Turizm Sektörü: TL`nin Değer Kaybı Turizm Gelirlerinde

10 Mart 2017
Turizm Sektörü:
TL’nin Değer Kaybı Turizm Gelirlerinde Toparlanmayı Sınırlıyor
Turizm sektöründeki gelişmelerin 2016 yılında ekonomik
Turist Sayısı ve Turizm Gelirleri
Turizm Gelirleri (milyar USD)
45
40
36.5
35
etkileri
oldu.
2017
yılında
turizm
olması güç görünüyor.
34.3
32.3
31.5
29.0
30
önemli
gelirlerinde artış beklense de, sektörde tam bir toparlanma
41.6
41.4
39.2
aktivitede
Turist Sayısı (milyon kişi)
31.4
25
Hükümetin açıklamalarına göre, dolaylı etkilerle sektörün
GSYH’taki payı %12, toplam istihdamdaki payı ise yaklaşık
22.1
20
%8 (2 milyon kişi) olduğu hesaplanıyor. Bu nedenle
15
sektörde yaşanan daralmanın 2016 yılı büyümesini yaklaşık
10
1 puan aşağı çektiği tahmin ediliyor.
5
Son haftalarda, özellikle Rusya’da, Türkiye ilgisinin artmaya
0
2012
2013
2014
2015
2016
başladığına ilişkin haberler var. Rusya’dan gelen turist
Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım (yutdışında yaşayan Türk vatandaş dahil)
sayısının artması, olumlu bir gelişme olsa da, diğer
Reel Kur Endeksi & Turist Başına Harcama (12 ay Ort.) ülkelerden gelen turist sayısının sınırlı kalmaya devam
etmesi ve TL’deki değer kaybı, 2017 yılında turizm
950
125
Turist Başına Harcama (USD)
Reel Endeks (sağ endeks)
120
900
115
850
800
gelirlerindeki toparlanmayı sınırlayacak faktörler. Bu da
enerji ithalatının artmasının beklendiği 2017 yılında cari
işlemler açığının genişlemesine neden olabilir. İhracat
110
tarafında ise, AB ekonomisinde büyümenin canlılığını
105
koruması ve çevre ülkelerle ticaret hacmini geliştirici
100
adımların atılması olumlu etki yaratacaktır.
95
750
Turizm gelirleri TÜİK ve merkez bankasının cari işlemler
85
açığında kullandığı kapsam açısından farklılık gösteriyor. Bu
11.16
06.16
01.16
08.15
03.15
10.14
05.14
12.13
07.13
02.13
09.12
04.12
11.11
06.11
01.11
08.10
03.10
10.09
05.09
12.08
700
90
notumuzdaki turizm gelirleri analizimizde cari işlemler açığı
altında verilen seyahat gelirleri baz alındı.
1) Turist sayısında düşüş hızı yavaşlıyor :

2016 yılında turizm gelirleri, 2015’e göre yaklaşık %
Kaynak: TCMB, Garanti Yatırım
Dış Hat Yolcu ve Turist Sayısı
30%
Yıllık değişim (3 Aylık Ort.)
20%

Dış Hat Yolcu Sayısı
azaldı.
Turist Sayısı
10%

0%
-7.1%
Böylece
turist
sayısındaki
düşüş
hızı
yavaşlasa da devam etti.
Avrupa ülkelerinden gelen turist sayısında yıllık %27
ile hızlı düşüş sürdü. Ocak 2016’da yıllık %56 azalan
-10%
Rusya’dan gelen turist sayısının ise, Ocak 2017’de %
-14.8%
-20%

-30%
30 (7.9 milyar dolar) azalarak 18.7 milyar dolar oldu.
2017 yılı Ocak ayında turist sayısı yıllık %10
81 artış göstermesi olumlu bir gelişme oldu.
DHMİ’nin açıkladığı verilere göre, Şubat ayında
dış hat yolcu sayısının %7 azalmış olması, Şubat
01.17
10.16
07.16
04.16
01.16
10.15
07.15
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
10.13
07.13
04.13
01.13
-40%
ayında da turist sayısında %10 civarında düşüş
olduğuna işaret ediyor. 2017 yılında, özellikle
Rusya
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, DHMİ, Garanti Yatırım
kaynaklı
olarak
turizm
gelirlerinde
bir
toparlanma beklense de, Avrupa kaynaklı belirgin bir
iyileşme olması zor görünüyor.
1
LÜTFEN EN ARKA SAYFADAKİ UYARI NOTUNU DİKKATE ALINIZ
10 Mart 2017
2) Turist başına harcanan gelir TL’nin değer kaybı ile azalıyor:

2016 yılında turist başına ortalama gelir 756 dolar ile 2015 yılına göre %2 azaldı. 2008 yılında 900 dolar

civarında olan ortalama gelir, son yıllarda düşüş eğiliminde.
Bu gelişmede, TL’nin reel bazda değer kaybı etkili görünüyor. 2017 yılında Türkiye’ye gelen turist sayısında
bir düzelme olsa da, TL’deki değer kaybı nedeniyle turist başına harcama tarafı zayıf kalmaya devam
edebilir. Bu da turizm gelirlerinde ancak sınırlı bir iyileşmenin gerçekleşebileceğine işaret ediyor.
3) 2017’de turizm gelirlerinde ne kadar iyileşme olur?
Aşağıda çeşitli varsayımlara göre 2017 yılında turizm gelirlerinin nasıl değişebileceğini gösteriyoruz. Ödemeler dengesi
verilerini baz alarak yaptığımız analize göre turist başına harcamanın 2016 yılına göre değişmediği varsayımı ile
en olumlu senaryo olan Rusya’dan gelen turist sayısının 2016 yılının iki katına çıkması ve diğer ülkelerden
genel turist sayısının %10 artması durumunda turizm gelirleri 2017 yılında 21.7 milyar dolara yükseliyor. Bu da
2016 yılına göre turizm gelirlerinde yaklaşık 3 milyar dolar artışa işaret edecek. (2016 yılında 8 milyar dolar
azalış) Turizm gelirlerinde daha hızlı bir artış için turist sayısında daha hızlı bir yükseliş olması ya da turist başına
harcamanın 2017 yılında artması gerekiyor.
-25%
2017’de
Rusya'dan
gelen
turist sayısı
değişimi
-10%
-5%
0%
5%
10%
17.2
18.1
19.0
19.9
20.9
0%
17.3
18.2
19.2
20.1
21.0
25%
17.5
18.4
19.3
20.3
21.2
50%
100%
17.6
18.0
18.6
18.9
19.5
19.8
20.4
20.7
Kaynak: TCMB, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Garanti Yatırım,
*turist sayısında varsayımlara göre turizm gelirini göstermektedir.
Turist başına gelir 2016 yılı ile aynı varsayılmıştır
21.3
21.7
125%
Rusya'dan Gelen Turist Sayısındaki Artış
2017 Turizm Geliri*
(milyar USD)
2016 Yılına Göre Turizm Gelirlerinde Artış
2017’de diğer ülkelerden gelen
turist sayısı değişimi
2.9 milyar USD
100%
75%
50%
25%
0%
-25%
-50%
-3%
0%
3%
5%
8%
10%
13%
Diğer Ülkelerden Gelen Turist Sayısındaki Artış
Kaynak: TCMB, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Garanti Yatırım, *balonlar
turizm gelirlerindeki yıllık nominal artışı gösteriyor
4 ) Ocak-Şubat’ta dış ticaret açığındaki genişleme olumsuz:

Geçtiğimiz hafta açıklanan dış ticaret verilerine göre, Ocak-Şubat döneminde dış ticaret açığı önceki yıla göre
yaklaşık %13 arttı. 12 aylık toplam cari işlemler açığının Ocak ayında 33.2 milyar dolara Şubat ayında ise
33.5 milyar dolara çıkacağını tahmin ediyoruz. Yıl sonunda ise cari işlemler açığının 35 milyar dolara

yükselmesini bekliyoruz.
2017 yılında turizm gelirlerinin yanı sıra, dış ticaret açığı da cari işlemler açığındaki gelişmeleri etkileyecek. 2017
yılında varil başına ortalama petrol fiyatının 57 dolar olacağı (2016 yılı ortalaması 47 dolar) varsayımı ile toplam
enerji ithalatının 2016’ya göre yaklaşık 6.5 milyar dolar artışla 34 milyar dolara yaklaşacağını tahmin
ediyoruz. Ancak son dönemde enerji üretiminde yerli kaynaklara yönelme stratejisi ile enerji ithalatındaki

artış daha sınırlı kalabilir.
2017 yılında ihracatta AB’deki toparlanmanın katkısının devam etmesi bekleniyor. Öte yandan çevre
ülkelerle (Rusya, Irak) olası ticaret artışı ihracatı beklentilerin üzerine taşıyabilir.
2
LÜTFEN EN ARKA SAYFADAKİ UYARI NOTUNU DİKKATE ALINIZ
ARAŞTIRMA
Nihan Ziya Erdem
Melis Öztürk
Baş Ekonomist
Direkt Tel :+90 212 384 11 31
Tel :+90 212 384 10 10
Faks :+90 212 352 42 40
NihanZ@garanti.com.tr
Uzman
Direkt Tel :+90 212 384 11 21
Tel :+90 212 384 10 10
Faks :+90 212 352 42 40
MOzturk@garanti.com.tr
UYARI NOTU
Model Portföy hisseleri, Araştırma Bölümü’nün Endeks Üzeri (EÜ) ve Endekse Paralel (EP) tavsiyesi
verdiği hisseler arasından; şirketlerin uzun dönemli mali verilerine dayalı olarak yapılan temel analiz ve
kısa vadeli beklentiler bir arada değerlendirilerek oluşturulmuştur. Tercih etmediğimiz hisseler ise
benzer analizler ile, Araştırma Bölümü’nün Endekse Paralel (EP) ve Endeks Altı (EA) tavsiyesi verdiği
hisseler arasından seçilir. Model Portföy değişiklik raporunda, hissenin portföye giriş ya da çıkış
gerekçesi belirtilir. Bir hissenin Model Portföy’e girmesi ya da çıkması uzun vadeli temel tavsiyesinin
değiştiği anlamına gelmemektedir. Model Portföy, sanal bir portföy olup; piyasa beklentimiz ve de
içerisinde yer alan hisselerin beklentileri doğrultusunda ağırlıklandırılarak kümülatif performansı ile
değerlendirilmektedir. Dolayısıyla Model Portföy ve Model Portföy kapsamında yapılan değişimler,
yatırımcının risk ve getiri tercihleri ile birebir örtüşmeyebilir.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım
danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye
özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali
durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan
bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.
Veri ve grafikler güvenirliliğine inandığımız sağlam kaynaklardan derlenmiş olup, yapılan yorumlar
sadece GARANTİ YATIRIM MENKUL KIYMETLER A.Ş.’nin görüşünü yansıtmaktadır. Bu bilgiler
ışığında yapılan ve yapılacak olan ileriye dönük yatırımların sonuçlarından Şirketimiz hiçbir şekilde
sorumlu tutulamaz. Ayrıca, Garanti Yatırım Menkul Kıymetler A.Ş.'nin yazılı izni olmadıkça içeriği
kısmen ya da tamamen üçüncü kişilerce hiç bir şekil ve ortamda yayınlanamaz, iktisap edilemez, alıntı
yapılamaz, kullanılamaz. İleti, gönderilen kişiye özel ve münhasırdır. İlave olarak, bu raporun
gönderildiği ve yukarıdaki açıklamalarımız doğrultusunda kullanıldığı ülkelerdeki yasal düzenlemelerden
kaynaklı tüm talep ve dava haklarımız saklıdır.
Garanti Yatırım
Etiler Mahallesi Tepecik Yolu Demirkent Sokak
No.1 34337 Beşiktaş, İstanbul
Telefon: 212 384 11 21
Faks: 212 352 42 40
E-mail: arastirma@garanti.com.tr