Avrupa`nın Asıl Derdi PUSULA - YATIRIM DANIŞMANLIĞI

PUSULA - YATIRIM DANIŞMANLIĞI
14 Şubat 2017
Avrupa’nın Asıl Derdi
Soru: İngiliz, Fransız ve Alman emeklileri arasındaki fark nedir?
Yanıt: İngiliz sabah kahvaltısında gazetesini okur, sonra golf kulübüne gider. Fransız kahvaltıda bir kadeh şarabını
içer, sonra kitabını okur. Alman ise tansiyon hapını içer ve işe gider…
Almanların iş konusundaki hassasiyetleri herkes tarafından
bilinir. “Alman disiplini” lafını da biliriz, ama gelin buna bir de
sayılar üzerinden bakalım: Bir araştırmaya göre, Almanların
%20’si, mesai saatleri içindeki yasal dinlenme sürelerinde
dahi çalışmayı tercih ediyorlar. %10’u hiç bir zaman ara
vermiyor. %20’si ise hakkından daha kısa bir süre dinlenmeyi
yeterli görüyor. Bu kişilere neden böyle davrandıkları
sorulduğunda %55’i “çok işim var, yetişemiyorum” derken,
%36’sı ise “ara vererek meslektaşlarının iş yükünü artırmak
istemediklerini” söylemişler. İşin tuhaf yanı, haftalık çalışma
saati olarak baktığınızda Almanlar kesinlikle liste başı değiller.
Hatta Almanya Avrupa’nın en az çalışan ülkelerinden biri
olarak Yunanistan’ın dahi altında kalıyor (Bazen algı her
şeydir).
Almanlar açısından asıl mesele çok çalışmak değil, etkin çalışmak. Uzun süre böyle bir kültürde yaşarsanız,
ekonominiz de bu yönde şekillenir. Fakat gün gelir ve ülkeniz diğer ülkelerle ortak olacağı bir birliğe dahil olursa, işin
rengi değişir. Sizin işinize gelen şeyler, gün olur diğerlerini batırır. Avrupa’da bir kez daha gündeme gelen “Yunanistan
bu kez batacak mı” tartışmalarına da bu gözle bakalım. Acaba Yunanistan’ın sorunları sadece Yunanistan kaynaklı mı?
Bildiğini okuyan, kimseye kulak asmayan, mahallenin ağır abisinin de bu işle bir ilgisi olabilir mi?
Almanya’nın herkesin bildiği, yine de dile getirmek
istemediği bir derdi var: Almanya dünyayı sömürüyor! Son
gelen cari denge rakamı, Almanya açısından tarihi bir dış
ticaret fazla demek. O kadar ki, kendinden 3 kat daha büyük
bir ekonomiye sahip Çin’in üzerinde bir cari fazladan
bahsediyoruz (Yandaki grafik, kaynak: Bloomberg). Almanlar
bu durumdan memnun olabilirler, ama olmamalılar. Çünkü
bugün Avrupa’da Almanya’ya duyulan bir öfke varsa, arka
planda yatan ana ekonomik neden bu...
Alman ekonomisinin yapısı, zaman içinde vatandaşlarının az tüketip, çok ürettikleri şekle bürünmüş. Bu yüzden de
aynı sorundan mustarip Çin ve Japonya ile birlikte ticaret fazlası veriyor. Dünya ticareti eninde sonunda bir “zero-sum
game”. Yani bir yerde ticaret fazlası varsa, bir yerlerde de ticaret açığı olmak zorunda. Aklınıza hemen Türkiye’nin
yıllardır kanayan yarası olan cari açık geldi, haklısınız, ama bize gelene kadar İngiltere, ABD ve hatta Avrupa'nın çoğu
ülkesini de saymak gerek.
Bir ülkenin ticaret dengesi, dünyaya sattığı mal ve hizmetler ile yurtiçine ithal edilen mal ve hizmetlerin farkını
gösterir. Teoriye göre, bir ülke hangi mal ya da hizmette uzmansa onu satıp, uzmanlığının olmadığı kalemi satın alır.
Tasarruflar ise yurtiçinde değerlendirilir. Artan verimlilik, teknolojik ilerlemeler ya da bir şekilde ekonomisinde tahribat
olmuş ülkelerle yapılan ticaret neticesinde ticaret fazlası görülebilir, ancak zaman içinde kurlar, ücretler ve fiyatlar bu
duruma uyum sağladıkça dengeye dönülür.
Pratikte ise dış ticaret fazlasını sürdürmek mümkün. Örneğin bireysel vergileri yüksek tutup, şirketlere daha düşük bir
vergi uygularsanız, yurtiçi üretimi teşvik etmiş olursunuz. Ya da paranızı devalüe ederek, aynı ürünü üreten ülkelere
göre daha rekabetçi olursunuz. Hiç biri olmadı, belli sektörlere maliyet avantajı yaratacak çeşitli teşvikler uygularsınız.
Bu durumda dış ticaret fazlası verirsiniz, ama bir yandan bir başka ülke bu kez açık vermeye başlar. Çünkü diğer
ülkenin, sizin ürettiğiniz maliyetle aynı malı üretmesine imkan yoktur. Bu yüzden açık veren ülkede o sektör daralır,
istihdam azalır. Ticaret fazlası veren politikalarınızda ısrar ederseniz, diğer ülkedeki alım gücü zamanla düşer, malınıza
olan talep azalır, bir zaman sonra sizin ekonominiz de daha yavaş büyümeye başlar.
Almanya’nın sürekli artan cari fazlası küresel ekonomi
açısından da bir tehdit. 2016 sonu itibarı ile cari fazlanın milli
gelire oranı %8’e ulaştı. Bu gereksiz yüksek rakamın arkasında
yatan nedenlerden biri Euro. 2008’de 1,60’ları gören EURUSD
paritesinin 1,00’e doğru gerilemesi, bir nevi devalüasyon
etkisi yarattı. Ancak asıl sorun Almanya’nın mali
politikalarında. Alman Maliye Bakanı Schauble’nin “sıfır bütçe
açığı” takıntısı bir devlet politikası haline geldi. Ta II. Dünya
Savaşı öncesinden kalan enflasyon korkusu da devletin
genlerine işlemiş. Bütün bunlar bir araya gelince, hem iç talep
hem de fiyatlar baskı altında kalarak, Almanya’nın dış
ticarette daha rekabetçi olmasına ve yıllardır sürekli artan bir
ticaret fazlası vermesine yol açtı.
Şimdi kendinizi İngiltere’nin yerine koyun. Para biriminiz hala size ait, bu yönden avantajlısınız, ama Almanya’nın mali
politikaları ile rekabet edemiyorsunuz, üstelik AB yasaları da sizi desteklemiyor. Böyle bakınca ülkenin AB’den ayrılıp
daha farklı politikalar izlemek istemesi daha bir anlaşılabilir. Trump’ın ve danışmanlarının geçen haftalarda sarf ettikleri
“dolar aşırı değerli”, “Alman otomobillerine %35 vergi gelebilir” temalı açıklamaları da aslında bu dengesizliğin bir
sonucu. Önümüzdeki dönemde Trump gözünü Almanya’ya çevirecek ve bu kimseyi şaşırtmayacak.
Almanya’nın bundan kurtulmak için bir kaç seçeneği var. İlk olarak bildiğini okuyup her şeyi olduğu gibi sürdürebilir.
Bu hem AB’nin, hem de küresel ekonominin dengelerini bozmaya devam edecek ve sadece ekonomik değil bir vadede
ciddi siyasi sonuçları da olacak. AB’nin dağılması, küresel ticaret savaşları ve farklı iktidar arayışlarının gündeme
gelmesi gibi… Ya da Almanya geri adım atacak, AB’nin görece fakir ülkelerine daha fazla yatırım yapacak, tüm AB daha
rekabetçi hale gelecek. Bir başka yol da Almanya’nın Schauble’yi devre dışı bırakıp kamu yatırımlarına hız vererek
enflasyon yaratması ve rekabet gücünü kendi kendine azaltması… Son dönemde aslında gidişat biraz bu yönde.
Enflasyon hafifçe artıyor, iç talepte güçlenme var, istihdam piyasası sıkılaşıyor, hatta mali politikalarda az da olsa
gevşeme var. Bu ne kadar sürecek ve ne kadar işe yarayacak göreceğiz, ama şurası net ki Almanya’nın “ne istersem
yaparım” tavrı artık devam edemez.
Tufan Cömert
Birim Müdürü - Yatırım Danışmanlığı
tcomert@garanti.com.tr
Burada yer alan yorum ve tavsiyeler genel niteliktedir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından
kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri
tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi
beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.
Veri ve grafikler güvenirliliğine inandığımız sağlam kaynaklardan derlenmiş olup, yapılan yorumlar sadece GARANTİ
YATIRIM MENKUL KIYMETLER A.Ş.’nin görüşünü yansıtmaktadır. Bu bilgiler ışığında yapılan ve yapılacak olan ileriye
dönük yatırımların sonuçlarından Şirketimiz hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Ayrıca, Garanti Yatırım Menkul Kıymetler
A.Ş.'nin yazılı izni olmadıkça içeriği kısmen ya da tamamen üçüncü kişilerce hiç bir şekil ve ortamda yayınlanamaz,
iktisap edilemez, alıntı yapılamaz, kullanılamaz. İleti, gönderilen kişiye özel ve münhasırdır. İlave olarak, bu raporun
gönderildiği ve yukarıdaki açıklamalarımız doğrultusunda kullanıldığı ülkelerdeki yasal düzenlemelerden kaynaklı tüm
talep ve dava haklarımız saklıdır.