg15z, Hamit Bauch Adli Hemogenetik, Adli Tip ye Adli Bilimler, a4ctaran; oztiirk, .Ceza
Muhakemesinde iz Bilimi, s. J84.
Ozbek, "DNA Verileri ve Tfirkiye Milli DNA Veri Bankasi Kanunu Tasansi Hakkindaki GOraslemiz", p. 55..
5
Kortuna tedbirleii icin. gecerli
ortak ozellikler7 DNA anali71 acisindan da onernli
blçude gecerlidir. Ancak DNA'analizinia kendine, has. tizellikleri de bulunmaktachr. Belli bir
suc silphesiniu gerekliligi, °rant:Ail* ilkesmin aranmasi, Iemel haldara Intidahale stikkonusu
Oldugunclan her asatnada hakim 'kararnun „gerelch olmi, yasayla dtizenlemne zorunlulugu
gUn ilkeler DNA armlizi ile. korumntedbirlerinin Ortak Ozelhklerindendir Bunun . yamnda
,koruma tedbirleri acismdan gecerll olan zorlama,.gecici nitelilcte blma . ye. gecilcrnede Aehlike
bultuunasi gibi ozellikler ise DNA analizi balcunnalan her zaman aranmamalctadm Ancak bu
dimim DNA analizitd.korumatedbiri olmaktan cilcannakicin tek basun yeterli degi1dir. 8
111. ,KONUNUN
.TEMEL HAK YE IHIHRIYKTLER BA1CIMINHAN •
HECERLENDIRILMESI
1. GENEL 91ARAK
•
Bireyin kisiliginig korurunasyve etkili lir ceza rmihakemesinin gerekleri daima catisma,
halipde_dir. 13u catispaanin bashca ilci sonuc dogurdup ifade edilmektedir; her ne pahasum
olursa olsun ceza
. . muhakemesinin yapilatnayacagr veya bireylerip cdza nmhakemesi
iflemlerine katlainnalc iorunda ohnalan..DNA analizi tempi hak've htirriyetler bakunmdan ale
alincligincia, ilk olarak analizininsan haysiyetine aylcm Olup oljnadigt sorunnincelenmelidir.
CP7R
mnbakeinecincte
hansontsturma roetodlan v deal .elde dine araclan insan haysiyetini
ihldrethieSi sebebiyle kabul e;dilmemelcteclir. Bunlara Omek olarak yalap nialcinaak;verilebilir.
7 Koruma tedbirlerinin ortaki5zellilc1eri igin bkz..Nurullah Knitter/ Feridun Yenisey/ Aye Nulioilu, Muhalome
Hulcuku Pall Olarak Ceza Multakemesi Hulcuku, Istanbul, Beta, 2006, s. 730- 738; Nur Centel/ Hamide Zafer,
.Ceza Muhakemesi Hulculcu, Istanbul, Beth, 2005, s. 245; Erdener Yurtcan, Ceza Yargilamast Hukulcu, Istanbul,
Beta, 2007, s. 316-317; Bahri OzturW MusMfa Ruben' Erdem, Uygulamah Ceza Muhakemesi Hukulcu, Ankara,
Secicin, 2006, s. 484- 487.
zodama ve gecici nitelilcte olmatiiellikleri DNA analizi amsmdan her zaman gegen' olmayabilir. Ozellikle
olay yerinden elde edilen yricut materyalleri sOz konusu oldugtmda sink, magdur veya tictinctl lcisininicendis hie
lit materyalin .almcligmdan haberi dahi olmamalcta, bu yontlyle de DNA analizinin kiflyi zorlarm herhangi Mr
--yonttdeicalrnarnaktadm-Aynneabilindigisibi f !comma tedbirleri geciciniteliktedir ve istenilen amaca idastichgt
zaman kenaden sona erer. Ancak DNA analizleri ileride islenmesi muhtemel suclara iliflin olarak
yamlacak bir ceza muhakemesinde kullarulmalc Uzere de yaMlabilmekte ve yeti bankasmda saldanabilmektedir.
DNA analizi bu sekilde onleyici bir tedbir niteligine btlrenmektedir. YOrtirltlkte olan ditzenlemeye gore DNA
mevcut, devam eden bir ceza muhakemesi cercevesinde basvurulabilen. bir yol olmakla birlikte, Alm=
DNA Kimlik tespit Kanunu ye Alman 'CMUK'na eklenen 81g maddesi, ileride yamlacak bir ceza
muhalcemesinde kimlfic tesbiti amactyla bell suclan i1edigi tlphesini tamyan sante alt vacut materyalinin
•ahnabilecegini ve DNA analizine tabi tutulabilecegini dtlzenlemektedir. Bunun yam sr; elde edilen materyalin
2 yil sure icinde analizinin yacultnasi mumkun oldugundan ve analizin o an icin yapilmamast, inuhakemeyi
'yaculamaz,.htlionti infaz edilemez veya muhakeme masraflanm tahsil edilemez hale getirmediginden; 'analiz igin
gecilanede tehlike bulumnast da zonmlu degildir. (Uzbek, "DNA Verileri ve TUrkiye Milli DNA Veil Banicast
Kanunu Tasanst Haldcmdaki Gortislemit, s. 55,.63.)
3
,
Bu tiir dunzalarda hirey .muhakeme icinir arac Olarak giirtihneictedir. Ancak DNA
analizinde amac kiinin cilay . yerinde. bulunup bulunmadiguu .ya da magdur ilé i1ikiini tespit
etrnektir; kisinitt ruhsal durtunund ya da duygulanna tilastImaya ça1iihnaz. Aynca diger.
getietik analiz yontemlerinin aksine hastahk veya.karakteristik I:SzeHight teshisi de stiz konusu
olmadigmdan kodlanmayan atanda.yamlati DNA analizi insanm maneVi dtinyaama mtidahale
ohisturmaz.„
,Poktrinde, DNA analiznade kiinin kendi kendisini suclanduinasmin da
konusu
oltnadtgi ifade. edilmektedir. Btma gdre, satufpn bazs ceza muhakeraesi islemlerine Icatlamna
yukumlulUgtl varchr. .Aksi . halde parmak izi veya kanda .alkol testi yapmak da ju
baglamda degeriendirilehileeek ye, ceza. -niubakemesi .yaptlamaz hale gelebilecektir. Ancak
DNA analizincle.bireyin genetik bilgilenmn ogremlmeyecpgi kiihgim belirleyen unsurlann
.
Onaya Cikanlmayacagt garanti edilmeli4ir.
,
•
•
,
tarustna konusu &an .bir diger. hak cia teal. bayann,gizliligidir. th
.6
•
DNA stializi.bireyin
lcimhgini trtaya- cilcannamalctadir. "Ozel bayatm gal
Thigi"
. • genetic
•
balummdan mutlak-dokunulmazhic-hayann gi alatu ile sintrif olmandr. Ozel-yassam alam
karsi:konnunakla birlikte dolcumdmaZ .degildir. DeVletin sucla
,milcadelesinde kamu..yaran nedeniyle n oranhhic ilkesi cerceyesinde Ozel -yasatn.?Janina
•.
intidahale sdz konusit olabilmelctedir.'2.
•
DNA analizincle, vilcuttan alman . materyalist kullantImasi soz konusu otabilinektedir.
Materyalin vacua nnidahale suretiyle ahnmast halinde viicut ddlcunulmazliginui
9 Ozbek, "DNA Verileri ve,TUriciye Milli DNA Veil Bankast Kammu Tasanst Haldandalci 9OrtIslemiz", s. 57•
' 58.
Oibelc, "DNA Verileri ve TOrkiye Milli DNA Veri Bankast Kanunu Tasanst Haldundalci attl.slerniz", s. 59:
11 .0zel hayatm gizliligine iliski olarak "DNA Verileri ye Titrkiye Milli DNA Veri Bankam Kanunu Tasanst
2—.21eneLGerekcesinde" s;a: ifadelere._yer_vedlmektedir;_."BilindigiLtizere rDNA.xerileri, aitoldugu kiiyie Pgili
kahtsal pek gok bilgiyi dc icermektedir. Bu balumdan Ai ayasamn 20 nci maddest lie elkemizin dc taraf oldugu,
Avrupa Insan Haitian Sozlesfaesinin 8 inci maddesinde koruma altum lman "Ozel hayatm gizliligrile, ilgili bir
'husustur.. Hit ve deniokratik bir toplumda kisi dolamultnazhgl, hem devletin hem de kisi ye organizasyonlann
kisinin feel hayatma girmesinin Ontinde bir engeldir..GtIntimtiz teknolopsiyle tamamen olmasa 'da bilim ye
telmiktaki geliamelere bagh olaralc, DNA verilerinden Ornegin; lcisinin sag rengi, goz rengi, yamm, hastaliklan,
etnik kelkoni, cliger Ozellikleri, lcardesi, coculdan veya anne babas= tespit edilmesinin milmlcun olabildigi
dOstlyaldilgtInde, verilerin elde edilmesi, saklanmast ve lcullatulmasmin sda _yasal. kosullara baglanman
iorunlulugunu ye ihtiyacun ortaya cilcmaktadir". •.
12 Durmus Tezcan/ Mustafa Ruhan Erdern/ Oguz Sancakdar/ Rtfat Murat Onok, limn liaklan El Kitalm, Ankara,
Seckin, 2006, 169- 170; Ozbek, "DNA V,erileri ye Ttirkiye Milli :DNA Veri Bankast Kamm, Tasanst,
Haldandalci Gentslemie, s.60- 61.
editecegi aciktr. Ancak, bole birmudahale ...yasat dUzerilenielerle buknka :uygun hale
getirilebilir. Anayasa'run 1712 maddesi . .kanunda yazih hallerin varligi halmde vilcui
bfitunlfigtine dolcunulaliilecegini ifade .gmektedir. ,Ancak ,bu durumda DNA analizi.gerekli,. ,
uygneoralimd.I3-
t.
2::K0NUYA ILtSKtN 14.A.ISLOARASI DtZglsiLEMELER
ve 7:tbbut ...Unuianmast, BakutundanInsan ,Haklarz ve Insan Haysiyetinin
iforunmast Etidepnese' ll, "mac Ve konu" baslddi 1. rnaddesinde `!bu seizleSmenintaraflart,
• Sum insanlarm hayliyetini ve kirnligjni koruyacak te.biyoloji ye tibbin'itygulanitteis ...mda, ayrun
•,
•
, yerpmadan herkesin, bi4tunlugunp. ye diger hak ye Ozgiirliliderine .saygn gOstereceklerdir"
dtizenlemesing yet vermektedi4 Soglesmenin ,10 maddesinde herkesin tenth aagligi ile ilgih; . •
bilgiler ,balamindan .Ozel yasamma Saygi gOsteribnesini isleme haldcmksahip" oldugu:ifad9'
edilmektedir. Aynea. 26. maddede Sezlesmede yet alan haldarm kullarulmasunn„bsitlanmas;
d0zen1erunistir. Bund Ord; "bit SOzlemede 3 ?. er .alan haklar ve.. koruyucu hitkiimleriti
.kullandmasznda katnu gay
' enligi, .s*un,
bci§kalarnun hak ye
kainu saglzgunn korunmein veya
korunmast için kanun tarafindah OngOriiten v4
•
gerekli: eicinlardan baktz:nnrlanta konulmayacaktzr".;;
4•
Avruna . Konsey'nin .hanrladigi -“Wiyi*.ye/Ni4el4kteki yeti/Erin Otornatii islemg jab'
• ,Tuticknass •Karstsinda 5ähzslann Iforuntnasuta Pair 5.1klesmenin ise ”konu .Ve, ama9"
ball/1th ilk maddest usekildedin "b,u, sOzlesmenin anzacz her -akit devlet tilkesinde; yyrugiz
.veyg ikametgalu ne olursa &sun tian gercek kisilerhz, temel.hali ve ozgurliilderini ve Ozeilikle
kendilerini ilgilendiren kisisel nitelikteki verilerin, *mat& bilgi i Scleme tabi tutulmasz
karszsuida Ozel yaSam itaklarzm giivence altzna ..edmakttr". Sazlesmenin
'verilerin niteligi.
maddesinde
Bun gore veriler yasal ve mesru yoliardan elde edilrneli, belli
-ve mesru ama9lar i9in kaydedilmet ye bu amaca aylun seldlde kullandmamalidir. Aynca:
•uyam_Ye__e1veri.0...p1malt-kaydedi1dik1eri..amaca. gOre. ain.. olmarnah, • dogru ye gtincel,
olynandir. .6. maddede yet alan dlizentemeye gore de; /lei lasilerin kimliklerini beliitecekbir
bicim altmda ve kaydedildikleri amac kin gerekli- gOrillen siireyi aymayacak.bir sure kin
muhafaza edilmelidir. Ic hukukta gerekli oniemler aluzmadzkca
13
H
politik dusunceleri, airzi
6zbek, "DNA Verileri ye Turkiye Milli DNA Veri BanIcast Kanunu Tasarisi Haldundaki Gbr0lemit s.63.
SOzlemeninronaylarunasuun,uygun bulunduguna dair kanun; Kanun no. 5013, R.G. 09.12.2003-25311. <,
,
"
i;eya diger inanclarz ortaya koyan kt$isel verilerle saga veya cinsel Ya ssamla >get kifisei.
nitelikteki veriler ve ceza maltkumiyetteri otoptatik bilgi iflemtne tabilytula mayadaktir: •
•Balcanlar Kondtesi tarafmdan, ,1997 tarildnde verilen Taysiye Karanna gore; genetik
verilerin Ceza muhakentesinde kullaruhriast bu konuda uygun kommar ,saglayau t ozel hr
kanumm varligt lie intimIctin,olacaktu. Bu verder bir delil elde.ectilmesinde bagin tesisi v,eya
somut bir tehlikenin yzi da sucim Onlenmesi mnamyla kulimulabilir, .hicbir sekilde baska
genetik ozelilgin belidenmesi .icin kullmulaMaziar.
IV. DNA ANALIZININ KOSULLAl21
1. SaPhe- Orarthkk 1 1,e ikincilik likeleri; DNA analizi .„. temel haklara mtklahaleyi
.
ilphe
gerektireti hr tedbir niteliginde oldugunciart incelemeye basvurulabilmesi ictn.hangi
dere,ces.inin aronarag tinem'tawmaktadir...Ancak CMICcla DNA atializi . iciu aranmast gereken
stiphenin yogunluguna iliskin . bir. ibare ,bulunmamalctachr. Ayru sekilde, Alirtan CMUIccia da .
. verilmemis °Imam nedeniyle Ozbelc, kontinun genet .konuyacilhgetrbkm.y
halcOndere hasvurularalc, tedbirin niteligine gore cOztilebilecegi gOnks- thadedir. ' s
Alm= CMUIC yasalasntadan Once tasanda, bu Onleme basvunnak icin "lcunetli
phenint.huhraragsi sat"- ..kosulmus olmasma ragmen, .bu yontem . irrugui 1,i:fin,* de
kullanilabilecegi icin baSit hr baslangic stiphesinin de yeterli olabiImesi Icabulpedilmistir, Bu
sebeple de yasaya bu konuda bir hokum konulmanustu. Ayrica DNA iricelemesinirt . bir
sorustunna metodu olarak ikindil nitelikte ()trawl* ye baska bir tehis. linkaninrn vrhgi
halinde de uygulanabileceli de kabul . edihnekteclir. Ancalc bash Mr baalangic stiphesinin
kabul edildigi Allman cItizenlemesiude, analizin ymnlabilmesi 1cm sez konusu tedbire neden.
* elan
swim Mieltgi ye aggliginut ,gOz ontinde bultinduruIdugunu da beIirtmek .gereldr.
acician Alman Dtizenihe Aykinhklar Kanunu'na.gOre idari . para cqZ2S,I gerektiten durumlarda .
kan_ veya diger. ,v,ticutmatery
. allerinin aluunasma izin
verilmemektedir1 16 Bu noktada bplirtmek gerekir Ici, CMK.'nda acik sekilde hang( suciara
iIikin ojarak bu tedbire basvurulacagi dilzenlenmemistir, Ancalc DNA ; analizi CMIC m4..75
15 Veit Ozet ozbek, Yeni Ceza Muhakemesi 1Canununun Arilanm- Izmir $erhi, Ankara, Seolcin, 2005; s. 281282.
16 Alman dfizenlemesine ilislcin tartismalan aktaran; Ozbek,Yeni Ceza Muhakemesi Kanununun Miami s. 282
ye dipnot 146.
,
ye 76'da tingottilen istemlerle
.
edilen (*tickler tizerinde yapilmkta oldugundan stiz
konusu maddelerde yer alan kosUltar DNA;atializi icinde gecerii olicaktir. CMK 75/51e yer
alan dtizehlemeye Ore; "List nntrz tki yddan daha az hapi.s cezantu gerektiren .suclarda,
fizerinde ig beden muayenesi yap4amaz; ki#den lean veya benzeri biyolonkorneklerle sag, „
,
tukri4 tfrnak gib: Ornekler ahnamaz", 0 halde DNA Einalizi de fist smut iki yiL ye daba faZla
hapis cezasuu gerektiren .suclar bakunilutan .s6z iconusu olacaktm Bunun yanmda, °lay
-yerinden
ahnan materyaller •actsmdgn bu tar bir snurlama bulUnmamalcjadir;a ancak °lay
yerinden ahnan materyelleri karstlastumak icin bir kart 'materYele ihtiyag duyitlacagt goz
ontinde bulundurulmandm 17
'
•
DNA jzideleMeSine b,asvurabihnek .icin inceleme; amaca ulasmaya ,e1Yerisli;
• bunun
gereidi ye eldej.edilmek istenen amac ile verilmesi muhremel ,garar prank olmandtr. Kanun,
• iletisimin denetlenntesi ye teknik araclaila izlemede oldugu gibi DNA analizinin yaptimast
• icin de "ikincilik.kurahm" .benimsernis,kbaska ttithi deli! elde enne imkam Varsa bu tedbirlerin
uygulanmasim labul etuterrtistit.". CMVnun 70. maddesine, gore;, "7,5 ve, 76. maddelerde
.Ongoriden ieemlerie elde edilen Ornekler itzerinde, koybaginui veya elde edilen bulgunun
veya.santga ya .da magdura ait iduri olmadtgunnTtespiti igen zorunlu .olmam halinde.
CMK geregince ,incelemeye .ancale
• molekiiler genetik incelemeler
,iotunlu ye baska turlu delil elde eine p1ai1igi buluiunayan dummlards .karar ,
uphelz
- .vezitekihnekte_dh.,..E3.u.dummda..Kanun'..urt oran.hhk vç ikincillik ilkelerint acticcalcabul
.etmis
614tip sonucuna yanlmalctalm
2. inceleme Eitle,Edilen_VerilerinSime Alt 014gbigu respit Amaayla YaptItnandtri
Bu tedbirin amact, ce,za muhakemesinde dclii etmek ve stipheli veya smugi tespit etmek,
olmakla birlikte soybagunn tespiti icin de moleictiler genetic inceleme yapihnaktadu. Ozbek,
yalnyca kimlilc tespitine i1ikin olmak sarnyla gelecekte .yapilacak olap bi± ceza muhakemesi
icin onceden tedbir ahnak amactyla DNA analizi 'yapilmasuun lcabul edilebilir oldugunu ;
ancak tehlikenin onlemnesi gibi baska amaclarla arastuma yamlinasimn caiz .olmachgunifade'
etmektedir..I9 Sfipheli veya samk..dismdaki kisilerden elde edilen materyaller tizerindelci
incelemede genellilde flpheli, saruk veya magdurda ya d olay -yerinde bulunan iz materyalin
tk
17 Ebru Alias, "Birtoruma Tedbiri Olarak Molekther Genetik incelemeler Ve DNA Verileri Ve TOrkiye Milli
DNA Veri Baits' Kanunu Tasartsr, Ceza Hukulcu Dergisi, Y.1, S.1, Nisan 2007, s. 91-92.
Kunter/ Yenisey/ Nuhoglu, Muhakeme Hulcuku Dalt Olarak Ceza Muhakemesi Hulculcu, s. 871.
"-Uzbek, "DNA Verileri ye Tarkiye Milli DNA Veri Bankast Kanunu Tasanst Haklundald Gortislcmiz", I 66.
7
a
t.
lcime alt oldugunun tespit eclilmeSi sez konusudur. Buradan yola cilcarak Turhan, Alm= ceza
mubakemesinde toplu ,genetik incelenre, Olarak uygulanan gok saYida lcisiden Oritek alinarak
DNA analiii yaimimasma Tark .Hukt*u 'acismdan engel bir durumun olrhadtgint
belirtmelctedir. turhan'in 'kortuya ilislcin olarak—vercligi Ornek u ekildedir; "Ornet in
sorziourmast yaptlap su& zlgth olarak birfakulte veya universitedeki Ogrencilerden !nd
75 veya 76'daki kojullar,gercevesitide,alman Ornekter azerinde rnolekiger genetik inceletne
yaffil4bilir":. 2°
•
Bu noktada CMK'nun. 78. maddesinin ikinci filcrasinda yer plan dtizenlemenin
-Icapsanuna
•
,doginmek .gereldr. ,SOz konusurnaddede bulunan ye kime alt oldugtrbelli.olmayan ,
'beden:parcalantzerhade ineelerne . yaimlabilecegi ditzenleme altna almmisnr;Anicalc maddede
yer verilen •"beden parcalan":jfadesi, .olay yerinden elde, edilen materyallerin de bu. htilcilm
'6paamina gfrip 'ennedigi konusunda ban tereddiitlerin 'olusrnasma neden olmustur. Bu
baglamda bap, eserlerde, beden iiarpsinm, ,bir bedenin tamamlayicr unsurtt olan bas, gOvde,
el, kol, bacak gibi . uzuvlar ye jç organlar oldugir bu baglamda; bir materyalin.de beden parcast ,
olabiimesi icin bedenin taraalaYict tmsuru
.
gerektigi ifade eailmelctedir. Bu .'gontse
• gore, olay yerinclen.elde ,eclilen . sae, hi, cinsel salgi gibi materyaller,CivrfC'nun 78/2 maddesi
kapsthrunda incelemeYe labi tutulamayacalctu. 21.1Canuna bu yonde acrk bir htlknnin kerma%
gerektigi konusimda.'soZ. kanusu ,gOrilse katilinakja birlilcie biz, vilcut materyallerinin Ae.
_tasidelapiammdairtceleineyekonu_olabilecegi kanaatini,tasimaktaYrz....
3. inceleme Yfiratfilmekte Man Bir Ceza Afuhakemesi 4üs
.Yapinteihthr; Alinan
Hulcuktinda -olclugu gibi deride. soz konusu olabilecek bir ceza„ muhakernesin, de T kullanilmalc .
•Uzere flpheli veya sthuktan vticut omegi abnarak buntar tizerinde .DNA analizi yapilmast
'rink Hulcukuna :gore initrolciin degildir. 22 Ancak Ozbek, bu yolun yalmzca goramekte olan
bir muhakemede kullamlniasuun art* yeterli olmadigr gortistindedir. Yam; mukayese
ediletek , herhangibir veri olmadan 'Num saglayacak bilgisayar ortainnun da bir .anlammin
ifade..etrnekte
_elde. edilen, izden .bit sonuca u1aiIabiImesinin hem
zorlasacagm.t hem de uzim zaratin alacaguu belirtmelctedir.,Her
.
ne kadar bu dururnu, bir su,cun
islenrnethyle devreye giren ceza muhakemesiyle .bagda,sturnalc gtlç Olsa cla buradaki asil
?° Féruk Turham Ceza Muhakemesinukuku, Ankara, Asil, 2006, S.300.
Alta§, "Sir Koruma Tedbifi Olarak kolekiller Genetik Inceletnelei VaDNA Verileri ye Ttirkiye Milli DNA
yeni Bankasi Kanunu Tasanst"; s. 89.
22 Turhan, Ceza Muhakemesi Nuktilm, s.300- 301.
21
8
JOS%
11.
arnacm sucun lasa stirede ayduilatilmnst oldugu gtiz Ontine ahnmandir. Bu yentlyle verilerin
saldarunast daha col( tonleyici bit niteligi bOrtinse de mutlak anlamda sucun Onlemnesi
mtimkan ointayacagmdan tedbir yine ceza muhakemesi sintrlan icinde Icalacalcar. 23
„sit. Hakim Karats: Olnydtdzr; CMK, md.. 7911 geregince DNA analizi yapilmastna hakim
.
karar yerebilmekte, saw' , veya kolluga ise hicbir kosukla bOyle bit yetki tanuunamaktachr.
Kalch ki, elde edilen materyaller stirre, ile saldanabilcliginden gecilanesinde .Salanca
bulunan hal de sOz,konusu olmamaktadir. Bunun yam stra Kitilarslan, DNA analizinhi r bir
an once yapilmast gerektiginhl dtisibitildligu durumlarda, :taraflardart .bu amacla lima, alma
- strasmda . yine
gecilanesinde salanca .bulunan, bir halin .varfiguurt ararimast gerektigitn ffade
etnekteclir, 24 •
' DNA snnlizinin Yafulabilmesiigin CMK md. 78/1 'de ayn bir halcim karan
Yam incelemenin yapilabilmesk icin; once beden dolcusu veya stvisuun :abnabilmesi "icin bir
halm lcaran verilecelc, daha sonra da bu omek Ozerinde analiz yapmak ilzere ikinci bir hakim
Icaran verilecelair. 25
75.
inedeine tapeicak Kiyinin Objektifligi S'aglannu ss Olmandtr; DNA anatizi, bu nnalizi
Yapait kim actsmdan,bilirlcisi incelemesi niteligindeclii ve bi1ir1uiIige.iliskinlatraPar burada
(YOnetmelik
md.13). '
cia gecerli olacalchr • Bilirldsi gercek ya da‘tirliel kii olabijmektedir
.
,
.
•. 26
YOnetmelfic'in 13. maddesine. Ore; "yapdacak incelemeler
resmen idtanan veya
bdirkiyllikle yiikiJmlu olan iya da soruyturma yeya kolizqturmeryt yfirliteri makamq mensup
olmayan veya .bu makamin sorugurma veya kovusturmayt yiiriiten dairesinden tefkilat yapzsz'
itibarzyie ve objektif olarak ayri Mr birimine mensup olan gOrevIder, buirki# olarak
Yazarm bu konudaki gOrtIsleri icin 61cz.; Ozbek, "DNA Vefileri ye Tfirkiye Milli DNA yen Bankast kanunu
Tasanst Haldundald Gortislemiz", s. 63- 64.
ialcan-Ktmlarslan,-Ceza-Muhakemesi, Adli Tip, Adli Bilimletde yucudun.Muayenepi& OrnekAlma, Ankara,
•atilarslan Serisi I, 2007, s.142.
23 Ktmter, Yenisey, Nuhoglu, Mithalceme Hulculcu Dah Olarak Ceza Muhakemesi Hulculcu, s. 871- 872.
calismannzda konuyu DNA analiAne ilildn dtlzenlemelerle smtrlachamuzdan metinde degimnemjs ohnalcla
blrilkte belirtmek isteriz ki, konu niteligi geregi "beden muaYenesi" ye "ylicuttan Omek -almmast" konulan lie
yaktnclan ilgilidh-. Bu amclan "beden muayenesi" ye "yitcuttan &link almmanna"iliskin aynntib bilgi igin bkz.
Kimlarslan, Ceza Muhalcemesi, Adli Tip, Adli Bilimlerde Vilcudun Mua9enesi & Omek Alma; Semsettin
„Aksoy, Avrupa Insan Haklan Mahkemesi, Uluslararau Yugt ye Yargnay Kararlan Isigmda Onleme ye Konuna
Tedbiri Olarak Arama, Ankara,' Seckin, 2007, s. 60- ,63. Aynca bia.. Kunter/ Yenisey/ Nuhoglu, Muhakeme
Hukulcu Dalt Olarak Ceza Muhakemesi Hulculcu, s. 861- 870; CenteV Zafer, Ceza Muhakemesi Hukuku, s. 227232; CiztOrk/ Erdem, Uygulamah Ceza Muhakemesi Hulculcu, s. 574- 584.
26 Turhan,,Ceza Muhakemesi Hulculcu, s. 301.
23
9
• gOrevlendirilebtarler". lionetmelikte
teskilat yapisi itibariyle ilniyersitelerin, Btnniyet,Genel
li1g0ntln, Jandarma Gene! Komutanliginut ye A.dli Tip ICurumunun Objektif
birinder sayilacagi da13, maddenin.son,paragrafincla belinilmektedir.
;
'
,
.
,•
.
"DNA Vernet Ve Ttirldye Milli,DNA Veri Baum ICanuntt Tasansi" run 6. maddesi Ise
A
•
§u §thiSedir; "Bo Kanu, hukumlerine gore DNA analki yapnzaya Ad!: Tip Kurthmu,
Jandarma gene! Komutanhgz Kriminal Daire: Baskanizgn ye Enmiyet Gene!'
t
Mudurlugu
Kriminal Fobs Laborcauyarlarz Dairesi haskanizgz yetkthdzr Ancak Saghk Bakanhgz,
Bankamn gorkszlnil almaksuretzyle, diger gercek ye Mzel kisilere alt ohm laboratuvarlarda
.da by Kanun hiikiimlerfne gore DNA arializi yapziniaszna frin,yerebilir" .
`r
DNA
Icirn tarafindan yapilmast gerektigi sorunu ?okca tartisilmaktadir.
Ozttirk, analizin para kazaruna kaygisr bulunrnayan kamu kuruluslannca yamlmasi ye
yerilerin ..saldanmasi ve kullamlmasi .yetkisinin bir kamu lcuruhistma yerihnesi, gerektigini
belirtmektedir. Diger yandan, analizi .yapma yetkisinin kolluk dismdaki lcurpluslara
yerilmesinin tarafsithk aersindan daha dogru olacagnu da ifade etntelctedir. Bu yetkinin
kolluIcta olmast saira, ya da kolluk islemierinin halarunastru saglarnalctadri ancak deyletin bir
ajarn".61ari fcolliik mensuplan
Thdan n ,da omin emrinde .9a1isan kiiIerden olusan
laboratuyarlarda, bit incelethenin yamlmasi delillerin tarafsiz degerlenciirilmeSi ilkesi ile de
oli_smektedir.31:
Incelemeyi yapan lcunun bakutundan elestirilen bir diger konu da, TOrkiye:cle
akreditasyon mekanizmastrun bulunmamasidu. Olkemizde, kriminal laboratuvarlan kalite
gilyenceSi hakkmda denetleme imIcant. bulunmamaktachr. Bu .sebeple Tiirkiye'de Ozel ye
resmi Ulm laboratuyarlar acistridan 'akr editasyon sUreci baslatilmah, kunindann birbirlenyle
baglanti ye iliskilen kuvvedendirilmelidir. 23 Tasan'mn konpya iliskin 6. maddesinin, yetkth
2+ OztOrk, Ceza Muhalcemesinde Iz:Bilimi, s. 180. Aym yOnde; 011cil Cmar, "DNA Verileri ye Ttlrkiye Milli
DNA Veri Banlcasi Kanunu Tasansi Czarina Bir Degerlendinne ye Oneriler, Terazillukuk Dergisi; Maps
2008, S. 21, s. 152- ,153.
28
Oztlirk, Ceza Muhakemesinde lz Bilimi, s. 181. Ayrn yOncle bkz. Ebru Gokaip •Ozkorkmaz, Cemal eztark,
"DNA- Analizi, ye Riskier I. Alcreditasyon Ve Kanto", Terazi, Y. 2, S. 12, AgUstos 2007, s.89- 92. Yasa
tasansmm 6. maddesine iliakin benzer hir eleatiri igin bla. DNA Verileri ye TOrkiye Milli DNA Veri Bankasi
Kanunu Tasanst Hakkmda ABGEDER Gprasa, madde 4, www.abgeder.org (ceyriroici). ,
-
,
1O
7
kiiiçr arasmda "thiiversiteler"e yer vermemis Olmast nedeniyle de uznianlar tarafinclan
elestirildigthi belhimek gerelcir."
„•
Yasak ineelentenin onknmes, ye Giziiigin Saelanmass
Gerekli Tedkirler
yOnetinelik'in 13 maddesine gore( "ger,eylendirden bthrkiuzler teknik .ye :
,brikunindan uygun tedbirlerle yasak anediz yapdma;un ye yeddsi
figkdat
edinnzesi .Onlernekle ylikiimliidader y inceldnecek -bnlgu bdirkifiye ilgilinin adz ye,soyadz,
adresi, -do' urn .taryihi..bddirilmeksizin yerdir": YOnetmelik'te aynca, bilirkijiye. gOnderilen
Omeklerle ilgth .olaralc giz1iIii saglainak ye kanstichga yer yennemek icin her nirin tedbiri
almalda halcimitider, mahkemeler ye , cumhuriyet, bassaymalan gereylendirilmis t qmek
almaakisinin adi, soyach, .adresi ye ,clogunt tat-thine karstltk gelniek tizere. bir kod, sistemi,
•uygulanact da ifacie edihnistir.
•
H.
V. INCELtgEDEN SONRA ORNEICLERIN VE VERILERtN DURUMU
•
-Ytiputtan altnan doku Orneklerinin analiz .sonunda fotegrafa benzer bir resmi elde
tdilmeictedir. DNA analizin,e konu teslcil eden ntateryal tie bu resimfer birbirinden farklichr.
Dolcu Omeklerinin analii sonunda clicartilan Orneklerinin resirpleri fisliklerde daklanabilir ye
bu profiler pannak izindeadaha saghich hr teshis aram. olustitur. Ancalc dolcu Ornelderinin
• • • II •
S•
el • • • .
I I
ye ,kullamhui ihtimalinin ytticSelc c n3aAebebiy 1 e, bircok
hukurknzem tarafindan kabul edilmemekteclir."
>.
ingiltere, DNA yerilerinin yok edilmesini zorunlulugunu lcaldnan -nadir tilkelerdentiir.
ingiliz hukulcuna Ore, "eger Ornek alman kisittin sucu i1emi oldugundan stipheleniftniyorsa
amnia amaelarun yerine getirir getirmez imha Ancak, ikneklerin alindigt
sOrusturma sopucu kii mahlcurn olmussa veya alman omeklerin ahlconulmasma nza gosteren
-
Sr kisiden ahnnussa, bubmelder imhwedilrneyeceictir. 31
" "DNA Verileri ye Ttirkiye Mliii DNA Veil Bankasi Kamm Tasansi" ile ilgili olarak Istanbul Oniyersitesi
Adli Tp Enstitasti Yanetim Kurulunca Benimsenen Degerlendirme Raporu, madde. fl. Aym yande bkz. DNA
Verileri ye TtlrIciye Milli DNA Veri Bankasi Kanimu Tasarisi "Halcicmda ABGEDER '0tii114t1, madde. 9,
www.abgeder.org (ceyrimici).
3° Kunter, Yenisey, Nuhoglu, Muhakeme Hulcuku Daltelarak Ceza Mubakemesi Hulculcu, s.870.
31 Kmlarslan, Vacudun Muayenesi & Ornek Alma, s.145.
•Yenetmelik'in konuya ilSilcia maddesi usekildedir.; "Bu, YOnetmelik htikilmlerine gore
ahnan ornekler 42ierinde yaptlan inceleme sonitclart, kiyisel yeri bayka ir
..amacla kullanzlamaz; dosya igerigini .Ogrenme yetkisine sahip .bulunan•kiyiler -tarafindanbir
baykaspia verilemez. .
kovuyturmaya:yen olmachgz,kararzna it,iraz suresinin dolpiasz, :itirazzi; reddif,
beraat veyct ceza verihsesine yen almachgz kararz yerilip kesinleymesi ,heillerinde Cumhuriyet
savaszntn huzziranda ve uygun gOrecegi usullerle yok edilir
bu husus.dosyaSuzda znuhafaia
edilmek Uiere tutanaga geçiniiir. Olay yerinden elde edilen diger delillere ii4kin hilkiinder,
sakhdzr. •
Bilirkiyi tarafinclan yapdan ahalizler sonucu elde edilen bulgular
makama gOruierilir;
bulgular ttzerinclen otolekiller genela analitier icin izole edilen. DNA Ornekleri,bilirkiyi
.tarafindan rapor haztrlandtklan sonra imha edilir ye bu husus raporda agikcia belirtilir.
Molekfiler genetik incelemelerin Owl kalascil karakterler hakkindaki aczklantayt ; ,
lgermedigi bilinen. kromozom biggest Ile sznzrii kalmaiyta azen gOsterilir". Soz .kimusu
cltizenlemenin CMK md. 80 le urunlu oldugu gpnilmektedir. ,
T.asannm "biyoloj1k timelder lie 2 DNA.1zulatlathun sak1an4nast ye yok e4ilmesi .bashldi
maddesi ise . su. sekildedir;
inci- ntaddenin..birtnCi filtrasznzn 0). 4, ('et* EM (d)***
.bentlerine gore DNA arwilizi, yaptlmak iizere laboratuara .g6nderilen
Ornekler lie bu,
--Orneklerden-elde-edllen-tzolatlary . DNA „analiz sbnuflart. Ortaya 'ciktiktan sonra,„ analizin
• ,yapililzgz laboratuar yetkthlen tarafindan bir tutanalc chtzenlehmeli suredyle yok ,edilir.
fiutanagin Fur „sureti ye DNA ...anglizi .sonuclartntrt yorumunu keren rapor, zigiiz mercie
. „ „. •
gOnderilir.
5 inci maddenin
fikraStmn' (b) bendindebelirtilen .eSaslar yyartnca DNA analizi
yapdmak Uzere labor'atuvara gonderilen biyolojik Ornekler DNA analiz sonuclart ortayci',
.gdadaan sonratigili mercie „cmaliz sonuclarzmn.yorumunu iggrenrapor Ile birlikte gonderilir
ornelderden
izolatlar en az .'b.ey yil s„aklantr. Ancak gOnderen merciin istemi
---,--iizerine-laboratuvar-yetkildert tarafindan yok edilir ve.-bu hususta .diizenlenen tutanagui bir
:sureti, yok edilmesini isteyen mercie,gonderilir.
"5237 sayth Ceza Muhakemesi ICantmanda belirlenen esas ye usuller cerceyasinde yucuttan ahnan biyolojik
ornekler" ifade edilmelctedir.
"
oldugunu tespit etmek amactyla, hukuki ye full sebeplerle kimligi tespit edileineyert ki§iler ye yucut
parcalanndan ye olmtla ki§ilerden ahnan biyolojik omekler" ifade edilmektedir„
en "Gotland kisilerden altnan biyolojik ornekler" ifade edilmpktedir.
12
saklidzr.
' Ceza Muhakemesi Katzununun 804nci maddesinin
13u madde hiikamlerine gOre elde edilen izolatlar,, DNA analizinin yap:1dg: kurum veya
laboratuvar tarafindan teknik kwullara ve usulune aygun olarak sakramr".
--Tasanda. yer alan dtizenlemede "DNA izoladarmm" salclanmas; ve yok edilmesinden sOz
Kamimzeu'Tasandalci bu. eksikligin giderilmesi gerelcmektedir. S6z konusu S maddenin 1. ftramm (a), (c). ye (d) bentlennde behrtilen hallercie izolatlann anlacagt ifade echlmekte
ancak "gorevleri .sebebiylp hayaii risk tawanlardan alman biyolojik. erneklerin" [(c).bendi]
alubeti. konusunda bit actichk getirilmenrektedir..32 Bunun yarunda dtizenletne,vilcuttan alman
'Ornekler ile olaY yerinden alinan omekler [(b) bendi] arasmda farlc glizetmelcte ye mlay
yerinden alman izolatlarm sildanabileceginden soz etmelctedir. Bu §ekilde gerel c,
jãruIdU Unde izolatlarm incelemeye tabi tutulabibnesinin yolu acilmalctadm Ancak .bu.
c.dtizeidemenin CMK md, 80'e aylun oldugu dolctrinde ileri stinilmektedir. CMX. md . 80/2 ""by
bilgiler, kovgyturmaya yer',olinadgn karartna itiraz ,siiresinin dolmas:, itiraizn reddi; beraat
veya ceia t verilmesine yer olmadgz kararz kesinlestnesi hallerinde Cumhuriyet
Savezsolin huzurunda denial yok edilir ve bu husus dosyasznda muhafaza edilmek- azere
tulanaga gecirilir" dtizenlemesine yer verinekte ve Iu dilzenlemede •"vticut tizerinden alinan .
'Otnekler" Veya "Olay yerinden elde edilen omekler" aynmi gezetmemektedir..Tasan'da bu
' CMK .md. 80/2 ile .celiqmesi sonncunq
titrIti bir aynma yet terilthesi Tasan
dohmaktadu.33 Bunun yarn strajWitaddecle yer alan ifadenin "... biyolojik ornelc ancalc
CumhuriYel- saVaspun kararz ve gozetimi alunda
§eldinde deginiribnesinin,
•CMK'nun 75, 76, 78 ve .80. thaddeleri ile parallellik saglanmask aCtsindan yerinde olacagt
gort1,11 de ban yazarlarca Ben sOnIlmelctedir. 14
Izolatlarm imhast, elde edilen ;onucun teyit edilebilme imlcannu ortadan kaldumaktachr.
Izolatlann, salclanmast gerelctigini iddia eden. sistemler izolatlan saldama aebeplerini; "veri
tabam ile bit uyum ativIcOnttsu oldugunda, failden . alman "Ornek Ozerinde bit kez daha her
_ihtimale. Icaqm...calk§ilmasr. gereIctigr.§eklinde actklamaktadirlar. Izolatlann saklanrnamast
gerektigini savunan sistender ise, izoiadan saklamanm suiistimallere yol acabilecegi
32 DNA Verileri ye ItIrkiye Milli DNA Veil Bankasi Kantmu Mans' Haldanda ABGEDER GOMA madde.
www.abgeder.org (geyrimiei)
33 Ozbek, "DNA Verileri yeTtlrlaye Milli DNA Veri Banican 1Canunu Tasanst Halckmdalci Gbraslemiz", s. 7374.
34 cmar, "DNA Verileri ye Ttlrkiye Milli DNA Veil Banlcast Kanunu Tasanst Ozanne Bit; Degerlendinne ye
Oneriler", s. 152.
11
„.
gortisilndedirler. Tasanya ilisIdn gOrtistinde ABGEDER, DNA izoladan Salclanmayacalc ise
*Yen tabanma DNA sonuctum girmeden Once sonuctth biihirinden haberstz flu laboratuvar
tarafmaan ealisthp ,aym snitue 'alanchktan!sonra vvermin*sistenie :giritmesi getelctigirri ifade,
etnqktedii,. Bu , Seldldp en aZnadan çahan laboratuvailardan binnm soru,sturma Yeya
j
koyaSturmaya ,y,tirtiten makarndan farkh. tesldlat yarmsma sahip clan bu ydnetimsel yarn& „
'olnaastrana saglanabilecegr de beliitilmektedir. Bump sopueunda gtiverilik gtiClerinin hem deli!
toplayan hem de laboratuyaida, caliph birina ?imam= yol act@ spektilasyonlar da
.eitgellenebilecelctir. 35,
e
"
.
Alman dilzeillemesine gore de, vticuttan alumris olan materyal yalruzca molelcgehetik
arastuanada kullamlabilir ye arastuma iein artilc gerekli ohnayan bu materyal derhal yok,
cdilmelidir. Yoic etme ythalmlaltige, ara tininlen ver i!enmi olan materyalleri de
Icapsamalctadu. Bu, sekilde calm sonrald lair zamanda butilarm ,lcOttlye laillarulmast
erigellenmi§ olacaktar. Materyalin yok ed111MS olup Ohrtadigi sayciltk tarafindan takip
edilmektedir. Punun yamnda, DNA analiz , SOMICI.1 olan lunthk tesbitine th.kia yen ise
•salclanalailir, islenebilir ye kullmulabilinc Verilerin saldatrinast anCalc bir yen bankaspam
&us-tura/mast ile
Almataya'da DNA analizierine iliskin veriler Federal Sue
Dairesinde (BKA) saklanmaktadir SOz konusu veriler istemidigi kairlar uzun sare
'saldanabitmelctedir, Daha sonra buiunabilecek izler aramlittYla kishrin. ,Inasum olthigunu
°nays knyabilinesini satlamak nmactyla Almanya'da bu yerilerin, santgm 610/Minden sonra
•
Salinabilecegi kabul edilmektedir. 36
VI. HUICUICA AVICERI INCELEME
.C/vIK
217/2'ye gore yitIclenen sue
ancak hulculca. uygun
ispat .
'edilebilece$inden, laulculca ayktn. olaralcyapilacak Mcelenie sonucurida elde..edilen veriler
kullmulamaz. Aslmda •Imrada. ' .1iukuka. aylan .rilamn incelenae degi1 bu Meelemenin
.3a
,;omek .a1rna17,..tedbiri..cildugurm belirtrnek .gereldr.
.
Ancak b.0 tedbire hukuka, aylcin sekilde basvulmast.halinde CM1{. md. , 141 vd. da .tingorillen
DNA Verileri ye Tftrldye Milli DNA Veri 13ankast Kanunu Tasanst HalCkmda ABGEDER Gortwt, madde. 8,
www.abgeder.org (eevrimici)
•
34 S6z konusu AL= dftzenlemesini alctamn; ozbek, , "DNA Verileri ve TOrkiye Milli DNA Veri BanIcaM
nunu Tasanst Haldondalci Gorftslemiz", s. 69- 79. Aynca DNA analizine Riskin Alman dazenlemesine
ayrunth sekilde yer veren bir eser olarak Nu. Ktmter/ lienisey/ Nuhoglu, Muhakeme ljulcuku Dalt Plat* Ceza
Muhakeeiesi Hulcuku, s. 873- 875.
35
1.4
41 SID
kt!.;
hulculca aylcm konuta tedbirleri nedenlyle tazminata ili§lcin hi1ktimlerin uygulinmast, iedbir
bu hincihnlcrin lcaparm clwricla kalchguidan, Miimktin olmayacalcnr. 0.zbek, bu durumda
sorunun gene' hi1k11nilcre bamuulamk Ozqlcbilecegi Ve tazthipat Odilobilepegi
gort1gindedii.
••••
.0zbek, Yeni Ceza Muhalcemesi kannhunun Anlann, s. 285.
. 37
15