HAMAS Şeyh Ahmet Yasin ve silah arkadaşları tarafından kurulan örgüt, 2000’li yılların ortalarından bu yana Halid Meşal’ın liderliğinde siyasi hayatını sürdürmektedir. Filistin’deki ana siyasi aktörler İslami temellerde örgütlenen Hamas, başta ABD olmak üzere pek çok devletin terör örgütü listesinde yer almaktadır. Ayrıca Hamas, İsrail tarafından Filistin siyasetinde meşru bir siyasal aktör ve muhatap olarak kabul edilmemektedir. 2006 yılında Hamas’ın seçim zaferinin ve 2007 yılında yaşanan El-Fetih- Hamas çatışmasının ardından Gazze Şeridi’nin kontrolünü eline geçirmiştir. İslami Cihad ile birlikte İsrail’in 2014 Koruyucu Hat operasyonunun temel hedefi olmuştur. Seçilmiş devlet başkanı Muhammed Mursi’nin bir darbe sonucu iktidardan uzaklaştırılması sonucunda Hamas, Mısır’dan aldığı desteği büyük oranda yitirmiştir. Hamas’ın 2014 Gazze krizinde en güçlü siyasi destekçisi Katar ve Türkiye olmuştur. islaMi CiHat İslamcılık temelinde kendisini tanımlayan ve Hamas ile ortak bir çizgide siyaset yapan İslami Cihat, Gazze’de Hamas’tan sonra en etkin siyasal aktör niteliğindedir. 1990’ların ortalarından bu yana örgütün en yetkili ismi Ramazan Şallah olarak kabul edilmektedir. İslami Cihat da tıpkı Hamas gibi pek çok devlet tarafından terörist bir örgüt olarak kabul edilmektedir. İslami Cihat, 2014 Koruyucu Hat operasyonunda İsrail’in hedef aldığı başlıca örgütlerden biri olmuştur. el-FetiH Yaser Arafat’ın 2004 yılında ölümünden sonra El-Fetih’in liderliğini Mahmut Abbas üstlenmiştir. Uluslararası arenada Filistin’in meşru temsilcisi olarak kabul edilen FKÖ’nün en önemli bileşenidir Koruyucu Hat operasyonu boyunca Hamas ile ortak hareket etmiş ve ateşkes sürecinde iki taraf da eşgüdümlü bir siyaset izlemiştir. İslami Cihat, İsrail ile gerçekleştirilen ateşkes antlaşması sürecinde Hamas ile birlikte Gazze’ye yönelik kara, hava ve deniz yoluyla devam eden tecridin bir an önce sonlandırılmasını talep etmiştir. Batı Şeria’nın yönetimini elinde bulunduran El-Fetih, Hamas ve İslami Cihad ile karşılaştırıldığında milliyetçi ve seküler bir örgüt olarak tanımlanmaktadır. İsrail tarafından meşru bir siyasi aktör olarak tanınmakta ve iki devletli bir çözüme yeşil ışık yakmaktadır. 2014 yılında gerçekleşen Koruyucu Hat operasyonunda Mısır’ın arabuluculuğunu kabul etmiş ve taraflar arasında ivedi bir ateşkesi desteklemiştir. Eylül-Ekim Cilt: 6 Sayı: 64 25