locativus copy

Latince Gramer 2
Hazırlayan: Yard. Doç. Dr. Ekin Öyken
Locātīvus (Bulunma) Hâli,
Bulunma ve Hareket Bildiren İfadelerde Kent, Kasaba ve Küçük Ada İsimleri
Latincenin yeni şekillendiği erken dönemlerde, belirli bir mekânda (bazen de
zamanda) bulunmayı ifade etmek için, locātīvus olarak anılan1 ayrı bir hâlin
kullanıldığı bilinmektedir. Zamanla işlevi ablātīvus hâline aktarılarak terkedilen
locātīvus hâli domus, humus (2. grup), rūs (3. grup) gibi birkaç cins isminde, kent,
kasaba ve küçük ada isimlerinde korunmuştur. Sadece tekili bulunan locātīvus, 1. ve 2.
grup isimlerde genetīvus (domī, humī, Rōmae gibi), 3. grupta ise datīvus (rūrī,
Carthāginī gibi2) ile ortak biçime sahiptir. Kent, kasaba veya küçük ada isimleri çoğulsa
bulunma locātīvus yerine ablātīvus plūrālis ile ifade edilir (Athēnīs, Delphīs gibi). Klasik
Latincede bu birkaç cins ismine ve tekil ya da çoğul olsun, kent, kasaba ve küçük ada
isimlerine, sadece bulunma değil, yönelme ve ayrılma belirtirken de genellikle edat
(praepositio) getirilmez; yönelme için doğrudan accūsātīvus (dīrectiōnis), ayrılma
içinsē ablātīvus (sēparātionis) kullanılır.
1
Modern filologların locātīvus terimiyle tanımladığı, Proto-Hint-Avrupa kökenli bu hâl geç antik çağ gramer yazarlarında genellikle
adverbium locī (mekân zarfı) olarak geçer.
2 Üçüncü gruptan rūs, rūris (n.) ve yine bu gruptan kent, kasaba ve küçük ada isimleri için locātīvus’un yerine bazen, antik gramercilerin
yedinci hâl (septimus cāsus) dediği, bulunma bildiren, edatsız ablātīvus yapısının (ablātīvus locī) da kullanıldığı görülür. Örneğin, rūrī
yerine rūre ve Carthāginī yerine Carthēgine. Bu edatsız ablātīvus kullanımı bulunma da ayrılma da bildirebilir, hangisi olduğu bağlamdan
anlaşılır.
1
→
Latince Gramer 2
Hazırlayan: Yard. Doç. Dr. Ekin Öyken
Locātīvus (Bulunma) Hâli,
Bulunma ve Hareket Bildiren İfadelerde Kent, Kasaba ve Küçük Ada İsimleriyle İlgili Örnekler
KLASİK LATİNCEDE TERCİH EDİLEN KULLANIM YANLIŞ SAYILAN KULLANIM
Puer domum ībat. “Oğlan eve gidiyordu.” Puer ad domum ībat. Mīlitēs Rōmam veniunt. “Askerler Roma’ya geliyorlar.” Mīlitēs ad Rōmam veniunt.
Delphōs ībam. “Delphoi’a gidiyordum.” Ad Delphōs ībam.
Puer domī manēbit. “Oğlan evde kalacak.” loc. (2. grup isimlerde gen. s. biçimiyle ortakNr.)
Puer in domō manēbit. Puer domō manēbit.
Cicero Rōmae vīvēbat. “Cicero Roma’da yaşıyordu.” Cicero in Rōmā vīvēbat.
Līberī rūrī ludunt. “Çocuklar kırda oynuyor.” Līberī in rūre ludunt. Hannibal Carthāginī erat. “Hannibal Kartaca’daydı.” Hannibal in Carthāgine erat.
Athēnīs philosophiam discimus. “A<na’da felsefe öğreniyoruz.” In Athēnīs philosophiam discimus.
Puer domō dēcēdit. “Oğlan evden ayrılıyor.” Puer ex domō dēcēdit.
Crās Tarentō dēcēdēmus. “Yarın Tarentum’dan ayrılacağız.” Crās ā Tarentō dēcēdēmus. Plato Cūmīs dēcēdit. “Platon Roma’dan ayrılıyor.” Plato dē (ex) Cūmīs dēcēdit. acc. (Yönelme belir<rken, loc. hâli bulunan cins isimlerine edat ge<rilmez.)
acc. s. (Yönelme belir<rken kent isimlerine edat ge<rilmez.)
acc. pl. (Yönelme belir<rken kent isimlerine edat ge<rilmez.)
loc. (1. grup isimlerde gen. s. biçimiyle ortakNr.)
loc. (3. grup isimlerde dat. s. biçimiyle ortakNr.)
loc. (3. grup isimlerde dat. s. biçimiyle ortakNr.)
abl. pl. (Bulunma belir<rken kent isimlerine edat ge<rilmez.) abl. (Ayrılma belir<rken, loc. hâli bulunan cins isimlerine edat ge<rilmez.)
abl. s. (Ayrılma belir<rken kent isimlerine edat ge<rilmez.) abl. pl. (Ayrılma belir<rken kent isimlerine edat ge<rilmez.) 2
→
Latince Gramer 2
Hazırlayan: Yard. Doç. Dr. Ekin Öyken
Bulunma ve Hareket Bildiren İfadelerde
Locātīvus Hâli Olmayan Cins İsimler, Ülke, Eyalet ve Büyük Ada İsimleri
HATIRLATMA
Legio in Italiam vēnit. “Lejyon İtalya’ya geldi.” in + acc. (Yönelme belir<rken ülke, eyalet ve büyük ada isimlerine edat ge<rilir.)
Mīlitēs ad Siciliam iērunt. “Askerler Sicilya’ya gidler.” ad + acc. (Yönelme belir<rken ülke, eyalet ve büyük ada isimlerine edat ge<rilir.)
Marcus in Graeciā manēbit. “Marcus Yunanistan’da kalacak.” in + abl. (Bulunma belir<rken ülke, eyalet ve büyük ada isimlerine edat ge<rilir.)
Philosophus ex Asiā dēcēdit. “Filozof Asya’dan ayrılıyor.” ex + abl. (Ayrılma belir<rken ülke, eyalet ve büyük ada isimlerine edat ge<rilir.)
Puer in hortō erat. “Oğlan bahçedeydi.” in + abl. (Bulunma belir<rken, loc. hâli olmayan cins isimlerine edat ge<rilir.)
3