sağlıkta adres - Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi
advertisement
SAĞLIKTA ADRES BAŞKENT SAYI 8 / GÜZ 2012 Başkent Üniversitesi Hastanesi yayınıdır. TANI VE TEDAVİ BİRİMLERİ Acil Tıp Anesteziyoloji -Ağrı kliniği Aile Hekimliği Beyin ve Sinir Cerrahisi Çocuk Cerrahisi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dermatoloji -Aşırı Terleme Tedavisi -Botox Uygulaması -Fototerapi Diş Hekimliği Endokrinoloji Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Gastroenteroloji Genel Cerrahi -Yanık Polikliniği Göğüs Hastalıkları -Sigara Bırakma Kliniği -Uyku Laboratuarı Hematoloji Kalp Damar Cerrahisi Göz Hastalıkları Kadın Hastalıkları ve Doğum -Tüp Bebek Kardiyoloji Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Nefroloji -Ayaş Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi -Yapracık Geriatri ve Psikososyal Rehabilitasyon Merkezi -Yenikent Diyaliz Nöroloji Nükleer Tıp Ortopedi ve Travmatoloji Patoloji Plastik ve Rekonsrüktif Cerrahisi Psikiyatri Romatoloji Radyodiagnostik Tıbbi Genetik Tıbbi Onkoloji Üroloji -Taş Kırma Kliniği -Ürodinami Laboratuarı İÇİNDEKİLER 04 8]P'U$\üHJO<(ûú/.$<$ 8]P'U$\üHJO<(ûú/.$<$ %DüNHQWhQLYHUVLWHVL7×S)DNOWHVL %DüNHQWhQLYHUVLWHVL7×S)DNOWHVL (QIHNVL\RQ+DVWDO×NODU×YH.OLQLN (QIHNVL\RQ+DVWDO×NODU×YH.OLQLN 0LNUREL\RORML$QDELOLP'DO× 0LNUREL\RORML$QDELOLP'DO× Uzm.Dr. Dr.Burcu BurcuAKIN AKINSARI SARI Uzm. %DüNHQWhQLYHUVLWHVL7×S)DNOWHVL %DüNHQWhQLYHUVLWHVL7×S)DNOWHVL 3VLNL\DWUL$QDELOLP'DO× 3VLNL\DWUL$QDELOLP'DO× !ILELERÝlOCUKLARÜNÜNÝOKULAÝBAÛLAMASÜYLAÝBIR !ILELERÝlOCUKLARÜNÜNÝOKULAÝBAÛLAMASÜYLAÝBIR LIKTEÝZORLUÝBIRÝSÜNAVLAÝKARÛÜÝKARÛÜYAÝKALÜRLARÝ"UÝ LIKTEÝZORLUÝBIRÝSÜNAVLAÝKARÛÜÝKARÛÜYAÝKALÜRLARÝ"UÝ DyNEMDEÝlOCUKÝKENDIÝBAÛÜNAÝlyZMESIÝGERE DyNEMDEÝlOCUKÝKENDIÝBAÛÜNAÝlyZMESIÝGERE KEBILECEKÝSORUNLARLAÝ SORUNLARLAÝTANÜÛÜRÝ TANÜÛÜRÝaOCUØUNUNÝ aOCUØUNUNÝAR AR KEBILECEKÝ KADAÛÝEDINMEÝSÜNÜFTAÝKURALLARAÝUYMAÝKALEMÝ KADAÛÝEDINMEÝSÜNÜFTAÝKURALLARAÝUYMAÝKALEMÝ TUTMAÝHARFLERIÝ HARFLERIÝyØRENMEÝ yØRENMEÝOKUMAYAZMAYAÝ OKUMAYAZMAYAÝ TUTMAÝ GElMEÝMATEMATIKÝ MATEMATIKÝIÛLEMLERIÝ IÛLEMLERIÝGIBIÝ GIBIÝZORLUKLARLAÝ ZORLUKLARLAÝ GElMEÝ KARÛÜLAÛACAØÜNÜÝBILENÝAILELERÝlOCUKLARÜNÜNÝBUÝ KARÛÜLAÛACAØÜNÜÝBILENÝAILELERÝlOCUKLARÜNÜNÝBUÝ S~RECEÝHAZÜRÝ HAZÜRÝOLUPÝ OLUPÝOLMADÜKLARÜÝ OLMADÜKLARÜÝKONUSUNDAÝ KONUSUNDAÝ S~RECEÝ HAKLÜÝBIRÝKAYGÜÝYAÛARLARÝ"UÝNEDENLEÝDEÝARAÛTÜR HAKLÜÝBIRÝKAYGÜÝYAÛARLARÝ"UÝNEDENLEÝDEÝARAÛTÜR MACÜLARÝlOCUØUNÝOKULAÝHAZÜRÝOLUPÝOLMADÜØÜNÜÝ MACÜLARÝlOCUØUNÝOKULAÝHAZÜRÝOLUPÝOLMADÜØÜNÜÝ BELIRLEMEKÝ~ZEREÝ ~ZEREÝBIRlOKÝ BIRlOKÝlALÜÛMAÝ lALÜÛMAÝYAPMÜÛTÜRÝ YAPMÜÛTÜRÝ BELIRLEMEKÝ "UÝARAÛTÜRMALARÝSONUCUNDAÝDAݱOKULÝOLGUN "UÝARAÛTÜRMALARÝSONUCUNDAÝDAݱOKULÝOLGUN LUØU²ÝADÜÝVERILENÝTANÜMLAMAÝOLUÛTURULMUÛTUR LUØU²ÝADÜÝVERILENÝTANÜMLAMAÝOLUÛTURULMUÛTUR 2&8Û818=2.8/$ HAZIR MI? 12 /KULUNÝ/LGUNLUØU /KULUNÝ/LGUNLUØU /KULÝVEÝ VEÝEVÝ EVÝARASÜNDAKIÝ ARASÜNDAKIÝGElIÛTEÝ GElIÛTEÝYUMUÛAKLÜKÝ YUMUÛAKLÜKÝ /KULÝ K~LT~RELÝDUYARLÜLÜKÝGIBI K~LT~RELÝDUYARLÜLÜKÝGIBI /KULÝyNCESIÝ yNCESIÝEØITIMLEÝ EØITIMLEÝILKOKULDAKIÝ ILKOKULDAKIÝEØITIMÝ EØITIMÝ /KULÝ ARASÜNDAKIÝGElIÛTEÝYUMUÛAKLÜK ARASÜNDAKIÝGElIÛTEÝYUMUÛAKLÜK dØRETILECEKÝBILGILERINÝ BILGILERINÝKALITESIÝ KALITESIÝyØRETMEÝ yØRETMEÝHÜ HÜ dØRETILECEKÝ ZÜNÜNÝUYGUNLUØUÝ UYGUNLUØUÝVEÝ VEÝyØRENILENLERÝ yØRENILENLERÝARASÜNDAKIÝ ARASÜNDAKIÝ ZÜNÜNÝ ILIÛKININÝKURULMASÜ ILIÛKININÝKURULMASÜ (ERÝBIRÝ BIRÝlOCUØUNÝ lOCUØUNÝBIREYSELÝ BIREYSELÝIHTIYAlLARÜÝ IHTIYAlLARÜÝHAK HAK (ERÝ KÜNDAÝFARKÜNDALÜØÜNÝOLMASÜÝ3OSYOK~LT~RELÝVEÝ KÜNDAÝFARKÜNDALÜØÜNÝOLMASÜÝ3OSYOK~LT~RELÝVEÝ EKONOMIKÝFARKLÜLÜKLARÝGIBI EKONOMIKÝFARKLÜLÜKLARÝGIBI /KULÝYyNETIMININÝ YyNETIMININÝyØRETMENLERINÝ yØRETMENLERINÝlABASÜÝ lABASÜÝVEÝ VEÝ /KULÝ BAÛARÜSÜNAÝYyNELIKÝFARKÜNDALÜØÜNÜNÝOLMASÜ BAÛARÜSÜNAÝYyNELIKÝFARKÜNDALÜØÜNÜNÝOLMASÜ !ILELERINÝKATÜLÜMÜNÜNÝSAØLANMASÜÝVEÝBAÛARÜ !ILELERINÝKATÜLÜMÜNÜNÝSAØLANMASÜÝVEÝBAÛARÜ SÜZÝlOCUKLARÜNÝDESTEKLENMESI SÜZÝlOCUKLARÜNÝDESTEKLENMESI "UNA×GyRE× GyRE×OKUL× OKUL×OLGUNLUÓU× OLGUNLUÓU×lOCUÓUN× lOCUÓUN× "AÛARÜSÜZÝPROGRAMÝVEÝUYGULAMALARÜNÝDEØIÛ "UNA× "AÛARÜSÜZÝPROGRAMÝVEÝUYGULAMALARÜNÝDEØIÛ OKULDA× KENDISINDEN× KENDISINDEN× BEKLENILENLERI× BEKLENILENLERI× TIRILEBILMESI OKULDA× TIRILEBILMESI BAÖARËLË×BIR× BIR×ÖEKILDE× ÖEKILDE×YERINE× YERINE×GETIRMEYE× GETIRMEYE× aOCUKLARAÝKENDIÝYAÛAMÝALANLARÜNDAÝHIZMETÝ BAÖARËLË× aOCUKLARAÝKENDIÝYAÛAMÝALANLARÜNDAÝHIZMETÝ HAZËR×OLMASË× OLMASË×OKUL× OKUL×EÓITIMINI× EÓITIMINI×BAÖARA BAÖARA VERILMESI HAZËR× VERILMESI CAK×GELIÖIMSEL×D~ZEYE×GELMESI×OLARAK× 3ONUlLARÝIlINÝSORUMLULUKÝALMA CAK×GELIÖIMSEL×D~ZEYE×GELMESI×OLARAK× 3ONUlLARÝIlINÝSORUMLULUKÝALMA TANËMLANMËÖTËR×/KUL×OLGUNLUÓUNUN×~l× ,IDERLIKÝVASFÜNAÝSAHIPÝOLMA TANËMLANMËÖTËR×/KUL×OLGUNLUÓUNUN×~l× ,IDERLIKÝVASFÜNAÝSAHIPÝOLMA BILEÖENI×VARDËR BILEÖENI×VARDËR yZELLIKLERIÝDIKKATEÝALÜNARAKÝINCELENIR yZELLIKLERIÝDIKKATEÝALÜNARAKÝINCELENIR aOCUØUNÝOLGUNLUØU aOCUØUNÝOLGUNLUØU /KULUNÝOLGUNLUØU /KULUNÝOLGUNLUØU !ILEÝVEÝ VEÝ$ESTEKLEYENÝ $ESTEKLEYENÝ4OPLUMUNÝ 4OPLUMUNÝ !ILEÝ !ILEÝVEÝDESTEKLEYENÝTOPLUMUNÝOLGUNLUØU !ILEÝVEÝDESTEKLEYENÝTOPLUMUNÝOLGUNLUØU /LGUNLUØU /LGUNLUØU aOCUØUNÝ/LGUNLUØUÝ aOCUØUNÝ/LGUNLUØUÝ /KULAÝBAÛLAMAÝZAMANÜÝGELDIØINDEÝlOCUØUNÝ /KULAÝBAÛLAMAÝZAMANÜÝGELDIØINDEÝlOCUØUNÝ &IZIKSELÝGELIÛIMÝ GELIÛIMÝMOTORÝ MOTORÝGELIÛIMÝ GELIÛIMÝB~Y~MEÝ B~Y~MEÝ &IZIKSELÝ VERILERIÝVEÝYETENEKLERI VERILERIÝVEÝYETENEKLERI ÙÛLERIÝSÜRASÜYLAÝYAPABILMEÝDAYANÜÛMAÝEM ÙÛLERIÝSÜRASÜYLAÝYAPABILMEÝDAYANÜÛMAÝEM PATIÝVEÝKENDIÝDUYGULARÜNÜÝIFADEÝEDEBILMEÝGIBIÝ PATIÝVEÝKENDIÝDUYGULARÜNÜÝIFADEÝEDEBILMEÝGIBIÝ SOSYALÝVEÝDUYGUSALÝGELIÛIMI SOSYALÝVEÝDUYGUSALÝGELIÛIMI dØRENMEYEÝOLANÝ OLANÝMERAKÝ MERAKÝyØRENMEÝ yØRENMEÝHEVESIÝ HEVESIÝ dØRENMEYEÝ MIZAlÝK~LT~RÝVEÝDEØERLERI MIZAlÝK~LT~RÝVEÝDEØERLERI $INLEMEÝKONUÛMAÝ KONUÛMAÝVEÝ VEÝGRAMERÝ GRAMERÝGIBIÝ GIBIÝDILÝ DILÝYE YE $INLEMEÝ TENEØIÝOKUMAYAZMAYAÝOLANÝEØILIMÝGyRD~ TENEØIÝOKUMAYAZMAYAÝOLANÝEØILIMÝGyRD~ Ø~N~ÝYAZMAYAÝOLANÝYETENEKÝRESIMÝBECERILERI Ø~N~ÝYAZMAYAÝOLANÝYETENEKÝRESIMÝBECERILERI 'ENELÝBILGIÝVEÝZEKAÝD~ZEYIÝSESKELIMEÝILIÛ 'ENELÝBILGIÝVEÝZEKAÝD~ZEYIÝSESKELIMEÝILIÛ KISINIÝKAVRAYABILMEÝ KAVRAYABILMEÝBOYUTSALÝ BOYUTSALÝKAVRAMLARÝ KAVRAMLARÝVEÝ VEÝ KISINIÝ RAKAMÝBILGISI RAKAMÝBILGISI GyZyN~NEÝALÜNARAKÝDEØERLENDIRILIR GyZyN~NEÝALÜNARAKÝDEØERLENDIRILIR FIZIKSELÝVEÝ VEÝRUHSALÝ RUHSALÝSAØLÜØÜNÜNÝ SAØLÜØÜNÜNÝNORMALÝ NORMALÝOLMASÜÝ OLMASÜÝ FIZIKSELÝ IlINÝANNELERINÝ ANNELERINÝUYGUNÝ UYGUNÝDOØUMÝ DOØUMÝyNCESIÝ yNCESIÝBAKÜMÜÝ BAKÜMÜÝ IlINÝ ALMASÜÝlOCUKLARÜNÝ lOCUKLARÜNÝUYGUNÝ UYGUNÝSAØLÜKÝ SAØLÜKÝHIZMETIÝ HIZMETIÝAL AL ALMASÜÝ MASÜÝUYGUNÝBESLENMESIÝVEÝG~NL~KÝAKTIVITE MASÜÝUYGUNÝBESLENMESIÝVEÝG~NL~KÝAKTIVITE LERININÝOLMASÜ LERININÝOLMASÜ aOCUKLARÜNÝOKULÝyNCESIÝEØITIMÝALMÜÛÝOLMA aOCUKLARÜNÝOKULÝyNCESIÝEØITIMÝALMÜÛÝOLMA LARÜ LARÜ aOCUØUNÝILKÝyØRETMENLERIÝOLANÝEBEVEYNLE aOCUØUNÝILKÝyØRETMENLERIÝOLANÝEBEVEYNLE RINÝlOCUØUÝEØITMELERIÝVEÝyØRENMEÝARAlLARÜNAÝ RINÝlOCUØUÝEØITMELERIÝVEÝyØRENMEÝARAlLARÜNAÝ ULAÛMASÜNÜÝSAØLAMALARÜÝILEÝDEØERLENDIRILIR ULAÛMASÜNÜÝSAØLAMALARÜÝILEÝDEØERLENDIRILIR !DETÝ DyNG~S~N~NÝ GENELDEÝ HEPÝ AYNÜÝ Dy NEMLERINDEÝ GELIÛENÝ VEÝ SONRASÜNDAÝ GERILEYENÝ MEVCUTÝ TESTLERLEÝ VEÝ GyR~NT~LEMEÝ YyNTEMLERIÝ ILEÝTESPITÝEDILEBILENÝBIRÝNEDENIÝBULUNAMAYANÝ FIZIKSELÝ DAVRANÜÛSALÝ VEÝ PSIKOLOJIKÝ SÜKÜNTÜLARAÝ NEDENÝOLANÝBIRÝDURUMDUR 4IPIKÝ PSIKOLOJIKÝ BULGULARÝ ANKSIYETEÝ AÛÜRÜÝ SI NIRLILIKÝ DEPRESYONÝ VEÝ HUZURSUZLUKTURÝ &IZIK SELÝYAKÜNMALARÝKARÜNDAÝÛIÛKINLIKÝÝGyØ~SLERDEÝ GERGINLIKÝDOLGUNLUKÝÝ HASSASIYETÝ BAÛAØRÜSÜÝ EKLEMÝKASÝAØRÜSÜDÜRÝÙÛÝKAYBÜNAÝG~NL~KÝAKTIVI TEDEÝAZALMAYAÝVEÝIKILIÝILIÛKILERINDEÝBOZULMAYAÝ NEDENÝOLABILIR 9AKÜNÝ DyNEMLIÝ lALÜÛMALARAÝ GyREÝ KULLANÜLANÝ TANÜÝYyNTEMINEÝBAØLÜÝDEØIÛMEKLEÝBIRLIKTEÝÛID DETLIÝADETÝyNCESIÝGERGINLIKÝSENDROMU!d'3Ý HANÜMLARÜNÝ ´UNDAÝ SAPTANMAKTADÜRÝ aOØUÝKADÜNÝÝBIRÝVEYAÝDAHAÝFAZLAÝFIZIKSELÝVEYAÝ DUYGUÝDURUMÝDEØIÛIKLIØIÝBELIRTILERINEÝSAHIP TIRÝ(ASTALARÜNÝ´INDEÝORTAÝDERECEDENÝÛID DETLIYEÝG~NL~KÝAKTIVITEÝKAYBÜÝVEÝBOZULMUÛÝIKI LIÝ ILIÛKILEREÝ NEDENÝ OLABILMEKTEDIRÝ (ATTAÝ BAZÜÝ lALÜÛMALARÝ ~REMEÝ lAØÜNDAKIÝ KADÜNLARÜNÝ ´SINDENÝFAZLASÜNDAÝKLINIKÝILEÝILGILIÝADETÝyNCESIÝ GERGINLIKÝOLARAKÝKABULÝEDILEBILIR 'ERIYEÝ DyN~KÝ lALÜÛMALARDAÝ BIRlOKÝ KADÜNÝ !d'3ÝBAÛLANGÜCÜNÜÝ´ÝLUÝYAÛLARDAÝGyRD~KLE RINIÝBELIRTMIÛLERDIRÝ"UNUNLAÝBERABERÝÛIDDET LIÝ BULGULARÜNÝ BAÛLANGÜCÜÝ GENELLIKLEÝ GElÝ Ý LIÝ YAÛLARDAÝOLMAKTADÜRÝaOØUÝKADÜNÝKLINIKÝOLARAKÝ BULGULARÜNÝ ORTAYAÝ lÜKMASÜNDANÝ SONRAÝ Ý YÜLÝ KADARÝUZUNÝBIRÝS~REÝGElMESINEÝRAØMENÝTEDAVIÝ IlINÝARAÛTÜRMAÝYAPMAMAKTADÜRLARÝ 9UMURTLAMAÝ DyNEMINDENÝ SONRAÝ KADÜNLARÜNÝ ´SINDENÝ FAZLASÜNDAÝ HAFIFÝ BULGULARÝ TARIF LENIRÝ +ESINÝ NEDENIÝ BILINMEMEKLEÝ BERABERÝ HEMENÝ HEMENÝ YUMURTLAMAYÜÝ VEÝ HATTAÝ YU MURTLAMAMAYÜÝÝTAKIBENÝGELIÛENÝHORMONALÝDE ØIÛIKLIKLERÝSONUCUÝGELIÛTIØIÝD~Û~N~LMEKTEDIR (ASTALÜØAÝ EØILIMIÝ OLANÝ KADÜNLARDAÝ YUMURTLA MADANÝ SONRAÝ YUMURTALÜKÝ HORMONLARÜNDAKIÝ Y~KSELMEÝVEÝD~Û~ÛLERÝHASTALÜKÝBELIRTILERINIÝTE TIKLERÝ!d'3ÝOLANÝKADÜNLARÝHORMONÝSEVIYELERIÝ NORMALÝOLMALARÜNAÝRAØMENÝHORMONALÝDALGA LANMAYAÝDAHAÝHASSASTÜRLARÝ9UMURTLAMAÝDy NEMINDEÝBEYINDENÝSALÜNANÝSEROTONINÝHORMONÝ SEVIYESINDEÝAZALMAÝ!d'3ÝBULGULARÜNAÝNEDENÝ OLDUØUÝBILDIRILMEKTEDIR "~Y~KÝÛEHIRLERDEÝKREÛÝVEÝANAOKULLARÜNAÝDE "~Y~KÝÛEHIRLERDEÝKREÛÝVEÝANAOKULLARÜNAÝDE VAMÝEDENÝlOCUKLARÜNÝByYLEÝKURUMLARAÝDEVAMÝ VAMÝEDENÝlOCUKLARÜNÝByYLEÝKURUMLARAÝDEVAMÝ EDEMEYENÝAKRANLARÜNAÝGyREÝDAHAÝERKENÝOKULÝ EDEMEYENÝAKRANLARÜNAÝGyREÝDAHAÝERKENÝOKULÝ OLGUNLUØUÝ KAZANABILDIKLERIÝ KAZANABILDIKLERIÝ GyR~LMEKTEDIRÝ GyR~LMEKTEDIRÝ OLGUNLUØUÝ 0 0 'RIPÝY~KSEKÝATEÛÝ #ÝVEÝYAYGÜNÝKASÝAØ 'RIPÝY~KSEKÝATEÛÝ #ÝVEÝYAYGÜNÝKASÝAØ RÜLARÜÝ RÜLARÜÝILEÝ ILEÝSEYREDENÝ SEYREDENÝBIRÝ BIRÝVIRALÝ VIRALÝHASTALÜKTÜRÝ HASTALÜKTÜRÝ'RIPÝ 'RIPÝ ENFEKSIYONUÝ ENFEKSIYONUÝASLÜNDAÝ ASLÜNDAÝBIRÝ BIRÝ~STÝ ~STÝSOLUNUMÝ SOLUNUMÝYOLUÝ YOLUÝ ENFEKSIYONUÝ ENFEKSIYONUÝIKENÝ IKENÝKOMPLIKEÝ KOMPLIKEÝOLARAKÝ OLARAKÝALTÝ ALTÝSOLU SOLU NUMÝ NUMÝYOLUNUÝ YOLUNUÝDAÝ DAÝTUTABILIRÝ TUTABILIRÝ"UNUNÝ "UNUNÝSONUCUNDAÝ SONUCUNDAÝ ZAT~REYEÝVEÝSOLUNUMÝYETMEZLIØINEÝYOLÝAlARAKÝ ZAT~REYEÝVEÝSOLUNUMÝYETMEZLIØINEÝYOLÝAlARAKÝ yL~MEÝ yL~MEÝSEBEBIYETÝ SEBEBIYETÝVEREBILIRÝ VEREBILIRÝ'RIPÝ 'RIPÝENFEKSIYONUÝ ENFEKSIYONUÝ yZELLIKLEÝ yZELLIKLEÝBAØÜÛÜKLÜKÝ BAØÜÛÜKLÜKÝSISTEMIÝ SISTEMIÝBASKÜLANMÜÛÝ BASKÜLANMÜÛÝKIKI ÛILERDEÝ ÛILERDEÝROMATOLOJIKÝ ROMATOLOJIKÝILAlÝ ILAlÝKULLANANLARÝ KULLANANLARÝORGANÝ ORGANÝ NAKLIÝOLANLARÝKEMIKÝILIØIÝNAKLIÝOLANLARÝKEMO NAKLIÝOLANLARÝKEMIKÝILIØIÝNAKLIÝOLANLARÝKEMO TERAPIÝALANLARÝKALPÝVEÝAKCIØERÝHASTALARÜNDAÝ TERAPIÝALANLARÝKALPÝVEÝAKCIØERÝHASTALARÜNDAÝ ÛEKERÝ ÛEKERÝHASTALARÜNDAÝ HASTALARÜNDAÝHAMILELERDEÝ HAMILELERDEÝK~l~KÝ K~l~KÝlO lO CUKLARDAÝ CUKLARDAÝVEÝVEÝYAÛLÜLARDAÝ YAÛLÜLARDAÝCIDDIÝ CIDDIÝSOLUNUMÝ SOLUNUMÝPROB PROB LEMLERINEÝYOLÝAlMAKTADÜRÝ LEMLERINEÝYOLÝAlMAKTADÜRÝ "UNUNLAÝBIRLIKTEÝ BIRLIKTEÝMALIÝ MALIÝG~lL~KLERINDENÝ G~lL~KLERINDENÝyT~R~Ý yT~R~Ý "UNUNLAÝ BIRÝOKULÝ OKULÝyNCESIÝ yNCESIÝKURUMUNAÝ KURUMUNAÝGyNDERILEMEYENÝ GyNDERILEMEYENÝ BIRÝ BIRÝlOCUKÝ lOCUKÝDUYARLÜÝ DUYARLÜÝEBEVEYNIÝ EBEVEYNIÝSAYESINDEÝ SAYESINDEÝILGILIÝ ILGILIÝ BIRÝ ETKINLIKLERIÝIlERENÝ IlERENÝYAYÜNÝ YAYÜNÝVEÝ VEÝKITAPLARLAÝ KITAPLARLAÝKENDI KENDI ETKINLIKLERIÝ SINEÝyZENLEÝZAMANÝAYRÜLARAKÝOKULÝOLGUNLUØUÝ SINEÝyZENLEÝZAMANÝAYRÜLARAKÝOKULÝOLGUNLUØUÝ AlÜSÜNDANÝDIØERÝ DIØERÝAKRANLARÜNAÝ AKRANLARÜNAÝYETIÛEBILMEKTE YETIÛEBILMEKTE AlÜSÜNDANÝ DIRÝ9APÜLANÝ 9APÜLANÝlALÜÛMALARÝ lALÜÛMALARÝGySTERMIÛTIRÝ GySTERMIÛTIRÝKIÝKIÝlO lO DIRÝ CUØUNÝOKULÝ OKULÝyNCESIÝ yNCESIÝEØITIMÝ EØITIMÝALMASÜÝ ALMASÜÝlOCUØUNÝ lOCUØUNÝ CUØUNÝ YAÛÝALMASÜNDANÝDAHAÝFAZLAÝOKULÝOLGUNLUØUNUÝ YAÛÝALMASÜNDANÝDAHAÝFAZLAÝOKULÝOLGUNLUØUNUÝ ARTÜRMAKTADÜRÝ ARTÜRMAKTADÜRÝ aOCUKLARÜNÝOKULAÝHAZÜRÝOLDUØUNUNÝANLAÛÜLMA aOCUKLARÜNÝOKULAÝHAZÜRÝOLDUØUNUNÝANLAÛÜLMA SÜNDAÝYAPMASÜÝBEKLENENÝGELIÛIMSELÝBECERILERÝ SÜNDAÝYAPMASÜÝBEKLENENÝGELIÛIMSELÝBECERILERÝ AÛAØÜDAÝSÜRALANMÜÛTÜRÝ AÛAØÜDAÝSÜRALANMÜÛTÜRÝ ÔNCE+ABA× ÔNCE+ABA× -OTOR×'ELIÖIM -OTOR×'ELIÖIM *5í3$Ě,6, !YAKKABÜSÜNÜÝYARDÜMSÜZÝ YARDÜMSÜZÝGIYERÝ GIYERÝBAØCÜKLARÜNÜÝ BAØCÜKLARÜNÜÝ !YAKKABÜSÜNÜÝ BAØLAYABILIR BAØLAYABILIR !NAHTARLAÝKAPÜÝKILIDIÝAlABILIR !NAHTARLAÝKAPÜÝKILIDIÝAlABILIR .OKTAÝNOKTAÝ NOKTAÝVERILENÝ VERILENÝBIRÝ BIRÝRESMINÝ RESMINÝNOKTALARÜNÜÝ NOKTALARÜNÜÝ .OKTAÝ BIRLEÛTIREBILIR BIRLEÛTIREBILIR !LTÜÝKÜSÜMLÜÝBIRÝINSANÝRESMIÝlIZEBILIR !LTÜÝKÜSÜMLÜÝBIRÝINSANÝRESMIÝlIZEBILIR !DÜNÜÝSOYADÜNÜÝYAZABILIR !DÜNÜÝSOYADÜNÜÝYAZABILIR "IRDENÝ´AÝ ´AÝKADARÝ KADARÝRAKAMLARÜÝ RAKAMLARÜÝKOPYAÝ KOPYAÝEDEBILIRÝ EDEBILIRÝ "IRDENÝ $AIREÝKAREÝ KAREÝDIKDyRTGENÝ DIKDyRTGENÝ~lGENÝ ~lGENÝÛEKILLERINIÝ ÛEKILLERINIÝ $AIREÝ lIZEBILIRÝ$IKEYÝ $IKEYÝYATAYÝ YATAYÝEØIKÝ EØIKÝEØRIÝ EØRIÝlIZGILERIÝ lIZGILERIÝ lIZEBILIRÝ lIZEBILIRÝKOPYAÝ KOPYAÝEDEBILIRÝ EDEBILIRÝÙlIÝ ÙlIÝBOÛÝ BOÛÝRESIMLERINÝ RESIMLERINÝ lIZEBILIRÝ SÜNÜRÜNÜÝTAÛÜRMADANÝBOYAYABILIR SÜNÜRÜNÜÝTAÛÜRMADANÝBOYAYABILIR "ASITÝLABIRENTÝ LABIRENTÝBULMACALARÜÝ BULMACALARÜÝTAMAMLAYABILIRÝ TAMAMLAYABILIRÝ "ASITÝ 9ARDÜMÝALMADANÝ ALMADANÝBIRÝ BIRÝKAØÜDÜÝ KAØÜDÜÝMAKASLAÝ MAKASLAÝBOYDANÝ BOYDANÝ 9ARDÜMÝ BOYAÝKESEBILIR BOYAÝKESEBILIR 3~RAHIDENÝBARDAØÜNAÝSUÝDOLDURABILIR 3~RAHIDENÝBARDAØÜNAÝSUÝDOLDURABILIR 3EKÝSEKÝ SEKÝOYNAYABILIRÝ OYNAYABILIRÝ3yZELÝ 3yZELÝYyNLENDIRMELEREÝ YyNLENDIRMELEREÝ 3EKÝ GyREÝHÜZÜNÜÝVEÝYyN~N~ÝDEØIÛTIREBILIRÝ0ARMAKÝ GyREÝHÜZÜNÜÝVEÝYyN~N~ÝDEØIÛTIREBILIRÝ0ARMAKÝ UlLARÜNAÝBASARAKÝKOÛABILIRÝ"EÛÝKEZÝ~STÝ~STEÝ UlLARÜNAÝ BASARAKÝ KOÛABILIRÝ "EÛÝ KEZÝ ~STÝ ~STEÝ lyMELIPÝKALKABILIRÝdNEÝDOØRUÝTAKLAÝATABILIR lyMELIPÝKALKABILIRÝdNEÝDOØRUÝTAKLAÝATABILIR +ENDINEÝATÜLANÝK~l~KÝBIRÝTOPUÝELLERIYLEÝTUTABI +ENDINEÝATÜLANÝK~l~KÝBIRÝTOPUÝELLERIYLEÝTUTABI LIRÝ"ASITÝBIRÝM~ZIØINÝTEMPOÝVEÝRITMINEÝUYARAKÝ LIRÝ"ASITÝBIRÝM~ZIØINÝTEMPOÝVEÝRITMINEÝUYARAKÝ DANSEDEBILIR DANSEDEBILIR ××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××!MERIKA×(ASTALËK×+ONTROL×VE×dNLEME× ××××××××××××××××××××××××××××××××××××××-ERKEZININ×GRIP×AÖËSËNË×YAPËLMASËNË× ××××××××××××××××××××××××××××××××××yNERDIÓI×ERIÖKIN×HASTALAR ÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝYAÛÝ~ZERINDEKIÝHERKES ÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝ+RONIKÝAKCIØERÝVEÝKALPÝHASTALÜØÜÝOLANLARÝASTÜMÝDAHIL ÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝ+RONIKÝMETABOLIKÝHASTALÜØÜÝOLANLARÝÛEKERÝHASTALARÜÝ ÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝ"yBREKÝHASTALARÜÝDIYALIZÝHASTALARÜ ÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝ+ANÝHASTALÜØÜÝOLANLAR ÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝ"AØÜÛÜKLÜKÝSISTEMIÝBASKÜLANMÜÛÝOLANLARÝ ÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝ(Ù6ÝHASTALÜØÜNAÝBAØLÜÝVEYAÝILAlLARAÝBAØLÜ ÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝ3OLUNUMÝFONKSIYONLARÜNÜÝETKILEYENÝHASTAYÜÝASPIRASYONÝZAT~RESIÝ ÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝRISKINEÝSOKANÝDURUMLAR ÝÝÝÝÝÝÝÝ'RIPÝSEZONUNDAÝHAMILEÝOLANLAR ÝÝÝÝÝÝ"AKÜMEVIÝVEÝHUZUREVINDEÝKALANLARÝVEÝlALÜÛANLAR ÝÝÝ3AØLÜKÝlALÜÛANLARÜ aOCUKÝBAKÜCÜLARÜ TEDAVIÝGyRMEKÝZORUNDAÝKALABILIRÝHATTAÝyLEBI TEDAVIÝGyRMEKÝZORUNDAÝKALABILIRÝHATTAÝyLEBI LIRÝ LIRÝ'RIBINÝ 'RIBINÝYOLÝ YOLÝAlTÜØÜÝ AlTÜØÜÝIÛÝIÛÝG~C~Ý G~C~ÝKAYBÜÝ KAYBÜÝHASTANEÝ HASTANEÝ TEDAVIÝMALIYETIÝGyZÝARDÜÝEDILEMEYECEKÝKADARÝ TEDAVIÝMALIYETIÝGyZÝARDÜÝEDILEMEYECEKÝKADARÝ B~Y~KT~RÝ B~Y~KT~RÝ"~T~NÝ "~T~NÝBUÝ BUÝGERlEKLERÝ GERlEKLERÝÜÛÜØÜÝ ÜÛÜØÜÝALTÜNDAÝ ALTÜNDAÝ KORUYUCUÝ KORUYUCUÝHEKIMLIØINÝ HEKIMLIØINÝyNEMINIÝ yNEMINIÝBILENÝ BILENÝBIZÝ BIZÝEN EN FEKSIYONÝHASTALÜKLARÜÝUZMANLARÜÝALTÜÝAYDANÝB~ FEKSIYONÝHASTALÜKLARÜÝUZMANLARÜÝALTÜÝAYDANÝB~ Y~KÝ Y~KÝT~MÝ T~MÝBEBEKLEREÝ BEBEKLEREÝlOCUKLARAÝ lOCUKLARAÝVEÝVEÝERIÛKINLEREÝ ERIÛKINLEREÝ YUMURTAÝALERJILERIÝOLMAMALARÜÝKOÛULUÝILEÝGRIPÝ YUMURTAÝALERJILERIÝOLMAMALARÜÝKOÛULUÝILEÝGRIPÝ AÛÜSÜÝYAPÜLMASÜNÜÝTAVSIYEÝEDIYORUZ AÛÜSÜÝYAPÜLMASÜNÜÝTAVSIYEÝEDIYORUZ $3dÝ $3dÝHAYVANÝ HAYVANÝKyKENLIÝ KyKENLIÝGRIPÝ GRIPÝENFEKSIYONLARÜNÜÝ ENFEKSIYONLARÜNÜÝ YAKÜNDANÝTAKIPÝETMEKTEDIRÝÝ%YL~LÝÝVEÝ YAKÜNDANÝTAKIPÝETMEKTEDIRÝÝ%YL~LÝÝVEÝ ÝÚUBATÝÝTARIHLERIÝARASÜNDAÝTANÜSÜÝDOØ ÝÚUBATÝÝTARIHLERIÝARASÜNDAÝTANÜSÜÝDOØ RULANMÜÛÝ RULANMÜÛÝÝ ÝKUÛÝ KUÛÝGRIBIÝ GRIBIÝINSANÝ INSANÝOLGUSUÝ OLGUSUÝTESPITÝ TESPITÝ 'RIPÝAÛÜSÜNÜÝANLAYABILMEKÝIlINÝlOKÝKÜSAÝOLARAKÝ 'RIPÝAÛÜSÜNÜÝANLAYABILMEKÝIlINÝlOKÝKÜSAÝOLARAKÝ EDILMIÛTIRÝ"UÝÝVAKANÜNÝ´IÝyL~MC~LÝSEY EDILMIÛTIRÝ"UÝÝVAKANÜNÝ´IÝyL~MC~LÝSEY GRIPÝVIR~S~N~ÝANLAMAMÜZÝGEREKIRÝ'RIPÝVIR~S~Ý GRIPÝVIR~S~N~ÝANLAMAMÜZÝGEREKIRÝ'RIPÝVIR~S~Ý RETMIÛTIRÝ+UÛÝGRIBIÝINSANÝVAKALARÜÝ+AMBOlYAÝ RETMIÛTIRÝ+UÛÝGRIBIÝINSANÝVAKALARÜÝ+AMBOlYAÝ !Ý"ÝVEÝ#ÝOLMAKÝ~ZEREÝ~lÝTIPTIRÝ'RIPÝHASTALÜØÜÝ !Ý"ÝVEÝ#ÝOLMAKÝ~ZEREÝ~lÝTIPTIRÝ'RIPÝHASTALÜØÜÝ aINÝ-ÜSÜRÝ%NDONEZYAÝVEÝ6IETNAM´DANÝBILDI aINÝ-ÜSÜRÝ%NDONEZYAÝVEÝ6IETNAM´DANÝBILDI YÜLLÜKÝ YÜLLÜKÝENDEMILERÝ ENDEMILERÝIKI~lÝ IKI~lÝYÜLDAÝ YÜLDAÝBIRÝ BIRÝEPIDEMIÝ EPIDEMIÝVEÝVEÝ RILMIÛTIRÝ!RALÜKÝÝYÜLÜNDANÝBUG~NEÝKADARÝ RILMIÛTIRÝ!RALÜKÝÝYÜLÜNDANÝBUG~NEÝKADARÝ Ý ÝYÜLDAÝ YÜLDAÝBIRÝ BIRÝPANDEMIÝ PANDEMIÝDEDIØIMIZÝ DEDIØIMIZÝSALGÜN SALGÜN KUÛÝ KUÛÝGRIBIÝ GRIB D~NYADAÝ Ý ~LKEDENÝ BILDIRILMIÛÝ 'RIPÝ 'RIPÝENFEKSIYONUNUNÝ ENFEKSIYONUNUNÝTEDAVISINDEÝ TEDAVISINDEÝANTIBIYO ANTIBIYO LARAÝ LARAÝYOLÝ YOLÝAlARÝ AlARÝ'RIPÝ 'RIPÝVIR~S~N~NÝ VIR~S~N~NÝ!Ý!ÝTIPIÝ TIPIÝEPIDE EPIDE OLUPÝTOPLAMÝVAKAÝSAYÜSÜÝÝOLUPÝÝVAKAÝ TIKLERÝDEØILÝANTIVIRALÝILAlLARÝKULLANÜLMAKTADÜRÝ TIKLERÝDEØILÝANTIVIRALÝILAlLARÝKULLANÜLMAKTADÜRÝ MIÝ MIÝVEÝVEÝPANDEMILERÝ PANDEMILERÝYAPARKENÝ YAPARKENÝ"Ý"ÝTIPIÝ TIPIÝPANDEMIÝ PANDEMIÝ yLM~ÛT~R !NTIVIRALÝ !NTIVIRALÝILAlLARÝ ILAlLARÝSADECEÝ SADECEÝGRIPÝ GRIPÝENFEKSIYONUNUÝ ENFEKSIYONUNUÝ YAPMAZÝHAFIFÝSEYIRLIÝHASTALÜKÝYAPARÝ6IR~S~NÝ YAPMAZÝHAFIFÝSEYIRLIÝHASTALÜKÝYAPARÝ6IR~S~NÝ KOMPLIKEÝ KOMPLIKEÝGElIRMEÝ GElIRMEÝIHTIMALIÝ IHTIMALIÝY~KSEKÝ Y~KSEKÝOLANLARAÝ OLANLARAÝ YAPÜSÜNDAÝIKIÝyNEMLIÝPROTEINÝ(ÝVEÝ.ÝVARDÜRÝ YAPÜSÜNDAÝIKIÝyNEMLIÝPROTEINÝ(ÝVEÝ.ÝVARDÜRÝ VEÝVEÝSAØLÜKÝ SAØLÜKÝlALÜÛANLARÜNAÝ lALÜÛANLARÜNAÝVERILMELIDIRÝ VERILMELIDIRÝ9ANLÜÛÝ 9ANLÜÛÝ VEÝVEÝGEREKSIZÝ GEREKSIZÝGRIPÝ GRIPÝILACÜÝ ILACÜÝKULLANMAKÝ KULLANMAKÝSONUCUNDAÝ SONUCUNDAÝ "UÝPROTEINLERÝINSANDAÝKUÛDAÝDOMUZDAÝSAYÜÝ "UÝPROTEINLERÝINSANDAÝKUÛDAÝDOMUZDAÝSAYÜÝ TEDAVIDEKIÝTEKÝÛANSÜMÜZÝOLANÝANTIVIRALÝILAlLARAÝ TEDAVIDEKIÝTEKÝÛANSÜMÜZÝOLANÝANTIVIRALÝILAlLARAÝ VEÝKOMBINASYONÝOLARAKÝFARKLÜLÜKLARÝGySTEREREKÝ VEÝKOMBINASYONÝOLARAKÝFARKLÜLÜKLARÝGySTEREREKÝ DAÝ DAÝDIRENlÝ DIRENlÝGELIÛEBILIRÝ GELIÛEBILIRÝ3ONUlÝ 3ONUlÝOLARAKÝ OLARAKÝGRIPÝ GRIPÝVEÝVEÝ VIR~SÝ VIR~SÝALTÝ ALTÝTIPLERINIÝ TIPLERINIÝSUBTIPÝ SUBTIPÝOLUÛTURURÝ OLUÛTURURÝ"UÝ "UÝIKIÝ IKIÝ KOMPLIKASYONLARÜNDANÝ KOMPLIKASYONLARÜNDANÝKORUNMADAÝ KORUNMADAÝENÝ ENÝETKINÝ ETKINÝ PROTEININÝ PROTEININÝGENETIKÝ GENETIKÝYAPÜSÜNDAÝ YAPÜSÜNDAÝS~REKLIÝ S~REKLIÝOLARAKÝ OLARAKÝ YOLÝGRIBEÝKARÛÜÝAÛÜÝILEÝKORUNMAKTÜR DEØIÛIKLIKLERÝ YOLÝGRIBEÝKARÛÜÝAÛÜÝILEÝKORUNMAKTÜR DEØIÛIKLIKLERÝMEYDANAÝ MEYDANAÝGELDIØINDENÝ GELDIØINDENÝVIR~S~NÝ VIR~S~NÝ YAPÜSÜÝ YAPÜSÜÝS~REKLIÝ S~REKLIÝDEØIÛEREKÝ DEØIÛEREKÝBAØÜÛÜKLÜKÝ BAØÜÛÜKLÜKÝSISTEMIÝ SISTEMIÝ $OKTORAÝBAÛVURANÝHASTADAÝKONULANÝGRIPÝTANÜSÜÝ $OKTORAÝBAÛVURANÝHASTADAÝKONULANÝGRIPÝTANÜSÜÝ HERÝSEFERINDEÝFARKLÜÝYAPÜDAKIÝYENIÝVIR~SEÝKARÛÜÝ HERÝSEFERINDEÝFARKLÜÝYAPÜDAKIÝYENIÝVIR~SEÝKARÛÜÝ SÜKLÜKLAÝOLASÜÝTANÜDÜRÝ+ESINÝTANÜÝIlINÝGEREKENÝ SÜKLÜKLAÝOLASÜÝTANÜDÜRÝ+ESINÝTANÜÝIlINÝGEREKENÝ SAVUNMASÜZÝKALÜRÝ"UÝY~ZDENÝBIRÝINSANÝHAYATÜÝ SAVUNMASÜZÝKALÜRÝ"UÝY~ZDENÝBIRÝINSANÝHAYATÜÝ DOØRULAYÜCÜÝ DOØRULAYÜCÜÝLABORATUVARÝ LABORATUVARÝTESTLERIÝ TESTLERIÝHASTANEDEÝ HASTANEDEÝ BOYUNCAÝDEØIÛIKÝSAYÜDAÝGRIPÝGElIREBILIRÝ+ALÜ BOYUNCAÝDEØIÛIKÝSAYÜDAÝGRIPÝGElIREBILIRÝ+ALÜ YATARAKÝ YATARAKÝTEDAVIÝ TEDAVIÝGyRMESIÝ GyRMESIÝGEREKENÝ GEREKENÝGRIPÝ GRIPÝHASTA HASTA CÜÝBAØÜÛÜKLÜKÝSAØLANAMAZÙÛTEÝBUÝNEDENLEÝHERÝ CÜÝBAØÜÛÜKLÜKÝSAØLANAMAZÙÛTEÝBUÝNEDENLEÝHERÝ LÜØÜNÜNÝ LÜØÜNÜNÝKOMPLIKASYONLAÝ KOMPLIKASYONLAÝSEYRETMEÝ SEYRETMEÝIHTIMALININÝ IHTIMALININÝ YÜLÝGRIPÝAÛÜSÜÝOLMAMÜZÝGEREKIR YÜLÝGRIPÝAÛÜSÜÝOLMAMÜZÝGEREKIR Y~KSEKÝOLDUØUÝHASTALARÝIlINÝREFERANSÝVIROLOJIÝ Y~KSEKÝOLDUØUÝHASTALARÝIlINÝREFERANSÝVIROLOJIÝ LABORATUVARLARÜNDAÝ LABORATUVARLARÜNDAÝYAPÜLÜRÝ YAPÜLÜRÝ'RIPÝ 'RIPÝIlINÝ IlINÝULUSALÝ ULUSALÝ "IRÝSONRAKIÝYÜLÜNÝGRIPÝAÛÜSÜNÜNÝIlERIØINIÝ$~NYAÝ "IRÝSONRAKIÝYÜLÜNÝGRIPÝAÛÜSÜNÜNÝIlERIØINIÝ$~NYAÝ REFERANSÝ REFERANSÝLABORATUVARLARÜÝ LABORATUVARLARÜÝÙSTANBULÝ ÙSTANBULÝeNIVERSITE eNIVERSITE 3AØLÜKÝdRG~T~Ý$3dÝÝSONÝKÜÛÝSEZONUNDAÝKU 3AØLÜKÝdRG~T~Ý$3dÝÝSONÝKÜÛÝSEZONUNDAÝKU SIÝ6IROLOJIÝ,ABORATUVARÜÝVEÝ4~RKÝ(ALKÝ3AØLÜØÜÝ SIÝ6IROLOJIÝ,ABORATUVARÜÝVEÝ4~RKÝ(ALKÝ3AØLÜØÜÝ ZEYÝVEÝG~NEYÝYARÜK~REDEÝGRIPÝHASTALÜØÜNAÝENÝ ZEYÝVEÝG~NEYÝYARÜK~REDEÝGRIPÝHASTALÜØÜNAÝENÝ +URUMUÝ +URUMUÝESKIÝ ESKIÝADÜÝ ADÜÝ2EFIKÝ 2EFIKÝ3AYDAMÝ 3AYDAMÝ(ÜFZÜSSÜHHAÝ (ÜFZÜSSÜHHAÝ SÜKÝYOLÝAlANÝVIR~SÝALTÝTIPLERINIÝSElEREKÝBELIR SÜKÝYOLÝAlANÝVIR~SÝALTÝTIPLERINIÝSElEREKÝBELIR %NSTIT~S~Ý %NSTIT~S~Ý6IROLOJIÝ 6IROLOJIÝ,ABORATUVARÜ´DÜRÝ ,ABORATUVARÜ´DÜRÝ(ASTA (ASTA LERÝÚyYLEÝANLATALÜMÝ(ERÝ~LKEÝKENDIÝSÜNÜRLARÜÝ LERÝÚyYLEÝANLATALÜMÝ(ERÝ~LKEÝKENDIÝSÜNÜRLARÜÝ NEMIZDEÝ/CAKÝÝ4EMMUZÝÝTARIHLERIÝ NEMIZDEÝ/CAKÝÝ4EMMUZÝÝTARIHLERIÝ IlINDEÝGRIPÝHASTALARÜNDANÝIZOLEÝETTIØIÝVIR~SÝALTÝ IlINDEÝGRIPÝHASTALARÜNDANÝIZOLEÝETTIØIÝVIR~SÝALTÝ ARASÜNDAÝlOØUNLUØUNUÝORGANÝNAKILÝHASTALARÜ ARASÜNDAÝlOØUNLUØUNUÝORGANÝNAKILÝHASTALARÜ TIPLERINIÝ TIPLERINIÝ$3d´NEÝ $3d´NEÝBILDIRIRÝ BILDIRIRÝ(ERÝ (ERÝ~LKEDENÝ ~LKEDENÝGELENÝ GELENÝ NÜNÝOLUÛTURDUØUÝVEÝVIR~SÝTIPÝVEÝALTÝTIPLERININÝ NÜNÝOLUÛTURDUØUÝVEÝVIR~SÝTIPÝVEÝALTÝTIPLERININÝ VERIYIÝ VERIYIÝDEØERLENDIRENÝ DEØERLENDIRENÝ$3dÝ $3dÝKUZEYÝ KUZEYÝVEÝVEÝG~NEYÝ G~NEYÝ LABORATUVARÝ LABORATUVARÝTESTLERIÝ TESTLERIÝILEÝ ILEÝKESINLEÛTIØIÝ KESINLEÛTIØIÝÝ ÝYATANÝ YATANÝ YARÜK~REÝ YARÜK~REÝIlINÝ IlINÝOÝOÝKÜÛÝ KÜÛÝSEZONUNDAÝ SEZONUNDAÝD~NYADAÝ D~NYADAÝDO DO HASTAMÜZÝ HASTAMÜZÝÝ OLMUÛTURÝ Ý OLMUÛTURÝ"UÝ "UÝHASTALARDANÝ HASTALARDANÝSADECEÝ SADECEÝ LAÛANÝ LAÛANÝENÝ ENÝSÜKÝ SÜKÝ~lÝ ~lÝVIR~SÝ VIR~SÝALTÝ ALTÝTIPINIÝ TIPINIÝSElEREKÝ SElEREKÝAÛÜÝ AÛÜÝ BIRIÝGRIPÝAÛÜSÜÝOLMUÛÝBAKÜMAÝMUHTAlÝYATALAKÝ BIRIÝGRIPÝAÛÜSÜÝOLMUÛÝBAKÜMAÝMUHTAlÝYATALAKÝ FIRMALARÜNAÝ FIRMALARÜNAÝAÛÜÝ AÛÜÝIlERIØINIÝ IlERIØINIÝYENIÝ YENIÝSEZONÝ SEZONÝAÛÜSÜNÜÝ AÛÜSÜNÜÝ HASTAÝIDIÝ!SLÜNDAÝAÛÜÝILEÝyNLENEBILIRÝVEVEYAÝ HASTAÝIDIÝ!SLÜNDAÝAÛÜÝILEÝyNLENEBILIRÝVEVEYAÝ ~RETMELERIÝ ~RETMELERIÝIlINÝ IlINÝVERIRÝ VERIRÝ!ÛÜÝ !ÛÜÝ~RETIMIÝ ~RETIMIÝZAHMETLIÝ ZAHMETLIÝ HAFIFÝ HAFIFÝSEYIRLIÝ SEYIRLIÝSEYREDEBILECEKÝ SEYREDEBILECEKÝBIRÝ BIRÝENFEKSIYONÝ ENFEKSIYONÝ OLDUØUNDANÝ OLDUØUNDANÝZAMANÝ ZAMANÝISTERÝ ISTERÝ"UÝ "UÝNEDENLEÝ NEDENLEÝYENIÝ YENIÝ HASTALÜØÜÝY~Z~NDENÝKIÛILERÝHASTANEDEÝYATARAKÝ HASTALÜØÜÝY~Z~NDENÝKIÛILERÝHASTANEDEÝYATARAKÝ ORTAYAÝlÜKANÝGENETIKÝYAPÜSÜÝBUG~NEÝKADARÝHIlÝ ORTAYAÝlÜKANÝGENETIKÝYAPÜSÜÝBUG~NEÝKADARÝHIlÝ 'Ro'U<×OG×].$<$ %DüNHQWhQLYHUVLWHVL7×S)DNOWHVL 1|URORML$QDELOLP'DO× 'Ro'U*|ùüHQg1$/$1 %DüNHQWhQLYHUVLWHVL7×S)DNOWHVL.DG×Q +DVWDO×NODU×YH'RùXP $QDELOLP'DO× (ORMONALÝ DEØIÛIKLIKLEREÝ DUYARLÜÝ OLANÝ KADÜN LARDAÝ BELIRTILERÝ PUBERTEÝ DyNEMINDEÝ BAÛLARÝ ADETÝ yNCESIÝ ARTARÝ GEBELIKÝ BOYUNCAÝ BELIRGINÝ OLARAKÝIYILEÛIRÝVEÝDOØUMÝSONUÝKyT~LEÛIRÝ!DETÝ DyNG~S~Ý BOYUNCAÝ VEÝ ADETLERINÝ KESILMESIN DENÝBIRKAlÝYÜLÝyNCEÝBELIRTILERÝYOØUNLAÛABILIR Ý"UÝKIÛILERDEÝADETÝyNCESIÝDEPRESYONÝDOØUMÝ SONRASÜÝVEÝMENOPOZÝSONRASÜÝDEPRESYONÝHOR MONLARAÝBAØLÜÝÝlEÛITÝDUYGUÝDURUMÝDEØIÛIK LIØIÝGyR~LEBILIR (ORMONÝ SEVILERINDEÝ DyNG~SELÝ DEØIÛIK LIKÝ GyR~LMEYENÝ ERGENLIKÝ yNCESIÝ MENOPOZÝ SONRASÜNDAÝ VEÝ GEBELIKÝ DyNEMINDEÝ HASTALÜKÝ BELIRTILERIÝ YOKTURÝ 2AHIMÝ VEÝ YUMURTALÜKLARÜNÝ ALÜNMASÜÝ AMELIYATÜÝ SONRASÜNDAÝ DAÝ BELIRTILERÝ ORTADANÝ KALKTÜØÜNDANÝ lOØUÝ HASTAÝ ADETÝ yN CESIÝ GERGINLIKÝ BELIRTILERIÝ YERINEÝ lOØUÝ HASTAÝ MENOPOZDAÝ YAÛANANÝ GECEÝ TERLEMESIÝ VEÝ ATEÛÝ BASMASÜÝBELIRTILERINIÝTERCIHÝEDERÝ2AHIMÝALÜNÜPÝ YUMURTALÜKLARÝBÜRAKÜLDÜØÜNDAÝDAHIÝADETÝGyR~L MEMESINEÝ RAØMENÝ MENSTR~ELÝ BAÛAØRÜLARÜÝ VEÝ !d'3ÝBELIRTILERIÝDEVAMÝEDERÝ $'(71&(6í $'(7 1&(6 0í*5(1 "AÛAØRÜSÜÝ T~MÝ D~NYADAÝ KIÛILERINÝ HEKIMEÝ BAÛVURMAÝSEBEPLERINDENÝENÝYAYGÜNÝOLANÜDÜRÝ "AÛAØRÜSÜÝ NyROLOJIKÝ HASTALÜKLARÜNÝ YANÜÝ SÜRAÝ SISTEMIKÝ HASTALÜKLARAÝ DAÝ EÛLIKÝ EDEBILENÝ BIRÝ DURUMDURÝ "AÛAØRÜSÜNÜNÝ NEDENLERIÝ SÜKLÜØÜÝ ÛIDDETIÝVEÝYAÛAMSALÝSONUlLARÜÝFARKLÜLÜKLARÝGyS TEREBILIRÝVEÝBAÛARÜLÜÝBIRÝTEDAVININÝILKÝBASAMAØÜÝ DOØRUÝVEÝyZG~NÝBIRÝTANÜDÜR *(5*í1/í.6(1'5208 * 5* 1 . 1'5208 "AÛAØRÜLARÜÝ 5LUSLARARASÜÝ "AÛAØRÜSÜÝ "IRLIØININ)(3ÝKRITERLERINEÝGyREÝSÜNÜFLANDÜRÜLÜR "IRINCIL×BAÖAÓRËLARË× "UÝ TIPÝ BAÛAØRÜLARÜNDAÝ AØRÜYAÝ NEDENÝ OLABILE CEKÝHERHANGIÝBIRÝBAÛKAÝORGANAÝVEÝBEYNEÝAITÝ HASTALÜKÝ TESPITÝ EDILEMEZÝ "UÝ GRUPTAÝ MIGRENÝ GERILIMÝTIPIÝBAÛÝAØRÜLARÜÝK~MEÝBAÛÝAØRÜSÜÝGIBIÝ BAÛÝAØRÜSÜÝTIPLERIÝYERÝALÜR 18 ÔKINCIL×BAÖAÓRËLARË× "AÛKAÝBIRÝORGANÝVEYAÝBEYNEÝAITÝBAZÜÝHASTALÜK LARAÝBAØLÜÝGELIÛENÝBAÛAØRÜLARÜDÜRÝ"AÛAØRÜSÜNÜNÝ NEDENINIÝ BELIRLEMEKÝ IlINÝ HASTADANÝ AYRÜNTÜLÜÝ HASTALÜKÝ HIKAYESIÝ ALÜNMALÜÝ VEÝ NyROLOJIKÝ MU AYENEÝ BEYINÝ GyR~NT~LEMESIÝ VEÝ KANÝ VEÝ IDRARÝ TAHLILLERIÝ YAPÜLMALÜDÜRÝ "AZÜÝ DURUMLARDAÝ %%'Ý ELEKTROENSEFALOGRAFIÝ VEÝ LOMBERÝ PONKSIYONÝ IÛLEMLERIÝGIBIÝDAHAÝILERIÝTETKIKLERINÝYAPÜLMASÜÝ GEREKEBILIR -IGRENÝENÝSÜKÝGyR~LENÝBIRINCILÝBAÛAØRÜSÜÝTIPI DIRÝ-IGRENÝATAKLARLAÝSEYREDENÝVEÝATAKLARÝARA SÜNDAÝBELIRTIÝGySTERMEYENÝKRONIKÝBIRÝBAÛAØRÜ SÜDÜRÝ Ý -IGRENÝ AØRÜSÜÝ GENELLIKLEÝ ORTAÝ ÛIDDETTEÝ YAÝDAÝÛIDDETLIDIRÝAØRÜÝVEÝEÛLIKÝEDENÝBULGULARÝ MIGRENLIÝKIÛININÝYAÛANTÜSÜNÜÝHERÝZAMANKIÝGIBIÝ S~RD~RMESINIÝENGELLERÝVEÝBELIRGINÝBIRÝIÛÝGyR MEZLIØEÝYOLÝAlARÝ-IGRENÝTANÜSÜÝIlINÝyZELÝBIRÝ LABORATUVARÝ TESTIÝ VEYAÝ RADYOLOJIKÝ INCELEMEÝ YOKTURÝ4ANÜÝHASTADANÝAYRÜNTÜLÜÝBAÛAØRÜSÜÝHIKA YESININÝALÜNMASÜÝILEÝKONURÝ +ADÜNLARÜNÝYAKLAÛÜKÝÝ´SININÝERKEKLERINÝISEÝ Ý´ININÝMIGRENLIÝOLDUØUÝBILINMEKTEDIR -IGRENÝ ATAKLARÜÝ Ý SAATÝ S~REBILIRÝ !TAØÜNÝ BAÛÜNÝ TEKÝ YANÜNDAÝ OLUÛUÝ Ý HASTADAÝ ZONKLAYÜCÜÝATEÛÝYANARÝTARZDAÝMATKAPLAÝDELERÝ GIBIÝYAÝDAÝNABÜZLAÝBIRLIKTEÝATANÝÛEKILDEÝOLMASÜÝ ATAKÝSÜRASÜNDAÝSÜKLÜKLAÝÜÛÜKTANÝVEÝSESTENÝRAHAT SÜZLÜKÝMERDIVENÝlÜKMAÝGIBIÝFIZIKSELÝEYLEMLERLEÝ AØRÜDAÝARTÜÛÝAØRÜYAÝSÜKLÜKLAÝBULANTÜÝVEYAÝKUS MANÜNÝEÛLIKÝETMESIÝKARAKTERISTIKÝyZELLIKLERIDIRÝ !TAKLARÝARASÜNDAÝKIÛILERÝTAMAMENÝSAØLÜKLÜDÜRÝ !TAKLARÜNÝSÜKLÜØÜÝlEÛITLILIKÝGySTERIRÝYÜLDAÝVEYAÝ HAFTADAÝBIRKAlÝKEZÝOLABILIRÝÝG~NDENÝFAZLAÝS~ RENÝATAKLARÝMIGRENÝSTATUSUÝOLARAKÝADLANDÜRÜLÜR -IGRENÝ HASTALARÜNÜNÝ lOØUÝ ATAØÜNÝ GELECEØINIÝ yNCEDENÝHISSEDEBILIRÝ!TAKÝyNCESINDEÝSINIRLI LIKÝDEPRESIFÝRUHÝHALIÝKONSANTRASYONÝG~lL~Ø~Ý VEÝYORGUNLUKÝHISSIÝOLABILIRÝ-IGRENÝlOØUÝKEZÝ yNCESINDEÝ HIlBIRÝ BELIRTIÝ VEYAÝ BAÛKAÝ ÛIKAYETÝ NEDENÝOLMADANÝORTAYAÝlÜKARÝVEÝBUÝTIPÝMIGRENÝ AURASÜZÝMIGRENÝOLARAKÝADLANDÜRÜLÜRÝ KESICIÝ ILAlÝ AÛÜRÜÝ KULLANÜMÜDÜRÝ !ØRÜÝ KESICILERÝ AÛÜRÜÝ KULLANÜLDÜØÜÝ DyNEMDEÝ YAPÜLANÝ yNLEYICIÝ TEDAVILERÝlOØUÝKEZÝBAÛARÜSÜZÝOLUR !URALÜÝMIGRENÝISEÝMIGRENLIÝHASTALARÜNݯ ´NIÝOLUÛTURURÝ!URAÝGENELLIKLEÝÝILAÝÝDA KIKAÝ S~RERÝ VEÝ SÜKLÜKLAÝ GyRMEÝ ILEÝ ILGILIÝ YAKÜN MALARAÝ YOLÝ AlARÝ 'yRMEÝ ALANÜNDAÝ BIRÝ TARAFÜÝ GyREMEMEÝ PARLAKÝ VEYAÝ YANÜPÝ SyNENÝ ÜÛÜKLARÝ RENKLIÝ ZIGZAGÝ VEYAÝ KÜRÜKÝ lIZGILERÝ GyRMEÝ GIBIÝ BELIRTILERÝ ORTAYAÝ lÜKABILIRÝ 'yRSELÝ BELIRTILERINÝ DÜÛÜNDAÝDILDEÝY~ZDEÝKOLDAÝUYUÛMAÝG~lS~Z L~KÝ KONUÛMADAÝ BOZULMAÝ KONUÛURKENÝ KELI MELERIÝBULAMAMAÝBAÛÝDyNMESIÝVEÝAÛÜRÜÝUYKUÝ HALIÝ ÛEKLINDEÝ AURAÝ OLABILIRÝ (EMENÝ ARDÜNDANÝ VEYAÝÝSAATÝIlINDEÝAØRÜÝORTAYAÝlÜKABILIRÝYAÝDAÝ AURAYÜÝNADIRENÝBAÛAØRÜSÜÝIZLEMEYEBILIRÝ +ONF~ZYONEL×-IGRENÝ"ILINlÝBULANÜKLÜØÜNÜNÝ OLDUØUÝMIGRENÝTIPIDIR 'yRSELÝAURAÝSKOTOM -IGRENÝTETIKLEYICILERIÝKIÛIDENÝKIÛIYEÝGyREÝDE ØIÛIRÝ"AÛLÜCAÝMIGRENÝTETIKLEYICILERI Ý$IYETÝAlLÜKÝALKOLÝyØ~NÝATLAMAKÝVEYAÝyØ~NÝ GECIKMESIÝYETERIÝKADARÝSUÝIlMEMEKÝBAZÜÝYI YECEKLER Ý5YKUÝD~ZENINDEÝDEØIÛIKLIKLERÝAZÝVEYAÝFAZLAÝ UYKU Ý (ORMONALÝ FAKTyRLERÝ ADETÝ DyNEMLERIÝ DO ØUMKONTROLÝHAPLARÜÝHORMONALÝTEDAVI ÝaEVRESELÝFAKTyRLERÝPARLAKÝÜÛÜKÝKESKINÝKOKUÝ HAVAÝDEØIÛIMI Ý&IZIKSELÝFAKTyRLERÝEGZERSIZÝCINSELÝILIÛKI Ý3TRESÝDEPRESYONÝENDIÛEÝHALI Ý"AÛBOYUNÝAØRÜLARÜ Ý+AFAÝTRAVMASÜDÜR "AÖAÓRËSËZ×!URAÝ"AÛÝAØRÜSÜÝOLMADANÝYAL NÜZCAÝAURAÝBULGULARÜÝMEVCUTTUR -IGRENÝ ATAKLARÜÝ lOØUNLUKLAÝ TEKRARLAYÜCÜDÜRÝ ANCAKÝ ENÝ AZÝ Ý AYDÜRÝ HERÝ G~NÝ VEYAÝ G~NAÛÜRÜÝ OLACAKÝ ÛEKILDEÝ KRONIKLEÛMIÛÝ OLARAKÝ DAÝ Gy R~LEBILIRÝ"UÝDURUMUNÝENÝB~Y~KÝNEDENIÝAØRÜÝ -IGRENIN×DIÓER×NADIR×GyR~LEN×TIPLERI "AZILER×4IP×-IGRENÝ+ONUÛMAÝBOZUKLUØUÝ BAÛDyNMESIÝ KULAKÝ lÜNLAMASÜÝ lIFTÝ GyRMEÝ VEÝ DENGESIZLIØINÝEÛLIKÝETTIØIÝMIGRENÝTIPIDIR /FTALMOPLEJIK× -IGREN× 'yZ~Ý HAREKETÝ ET TIRENÝKASLARÜNÝETKILENMESIÝSONUCUÝlIFTÝGyRMEÝ GELIÛIR (EMIPLEJIK×-IGRENÝ!TAKÝSÜRASÜNDAÝGElICIÝ TEKÝTARAFLÜÝFELlÝGELIÛIR !BDOMINAL×-IGREN×Ý!TAKTAÝSADECEÝBULAN TÜÝKUSMAÝÛIKAYETIÝOLURÝ'ENELDEÝlOCUKLARDAÝ GyR~L~R -IGREN×4EDAVISI×× -IGRENÝ TEDAVISINDEÝ yNCELIKLEÝ ILAlÝ DÜÛÜÝ TEDA VILERÝyNERILIRÝ"UÝAMAlLAÝHASTAÝHASTALÜØÜÝHAK KÜNDAÝ BILGILENDIRILIRÝ !ØRÜÝ ATAØÜNÜÝ TETIKLEYENÝ FAKTyRLERIÝBELIRLEYIPÝyNLEMÝALMASÜÝISTENIRÝ!Y RÜCAÝD~ZENLIÝUYKUÝVEÝBESLENMEÝEGZERSIZÝGIBIÝ YAÛAMÝÛEKLININÝD~ZENLENMESIÝyNERILIR ÙLAlÝTEDAVISIÝAKUTÝATAKÝVEÝyNLEYICIÝTEDAVIÝOLA RAKÝIKIÝALTÝGRUBAÝAYRÜLÜRÝ !KUT×ATAK×TEDAVISI× -IGRENÝATAKLARÜNÜÝETKILIÝHÜZLÜÝVEÝKALÜCÜÝBIRÝÛE KILDEÝTEDAVIÝETMEYIÝAMAlLARÝ"UÝAMAlLAÝHAFIFÝ ÛIDDETTEKIÝ ATAKÝ TEDAVISINDEÝ yNCELIKLEÝ BASITÝ AØRÜÝKESICILERÝyNERILIRÝ%ØERÝHASTAÝFAYDAÝGyR MEZSEÝ VEYAÝ ATAKÝ ORTAÝ VEYAÝ ÛIDDETLIYSEÝ yZELÝ MIGRENÝILAlLARÜÝTRIPTANLARÝVEYAÝERGOTAMINÝVEÝ T~REVLERIÝUYGULANÜR 4~RKÝ-ILLIÝ%ØITIMÝSISTEMINDEÝHAKLÜÝBIRÝYEREÝSAHIPÝOLANÝ!YÛEABLAÝ/KULLARÜÝYARÜMÝASRÜÝAÛANÝKyKL~ÝK~LT~R~ÝVEÝSAØLAMÝYAPÜSÜYLAÝyNC~ÝVEÝyRNEKÝBIRÝ KURUMÝOLMANÜNÝGURURUNUÝYAÛAMAKTADÜR Ý YÜLÜNDAÝ .ERIMANÝ ():)2/×,5Ý TARAFÜNDANÝ !NKARA´DAÝ KURULANÝ !YÛEABLAÝ aOCUKÝ 9UVASÜÝ VEÝ ÙLKOKULUÝ Ý yØRETIMÝ YÜLÜNDANÝ ITIBARENÝ KADEMELIÝOLARAKÝAlÜLANÝ/RTAÝVEÝ,ISEÝKÜSMÜÝILEÝyNCEÝ.ERIMANÝ():)2/×,5ÝDAHAÝSONRAÝGELINIÝ!YÛEÝ():)2/×,5ÝYyNETIMINDEÝDyNEMINÝENÝG~ZIDEÝ OKULLARÜNDANÝBIRIÝOLARAKÝVARLÜØÜNÜÝUZUNÝS~REÝS~RD~RM~ÛT~R ÝYÜLÜNDAÝ!NKARA´NÜNÝyNDEÝGELENÝ~NIVERSITELERINDENÝOLANÝ"AÛKENTÝeNIVERSITESIÝB~NYESINEÝKATÜLANÝ!YÛEABLAÝ/KULLARÜÝOKULÝyNCESIÝEØITIMDENÝ ~NIVERSITEYEÝKADARÝOLANÝKURUMLARÝZINCIRIÝILEÝEØITIMINÝS~REKLILIØIÝILKESINIÝGERlEKLEÛTIRMEKTEDIRÝ +URUM× × !TAT~RK× ILKE× VE× DEVRIMLERINE× BAÓLË× yZG~VENI× Y~KSEK× YARATËCË× ~RETKEN× TOPLUMSAL× SORUMLULUK× SAHIBI× ONURLU× MUTLU×VE×SAÓLËKLË×BIREYLER×YETIÖTIRMEYI×MISYON×EDINMIÖTIR 43%%.)3/×+ALITE×'~VENCE×3ISTEM×"ELGESINI×ALAN×ILK×EÓITIM×KURUMU×OLAN×dZEL×!YÖEABLA× /KULLARË×Ý/CAKÝÝTARIHINDEݱ5LUSALÝ+ALITEÝ(AREKETIÝÙYIÝ.IYETÝ"ILDIRGESI²NIÝIMZALAYARAKÝM~KEMMELLIØINÝTEMELÝKAVRAMLARÜNÜÝyZ~MSE MEÝVEÝYAÛAMAÝGElIRMEÝKONUSUNDAÝKARARLÜÝOLDUØUNUÝS~REKLIÝIYILEÛTIRMEÝVEÝyZDEØERLENDIRMEYIÝGELIÛIMINÝTEMELÝPARlASÜÝOLARAKÝBENIMSEDIØINIÝ GySTERMIÛTIRÝÝYÜLÜNDAݱ-~KEMMELLIKTEÝ+ARARLÜLÜK²ÝBELGESIÝALMAYAÝHAKÝKAZANANÝ+URUMUMUZAÝyD~LÝ4~RKIYEÝ+ALITEÝ$ERNEØIÝ9yNETIMÝ+URULUÝ "AÛKANÜÝ3AYÜNÝ(AMDIÝ$/×!.ÝVEÝ+AL$ERÝ!NKARAÝÚUBESIÝ9yNETIMÝ+URULUÝ"AÛKANÜÝ3AYÜNÝ-Ý&AHIRÝ!,4!.ÝTARAFÜNDANÝ+URUCUÝ4EMSILCIMIZÝ3AYÜNÝ (ILALÝ%2$Ù.a´EÝTAKDIMÝEDILDIÝ"UÝBELGELEROKULUMUZDAÝUYGULANANÝPROGRAMLARÜNÝULUSLARÝARASÜÝNORMLARAÝUYGUNLUØUNUNÝTASARÜMÝVEÝGELIÛTIRMEÝ FAALIYETLERIÝILEÝHIZMETÝKALITESINIÝS~REKLIÝIYILEÛTIRDIØIMIZINÝVEÝNITELIKLIÝBIRÝEØITIMÝUYGULADÜØÜMÜZÜNÝKANÜTÜDÜR ±3IZÝSEVGILIÝyÙRENCILERIMIZINÝBAÜARÍLARÍÝBIZÝEÙITIMCILERINÝASÍLÝMUTLULUÙUDURÝÚNANÍYORUZÝKIÝGELECEÙIMIZÝSIZINÝlAÙDAÜÝUY GARLÍÙÍNÝUZAKÝUFUKLARÍNÍÝGyREBILENÝ~LKEMIZINÝD~ZEYINIÝORAYAÝY~KSELTEBILENÝDAHASÍÝONUÝDAÝAÜABILENÝBILGIÝVEÝYETENEÙINIZLEÝ BIlIMLENECEKTIR² 26 0ROFÝ$RÝ-EHMETÝ(!"%2!, "AÛKENTÝeNIVERSITESIÝdZELÝ!YÛEABLAÝ/KULLARÜÝ+URUCUÝ2EKTyR~ 35267$7 0ROSTATÝ ERKEKLERDEÝ BULUNANÝ KARÜNÝ ALTÝ BOÛ LUØUNUNÝ ENÝ DERINÝ YERINDEÝ IDRARÝ KESESININÝ ALTÜNDAÝ YERLEÛIKÝ KESTANEÝ B~Y~KL~Ø~NDEÝ BIRÝ ORGANDÜRÝݱ%RÝBEZI²ÝOLARAKÝDAÝBILINIRÝ'yREVIÝÝ HUSYELERDEÝ~RETILENÝVEÝINSANÝ~REMESIÝIlINÝGE REKLIÝOLANÝSPERMLERINÝERKEKTENÝlÜKÜPÝKADÜNÝV~ CUDUNAÝGElERKENÝVEÝGElTIKTENÝBIRÝS~REÝSON RASÜNAÝKADARÝTAÛÜNMASÜNÜÝKORUNMASÜNÜÝTEMIZÝ KALMASÜNÜÝ VEÝ BESLENMESINIÝ SAØLAYANÝ SALGÜYÜÝ ~RETMEKTIRÝÝ%RKEKLERDEÝCINSELÝBOÛALMAÝSÜRA SÜNDAÝ DÜÛARÜYAÝ lÜKANÝ MENIÝ MIKTARÜNÜNÝ B~Y~KÝ KÜSMÜNÜÝ PROSTATÜNÝ ~RETTIØIÝ BUÝ SALGÜÝ OLUÛTUR MAKTADÜRÝÙlINDEKIÝSPERMLERÝHACIMÝOLARAKÝlOKÝ D~Û~KÝMIKTARÝOLUÛTURURÝVEÝANCAKÝMIKROSKOPÝ ALTÜNDAÝGyR~LEBILIRLER 0ROSTATÜNÝ YERLEÛIMÝ YERIÝ YAPTÜØÜÝ GyREVEÝ lOKÝ UYGUNDURÝ #INSELÝ BOÛALMAÝ SÜRASÜNDAÝ TESTIS LERDENÝ GELENÝ SPERMLERINÝ PROSTATÝ SALGÜSÜÝ ILEÝ BIRLEÛMESIÝ VEÝ IDRARÝ YOLUÝ IlERISINDENÝ ILERIYEÝ DOØRUÝ ILERLETILMESIÝ GEREKLIDIRÝ "UÝ NEDENLEÝ PROSTATÝ IDRARÝ KESESININÝ BITIMINDEÝ BAÛLAYANÝ IDRARÝ YOLUNUÝ lEVRELEMEKTEÝ VEÝ SALGÜSÜNÜÝ BUÝ ByLGEYEÝ BOÛALTMAKTADÜRÝ "UÝ SÜRADAÝ IDRARÝ KE SESININÝlÜKÜÛÜÝKAPANDÜØÜÝIlINÝMENIÝILERIYEÝDOØ RUÝRITMIKÝKASÜLMALARLAÝILERLETILMEKTEÝVEÝPENISÝ UCUNDANÝDÜÛARÜYAÝATÜLMAKTADÜRÝÝ'yREVIÝGEREØIÝ IDRARÝ YOLUNUÝ lEVRELEYENÝ PROSTATÝ DEØIÛIKÝ NE DENLERLEÝ HASTALANDÜØÜNDAÝ ETKISIÝ DOØRUDANÝ IDRARÝYOLUÝ~ZERINEÝOLMAKTAÝVEÝIDRARÝBELIRTILERIÝ ORTAYAÝ lÜKMAKTADÜRÝ Ý ÙNSANÝ T~R~N~NÝ DEVAMÜÝ IlINÝNEREDEYSEÝOLMAZSAÝOLMAZÝBIRÝORGANÝOLANÝ PROSTATÝByYLECEÝlOKÝRAHATSÜZÝEDICIÝHASTALÜKLA RÜNÝDAÝKAYNAØÜÝOLABILMEKTEDIR 0ROSTAT× ÔNFEKSIYONLARË 0ROSTATÜNÝ DAHAÝ GENlÝ YAÛLARDAÝ GyR~LENÝ SÜKÝ HASTALÜKLARÜNDANÝ BIRÝ TANESIÝ PROSTATÝ ILTIHAPLA RÜDÜRÝ 0ROSTATÝ INFEKSIYONLARÜÝ GENELLIKLEÝ IDRARÝ YOLUNDAÝHASTALÜKÝYAPANÝMIKROPLARÝTARAFÜNDANÝ MEYDANAÝGETIRILEBILDIØIÝGIBIÝBAZENÝHIlÝMIKROPÝ BULUNMAKSÜZÜNÝDAÝÝGyR~LEBILMEKTEDIRÝ'ENEL DEÝELLIÝYAÛÝ~ZERINDEKIÝERKEKLERDEÝGyR~LENÝVEÝ IDRARÝYOLUÝBELIRTILERIÝOLARAKÝISIMLENDIRILENÝID RARDAÝYANMAÝSÜKLÜKÝRAHATÝIÛEYEMEMEÝVEÝAPÜÛÝ ARASÜÝ ByLGEDEÝ AØRÜÝ VEÝ RAHATSÜZLÜKÝ HISSIÝ GIBIÝ BELIRTILERÝGENlÝERKEKLERDEÝORTAYAÝlÜKMAKTADÜRÝ "UÝ HASTALÜKLARÜNÝ ENÝ yNEMLIÝ KARMAÛAÝ OLUÛTU RANÝ TARAFÜÝ V~CUDUNDAÝ S~REKLIÝ MIKROPÝ ETKISIÝ OLDUØUNUÝ D~Û~NENÝ VEÝ BUNUNÝ IlINÝ DEFALARCAÝ ANTIBIYOTIKLERLEÝ TEDAVIÝ VERILENÝ VEYAÝ BAZENÝ KENDILIØINDENÝ BUÝ ILAlLARÜÝ KULLANANÝ GENlÝ ER KEKLERÝ ORTAYAÝ lÜKARMASÜDÜRÝ "UÝ HASTALÜKLARÜNÝ ILAlLARLAÝTEDAVISIÝKADARÝKIÛININÝKENDIÝKAFASÜN DAÝlyZ~LMESIÝyNEMÝTAÛÜMAKTADÜRÝÝ"UNAÝBEN ZERÝBELIRTILERIÝOLANÝKIÛILERINÝKENDILERINEÝYETERLIÝ ZAMANÝAYÜRABILECEKÝHEKIMLERLEÝKARÛÜLAÛMALARÜÝ yNEMLIDIR ÔYI× (UYLU× 0ROSTAT× "~Y~MESI 9AKÜNMASÜÝ SORULDUØUNDAÝ Ý ±"ENDEÝ PROSTATÝ VAR²ÝDIYEREKÝCEVAPÝVERENÝELLIÝYAÛÝVEÝ~ZERINDE KIÝERKEKLERINÝlOØUÝZAMANÝETKISINDEÝKALDÜKLARÜÝ HASTALÜKÝ KANSERÝ OLMAYANÝ PROSTATÝ B~Y~MESI DIRÝ (EKIMLERÝ ARASÜNDAÝ HERÝ ZAMANÝ HASTALARÝ ARASÜNDAÝ ISEÝ GITTIKlEÝ ARTANÝ ORANDAÝ BENIGNÝ PROSTATÝ HIPERPLAZISIÝ "0(Ý OLARAKÝ TANÜMLAN MAKTADÜR 9AÛLAÝ BIRLIKTEÝ PROSTATÝ B~Y~MESIÝ DIØERÝ YAÛÝ ALMAÝ BELIRTILERIÝ OLANÝ SAlLARÜNÝ AØARMASÜÝ SÜRTÝ KAMBURUNUNÝ ARTMASÜÝ CILDINÝ KÜRÜÛMASÜÝ GIBIÝ INSANÝ YAÛAMÜNÜNÝ DOØALÝ GELIÛMELERINDENÝ BIRÝ TANESIDIRÝ Ý ÙLKÝ DEØIÛIMLERÝ Ý YAÛÝ CIVARÜNDAÝ BAÛLAMAKTAÝ ANCAKÝ BUÝ DyNEMDEÝ DÜÛARÜDANÝ UYGULANACAKÝ TANÜMLAMAÝ YyNTEMLERINDENÝ HERHANGIÝ BIRISIÝ ILEÝ BELIRLENEMEMEKTEDIRÝÝ %LLIÝ YAÛTANÝ BAÛLAYARAKÝ ISEÝ PROSTATTAÝ B~Y~MEÝ SÜNÜRÜÝ OLARAKÝ KABULÝ EDILENÝ YAKLAÛÜKÝ Ý GRAMÝ SÜNÜRÜNAÝULAÛÜLMAKTAÝVEÝBUÝB~Y~MEÝyNCEDENÝ KESTIRILEMEYENÝ BIRÝ HÜZDAÝ DEVAMÝ ETMEKTEDIRÝÝ "~Y~YENÝ PROSTATÜNÝ lEVRELEDIØIÝ IDRARÝ YOLUNUÝ SÜKÜÛTÜRARAKÝIÛEMEYIÝG~lLEÛTIRMESIÝVEÝDEØIÛIKÝ IDRARÝBELIRTILERINEÝYOLÝAlMASÜÝBEKLENIRÝÝ.EÝVARÝ KIÝPROSTATÜNÝHANGIÝHÜZDAÝB~Y~YECEØIÝyNCEDENÝ KESTIRILEMEDIØIÝ GIBIÝ Ý HANGIÝ B~Y~KL~Ø~NÝ NEÝ KADARÝBELIRTIYEÝYOLÝAlACAØÜÝDAÝBILINEMEMEK TEDIRÝÝ0ROSTATÜÝAZÝB~Y~D~Ø~ÝHALDEÝBELIRTILERIÝ SAÇ './0(6í './0(6 YyNTEMLERIÝDEÝ SAlLARÜNÝlOKÝ SÜKÜÝ BAØLANMASÜÝ GIBIÝSAlÝDyK~LMESINEÝNEDENÝOLURÝ %N×3ËK×ÔZLENEN× 3Al×$yK~LME×4IPLERI× 6E×3EBEPLERI !NDROGENETIKÝ SAlÝ DyK~LMESIÝ %NÝ SÜKÝ SAlÝ DyK~LMESIÝ TIPIDIRÝ (ERÝ IKIÝ CINSIYETTEÝ DEÝ Gy R~LEBILIRÝ +ALÜTSALDÜRÝ VEÝ HORMONLARLAÝ ILIÛKILI DIRÝ 3AlLARÝ ZAMANÝ IlERISINDEÝ MINYAT~RIZAS YONÝ NEDENIYLEÝ INCELIPÝ KAYBOLURÝ %RKEKLERINÝ ´INDEÝÝYAÛÜNAÝGELDIKLERIÝZAMANÝBELIRLIÝ DERECEDEÝSAlÝDyK~LMESIÝNORMALÝOLARAKÝIZLEN MEKTEDIRÝÝ"IYOLOJIKÝOLARAKÝNORMALÝBIRÝDURUMÝ OLSAÝ DAÝ KOZMETIKÝ NEDENLERLEÝ G~N~M~ZDEÝ ANDROGENTIKÝSAlÝDyK~LMESIÝ~ZERINEÝB~Y~KÝBIRÝ SAØLÜKÝEND~STRISIÝKURULMUÛTURÝ %RKEKÝTIPIÝSAlÝDyK~LMESINDEÝALÜNÝSAlÝlIZGI SININÝ GERIYEÝ lEKILMESIÝ TEPEÝ ByLGESINDEÝ SAlÝ DyK~LMESIÝVEÝINCELMESIÝIZLENIRÝ+ADÜNÝTIPIÝSAlÝ DyK~LMESIÝ ISEÝ TEPEÝ ByLGESINDENÝ ALÜNÝ lIZGI SINEÝ KADARÝ OLANÝ ALANDAÝ SAlÝ SEYRELMESIÝ ÛEK LINDEÝGyR~L~RÝ!LÜNÝSAlÝlIZGISINDEÝGENELLIKLEÝ GERIÝ lEKILMEÝ IZLENMEZÝ (ERÝ IKIÝ CINSIYETTEÝ DEÝ lOØUNLUKLAÝ EKÝ ARAÛTÜRMAÝ YAPÜLMASÜNAÝ GEREKÝ OLMAMASÜNAÝRAØMENÝKADÜNLARDAÝKÜLLANMAÝARTÜ ÛÜÝSIVILCELENMEÝVEÝADETÝD~ZENSIZLIØININÝEÛLIKÝ ETMESIÝDURUMUNDAÝHORMONALÝTETKIKÝYAPÜLMASÜÝ GEREKLIDIRÝ 3AlKËRAN× !LOPESI× AREATAÝ 'ENELLIKLEÝ PARAÝÛEKLINDEÝSAlÝVEYAÝSAKALÝDyK~LMELERIYLEÝ ORTAYAÝlÜKARÝ"IRKAlÝSANTIMETRELIKÝK~l~KÝALAN LARDAÝ IZLENEBILECEØIÝ GIBIÝ T~MÝ V~CUTÝ KÜLLARÜNÜÝ IlERECEKÝÛEKILDEÝGENIÛÝALANLARDAÝDAÝIZLENEBI LIRÝ9AKLAÛÜKÝOLARAKÝHERÝÝKIÛIDENÝBIRIÝHAYATÜÝ BOYUNCAÝ BUÝ PROBLEMDENÝ ÛIKAYETlIÝ OLMAKTA DÜRÝ%NÝSÜKÝOLARAKÝILKÝÝYAÛÝIlERISINDEÝIZLEN MEKTEDIRÝ%NFEKSIYONLARÝVEYAÝSTRESÝTETIKLEYICIÝ OLABILIRÝ/TOIMM~NÝBIRÝBOZUKLUKÝOLDUØUÝD~ Û~N~LMEKTEDIRÝ/TOIMM~NITEÝV~CUDUNÝKENDIÝ KENDINEÝSALDÜRMASÜÝOLARAKÝTANÜMLANABILIRÝ"UÝ HASTALÜKTAÝDAÝHEDEFÝSAlLARDÜRÝ"UNUNLAÝBIRLIKTEÝ HASTALARÜNÝ GENELLIKLEÝ EKÝ BIRÝ SAØLÜKÝ PROBLEMIÝ 4ANËM OLMAZÝ 3AlÝ DyK~LMESIÝ KALÜCÜÝ DEØILDIRÝ ANCAKÝ HALKÝ ARASÜNDAÝ SÜKLÜKLAÝ YAPÜLANÝ BIRÝ UYGULAMAÝ OLANÝ SAlSÜZÝ ByLGEYEÝ SARÜMSAKÝ UYGULAMASÜÝ KALÜCÜÝSAlÝKAYBÜNAÝNEDENÝOLABILIRÝ 'ASTROyZOFAGEALÝREFL~ÝMIDEÝIlERIØININÝYEMEKÝ BORUSUNAÝ HATTAÝ AØÜZAÝ KADARÝ GERIÝ KAlMASÜNAÝ DENIRÝ!SLÜNDAÝREFL~ÝSAØLÜKLÜÝBEBEKÝlOCUKÝVEÝ YETIÛKINLERDEÝ NORMALÝ ÛARTLARDAÝ OLABILENÝ BIRÝ DURUMDURÝ "UÝ DURUMÝ GENELLIKLEÝ SEYREKÝ OLURÝ VEÝKIÛIYIÝRAHATSÜZÝEDENÝÛIKAYETLEREÝYOLÝAlMAZÝ 'ASTROyZOFAGEALÝ REFL~Ý HASTALÜØÜÝ DEDIØIMIZDEÝ ISEÝ MIDEDENÝ GyØ~SÝ ORTAÝ KESIMINEÝ UZANANÝ YANMAÝAØZAÝACÜEKÛIÝSUTATÝGELMESIÝGIBIÝÛI KAYETLERINÝHAFTADAÝIKIÝVEYAÝDAHAÝSÜKÝOLUÛMASÜÝ HALIÝ AKLÜMÜZAÝ GELMEKTEDIRÝ "AZENÝ DEÝ BUÝ GERIÝ KAlAKÝ DURUMUÝ SESÝ TELLERIÝ VEÝ CIVARÜNAÝ KADARÝ ULAÛÜRÝVEÝSESÝKÜSÜKLÜØÜÝKURUÝyKS~R~KÝVSÝGIBIÝ ÛIKAYETLEREÝDEÝYOLÝAlABILIR 9AYGËN× SAl× DyK~LMESI× 4ELOGEN× EFF LUVIUM× "UÝ TIPÝ SAlÝ DyK~LMESIÝ HERÝ YAÛTANÝ INSANÜÝ ETKILEYEBILIRÝ 3AlLARÜNÝ ERKENÝ TELOGENÝ EVRESINEÝ GIRMESIÝ SONUCUÝ YAYGÜNÝ SAlÝ DyK~L MESIÝGELIÛIRÝ4~MÝSAlLÜÝDERIDEÝYAYGÜNÝOLARAKÝ G~NDEÝÝTELDENÝFAZLAÝDyK~LMEÝIZLENIRÝ"IR lOKÝFIZIKSELÝVEYAÝPSIKOLOJIKÝETMENEÝKARÛÜÝSAl LARÜNÝDyK~LMESIÝOLARAKÝADLANDÜRÜLABILIRÝ%NÝSÜKÝ NEDENLERIÝARASÜNDAÝ ÝÝ4IROIDÝHORMONUÝBOZUKLUKLARÜ ÝÝ+ANSÜZLÜKÝDEMIRÝEKSIKLIØI ÝÝ'EBELIKÝD~Û~KÝSONRASÜ ÝÝ0SIKOLOJIKÝSTRES ÝÝ!TEÛLIÝHASTALÜKLAR ÝÝ+AZAÝVEYAÝB~Y~KÝAMELIYATLARÝSON RASÜ ÝÝ!ØÜRÝDIYETLERÝHÜZLÜÝKILOÝKAYBÜÝ ÝÝÙLAlÝKULLANÜMÜÝ4ANSIYONÝKOLES TEROLÝD~Û~R~C~ÝILAlLARÝGIBI GIBIÝDURUMLARÜÝSAYABILIRIZÝ3AlÝDyK~LMESIÝILEÝ TETIKLEYICIÝOLAYÝARASÜNDAÝÝAYLÜKÝBIRÝS~REÝIZ LENIRÝ!LTTAÝYATANÝNEDENÝD~ZELTILDIØIÝTAKDIRDEÝ SAlÝDyK~LMESIÝBIRKAlÝAYÝIlERISINDEÝDURURÝ +ALÜCÜÝ SAlÝ DyK~LMESIÝ 3IKATRISYELÝ ALOPESIÝ /LDUKlAÝ NADIRÝ GyR~L~RÝ "UÝ DyK~LMEÝ TIPINDEÝ SAlÝKyKLERIÝGERIÝDyN~Û~ZÝOLARAKÝHASARÝGyR~RÝ VEÝ TEKRARÝ SAlÝ GELIÛIMIÝ IZLENMEZÝ 4EDAVIÝ SAlÝ DyK~LMESININÝ ILERLEMESIÝ DURDURMAKÝ AMAlLÜÝ UYGULANÜR dNLEYICI×TEDAVI× !TAKÝTEDAVISINEÝYETERLIÝCEVAPÝVERMEYENÝAYDAÝ ´DENÝFAZLAÝSAYÜDAÝMIGRENÝATAØÜÝGElIRENÝHAS TALARDAÝ yNLEYICIÝ TEDAVIÝ UYGULANÜRÝ !YRÜCAÝ Ý SAATTENÝUZUNÝS~RENÝMIGRENÝATAKLARÜNDAÝÛID DETLIÝ MIGRENÝ AØRÜLARÜNDAÝ KOMPLIKEÝ MIGRENÝ ATAKLARÜNDAÝHEMIPLEJIKÝMIGRENÝBAZILERÝMIG RENÝUZAMÜÛÝAURALÜÝMIGRENÝVEÝMIGRENEÝBAØLÜÝ IÛG~C~ÝSOSYALÝYAÛAMDAKIÝKAYBÜNÝD~ZELTILME SINDEÝVEÝYAÛAMÝKALITESININÝY~KSELTILMESINDEÝ yNLEYICIÝTEDAVIÝUYGULANMASÜÝGEREKLIDIRÝ 2EFL~×OLUÖMA× MEKANIZMALARË 5()/ 3AlLË×DERININ×MANTAR×HASTALËÓËÝ"UÝHAS TALÜKÝ BULAÛÜCÜDÜRÝ VEÝ lOCUKLARDAÝ GyR~L~RÝ 5YGUNÝ TEDAVIÝVERILMEZSEÝKALÜCÜÝSAlÝDyK~LMESIÝGyR~ LEBILIR 34 BIRlOKÝ FARKLÜÝ FAKTyRÝ HEPÝ BERABERÝ NORMALDEÝ OLUÛANÝ REFL~N~NÝ ÛIKAYETÝ VERMESINIÝ HASARÝ OLUÛTURMASÜNÜÝENGELLERÝVEÝKIÛIÝNORMALÝHAYA TÜNÜÝS~RD~R~R 9EMEKÝ BORUSUÝ ILEÝ MIDENINÝ BIRLEÛTIØIÝ YERINÝ ANATOMIKÝ yZELLIØIÝ DIYAFRAMÜNÝ VARLÜØÜÝ GyØ~SÝ VEÝKARÜNÝIlIÝBASÜNlÝFARKLÜLÜKLARÜÝYEMEKÝBORU SUNUNÝ MIDEÝ ILEÝ BIRLEÛTIØIÝ AlÜÝ BIRÝ B~T~NÝ OLA RAKÝGERIÝKAlAKÝOLUÛMASÜNÜÝENGELLEYENÝyNEMLIÝ BIRÝ DIØERÝ MEKANIZMADÜRÝ -IDEÝ FÜTÜØÜÝ DENILENÝ DURUMÝMIDENINÝKARÜNÝIlINDEÝOLMASÜÝGEREKENÝ KÜSMÜNÜNÝ DIYAFRAMDANÝ GElEREKÝ YUKARÜÝ DOØRUÝ GyØ~SÝ BOÛLUØUNAÝ DOØRUÝ KÜSMENÝ YERÝ DEØIÛ TIRMESIDIRÝ .EDENIÝ TAMÝ BILINMEZÝ FAKATÝ OBESÝ GEBEÝ ILERIÝ YAÛLÜÝ KIÛILERDEÝ DAHAÝ SÜKÝ GyR~LENÝ BUÝDURUMÝYUKARÜDAÝANLATÜLANÝGERIÝKAlAKÝIlINÝ KORUYUCUÝ MEKANIZMALARÜNÝ BIRÝ lOØUNUNÝ BO ZULMASÜNAÝNEDENÝOLARAKÝKIÛIDEÝREFL~ÝOLUÛMAÝ IHTIMALINIÝARTÜRÜR 9EDIØIMIZÝ GÜDALARÝ MIDEYEÝ YAKLAÛÜKÝ Ý CMÝ UZUNLUØUNDAÝ Ý MMÝ GENIÛLIØINDEÝ YEMEKÝ BORUSUÝDEDIØIMIZÝBIRÝORGANLAÝILETILIRÝ9EMEKÝ BORUSUNUÝ OLUÛTURANÝ KASLARÜNÝ yZELLEÛMIÛÝ KASÜLMAGEVÛEMEÝ yZELLIKLERIÝ SAYESINDEÝ YE DIKLERIMIZÝ GÜDALARÝ Ý IlTIØIMIZÝ SÜVÜLARÝ MIDEYEÝ ILETILIRÝ9EMEKÝBORUSUNUNÝMIDEÝILEÝBIRLEÛTIØIÝ ALTÝ UlTAÝ DAHAÝ DAÝ yZELLEÛMIÛÝ BIRÝ KASÝ YAPÜSÜÝ BULUNURÝ BUNAÝ ALTÝ yZOFAGUSÝ SFINKTERIÝ DENIRÝ .ORMALÝHALDEÝBUÝKASÝYAPÜÝS~REKLIÝKASÜLÜÝHALDEÝ BULUNURÝ9UTMAYAÝCEVABENÝGEVÛERÝVEÝGÜDALARÝ MIDEYEÝGElERÝSONRAÝTEKRARÝKASÜLÜRÝVEÝGERIÝKA lAØÜÝ yNLERÝ !YRÜCAÝ GEØIRMEÝ ILEÝ MIDEÝ GAZÜNÜNÝ ATÜLMASÜÝ GEREKENÝ DURUMLARDAÝ DAÝ GEVÛEYEREKÝ KIÛININÝRAHATLAMASÜNÜÝSAØLARÝ"AZÜÝKIÛILERDEÝBUÝ KASÝYAPÜÝOLMASÜÝGEREKENÝTONDAÝÝDEØILÝDEÝDAHAÝ GEVÛEKÝBIRÝHALDEÝBULUNURÝVEÝGERIÝKAlAKÝOLUÛ MAÝIHTIMALINIÝARTÜRANÝBIRÝDURUMAÝYOLÝAlABILIR 2EFL~××ÔLIÖKILI×ÕIKAYETLER "UÝMEKANIZMANÜNÝDÜÛÜNDAÝT~K~R~Ø~NÝAÛAØÜYAÝ DOØRUÝYÜKAYÜCÜÝETKISIÝT~KR~KÝIlERIØININÝALKALIÝ YAPÜSÜÝ YEMEKÝ BORUSUÝ IlÝ Y~ZEYINIÝ OLUÛTURANÝ H~CRELERINÝVEÝKANÝDOLAÛÜMÜNÜNÝyZELLIKLERIÝGIBIÝ !SLÜNDAÝYUKARÜDAÝANLATÜLANÝTIPIKÝÛIKAYETLERÝVAR SAÝHAYATÝTARZÜÝDEØIÛIKLIKLERIÝVEÝILAlÝTEDAVISIÝILEÝ DEÝD~ZELMEÝOLUYORSAÝENDIÛEÝVERICIÝÛIKAYETLERÝ YOKSAÝTANÜSALÝBIRÝIÛLEMÝYAPÜLMASAÝBILEÝOLABI !SLÜNDAÝ ENÝ TIPIKÝ IKIÝ ÛIKAYETÝ HAFTADAÝ IKIÝ VEYAÝ DAHAÝSÜKÝOLMAKÝKAYDÜYLAÝMIDEDENÝYUKARÜÝDOØ RUÝÝGyØ~SÝARKASÜNDAÝUZANANÝYANMAÝHISSIÝVEÝ AØÜZAÝ ACÜEKÛIÝ TATÝ GELMESIDIRÝ $AHAÝ SEYREKÝ OLANÝÛIKAYETLERÝARASÜNDAÝISEÝMIDEÝAØRÜSÜÝGy Ø~SÝAØRÜSÜÝYUTMAÝG~lL~Ø~ÝSESTEÝKABALAÛMAÝ BOØAZAÝBIRÝÛEYÝYAPÜÛMAÝHISSIÝSÜKÝTEKRARLAYANÝ AKCIØERÝINFEKSIYONLARÜÝDIÛÝHASTALÜKLARÜÝKRONIKÝ SINUZITÝSAYÜLABILIRÝ(ASTALARDAÝYUTMAÝG~lL~Ø~Ý YUTMAÝ SÜRASÜNDAÝ TAKÜLMAÝ HISSIÝ NEDENIÝ AlÜK LANAMAYANÝKILOÝKAYBÜÝGyØ~SÝAØRÜSÜÝKANAMAÝ VARLÜØÜNDAÝ ISEÝ ACILENÝ DOKTORAÝ BAÛVURMALÜÝ VEÝ REFL~ÝDÜÛÜÝBAÛKAÝCIDDIÝBIRÝHASTALÜKÝOLUPÝOLMA DÜØÜÝMUTLAKAÝARAÛTÜRÜLMALÜDÜR 4ANË FAZLAÝ OLANÝ VEÝ ENÝ YOØUNÝ TEDAVILERIÝ GEREKTIRENÝ ERKEKLERINÝ YANÜNDAÝ PROSTATÜÝ lOKÝ B~Y~D~Ø~Ý HALDEÝ BELIRTILERIÝ AZÝ OLANÝ YAÝ DAÝ HIlÝ OLMAYANÝ ERKEKLERÝGyR~LEBILMEKTEDIRÝ/ÝHALDEÝPROSTATÜÝ TEDAVIÝÝETMEÝGEREKSINIMIÝYALNÜZCAÝAØÜRLÜKÝVEYAÝ HACMININÝ ARTMASÜYLAÝ DEØILÝ BUÝ DEØIÛIMLERINÝ KIÛIYIÝNEÝKADARÝETKILEDIØIÝILEÝBAØLANTÜLÜDÜR 0ROSTATÝB~Y~MESIÝILEÝBAÛLAYANÝVEÝHAFIFÝORTAÝ YAÝ DAÝ ÛIDDETLIÝ D~ZEYDEÝ OLABILENÝ IDRARÝ BELIR TILERIÝ IDRARDAÝ YANMAÝ SÜKÝ IDRARÝ lÜKMAÝ GECEÝ IDRARAÝKALKMAÝG~lS~ZÝVEYAÝKESIKLIÝIDRARÝAKÜÛÜÝ DAMLAMAÝ ANIÝ IDRARÝ SÜKÜÛMASÜÝ IDRARÝ KAlÜRMAÝ VEYAÝHIlÝIDRARÝYAPAMAMAÝGIBIÝDURUMLARÜNÝBIRÝ VEYAÝBIRDENÝFAZLASÜNÜNÝBIRÝARADAÝGyR~LMESIÝILEÝ KARAKTERIZEDIRÝÝ"UÝBELIRTILERIÝAZÝVEYAÝlOKÝYA ÛAYANÝVEYAÝRAHATSÜZÝEDICIÝBELIRTISIÝOLMAMAK LAÝBIRLIKTEÝÝYAÛAÝGELMIÛÝERKEKLERINÝPROSTATÝ KONTROL~Ý IlINÝ HEKIMEÝ BAÛVURMALARÜÝ yNERILIRÝÝ (EKIMÝ DEØERLENDIRMESINDEÝ BELIRTILERINÝ DU RUMUÝ DAHAÝ AYRÜNTÜLÜÝ OLARAKÝ SAPTANÜRÝ VEÝ BAZÜÝ TESTLERLEÝPROSTATÝB~Y~MESININÝDURUMUÝILERIYEÝ YyNELIKÝ RISKLERIÝ VEÝ KANSERÝ GELIÛIMIÝ KUÛKUSUÝ OLUPÝOLMADÜØÜÝBELIRLENIR 0ROSTATÝ B~Y~MESIÝ ILEÝ ILIÛKILIÝ BELIRTILERIÝ BULU NANÝERKEKLERINÝyNEMLIÝBIRÝKÜSMÜNDAÝYALNÜZCAÝ YAÛAMÝTARZÜÝILEÝILGILIÝDEØIÛIKLIKLERÝB~Y~KÝyLl~ DEÝRAHATLAMAÝSAØLAYABILIRÝVEÝBAÛKAÝTEDAVILEREÝ GEREKSINIMÝOLMAZÝÝ"UNLARÝYETERLIÝVEÝD~ZENLIÝ SUÝIlMEÝD~ZENLIÝOLARAKÝIDRARAÝlÜKMAÝKABÜZLÜ ØÜNÝyNLENMESIÝAÛÜRÜÝBAHARATLÜÝGÜDALARÝVEÝFAZLAÝ ALKOLDENÝ KAlÜNÜLMASÜÝ OLARAKÝ yZETLENEBILIRÝÝ ÙDRARÝ BELIRTILERIÝ ORTAMÝ SÜCAKLÜØÜÝ ILEÝ DEØIÛIKLIKÝ GySTERDIØIÝ IlINÝ YAZÝ VEÝ KÜÛÝ ARASÜNDAÝ FARKLARÝ OLABILIRÝ BELIRTILERÝ SÜCAKÝ TUTMAÝ ILEÝ GERILEMEÝ GySTEREBILIR dNERILENÝ YAÛAMÝ TARZÜÝ DEØIÛIKLIKLERINIÝ YAPTÜØÜÝ HALDEÝBELIRTILERIÝRAHATSÜZÝEDICIÝOLMAYAÝDEVAMÝ ERKEKLERDEÝ TEDAVILERINÝ DAHAÝ ILERIÝ AÛAMALARAÝ TAÛÜNMASÜÝGERECEKTIRÝÝ"AZÜÝDURUMLARDAÝHAS TALÜØÜNÝDURUMUÝDOØRUDANÝAMELIYATÝGEREKTIRE CEKÝyLl~DEÝCIDDIÝVEÝILERLEMIÛÝOLABILIRÝ"yYLEÝ DURUMLARDAÝ ILAlLARLAÝ TEDAVIDEÝ ÜSRARCÜÝ OLUN MAMASÜÝ yNEMLIDIRÝ (EMENÝ CERRAHIÝ GIRIÛIMÝ GEREKSINIMIÝ YOKSAÝ TEDAVIYEÝ GENELLIKLEÝ ILAlÝ KULLANÜLARAKÝBAÛLANMAKTADÜRÝ LIRÝ !RADAÝ KALÜNANÝ DURUMLARDAÝ ENDIÛEÝ VERICIÝ ÛIKAYETLERÝ VARLÜØÜNDAÝ ISEÝ MUTLAKAÝ OLASÜÝ DIØERÝ yNEMLIÝHASTALÜKLARÝEKARTEÝEDILMELIDIR %NDOSKOPIÝ IÛLEMIÝ INCEÝ ORTAÝ SERTLIKTEÝ EØILIPÝ B~K~LEBILENÝUCUNDAÝBIRÝÜÛÜKÝVEÝKAMERAÝSIS TEMIÝOLANÝBIRÝALETÝILEÝYEMEKÝBORUSUÝMIDEÝVEÝ INCEÝBARSAØÜNÝILKÝKÜSÜMLARÜNÜNÝINCELENMESIDIRÝ ÙÛLEMÝ SÜRASÜNDAÝ HASTAÝ UYUTULURSAÝ OLDUKlAÝ KONFORLUÝ RISKIYANÝ ETKISIÝ MINIMALÝ OLDUKlAÝ G~VENLIÝ BIRÝ IÛLEMDIRÝ 9AKLAÛÜKÝ Ý DAKIKAÝ S~RERÝ2EFL~N~NÝVERDIØIÝBIRÝHASARÝVARLÜØÜÝREF L~YEÝZEMINÝHAZÜRLAYANÝANATOMIKÝBIRÝPROBLEMÝ VARLÜØÜÝ REFL~YEÝ AITÝ GELIÛEBILECEKÝ H~CRESELÝ DEØIÛIKLIKLERÝ "ARRET´SÝ yZOFAGUSÝ Ý GIBIÝ HAT TAÝ KANSERÝ VARLÜØÜÝ ENDOSKOPIÝ ILEÝ GyR~LEBILIRÝ Û~PHELIÝ YERLERDENÝ BIYOPSIÝ ALÜNARAKÝ PATOLOJIKÝ INCELEMEÝ YAPÜLABILIRÝ HATTAÝ TEDAVIÝ EDICIÝ BAZÜÝ IÛLEMLERÝ BILEÝ YAPÜLABILIRÝ (ASTALARÜNÝ YAKLAÛÜKÝ YARÜSÜNDAÝENDOSKOPIÝGyR~NT~LERIÝNORMALÝOLUPÝ BUNAÝRAØMENÝREFL~ÝOLABILIRÝ"UÝDURUMAÝHASARÝ YAPMAYANÝ REFL~Ý HASTALÜØÜÝ NONÝ EROZIVÝ REFL~Ý HASTALÜØÜÝ DENIRÝ "UÝ OLGULARDAÝ KLINIKÝ ÛIKAYETÝ VEÝTEDAVIYEÝCEVAPÝyNEMÝTAÛÜR OSTEOPOROZ .(0 . (5 0(6 3~T×eRETIMININ× "AÖLAMASË $11( 67 $11(67 9( (0= 50( 9((0=í50( 3~TÝHORMONLARÜNÜNÝVEÝREFLEKSLERININÝETKISIÝSO NUCUÝ~RETILIRÝ-EMENINÝIlINDEÝS~TÝSALGÜLAYANÝ MILYONLARCAÝ K~l~KÝ KESECIKÝ ALVEOLÝ VARDÜRÝ 0ROLAKTINÝ DENILENÝ HORMONÝ BUÝ KESECIKLERINÝ S~TÝ SALGÜLAMASÜNÜÝ SAØLARÝ "UÝ KESECIKLERINÝ lEVRESINDEÝKASÜLDÜKLARÜNDAÝS~T~ÝMEMEÝUCUNAÝ DOØRUÝ SAØANÝ KASÝ H~CRELERIÝ VARDÜRÝ /KSITOSINÝ DENILENÝHORMONÝDAÝBUÝKASÝH~CRELERININÝKASÜL MASÜNÜÝSAØLARÝ3~T~NÝMEMEÝUCUNAÝDOØRUÝTA ÛÜNMASÜÝIlINÝDEÝK~l~KÝKANALLARÝVARDÜRÝ-EMEÝ UCUNUNÝ ETRAFÜNDAKIÝ KAHVERENGIÝ HALKAÝ GIBIÝ GyR~NENÝ AREOLANÜNYAKÜNLARÜNDAÝ BUÝ KANALLARÝ GENIÛLEYEREKÝ BIRÝ S~TÝ HAVUZUÝ YAPARLAR"EBEKÝ EMMEYEÝBAÛLADÜØÜNDAÝDILÝVEÝAØÜZÝMEMEÝUCU NUÝ UYARÜRÝ -EMEÝ UCUNDAKIÝ SINIRLERÝ ANNENINÝ BEYNINEݱBEBEKÝS~TÝISTIYOR²ÝÝMESAJÜÝGyNDERIRÝ "EYINÝDEÝCEVAPÝOLARAKÝPROLAKTINÝVEÝOKSITOSINÝ HORMONLARÜNÜNÝ~RETILMESINIÝEMREDERÝ0ROLAK TINÝ BESLENMEÝ SONRASÜÝ lALÜÛÜRÝ VEÝ BIRÝ SONRAKIÝ BESLENMEÝ IlINÝ S~TÝ YAPARÝ /KSITOSINÝ BEBEKÝ %MZIRMENIN !NNE×6E×"EBEK×ÔlIN 9ARARLARË !NNEÝ S~T~Ý ILEÝ BESLENMEÝ BEBEØINÝ ANNEÝ S~T~Ý IlMESININÝlOKÝyTESINDEDIRÝ%MZIRMEÝANNEÝVEÝ BEBEKÝIlINÝSAYÜSÜZÝYARARÝSAØLAMAKTADÜR !NNEÝ S~T~Ý YAÛAMÜNÝ ILKÝ AYLARÜÝ IlINÝ ENÝ UYGUNÝ BESINDIRÝl~NK~ÝBEBEØINÝFIZIKSELÝGELIÛIMIÝIlINÝ ESASÝOLANÝMADDELERIÝUYGUNÝORANLARDAÝIlERIRÝ +OLAYÝ SINDIRILIRÝ BEBEØIÝ ENFEKSIYONLARAÝ KAR ÛÜÝ KORURÝ dZELLIKLEÝ Ý YAÛÝ DyNEMINDEÝ IDRARÝ YOLUÝENFEKSIYONUÝ~STÝSOLUNUMÝYOLUÝENFEKSI YONUÝKULAKÝENFEKSIYONUÝASTÜMÝALERJIÝISHALÝ KABÜZLÜKÝGIBIÝBIRlOKÝRAHATSÜZLÜØAÝKARÛÜÝKORUYU CUDUR!NNEÝS~T~ÝALANÝBEBEKLERINÝBAZÜÝKANSERÝ T~RLERINEÝ KARÛÜÝ KORUNDUØUÛEKERÝ HASTALÜØÜNAÝ YAKALANMAÝ RISKLERININÝ AZALDÜØÜÝ OBEZITEDENÝ KORUNDUKLARÜÝZEKAÝPUANLARÜNÜNÝY~KSEKÝOLDU ØUÝYAPÜLANÝlALÜÛMALARLAÝORTAYAÝKONMUÛTURÝ"UÝ DEMEKTIRÝKIÝANNEÝS~T~ÝKIÛIYIÝILERLEYENÝYAÛLA RÜNDAÝDAÝKORUMAYAÝDEVAMÝETMEKTEDIR !NNEÝ S~T~Ý ILEÝ BESLENENÝ BEBEKLERINÝ BARSAK LARÜNDAÝ BAKTERIYELÝ BIRÝ FLORAÝ GELIÛIRÝ KIÝ BUÝ DAÝ ONLARÜÝBARSAKÝENFEKSIYONLARÜNAÝKARÛÜÝKORUYANÝ yNEMLIÝBIRÝSISTEMDIR 22 30 %NDOSKOPIÝDÜÛÜNDAÝYEMEKÝBORUSUNAÝASITÝKA lAØÜNÜÝyLlENÝYAKLAÛÜKÝBIRÝG~NÝKIÛININÝ~ZERIN DEÝKALANÝDAHAÝSONRAÝKAYÜTLARÜNÝBILGISAYARÝOR TAMÜNDAÝDEØERLENDIRILIPÝYORUMLANDÜØÜÝÝSAATÝ P(Ý yLl~M~Ý TANÜSALÝ OLARAKÝ OLDUKlAÝ DUYARLÜÝ OLMASÜNAÝRAØMENÝG~NL~KÝPRATIKTEÝPEKÝKULLA NÜLMAYANÝ BIRÝ YyNTEMDIRÝ !KADEMIKÝ AMAlLÜÝ Û~PHELIÝ DURUMLARDAÝ CERRAHIÝ yNCESIÝ TERCIHÝ EDILEBILIR -ANOMETRIÝDENILENÝYyNTEMÝDEÝYEMEKÝBORU SUNUNÝKASÜLMASÜNÜÝGEVÛEMESINIÝYEMEKÝBO RUSUÝALTÝUlTAKIÝyZELLEÛMIÛÝKASÝYAPÜSÜNÜNÝETKINÝ AlÜLÜPÝKAPALÜÝDURABILMEÝyZELIKLERINIÝyLlEBILIRÝ 4ANÜDAÝÛ~PHEÝVARSAÝOLASÜÝBAÛKAÝTANÜLARÜÝDÜÛ LAMAKÝIlINÝCERRAHIÝyNCESIÝYAPÜLABILIR 9APËLAN×ARAÖTËRMALAR×ANNE×S~T~×ALAN×BEBEKLERIN×BAZË×KANSER×T~RLERINE×KARÖË× KORUNDUÓU×ÖEKER×HASTALËÓËNA×YAKALANMA×RISKLERININ×AZALDËÓË×OBEZITEDEN× KORUNDUKLARË×ZEKA×PUANLARËNËN×Y~KSEK×OLDUÓUNU×ORTAYA×KOYMUÖTUR EMERKENÝlALÜÛÜRÝVEÝOÝANKIÝBESLENMEÝIlINÝS~ T~NÝAKÜÛÜNÜÝSAØLAR /KSITOSINÝREFLEKSIÝANNENINÝDUYGUÝVEÝD~Û~N CELERINDENÝ ETKILENEBILMEKTEDIRÝ %ØERÝ ANNEÝ MUTLUÝHUZURLUÝVEÝSAKINÝISEÝS~T~ÝARTARÝ4AMÝ AKSINEÝMUTSUZÝVEÝKAYGÜLÜÝISEÝS~TÝAKÜÛÜÝAZALA BILIR 16 dNLEYICIÝ TEDAVIDEÝ KULLANÜLANÝ ILAlLARÝ D~Û~KÝ DOZLARDAÝ BAÛLANARAKÝ YAVAÛÝ YAVAÛÝ ARTTÜRÜLÜRÝ VEÝ HERÝ G~NÝ D~ZENLIÝ KULLANÜMLARÜÝ GEREKLIDIRÝ %T KINLIØIÝDEØERLENDIREBILMEKÝIlINÝIKIÝ~lÝAYÝBEK LEMEKÝGEREKIRÝ4EDAVIÝS~RESIÝKULLANÜLANÝILACÜNÝ ETKENINEÝ VEÝ ILACAÝ ALÜNANÝ YANÜTAÝ BAØLÜÝ OLARAKÝ DEØIÛKENLIKÝGySTERIRÝ!NCAKÝGENELÝOLARAKÝTE DAVIÝIlINÝS~REÝENÝAZÝÝAYÝOLARAKÝKABULÝEDIL MEKTEDIRÝÝdNLEYICIÝTEDAVIDEÝKULLANÜLANÝILAlLARÝ lEÛITLIÝGRUPLARDANDÜRÝHIPERTANSIYONÝKONTROL~Ý AMAlLÜÝ ILAlLARÝ EPILEPSIÝ ILAlLARÜÝ VEÝ DEPRESYONÝ ILAlLARÜÝ BUÝ AMAlLAÝ KULLANÜLÜRÝ dNLEYICIÝ TEDAVIÝ ALTÜNDAKIÝ BIRÝ HASTANÜNÝ KULLANDÜØÜÝ ILACÜNÝ OLASÜÝ YANÝETKILERIÝKONUSUNDAÝyNCEDENÝBILGIÝSAHIBIÝ OLMASÜÝVEÝHEKIMÝKONTROL~NDEÝKALMASÜÝyNEMLIDIRÝ 'L\HWLV\HQ*D\H2/78/8 %DüNHQWhQLYHUVLWHVL7×S)DNOWHVL %HVOHQPHYH'L\HW%|OP %MZIRMEÝS~TÝDÜÛÜNDAÝANNEÝVEÝBEBEKÝARASÜNDAÝ FIZIKSELÝ BIRÝ ILIÛKIYIÝ TENÝ TEMASÜNÜÝ VEÝ KUCAK LAÛMAYÜÝ DAÝ SAØLARÝ "EBEKÝ Ý ANNESINIÝ EMEREKÝ BESLENIRKENÝBIRÝTARAFTANÝDAÝANNEÝILEÝANLAMLÜÝ G~VENLIÝVEÝDOKUNMAYÜÝGEREKTIRENÝBIRÝILIÛKIÝBIRÝ DIYALOGÝGELIÛTIRIR %MZIRMEÝINSANÝYAÛAMÜNÜNÝENÝAZÝÝMILYONÝYÜLÝ KADARÝESKIÝBIRÝTECR~BESIDIRÝ!NNEÝS~T~ÝINSANÜNÝ ILKÝBESINIÝOLMASÜNÜNÝYANÜSÜRAÝINSANÝYAVRUSU NAÝONUNÝMETABOLIKÝVEÝSINDIRIMÝKAPASITESINEÝ UYGUNÝOLANÝTAMÝVEÝGERlEKÝBIRÝBIYOLOJIKÝOLU ÛUMDUR 08 "UÝ TEDAVIYLEÝ ATAKÝ SÜKLÜØÜÝ ÛIDDETIÝ AZALTÜLÜRÝ VEÝ S~RESIÝ KÜSALTÜLÜRÝ "yYLECEÝ AKUTÝ ATAKÝ TEDAVILE RINDEÝKULLANÜLANÝILAlLARÝENÝAZAÝINDIRILIRÝ-IG RENÝSÜKLÜØÜNÜNÝY~ZDEÝELLININÝ~ST~NDEÝAZALMASÜÝ TEDAVININÝETKINLIØINIÝGySTERIR 'Ro'U0XUDW.25.0$= %DüNHQWhQLYHUVLWHVL7×S)DNOWHVL úoKDVWDO×NODU×YH*DVWURHQWHURORML $QDELOLP'DO× 'U6HGD3h51$. %DüNHQWhQLYHUVLWHVL7×S)DNOWHVL 'HULYH=KUHYL+DVWDO×NODU×$QDELOLP'DO× 3AlÝINSANÝDÜÛÝGyR~N~M~N~NÝENÝyNEMLIÝUN SURLARÜNDANÝ BIRIDIRÝ ÚEKILÝ VEÝ RENGIYLEÝ INSANÝ KIMLIØINIÝ YANSÜTÜRÝ "UNDANÝ DOLAYÜDÜRÝ KIÝ SAlÝ HASTALÜKLARÜÝ yZELLIKLEÝ SAlÝ DyK~LMELERIÝ KIÛIDEÝ BELIRGINÝPSIKOSOSYALÝBOZUKLUKLARAÝYOLÝAlABIL MEKTEDIRÝ 3AlÜNÝANAGENÝTELOGENÝVEÝKATAGENÝEVRELERIN DENÝ OLUÛANÝ BIRÝ YAÛAMÝ DyNG~S~Ý BULUNMAK TADÜRÝ !NAGENÝ B~Y~MEÝ EVRESIÝ Ý G~NÝ KATAGENÝ GElIÛÝ EVRESIÝ Ý HAFTAÝ VEÝ TELOGENÝ DyK~LMEDENÝ yNCEÝ DINLENMEÝ EVRESIDIRÝ Ý Ý AYÝ.ORMALÝINSANÝSAlÜNÜNÝ´ÜNÜÝANAGENÝ SAlLARÝ´INIÝTELOGENÝSAlLARÝVEÝ´IN DENÝAZÜNÜÝKATAGENÝSAlLARÝOLUÛTURURÝ 3AlÝ DyK~LMESIÝ OLDUKlAÝ SÜKÝ KARÛÜLAÛÜLANÝ BIRÝ PROBLEMDIRÝ "IRlOKÝ FARKLÜÝ ÛEKILDEÝ VEÝ FARKLÜÝ SEBEBEÝ BAØLÜÝ OLARAKÝ ORTAYAÝ lÜKABILIRÝ 9OØUNÝ STRESÝ KyT~Ý BESLENMEÝ ALÜÛKANLÜKLARÜÝ UYGUN SUZÝ SAlÝ BAKÜMÝ MALZEMELERIÝ VEÝ HATTAÝ SAlÜNÜ ZAÝ VERDIØINIZÝ ÛEKILÝ BILEÝ DyK~LMELEREÝ NEDENÝ OLABILIRÝ "AZENÝ DEÝ BAÛKAÝ BIRÝ IlÝ HASTALÜØÜNÝ HABERCISIÝOLARAKÝORTAYAÝlÜKARÝ"IRlOKÝPOP~LERÝ PIYASAÝ~R~N~NÝIDDIAÝETTIØININÝAKSINEÝTEKÝBIRÝ ÛAMPUANLAÝVEYAÝLOSYONLAÝHERÝT~RÝSAlÝDyK~L MESINIÝ TEDAVIÝ ETMEKÝ M~MK~NÝ DEØILDIRÝ 3AlÝ DyK~LMESIÝyZENLEÝDEØERLENDIRILMESIÝGEREKENÝ BIRÝKONUDURÝ!KSIÝTAKDIRDEÝYANLÜÛÝVEYAÝEKSIKÝ TEDAVIÝ BAZÜÝ SAlÝ DyK~LMEÝ TIPLERINDEÝ ZAMANÝ KAYBÜNAÝVEÝBUNAÝBAØLÜÝOLARAKÝGERIÝDyN~ÛS~ZÝ SAlÝKAYBÜNAÝNEDENÝOLABILIRÝ 9APÜLANÝ ARAÛTÜRMALARDAÝ SAlÝ YOØUNLUØUNUNÝ SONBAHARÝ DyNEMINDEÝ AZALÜRKENÝ YAZÝ VEÝ KÜÛÝ AYLARÜNDAÝ ENÝ ~STÝ SEVIYEYEÝ lÜKTÜØÜÝ IZLENMIÛTIRÝ "UÝDURUMÝBIYOLOJIKÝOLARAKÝNORMALÝBIRÝS~REl TIRÝÝ'~NL~KÝÝILEÝÝTELÝARASÜÝSAlÝDyK~LMESIÝ NORMALKENÝBUÝSAYÜNÜNÝ~ZERINDEKIÝSAlÝDyK~L MELERIÝVEYAÝSAYÜDANÝBAØÜMSÜZÝOLARAKÝByLGESELÝ SAlÝ SEYRELMESIÝ IZLENENÝ DURUMLARÝ AÛÜRÜÝ SAlÝ DyK~LMESIÝOLARAKÝADLANDÜRÜLÜRÝ 3AlÝDyK~LMESININÝBIRlOKÝSEBEBIÝVARDÜRÝ%ØERÝ SAlÝDyK~LMESIÝANIÝBAÛLANGÜlLÜÝISEÝDIYETÝHAS TALÜKLARÝ ILAlLARÝ VEYAÝ DOØUMÝ BUNUNÝ NEDENIÝ OLABILIRÝ %ØERÝ SAlÝ KAYBÜÝ YÜLLARÝ IlERISINDEÝ BE LIRGINLEÛMISSEÝKALÜTSALÝSAlÝDyK~LMESIÝANDRO GENETIKÝSAlÝDyK~LMESIÝSyZÝKONUSUÝOLABILIRÝ !YRÜCAÝBAZÜÝSAlÝÛEKILLENDIRMEÝMALZEMELERIÝVEÝ "UÝTEDAVIYLEÝAØRÜNÜNÝS~RESIÝVEÝÛIDDETIÝAZALTÜLÜRÝ VEÝEÛLIKÝEDENÝBULGULARÝORTADANÝKALDÜRÜLÜRÝ!YRÜ CAÝBULANTÜÝVEYAÝKUSMANÜNÝEÛLIKÝETTIØIÝDURUM LARDAÝBULANTÜÝyNLEYICIÝILAlLARÝVERILIR ÙLAlÝ AÛÜRÜÝ KULLANÜMÝ BAÛAØRÜSÜNDANÝ KAlÜNMAKÝ IlINÝ AKUTÝ ATAKÝ TEDAVISINDEÝ KULLANÜLANÝ BASITÝ ANALJEZIKLERINÝ AYDAÝ Ý TABLETTENÝ FAZLAÝ DIØERÝ yZELLIKLIÝMIGRENÝILAlLARÜNÜNÝISEÝAYDAÝÝTAB LETTENÝFAZLAÝALÜNMAMASÜÝGEREKLIDIRÝ 3URI'U+DNDQg=.$5'(û %DüNHQWhQLYHUVLWHVL7×S)DNOWHVL hURORML$QDELOLP'DO× "!Õ+%.4×e.Ô6%23Ô4%3Ô×d:%,×!9Õ%!",!×/+5,,!2)³.$!× 6%,Ô×dÒ2%.#Ô×9d.%4Ô#Ô×6%×dÒ2%4-%.×/,-!+×°+!,Ô4%,Ô±× "Ô2×9!Õ!-!×!$)-×!4-!+4)2 %$Ě.(171í9(56í7(6í %$Ě. 17 1 9 56 7 6 =(/$<Ě($%/$ = $<Ě $% $ 2.8//$5, 2.8 $5 GyR~LMEMIÛÝBIRÝGRIPÝVIR~S~N~NÝSALGÜNÝYAPMAÝ GyR~LMEMIÛÝBIRÝGRIPÝVIR~S~N~NÝSALGÜNÝYAPMAÝ POTANSIYELIÝY~KSEKTIRÝ"yYLEÝBIRÝSALGÜNÝDURU POTANSIYELIÝY~KSEKTIRÝ"yYLEÝBIRÝSALGÜNÝDURU MUNDAÝyRNEØINÝDOMUZÝGRIBIÝAÛÜÝ~RETILINCEYEÝ MUNDAÝyRNEØINÝDOMUZÝGRIBIÝAÛÜÝ~RETILINCEYEÝ KADARÝGRIPÝHASTALÜØÜNÜNÝlOKÝHÜZLÜÝYAYÜLMASÜÝVEÝ KADARÝGRIPÝHASTALÜØÜNÜNÝlOKÝHÜZLÜÝYAYÜLMASÜÝVEÝ yL~MLEREÝYOLÝAlMASÜÝKAlÜNÜLMAZDÜR yL~MLEREÝYOLÝAlMASÜÝKAlÜNÜLMAZDÜR !NNEÝS~T~ÝMIKROPSUZDURÝ!YRÜCAÝIDEALÝSÜCAK LÜKTAÝ VEÝ HAZÜRDÜRÝ !NNEÝ NEREDEÝ OLURSAÝ OLSUNÝ BEBEØINIÝRAHATLÜKLAÝHERHANGIÝBIRÝHAZÜRLÜKÝYAP MADANÝEMZIREBILIR "EBEØINÝ EMMESIÝ ANNENINÝ RAHMININKASÜLMA SÜNAÝSEBEPÝOLARAKÝDOØUMÝSONRASÜÝKANAMANÜNÝ AZALMASÜNÜÝ SAØLARBUÝ DAÝ ANNEYIÝ KANSÜZLÜK TANÝ KORUYABILIR!YRÜCAÝ ANNEDEÝ YUMURTALÜKÝ VEÝ MEMEÝ KANSERIÝ RISKINIÝ DEÝ AZALTÜR"UNLARÜNÝ YANÜSÜRAÝEMZIRENÝKADÜNÝG~NÝIlINDEÝDAHAÝlOKÝ ENERJIÝ HARCAMAKTAByYLECEÝ GEBELIKÝ yNCESIÝ V~CUTÝAØÜRLÜKLARÜNAÝDyNMELERIÝDAHAÝKOLAYÝOL MAKTADÜR 38 Okuyucu Köşesi için mail adresimiz okurkosesi@baskent-ank.edu.tr SAĞLIKTA ADRES BAŞKENT Sağlık ve Magazin Dergisi EDİTÖRDEN Sahibi Başkent Üniversitesi Hastanesi Adına Başhekim Prof. Dr. Ali HABERAL Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Melek ALKAN ÇAKMAK Tasarım Uygulama Ses Reklam Baskı Can Matematik Limited Şirketi İvedik Organize Sanayi Ağaç İşleri Sitesi, 21. Cadde 524. Sokak, No: 30 İvedik/ANKARA Tel: (0312) 3950670 Yayın Türü Yerel Süreli Yayın Merhaba Sevgili Okurlarımız, 8.sayımızla biraz daha olgunlaşıp biraz daha tecrübe kazanırken, daha iyiyi sizlere nasıl sunacağımızın telaşı hiç bitmiyor. 1981’de diyaliz merkezi ile başlayıp 1993’te tam teşekküllü bir hastane haline gelerek, içinde bulunduğumuz sağlık sektöründe adeta bir okul görevi üstlenen “Başkent Hastanesi”nin, birçok alanda ilk olmasının verdiği güç, telaşımızı biraz olsun yatıştırıyor. Yaptığımız çalışmalarda; kavgamız da, yarışımız da hep kendimizle. Bu yüzden dergimizin içeriğini yepyeni bir biçimle tekrar düzenleyerek yayına çıkmaya karar verdik. Amacımız hep aynı: Sağlık alanında sunduğumuz kaliteyi hizmet verdiğimiz her alana taşımak. Dergiyle ilgili her konu için bizlere okuyucu köşemizden ulaşabileceğinizi hatırlatırken, sizler aracılığıyla, dergimizi bugüne kadar ete kemiğe büründüren arkadaşlarımıza teşekkürü borç biliyoruz. Elinizde tuttuğunuz bu sayımızda yine hastanemizdeki yenilikleri tanıttık sizlere. Yeni başladığımız Lazer tedavisi ile bebeklerini hastanemizde dünyaya getirmeyi düşünen ailelerimiz için hazırladığımız doğum paketleri bunlardan birkaçı… Bununla birlikte; hayatı kaliteli yaşamak, hastalıklardan korunarak gerekli önlemleri almak ve düzenli yapılacak sağlık kontrollerinin hastalıklarla baş etmekteki önemini vurgulamak adına sağlık hakkında yaptığımız bilgilendirmelere devam ediyoruz. Hiç şüphesiz; sonbahar döneminde gündemimizi en çok meşgul edecek konu, 4+4+4 sisteminin yürürlüğe konmasıyla okulların açılması olacak. Biz de bu konuyu, kapağımıza da taşıdığımız gibi, eğitim sistemi üzerinden değil de, çocukların psikolojileri açısından ele alarak değerlendirmek istedik. Çocuk psikiyatristimizin hazırladığı bilgilerin, çocuklar ile anne-babaların yaşadığı stresi tanımlamada ve kriz yönetiminde faydalı olmasını ümit ediyoruz. Kavurucu yaz sıcaklarının ardından sonbaharın güzelliklerini doyasıya çıkarabileceğiniz sağlıklı günler geçirmeniz dileğiyle… Basım Tarihi 01/09/2012 İdare Adresi Maresal Fevzi Çakmak Caddesi 10. Sokak, No:45 Bahçelievler/ANKARA Tel: (0312) 212 68 68 Faks: (0312) 223 73 33 www.baskent-ank.edu.tr Melek ALKAN ÇAKMAK ÇOCUĞUNUZ OKULA HAZIR MI? Uzm. Dr. Burcu AKIN SARI Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Aileler, çocuklarının okula başlamasıyla birlikte zorlu bir sınavla karşı karşıya kalırlar. Bu dönemde, çocuk kendi başına çözmesi gerekebilecek sorunlarla tanışır. Çocuğunun arkadaş edinme, sınıfta kurallara uyma, kalem tutma, harfleri öğrenme, okuma-yazmaya geçme, matematik işlemleri gibi zorluklarla karşılaşacağını bilen aileler, çocuklarının bu sürece hazır olup olmadıkları konusunda haklı bir kaygı yaşarlar. Bu nedenle de araştırmacılar, çocuğun okula hazır olup olmadığını belirlemek üzere birçok çalışma yapmıştır. Bu araştırmalar sonucunda da “okul olgunluğu” adı verilen tanımlama oluşturulmuştur. Buna göre okul olgunluğu; çocuğun okulda kendisinden beklenilenleri başarılı bir şekilde yerine getirmeye hazır olması, okul eğitimini başaracak gelişimsel düzeye gelmesi olarak tanımlanmıştır. Okul olgunluğunun üç bileşeni vardır: •Çocuğun olgunluğu •Okulun olgunluğu •Aile ve destekleyen toplumun olgunluğu Çocuğun Olgunluğu: •Fiziksel gelişim, motor gelişim, büyüme verileri ve yetenekleri, •İşleri sırasıyla yapabilme, dayanışma, empati ve kendi duygularını ifade edebilme gibi sosyal ve duygusal gelişimi, •Öğrenmeye olan merak, öğrenme hevesi, mizaç, kültür ve değerleri •Dinleme, konuşma ve gramer gibi dil yeteneği, okuma-yazmaya olan eğilim, gördüğünü yazmaya olan yetenek, resim becerileri •Genel bilgi ve zeka düzeyi, ses-kelime ilişkisini kavrayabilme, boyutsal kavramlar ve rakam bilgisi gözönüne alınarak değerlendirilir. Okulun Olgunluğu: •Okul ve ev arasındaki geçişte yumuşaklık (kültürel duyarlılık gibi) •Okul öncesi eğitimle ilkokuldaki eğitim arasındaki geçişte yumuşaklık •Öğretilecek bilgilerin kalitesi, öğretme hızının uygunluğu ve öğrenilenler arasındaki ilişkinin kurulması •Her bir çocuğun bireysel ihtiyaçları hakkında farkındalığın olması (Sosyokültürel ve ekonomik farklılıklar gibi) •Okul yönetiminin öğretmenlerin çabası ve başarısına yönelik farkındalığının olması •Ailelerin katılımının sağlanması ve başarısız çocukların desteklenmesi •Başarısız program ve uygulamaların değiştirilebilmesi •Çocuklara kendi yaşam alanlarında hizmet verilmesi •Sonuçlar için sorumluluk alma •Liderlik vasfına sahip olma özellikleri dikkate alınarak incelenir. Aile ve Destekleyen Toplumun Olgunluğu: •Okula başlama zamanı geldiğinde çocuğun fiziksel ve ruhsal sağlığının normal olması için annelerin uygun doğum öncesi bakımı alması, çocukların uygun sağlık hizmeti alması, uygun beslenmesi ve günlük aktivitelerinin olması •Çocukların okul öncesi eğitim almış olmaları •Çocuğun ilk öğretmenleri olan ebeveynlerin çocuğu eğitmeleri ve öğrenme araçlarına ulaşmasını sağlamaları ile değerlendirilir. Büyük şehirlerde, kreş ve anaokullarına devam eden çocukların böyle kurumlara devam edemeyen akranlarına göre daha erken okul olgunluğu kazanabildikleri görülmektedir. Bununla birlikte mali güçlüklerinden ötürü bir okul öncesi kurumuna gönderilemeyen bir çocuk, duyarlı ebeveyni sayesinde ilgili etkinlikleri içeren yayın ve kitaplarla kendisine özenle zaman ayrılarak okul olgunluğu açısından diğer akranlarına yetişebilmektedir. Yapılan çalışmalar göstermiştir ki çocuğun okul öncesi eğitim alması çocuğun yaş almasından daha fazla okul olgunluğunu artırmaktadır. Çocukların okula hazır olduğunun anlaşılmasında yapması beklenen gelişimsel beceriler aşağıda sıralanmıştır: İnce-Kaba Motor Gelişim Ayakkabısını yardımsız giyer, bağcıklarını bağlayabilir. Anahtarla kapı kilidi açabilir. Nokta nokta verilen bir resmin noktalarını birleştirebilir. Altı kısımlı bir insan resmi çizebilir. Adını, soyadını yazabilir. Birden 10’a kadar rakamları kopya edebilir. Daire, kare, dikdörtgen, üçgen şekillerini çizebilir. Dikey, yatay, eğik, eğri çizgileri çizebilir, kopya edebilir. İçi boş resimlerin sınırını taşırmadan boyayabilir. Basit labirent bulmacaları tamamlayabilir. Yardım almadan bir kağıdı makasla boydan boya kesebilir. Sürahiden bardağına su doldurabilir. Sek sek oynayabilir. Sözel yönlendirmelere göre hızını ve yönünü değiştirebilir. Parmak uçlarına basarak koşabilir. Beş kez üst üste çömelip kalkabilir. Öne doğru takla atabilir. Kendine atılan küçük bir topu elleriyle tutabilir. Basit bir müziğin tempo ve ritmine uyarak dansedebilir. 5 Yardımla ellerinin üzerinde yürüyebilir. Koşarken yerden nesneleri toplayabilir. Dil- Bilişsel Gelişim Ana ve ara renkleri tanır ve bunları eşleştirebilir.Resimleri gölgesi ile eşleştirebilir. Görmese bile tanıdığı bazı sesleri tanımlayabilir. (akan su sesi, araba sesi) Gözleri kapalı iken 2-3 metrede yapılan bir gürültünün yönünü (uzak, yakın, ön, arka, yan) ayırt edebilir. Dokunarak sıcak, soğuk, ılık nesneleri ayırt edebilir. Birden 20’ye kadar olan rakamları tanıyabilir, dokunarak nesneleri sayabilir. Basit toplama ve çıkarma işlemleri yapabilir. (Parmak hesabı gibi) Nesnelerin sıra içindeki pozisyonunu birinci, ikinci, üçüncü olarak isimlendirebilir. İki yarımdan ve dört çeyrek parçadan bir bütün oluşturabilir. Bir günü sabah, öğle, akşam olarak algılayabilir. Sıra ile haftanın günlerini sayabilir. Aynı anda birbirini takip eden iki-üç emri yerine getirebilir. (“Bana bir bardak su getirip, yanıma otur” gibi) Anlatılan bir öyküdeki detayları hatırlayabilir. Sebep-sonuç ilişkilerini kurabilmeye başlamıştır. Günlük yaşamda kullanılan para birimlerini tanıyabilir. Adını, soyadını söyleyebilir. Ailedeki kişilerin isimlerini söyleyebilir. Telefonunu ve ev adresini söyleyebilir. Devletinin adını, yaşadığı şehrin adını, doğum yerini söyleyebilir. Altı-sekiz kelimelik cümleleri kurabilir ve söylendiğinde tekrar edebilir. (“Biz bugün anneannemlerle birlikte dışarıda yemek yiyeceğiz.” gibi) Günlük yaşantısını anlatabilir. Niçin sorusunu açıklayarak cevaplayabilir. Zıt anlamlı somut ve soyut kelimeleri söyleyebilir, anlamlarını bilir. (şişman-zayıf, sertyumuşak; ağır-hafif, gece-gündüz gibi) Büyük- küçük kavramlarını tanır, bilir. Sağını, solunu bilir, yer bildiren direktifleri algılayabilir. “En az ve en çok”un anlamını bilir. Nesneleri büyüklük, genişlik ve uzunluk özelliklerine göre sınıflandırabilir. Sekiz bloğu büyüklüklerine göre dizebilir. Ağırlıkları tahmin edebilir.( Elmanın fındıktan daha ağır olması gibi) Tek ve çift kavramını bilir. Üç-beş kartlık bir olay sıralaması anlatan resimleri, olay sıralamasına uygun bir şekilde sıraya dizebilir. Rüyalarını anlatır. Bir elde kaç parmak olduğunu bilir. Televizyondaki sevdiği programın zamanını bilir. Sosyal-Duygusal Gelişim Günlük programın başlangıç ve bitiş zamanını anlayabilir. Basit alışveriş işlerini yapabilir.(Ekmek almak, gazete almak gibi) Kendi ile ilgili kızgınlık, mutluluk, sevgi gibi duyguları belli eder. Bir oyun için gerekli kuralları anlayabilir, o kurallara uyabilir. Sosyal kuralların nedenlerini anlayabilir. Sağlık Öz Bakım Becerileri Sosyal Becerileri Eğitim Çocuğun Gelişim İhtiyaçları Duygusal Gelişim Aile ve Arkadaş İlişkileri Kimlik Özbakım Becerilerinin Gelişimi İnsanların yaşamak ve sağlıklı kalabilmek için nelere ihtiyacı olduğunu bilir ve isimlendirebilir. (Yiyecek, su, barınacak yer, spor yapma, hastalanınca hastaneye gitme) Elbiselerini ıslatmadan yüzünü yıkayıp, kurulayabilir. Saçlarını tarayıp, dişlerini fırçalayabilir. Tuvaletini yalnız başına yapabilir. Sofra kurallarına uygun yemek yiyebilir. Düğmelerini ilikleyip çözer, kendi başına gi- yinip soyunabilir. Hapşırınca eliyle ağzını kapayabilir. Trafik ışığı olan yerde karşıdan karşıya emniyetli bir şekilde geçebilir. Çocuk istenen bu gelişim becerilerinin çoğunu yapamıyorsa okula hazırlıkla ilgili sorun olabileceği anlamına gelebilir. Bunun araştırılması için ailelerin bu konuda uzman kişilere (çocuk psikiyatristleri, çocuk gelişimcileri, pedagoglar gibi) başvurması uygun olacaktır. Yapılan görüşme, muayene ve testler sonrasında çocuğun okula hazır olup olmadığı anlaşılmaktadır. Çocuğun Okula Hazırlanmasında Ailelere Düşen Görevler Nelerdir? • Çocuklar bilmedikleri şeylerden korkarlar. Bu nedenle çocuğunuza okul hakkında önceden bilgi verin. Böylece çocuğunuz okuldan daha az korkacaktır. • Okul açılmadan önce okul, öğretmeni ve arkadaşları tanıdık olursa okula uyum sağlaması daha kolaylaşacaktır. Örneğin anaokuldaki arkadaşlarıyla birlikte ilkokula başlaması uyum sorunlarını azaltacaktır. • Çocuğunuza okulda neler yaşayacağını anlatırken, sadece eğlenceli ve güzel taraflarını anlatmayınız. Zaman zaman zorluklar yaşayabileceğini ve bunların üstesinden birlikte geleceğinizi bilmelidir. • Çocuğunuzun okula nasıl gideceği ile ilgili alıştırmalar yapınız. Önceleri okula siz götürebilirsiniz. Bununla birlikte bir süre sonra tek başına gitmesi gerekebileceğini bilmelidir. • Çocuğunuza adres ve telefon numaranızı öğretiniz. Acil durumlarda ne yapması gerektiğini önceden konuşunuz. • Okulun ilk günü hem ebeveyn, hem de çocuk açısından çok önemli bir dönüm noktasıdır. Unutmayın ki sizin kaygınız ona bulaşabilir ve bu nedenle o da kaygılanabilir. Siz keyifli olursanız o da bu tecrübeyi keyifli bir anı olarak hatırlayacaktır. Çocuğunuzun okula başlamasıyla bazı ruhsal ve bilişsel problemlerin ortaya çıkma olasılığı da artmaktadır. Bu sorunlar için zamanında önlem alınmazsa ileride daha büyük zorluklarla karşılaşılabilmektedir. Bu zorluklardan bazıları: Ayrılık Anksiyetesi Bozukluğu: Temel bağlanma figürlerinden (genellikle ebeveynden) ayrılmaya karşı gösterilen aşırı korku ve kaygıyla karakterizedir. Bu korku nedeniyle çocuk okula gitmek istemez. Ayrılık yaşandığında ağlama, inatlaşma gibi sorunlar yaşanır. Bununla birlikte baş ağrısı, bulantı-kusma, karın ağrıları da görülebilir. Bu belirtiler ebeveynle tekrar buluşulduğunda tamamen kaybolur. Öğrenme Bozuklukları: Zekası normal ya da normalin üstünde bireylerin, standart testlerde, yaş, zeka düzeyi ve aldığı eğitim göz önünde bulundurulduğunda, okuma, matematik ve yazılı anlatımının beklenenin önemli ölçüde altında olmasıyla tanısı konulan bir bozukluktur. Hastalar okumayı geç sökme, harfleri karıştırma, ezber ve dikkat sorunları ile başvurmaktadır. Genellikle kolay öğrenip kolay unutan çocuklardır. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu: Kalıcı ve sürekli olan dikkat süresinin kısalığı, engellemeye yönelik denetim eksikliği nedeniyle davranışlarda ya da bilişte ortaya çıkan ataklık ve huzursuzluktur. Bunun sonucu olarak çocukta gelişimsel olarak uygunsuz dikkatsizlik ya da aşırı hareketlilik ve ataklık vardır. Genellikle öğretmenler tarafından yerinde oturamayan, dersi dinleyemeyen, çok konuşan çocuklar olarak tanımlanırlar. Zeka Geriliği: Günlük yaşama uymada ve bilişsel işlevlerde 18 yaşından önce başlayan gerilik olarak adlandırılabilir. Kendi yaşı için beklenen iletişim, özbakım, ev yaşamı, toplumsal/kişilerarası beceriler, toplumun sağladığı olanakları kullanma, kendi kendini yönetip yönlendirme, eğitimle ilgili işlevsel beceriler, iş, boş zamanları, sağlık ve güvenlikle ilgili becerileri yerine getirmede zorlukları vardır. Aileler ve öğretmenler tarafından öğrenmede zorluk şikayetiyle çocuk psikiyat- ristlerine yönlendirilir. Uyum Bozukluğu: Gösterilebilir psikososyal stres etkeni ya da etkenlerine tepki olarak klinik açıdan belirgin duygusal ya da davranışsal belirtilerin gelişimidir. Okula başlama belirgin bir stres etkeni olarak bu duruma neden olabilir. Çocuklarda sinirlilik, inatçılık, mutsuzluk, okula gitmek istememe, umutsuzluk, anneden ayrılmada sorunlar, korkular, davranım bozukluklarıyla kendini gösterebilir. Çocuk okula başladığında bu sorunlardan herhangi biri görüldüğü takdirde aileler çocuk psikiyatrisine başvurmalı ve gerekli yardımı almalıdır. Sonuç olarak; okula başlamak hem çocuk hem de ebeveynler için zorlu bir sınavdır. Bununla birlikte ailelerin yeterli ve uygun müdahaleleriyle bu zorlu dönem çocuk için gelişimsel açıdan çok faydalı bir süreç haline getirilebilir. Çocuğunuzun okula başlamasıyla bazı ruhsal ve bilişsel problemlerin ortaya çıkma olasılığı da artmaktadır. Bu sorunlar için zamanında önlem alınmazsa ileride daha büyük zorluklarla karşılaşılabilmektedir. 7 GRİP AŞISI Amerika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezinin grip aşısını yapılmasını önerdiği erişkin hastalar: •18 yaş üzerindeki herkes, •Kronik akciğer ve kalp hastalığı olanlar (astım dahil) •Kronik metabolik hastalığı olanlar (şeker hastaları) •Böbrek hastaları (diyaliz hastaları) •Kan hastalığı olanlar •Bağışıklık sistemi baskılanmış olanlar (HİV hastalığına bağlı veya ilaçlara bağlı) •Solunum fonksiyonlarını etkileyen, hastayı aspirasyon zatüresi riskine sokan durumlar •Grip sezonunda hamile olanlar, •Bakımevi ve huzurevinde kalanlar ve çalışanlar, •Sağlık çalışanları, •Çocuk bakıcıları. Uzm. Dr. Ayşegül YEŞİLKAYA Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Grip yüksek ateş (>380 C) ve yaygın kas ağrıları ile seyreden bir viral hastalıktır. Grip enfeksiyonu aslında bir üst solunum yolu enfeksiyonu iken, komplike olarak alt solunum yolunu da tutabilir. Bunun sonucunda zatüreye ve solunum yetmezliğine yol açarak, ölüme sebebiyet verebilir. Grip enfeksiyonu özellikle bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde (romatolojik ilaç kullananlar, organ nakli olanlar, kemik iliği nakli olanlar, kemoterapi alanlar), kalp ve akciğer hastalarında, şeker hastalarında, hamilelerde, küçük çocuklarda ve yaşlılarda ciddi solunum problemlerine yol açmaktadır. Grip enfeksiyonunun tedavisinde antibiyotikler değil, antiviral ilaçlar kullanılmaktadır. Antiviral ilaçlar sadece grip enfeksiyonunu komplike geçirme ihtimali yüksek olanlara ve sağlık çalışanlarına verilmelidir. Yanlış ve gereksiz grip ilacı kullanmak sonucunda tedavideki tek şansımız olan antiviral ilaçlara da direnç gelişebilir. Sonuç olarak, grip ve komplikasyonlarından korunmada en etkin yol gribe karşı aşı ile korunmaktır. Doktora başvuran hastada konulan grip tanısı sıklıkla olası tanıdır. Kesin tanı için gereken doğrulayıcı laboratuvar testleri hastanede yatarak tedavi görmesi gereken, grip hastalığının komplikasyonla seyretme ihtimalinin yüksek olduğu hastalar için referans viroloji laboratuvarlarında yapılır. Grip için ulusal referans laboratuvarları İstanbul Üniversitesi Viroloji Laboratuvarı ve Türk Halk Sağlığı Kurumu (eski adı Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü) Viroloji Laboratuvarı’dır. Hastanemizde Ocak 2011- Temmuz 2012 tarihleri arasında çoğunluğunu organ nakil hastalarının oluşturduğu ve virüs tip ve alt tiplerinin laboratuvar testleri ile kesinleştiği 37 yatan hastamız olmuştur. Bu hastalardan sadece biri grip aşısı olmuş; bakıma muhtaç yatalak hasta idi. Aslında aşı ile önlenebilir ve/veya hafif seyirli seyredebilecek bir enfeksiyon hastalığı yüzünden kişiler hastanede yatarak tedavi görmek zorunda kalabilir, hatta ölebilir. Gribin yol açtığı iş gücü kaybı, hastane tedavi maliyeti göz ardı edilemeyecek kadar büyüktür. Bütün bu gerçekler ışığı altında koruyucu hekimliğin önemini bilen biz enfeksiyon hastalıkları uzmanları altı aydan büyük tüm bebeklere, çocuklara ve erişkinlere yumurta alerjileri olmamaları koşulu ile grip aşısı yapılmasını tavsiye ediyoruz. Grip aşısını anlayabilmek için çok kısa olarak grip virüsünü anlamamız gerekir. Grip virüsü A, B ve C olmak üzere üç tiptir. Grip hastalığı yıllık endemiler, iki-üç yılda bir epidemi ve 10-20 yılda bir pandemi dediğimiz salgınlara yol açar. Grip virüsünün A tipi epidemi ve pandemiler yaparken, B tipi pandemi yapmaz, hafif seyirli hastalık yapar. Virüsün yapısında iki önemli protein (H ve N) vardır. görülmemiş bir grip virüsünün salgın yapma potansiyeli yüksektir. Böyle bir salgın durumunda (örneğin domuz gribi) aşı üretilinceye kadar grip hastalığının çok hızlı yayılması ve ölümlere yol açması kaçınılmazdır. DSÖ hayvan kökenli grip enfeksiyonlarını yakından takip etmektedir. 20 Eylül 2011 ve 21 Şubat 2012 tarihleri arasında tanısı doğrulanmış 21 kuş gribi insan olgusu tespit edilmiştir. Bu 21 vakanın 15’i ölümcül seyretmiştir. Kuş gribi insan vakaları Kamboçya, Çin, Mısır, Endonezya ve Vietnam’dan bildirilmiştir. Aralık 2003 yılından bugüne kadar kuş gribi dünyada 15 ülkeden bildirilmiş olup, toplam vaka sayısı 585 olup, 346 vaka ölmüştür. Bu proteinler insanda, kuşda, domuzda sayı ve kombinasyon olarak farklılıklar göstererek virüs alt tiplerini (subtip) oluşturur. Bu iki proteinin genetik yapısında sürekli olarak değişiklikler meydana geldiğinden virüsün yapısı sürekli değişerek bağışıklık sistemi her seferinde farklı yapıdaki yeni virüse karşı savunmasız kalır. Bu yüzden bir insan hayatı boyunca değişik sayıda grip geçirebilir. Kalıcı bağışıklık sağlanamaz.İşte bu nedenle, her yıl grip aşısı olmamız gerekir. Bir sonraki yılın grip aşısının içeriğini Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) son kış sezonunda kuzey ve güney yarıkürede grip hastalığına en sık yol açan virüs alt tiplerini seçerek belirler. Şöyle anlatalım: Her ülke kendi sınırları içinde grip hastalarından izole ettiği virüs alt tiplerini DSÖ’ne bildirir. Her ülkeden gelen veriyi değerlendiren DSÖ; kuzey ve güney yarıküre için o kış sezonunda dünyada dolaşan en sık üç virüs alt tipini seçerek aşı firmalarına aşı içeriğini yeni sezon aşısını üretmeleri için verir. Aşı üretimi zahmetli olduğundan zaman ister. Bu nedenle yeni ortaya çıkan, genetik yapısı bugüne kadar hiç 9 Grip aşısının içinde birçok aşıda olduğu gibi, yumurta proteini olduğu için, yumurtaya karşı anaflaksi dediğimiz ciddi yan etki yaşayanlara grip aşısının yapılması yasaktır. Yumurtaya karşı anaflaksi dediğimiz ciddi yan etki yaşayanlara grip aşısının yapılması yasaktır . Çünkü birçok aşıda da olduğu gibi grip aşısının içeriğinde yumurta proteini vardır. Yumurta allerjisi şüphesi durumunda aşağıdaki algoritma yardımcı olmaktadır. Her yıl Ekim-Ocak ayları arasında koldan yaptırdığımız grip aşısı inaktive aşıdır, canlı virüs içermez. Ancak Amerika Birleşik Devletleri’nde burun içinden uygulanan canlı virüs içeren aşı formu da vardır. Bu form Türkiye’de bulunmamaktadır. Canlı grip aşısı 2-49 yaş arası sağlıklı kişilere yapılabilir. Hamilelere ve bağışıklık sistemi baskılı olanlara( kanser tedavisi görenlere, HİV hastalığı olanlar, organ nakli nedeniyle bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullananlara) canlı grip aşısı yapılamaz, sadece inaktive grip aşısı yapılabilir. Sosyal Güvenlik Kurumu yayınlamış olduğu Sağlık Uygulama Tebliği (SUT)’nde grip aşısının kimlere ücretsiz yapılacağını beyan etmiştir. Grip aşısı bedeli; 65 yaş ve üzerindeki kişiler ile yaşlı bakımevi ve huzurevinde kalan kişilerin bu durumlarını belgelendirmeleri halinde sağlık raporu aranmaksızın; astım dâhil kronik akciğer ve kalp hastalığı olan erişkin ve çocuklar, şeker dâhil herhangi bir kronik metabolik hastalığı, kronik böbrek hastalığı, hemoglobinopatisi veya bağışıklık yetmezliği olan veya bağışıklık sistemini baskılayıcı tedavi alan erişkin ve çocuklar ile 6 ay-18 yaş arasında olan ve uzun süreli aspirin tedavisi alan çocuk ve adolesanların hastalıklarını belirten sağlık raporuna dayanılarak tüm hekimlerce reçete edildiğinde yılda bir defaya mahsus olmak üzere ödenir. Gebelere, emziren annelere ve 6 aydan büyük bebeklere yumurta allerjisine sahip olmamaları koşuluyla inaktive grip aşısı yapılmalıdır. Aşı güvenlidir. Tüm aşılarda olduğu gibi grip aşısının koruyuculuğu iki hafta sonra başlar. Erişkinlerde tek doz grip aşısı kolun üst kıs- Hafif pişmiş yumurta yiyebiliyor musunuz? Evet mından kas içine yapılır. Çocuklarda doz sayısı yaşa ve daha önce grip aşısı olup olmadığına göre değişmektedir. En sık görülen aşı reaksiyonu aşının kas içine yapılmaması ile kolda şişlik, ağrı, kızarıklık gibi bölgesel reaksiyonlardır. Aşıya bağlı bir yan etki olmayıp, uygulama hatasıdır. 2-3 gün içerisinde düzelir. Hafif ateş, halsizlik, kas ağrısı gibi nadir görülen, aşıya bağlı yan etkiler aşı uygulamasından 6-12 saat sonra başlayıp, en fazla 1-2 gün devam eder. Aşının koruyuculuğu kişiden kişiye, yaşa ve bağışıklık sistemine bağlı olarak değişmektedir. Ancak genel olarak %70-90 oranında aşı koruyucudur. Tabi ki, kişi aşı içeriğinde yer almayan farklı bir grip alt tipi ile karşılaşırsa grip geçirebilir. Ölümcül seyredebilen ve aşı ile korunulabilen bir hastalık olan gripten korunmak için aşı olmamız gerekir. Grip olabilir. Hayır Yumurta veya yumurta içeren gıda tüketimi sonrası sadece kurdeşen mi döküyorsunuz? Grip aşısını olduktan sonra 30 dakika sağlık görevlisi gözetiminde kalınız Evet Hayır Yumurta veya yumurta içeren gıda tüketimi sonrası : -Tansiyon düşüklüğü -Hırıltılı solunum -Bulantı, kusma -Dil ve dudaklarda şişme -Acil servise başvurma ihtiyacı duyuluyor Evet Grip aşısı olmayın 11 ADET ÖNCESİ GERGİNLİK SENDROMU Doç. Dr. Göğşen ÖNALAN Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Adet döngüsünün genelde hep aynı dönemlerinde gelişen ve sonrasında gerileyen mevcut testlerle ve görüntüleme yöntemleri ile tespit edilebilen, bir nedeni bulunamayan fiziksel, davranışsal ve psikolojik sıkıntılara neden olan bir durumdur. Tipik psikolojik bulgular anksiyete, aşırı sinirlilik, depresyon ve huzursuzluktur. Fiziksel yakınmalar karında şişkinlik, göğüslerde gerginlik, dolgunluk, hassasiyet, başağrısı, eklem kas ağrısıdır. İş kaybına, günlük aktivitede azalmaya ve ikili ilişkilerinde bozulmaya neden olabilir. Yakın dönemli çalışmalara göre, kullanılan tanı yöntemine bağlı değişmekle birlikte şiddetli adet öncesi gerginlik sendromu(AÖGS) hanımların %12-30’unda saptanmaktadır. Çoğu kadın bir veya daha fazla fiziksel veya duygu durum değişikliği belirtilerine sahiptir. Hastaların %5-8’inde orta dereceden şiddetliye günlük aktivite kaybı ve bozulmuş ikili ilişkilere neden olabilmektedir. Hatta bazı çalışmalar üreme çağındaki kadınların %20 ’sinden fazlasında klinik ile ilgili adet öncesi gerginlik olarak kabul edilebilir. Geriye dönük çalışmalarda birçok kadın AÖGS başlangıcını 10’ lu yaşlarda gördüklerini belirtmişlerdir. Bununla beraber şiddetli bulguların başlangıcı genellikle geç 20 li yaşlarda olmaktadır. Çoğu kadın klinik olarak bulguların ortaya çıkmasından sonra 10 yıl kadar uzun bir süre geçmesine rağmen tedavi için araştırma yapmamaktadırlar. Yumurtlama döneminden sonra kadınların %50’sinden fazlasında hafif bulgular tariflenir. Kesin nedeni bilinmemekle beraber hemen hemen yumurtlamayı ve hatta yumurtlamamayı takiben gelişen hormonal değişiklikler sonucu geliştiği düşünülmektedir. Hastalığa eğilimi olan kadınlarda yumurtlamadan sonra yumurtalık hormonlarındaki yükselme ve düşüşler hastalık belirtilerini tetikler. AÖGS olan kadınlar hormon seviyeleri normal olmalarına rağmen hormonal dalgalanmaya daha hassastırlar. Yumurtlama döneminde beyinden salınan serotonin hormon seviyesinde azalma AÖGS bulgularına neden olduğu bildirilmektedir. Hormonal değişikliklere duyarlı olan kadınlarda belirtiler puberte döneminde başlar, adet öncesi artar, gebelik boyunca belirgin olarak iyileşir ve doğum sonu kötüleşir. Adet döngüsü boyunca ve adetlerin kesilmesinden birkaç yıl önce belirtiler yoğunlaşabilir. Bu kişilerde adet öncesi depresyon, doğum sonrası ve menopoz sonrası depresyon hormonlara bağlı 3 çeşit duygu durum değişikliği görülebilir. Hormon sevilerinde döngüsel değişiklik görülmeyen ergenlik öncesi, menopoz sonrasında ve gebelik döneminde hastalık belirtileri yoktur. Rahim ve yumurtalıkların alınması ameliyatı sonrasında da belirtiler ortadan kalktığından çoğu hasta adet öncesi gerginlik belirtileri yerine çoğu hasta menopozda yaşanan gece terlemesi ve ateş basması belirtilerini tercih eder. Rahim alınıp yumurtalıklar bırakıldığında dahi adet görülmemesine rağmen menstrüel başağrıları ve AÖGS belirtileri devam eder. 13 Klinik bulgular ve tanı Hafif belirtilerden günlük yaşam kalitesini bozan şiddetli AÖGS belirtileri de olmak üzere 150’ye yakın belirti tanımlanmıştır. Fiziksel belirtiler göğüs gerginlik dolgunluk başağrısı şişkinlik, kilo artışı, Psikolojik belirtiler huzursuzluk saldırganlık sebepsiz şiddet, depresyon, özgüven eksikliği, yaşam sevinci ve libido azlığıdır. Bu durum her ay yumurtlamayı takiben 10 ila 20 gün devam edebilir ve adetle beraber kesilebilir. Adet dönemi süresince ortaya çıkan baş ağrısı, yoğun ve ağrılı adet sancısı ve yumurtlamayı takip eden ortalama 14 gün AÖGS belirtileri nedeni ile ayda sadece 6-7 gün rahat edebildikleri dönem vardır. Hastalığın şiddeti ve tedaviye verilen yanıtı değerlendirirken hastanın bir ayın kaç gününü rahat geçirdiği önemlidir. Doğru tanı koyabilmek için 2 adet dönemi boyunca belirtilerin günlük takip edilmesi gerekmektedir. Tedavisi Doğruluğu kabul edilmiş tek bir tedavi yöntemi yoktur. Yaşam tarzı değişikliği herhangi bir ilaç tedavisinden önce ilk basamak alkol kafein nikotin alımının azaltılması düzenli spor, düşük yağlı ve yüksek lifli diyet gibi sağlıklı yaşam tarzının oluşturulmasıdır. Sosyal ve çevresel faktörlerde adet öncesi gerginlik sendromu belirtilerini arttırabilir. Tatil döneminde belirtiler azalmaktadır. Diyet tedavide kritik bir rol oynar. Kan şekeri kontrol altında olmadığında çoğu kadında belirtiler şiddetlenebilir Diyetle ilgili düzenlemelere ek olarak vitamin B6, kalsiyum, magnezyum, ve çuha çiçeği yağı gibi diyet destekleri belirtileri azaltabilir. Düzenli spor endorfin salınımını arttırarak duygu durum değişikliklerini destekler. Tamamlayıcı tedaviler yaygın olarak kullanılmakla beraber bunları destekleyen yeterli bilimsel veri yoktur. Eğer stres semptomları çok belirgin psikolojik danışma bilişsel davranışsal tedavi yararlı olabilir. Yumurtlamanın baskılanması AÖGS Tedavisinin temel mantığı yumurtalık hormonlarının baskılanmasıdır. Bu durum cilde yapıştırılan estrojen flasterleri veya sürülen jelleri ile sağlanabilir. Altı ayda bir deri altı hormon implantları uygulanabilir. Aylık olarak yalancı menopoza neden olan iğneler kullanılarak AÖGS belirtileri ortadan kaldırılabilir. Estrojen hormonu içeren flasterler sık kullanılan seçenekler olup yumurtlamayı durdurarak yumurtlama sonrası gelişen belirtileri yok eder. Rahmi alınmamış kadınlarda estrojen hormonu ağızdan progesteron hormonu verilerek dengelenmesi gerekir. Ancak bununla beraber bu hastalarda progesterona duyarlılık artışı olmasından dolayı bu dönemde ilaca bağlı AÖGS tetiklenebilir. Ancak kadınların %97 kadında rahim kalınlaşması 7 günlük progesteron uygulanarak önlenebildiğinden süresi kısaltılabilir. Hala AÖGS belirtileri düzelmeyen hastalarda hormonlu spiral denenebilir. Doğum kontrol ilaçları yumurtlamayı durdurmasına rağmen içerdikleri progesterondan dolayı AÖGS bulguları yaptığından bu hastalar için çok iyi bir seçenek değildir. Yeni kuşak doğum kontrol ilaçlarında bu yan etkiler daha azdır. Adetleri devam eden kadınlarda bu tedaviler etkili olmakla beraber yumurtlamayı ortadan kaldıracak ve kesin sonuç sağlayacak tedavi rahim ve yumurtalıkların alınmasıdır. Rahim alınması ile kanama olmasa da yumurtalıkların alınması kesin gereklidir. Serotonin geri emilimini seçici durduran ilaçlarda AÖGS belirtilerin tedavisinde bir seçenektir. Tedavi; Herhangi bir ilaç tedavisinden önce, yaşam tarzı değişikliği alkol kafein nikotin alımının azaltılması ,düzenli spor, düşük yağlı ve yüksek lifli diyet gibi sağlıklı yaşam tarzı oluşturularak sağlanabilir. BEBEĞİMİN YOLCULUĞU BEBEĞİMİN YOLCULUĞU Hayatınızın en kıymetli üyesinin, bebeğinizin, gözlerini daha dünyaya açmadan geçirdiği muhteşem yolculuğu ölümsüz kılmak istedik. Hamilelik haberini öğrendiğiniz ilk andan doğum anına kadar olan süreçte bebeğinizde meydana gelen fizyolojik gelişmelerin görüntülerini kaydedip, bu görüntüleri montajlayarak kısa film haline getiriyoruz. Bebeğinizin anne karnındaki görüntüleri öğretim üyesi doktorlarımız tarafından okunarak DVD’ye kaydediliyor. Bebeğinizin 6. ayında dört boyutluultrason kayıtlarıdabugörüntülereeşlikediyor.Belgesel niteliği taşıyan bu muhteşem arşiv; özel bir prodüksiyonla kurgulanıp, doğum sonrasında yüksek kaliteli DVD ve USB’ye kaydedilerek sizlere teslim edilmektedir. Bu hizmete ek olarak dilerseniz doğum sonrasında doğum fotoğrafçılığı hizmetimizle de bu özel anınızda yanınızda olmaktan gurur duyuyoruz. Bu pakette; doğum öncesinde, doğumu görüntüleyecek ekibimiz ailelerimizle tanıştırılıyor. Doğum anı, doğum sonrası bebekle ilk karşılaşma, ilk emzirme ve ailece çekilen fotoğraflar, bir CD ye kaydedilerek tarafınıza iletilecek, seçtiğiniz fotoğraflarda ışık ve renk düzeltmeleri yapıldıktan sonra sizlere ulaştırılacaktır. Bu eşsiz anı unutulmaz kılacak dijital görüntüler, günün hikayesine uygun olarak sıralanarak doğum albümü halinde sunulacaktır. Bebeğinizi dünyaya getirmek için seçtiğiniz hastanemizde, bu anın görkemine uygun olacak şekilde, dilerseniz doğum odanızın süslemesi de profesyonel bir ekip tarafından gerçekleştirilmektedir. Bebeğinizle ilgili talep edeceğiniz tüm hizmetler, isteğinize göre detaylandırılarak programlanacaktır. Kişiye özel olarak tasarladığımız, bebeğinizin doğumundan geriye kalacak eşsiz paketlerimiz hakkında detaylı bilgi almak için hastanemize bekliyoruz. İletişim: 0312 212 68 68/1340 BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ HASTANESİ MİGREN Başağrısı tüm dünyada kişilerin hekime başvurma sebeplerinden en yaygın olanıdır. Başağrısı nörolojik hastalıkların yanı sıra sistemik hastalıklara da eşlik edebilen bir durumdur. Başağrısının nedenleri, sıklığı, şiddeti ve yaşamsal sonuçları farklılıklar gösterebilir ve başarılı bir tedavinin ilk basamağı doğru ve özgün bir tanıdır. Başağrıları; Uluslararası Başağrısı Birliğinin(IHS) kriterlerine göre sınıflandırılır: Birincil başağrıları: Bu tip başağrılarında ağrıya neden olabilecek herhangi bir başka organa ve beyne ait hastalık tespit edilemez. Bu grupta migren, gerilim tipi baş ağrıları, küme baş ağrısı gibi baş ağrısı tipleri yer alır. İkincil başağrıları: Başka bir organ veya beyne ait bazı hastalıklara bağlı gelişen başağrılarıdır. Başağrısının nedenini belirlemek için hastadan ayrıntılı hastalık hikayesi alınmalı ve nörolojik muayene, beyin görüntülemesi ve kan ve idrar tahlilleri yapılmalıdır. Bazı durumlarda EEG (elektroensefalografi) ve lomber ponksiyon işlemleri gibi daha ileri tetkiklerin yapılması gerekebilir. Migren, en sık görülen birincil başağrısı tipidir. Migren, ataklarla seyreden ve ataklar arasında belirti göstermeyen kronik bir başağrısıdır. Migren ağrısı genellikle orta şiddette ya da şiddetlidir, ağrı ve eşlik eden bulgular migrenli kişinin yaşantısını her zamanki gibi sürdürmesini engeller ve belirgin bir iş görmezliğe yol açar. Migren tanısı için özel bir laboratuvar testi veya radyolojik inceleme yoktur. Tanı hastadan ayrıntılı başağrısı hikayesinin alınması ile konur. Kadınların yaklaşık % 20’sinin, erkeklerin ise % 8’inin migrenli olduğu bilinmektedir. Migren atakları 4-72 saat sürebilir. Atağın başın tek yanında oluşu (%80 hastada), zonklayıcı, ateş yanar tarzda, matkapla deler gibi ya da nabızla birlikte atan şekilde olması, atak sırasında sıklıkla ışıktan ve sesten rahatsızlık, merdiven çıkma gibi fiziksel eylemlerle ağrıda artış, ağrıya sıklıkla bulantı veya kusmanın eşlik etmesi karakteristik özellikleridir. Ataklar arasında kişiler tamamen sağlıklıdır. Atakların sıklığı çeşitlilik gösterir; yılda veya haftada birkaç kez olabilir. 3 günden fazla sü- Doç. Dr. Yıldız KAYA Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı ren ataklar migren statusu olarak adlandırılır. Migren hastalarının çoğu atağın geleceğini önceden hissedebilir. Atak öncesinde sinirlilik, depresif ruh hali, konsantrasyon güçlüğü ve yorgunluk hissi olabilir. Migren çoğu kez öncesinde hiçbir belirti veya başka şikayet neden olmadan ortaya çıkar ve bu tip migren aurasız migren olarak adlandırılır. kesici ilaç aşırı kullanımıdır. Ağrı kesiciler aşırı kullanıldığı dönemde yapılan önleyici tedaviler çoğu kez başarısız olur. Auralı migren ise migrenli hastaların %10– 15’ni oluşturur. Aura genellikle 5 ila 60 dakika sürer ve sıklıkla görme ile ilgili yakınmalara yol açar. Görme alanında bir tarafı görememe, parlak veya yanıp sönen ışıklar, renkli zigzag veya kırık çizgiler görme gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Görsel belirtilerin dışında dilde, yüzde, kolda uyuşma, güçsüzlük, konuşmada bozulma, konuşurken kelimeleri bulamama, baş dönmesi ve aşırı uyku hali şeklinde aura olabilir. Hemen ardından veya 1 saat içinde ağrı ortaya çıkabilir ya da aurayı nadiren başağrısı izlemeyebilir. Konfüzyonel Migren: Bilinç bulanıklığının olduğu migren tipidir. Görsel aura (skotom) Migren tetikleyicileri kişiden kişiye göre değişir. Başlıca migren tetikleyicileri; - Diyet (açlık, alkol, öğün atlamak veya öğün gecikmesi, yeteri kadar su içmemek, bazı yiyecekler), - Uyku düzeninde değişiklikler (az veya fazla uyku), - Hormonal faktörler (adet dönemleri, doğum-kontrol hapları, hormonal tedavi), - Çevresel faktörler (parlak ışık, keskin koku, hava değişimi), - Fiziksel faktörler (egzersiz, cinsel ilişki), - Stres, depresyon, endişe hali, - Baş-boyun ağrıları, - Kafa travmasıdır. Başağrısız Aura: Baş ağrısı olmadan yalnızca aura bulguları mevcuttur. Migren atakları çoğunlukla tekrarlayıcıdır, ancak en az 3 aydır her gün veya günaşırı olacak şekilde kronikleşmiş olarak da görülebilir. Bu durumun en büyük nedeni ağrı Migrenin diğer nadir görülen tipleri: Baziler Tip Migren: Konuşma bozukluğu, başdönmesi, kulak çınlaması, çift görme ve dengesizliğin eşlik ettiği migren tipidir. Oftalmoplejik Migren: Gözü hareket ettiren kasların etkilenmesi sonucu çift görme gelişir. Hemiplejik Migren: Atak sırasında geçici tek taraflı felç gelişir. Abdominal Migren: Atakta sadece bulantı- kusma şikayeti olur. Genelde çocuklarda görülür. Migren Tedavisi Migren tedavisinde öncelikle ilaç dışı tedaviler önerilir. Bu amaçla hasta hastalığı hakkında bilgilendirilir. Ağrı atağını tetikleyen faktörleri belirleyip önlem alması istenir. Ayrıca düzenli uyku ve beslenme, egzersiz gibi yaşam şeklinin düzenlenmesi önerilir. İlaç tedavisi, akut atak ve önleyici tedavi olarak iki alt gruba ayrılır. Akut atak tedavisi Migren ataklarını etkili, hızlı ve kalıcı bir şekilde tedavi etmeyi amaçlar. Bu amaçla, hafif şiddetteki atak tedavisinde öncelikle basit ağrı kesiciler önerilir. Eğer hasta fayda görmezse veya atak orta veya şiddetliyse özel migren ilaçları (triptanlar veya ergotamin ve türevleri) uygulanır. Bu tedaviyle ağrının süresi ve şiddeti azaltılır ve eşlik eden bulgular ortadan kaldırılır. Ayrıca bulantı veya kusmanın eşlik ettiği durumlarda bulantı önleyici ilaçlar verilir. İlaç aşırı kullanım başağrısından kaçınmak için akut atak tedavisinde kullanılan basit analjeziklerin ayda 15 tabletten fazla, diğer özellikli migren ilaçlarının ise ayda 9-10 tabletten fazla alınmaması gereklidir. Önleyici tedavi Atak tedavisine yeterli cevap vermeyen, ayda 3’den fazla sayıda migren atağı geçiren hastalarda önleyici tedavi uygulanır. Ayrıca 48 saatten uzun süren migren ataklarında, şiddetli migren ağrılarında, komplike migren ataklarında (hemiplejik migren, baziler migren, uzamış auralı migren) ve migrene bağlı işgücü, sosyal yaşamdaki kaybın düzeltilmesinde ve yaşam kalitesinin yükseltilmesinde önleyici tedavi uygulanması gereklidir. Bu tedaviyle atak sıklığı, şiddeti azaltılır ve süresi kısaltılır. Böylece akut atak tedavilerinde kullanılan ilaçlar en aza indirilir. Migren sıklığının yüzde ellinin üstünde azalması tedavinin etkinliğini gösterir. Önleyici tedavide kullanılan ilaçlar düşük dozlarda başlanarak yavaş yavaş arttırılır ve her gün düzenli kullanımları gereklidir. Etkinliği değerlendirebilmek için iki üç ay beklemek gerekir. Tedavi süresi kullanılan ilacın etkenine ve ilaca alınan yanıta bağlı olarak değişkenlik gösterir. Ancak genel olarak tedavi için süre en az 6 ay olarak kabul edilmektedir. Önleyici tedavide kullanılan ilaçlar çeşitli gruplardandır; hipertansiyon kontrolü amaçlı ilaçlar epilepsi ilaçları ve depresyon ilaçları bu amaçla kullanılır. Önleyici tedavi altındaki bir hastanın kullandığı ilacın olası yan etkileri konusunda önceden bilgi sahibi olması ve hekim kontrolünde kalması önemlidir. 17 BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ ÖZEL AYŞEABLA OKULLARI BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ ÖZEL AYŞEABLA OKULLARI’NDA VELİ, ÖĞRENCİ, YÖNETİCİ VE ÖĞRETMEN OLMAK “KALİTELİ” BİR YAŞAMA ADIM ATMAKTIR. Türk Milli Eğitim sisteminde haklı bir yere sahip olan Ayşeabla Okulları; yarım asrı aşan, köklü kültürü ve sağlam yapısıyla, öncü ve örnek bir kurum olmanın gururunu yaşamaktadır. 1946 yılında Neriman HIZIROĞLU tarafından Ankara’da kurulan Ayşeabla Çocuk Yuvası ve İlkokulu, 1984-1985 öğretim yılından itibaren kademeli olarak açılan Orta ve Lise kısmı ile önce Neriman HIZIROĞLU, daha sonra gelini Ayşe HIZIROĞLU yönetiminde, dönemin en güzide okullarından biri olarak varlığını uzun süre sürdürmüştür. 1999 yılında Ankara’nın önde gelen üniversitelerinden olan Başkent Üniversitesi bünyesine katılan Ayşeabla Okulları; okul öncesi eğitimden üniversiteye kadar olan kurumlar zinciri ile eğitimin sürekliliği ilkesini gerçekleştirmektedir. Kurum, Atatürk ilke ve devrimlerine bağlı, özgüveni yüksek, yaratıcı, üretken, toplumsal sorumluluk sahibi, onurlu, mutlu ve sağlıklı bireyler yetiştirmeyi misyon edinmiştir. TSE-EN-ISO-9001 Kalite Güvence Sistem Belgesini alan ilk eğitim kurumu olan Özel Ayşeabla Okulları, 12 Ocak 2011 tarihinde “Ulusal Kalite Hareketi İyi Niyet Bildirgesi”ni imzalayarak, mükemmelliğin temel kavramlarını özümse- me ve yaşama geçirme konusunda kararlı olduğunu, sürekli iyileştirme ve özdeğerlendirmeyi gelişimin temel parçası olarak benimsediğini göstermiştir. 2011 yılında “Mükemmellikte Kararlılık” belgesi almaya hak kazanan Kurumumuza ödül, Türkiye Kalite Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Hamdi DOĞAN ve KalDer Ankara Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Sayın M. Fahir ALTAN tarafından Kurucu Temsilcimiz Sayın Hilal ERDİNÇ’e takdim edildi. Bu belgeler;okulumuzda uygulanan programların uluslar arası normlara uygunluğunun, tasarım ve geliştirme faaliyetleri ile hizmet kalitesini sürekli iyileştirdiğimizin ve nitelikli bir eğitim uyguladığımızın kanıtıdır. “Siz sevgili öğrencilerimizin başarıları biz eğitimcilerin asıl mutluluğudur. İnanıyoruz ki geleceğimiz, sizin çağdaş uygarlığın uzak ufuklarını görebilen, ülkemizin düzeyini oraya yükseltebilen, dahası onu da aşabilen bilgi ve yeteneğinizle biçimlenecektir.” Prof. Dr. Mehmet HABERAL Başkent Üniversitesi Özel Ayşeabla Okulları Kurucu Rektörü 19 Başkent Üniversitesi Özel Ayşeabla Okulları; geleceği, dünün kültür birikimi ve bugünün uygar anlayışı bütünlüğü ile koruyacaktır. Türk Milli Eğitim Sistemi içinde ayrıcalıklı bir yeri olan Başkent Üniversitesi Özel Ayşeabla Okulları, bilgi çağının gerektirdiği yeniliklere açık eğitim politikasıyla alanında birçok başarıya imza atmış bir eğitim kurumudur., Okulumuzda; değişmekte ve gelişmekte olan eğitim bilimi içinde yer alan ilkeler ışığında, yeni öğretim modellerinin, teknik ve metotların eğitim programlarına uygulanarak öğretim etkinliğinin geliştirilmesini, öğrenci başarısının artırılmasını amaçlamaktadır. Bireysel farklılıklarını dikkate alarak uygulanmakta olan eğitim-öğretim etkinliklerinin hazırlanması ve etkili bir şekilde uygulanabilmesi için üniversitemizin bünyesindeki akademisyenler ve okulumuzdaki öğretmenlerle birlikte planlama, yönlendirme, değerlendirme ve geliştirmeye yönelik çalışmaları gerçekleştirmektedir. Öğrenci odaklı çalışmalar eğitim yaklaşımlarımızın temelini oluşturmaktadır. Okullarımızda, proje tabanlı öğrenmeye dayalı tüm çalışmalarda “bilimsellik” temel alınmaktadır. Bu amaçla öğrencilerimiz, öğretmenleri rehberliğinde hazırladıkları projelerle, TÜBİTAK yarışmalarına; okulumuzda ya da benzer okullarda düzenlenen “Bilim Şenliği” etkinliklerine orijinal çalışmalar üreterek katılmak amacıyla laboratuarlarımızdan yararlanarak katılırlar. Akılcılık ve bilim temel yol göstericimizdir. Ana sınıfından itibaren öğrencilerimize aşıladığımız doğal dünyayı anlama ve keşfetme merakıyla, Fen Bilimleri ve Matematik alanlarında geçmiş yıllardan getirdikleri deneyimlerini yeni bilimsel süreç becerileri ile birleştirerek özümsemeleri hedeflenir. Bu çalışmalarla amacımız, öğrencilerimizin kendi deneyimleri yoluyla meraklarını doyurabilmelerini sağlamaktadır. Aynı zamanda bu derslerde öğrenciler; projeler üretmekte, geliştirmekte ve sunmaktadır. Başkent Üniversitesi Özel Ayşeabla Okullarında tüm dünyadaki gelişmeler yakından takip edilerek, yabancı dil eğitiminde öğrencilerimiz için en faydalı sistemler sınıflarımızda etkin olarak kullanılır. Öğrencilerimizin, yabancı dilde iletişim kurma becerilerinin gelişmesi kadar dünyada yaşanan gelişmeleri takip edebilmeleri ve bu gelişimin bir parçası olabilmelerini önemsiyoruz. Bu bilinçle, İngilizce dil eğitiminde başarıyı kovalarken yaptığımız uygulamalarımız birçok eğitim kurumuna örnek oluşturmuştur. İlgi alanları birbirinden farklı öğrencilerimizle farklı disiplinlerden yararlanılarak yapılan yabancı dil eğitimimiz öğrencilerimizin bilgi toplama, sentez ve değerlendirme yapma becerilerini de geliştirir. Bu yöntem sayesinde öğrencilerimiz farklı branşlardaki deneyimlerini transfer etme imkânı bulur. Böylece öğrenmenin kalıcılığı sağlanır. Dil öğretimindeki amacımız; bir dili öğretmenin yanı sıra öğrencilerin o dilin ait olduğu kültürleri ve insanları tanımalarını, bu kişilerle iletişime geçebilmelerini, kendilerini o dilde ifade edebilmelerini ve güncel olayları takip edip tartışabilmelerini, aynı zamanda da bir dili öğrenirken eğlenmelerini ve bundan keyif almalarını sağlamaktır. Cambridge Üniversitesi ESOL Sınav Merkezi tarafından uygulanan sınav ile öğrencilerimiz İngilizce dil seviyelerini uluslar arası geçerliliği olan bir belge il belgelendirilmektedir. Özel Ayseabla Okullarında geleceğe değer kazandırıyoruz çünkü yeteneklere fırsat veriyoruz. Okulumuzda eğitim öğretim programlarına paralel olarak sanat tarihi, estetik, eleştiri ve uygulama bütünü içeren “disiplinler arası” sanat eğitimi anlayışı uygulanır. Öğrencilerin sanat eserlerine karşı duyarlıklarını artırmak var olan yeteneklerini geliştirmek; yaratıcı ve estetik bakış açısı kazandırmak, ilerideki yaşantılarında da bu bilinçle hareket etmelerini sağlamak eğitim hedeflerimizdendir. Derslerde, öğrencilerimizin yaptığı proje çalışmalarını desteklemeye yönelik konulara yer vermenin yanı sıra, onların motivasyonlarını artırmak amacıyla okul dışı yarışmalara da katılım sağlamaya önem verilmektedir. Başkent Üniversitesi Özel Ayşeabla Okulları; ilke edindiği değerler, yenilikçi yapısı, bilim, kültür, sanat ve spor etkinliklerinde gösterdiği ulusal ve uluslararası başarılarıyla, bugün olduğu gibi gelecekte de mezunları ile gurur duymaya devam edecektir. İLETİŞİM Adres: Çiğdem Mahallesi 1550. Cadde No:5 06520 Çankaya/ ANKARA Tel: 0 312 285 58 00 Faks: 0 312 285 57 67 Web: www.ayseabla.k12.tr E-posta: ayseabla@ayseabla.k12.tr 21 PROSTAT Prof. Dr. Hakan ÖZKARDEŞ Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Prostat erkeklerde bulunan, karın alt boşluğunun en derin yerinde idrar kesesinin altında yerleşik kestane büyüklüğünde bir organdır. “Er bezi” olarak da bilinir. Görevi husyelerde üretilen ve insan üremesi için gerekli olan spermlerin erkekten çıkıp kadın vücuduna geçerken ve geçtikten bir süre sonrasına kadar taşınmasını, korunmasını, temiz kalmasını ve beslenmesini sağlayan salgıyı üretmektir. Erkeklerde cinsel boşalma sırasında dışarıya çıkan meni miktarının büyük kısmını prostatın ürettiği bu salgı oluşturmaktadır. İçindeki spermler hacim olarak çok düşük miktar oluşturur ve ancak mikroskop altında görülebilirler. Prostatın yerleşim yeri yaptığı göreve çok uygundur. Cinsel boşalma sırasında testislerden gelen spermlerin prostat salgısı ile birleşmesi ve idrar yolu içerisinden ileriye doğru ilerletilmesi gereklidir. Bu nedenle prostat idrar kesesinin bitiminde başlayan idrar yolunu çevrelemekte ve salgısını bu bölgeye boşaltmaktadır. Bu sırada idrar kesesinin çıkışı kapandığı için meni ileriye doğru ritmik kasılmalarla ilerletilmekte ve penis ucundan dışarıya atılmaktadır. Görevi gereği idrar yolunu çevreleyen prostat değişik nedenlerle hastalandığında etkisi doğrudan idrar yolu üzerine olmakta ve idrar belirtileri ortaya çıkmaktadır. İnsan türünün devamı için neredeyse olmazsa olmaz bir organ olan prostat, böylece çok rahatsız edici hastalıkların da kaynağı olabilmektedir. Prostat İnfeksiyonları Prostatın daha genç yaşlarda görülen sık hastalıklarından bir tanesi prostat iltihaplarıdır. Prostat infeksiyonları genellikle idrar yolunda hastalık yapan mikroplar tarafından meydana getirilebildiği gibi bazen hiç mikrop bulunmaksızın da görülebilmektedir. Genelde elli yaş üzerindeki erkeklerde görülen ve idrar yolu belirtileri olarak isimlendirilen, id- rarda yanma, sıklık, rahat işeyememe ve apış arası bölgede ağrı ve rahatsızlık hissi gibi belirtiler genç erkeklerde ortaya çıkmaktadır. Bu hastalıkların en önemli karmaşa oluşturan tarafı vücudunda sürekli mikrop etkisi olduğunu düşünen ve bunun için defalarca antibiyotiklerle tedavi verilen veya bazen kendiliğinden bu ilaçları kullanan genç erkekler ortaya çıkarmasıdır. Bu hastalıkların ilaçlarla tedavisi kadar kişinin kendi kafasında çözülmesi önem taşımaktadır. Buna benzer belirtileri olan kişilerin kendilerine yeterli zaman ayırabilecek hekimlerle karşılaşmaları önemlidir. İyi Huylu Prostat Büyümesi Yakınması sorulduğunda “Bende prostat var” diyerek cevap veren elli yaş ve üzerindeki erkeklerin çoğu zaman etkisinde kaldıkları hastalık kanser olmayan prostat büyümesidir. Hekimler arasında her zaman, hastalar arasında ise gittikçe artan oranda benign prostat hiperplazisi (BPH) olarak tanımlanmaktadır. Yaşla birlikte prostat büyümesi diğer yaş alma belirtileri olan saçların ağarması, sırt kamburunun artması, cildin kırışması gibi insan yaşamının doğal gelişmelerinden bir tanesidir. İlk değişimler 45 yaş civarında başlamakta ancak bu dönemde dışarıdan uygulanacak tanımlama yöntemlerinden herhangi birisi ile belirlenememektedir. Elli yaştan başlayarak ise prostatta büyüme sınırı olarak kabul edilen yaklaşık 30 gram sınırına ulaşılmakta ve bu büyüme önceden kestirilemeyen bir hızda devam etmektedir. Büyüyen prostatın çevrelediği idrar yolunu sıkıştırarak işemeyi güçleştirmesi ve değişik idrar belirtilerine yol açması beklenir. Ne var ki, prostatın hangi hızda büyüyeceği önceden kestirilemediği gibi, hangi büyüklüğün ne kadar belirtiye yol açacağı da bilinememektedir. Prostatı az büyüdüğü halde belirtileri fazla olan ve en yoğun tedavileri gerektiren erkeklerin yanında, prostatı çok büyüdüğü halde belirtileri az olan ya da hiç olmayan erkekler görülebilmektedir. O halde, prostatı tedavi etme gereksinimi yalnızca ağırlık veya hacminin artmasıyla değil bu değişimlerin kişiyi ne kadar etkilediği ile bağlantılıdır. Prostat büyümesi ile başlayan ve hafif, orta ya da şiddetli düzeyde olabilen idrar belirtileri, idrarda yanma, sık idrar çıkma, gece idrara kalkma, güçsüz veya kesikli idrar akışı, damlama, ani idrar sıkışması, idrar kaçırma veya hiç idrar yapamama gibi durumların bir veya birden fazlasının bir arada görülmesi ile karakterizedir. Bu belirtileri az veya çok yaşayan veya rahatsız edici belirtisi olmamakla birlikte 50 yaşa gelmiş erkeklerin prostat kontrolü için hekime başvurmaları önerilir. Hekim değerlendirmesinde belirtilerin durumu daha ayrıntılı olarak saptanır ve bazı testlerle prostat büyümesinin durumu, ileriye yönelik riskleri ve kanser gelişimi kuşkusu olup olmadığı belirlenir. Prostat büyümesi ile ilişkili belirtileri bulunan erkeklerin önemli bir kısmında yalnızca yaşam tarzı ile ilgili değişiklikler büyük ölçüde rahatlama sağlayabilir ve başka tedavilere gereksinim olmaz. Bunlar yeterli ve düzenli su içme, düzenli olarak idrara çıkma, kabızlığın önlenmesi, aşırı baharatlı gıdalar ve fazla alkolden kaçınılması olarak özetlenebilir. İdrar belirtileri ortam sıcaklığı ile değişiklik gösterdiği için yaz ve kış arasında farklar olabilir, belirtiler sıcak tutma ile gerileme gösterebilir. Önerilen yaşam tarzı değişikliklerini yaptığı halde belirtileri rahatsız edici olmaya devam erkeklerde tedavilerin daha ileri aşamalara taşınması gerecektir. Bazı durumlarda hastalığın durumu doğrudan ameliyat gerektirecek ölçüde ciddi ve ilerlemiş olabilir. Böyle durumlarda ilaçlarla tedavide ısrarcı olunmaması önemlidir. Hemen cerrahi girişim gereksinimi yoksa tedaviye genellikle ilaç kullanılarak başlanmaktadır. 23 İyi huylu prostat büyümesine bağlı idrar belirtilerini düzeltmek için uygulanan ilaç tedavileri esas olarak iki grupta toplanmaktadır. Bunların bir grubunu prostat ve mesane boynu çevresindeki gerginliği azaltarak işemeyi kolaylaştıran hızlı etkili ilaçlar oluşturmaktadır. Bu ilaçlar genel olarak alfa blokörler olarak bilinmektedir. Bu ilaçlar günde tek doz alınarak önemli rahatlık sağlamakta, hızlı etki oluşturdukları için tam idrar tıkanıklığına uğramış kişilerde bile çözüm sağlayabilmektedir. Bu gruptaki ilaçların başdönmesi, göz kararması ve baygınlık hissi gibi yan etkileri olabiliyorsa da bunlar genellikle kısa süreli ve geçicidir. Bu ilaçlar hastalığın ilerlemesini durduramadığı için zaman içerisinde etkilerinin azalması ve diğer tedavilere gereksinim ortaya çıkabilir. Ancak bu ilaçların kullanım süresini, yıllarla ölçülmek üzere, kısıtlayan herhangi bir engel yoktur. Diğer grup, prostatın büyüklüğünü azaltarak etki gösteren ilaçlardan oluşmaktadır. Bu ilaçların etkisi diğer grubun aksine aylar içinde ortaya çıkmakta ve zaman geçtikçe artmaktadır. Prostat hacminde azalma yüzde 25 düzeyine kadar ulaşabilmektedir. Bu ilaçlar hastalığın ilerlemesini durdurma özelliğine sahip olduğun- dan zaman içerisinde etkinin azalması değil artması beklenir. İki çeşit ilacın birlikte kullanıldığı veya ilaçlardan bir tanesinin belirtilere etkili başka ilaçlarla birlikte kullanılması ile uygulanan birleşik tedaviler de söz konusudur. Çoklu ilaç kullanımına çok iyi bir değerlendirme sonrasında karar verilmesi gerekir. İlaçlarla yeterli başarı sağlanamayan durumlarda, ilaçla etki sağlansa bile bu nedenle sürekli ilaç kullanmak istemeyenlerde ve değişik klinik tablolar nedeniyle mutlaka gerekli olan durumlarda cerrahi tedaviler uygulanmaktadır. İyi huylu prostat büyümesi için uygulanan cerrahilerin amacı rahat idrar akışı sağlamak, rahatsız edici belirtileri ortadan kaldırmak ve idrar tıkanıklığı nedeniyle uzun dönemde oluşabilecek böbrek yetmezliği gibi ciddi sağlık sorunlarının oluşmasını engellemektir. Bu cerrahilerin amacı ve sonucu hiçbir zaman prostat kanserinin önlenmesi değildir. İyi huylu prostat büyümesi için erken ameliyat olmak kanser gelişme olasılığını azaltan bir tedbir değildir. Cerrahi tedavilerde amaç, idrar yolunun çev- Normal Prostat resinde büyüyerek idrar yolunu daraltan ve tıkayan prostat dokularının çıkarılması veya yok edilmesidir. Bu işlem kalın kabuklu bir portakalın içindeki meyveyi çıkarmaya benzetilebilir. Sonuçta dıştaki kabuk yerinde kalmaktadır. Kanser gelişimleri çoğu zaman prostatın kabuk kısmından başladığı için önceden yapılan ameliyat bu gelişimi durdurma özelliğine sahip değildir. Ameliyatlar açık veya kapalı yöntemlerle yapılabilmektedir. Hangi yöntem uygulanırsa uygulansın hedef dokular aynıdır. Kapalı ameliyatlar idrar yolundan girilerek tam görüş altında gerçekleştirilmektedir. Prostat dokusu küçük parçalar halinde kesilip dışarıya çıkarılabildiği gibi lazer ile yerinde yok edilebilir. Lazer uygulaması ileri sürülen üstünlüklerinin yanında patolojik olarak incelenecek doku elde edilememesi nedeniyle dezavantaj oluşturmaktadır. Her yöntemin hastanın özelliklerine göre seçilmesi ve uygulanması esastır. Bir defa yapılan ameliyat ile elde edilen etkinlik derecesi ve süresi diğer tedavilerle karşılaştırılamayacak kadar fazladır. Bugünün teknikleriyle ameliyatlar, çok özel bazı riskli durumlar dışında, komplikasyonları çok düşük ve çok etkili girişimler olarak karşımıza çıkmaktadır. Büyümüş Prostat Prostat Kanseri Prostat kanseri her erkekte belli yaştan sonra prostatın takip edilmesinin önemine işaret eden en ciddi prostat hastalığıdır. Prostat kanseri her zaman aynı seyri gösteren tek bir hastalık olarak kabul edilemez. Bazı prostat kanserleri herhangi bir tedavi bile gerektirmeksizin normal yaşamı boyunca kişiyle birlikte varlığını sürdürür. Diğer taraftan, bazı prostat kanserlerinin eldeki tüm olanakları kullanarak yoğun şekilde tedavi edilmesi gerekir. Böyle hastalıkta erken harekete geçilmesi önemlidir. Prostat kanserinin etkili şekilde tedavi edilebileceği dönemlerin kaçırılmaması için prostat kontrollerinin zamanında yapılması önemlidir. İyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri hemen aynı yaşlardaki kişilerde, aynı organda ve yan yana bulunan ancak tümüyle farklı hastalıklardır. Hastalıklardan birinin diğerinden kaynaklandığını gösterebilecek yeterli kanıt bulunmamaktadır. Prostatın genel anlamda düzenli kontrolü prostat kanseri bakımından da gerekli özenin gösterilmesi anlamına gelmektedir. Diğer taraftan, yalnızca bazı laboratuvar verileri izlenerek riskin bulunmadığına karar vermek olanaklı değildir. Bu sebeple yaşı nedeniyle ürolojik takip gereken kişilerin kendi başlarına gereksiz laboratuvar incelemeleri yaptırmaları ve doktor yorumu bulunmaksızın tehlike olmadığına karar vermeleri asla önerilmez. Prostat Kanseri Seminel Vezikül Mesane Rektüm Tümör Prostat Bezi Yayılmış Tümör Kitlesi Timör Kitlesinin büyümesi 25 SAÇ DÖKÜLMESİ Dr. Seda PÜRNAK Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Deri ve Zührevi Hastalıkları Anabilim Dalı Saç, insan dış görünümünün en önemli unsurlarından biridir. Şekil ve rengiyle insan kimliğini yansıtır. Bundan dolayıdır ki saç hastalıkları özellikle saç dökülmeleri kişide belirgin psikososyal bozukluklara yol açabilmektedir. Saçın anagen, telogen ve katagen evrelerinden oluşan bir yaşam döngüsü bulunmaktadır. Anagen büyüme evresi (1000 gün), katagen geçiş evresi (1-2 hafta) ve telogen dökülmeden önce dinlenme evresidir (3 -5 ay). Normal insan saçının %85-90’ını anagen saçlar, %10-15’ini, telogen saçlar ve %1’inden azını katagen saçlar oluşturur. Saç dökülmesi oldukça sık karşılaşılan bir problemdir. Birçok farklı şekilde ve farklı sebebe bağlı olarak ortaya çıkabilir. Yoğun stres, kötü beslenme alışkanlıkları, uygunsuz saç bakım malzemeleri ve hatta saçınıza verdiğiniz şekil bile dökülmelere neden olabilir. Bazen de başka bir iç hastalığın habercisi olarak ortaya çıkar. Birçok popüler piyasa ürünün iddia ettiğinin aksine, tek bir şampuanla veya losyonla her tür saç dökülmesini tedavi etmek mümkün değildir. Saç dökülmesi özenle değerlendirilmesi gereken bir konudur. Aksi takdirde, yanlış veya eksik tedavi bazı saç dökülme tiplerinde zaman kaybına ve buna bağlı olarak geri dönüşsüz saç kaybına neden olabilir. Yapılan araştırmalarda saç yoğunluğunun sonbahar döneminde azalırken, yaz ve kış aylarında en üst seviyeye çıktığı izlenmiştir. Bu durum, biyolojik olarak normal bir süreçtir. Günlük 50 ile 100 tel arası saç dökülmesi normalken, bu sayının üzerindeki saç dökülmeleri veya sayıdan bağımsız olarak bölgesel saç seyrelmesi izlenen durumlar aşırı saç dökülmesi olarak adlandırılır. Saç dökülmesinin birçok sebebi vardır. Eğer saç dökülmesi ani başlangıçlı ise diyet, hastalıklar, ilaçlar veya doğum bunun nedeni olabilir. Eğer saç kaybı yıllar içerisinde belirginleşmisse kalıtsal saç dökülmesi (androgenetik saç dökülmesi) söz konusu olabilir. Ayrıca bazı saç şekillendirme malzemeleri ve yöntemleri de (saçların çok sıkı bağlanması gibi) saç dökülmesine neden olur. En Sık İzlenen Saç Dökülme Tipleri Ve Sebepleri Androgenetik saç dökülmesi: En sık saç dökülmesi tipidir. Her iki cinsiyette de görülebilir. Kalıtsaldır ve hormonlarla ilişkilidir. Saçlar zaman içerisinde minyatürizasyon nedeniyle incelip kaybolur. Erkeklerin %80’inde 70 yaşına geldikleri zaman belirli derecede saç dökülmesi normal olarak izlenmektedir. Biyolojik olarak normal bir durum olsa da kozmetik nedenlerle günümüzde androgentik saç dökülmesi üzerine büyük bir sağlık endüstrisi kurulmuştur. Erkek tipi saç dökülmesinde, alın saç çizgisinin geriye çekilmesi, tepe bölgesinde saç dökülmesi ve incelmesi izlenir. Kadın tipi saç dökülmesi ise tepe bölgesinden alın çizgisine kadar olan alanda saç seyrelmesi şeklinde görülür. Alın saç çizgisinde genellikle geri çekilme izlenmez. Her iki cinsiyette de çoğunlukla ek araştırma yapılmasına gerek olmamasına rağmen kadınlarda kıllanma artışı, sivilcelenme ve adet düzensizliğinin eşlik etmesi durumunda hormonal tetkik yapılması gereklidir. Saçkıran (Alopesi areata): Genellikle para şeklinde saç veya sakal dökülmeleriyle ortaya çıkar. Birkaç santimetrelik küçük alanlarda izlenebileceği gibi, tüm vücut kıllarını içerecek şekilde geniş alanlarda da izlenebilir. Yaklaşık olarak her 50 kişiden biri hayatı boyunca bu problemden şikayetçi olmaktadır. En sık olarak ilk 30 yaş içerisinde izlenmektedir. Enfeksiyonlar veya stres tetikleyici olabilir. Otoimmün bir bozukluk olduğu düşünülmektedir. Otoimmünite vücudun kendi kendine saldırması olarak tanımlanabilir. Bu hastalıkta da hedef saçlardır. Bununla birlikte hastaların genellikle ek bir sağlık problemi olmaz. Saç dökülmesi kalıcı değildir ancak halk arasında sıklıkla yapılan bir uygulama olan saçsız bölgeye sarımsak uygulaması kalıcı saç kaybına neden olabilir. Yaygın saç dökülmesi (Telogen effluvium): Bu tip saç dökülmesi her yaştan insanı etkileyebilir. Saçların erken telogen evresine girmesi sonucu yaygın saç dökülmesi gelişir. Tüm saçlı deride yaygın olarak günde 100 telden fazla dökülme izlenir. Birçok fiziksel veya psikolojik etmene karşı saçların dökülmesi olarak adlandırılabilir. En sık nedenleri arasında: • Tiroid hormonu bozuklukları • Kansızlık, demir eksikliği • Gebelik, düşük sonrası • Psikolojik stres • Ateşli hastalıklar • Kaza veya büyük ameliyatlar sonrası • Ağır diyetler, hızlı kilo kaybı • İlaç kullanımı (Tansiyon, kolesterol düşürücü ilaçlar gibi) gibi durumları sayabiliriz. Saç dökülmesi ile tetikleyici olay arasında 3-4 aylık bir süre izlenir. Altta yatan neden düzeltildiği takdirde saç dökülmesi birkaç ay içerisinde durur. Kalıcı saç dökülmesi (Sikatrisyel alopesi): Oldukça nadir görülür. Bu dökülme tipinde saç kökleri geri dönüşüz olarak hasar görür ve tekrar saç gelişimi izlenmez. Tedavi saç dökülmesinin ilerlemesi durdurmak amaçlı uygulanır. Saçlı derinin mantar hastalığı: Bu hastalık bulaşıcıdır ve çocuklarda görülür. Uygun tedavi verilmezse kalıcı saç dökülmesi görülebilir. 27 Trikotilomani: Kişinin tekrarlayıcı şekilde kendi saçlarını koparması ile oluşur. Bu kişiler saçlarını koparmak için sürekli bir dürtü hissederler. Bazen kaş ve kirpiklerini de koparabilirler. Bazı kanser tedavileri: Kemoterapi ve radyoterapiler saç dökülmesine neden olabilir. Kişide büyük bir endişe uyandırsa da bu tip saç dökülmesi genellikle kalıcı değildir. Menapoz: Menapoz sırasında saç kaybı sık görülür. Bu kayıp genellikle geçicidir. Ancak 40 yaşın üzerindeki kadınlarda saçlarının 20’li yaşlarındaki gürlüğü beklenmez. Saç Dökülmesinde Diyetin Rolü Nedir? Bazı kişilerde ani olarak 7-8 kilo kaybı ile aşırı saç dökülmesi gelişebilir. Genellikle kilo kaybından 3- 6 ay sonra saç dökülmesi başlar. Fazla A vitamini içeren besinlerin tüketilmesi de saç dökülmesine neden olur. Vitamin hapları veya besin takviyesi hapları ile A vitamini aşırı tüketilebilir. Protein azlığında, saç gelişimi durur. Eğer bir kişi 2-3 ay proteinden fakir beslenirse, saç dökülmesi gelişir. Et, balık ve yumurta iyi birer protein kaynağıdır. Bu besinlerden zengin beslenilmesi ile saç dökülmesi duracaktır. Demir eksikliği de diğer bir nedendir. Kuru baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, yumurta ve et gibi gıdalar iyi birer demir kaynaklarıdır. Yanlış Saç Bakımı Dökülmeye Neden Olur mu? Sık uygulanan boya, renk açma ve perma işlemleri saç dökülmesine neden olabilir. Ayrıca sık kullanılan saç kurutma makinası, saç düzleştiricileri saçı kırılganlaştırır. Sıkı tel ve taç tokalar saçlarda kırık yapabilir. Lastik tokaların aralıklarla farklı yüksekliklerden takılması tek bir alanda saç kırıklarını önler. Sürekli uygulanan at kuyruğu, örgü gibi modeller traksiyon alopesisi denilen saç dökülmesine neden olabilir. Aşırı şampuanlamak, taramak veya fırçalamak saçlarda kırılmalara ve dökülmelere neden olabilir. Saçları ıslakken taramak veya kuru havlu ile sert kurulamak da önerilmemektedir çünkü saçlar ıslakken daha elastiktir ve kuru haline göre daha çabuk kırılır. Jöle, sprey gibi saç şekillendiricilerini uyguladıktan sonra saçları taramak yine saç dökülmesini arttırabilir. Saç Dökülmesinin Tedavisi Var mıdır? Saç dökülme nedenlerinin büyük bir kısmı tedavi edilebilmektedir. Tedavide en önemli basamak doğru teşhistir. Ayrıntılı öykü ve özgeçmiş sorgulaması, saçlı derinin muayenesi, gerekli olgularda kan tahlilleri, saçlı deriden alınan biyopsi örnekleri ve saç köklerinin mikroskop altında incelenmesi ile doğru tanıya ulaşılabilmektedir. Saçlı deri muayenesinde dökülmenin şekli, yaygınlığı, yerleşimi ve çekmekle dökülmesinin miktarı önemlidir. Saç dökülmesi tiplerine göre farklı tedaviler bulunmaktadır. Çoğunlukla saç dökülmesi geri dönüşlüdür. Kansızlık veya tiroid hormon bozuklukları gibi altta yatan hastalıkların düzeltilmesi ile saç dökülmesi durmaktadır. Erken dönemde tedavi önemlidir. Geç dö- nemde bazı dökülme tiplerinde geri dönüşsüz saç kayıpları gelişebilir. Bu durumda saç ekimi yöntemleriyle başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Dalı’nda muayene olan hastaların birçoğu saç hastalıkları nedeniyle bölümümüze başvurmaktadır. Saç hastalıklarının büyük bir kısmını oluşturan saç dökülmeleri konusunda yaptığımız çalışmalar uluslararası tıp dergilerinde kabul edilerek yayınlanmıştır. 2012 yılı itibariyle anabilim dalımızda, saç yoğunluğunu, büyüme hızını saptayabilen, uygulanan tedavilere verilen cevabı izleyebilen bilgisayar destekli ‘Dijital fototrikogram’ sistemi de bulunmaktadır. Bu ağrısız yöntem sayesinde, saçlar detaylı bir şekilde muayene edilebilmektedir. EXCIMER LAZER TEDAVİSİ Konusunda deneyimli uzmanlarımızın üniversite hastanemizdeki yüksek teknolojiye sahip cihazları kullanarak gerçekleştirdiği refraktif cerrahi operasyonlar ile hayat boyu kusursuz görüşün keyfini çıkaracaksınız. GÖZÜNÜZÜ ŞANSA DEĞİL, İŞİN UZMANLARINA EMANET EDİN. Randevu ve Bilgi için: 0312 223 33 22 Mutlukent Mahallesi 1963 Sokak, No: 17 BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ ÜMİTKÖY POLİKLİNİĞİ Göz Hastalıkları Anabilim Dalı Telefon: +90 312 235 70 50-236 07 70-235 11 13-235 90 66-235 50 89-235 50 83 Faks: +90 312 236 44 49 www.baskent-ank.edu.tr/Merkezler/umitkoy REFLÜ Doç. Dr. Murat KORKMAZ Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi İç hastalıkları ve Gastroenteroloji Anabilim Dalı Tanım; Gastroözofageal reflü; mide içeriğinin yemek borusuna, hatta ağıza kadar geri kaçmasına denir. Aslında reflü sağlıklı bebek, çocuk ve yetişkinlerde normal şartlarda olabilen bir durumdur. Bu durum genellikle seyrek olur ve kişiyi rahatsız eden şikayetlere yol açmaz. Gastroözofageal reflü hastalığı dediğimizde ise mideden göğüs orta kesimine uzanan yanma, ağza acı-ekşi su/tat gelmesi gibi şikayetlerin haftada iki veya daha sık oluşması hali aklımıza gelmektedir. Bazen de bu geri kaçak durumu ses telleri ve civarına kadar ulaşır ve ses kısıklığı, kuru öksürük, vs gibi şikayetlere de yol açabilir. Reflü oluşma mekanizmaları birçok farklı faktör hep beraber normalde oluşan reflünün şikayet vermesini, hasar oluşturmasını engeller ve kişi normal hayatını sürdürür. Yemek borusu ile midenin birleştiği yerin anatomik özelliği, diyaframın varlığı, göğüs ve karın içi basınç farklılıkları, yemek borusunun mide ile birleştiği açı bir bütün olarak geri kaçak oluşmasını engelleyen önemli bir diğer mekanizmadır. Mide fıtığı denilen durum midenin karın içinde olması gereken kısmının diyaframdan geçerek yukarı doğru göğüs boşluğuna doğru kısmen yer değiştirmesidir. Nedeni tam bilinmez fakat obes, gebe, ileri yaşlı kişilerde daha sık görülen bu durum yukarıda anlatılan geri kaçak için koruyucu mekanizmaların bir çoğunun bozulmasına neden olarak kişide reflü oluşma ihtimalini artırır. Yediğimiz gıdalar mideye yaklaşık 25 cm uzunluğunda 25 mm genişliğinde yemek borusu dediğimiz bir organla iletilir. Yemek borusunu oluşturan kasların özelleşmiş kasılma-gevşeme özellikleri sayesinde yediklerimiz gıdalar , içtiğimiz sıvılar mideye iletilir. Yemek borusunun mide ile birleştiği alt uçta daha da özelleşmiş bir kas yapısı bulunur; buna alt özofagus sfinkteri denir. Normal halde bu kas yapı sürekli kasılı halde bulunur. Yutmaya cevaben gevşer ve gıdalar mideye geçer, sonra tekrar kasılır ve geri kaçağı önler. Ayrıca geğirme ile mide gazının atılması gereken durumlarda da gevşeyerek kişinin rahatlamasını sağlar. Bazı kişilerde bu kas yapı olması gereken tonda değil de daha gevşek bir halde bulunur ve geri kaçak oluşma ihtimalini artıran bir duruma yol açabilir. Reflü İlişkili Şikayetler Bu mekanizmanın dışında tükürüğün aşağıya doğru yıkayıcı etkisi, tükrük içeriğinin alkali yapısı, yemek borusu iç yüzeyini oluşturan hücrelerin ve kan dolaşımının özellikleri gibi Aslında yukarıda anlatılan tipik şikayetler varsa, hayat tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi ile de düzelme oluyorsa, endişe verici şikayetler yoksa tanısal bir işlem yapılmasa bile olabi- Aslında en tipik iki şikayet haftada iki veya daha sık olmak kaydıyla mideden yukarı doğru göğüs arkasında uzanan yanma hissi ve ağıza acı-ekşi tat gelmesidir. Daha seyrek olan şikayetler arasında ise; mide ağrısı, göğüs ağrısı, yutma güçlüğü, seste kabalaşma, boğaza bir şey yapışma hissi, sık tekrarlayan akciğer infeksiyonları, diş hastalıkları, kronik sinuzit sayılabilir. Hastalarda yutma güçlüğü, yutma sırasında takılma hissi, nedeni açıklanamayan kilo kaybı, göğüs ağrısı, kanama varlığında ise acilen doktora başvurmalı ve reflü dışı başka ciddi bir hastalık olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır. Tanı lir. Arada kalınan durumlarda, endişe verici şikayetler varlığında ise mutlaka olası diğer önemli hastalıklar ekarte edilmelidir. Endoskopi işlemi ince, orta sertlikte, eğilip bükülebilen, ucunda bir ışık ve kamera sistemi olan bir alet ile yemek borusu, mide ve ince barsağın ilk kısımlarının incelenmesidir. İşlem sırasında hasta uyutulursa oldukça konforlu, riski-yan etkisi minimal oldukça güvenli bir işlemdir. Yaklaşık 5-10 dakika sürer. Reflünün verdiği bir hasar varlığı, reflüye zemin hazırlayan anatomik bir problem varlığı, reflüye ait gelişebilecek hücresel değişiklikler (Barret’s özofagus gibi), hatta kanser varlığı endoskopi ile görülebilir, şüpheli yerlerden biyopsi alınarak patolojik inceleme yapılabilir, hatta tedavi edici bazı işlemler bile yapılabilir. Hastaların yaklaşık yarısında endoskopi görüntüleri normal olup buna rağmen reflü olabilir. Bu duruma hasar yapmayan reflü hastalığı (non eroziv reflü hastalığı) denir. Bu olgularda klinik şikayet ve tedaviye cevap önem taşır. Endoskopi dışında yemek borusuna asit kaçağını ölçen, yaklaşık bir gün kişinin üzerinde kalan, daha sonra kayıtların bilgisayar ortamında değerlendirilip yorumlandığı 24 saat pH ölçümü tanısal olarak oldukça duyarlı olmasına rağmen günlük pratikte pek kullanılmayan bir yöntemdir. Akademik amaçlı, şüpheli durumlarda, cerrahi öncesi tercih edilebilir. Manometri denilen yöntem de yemek borusunun kasılmasını, gevşemesini, yemek borusu alt uçtaki özelleşmiş kas yapısının etkin açılıp, kapalı durabilme özeliklerini ölçebilir. Tanıda şüphe varsa, olası başka tanıları dışlamak için, cerrahi öncesi yapılabilir. 31 Mayalı yiyecek ve içecekler, susam, nane, narenciye, sigara ve alkolün yanında; karın içi basıncı artıran durumlar, ağırlık kaldırma, ıkınma, sıkı-dar kıyafetler ve korseler reflüyü artırır. Asit kaçağının yarattığı sorunlar Aslında düzgün tedavi edilen, tedaviye uyumlu çoğu hastada ciddi bir sorun oluşmaz. Bazı hastalarda yemek borusu alt bölümünde ülserler oluşabilir, ülserlerden kanama olabilir, iyileşirken yerinde çekinti-büzülmelere neden olabilir ki bu da yutma güçlüğü-takılma hissine yol açabilir. Bazı hastalarda iyileşmeyen gıcık şeklinde öksürük, ses problemleri, diş eti hastalıklarına yol açabilir. Uzun süreli reflüde çok az bir hasta grubunda kalıcı hücresel değişiklikler gelişebilir. Barret’s özofagus denilen bu durumda hastaların az bir kısmında da yemek borusu kanserine doğru ilerleme potansiyeli olan daha ciddi hücresel değişiklikler gelişebilir. Sayılan bu bulgular endoskopi ve biyopsi ile tespit edilebilir. Bu yüzden gerekli durumlarda hastalar endoskopi ve biyopsi ile takip edilmeleri gerekebilir. Tedavi Reflü hastalığı aslında medeniyetin nimetlerinin, konforun, aşırı tüketim ve hareketsiz yaşamın bize bir armağanıdır demek yanlış olmayacaktır. Gelişmiş zengin ülkelerde, aşırı kilolularda daha sık görülmesi bunu destekler. Reflü olayı mekanik olarak mide içeriğinin geri kaçma olayıdır. Asıl olarak bu durumu düzeltecek-engelleyecek kalıcı bir cevap sağlayacak bir ilaç henüz mevcut değildir. En sık kullanılan asit salgısını baskılayan ilaçlar geri kaçan mide içeriğinin yemek borusunu tahriş edip şikayet vermesini engelleyerek fayda sağlar. Fakat bunların etkisi en fazla bir gün sürer, mide her gün yeni asit salgılayacak hücreler ürettiği için, ertesi gün yeni ilaç alınmadığında, ya da iyileşme dönemi ardından bir süre sonra şikayetlerin tekrarlama ihtimali çok yüksektir. Farklı bir tür ilaç grubu da mide ve yemek borusunun duvarını sıvayarak, bir koruyucu tabaka oluşturarak, asiti nötralize ederek fayda sağlar. Ama bu durum da kalıcı bir çözüm değildir, etki süresi daha kısa, fakat etkinliğin başlama zamanı daha hızlı, yan etkisi daha az bir tedavi yöntemidir. Son bilgilerimize göre ilaç tedavisini süre olarak yıllarca dahi güvenle önerebilmekteyiz. Yurt dışında 15-18 yıl sürekli ilaç alınmasının bile güvenilir ve uygulanabilir olduğu bilimsel makalelerde bildirilmiştir. Fakat diğer taraftan hiçbir ilaç saf masum olmadığı gibi, bu ilaçların da uzun süre kullanımında artık son yıllarda bazı sorunlar bildirilmeye başlanmıştır. Bunların arasında kemik erimesi, demir emilimin bozulması, zatürre gelişmine zemin hazırlaması, midede minik poliplerin oluşması, bazı kalp ilaçları ile etkileşme sonucu etkinliklerini azaltması sayılabilir. Bu gibi sorunlar her hasta için ayrı ayrı ele alınıp doktorun ve hastanın beraber konuşup, hastanın bilgilendirilip, gereken önlemlerin alınması, ilaç kullanımında oluşabilecek kar-zarar profillerinin değerlendirilmesi ile yönetilmesi gereken durumlardır. Son yıllarda uygulanan bazı endoskopik tedavi edici yöntemler ile ilgili çok sayıda veri birikmeye başlamıştır. Yemek borusu alt ucundaki gevşekliği gidermeye yönelik o bölgeye dikiş atılması, radyofrekans dalgalarla yakılarak büzüştürülmesi işlemlerinin sonuçları hakkında veriler farklılık göstermekle beraber başarı oranları cerrahiden daha düşüktür ve saygın birçok kuruluş da artık çok fazla önermemektedir. Cerrahi yöntemle artık laparoskopik olarak yani kapalı denilen büyük kesiler yapılmadan, iz bırakmadan bozulmuş anatomik yapıyı düzeltici işlemler uygulanabilmektedir. Tecrübeli ellerde, iyi seçilmiş vakalarda sonuçlar yüz güldürücü olabilir. Genç, erkek, ilaç tedavisine cevap veren hastalar cerrahi için uygun adaylar olabilir. Cerrahi gereksinimin olup olmadığının kararı gastroenteroloji hekimi ve hastanın beraber konuşup tartışıp alması gereken bir karardır. Cerrahi sonrası ilaç ihtiyacının hala sürmesi, şişkinlik –gaz çıkaramama, yutma güçlüğü gibi rahatsızlıklar oluşabilir. Cerrahi tedavinin kanser yada Barret’s özofagus denilen hücresel değişiklikleri önleyici etkisi yoktur. Aslında her hastanın hatta her sağlıklı kişinin uyması gereken diyet, hayat tarzı düzenlemeleri reflünün oluşmaması, yada tedavisi için en önemli unsurlardır. Fazla kilosu olanlar mutlaka zayıflamalı, ideal kilolarına ulaşmalı yada yaklaşmalıdır. Bir oturumda mide çok fazla gıda ile doldurulmamalı, tam doygunluk hissine ulaşmadan sofradan kalkılmalıdır. Gerektiğinde ara öğün gibi, fazla kalorili olmayan gıdalar ile aralarda takviye yapılabilir. Her türlü bol kalorili gıda, içecek, yağlı, salçalı, baharatlı, asidik içerikli gıda ve içecekler reflüyü artırır. Mayalı yiyecek ve içecekler, susam, nane, narenciye reflüyü artırır. Sigara-alkol reflüyü artırır. Bunlardan sakınmak gerekir. Diğer yandan da bazen hastalara öyle diyetler verilmektedir ki normal yaşamı son derece güçleştirmekte, kişiyi çaresiz bırakmakta ve diyeti tamamen bırakıp işlerin büsbütün kötüleşmesine yol açabilmektedir. Bu yüzden aslında bu genel bilgiler verildikten sonra her hastaya göre diyeti bireyselleştirilmeli, ona daha fazla dokunan yada hiç dokunmayan gıdalar belirlenerek nispeten daha kolay ve uygulanabilir bir liste hazırlanmalıdır. Karın içi basıncı artıran durumlar; ağırlık kaldırma, ıkınma, sıkı-dar kıyafetler, korseler reflüyü artırır. Yemek yedikten sonra hemen yatar pozisyona geçilmemelidir hatta mümkünse yürüyüş yapılmalıdır. Gece uyumadan önceki son 3 saat içinde mümkünse pek bir şey yememek lazımdır. Bu önlemler yeterli olduğunda her hastanın yatak başını kaldırması yada reflü yastığı kullanması gerekli değildir. Hastalar mutlaka önce diyet ve yaşam tarzı değişikliklerini uygulamalı, bu önlemler yetersiz kaldığında da ilaç tedavisi, sonrasında da cerrahi tedavi düşünülmelidir. Bu önlemlere uymadan sadece ilaç yada ameliyattan fayda beklemek çok akılcı bir yaklaşım değildir. Sağlıklı beslenen, ideal kiloda, egzersiz yapan, aktif bir hayatı olan, mümkün olduğunca doğal ve dengeli beslenen kişilerde reflünün daha az olacağı akıldan çıkarılmamalıdır. 33 OSTEOPOROZ (KEMİK ERİMESİ) Prof. Dr. Metin KARATAŞ Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı Osteoporoz nedir? Osteoporoz ülkemizde halk arasında “kemik erimesi” olarak da adlandırılan metabolik bir kemik hastalığıdır. Osteoporoz kemiğin yoğunluğunda azalma, kemik dokusunda azalma, kemiğin mikro yapısında bozulma, kemiğin dayanma gücünde azalma ve daha kırılgan hale gelmesi ile karakterize bir iskelet hastalığıdır. Varlığında iskelet zayıflar ve kırık oluşma riski artar. Omurlar, kalça (femur kemiği) el bileği ve kaburgalar osteoporoz varlığında kırıkların en sık izlendiği bölgelerdir. OP neden bir halk sağlığı sorundur? Toplumların yaş ortalamasında artışla paralel olarak osteoporoz sıklığıda giderek artmaktadır. Hem kadın hem de erkek cinsiyetini, özellikle 50 yaş üstü popülasyonu ilgilendiren bir problemdir. Osteoporozun sıklığı ve kırıklar ile olan ilişkisi bu hastalığı onemli bir halk sağlığı sorunu haline getirmektedir. Elli yaşından daha büyük insanlar arasında her 2-3 kadından bir tanesinde ve her 8 erkekten bir tanesinde yaşamları süresince bir kırık gelişir. 45 yaşından sonra gelişen kırıkların %70’i osteoporoz ile ilişkilendirilmektedir. Osteoporoz ne tür yakınmalara yol açar? Komplikasyonları nelerdir? Osteoporoz yıllarca hiçbir bulgu ya da yakınma oluşturmaksızın hastalar tarafından fark edilmeden var olabilir. Sıklıkla ilk bulgu ve komplikasyon ağrılı bir kırıktır. Bazen sessiz kırıklarda izlenebilir ancak genel olarak osteoporoza bağlı kırık oluştuğunda ortaya çıkan temel yakınma ağrıdır. Osteoporozu olan hastalarda omur ve ayak kırıklarında sıklıkla düşme ya da travma öyküsü yoktur. Omur kırıklarında genellikle kırık bölgesinde orta hatta her iki yana yayılan keskin ve şiddetli bir bir bel ya da sırt ağrısı izlenir. Tipik olarak ağrı aktivite ile artar. Ağrı haftalar içinde azalmakla beraber aylarca devam edebilir. Kronik dönemde boyda kısalma, omurga deformiteleri, duruş bozuklukları, kronik bel ve sırt ağrıları izlenebilir. Kalça ve el bilek-ön kol kırıkları genelikle düşme sonucu ortaya çıkarlar. Kalça kırıklarında iyileşme yavaş ve yeterli değildir. Bu nedenle genellikle cerrahi onarım gerektirir. Özellikle ileri yaşta kalça kırığı sonrası olguların %30’a yakını uzun süreli yatağa bağımlı ve bakıma muhtaç olabilmektedir. Bu durum ciddi ek sağlık sorunlarına yol açmakta ve özellikle kırık sonrası ilk yıl içinde hastaların yaklaşık %20’si kaybedilmektedir. Normal Kemik osteoporotik kemik 35 Kemiğin gücünü ne belirler? Kemik yoğunluğu ne kadar yüksek olursa kemik o kadar güçlüdür. Bunun için en temel unsur genetiktir ancak çevresel faktörler ve bazı ilaçlarda katkıda bulunur. Normal kemik yoğunluğu doğumdan sonra tüm çocukluk boyunca artar ve genellikle 25 yaş civarında en yüksek düzeye ulaşır. Bu dönemde ne kadar güçlü bir kemik yapısına ulaşılırsa ilerleyen yaşlarda osteoporoz gelişme riski o kadar az olacaktır. 35 yaşından sonra her iki cinstede yılda ortalama %0,30,5 oranında kemik yoğunluk kaybı gerçekleşir. Osteoporoz nedenleri ve risk faktörleri nelerdir? Normal kemik dokusunda sürekli ve dengeli bir yıkım ve yapım döngüsü söz konusudur. Bu dengenin yıkım lehinde bozulması sonucu osteoporoz ortaya çıkar. Kemik oluşumu için kalsiyum ve fosfat iki temel mineraldir. Eğer vücuda yeterli kalsiyum girişi olmazsa kemik dokusu zayıflar ve daha kırılgan hale gelir. Osteoporozun en önemli nedeni kadınlarda östrojen erkeklerde ise androjen hormonlarının eksikliğidir. Kadınlarda menapoz sonrası düşen östrojen seviyelerine bağlı hızlanan kemik kaybı kadınlardaki osteoporozun en önemli sebebidir ve postmenapozal osteoporoz olarak adlandırılır. Kadınlar menapoz sonrası ilk 5-10 yıl içinde yılda %2-4 toplamda %25-30 kemik yoğunluk kaybına maruz kalırlar. Osteoporoz gelişimi için risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir: •Kadın cinsiyeti •İnce ve narin fiziksel yapı (minyon tip) •Beyaz ırk •Ailede osteoporoz ve kırık öyküsü varlığı, özgeçmişinde kırık öyküsü varlığı •Östrojen seviyelerinin düşük olması (menapoz sonrası dönem, erken menapoz, geç menarş, adet düzensizliği ve/veya yokluğu..) •Doğum yapmamış olmak •Erkeklerde testosteron düşüklüğü •Sigara kullanmak •Beslenme bozuklukları •Kalsiyum alımında yetersizlik •Vitamin D eksilkiği •Aşırı alkol, kafein ve protein tüketimi •Hareketsiz yaşam biçimi-egzersiz yapmamak •Bazı ilaçlar (kortizon, fenitoin…) •Bazı kronik romatizmal hastalıklar (romatoid artrit, ankilozan spondilit …) •Hareketsizliğe neden olan hastalıklar (inme, omurilik yaralanması vb) •Bazı endokrin hastalıklar OP tanısı nasıl konulur? DXA (Dual Enerji X-Ray Absorbsiometri) yöntemi referans tanı yöntemidir Bu yöntem kemik yoğunluğunu kalçadan, bel omurlarından ve önkoldan ölçer. 5-15 dakika zaman olan bu yöntem ile ölçülen yoğunluk değeri aynı cins ve ırka ait genç erişkin toplum ortalamasıyla ve hastanın yaş grubundaki toplum ortalaması ile karşılaştırılarak sapma değerleri hesaplanır. Kemik yoğunluk ölçümü kimlere yapılmalı? Bu konuda düzenlenmiş rehberlere göre şu kişilerde DXA testi yapılmalıdır •65 yaş altında olup osteoporoz için risk faktörlerine sahip olan menapoz sonrası kadınlar •65 yaş üstü tüm kadınlar •Kırığı olan tüm menapoz sonrası kadınlar •Osteoporoz gelişimi için risk oluşturan diğer hastalıklardan birine sahip olmak Osteoporoz önlenebilir mi? Gelişmiş osteoporoz nasıl tedavi edilir? Osteoporozun önlenmesi ve tedavisi birbiri ile örtüşen alternatifler içerir. Temel hedef kemik kaybının azaltılması, kemik yoğunluğunun ve kemiğin gücünün arttırılması yoluyla kırıkların önlenmesi ya da riskin azaltılmasıdır. Ancak gelişmiş osteoproz varlığında zayıflamış kemiğin tamamen yeniden yapılanmasını sağlayabilecek bir alternatif yoktur. Bu nedenle en önemli unsur osteoporoz gelişiminin önlenmesidir. Öncelikle kırık riskinin belirlenmesi gerekir. Bunun için hastanın kemik yoğunluk ölçümü ile beraber kişilere ait risk faktörleri ve o topluma ait veriler kullanılarak hesaplamalar yapan yöntemler kullanılabilir. Osteoporozun tedavisi ve önlenmesine yönelik alternatifler şunlardır: 1.Yaşam tarzına yönelik değişiklikler: Sigaranın bırakılması, aşırı alkol alımının engellenmesi, düzenli vücut ağırlığını taşıyan egzersizler yapılması, dengeli bir diyet ve yeterli kalsiyum ve D vitamini alınması 2.Kemik kaybını azaltan ve kemik gücünün arttırılmasına yönelik ilaçlar 3.Kemik yapımını arttıran ilaçlar Ne tür egzersizler önerilmektedir? Osteoporozda egzersizin doğrudan ve dolaylı etkilerinden söz edilebilir. Kemik dokusunun yüke maruz kalması normal yeniden yapılanma süreci için gereklidir. Doğrudan etki olarak vücut ağırlığını taşıyarak yapılan düzenli yürüyüş,, jogging, bisiklet gibi egzersizler ve güçlendirme egzersizleri sonucu kemik yoğunluğunda artış kaydedilebilir. Ek olarak düzenli egzersizin kas gücünde artış, denge ve koordinasyon artışı gibi dolaylı etkileri düşme riskini azaltarak kırık riskini azaltır. Egzersiz programı süre, sıklık ve ağırlığı, kırık riski duzeyi, yaş gibi faktorler ve hastanın özellikleri gözönüne alınarak düzenlenmelidir. Egzersizlerin ağırlık düzeyi uygun bir şekilde ayarlanmazsa kırık riski artacak ve hatta kemik kaybı daha fazla olacaktır. Özellikle kalp hastalığı, obesite, diabet, hipertansiyon gibi diğer sistemik hastalıkları olan hastalarda ve yüksek kırık riskine sahip hastalarda egzersiz programının bir hekim tarafından düzenlenmesi ve periyodik olarak takip edilmesi uygun olacaktır. Düzenli egzersizin kemik yapıya olumlu etkileri çok açıktır ancak aşırı yoğun aktivitenin de tam tersi yönde etkileri olabileceği gerçeği akılda tutulmalıdır. Kalsiyum ne kadar önemli? Kemik mineralinin temel taşı kalsiyumdur. Her iki cins içinde güçlü ve sağlıklı kemiklere sahip olmak çocuklukta ve adolesan dönemde yeterli kalsiyum alımı ile olasıdır. Alınan kalsiyum miktarı her yaşta kemik kitlesi ile doğrudan ilişkilidir. Osteoporoz tedavisinde de yeterli miktarda kalsiyun desteği şarttır ancak yeterli değildir. Özellikle kadınlarda menapoz sonrası erken dönemde yeterli kalsiyum alımına rağmen hızlı kemik kaybı olabilir. Osteoporoz olsun ya da olmasın herkesin aşağıdaki miktarlarda kalsiyum alması gerekmektedir. •1-10 yaş arası çocuklarda 800 mg/gün •Erkeklerde, menapoz öncesi kadınlarda ya da menapoz sonrası ancak östrogen kullanan kadınlarda 1,000 mg/gün •Gençler ve genç erişkinlerde(11-24 yaş) 1200 mg/gün •Östrogen kullanmayan menapoz sonrası kadınlarda 1500 mg/gün •Hamile ve emziren kadınlarda 1200-1500 mg/gün •Günlük toplam kalsiyum alımı 2000 mg’ı geçmemelidir. Günlük kalsiyum ihtiyacı gıdalarla karşılanır. Kalsiyumdan zengin besinlerin başında biyoyararlığı en fazla olan sut ve sut urunleri gelmektedir. Yoğurt laktoz eksikliği olan kişilerde bile iyi tolere edilir ve her yaş icin iyi bir secenektir. Süt ürünleri dışında soya fasülyesi, fındık, nohut, barbunya, susam ve badem, asma yaprağı, pekmez gibi besinler yüksek kalsiyum içerikleri ile süt ürünlerine alternatif oluştururlar. Lifli sebzeler yukarda saydığımız besinlere göre daha düşük (orta düzeyde) kalsiyum içeriğine sahiptirler. Birçok incelemede insanları besinlerle aldıkları kalsiyum miktarının alınması gerekenden daha düşük olduğu gösterilmiştir. Gıdalarla alımın yetersiz kaldığı böyle durumlarda kalsiyum preparatları kullanılmaktadır. D-Vitamini kullanmak gerekli mi? Kemiğin yoğunluk ve gücünün sağlanması ve sürdürülmesi için kalsiyumla beraber yeterli miktarda D-vitaminin alınması gereklidir. D vitamini kalsiyumun barsaklardan emilimine ve kemik dokuya yerleşmesine yardım eder. D-Vitamini besinlerle alınabilir ya da ciltte üretilebilir. Ciltte D-Vitamini üretimi cildin güneş ışınlarına maruz kalması ile ilişkilidir bu nedenle yaşanan coğrafi koşullar ve mevsimlere göre farklılıklar izlenir. D-Vitamin eksikliği yoğun güneş alan bölgelerde dahi oldukça yaygın bir problem olarak karşı- mıza çıkmaktadır. Bu nedenle D-Vitaminin ilaç olarak alınması ya da besin maddelerin D-Vitamini ile zenginleştirilmesi önerilmektedir. Alıınması gereken günlük D-Vitamini miktarları şu şekildedir: •70 yaş üstü kadınlarda 800 ünite/gün •Diğer yaş gruplarındaki kadınlarda, erke ve çocuklarda 600 ünite/gün •1 yaşından küçük çocuklarda 400 ünite/ gün Eğer kişinin osteoporozu varsa kalsiyum ve diğer osteoporoz ilaçlarına ek olarak 8001200 ünite/gün D-Vitamini önerilmektedir. Osteoporoz tedavisinde ne tür ilaçlar kullanılmaktadır? D-Vitamini ve kalsiyuma ek olarak osteoporoz tedavisinde kalsiyumun kemikten uzaklaştırılmasını ve kemik yıkımını önlemeye yönelik ilaçlar ve bazı özel durumlarda yapımı arttırmaya yönelik farklı ilaçlar kullanılabilir. Hastanın hangi ilacı kullanacağına genel klinik özellkleri, eşlik eden tıbbi sorunları, yaşı ve risk faktörlerine göre hekim karar verecektır. Osteoporoz nedeniyle tedavi almakta olan hasta nasıl takip edilmeli? Osteoporoz tedavisinde en temel amaç gelecekte oluşabilecek bir kırığın önlenmesidir. Tedaviye yanıtın sadece kemik yoğunluk skorlarına bakarak takip edilmesi doğru değildir. Tedavi ile ortaya çıkan kemik yoğunluğundaki artış çok yavaş ve küçük miktarlarda gerçekleşmektedir ve ölçüm hatası sınırları içindedir. Bu nedenle yılda bir gibi kısa aralıklarla elde edilen skorlara bakıp yorum yapmak ve tedaviyi değiştirmek doğru değildir. Ancak bu konuda ülkemizde geçerli olan mevzuat nedeniyle özellikle Sosyal Güvenlik Kurumu aracılığı ile ilaç alan hastalarda her sene düzenli olarak kemik yoğunluğu ölçümü yaptırmak zorunluluğu vardır. Bu ölçümlerde belirlenmiş T-skor kriterlerini taşıyor olmak koşulu ile rapor düzenlenerek 1 yıllık ilaç kullanımı sağlanmaktadır. 37 ANNE SÜTÜ VE EMZİRME Diyetisyen Gaye OLTULU Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Beslenme ve Diyet Bölümü Yapılan araştırmalar, anne sütü alan bebeklerin bazı kanser türlerine karşı korunduğu, şeker hastalığına yakalanma risklerinin azaldığı, obeziteden korundukları, zeka puanlarının yüksek olduğunu ortaya koymuştur. Emzirme, süt dışında anne ve bebek arasında fiziksel bir ilişkiyi, ten temasını ve kucaklaşmayı da sağlar. Bebek annesini emerek beslenirken bir taraftan da anne ile anlamlı, güvenli ve dokunmayı gerektiren bir ilişki, bir diyalog geliştirir. Emzirme insan yaşamının en az 4 milyon yıl kadar eski bir tecrübesidir. Anne sütü insanın ilk besini olmasının yanısıra insan yavrusuna, onun metabolik ve sindirim kapasitesine uygun olan tam ve gerçek bir biyolojik oluşumdur. Süt Üretiminin Başlaması Süt hormonlarının ve reflekslerinin etkisi sonucu üretilir. Memenin içinde süt salgılayan milyonlarca küçük kesecik (alveol) vardır. Prolaktin denilen hormon bu keseciklerin süt salgılamasını sağlar. Bu keseciklerin çevresinde, kasıldıklarında sütü meme ucuna doğru sağan kas hücreleri vardır. Oksitosin denilen hormon da bu kas hücrelerinin kasılmasını sağlar. Sütün meme ucuna doğru taşınması için de küçük kanallar vardır. Meme ucunun etrafındaki kahverengi halka gibi görünen areolanınyakınlarında bu kanallar genişleyerek bir süt havuzu yaparlar.Bebek emmeye başladığında dil ve ağız meme ucunu uyarır. Meme ucundaki sinirler annenin beynine “bebek süt istiyor” mesajı gönderir. Beyin de cevap olarak prolaktin ve oksitosin hormonlarının üretilmesini emreder. Prolaktin beslenme sonrası çalışır ve bir sonraki beslenme için süt yapar. Oksitosin bebek emerken çalışır ve o anki beslenme için sütün akışını sağlar. Oksitosin refleksi annenin duygu ve düşüncelerinden etkilenebilmektedir. Eğer anne mutlu, huzurlu ve sakin ise sütü artar. Tam aksine mutsuz ve kaygılı ise süt akışı azalabilir. Emzirmenin Anne Ve Bebek İçin Yararları Anne sütü mikropsuzdur. Ayrıca ideal sıcaklıkta ve hazırdır. Anne nerede olursa olsun bebeğini rahatlıkla herhangi bir hazırlık yapmadan emzirebilir. Bebeğin emmesi annenin rahmininkasılmasına sebep olarak doğum sonrası kanamanın azalmasını sağlar,bu da anneyi kansızlıktan koruyabilir.Ayrıca annede yumurtalık ve meme kanseri riskini de azaltır.Bunların yanısıra emziren kadın gün içinde daha çok enerji harcamakta,böylece gebelik öncesi vücut ağırlıklarına dönmeleri daha kolay olmaktadır. Anne sütü ile beslenme bebeğin anne sütü içmesinin çok ötesindedir. Emzirme anne ve bebek için sayısız yarar sağlamaktadır. Anne sütü yaşamın ilk ayları için en uygun besindir, çünkü bebeğin fiziksel gelişimi için esas olan maddeleri uygun oranlarda içerir. Kolay sindirilir, bebeği enfeksiyonlara karşı korur. Özellikle 0-1 yaş döneminde idrar yolu enfeksiyonu, üst solunum yolu enfeksiyonu, kulak enfeksiyonu, astım, alerji, ishal, kabızlık gibi birçok rahatsızlığa karşı koruyucudur.Anne sütü alan bebeklerin bazı kanser türlerine karşı korunduğu,şeker hastalığına yakalanma risklerinin azaldığı, obeziteden korundukları, zeka puanlarının yüksek olduğu yapılan çalışmalarla ortaya konmuştur. Bu demektir ki, anne sütü kişiyi ilerleyen yaşlarında da korumaya devam etmektedir. Anne sütü ile beslenen bebeklerin barsaklarında bakteriyel bir flora gelişir ki bu da onları barsak enfeksiyonlarına karşı koruyan önemli bir sistemdir. 39 Emzirmeye Başlarken Anne Ve Bebeğin Vücut Pozisyonları Bir emzirme fotoğrafına baktığınızda bebeğin ve annenin vücut pozisyonları çok şey anlatır. Bebeğin memeyi doğru tutabilmesi için annenin bebeğini doğru tutması gerekir.Bunun için de annenin rahat oturması ve sırtını mutlaka bir yere dayaması gereklidir. Bu , annenin sırt kaslarını dinlendireceği için olabilecek sırt ağrılarını da azaltacaktır.Anne ayaklarını yere basmalı veya uzatmalıdır. Anne bebeğe doğru eğilmemeli, bebek memeye doğru gelmelidir. Bebeğin midesi anne midesine karşı olmalı, anneye vücuduyla birlikte tam dönük, başı ve ayakları düz bir hatta olmalıdır. Anne hangi memesini emzirecekse o taraftaki kolunu uzatarak eliyle bebeğin poposundan desteklemelidir. Bebeğin burnu meme ucuyla aynı seviyede olmalıdır. Annenin kucağında pozisyonu iyi ve memeyi doğru tuttuysa burun delikleri açık kalacaktır. Bu nedenle annenin memesini parmaklarıyla bastırarak tutması (makaslama) gereksizdir ve memeyi bebeğin ağzının dışına çekebilir. Anne baş parmağı üstte (areolanın çevresinde), diğer parmaklar altta kalacak şekilde “C” şeklinde memesini tutmalıdır. Emme sırasında bebeğin çenesi annenin memesine değmelidir. Bebeğin ağzı en geniş şekilde açık olmalı ve kahverengi kısmı da alabilmelidir. Bebeğin dudakları özellikle alt dudak dışarı doğru dönmelidir. Bebek doğru tuttuysa yavaş ve derin emecektir. Bebeğin yutkunduğu duyulabilir. Emzirme sırasında annenin canı acımıyorsa herşey yolunda demektir. Unutulmamalıdır ki, anne kucağında doğru pozisyon ve memede doğru tutuş meme ucu yaralarını önlediği gibi memenin de iyi boşalmasını sağlayacağı için meme sorunlarını da (tıkanıklık, doluluk ve mastit gibi) en aza indirecektir. Emzirme Pozisyonları Anneler ve bebeklerin bu konuda tercihleri farklı olabilmektedir. Bu nedenle hiçbir emzirme pozisyonu “ideal” olarak belirlenemez ancak sıklıkla kullanılan annenin oturarak ve bebeğini kucağına alarak yapılan emzirmedir. Emzirme anne için konforlu olmalıdır.Anne bebeğinin her beslenme zamanında onu istekle kucağına almalı ve bu değerli birlikteliğin keyfini çıkarmalıdır. Bebeğe ilk altı ay sadece anne sütü, ondan sonra da ek gıdalarla birlikte 2 yaşına kadar anne sütü almasının önerildiği düşünüldüğünde emzirme işi oldukça uzun soluklu bir süreçtir. Bu süreçte bazen mutlu ve rahat, bazen de uykusuz, mutsuz ve kaygılı olunabilmektedir. Anne kendini emzirme konusunda çaresiz ve yalnız hissetmemelidir. Böyle anlarda mutlaka bir emzirme danışmanına ulaşmaktan çekinmemelidir. SAĞLIKLI VE MUTLU GÜNLER DİLERİZ. ANLAŞMALI KURUMLAR LİSTESİ SİGORTA ŞİRKETLERİ 1- ACIBADEM SAĞLIK SİGORTASI A.Ş. 2- AK HAYAT SİGORTA A.Ş. 3- AMERİCAN LIFE HAYAT SİGORTA A.Ş. 4- ALLİANZ SİGORTA A.Ş. 5- ANADOLU ANONİM TÜRK SİGORTA A.Ş. 6- ANKARA ANONİM TÜRK SİGORTA A.Ş. 7- AXA SİGORTA A.Ş. 8- GROUPAMA SİGORTA A.Ş. 9- HALK SİGORTA (BİRLİK SİGORTA) A.Ş. 10-DABKOVİÇ DENİZ ACENTALIĞI 11-DEMİR HAYAT SİGORTA A.Ş. 12-DUBAİ-GROUP SİGORTA A.Ş. 13-EUREKO SİGORTA A.Ş. 14-ERGO SİGORTA A.Ş. 15-SOMPO JAPAN SİGORTA A.Ş. 16-GARANTİ SİGORTA A.Ş. 17-GENERALİ SİGORTA A.Ş. 18-GÜNEŞ HAYAT SİGORTA A.Ş. 19-GÜVEN SİGORTA A.Ş. 20-HDI SİGORTA A.Ş. 21- NTERGLOBAL/TAWUNİYA 22-INTER PARTNER ASSISTANCE 23-MAPFRE GENEL YAŞAM SİGORTA A.Ş. 24-MARM A.Ş. 25-MED-NET SAĞLIK 26-CGM MEDICAL BİLGİ SİSTEMLERİ A.Ş. 27-RAY SİGORTA A.Ş. 28-YAPI KREDİ SİGORTA A.Ş. 29-ZÜRİCH SİGORTA A.Ş. 30-ZİRAAT SİGORTA A.Ş. YABANCI SİGORTA VE ASSISTANCE ŞİRKETLER 1- BUPA INSURANCE LTD. İNGİLTERE 2- EURO-CENTER 3- EUROP ASSISTANCE 4- GMC SERVICES INTERNATIONAL FRANSA 5- MONDIAL ASSISTANCE 6- REMED ASSISTANCE 7- S.O.S. INTERNATIONAL AMBULANS SERVİSİ A.Ş. 8- TUR ASSIST 9- VANBREDA 10- ADAC BANKALAR 1- BANK ASYA A.Ş. 2-FORTİS BANK A.Ş. 3- ESBANK EMEKLİ SANDII VAKFI 4- T. EXIMBANK A.Ş. 5- T. İŞ BANKASI A.Ş. 6- ŞEKERBANK VAKFI 7- T.C. MERKEZ BANKASI 8- T.C. MERKEZ BANKASI SOSYAL GÜVENLİK VAKFI 9- TÜRKİYE VAKIFLAR BANKASI YRD. SAND. VAKFI 10-GARANTİ BANKASI A.Ş. TİCARET ŞİRKETLERİ 1- ANKARA SANAYİ ODASI BAŞKANLIĞI 2- ANKARA TİCARET ODASI BAŞKANLIĞI 3- ANADOLU A.T. SİGORTA (Personeli) 4- MİLLİ REASÜRANS T.A.Ş.VAKFI 5- İSVİÇRE BÜYÜKELÇİLİĞİ 6- KKTC SAĞLIK BAKANLIĞI 7- LİBYA BÜYÜKELÇİLİĞİ 8- SOSYAL GÜVENLİK KURUMU 9- TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ 10-T. MUHARİP GAZİLER DERNEĞİ GENEL BAŞKANLIĞI 11-T. GAZİLER KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA VAKFI 12-TÜRK GÜREŞ VAKFI 13-TÜRK TELEKOM VAKFI 14-TCDD VAKFI PİLOTAJ 1- HAN HAVACILIK BALONCULUK 2- HELİPOTUGAL S.A. 3-SİNDEL HAVACILIK 4-TÜRK HAVA KURUMU 5-YÜZÜAK HAVACILIK Mareşal Fevzi Çakmak Caddesi 10. Sokak, No: 45 Bahçelievler/ANKARA Tel: (0312)212 68 68 Faks: (0312) 223 73 33 www.baskent-ank.edu.tr
