Melatoninin kalp ve dolafl›m sistemi hastal›klar›nda

Editöre Mektup Letter to the Editor
293
Melatoninin kalp ve dolafl›m sistemi hastal›klar›nda kullan›m›/
Miyokardiyal iskemi-reperfüzyon hasar› ve melatonin
Use of melatonin for cardiovascular diseases/
Myocardial ischemia-reperfusion injury and melatonin
Say›n Editör,
Anadolu Kardiyoloji Dergisi'nin Haziran 2006 say›s›ndaki
derleme makalesinde Say›n Engin fiahna ve arkadafllar› miyokardiyal iskemi ve reperfüzyon hasar›nda melatoninin rolünü
gözden geçirmifllerdir (1). Son y›llarda angina pektoris, karars›z
angina ve infarktüs fleklindeki s›n›flama yerine, yeni iskemik
sendromlar tan›mlanm›flt›r. Bunlar miyokardiyal sersemleme
(stunning), hibernasyon ve önkoflullama (preconditioning) olarak tan›mlanmaktad›r. Bu durumda “miyokardiyal sersemleme
ya da iskemik önkoflullama modeli oluflturarak da yeni bilgiler
elde edilmesi gerekir mi; yararl› olur mu?” sorular›na yan›t aramak gerekebilir. Ancak yine de miyokardiyal iskemi reperfüzyon hasar›nda melatoninin etkisi ile ilgili deney hayvanlar› kullan›larak yap›lm›fl olan çal›flmalar genel olarak, melatoninin
olumlu etkileri oldu¤unu göstermektedir. Melatoninin kardiyovasküler sistem etkilerini araflt›rmak için yararl› bir Türkçe kaynak olan makalenin baz› bölümlerinde “rat'›n” olarak ifade edilmifl yaz›m yanl›fll›¤›n›n “s›çanlar›n” fleklinde düzeltilmesinin
gözden kaçt›¤› görülmektedir.
Melatoninin etki mekanizmas› ve ifllevi birçok araflt›rman›n
konusu olmufltur. Bu hormonun hücresel düzeyde ve dokular
üzerine etkileri ile ilgili çal›flmalar, bu düzeylerdeki fizyolojik
önemini ortaya koymaktad›r. Ancak saptanan bu etkiler, hastalarda tedavi edici düzeyde bir etkinli¤e ulafl›yor mu? Bu sorunun yan›t› henüz tam olarak verilebilmifl de¤il. Melatoninin sa¤l›kl› kiflilerde yan etkisinin olmad›¤› belirtilmesine ra¤men, hastalar üzerinde bu hormonun kalp ve dolafl›m sistemine etkilerinin incelendi¤i çal›flma say›s› azd›r. Bu çal›flmalarda daha çok
incelenen konu, melatoninin kan bas›nc›n› düflürücü yöndeki
etkileridir. Melatonin kullan›m›n›n sistolik ve diyastolik kan bas›nc›n› düflürücü etki gösterdi¤i belirtilmektedir (2,3). Ancak hipertansiyondaki rolünün daha kesin olarak belirlenebilmesi
için, çal›flmalar›n artmas› ve daha fazla say›da denek üzerinde
inceleme yap›lmas› yararl› olacakt›r.
Melatonin, Amerikan ‹laç Dairesi (U.S. Food and Drug Administration) taraf›ndan vitamin ve takviye olarak kullan›lan
(supplements) ilaçlar grubu içinde s›n›flanmaktad›r. Herhangi
bir hastal›¤›n tedavisinde önerilmemektedir. Sa¤l›kl› bir uyku
döngüsü için geceleri al›nmas› tavsiye edilmektedir. Türkiye'de
ise ruhsat almam›fl bir ilaçt›r. Bununla birlikte, baflta uyku bozukluklar› olmak üzere, jet-lag, yafllanmaya karfl› kullan›m›, Alzheimer hastal›¤›nda kullan›m›, kanser (kolon, meme, prostat,
akci¤er) gibi birçok hastal›k sürecinde kullan›m› gündemdedir.
Sal›n›m› sirkadiyen varyasyon gösterdi¤inden, ilaç olarak gü-
nün hangi saatinde kullan›laca¤› önem tafl›maktad›r. Melatonin
düzeyi 24 saatlik günlük de¤iflim göstermekte, bunun yan› s›ra
yaflla birlikte azalmaktad›r. Ayr›ca koroner arter hastalar› ve
kardiyak sendrom X'li hastalarda plazma melatonin düzeylerinin kontrole göre düflük oldu¤u da dikkate al›nd›¤›nda (4-5),
melatonin kullan›m›nda uygun doz ve zaman ayarlamas›n›n yap›lmas› güçleflebilir.
Günümüzde kalsiyum antagonistleri ve beta blokerler d›fl›nda ya da bu ilaçlara ek olarak serbest radikal süpürücü ajanlar›n miyokardiyal reperfüzyonda kullan›m›n›n yarar› henüz kan›tlanm›fl de¤ildir (6). Melatoninle ilgili son y›llarda yap›lan çal›flmalar, güçlü serbest radikal süpürücü etkisi yan› s›ra apopitozdaki etkisine, nitrik oksit üzerine etkisi, hücre içi kalsiyum düzeyini düzenleyici etkisine iflaret etmektedir. Ancak bu konuda
fiahna ve ark'n›n da belirtti¤i gibi (1), insanlar üzerinde yap›lacak çal›flmalara gereksinim vard›r. Melatoninin insanlardaki
etkisinin araflt›r›lmas›, etkilerinin tedavi edici düzeyde olup olmad›¤›n›n belirlenmesi gerekmektedir. ‹nsanlar üzerinde yap›lacak çal›flmalar, bu zamana kadar deney hayvan› kullan›larak
yap›lm›fl olan birçok çal›flmay› destekleyecek mi? Bu sorunun
yan›t› önem tafl›maktad›r.
Sayg›lar›mla,
Selma Arzu Vardar
Trakya Üniversitesi T›p Fakültesi
Fizyoloji Anabilim Dal›, Edirne, Türkiye
Kaynaklar
1.
2.
3.
4.
5.
6.
fiahna E, Deniz E, Aksulu HE. Miyokardiyal iskemi-reperfüzyon
hasar› ve melatonin. Anadolu Kardiyol Derg 2006; 6: 163-8.
Cagnacci A, Cannoletta M, Renzi A, Baldassari F, Arangino S,
Volpe A. Prolonged melatonin administration decreases nocturnal blood pressure in women. Am J Hypertens 2005; 18: 1614-8.
Zaslavskaia RM, Biiasilov NS, Akhmetov KZh, Teiblium MM. Capozide-50 alone and in combination with melatonin in therapy of
hypertension Klin Med 2000; 78: 39-41.
Yaprak M, Altun A, Vardar A, Aktoz M, Ciftci S, Özbay G. Decreased nocturnal synthesis of melatonin in patients with coronary
artery disease. Int J Cardiol 2003; 89: 103-7.
Altun A, Yaprak M, Aktoz M, Vardar A, Betul UA, Özbay G. Impaired nocturnal synthesis of melatonin in patients with cardiac
syndrome X. Neurosci Let. 2002; 327: 143-5.
Opie LH. The heart physiology from cell to circulation. 3rd ed. Philadelphia: Lippincott-Raven Publishers; 1998.
flma Adresi: Dr. Selma Arzu Vardar, Trakya Üniversitesi T›p Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dal›, 22030 Edirne, Türkiye
Yaz›flm
Tel.: 0284 235 76 41 E-mail: arzuvardar@trakya.edu.tr
294
Selma Arzu Vardar
Melatonin ve kalp
Anadolu Kardiyol Derg
2006; 6: 293-4
Yazar›n yan›t›
Say›n Editör
Miyokardiyal iskemi-reperfüzyon hasar›n›n fizyopatolojisi ve melatoninin muhtemel etkinli¤i ile ilgili yapt›¤›m›z “Miyokardiyal iskemi-reperfüzyon hasar› ve melatonin” bafll›kl› derlememizle ilgili yaz›lar› için say›n yazara teflekkür ederiz. Çal›flmam›za bu flekilde
ilginin olmas›, yararl› bir Türkçe kaynak olarak de¤erlendirilmesi ve de say›n yazar›n katk›lar› bizleri memnun etmifltir.
Sayg›lar›mla
Engin Sahna
F›rat Üniversitesi T›p Fakültesi
Farmakoloji Anabilim Dal›
Elaz›¤, Türkiye