Perspektif - WordPress.com

DERS PLANI
Ders
: Görsel Sanatlar Dersi
Sınıf
: 9.sınıflar
Ders Süresi
: 40 + 40 + 40 dk (3 ders saati)
Konu
: Perspektif
Öğrenci Tanımı
: 20 kız- 14 erkek öğrenci / Gelir Durumları Orta
Amaçlar
: Öğrenci perspektif öğrenerek perspektif çeşitlerini ayırt eder, çevresindeki
objeler ve mekanlardaki perspektif görünümleri algılar, perspektif tekniklerini kullanarak çizim
yapabilir.
Kazanımlar
ve Biçimlendirme)
: 9.1.3. Resim çalışmasını oluştururken biçim/formu kullanır(Görsel İletişim
9.1.13. Resim sanatında kullanılan araç, gereç ve teknikleri bilir. (G.İ.B)
9.1.6. Resim çalışmasını oluştururken mekân kavramını kullanır. (G.İ.B)
9.1.18. Gözleme dayalı çizimler yapar. (G.İ.B)
9.3.20. Kendisinin ve akranlarının çalışmalarını analiz eder.(Sanat
(Eser/Ürün) Eleştirisi ve Estetik)
Hedefler
: Perspektif çeşitlerini ayırt edebilme (Bilişsel Hedef)
Tek ve iki kaçış noktalı perspektif çeşitlerini kullanarak hatasız olarak alan
bölebilme (Psikomotor Hedef/Uygulamalı çalışma)
Perspektifin resimde etkilerini açıklayabilme (Duyuşsal Hedef)
Çevresindeki objeler ve mekanlardaki perspektif görünümlerini algılayabilme
( Duyuşsal Hedef)
Yöntem ve Teknikler : Anlatım ve gösterme yöntemleri
Materyal ve Araçlar : Resim kağıdı (25*35), Kurşun kalem (tonlamalar için 2b 3b 4b kalemler),
silgi, cetvel, pergel, Atölye önlüğü, kuru boya, Hazırlanmış olan perspektif materyali
ÖĞRETMENİN HAZIRLIĞI :





Bir hafta önceden konuyu öğrencilere vererek, araştırma yapmalarını sağlamak
Gerekli malzemelerin listesini vermek
Sınıf düzenini sağlamak
Ön test ve Son testleri sınıf mevcudu kadar çoğaltmak
Çalışmayı yaptırmadan önce teorik ve uygulamalı anlatımda öğrenciyi güdülemek
ÖĞRENCİNİN HAZIRLIĞI :
 Perspektif hakkında gerekli bilgileri toplayarak sınıfa gelmektedir
 Kullanacağı gerekli malzemeleri temin ederek derse katılım sağlamaktadır
Aşama Aşama Ders Süreci :
Öğretmen derse slayt hazırlayarak gelir.
Perspektif hakkında bilgileri verir.
Perspektifin Tanımı:
Perspektif üç boyutlu cisimleri, iki boyutlu bir düzlem üzerinde göstermek için kullanılan bir araçtır.
Çizgi perspektifi, renk perspektifi diye ikiye ayrılır. Doğanın ve nesnelerin göz ile görüldüğü gibi bir
düzlem üzerinde belirtilmesi; Grek uygarlığı, Çin imparatorluğu, Roma sanatı, Rönesans dönemleriyle
yakın çağda farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle perspektife ilişkin yöntemler, kuramsal ve
uygulama alanındaki bütünlük 20. yy’ ın ikinci yarısına kadar gelişme göstermiştir. Bir nesnenin bir
bakışta üç yüzünü birden görmeye ya da Üç boyutlu hacimsel bir nesneyi bir düzlem üzerinde çeşitli
çizgisel anlatım yolları ile oluşturulan resimleme yöntemine perspektif denir. Perspektif nesnelerin
göze olan uzaklığına ve yakınlığına, göz hizasından aşağıda ve yukarıda oluşuna göre çizgi, yüzey,
renk değişikliklerini kolayca çizmeye ve ifade etmeye yarayan ölçü ve oran sanatıdır.
Perspektifte Kavramlar
Üç boyut Elle tutulur, hacimsel nesnelerin en, boy ve yükseklikleri vardır. Buna üç boyut denir. Bir
küp üç boyutludur. Kare iki boyutludur.
İz Düşüm Bir nesnenin bir düzlem üzerine düşürülen görüntüsüne iz düşüm denir. Bir nesneye ışık
verildiğinde bir düzlem üzerine gölgesi düşer bu gölge o nesnenin iz düşümüdür. Nesneye önden ışık
verildiğinde ön görüntüsünün iz düşümü oluşurken üstten ışık verildiğinde üst görünüş iz düşümü,
yandan ışık verildiğinde yan görünüş izdüşümü oluşur.
Bakış Noktası Perspektifi çizilecek nesneye bakmak amacı ile durulan sabit noktaya (Gözlemcinin
gözünün bulunduğu noktaya) bakış noktası denir.
Bakış Uzaklığı Bakış noktasının perspektifi çizilecek nesneye olan uzaklığına bakış uzaklığı denir.
Bakış uzaklığı mesafesi çok önemlidir, bu mesafe yaklaşık nesnenin dıştan dışa toplam genişliği kadar
olmalıdır
Bakış Yüksekliği Bakış noktasının yer düzleminden göz hizasına kadar olan yüksekliğe bakış
yüksekliği denir. Bakış yüksekliği ufuk yüksekliği olup gözlemcinin boyuna bağlı olarak yukarı, aşağı
hareket eder.
Resim Düzlemi Üzerinde perspektif iz düşüm görüntüsünün resmedileceği düşey düzleme resim
düzlemi denir.
Ufuk Çizgisi Doğada gök ile yer düzleminin birleştiği çizgiye ufuk çizgisi denir. Ufuk çizgisinin
görünmediği mekanlarda nesneye bakan kişinin gözlerinden geçtiği farz edilen yatay düzlemin, düşey
olan resim düzlemini kestiği yatay ara kesit çizgisine ufuk çizgisi denir. Ufuk çizgisinin üstünde kalan
nesnelerin perspektif çizimleri alttan, ufuk çizgisinin altında kalan nesnelerin perspektif çizimleri
üstten görülür. Tam ufuk çizgisinin üstünde olan nesnelerin sadece yanal ve ön yüzleri görünür.
Kaçma Noktası Bakış noktasından (gözden) uzaklaşarak sonsuza doğru gelen ve gerçekte birbirlerine
paralel oldukları halde resim düzlemine paralel olmadıkları için kapanarak birleşiyormuş gibi görünen
doğruların ortak kesişme noktasına kaçma noktası denir.
Esas Nokta Bakış noktasından çıktığı varsayılan sonsuz sayıdaki görme ışınlarından bir tanesi, görme
konisinin orta eksenini oluşturacak şekilde gider ve resim düzlemi üzerindeki ufuk çizgisini dik olarak
keser. Ufuk çizgisi üzerindeki bu kesişme noktasına esas nokta ya da kaçma noktası denir.
Perspektif Çeşitleri :
BİR NOKTA PERSPEKTİFİ: Prizma modelinin ön yüzü, resmin (çizimin) düzlemine paralel olarak
yapılıyorsa bu perspektif çizim tipine “bir nokta perspektifi” denir. Bir nokta perspektifinde bir tane
YOK OLMA NOKTASI vardır. Bir nokta perspektifinde cismin yüzü kullanılır.Yok olma noktasına
kaçma noktası da (KN noktası) denir.
İKİ NOKTA PERSPEKTİFİ: Prizma modelinin ön yüzü resmin düzlemine dik olarak yapılıyorsa iki
nokta perspektifi kullanılır. Prizma modelinin ön yüzü (sağ veya sol yüzlerin kesiştiği dikey
ayrıt),resmin (çizimin) düzlemine paralel değilse bu perspektif çiziminde iki kaybolunan nokta yani
yok olma noktası vardır. Bu tekniğe “İKİ NOKTA PERSPEKTİFİ” denir.
Perspektifte Ölçü: Sonsuzluğun basit geometrik biçimlere dönüştürülerek bölünmesi yoluyla yapılan
perspektif ölçmelerinde en uzaktaki noktalar orthogonallerin ölçü noktaları olarak bilinmektedir. Bu
noktalar doğru olarak alınırsa perspektif çizim daha doğru olur.
Perspektifte yer çizgisi ( zemin çizgisi ) ufuk çizgisi, ufuk düzlemi, görme noktası, karşıdan görünen
çizgiler, kaçış noktaları gibi tanımlar yer alır. Perspektif, Temel Tasarım dersi kapsamı içinde
nesneleri doğru görmek ve gösterebilmek adına görsel sanatın ana unsurlarındandır. Gözün eğitiminde
önemli rol oynar.
Perspektif esasına uygun bir çizim yapmak için:
1. Resim çizimine başlarken kağıt üzerine ufuk çizgisi belirtilir.
2. Ufuk çizgisinin üzerinde bulunan esas nokta tespit edilir.
3. Çizimlerin ufuk düzleminin altında, üstünde veya hizasında olup olmadıkları tespit edilir.
4. Resimde önce büyük yüzeylerin, sonra küçük yüzeylerin çizimi yapılır.
5. ilk çalışmalarda kaçış noktaları daima resmin içinde yer almalıdır. Eğer kaçış noktalarından kağıt
üzerinde bulunmayan varsa yanına tamamlayıcı küçük bir kağıt eklenir.
Yer Çizgisi ( zemin çizgisi ) : Düşey olarak konan resim düzleminin yatay yer düzlemiyle yaptığı ara
kesite “yer çizgisi” denilmektedir.
Ufuk Düzlemi : Ayakta duran bir insanın göz hizası olan zeminden 160 cm yukarıda, zemin
düzlemine paralel bir düzlemdir. Bu düzlemin resim düzlemini keserek oluşturduğu ara kesite “ufuk
çizgisi” denir. Ufuk düzleminin yeri değiştirildiğinde farklı perspektif görünüşler elde edilir.
Göz Noktası / İstasyon Nokta / Gözlem Noktası: Gözlenen ve gözleyen arasındaki mesafeyi belirler.
Göz noktası objeye yakınsa, kaçma noktaları birbirine daha yakındır; göz noktası objeye uzaksa kaçma
noktaları birbirinden daha uzaklaşır. Gözlenen yüzeyler eşit açı yapıyorlarsa ( 45º ) kaçma oranları eşit
olur. Aksi halde obje resim düzlemine eşit olmayan açılarla döndürülmüş ise yüzeyler farklı oranlarda
gözden kaybolacaktır.
Resim Düzlemi : Resim düzlemi düşeydir ve cisimle bakış noktası arasındadır.
Resim Düzleminin Saptanması : Göz noktası yerleştirilince, bir sonraki işlem, görülmek istenen
resmin dış köşelerini belirlemek için görüş eğrisini ifade eden iki çizgi çizilir. Bu çizgi görüş
merkezini saptar. Görüş açısı içinde kalan perspektif imge odaklanmak için görüş merkezine dik
düzlem üzerinde oluşur. Resim düzlemi denilen bu düzlem bir çizgi ile görselleşir.
Perspektif konusu da ilk etapta temel geometrik şekillerle çalışılabilir. Doğadaki görsel nesneler,
makine ve parçaları ( bu çizimlerde, biçimlerin birbirine göre durumları uzaklaşma, yakınlaşma vs. ile
perspektifsel çalışmalar yapılır) , doğa ve doğal objeler ( mekan içinde objenin biçimi, perspektif
kuralları çerçevesinde çizgi ve ışık değerleri gözetilerek resmedilir ) daha sonra da kişisel yorumlar
yapılabilir. ( Kişisel hacim çalışmaları söz konusudur.)
PERSPEKTİF TÜRLERİ:
1. ÇİZGİ PERSPEKTİFİ:
Çizgi perspektifi, nesnelerin biçimleriyle,çizgilerin bağlı olduğu kurallarla ilgilidir.Bizden uzaklaşan
nesnelerin olduğundan küçük görünmesi,nesneyi sınırlandıran çizgilerin kaçar gibi bir etki
yapması,çizgi perspektifi ile açıklanır.
2. RENK PERSPEKTİFİ (Hava Perspektifi):
Renk perspektifi ise renklerle ilgilidir.Nesneler bizden uzaklaştıkça atmosferin etkisiyle daha silik ve
donuk görünmektedir.Havanın yoğunluğu,içindeki toz zerreleri,buharı,günün değişik saatleri,renklerin
görünümünü etkiler.Nesne ile aramıza giren hava tabakasının bu özelliği,renklerin ve biçimlerin net ve
parlak görünmelerini engeller.Aynı şiddette iki renkten bize yakın olanı daha parlak ve net,uzak olanı
ise daha donuk ve mat görünür.
UFUK ÇİZGİSİ:
Perspektifi çizilecek olan nesneye bakan kişinin gözlerinden geçen yatay düzeyi ve bakış yüksekliğini
belirten çizgidir.Ufuk çizgisi (göz çizgisi) kişinin gözlerinin bulunduğu yükseklikte bulunur.
Ufuk çizgisinin altında kalan nesnelerin üstü,üstünde kalan nesnelerin altı görülür.Tam ufuk çizgisi
hizasında bulunan nesnelerin ise ne altı,ne de üstü görünmez.
KAÇMA NOKTASI:
Gerçekte birbirlerine paralel oldukları halde perspektifte paralellikleri bozulan doğrulara ‘’KAÇAN
ÇİZGİLER’’,kaçan çizgilerin de ortak kesişme noktalarına ‘’KAÇMA NOKTASI’’ adı verilir ve
‘’KN’’harfleriyle gösterilir.
Kaçma noktası sayısına göre üç farklı çizgi perspektifi türü vardır:
1-Tek kaçma noktalı çizgi perspektifi(Paralel perspektif)
2-Çift kaçma noktalı çizgi perspektifi(Açısal perspektif
3-Üç kaçma noktalı çizgi perspektifi(Eğik perspektif)
Öğretmen tarafından tek, iki ve üç kaçış noktası olan perspektif örnekleri öğrencinin incelemesi için
sınıfa dağıtılır.
Daha sonra öğrenciler dikdörtgen veya kare formundaki şekilleri göz seviyesinde, altında ve üstünde
olarak çizerler.
Bu kısım tamamlandıktan sonra bir mekanı perspektif kurallarına uygun çizebilme uygulamalı çalışma
istenir.
DEĞERLENDİRME :
ÖN TEST :
ADI - SOYADI :
SINIFI
:
NUMARASI :
1) Perspektif nedir?
2) Perspektif çeşitleri nelerdir?
3) Çevrenizde perspektifine dikkat ettiğiniz nesneleri örnek veriniz?
4) Kaçış noktası deyince ne anlıyorsunuz?
5) Perspektifte ölçü önemli midir?
Tarih :
SON TEST :
Tarih :
ADI - SOYADI :
SINIFI
:
NUMARASI :
1) İki kaçışlı perspektif yapım aşamalarını kısaca anlatınız.
2) Perspektif esasına uygun bir çizim yapmak için neler gereklidir?
3) Ufuk çizgisi ve Kaçma Noktası nedir? Bir cümleyle anlatınız..
4) Aşağıdaki cümlelerin başında boş bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler doğru ise
D, yanlış ise Y yazınız.
( ) Perspektifin en önemli kavramı üç boyuttur.
( ) Kare iki boyutlu, küp üç boyutludur.
( ) Üç boyutlu cisimleri, iki boyutlu bir düzlem üzerinde göstermek için kullanılan çizim
yöntemine perspektif denir.
5) Perspektif türlerinden çizgi perspektifi bizden uzaklaşan nesnelerin olduğundan küçük
görünmesi,nesneyi sınırlandıran çizgilerin kaçar gibi bir etki yapması,çizgi perspektifi ile açıklanır.
Açıklaması doğru mudur?
DEĞERLENDİRME
Öğrencinin
ADI VE SOYADI:
SINIFI:
ÖLÇÜTLER Çok iyi
5
1.Öğrenci
Konu
İle
ilgili
araştırma
yaptı.
2.Öğrenci
Yaptığı
araştırmayı
ve araştırdığı
görselleri
dosyaladı.
3.Öğrenci
Dosyaladığı
görsel
ve
dökümanları
sundu.
4.Öğrenci
ders
Konusuna
uygun
malzeme
getirdi.
5.Öğrenci
Çalışmasını
dersin
konusuna
uygun olarak
tamamladı
6.Öğrenci
verilen
zamanı
verimli
olarak
kullandı
TOPLAM
ALDIĞI
NOT
GENEL
TOPLAM
TARİH:
DERECELER
İyi
Orta
4
3
Geliştirilebilir Başarısız
2
1