1 30 Kasım 2016 – Ekonomi Gündemi Ekonomi

30 Kasım 2016 – Ekonomi Gündemi
Ekonomi Politikalarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcılığı
Selin SAYEK BÖKE
Ekonomik veriler ekonomide yaşanan sıkıntılara işaret etmeye devam ediyor. Türkiye ekonomisinin
2016’da çok düşük bir büyüme düzeyi yaşayacağı artık herkes tarafından tespit edilen bir duruma dönüştü.
Reel sektör sıkıntıları istihdam piyasalarında çok açık bir biçimde ortaya çıkıyor. İktidarın yarattığı siyasi
riskler devam ettiğinden Türk Lirası’nın Ekim’den beri yaşadığı çok yüksek değer kaybı kalıcı bir hal alıyor.
Bu da TL’deki değer kaybının vatandaşa yansımalarını derinleştiriyor. Ödeme sistemindeki sıkıntılar
kendisini sanayiciler ve esnaf için ödeme vadelerindeki uzama ve tahsilat zorlukları olarak gösteriyor.
I.
Reel Sektör
 Büyüme daralıyor. 2016’nın üçüncü çeyreğinde, 27 çeyrek sonra ilk defa, Türkiye küçülmeye
doğru gidiyor. OECD’nin geçtiğimiz günlerde yayınladığı ‘Global Ekonomik Görünüm’ tahminlerine
göre ise Türkiye’nin 2016 büyümesinin yüzde 2 ile sınırlı kalması bekleniyor.
 İstihdam azalıyor, işsizlik artıyor. TÜİK’in 3. çeyrek için yayınladığı ‘Sanayi İstihdam Endeksi’ ve
‘Ticaret ve Hizmet İstihdam Endeksi’ de küçülmeye işaret ediyor. Sanayideki istihdam endeksi
2015 yıl sonundan beri düşmekte ve ilk iki çeyrekte olduğu gibi üçüncü çeyrekte de 2015 yılının
altında seyretmekte. Aynı şekilde ‘Ticaret ve Hizmet Endeksi’ 2015 yıl sonundan itibaren düşüşte.
Peki vatandaşa etkisi ne bu gelişmelerin? Bu gelişmeler sonucunda bırakın 6 milyon işsiz vatandaşımızın
iş bulmasını, işsizler ordusunun daha da genişliyor.
II.
Finansal Piyasalar

TL değer kaybetmeye devam ediyor. TL’de bu yıl başından itibaren yüzde 16’nın üzerinde değer
kaybı yaşandı. Bu değer kaybının neredeyse hepsi Eylül sonundan itibaren yaşandı. Değer kaybı 3
Ekim’den beri hızlandı: Hükümetin iddia ettiği gibi TL’nin değer kaybının sebebi ABD seçimleri değil,
Bakanlar Kurulu’nun OHAL’in uzatılacağı haberini verdiği bu tarihtir. Bu tarihten günümüze TL yüzde 12
civarında değer kaybetmiştir. 3 Ekim – 29 Kasım döneminde, Türk Lirası Mısır ve Kongo’nun para
birimlerinden sonra dünyada en çok değer kaybeden para birimi olarak karşımıza çıkıyor.
TL’nin değer kaybının Türkiye kaynaklı olduğunun en somut göstergelerinden birisi de kendisine benzeyen
para birimleriyle karşılaştırılınca çıkıyor. Kendine benzeyen para birimlerinde TL 3 Ekim’den itibaren en
çok değer kaybeden para birimi.
Peki vatandaşa etkisi ne bu gelişmelerin? TL’deki her değer kaybı zam demek. TL değer kaybettikçe
benzinin fiyatı artıyor. Benzin fiyatı artınca üreticinin fiyatı artıyor, ürünlerin fiyatı zamlanıyor ve biz daha
da fakirleşiyoruz. Kiralar, köprüler, otoyolların fiyatları Türkiye’de dolara endeksli belirleniyor.
CHP Ekonomiden Sorumlu Genel Başkan Yardımcılığı
30 Kasım 2016
1
3 Ekim 2016'dan itibaren Dolar karşısında değer kayıpları
Türkiye
Polonya
Malezya
Romanya
Macaristan
Meksika
Çek Cum.
Brezilya
Endonezya
Rusya
Güney Afrika
11.71
8.3
7.4
6.86
6.65
6.64
5.61
5.25
4.35
4.22
2.38
Şirketlerimiz dolar bazında borçlu. Borç 210 milyar dolar ve TL her değer kaybettiğinde şirketler için TL
cinsinden artıyor. Tekrarlıyoruz: Her 1 kuruşluk değer kaybında şirketler 2,1 milyar TL zarar yazıyor. Zarara
uğrayan şirketler üretimi ve istihdamı azaltıyor. Bir başka deyişle, şirketlerin dolar borcu arttıkça işsiz
kalan vatandaşlarımızın sayısı artıyor.
III.
Dış Ticaret ve Turizm

İhracat azalmaya devam ediyor. TÜİK’in açıkladığı rakamlara göre, 1 Ocak – 31 Ekim döneminde
ihracat 2015 yılının aynı dönemine göre 3,38 milyar dolar, yani yüzde 2,8 azaldı. İthalat ise 10 milyar dolar
azaldı. Dış ticaret açığımız 46,2 milyar dolara ulaştı.
İhracatın teknolojik yapısı katma değer üretmekten uzak. Aynı dönemde yüksek teknolojili ürün ihracatı
toplam ihracatın yüzde 3,4’ünü oluştururken orta teknolojili ihracat yüzde 61,4, düşük teknolojili ihracat
ise yüzde 35,2’sini oluşturdu.

Turizmdeki çöküş derinleşiyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın verilerine göre Ocak-Ekim
döneminde ülkemize gelen yabancı ziyaretçi sayısı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 31,35, yani
10,3 milyon kişi azaldı.
Peki vatandaşa etkisi ne bu gelişmelerin? İhracat ve turizm gelirleri azaldıkça bu sektörlerden ekmek
yiyen vatandaşlarımız işsiz kalıyor, gelir kaybı yaşıyor ve daha da borçlanıyor.
IV.
Güven

Ekonomiye olan güven azalıyor. Üretici ve tüketicilerin genel ekonomik durumunu gösteren
Ekonomi Güven Endeksi Ekim ayında 2015 yılının aynı ayına göre yüzde 17,5 azaldı.
Peki vatandaşa etkisi ne bu gelişmelerin? Ekonomiye güven azaldıkça, tasarruflar ve tüketim de azalıyor.
Ekonomi daha da küçülüyor ve güven daha da azalıyor. Kısacası artık çarklar dönmüyor.
CHP Ekonomiden Sorumlu Genel Başkan Yardımcılığı
30 Kasım 2016
2