din kültürü ve ahlak bilgisi terimler sözlüğü 1 akm yayınları 2016-2017

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ TERİMLER SÖZLÜĞÜ
Abdal musa cemi
Agnostisizm
Ahiret
Ateizm
Azim
Basar
Beka
Beytü'l hikme
Cemaatle kılınması gereken namazlar
Cuma namazı
Cüzi irade
Dardan indirme cemi
Darü'l erkam
Deizm
Ecel
Ehl-i beyt
Farz
Fıtrat
Fiili sünnet
Fitre
Gnostisizm
Hac
Hasenat
Hayır
Hılfu'l fudul
Hudus delili
İhsan
İkrar cemi
İlim
İlk muharrik delil
İlmihal
İman
İmanın şartları
İmkan delili
İncil
İrade
İrşad cemi
İstişare
Kabir hayatı
Kader
Bu cemler’de köy halkı biraraya toplanır. Dargınlar, küsler barışır, komşular birbirlerine
lokma verirler.
Tanrı'nın var olup olmadığının bilinmediğini veya asla bilinemeyeceğini savunur
Ölümden sonra insanların tekrar dirilmesiyle başlayan ve ebediyen devam eden hayatın
adıdır.
Ateizm, Tanrı inancının reddidir. Tanrı fikrine dayalı “Teist” dünya görüşünü kabul
etmemek demektir.
Çok yüce ve çok büyük olan; sınırsız ve kayıtsız büyüklük, üstünlüğün tek sâhibi, pek
azametli, yüce olandır.
Allah'ın sübûtî sıfatlarından biri olup, görmek demektir.
Sonsuzluk,allahın sonsuz olması demektir
Abbasiler tarafından, 800'lü yılların başında, Bağdat şehrinde kurulan kütüphane ve
çeviri merkezinden oluşan bir bilim merkezidir.
Cemaatle kılınması gereken namazlar Farz ve vacip olan namazlardır.Yani Cuma ve
Bayram namazlarıdır.
Cuma günü öğle namazı vaktinde kılınır. Cumanın farzı iki rekattır. Cuma namazının
özelliklerinden birisi de namazdan önce hutbe okunmasıdır.
Allah’ın kendi külli iradesinin küçük bir numunesi olarak insanlara verdiği az bir seçme
hakkıdır.
Hakk’a yürüyen kişinin tüm tanıdıkları, alış veriş ilişkisi olduğu kimseler, çevrede,
işyerinde tanıdığı akraba ve arkadaşları çağrılarak hem halkın huzurunda, hem de
Hakk`ın huzurunda razılık alınan cem törenidir
Darü'l Erkam Hz. Peygamber ile ilk Müslümanların toplanarak bir araya geldikleri evdir.
Tüm dinleri rededen ancak tanrının varlığına inanan inanç şeklidir. Dinler rededildiği için
peygamberler, kutsal kitaplar, cennet ve cehennem, melek, şeytan gibi kavramların
hiçbirinin deizm inancında yeri yoktur. Sadece evreni ve doğa kanunlarını koyan, bunun
ardından evrene ve insanlığa hiç bir müdahalesi olmayan tanrıya inanılır.
İslam dininde insanın belirli olan ömrünün son bulmasına denir.
Anlam olarak Ehlibeyt Hz. Muhammed’in ailesi demek. Bu aile Hz. Muhammed, Hz. Ali,
Hz. Fatma, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin’den oluşmaktadır.
Allah'ın bizlerden yapmamızı istediği şeylere denir. Namaz kılmak, oruç tutmak gibi...
Yaratılış, yapı, karakter, tabiat, mizaç anlamlarına gelmektedir
Hz. Peygamber'in davranışları ve fiilî uygulamalarıyla oluşan sünnet.
İslamlıkta, varlıklı olanların ramazan ayı içinde yoksullara vermesi dince buyurulan miktarı belirli
sadaka.
Tanrısal, mutlak bilgiye bir anlık aydınlanmayla, sezgiyle ulaşılabileceğini ileri süren bir
dinsel akım.
Müslümanlarca zilhicce ayında Mekke’de yapılan, Kâbe’yi ziyaret ve tavaf töreni.
İyi, güzel, yararlı işler.
Allah’ın emrettiği, razı olduğu ve yapılmasından hoşnut olduğu davranışlara hayır denir.
Arabistan da can ve mal güvenliğinin sağlanması, zayıf ve güçsüzlerin korunması,
zulmün önlenmesi gibi amaçlarla, toplumda sözü geçen, saygın ve iyi niyetli kişilerin
önderliğinde kurulan barış cemiyetidir
Evrende dahil olmak üzere her şey sonradan meydana gelmiştir. Elbetteki sonradan
yaratılanların bir yaratıcısı olması gerekir. O da yüce Allah tır.
İhsan bir davranışı en güzel biçimde yapmak demektir.
İkrar açıkça söyleme, bildirme, benimseme, onama, kabul, tasdik anlamlarına gelir. ikrar
cemi Alevi Bektaşiler için yola giriş ritüelinin tamamının adıdır.
Allahın her şeyi bilmesi
Tüm varlıkları hareket ettiren bir ilk hareket ettiricinin olması gerekir ki o da Allahtır.
İslam dininin bellibaşlı ilkelerini, kurallarını öğreten kitap
Dinin ortaya koyduğu dogmalara inanma, dinsel inanış, inanç
1- Allah'a inanmak 2- Meleklere inanmak 3- Kitaplara inanmak 4- Peygamberlere inanmak 5Ahiret hayatına inanmak 6- Kaderin, hayrın ve şerrin Allah'tan geldiğine inanmak
Tüm varlıklar yalnızca mümkündür. Ancak onları dileyen bir zorunlu varlık olması lazım O da
Allahtır.
İsa'nın yaşamını, öğretilerini, ölümünü ve dirilişini anlatır. Hristiyanlığın kutsal kitabıdır.
Müjde anlamına gelir. Yeni lahit adıyla da anılır
Bir şeyi yapmak veya yapmamak için olan iktidar, güç.
Gençleri eğiten, yolun kurallarını gösteren, Cemde nasıl davranacaklarını
bildiren, duaları öğreten,insanların birbirleri ile nasıl kaynaşacağını sağlayan,
Alevilik hakkında bilgilendirme yapan bir Cemdir.
Bir konuda bir kimseden (uzmanına) düşüncesini sorma, danışma
Ölümle başlayıp yeniden dirilmeye kadar devam edecek hayata kabir hayatı denilir.
Kainatta olacak şeylerin zamanını, yerini, özelliklerini ve nasıl olacağını Allah'ın ezelde
bilmesi ve takdir etmesine denir.
1
AKM YAYINLARI 2016-2017
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ TERİMLER SÖZLÜĞÜ
Kamet
Kavli sünnet
Kayyum
Kaza
Kerim
Kıyamet
Köoldaan kopma cemi
Kurban
Külli irade
Farz namazlardan önce, namazın başladığını bildiren ve ezan lafızlarına benzeyen
sözlerdir.
Hz. Peygamber'in sadece hüküm bildiren sözleridir.
Kayyum, Allah'ın 99 isminden biridir. Yarattıklarının işini çeviren, her işleneni bilen,
evveli olmayan demekdir.
Allah'ın ezelde takdir ettiği şeylerin zamanı gelince bu takdire uygun olarak yaratmasına
denir
İyilik ve ikramı bol olan
Dünyanın sonu ve bütün ölülerin dirilip mahşerde toplanacağı zaman.
Bu Cem, Alevilikte Halk mahkemesinin işlediği, toplum içinde sosyal sorunların
karara bağlandığı, toplumsal suç işleyenlerin müşkillerinin görülüp giderildiği,
daha bir çok konuyu kapsayan bir Cem biçimidir.
Kütüb-ü sitte
Dinsel bir buyruğu ya da bir adağı yerine getirmek amacıyla kesilen hayvan.
Sonsuz işleri birlikte dileyebilen ilâhî iradedir. Her şeyi kapsayan Allah’ın iradesidir.
Altı Kitap anlamına gelen, Ehl-i Sünnet tarafından en sağlam Hadis kaynakları olarak
kabul edilmektedir. İsimleri Sahih-i Buhari -Sahih-i Müslim -Sünen-i Nesai -Sünen-i
Tirmizi -Sünen-i Ebu Davud -Sünen-i İbn Mace
Lokma cemi
Kulun kula razılık Cemidir. Bir helallaşma Cemidir. Adak Kurbanları, Adak
yemekleri bu Cemde yapılır.
Muhacir
Bir inanca bağlı olanların, belirli zamanlarda topluca veya tek başına ibadet ettikleri, özel
olarak yapılan binalar. İbadet yapmak için toplanılan yerlere Mabed veya İbadethane
denir.
Günahın affedilmesi değil açığa vurulmadan tamamen vazgeçilmesidir
Kaynağı Hz. Peygamber olan bütün söz, fiil ve takrirler için kullanılan hadis terimi.
Ölümden sonra mahşerde hesap görüldükten sonra herkesin amellerinin tartılacağı ilahi
adalet terazisidir.
Tek tanrıcılık
Muâmelât, islam hukukunun ibadetler dışında kalan kısmını, yani hukukun tamamını
ifade eder.
Tehcire yani zorunlu göçe uğramış, bir yerden başka bir yere göç ederek gelen kişiler
yani göçmenler için kullanılır. Hicret edenlere denir
Muhasiplik cemi
İki aile bireylerinin ilke birliği, yaşam birliği ve daha da ileriye giderek kardeşlik
anlaşmasının musahiplik vesilesiyle ikrarlaşmasıdır.
Mabed
Mağfiret
Merfu sünnet
Mizan
Monoteizm
Muamelat
Mushaf
Musibet
Mübah
Mümin
Müstehab
Namaz
Kur'an'ın kitap hâlindeki şeklidir. Mushaf kelimesi Arapça olup "iki kapak arasına alınmış
sayfalar" anlamına gelmektedir.
Beklenmedik bir zamanda gelen kötülük, sıkıntı veren durum
Yapılmasında din yönünden herhangi bir sakınca bulunmayan şeylere denir
İnanan,müslüman
Allah'ın yapıldığında hoşnut olduğu eylemler,İşlenmesi sevap olan,terk edilmesi günah
olmayan şeylerdir. İnsanlara gülümsemek gibi...
Müslümanların sabah, öğle, ikindi, akşam ve yatsı olmak üzere günde beş kez ve bayramlarda,
kurallarını yerine getirerek yapmaları buyurulan ibadet.
Namaz rekatları
Nizam delili
Nizamiye medresesi
Oruç
Ömür
Politeizm
Rızık
Sadaka
Sadaka-i cariye
Salih amel
Evrende varolan muhteşem düzen tesadüfi değildir. Allah düzenleyici yüce varlıktır.
Büyük Selçuklular zamanında kurulan, vezir Nizamülmülk'ün adıyla anılan
medreselerdir.
Niyetlenip tan yeri ağarmaya başladığı zamandan ta güneş batıncaya kadar yememek içmemek
cinsi münasebette bulunmamak demektir.
İnsanın doğumundan ölümüne kadar geçen sınırlı zaman dilimine denir.
Çok tanrıcılık
İnsanların yaşamının devam etmesini sağlayan, insanlara fayda sağlayan, yenilebilen ve
içilebilen Allah'ın herkese nasip ettiği kendisinden faydalanılan maddi ve manevi her şey
Allah rızası için fakirlere verilen mal, para, ilim gibi insanın muhtaç olduğu herhangi bir
şey`e sadaka denir.
Öldükten sonra da, kişiye sevap kazandıran sadakadır. Cami, çeşme, yol yapmak, ağaç
dikmek, faydalı ilmi eser bırakmak gibi
Allah’ın rızasını kazanmak için iyi ve güzel bir niyetle yapılan her türlü güzel iş, söz ve
davranışlara denir.
2
AKM YAYINLARI 2016-2017
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ TERİMLER SÖZLÜĞÜ
Samed
Semi
Seyyid
Siyerehl-i sünnet
Sözlü sünnet
Suffe
Sünnet-i müekkede
Sünnet
Sünnetullah
Şer
Şerif
Taassup
Takriri sünnet
Takva
Tefekkür
Teheccüd (gece) namazı
Teravih namazı
Tespih namazı
Tevekkül
Tevhid
Tevrat
Umre
Vacip
Vahdaniyet
Vitir
Vücut
Yol düşkünü
Zan
Zebur
Zekat
Her şey kendisine muhtaç ama kendisi hiç bir şeye muhtaç olmayan
İşitmek demektir. Allah'ü Teala yeryüzünde olan biten herşeyi işitir.
Efendi, bey, mevla, ileri gelen baş, reis demektir.
Hazreti Muhammet’in yaşamını anlatan kitaplara verilen ortak ad
Hz. Peygamberin herhangi bir konuda yaptığı açıklamalardır.
Medine'de bulunan Mescid-i Nebî etrafındaki odalara "suffe" denmiştir. Hz. Peygamber,
Mescidine bitişik bu odalarda ikâmet ederek ilim ve ibâdetle meşgul olan sahâbîlere,
Ashab-ı Suffe veya Ehl-i Suffe denir
Peygamber efendimizin devamlı yaptığı, nadiren terk etmiş olduğu farz ve vacib
olmayan amelleridir. Buna Sünnet-i hüdâ da denmektedir. Ara sıra terk ettiği sünnetlere
de "gayri müekkede" denir.
Hazreti Muhammet’in Müslümanlarca uyulması gerekli sayılan davranışlarıyla şu ya da
bu konuda söylemiş olduğu sözlerin tümü, Hazreti Muhammet’in koyduğu kurallar ve
Müslümanlara gösterdiği yol
Allah’ın sünneti, kanunu demektir. Allah’ın varlık âleminin düzeni için koymuş olduğu
kurallardır.
Allah’ın sevmediği, hoşlanmadığı ve yapılmasını istemediği, yapılması durumunda da
ceza gerektiren davranışlara şer denir.
1. Kutsal, şerefli. 2. Soylu, temiz.
dini, ahlaki, toplumsal konularda çoğu zaman haksızlık veya düşmanlık derecesine
varacak kadar saplantılara düşmek demektir.
Hz. Peygamberin, huzurunda sahabe tarafından söylenen sözler ya da işlenen
davranışları reddetmeyip susması, onaylaması veya güzel karşılamasıdır.
Takva Allahü tealanın emirlerini yapıp yasaklarından kaçınmak. Haramların ve şüpheli
olanların hepsinden sakınmak.
Tefekkür, İslam dininde günahlarını, kainatı, varlıkları, doğayı, Allah'ı, kendini düşünmek
ve Allah'ın yarattığı varlıklardan, kainattaki eşsiz mükemmellikteki düzenden ders
çıkarmak demektir.
Yatsı namazından sonra, daha uyumadan veya bir miktar uyuduktan sonra, kılınacak
nafile namaza "gece namazı" denir.
Ramazan ayı boyunca her gece kılınan namazdır.
Berat Kandili gecesinde kılınan namazdır.
Bir amaca ulaşmak için gerekli olan her türlü önlemi alarak; elinden gelen tüm gayreti
gösterdikten sonra kalben Allah'a bağlanıp ona güvenmek, sonucu Allah'tan beklemek
Kullanımı ve anlamı Tevhid Allah'ın varlığına, birliğine, tüm yetkin niteliklerin kendisinde
toplandığına, eşi ve benzeri bulunmadığına inanmaktır.
Allah'tan gelen dört büyük kitaptan ilki. İbranice Tura kelimesinin Arapçalaşmış biçimi
olan Tevrat kanun, ittifak, birlik, anlaşma, sözleşme, adlaşma gibi anlamları dile getirir.
İslâm geleneğinde Hz. Musa'ya nazil olan kitabı belirtir. Yahudi geleneğinde ise, bugün
Ahd-i Atik (Eski Ahit) denilen kitaplar toplamının adıdır
Müslümanlıkta Kâbe’yi ve Mekke’deki öteki kutsal yerleri hac zamanı dışında ziyaret
etme
Müslümanlıkta, yapılması, yerine getirilmesi zorunlu olan şeylere denir
Allah'ın bir olması , ortağının olmaması demektir
İslam dininde namaz ibadetinin bir türüdür. Uygulamada yatsı namazlarının arkasından
kılınır ve üç rekattır.
Allah’ın vâr olması demektir.
Alevi bektaşi kültüründe topluluğun kurallarına uymayan kimselere denir
Sanmak, bilmek ve itham etmek manalarına geldiği gibi, sezmek ve şüphe manalarında
da kullanılır. Birini iyi sanma, iyi zannetmeye hüsn-i zan; kötü fikir besleme ve kötü
sanmalara da su-i zan denilmektedir. Kuvvetli ve hakikate yakın olan zanna ise, zann-ı
galip ismi verilir.
İnsanlığa indirilmiş olan ve dört büyük kitaptan biri olan Zebur kelimesi anlam itibari ile
“parça, yazılı şey ve kitap” gibi anlamlara gelmektedir.Hazreti Davuda gönderilmiştir.
İslamın beş şartından biri olan, sahip olunan mal ve paranın kırkta birinin her yıl sadaka
olarak dağıtılması.
3
AKM YAYINLARI 2016-2017