WWF Türkiye Su Ayak İzi

Türkiye'nin Su Ayak İzi Raporu
SÜRDÜRÜLEBİLİR
ÜRETİM
SEMPOZYUMU
16 Aralık 2015
İzmir
Eren Atak
Doğa Koruma Sorumlusu
WWF Türkiye
WWF (Dünya Doğayı Koruma Vakfı)
1961
WWF, 1961
yılında
kurulmuştur.
+100
WWF, 5 kıtada
100’den fazla
ülkede faaliyet
gösterir.
+2000
WWF’nin
2.000’den fazla
doğa koruma
ve kırsal
kalkınma
projesi vardır.
+5 Milyon
WWF’ nin tüm
dünyada 5
milyondan fazla
destekçisi
bulunmaktadır.
WWF – Türkiye Ne için Çalışıyor?
Biyolojik
çeşitliliğin
korunması
WWF – Türkiye Ne için Çalışıyor?
İnsanlığın ayak
izinin
azaltılması
Su Riskleri Küresel Ajandada
Dünya Ekonomik Forumu – Küresel Risk Raporu, 2015
http://reports.weforum.org/
Su Risklerinin Başlıca Nedenleri
Nüfus Artışı
Tarım ve Enerji Sektörlerinde Üretim Artışı
Ekili Toprak Alanı, FAO, 2009
Uluslararası Ticaret Hacminin Artışı
İklim Değişikliği
Sürdürülebilir Olmayan Su Yönetimi
Suya Bakış Açısı ve Su Yönetimi
Ekolojik ve Ekonomik Kayıplar
1950-60’lar:
• Baraj yapımının altın
çağı
• Denize akan her
damla su ‘kayıp’
anlayışı
1970’ler:
• Minimum akış uygulamasının
geliştirilmesi
1990’lar:
Çevresel akış
kavramının doğuşu
Suya Bakış Açısı ve Su Yönetimi
Farklı Sektörlere Yönelik Su Riskleri
Karar Vericilere Yönelik
Su Riskleri
İçme Suyu ve Kentsel
Kullanımla İlgili
Riskler
Özel Sektöre Yönelik
Su Riskleri
Fiziksel riskler
Düzenlemelere ilişkin riskler
İtibara yönelik riskler
Sektörel Kullanımlarla
İlgili Riskler
Sürdürülebilir Su Yönetimi
PLANLAMA
UYGULAMA
İZLEME VE
DEĞERLENDİRME
Ekosistem Temelli Yaklaşım
Kamu-Özel SektörSivil ToplumAkademi İşbirliği
Su Yönetimine
Destek Araçlar
(Su Ayak İzi, Su
Riski Filtresi, vb.)
Sürdürülebilir Su Yönetimi ve Su Ayak İzi
Su Kullanımına
Yönelik Alternatif Bir
Gösterge
Sürdürülebilir Su
Yönetiminde bir Araç
• 2002 yılında UNESCOIHE
• Twente Üniversitesi
(Hollanda) ve Su Ayak
İzi Ağı (Water
Footprint Network)
Türkiye’nin Su Ayak İzi Projesi ve Raporu
Dünyada 15. Ulusal Su Ayak İzi Raporu
Su Yönetimi Genel
Müdürlüğü
Pegasys Strateji ve
Kalkınma ile WWFInternational
OMO ve Unilever
Su Ayak İzi Nedir?
Sanal su: yalnızca ürünün içerisindeki
saklı su (hacimsel olarak).
Su ayak izi:
• Su hacminin yanı sıra kullanılan
suyun türünü (yeşil, mavi, gri), ne
zaman ve nerede kullanıldığını da
gösterir. (çok boyutlu gösterge)
• Bir mal veya hizmet üretmek için
gerekli tatlı su miktarının tüm
tedarik zinciri içindeki ölçümünü
ifade eder
• Hem doğrudan su kullanımını hem
de üretim sürecindeki dolaylı su
kullanımını hesaba katar
• Ülke, toplum, birey, iş kolu özelinde
hesaplanabilir
Su Ayak İzinin Üç Bileşeni
Yeşil Su Ayak İzi
Bir malın üretiminde
kullanılan toplam
yağmur
suyu
Mavi Su Ayak İzi
Bir malı üretmek
için ihtiyaç duyulan
yüzey ve yeraltı
tatlı su
kaynaklarının
toplam hacmi
Gri Su Ayak İzi
Kirlilik yükünün mevcıt
su kalitesi
standartlarına göre
bertaraf edilmesi ya da
azaltılması için
kullanılan tatlı su
miktarı
Türkiye’nin Su Ayak İzi Değerlendirmesi
Türkiye’nin su ayak izi (Mm³/yıl)
(TÜİK, WFN, FAOSTAT)
Türkiye’de Üretimin Su Ayak İzi
Doğrudan Su Kullanımı:
Bireyler tarafından
yeme, içme ve temizlik
gibi faaliyetler için
kullanılan su miktarı
İç Su Ayak İzi
Dolaylı Su Kullanımı:
Ülke içerisinde tüketilen
ürünleri üretmek için
gerekli su miktarı
Üretimin Su Ayak
İzi
İhracat için Kullanılan Su
Ülke içerisinde üretilen ve
ihraç edilen ürünler için
kullanılan su miktarı
İhracat için
Kullanılan Su
Türkiye’de Üretimin Su Ayak İzi
Sektörlere göre Üretimin Su Ayak İzi
Ülke içerisinde üretilen tüm ürünler
için gereken toplam su miktarı
Üretimin Su Ayak İzinin Bileşenleri
Sektörlere ve Su Ayak İzi Bileşenlerine göre Üretimin Su Ayak İzi
Türkiye’de Üretimin Su Ayak İzi
Ürün Kategorilerine ve Su Ayak İzi Bileşenlerine göre Bitkisel Üretimin Su Ayak İzi
Endüstriyel su kullanımının su ayak izi bileşenleri
Evsel su kullanımının su ayak izi bileşenleri
Türkiye’de Üretimin Su Ayak İzi
Şeker Pancarı ve Mavi Su Ayak İzi
• Türkiye, önemli bir şeker pancarı üreticisidir.
• Üretim, istihdam ve hayvansal üretime girdi
sağlar; stratejik öneme sahip bir bitki
Şeker pancarının en çok üretildiği ülkelerde su ayak izleri
• Kurak ve yarı kurak
bölgelerde şeker pancarı
üretiminde mavi su ayak izi
dikkatle değerlendirilmeli;
• Ulusal ve havza ölçeğinde
tarım politikalarında su
kaynakları göz önünde
bulundurulmalı
Tüketimin Su Ayak İzi
Doğrudan Su Kullanımı:
Bireyler tarafından yeme,
içme ve temizlik gibi
faaliyetler için kullanılan
su miktarı
İç Su Ayak İzi
Dolaylı Su Kullanımı:
Ülke içerisinde tüketilen
ürünleri üretmek için
gerekli su miktarı
Tüketimin Su
Ayak İzi
Dolaylı Su Kullanımı:
Ülke içerisinde tüketilen
ithal ürünlerin üretimi
için başka ülkelerde
kullanılan su miktarı
Dış Su Ayak İzi
Türkiye’de Tüketimin Su Ayak İzi
Sektörlere göre Tüketimin Su Ayak İzi
Ülke içerisinde tüketilen mal ve
hizmetlerin üretimi için kullanılan
toplam su miktarı
Tüketimin Su Ayak İzinin Bileşenleri
Ülkelere göre Kişi Başına Düşen Tüketimin Su Ayak İzi
Türkiye’de Tüketimin Su Ayak İzi
Türkiye’de İhracatın Su Ayak İzi
İhracat değerlerine ve su ayak izlerine göre Türkiye’nin ihracatı
Tarım ve tarıma dayalı sanayi ürünlerine göre ihracatın su ayak izi
Türkiye’de İhracatın Su Ayak İzi
İhracat Ürünleri: Fındık ve Kuru Kayısı
• Türkiye, dünyanın en büyük fındık
üreticisidir.
• Küresel fındık ticaretinin %70-75’inde
söz sahibi.
• Türkiye kayısıda da dünyanın en
büyük üreticisi
• Dünya taze kayısı talebinin
%25’ini, kuru kayısı talebinin ise
%74’ünü karşılar
Su kaynakları açısından Türkiye, fındık ve
kuru kayısı ihracatında karşılaştırmalı
üstünlüğe sahip
Türkiye’de İthalatın Su Ayak İzi
Türkiye’de ithalatın değeri ve su ayak izi incelemesi
Tarım ve tarıma dayalı sanayi ürünlerine göre ithalatın su ayak izi
Türkiye’de İthalatın Su Ayak İzi
İthalat Ürünü: Buğday
• Buğday, Türkiye’de en fazla
üretimi yapılan ve tüketilen
stratejik bir ürün
Ülkelere göre buğdayın su ayak izi
Buğday üretim miktarı, ithalat - ihracat hacimleri ve un
ihracatı
• Türkiye buğdayda hem ihracatçı
hem de ithalatçı konumunda
• Üretim hacminin ortalama %15’i
ithal edilmektedir.
• Rusya’nın Mısır’dan sonraki
ikinci en büyük buğday
ithalatçısı
• Türkiye’nin buğdayda Rusya’ya
bağımlılığı bazı riskleri de
beraberinde getirir.
Türkiye’nin Su Ayak İzi Değerlendirmesi
İthalat ve İhracatın Su Ayak İzi
Net İhracatçı
Net İthalatçı
Tarımsal ve endüstriyel ürünlerin ticaretindeki Sanal Su (1996-2005) -WFN
Türkiye’nin Su Ayak İzi
Türkiye’nin Su Ayak İzi bize neleri gösteriyor?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Türkiye’nin suyu kendine yetiyor mu?
Türkiye sanal su ihracatçısı mı ithalatçısı mıdır?
Türkiye’de üretimin su ayak izi nedir?
Kişi başına kaç litre su tüketiyoruz?
Su tüketimimizin ne kadarı tarımsal ürün kaynaklı?
Su tüketimimizde sanayi ürünlerinin payı nedir?
Evsel kullanım su tüketimimizin ne kadarını oluşturur?
Önemli tarımsal ürünlerin su ayak izleri nedir?
….
Teşekkür ederim
wwf.org.tr
Eren Atak
eatak@wwf.org.tr
/wwfturkiye
/wwf_turkiye
Türkiye’nin Su Ayak İzi Raporu
http://www.wwf.org.tr/