lambalar cozum.indd

LAMBALAR
20
BÖLÜM
K anahtarı açık iken: Z ve T lambaları yanar. X ve Y lam-
“MODEL SORU 1” DEK‹ SORULARIN ÇÖZÜMLER‹
1.
baları yanmaz. N1 = 2 dir.
X
B
3
A
A
4
X
6
5
K
B
T
B
A
2
Z
1
Y
B
A
A
Yalnız X lambasının yanması için 4 ve 6 nolu anahtarlar
K anahtarı kapalı iken: Tüm lambalar birbirlerine paralel
kapatılmalıdır.
olacağından hepsi yanar. N2 = 4 tür.
N1 2 1
= =
olur.
N2 4 2
CEVAP B
K
2.
X
CEVAP B
Y
Z
U
L
A
A
T
ESEN YAYINLARI
A
A
5.
1
3
L
K
5
2
4
K ve L anahtarları açık iken Y, T ve U lambaları ışık verir.
M
K ve L anahtarları kapatıldığında T ve U lambaları ışık verir.
6
Bu durumda T ve U lambaları ışık vermeye devam eder.
CEVAP C
Devredeki lambaların tümünün ışık verebilmesi için K, L
A
3.
X
K
A
ve M anahtarları kapatılmalıdır. K ve L anahtarları kapalı
M açık iken 5 nolu lamba Wheatstone köprüsünden dola-
Y
yı yanmaz. M anahtarı da kapatıldığında artık köprü olayı
A
ortadan kalktığından tüm lambalar yanar.
A
CEVAP E
T
Z
U
K anahtarı kapatıldığında, kısa devre olduğundan Y lambası söner.
4.
6.
X
CEVAP A
X
A
K
A
T
B
A
Z
K
Z
L
M
L ve M nahtarları açılırsa X, Y ve Z lambaları söner.
Y
A
Y
CEVAP E
A
ELEKTRİK VE MANYETİZMA
225
3.
“MODEL SORU 2” DEK‹ SORULARIN ÇÖZÜMLER‹
ε
K
L
1.
K
2ε/3
Z
ε
M
Y
L
M
X
3ε/4
X, Y ve Z lambalarının eşit parlaklıkta yanabilmesi için
Lambaların uçları arasındaki gerilimler:
yalnız M anahtarı kapatılmalıdır. Bu durumda lambalar
K
seri bağlı hale gelirler.
ε
L
2
ε
3
CEVAP B
M
3
ε
4
dir.
Buna göre, PK > PM > PL olur.
CEVAP E
4.
Üretecin
direnci
A
A
A
önemsiz olduğundan, X lambasının
uçları
arasındaki
X
Y
2.
ESEN YAYINLARI
gerilim değişmediZ
K
Y
X
L
ğinden, Y lambası-
K
nın devreye girme-
B
si X lambasının
B
B
parlaklığını değiştirmez. X lambasının parlaklığı yine P
olur.
CEVAP E
ε
5.
ε
X
K
K ve L anahtarları açık iken lambaların uçları arasındaki
ε/2
Y
gerilimler:
X
Y
Z
ε
ε
ε
3
3
L
Z
3
ε/2
ε
Z
K
K anahtarı kapalı, L anahtarı açık iken lambaların uçları
Y
X
arasındaki gerilimler:
X
Y
L
ε
Z
ε
ε
2
2
ε
ε/2
X
K
K ve L anahtarları kapalı iken lambaların uçları arasındaki
gerilimler:
X
Y
Z
ε
ε
3
L
ε
3
Z
Buna göre, X: artar, Y: değişmez, Z: değişmez.
CEVAP D
226
ε/2
Y
ELEKTRİK VE MANYETİZMA
ε
ε
K anahtarı açık, L anahtarı kapalı iken lambaların uçları
arasındaki gerilimler:
X
Y
Z
ε
ε
ε
2
2
Yalnız K anahtarı kapalı iken X lambasından geçen
akım:
i2 =
CEVAP C
K
L
R
R
olur.
K ve L anahtarları kapalı iken X lambasından geçen
akım:
ε = 3ε olur.
i3 =
4R 4R
3
Buna göre, X: azalır, Y: değişmez, Z: artar.
6.
ε
2R
Buna göre, i3 > i2 > i1 olduğundan P3 > P2 > P1 olur.
CEVAP C
ε
ε
ε
9.
ε
A
A
A
ε/2
ε
fiekil-I
fiekil-II
Y
ε
K ve L lambalarının uçları arasındaki gerilimler:
K
L
ε dir.
2ε
A
B
X
T
ε/2
B
2
(2ε)
PK
= R2 = 4 olur.
PL
ε
K
L
ESEN YAYINLARI
CEVAP E
ler:
X
Y
Z
T
ε
ε
ε
ε
2
A
dir.
2
A
A
Y
ε
ε
ε
ε
Z
K
A
B
X
B
T
ε
ε
B
M
K, L ve M lambalarının uçları arasındaki gerilimler:
K
L
M
dir.
ε
B
K anahtarı açık iken lambaların uçları arasındaki gerilim-
R
ε
B
ε
Buna göre;
7.
Z
K
ε
Buna göre, PK = PL = PM olur.
B
K anahtarı kapalı iken lambaların uçları arasındaki gerilimler:
X
Y
Z
ε
ε
ε
CEVAP E
T
0
(K›sa devre)
dir.
Buna göre, X ve Y lambalarının parlaklıkları değişmez.
8.
Ι. yargı doğrudur.
L
Z lambasının parlaklığı artar.
ΙΙ. yargı doğrudur.
R
R
R
K
T lambası söner.
ΙΙΙ. yargı doğrudur.
CEVAP E
X
R
ε
K ve L anahtarları açık iken X lambasından geçen akım:
i1 =
ε
4R
olur.
ELEKTRİK VE MANYETİZMA
227
10.
B
B
12.
B
Y
L
K
X
M
K
Z
T
A
N
B
A
ε
• Yalnız M anahtarı kapatılırsa lambalar seri bağlı hale
gelirler, eşit parlaklıkta yanarlar.
K anahtarı açık iken X, Y, Z ve T lambalarının uçları
arasındaki gerilimler:
X
Y
ε
ε
2
Z
T
ε
ε
2
B
dir.
L
B
B
B
A
A
B
M
K
B
A
Y
N
K
X
B
B
Z
• K, M ve N anahtarları kapatılırsa lambalar paralel bağlı
T
A
hale gelirler, eşit parlaklıkta yanarlar.
B
A
ε
Ι ve ΙΙΙ işlemleri tek başına yapılmalıdır.
Buna göre, X ve T lambalarının parlaklıkları değişmez.
CEVAP C
CEVAP D
ESEN YAYINLARI
K anahtarı kapalı iken X, Y, Z ve T lambalarının uçları
arasındaki gerilimler:
X
Y
Z
T
dir.
2ε
ε
ε
ε
3
3
13.
11.
B
ε
Y
K
X
ε/2
Y
Z
Y
X
X
K
K
A
Z
ε/2
L
ε
B
ε
Z
ε
ε
ε
fiekil-Ι
fiekil-ΙΙ
K anahtarı kapatıldığında X ve Y lambaları söner. Devre-
K anahtarı açık iken lambaların uçları arasındaki gerilim-
den geçen akım arttığından, Z lambasının parlaklığı ar-
ler:
tar.
X
Y
Z
Ι. yargı doğrudur.
ε
ε
ε
L anahtarı kapatıldığında Y ve Z lambaları söner, X lambası yanmaya devam eder.
ΙΙ. yargı doğrudur.
K ve L anahtarları birlikte kapatıldığında, lambalar paralel
bağlı hale gelir, lambaların tümü aynı parlaklıkta yanar.
ΙΙΙ. yargı doğrudur.
CEVAP E
228
ε
A
ELEKTRİK VE MANYETİZMA
dir.
2
2
K anahtarı kapalı iken lambaların uçları arasındaki gerilimler:
X
Y
Z
dir.
0
ε
ε
(K›sa devre)
Buna göre X lambası söner. Y nin parlaklığı değişmez. Z
nin parlaklığı artar.
CEVAP C
14.
X
ε
K
2ε/3
ε/3
Z
K
ε/3
Y
L
L
M
K
ε/2
L
M
T
A
ε/2
i›
ε
ε
K anahtarı kapalı, L anahtarı açık iken:
fiekil-II
fiekil-I
ε
X, Y ve Z lambaları yanar, T lambası söner. X ve Y
Şekil-Ι de lambaların uçları arasındaki gerilimler:
K
L
M
ε
ε
ε
lambalarının parlaklıkları aynıdır. Z lambası, X ve Y
lambalarından daha parlak yanar.
dir.
ΙΙ. ve ΙΙΙ. yargılar doğrudur.
2
2
Şekil-ΙΙ de lambaların uçları arasındaki gerilimler:
K
2ε
3
L
M
ε
ε
3
Ampermetrenin gösterdiği değer,
ε = 2ε = 2 i olur.
›
i =
3
3R 3
R
2
dir.
3
Ι. yargı doğrudur.
Buna göre, K, L ve M lambalarının parlaklıkları azalır.
CEVAP E
CEVAP D
L
L
L
K
L
K
L
L
K
K
+ –
L
ESEN YAYINLARI
15.
K
17.
X
Y
A
B
ε/2
ε/2
K
ε
L
A
Z
L
B
B
K
K
ε
A
B
Şekilde görüldüğü gibi KL arasında tüm lambalar birbirine
K anahtarı açık, L anahtarı kapalı iken lambaların uçları
paralel bağlı olduğundan hepsi eşit şiddette ışık verir.
arasındaki gerilimler:
X
Y
CEVAP E
ε
Z
ε
2
ε
2
B
X
dir.
Y
A
16.
B
X
Z
K
ε
ε/2
K
ε
Y
L
A
B
L
B
B
A
i
ε/2
Z
T
A
ε
K anahtarı kapalı, L anahtarı açık iken lambaların uçları
arasındaki gerilimler:
X
Y
K anahtarı açık, L anahtarı kapalı iken:
Yalnız T lambası yanar. X ve Y lambaları kısa devre
olduklarından yanmazlar.
Ampermetrenin gösterdiği değer, i =
ε
R
dir.
ε
ε
2
Z
ε
dir.
2
Buna göre, X: artar, Y: değişmez, Z: azalır.
CEVAP A
ELEKTRİK VE MANYETİZMA
229
18.
X
K
“MODEL SORU 3” TEK‹ SORULARIN ÇÖZÜMLER‹
ε/2
1.
Y
Z
K
K, L ve M lambaları üzerinden geçen akımlar
şekildeki gibidir. Buna
T
göre;
ε
ε/2
2i
T
ε
i
M
i
CEVAP C
dir.
ε
2
i
PK > PL = PM olur.
K anahtarı açık iken Z ve T lambalarının uçları arasındaki
gerilimler:
Z
2i
L
i
2.
2
K
2I
X
K
L
M
3I
Y
Z
N
3I
T
P
4I
ε
Buna göre, T lambasının parlaklığı artar.
Ι. yargı doğrudur.
Z lambasının parlaklığı azalır.
M ve N lambalarının bağlı olduğu kollar paralel ve özdeşlik olduğundan her birinden 3I akımı geçiyorsa, K ve
ESEN YAYINLARI
K anahtarı kapalı iken lambaların uçları arasındaki gerilimler:
X
Y
Z
T
dir.
ε
ε
2
3
ε
ε
5
5
5
5
L den 2I bunlara paralel olan P den de 4I akımı geçer.
P lambasının üzerinden geçen akım en fazla olduğundan, P lambası en parlak yanar.
3.
ε
2i
CEVAP E
3i
A
•
i
ΙΙ. yargı doğrudur.
Y
X ve Y lambalarının parlaklığı eşit olur.
2i
ΙΙΙ. yargı doğrudur.
ε
i
CEVAP E
X
Z
i
•B
R/2
i
2i
•
B
3i
X lambasına paralel bir lamba bağlı olduğundan bu koldaki eşdeğer direnç R/2 ise, Y nin bağlı olduğu kolda direnç R dir. Bu durumda X ve Y den i akımı Z den de 3i
akımı geçer. Şekle göre, PZ > PX = PY olur.
CEVAP D
4.
2i
i
i
K
L
M
i
2i
i
K, L ve M lambaları üzerinden geçen akımlar şekildeki
gibidir. Buna göre;
PK > PL = PM olur.
230
ELEKTRİK VE MANYETİZMA
CEVAP D
5.
Üreteçlerin akım yönü-
I
8.
+ –
X
ne bakıldığında X ve Y
geçtiği
Lambaların
K
den ve L den eşit I1
I
görülür.
I1
akımı geçerse M ve N
+ –
Y
parlaklığı
–
lıklar arasındaki ilişki,
2I
+ –
r=0
P
I2
rinden geçen net akım
+
Z
ε
I1
r=0
geçer. P lambası üze2I
ε
+ –
den de eşit I2 akımı
akımın karesi ile orantılı olduğundan, parlak-
L
özdeş olduğundan K
den I, Z den 2I akımının
Üreteçler ve lambalar
sıfır olduğundan yanM
maz. Bu durumda, K
IZ > IX = IY olur.
N
ve L lambasının par-
CEVAP B
laklığı eşit ve M, N lambalarının parlaklıklarından büyüktür.
6.
CEVAP E
N
L
I1
I2
I1
I2
+
K
–
1
ε
+
–
ε
2
+
–
9.
P
ε
K
i
+
–
–
i
M
+
i
i
i
i
L
i
1 kapalı devresinde toplam,
P
∑emk = ε + (–ε) = 0 dır.
Dolayısı ile akım geçmez. M ve L lambaları yanmaz.
Aynı şekilde 2 devresinde de ∑emk = ε + (–ε) = 0 dır.
N lambası yanmaz.
CEVAP C
ESEN YAYINLARI
2i
i
M
i
i
N
i
Üreteçler ve lambalar özdeştir. P lambası kısa devre olduğundan yanmaz. K lambasının bulunduğu kolda toplam
potansiyel,
ε + (–ε) = 0
olduğundan K lambası yanmaz. L lambası en parlak M ve
N de eşit yanar.
7.
CEVAP C
I1+I2
I1
K
I2
+
+
–
–
L
M
N
I3
+
–
10.
+ –
I1+I2+I3
I1+I2
k›sa
devre
I
+ –
P
K üzerinden
I
X
T
Y
2I
I1
2I
P, L üzerinden I1 + I2
M üzerinden
I3
N üzerinden
I1 + I2 + I3
–
+
2I
Z
Z lambası üzerinden en fazla akım geçtiğinden en çok
ışık verir. X ve Y lambaları eşit ışık verir. T kısa devre ol-
akımları geçer. En büyük akım N üzerinden geçtiğinden
duğundan ışık vermez. İki ucu arasındaki potansiyel ay-
en çok ışığı bu lamba verir.
nıdır. Fark sıfır olur.
L ve P aynı parlaklıkta yanar. K ve L, P ve M lambalarının
I. ve II. yargılar doğrudur.
parlaklıklarını karşılaştıramayız.
III. yargı yanlıştır.
CEVAP A
CEVAP C
ELEKTRİK VE MANYETİZMA
231
11.
••
X
“MODEL SORU 4” TEK‹ SORULARIN ÇÖZÜMLER‹
1
1.
Y
••
5
+
K
+
2
–
–
4
L
2ε
ε
3
ε
X anahtarı açık Y anahtarı kapalı iken 1, 2, 3, 4 lambaları
ε
ε
fiekil-I
fiekil-II
yanar. Toplam yanan lamba sayısı,
M
NX = 4 olur.
Y anahtarı açık X anahtarı kapalı iken devredeki tüm lambalar yanar. B durumda NY = 5 olur.
NX 4
=
olur.
NY 5
2ε
ε
2ε
CEVAP B
fiekil-III
Lambaların uçları arasındaki gerilimler:
K
L
2ε
ε
M
dir.
ε
Gücü P olan lambanın t saniyede harcadığı enerji,
K
I2+I3
I1+I2+I3
I1
+
–
N
L
ε
M
2
I2
ε
I3
+
ε
–
+
–
ESEN YAYINLARI
12.
E = P.t =
V
.t dir.
R
K, L ve M lambalarının harcadıkları enerjiler arasında,
EL > EK = EM ilişkisi vardır.
2.
CEVAP D
ε
K
L
ε
P
ε
Şekildeki elektrik devresinde,
K ve M den
I1
N ve P den
I3
L den
ε
ε
ε
fiekil-I
ε
fiekil-II
M
I1 + I2 + I3
ε
2ε
akımları geçer. Bu durumda K ile M ve N ile P aynı parlaklıkta yanar.
CEVAP E
ε
ε
ε
ε
fiekil-III
Lambaların uçları arasındaki gerilimler:
K
L
M
dir.
ε
2
ε
ε
V
.t dir.
E = P.t =
R
K, L ve M lambalarının harcadıkları enerjiler arasında,
EK = EL = EM ilişkisi vardır.
232
ELEKTRİK VE MANYETİZMA
CEVAP C
2.
“MODEL SORU 5” TEK‹ SORULARIN ÇÖZÜMLER‹
1.
K
L
K
i2
L
i2/2
i1
i1/2
i2
i1
i2/2
i1/2
fiekil-II
fiekil-I
M
fiekil-I
fiekil-II
M
i3
i3
i3/2
fiekil-III
i3/2
Şekil-Ι deki devrede:
fiekil-III
ε
i1 =
Şekil-Ι deki devrede:
q=
tK =
Üreteçlerden geçen akım,
i1 ε
=
2 R
ε
R
ε .t
R
K
q=
qR
ESEN YAYINLARI
i1 =
ε
Şekil-ΙΙ deki devrede:
i2 =
q=
2ε
R
2ε
.t
R L
ε
q.R
olur.
ε
ε
2R
tL =
Üreteçten geçen akım,
i3
ε
=
2 2R
tM =
i=
ε
R
2R
K
Şekil-ΙΙ deki devrede:
q=
Şekil-ΙΙΙ teki devrede:
q=
tK =
ε .t
R
Üreteçlerden geçen akım,
i2
ε
=
2 4R
qR
tL =
2ε
i3 =
2ε
R
=
R
2
ε
4R
.t L
4qR
olur.
ε
Şekil-ΙΙΙ teki devrede:
2ε ε
i3 =
=
2R R
.t M
q=
2qR
ε
tM =
Buna göre;
ε .t
R
qR
ε
M
olur.
Buna göre, tL > tK = tM olur.
tM > tK > tL olur.
CEVAP E
CEVAP A
ELEKTRİK VE MANYETİZMA
233
3.
X
R
R
K
L
ε
ε
M
K anahtarı açılırsa devrenin eşdeğer direnci artar. Ana
koldan geçen akım azalacağından t süresi artar.
L anahtarı açılırsa devrenin eşdeğer direnci artar. Ana
koldan geçen akım azalacağından t süresi artar.
M anahtarı kapatıldığında her bir üreteçten çekilen akım
azalacağından t süresi artar.
Ι, ΙΙ ve ΙΙΙ işlemleri tek başına yapılmalıdır.
CEVAP E
L
IL
R
IK
M
R
R
P
IM
ε
ε
ε
fiekil-I
ε
ε
R
ε
fiekil-II
fiekil-III
Lambaların direnci R, üreteçlerin yükü q olsun. Lambaların gücü P = Ι2.R olur.
Şekil-Ι deki K lambasının
üzerinden geçen akım, ΙK =
gücü PK =
ε2
R
ε
R
,
=P,
yanma süresi tK =
2q 2qR
=
= 2t
ΙK
ε
Şekil-ΙΙ deki L lambasının üzerinden geçen akım;
2
ΙL =
2ε
4ε
, gücü, PL =
= 4P
R
R
yanma süresi, tL =
q qR t
=
=
Ι L 2ε 2
Şekil-ΙΙΙ teki M ve P lambalarının parlaklıkları ve yanma
süreleri eşittir.
Lambalar üzerinden geçen akım;
ΙM = ΙP =
ε
2R
, gücü PM = PP =
ε2
4R
yanma süreleri
q
4qR
=
= 4t olur.
tM = tP =
ε
ΙM
2
En parlak L en uzun süre de P ve M yanar.
CEVAP D
234
ELEKTRİK VE MANYETİZMA
ESEN YAYINLARI
4.
K
LAMBALAR
1.
TEST - 1 İN ÇÖZÜMÜ
Y
3.
Z
K
L
2ε
ε
M
ε
L
ε
T
X
ε
M
K
X, Y, Z ve T lambalarının ışık verebilmesi için yalnız K
K, L ve M lambalarının uçları arasındaki gerilimler:
anahtarı kapatılmalıdr.
K
L
M
dir.
ε
ε
2ε
Buna göre, PK > PL = PM olur.
CEVAP A
CEVAP D
2.
K
ε
Y
4.
Ι2
Ι1
M
Ι3
Z
ε
Ι2+Ι3
K anahtarı açık iken X, Y ve Z lambalarının uçları
arasındaki gerilimler:
X
Y
ε
0
(K›sa devre)
Z
dir.
0
(K›sa devre)
ESEN YAYINLARI
X
ε
Ι1
A
K
P
Ι2+Ι3
Ι1+Ι2
Ι1
Ι2
N
Ι3
Ι3
Üreteçlerin verdiği akımların yönleri çizildiğinde;
K anahtarı kapatıldığında X, Y ve Z lambaları paralel
bağlı hale gelir.
K
ε
L
K den Ι1 akımının
N den Ι2 akımının
A
L den Ι1 + Ι2 akımının
X
A
M den Ι2 akımının
Y
B
P den Ι3 akımının
A
ε
geçtiği görülür. N ve M den aynı akım geçtiğinden aynı
parlaklıkta yanar.
CEVAP C
Z
A
A
B
K anahtarı kapalı iken X, Y ve Z lambalarının uçları
arasındaki gerilimler:
X
Y
Z
ε
ε
ε
5.
dir.
K anahtarı açık iken lam-
K
X
baların uçları arasındaki
gerilimler:
Buna göre, X lambasının parlaklığı değişmez.
Y
Ι. yargı doğrudur.
Y
Z
T
X, Y ve Z lambaları aynı parlaklıkta yanar.
ε
2
ε
ε
ΙΙ. yargı doğrudur.
2
Z
ε/2
ε
dir.
Üreteçten çekilen akım arttığından,üretecin ömrü azalır.
ε/2
T
ε
ΙΙΙ. yargı yanlıştır.
CEVAP C
ELEKTRİK VE MANYETİZMA
235
K anahtarı kapalı iken
lambaların uçları arasındaki gerilimler:
Y
Z
T
ε
ε
2ε
3
3
X
K
K, L, M anahtarları kapalı iken X, Y, Z lambalarından geçen akımlar:
ε , i › = 2ε , i › = ε olur.
›
iX=
Y
Z
R
R
R
ε/3
ε/3
Y
Buna göre; X ve Y lambalarının parlaklığı değişmez,
Z lambasının parlaklığı azalır.
Buna göre, Y nin
parlaklığı azalır.
Z
CEVAP D
2ε/3
ε
Ι. yargı doğrudur.
Z nin parlaklığı artar.
ε
T
8.
ΙΙ. yargı doğrudur.
T nin parlaklığı
K
L
değişmez.
ΙΙΙ. yargı doğrudur.
CEVAP E
Lambanın ışık verme
ε
süresi pillerin ömrüne bağlıdır. Lambaε
nın uzun süre ışık
•K
•
vermesini istiyorsak
∂
sürgü
pillerin üzerinden az
R
akım çekmeliyiz. Bu
∑
ise K anahtarını
kapattığımızda ve
sürgüyü 2 yönünde çekerek R direncini artırmakla sağlanabilir. K anahtarı kapatıldığında üreteç üzerindeki akım
yarıya bölünür. Üreteçlerin ömrü iki katına çıkar.
ΙΙ ve ΙΙΙ işlemlerin tek başına yapılmalıdır.
fiekil-I
fiekil-II
A
•
A•
•A
M
A•
•A
A•
•A
•
A•
ESEN YAYINLARI
6.
•A
A
fiekil-III
Şekil-Ι ve Şekil-ΙΙΙ teki K ve M lambaları kısa devre olduklarından ışık vermezler.
Şekil-ΙΙ deki L lambası ışık verir.
CEVAP E
7.
X
Y
CEVAP D
ε
9.
ε
ε
K
ε
iK
ε
ε
ε
ε
ε
ε
L
fiekil-I
ε
iL
ε
K
L
fiekil-II
ε
ε
Z
fiekil-I
fiekil-II
M
ε
ε
ε
iM
ε
ε
ε
M
ε
fiekil-III
fiekil-III
K, L, M anahtarları açık iken X, Y, Z lambalarından geçen
akımlar:
iX =
236
ε
R
, iY =
2ε
2ε
, iZ =
olur.
R
R
ELEKTRİK VE MANYETİZMA
K lambasından geçen akım:
3ε
iK =
olur.
R
L lambasından geçen akım:
iL =
ε
R
olur.
M lambasından geçen akım:
iM =
ε
R
olur.
Buna göre, iK > iL = iM olduğundan, PK > PL = PM olur.
CEVAP A
K anahtarı açık iken X ve Y lambaları eşit parlaklıkta yanar.
Ι. yargı doğrudur.
K anahtarı kapalı iken;
2i
i
K
i
X
Y
Z
i
2i
i
X, Y ve Z lambaları üzerinden geçen akımlar şekildeki
gibidir.
Buna göre, K anahtarı kapatılırsa X lambasının parlaklığı
artar.
ΙΙ. yargı doğrudur.
ESEN YAYINLARI
10.
K anahtarı kapatılırsa Y ve Z lambaları eşit parlaklıkta
yanar.
ΙΙΙ. yargı doğrudur.
CEVAP E
ELEKTRİK VE MANYETİZMA
237
LAMBALAR
TEST - 2 NİN ÇÖZÜMÜ
1.
Y
X
yeflil
3
A
K
mavi
4
A
A
A
2
Z
k›rm›z›
sar›
5
ε
1
Yalnız yeşil ve sarı lambaların ışık verebilmesi için 1, 2 ve
K anahtarı kapalı iken X, Y ve Z lambalarının uçları
3 numaralı anahtarlar kapatılmalıdır.
arasındaki gerilimler:
X
Y
0
ε
(K›sa devre)
3
CEVAP C
2.
dir.
ε
Buna göre, X lambasının parlaklığı artar.
Ι. yargı doğrudur.
Y lambası kısa devre olduğu için söner.
ΙΙ. yargı doğrudur.
Z lambasının parlaklığı değişmez.
ΙΙΙ. yargı doğrudur.
I1
I1
III
ESEN YAYINLARI
I
IV
II
I1
I1
Z
CEVAP E
4.
••
X
D1
•• Z
Y
••
Ι ve ΙΙ. devrede toplam emk sıfırdan farklıdır. Bundan
dolayı bu devredeki lambalar yanar. III. ve IV. devredeki
D2
• •
D3
lambalar yanmaz. Çünkü bu devrelerde toplam emk sıfır-
T
dır.
Lambanın ışık vermesi için üzerinden akım geçmesi
gerekir. Diyotlar ok yönünde akım geçirir. Bundan dolayı
X ve Y anahtarlarından biri kapatılmalıdır. Devrenin
tamamlanabilmesi için Z mutlaka kapatılmalıdır. X ve Y
aynı anda kapatılırsa Z açıkken devrede toplam emk sıfır
olur. Lamba yanmaz. Lambanın yanması için X ve Z ya
da Y ve Z kapatılmalıdır.
CEVAP B
3.
Y
X
CEVAP D
K
5.
Z
Güçleri oranı;
ε
K anahtarı açık iken X, Y ve Z lambalarının uçları
arasındaki gerilimler:
X
Y
ε
5
238
ε
5
X ve Y lambalarının
bağlı olduğu kollardaki dirençler eşittir. Bu
durumda üzerlerinden eşit akım geçer.
Z
ε
dir.
ELEKTRİK VE MANYETİZMA
PX Ι 2 .2R
= 2
=2
PY
Ι .R
olur.
X
Ι
Ι
2R
2R
R
V
R
Y
CEVAP E
6.
8.
ε/3
X
K
Y
X
K
ε1
ε2
ε3
Z
ε/3
ε4
2ε/3
ε5
ε
K lambası kapatıldığında X lambası ışık verdiğine göre:
K anahtarı açık iken X, Y ve Z lambalarının uçları
arasındaki gerilimler:
X
Y
ε
3
ε
Z
2ε
3
ε
3
Diğer üreteçlerin emk larını karşılaştıramayız.
X
Y
ΙΙ. ve ΙΙΙ. yargılar için kesin birşey söylenemez.
CEVAP A
K
A
9.
Z
A
ε
Z
0
(K›sa devre)
d›r.
ESEN YAYINLARI
ε
L
2V
M
N
V
V
2V
K anahtarı kapalı iken X, Y ve Z lambalarının uçları
arasındaki gerilimler:
Y
K
V
A
ε
X
dir.
Ι. yargı kesinlikle doğrudur.
dür.
A
ε
ε1 > ε2
V
2V
2V
fiekil-I
fiekil-II
fiekil-III
Lambaların parlaklıkları üzerlerindeki gerilimin karesiyle
orantılıdır. K ve M nin gerilimi eşit olduğundan ışık şiddetleri de eşittir. L ve N ninki farklıdır.
Ι. devrenin toplam ışık şiddeti;
2
Buna göre, X lambasının parlaklığı artar.
ΙI α PK =
Ι. yargı doğrudur.
V
R
ΙΙ. devrenin toplam ışık şiddeti;
Z lambası söner.
ΙΙ. yargı doğrudur.
2
Ι2 α 2PL α 2. e
Üreteçten çekilen akım arttığından ömrü azalır.
ΙΙΙ. yargı doğrudur.
2
4V o
V
= 8.
R
R
ΙΙΙ. devrenin toplam ışık şiddeti;
CEVAP E
2
Ι3 α PM + PN = 2
V
bulunur.
R
Bu durumda Ι2 > Ι3 > Ι1 olur.
Ι. yargı doğrudur. ΙΙ. ve ΙΙΙ. yargılar yanlıştır.
CEVAP A
10.
7.
•
I
toplam emk sıfır olduğundan X, Y, Z lam-
I
+
–
ε
X
Y
baları ışık vermez.
Diğer lambalar ışık
verir.
Dev re den
ge çen
akım;
V
Ι=
dir.
R2 + r
A
A-B uçları arasında
I
–
ε
I
+
Şekildeki devrede R1
direnci kısa devredir.
Z
I
k›sa
devre
V
R1
Lambanın t saniyede
harcadığı enerji de;
W = Ι2.r.t dir.
Harcanan
•
B
r
enerji
R1
R2
direncine bağlı değildir.
CEVAP A
CEVAP D
ELEKTRİK VE MANYETİZMA
239
11.
L
X
A
Y
Z
A
B
B
A
T
K
B
A
K ve L anahtarları kapatıldığında;
X ve Z lambaları kısa devre olduklarından sönerler.
Ι. yargı doğrudur.
T lambasının uçları arasındaki gerilim arttığından parlaklığı artar.
ΙΙ. yargı doğrudur.
Üreteçten çekilen akım arttığından üretecin ömrü kısalır.
ΙΙΙ. yargı yanlıştır.
CEVAP B
12.
L anahtarı kapatıl-
R
K
dığında, X ve Y
üzerin-
X
den akım geçtiğin-
R
ESEN YAYINLARI
lambaları
den ışık verirler.
Ι. yargı doğrudur.
K ve L anahtarları
Y
L
birlikte kapatıldığında, X lambası kısa devre olduğundan söner.
ΙΙ. yargı doğrudur.
L anahtarı kapatıldığında, Y lambası üzerinden geçen
akım X lambası üzerinden geçen akımdan fazla olduğundan, Y lambası X lambasından daha parlak yanar.
ΙΙΙ. yargı doğrudur.
CEVAP E
240
ELEKTRİK VE MANYETİZMA