SÜLEYMAN ÇELEBİ: Türk edebiyatının ilk mevlid yazarlarından

www.edebiyatbilgihanesi.com
SÜLEYMAN ÇELEBİ:
Türk edebiyatının ilk mevlid yazarlarından olan Süleyman Çelebi'nin hayatı hakkında fazla bir bilgi
yoktur. Kaynaklara göre 15.yüzyılda Bursa'da doğmuş burada yaşamıştır. "Vesiletün Necat" isimli
meşhur mevlidini 1409'da 60-65 yaşlarında yazdığına göre şairin 1350'lerde doğduğu söylenebilir.
Osmanlı tarihçisi Gelibolulu Mustafa Ali'nin "Künhül Ahbar" adlı eserinde anlatıldığına göre Süleyman
Çelebi'nin babası Ahmed Paşa, Ahmed Paşa'nın babası olan Şeyh Mahmud ise Şeyh Edebali’nin oğlu
ve Orhan Gazi'nin silah arkadaşıdır. Yıldırım Bayezid devrinin ünlü şeyhi Emir Sultan'a intisap
etmiştir. Eseri "Vesiletün Necat"tan anlaşıldığına göre dinî ilimlere vakıf biridir. Yıldırım Bayezid'in
Divan-ı Hümayun imamlığı vazifesini yapmış, Bursa Ulu Cami yapıldıktan sonra 1400 yılında bu camiye
imam tayin edilmiştir. Halk arasında "Süleyman dede" olarak anılan şair, 1422 yılında Bursa'da vefat
etmiştir. Mezarı Bursa'da Çekirge yolu üzerindedir.
Süleyman Çelebi kalbini Allah ve Resulullah sevgisiyle doldurmuş, devlet büyüklerine ve diğer nüfuzlu
kişilere minnet etmemiş, hatta eserlerinde onlar hakkında hiçbir şey yazmamıştır. Süleyman Çelebi
"Vesiletü'n-necat"ını bir dava ve bir iddia üzerine yazmıştır.1409 yıllarında Ulu Cami’nin imamı olduğu
sırada İranlı bir vaizin "La nüferriku beyne ehadin min rusulih" (Biz Allah'ın peygamberlerinden
hiçbirini ötekinden ayırmayız.) ayetini yanlış yorumlaması Süleyman Çelebi'yi çok kızdırdı. Vaiz bu
ayete dayanarak Allah'ın, peygamberleri arasında hiç fark gözetmediğini, o halde Hz. Muhammed'in
Isa Peygamber'den daha üstün tutulamayacağını söyledi. Hâlbuki bu ayet Allah'ın değil, kulların
dilinden söylenmişti. Aslında Acem vaiz, Fetret devrini yaşayan Osmanlıları yıpratmak, halkı birbirine
düşürmek maksadıyla bilhassa böyle söylüyordu. Müslümanların Hz. Muhammed'e olan saygı ve
sevgisini zedelemeye çalışıyordu. İşte Süleyman Çelebi bu kötü niyetlileri susturmak, Hz.
Muhammed'in bütün peygamberlerden üstün, en son peygamber olduğunu ispatlamak, Şii-batıni
akımlara karşı ehl-i sünnet görüşünü savunmak için "Vesiletü'n-necat" adlı eserini yazmıştır. Mevlid'in
asıl adı "Vesiletü'n-necat" tır.
Eseri:
Vesîletü'n-Necât (mevlid): Tek eseri olan mesnevi türündeki bu eser, Osmanlılar ‘da yazılan ilk
eserdir. Adı "Vesiletün necat" olmasına rağmen halk arasında mevlid olarak bilinir. Eserini büyük
bir Peygamber aşkı ile yazmıştır. Süleyman Çelebi, mevlidi yazarken Âşık Paşa'nın "Garibname"sinden, Erzurumlu Mustafa Darir'in "Siretün Nebi"sinden ve Ahmedi'nin "Mevlid"inden
faydalanmıştır. Bu eserlerin faydalarından başka mevlidin yazılmasında Süleyman Çelebi'nin almış
olduğu eğitimin büyük etkisi vardır. www.huseyinarasli.com
Mevlid'in bölümleri:
1- Tevhit, münacat ve kitabın yazılış sebebi
2- Âlemin yaratılmasının sebebi
3- Muhammed (SAV) nurunun yaratılması ve Adem'den (AS) başlayarak Peygamber'in alnında
karar kılması
4- Veladet (Hz. Muhammed'in doğumu)
5- Hz. Muhammed'in mucizeleri
6- Miraç (Hz. Muhammed'in miraca yükselmesi)
7- Peygamberin vasıfları ve tebliğ vazifesini yerine getirmesi
8- Peygamberin vefatı
9- Kitabın sonu
www.edebiyatbilgihanesi.com
Allah Adın Bahri
Mefhar - i Mevcudât, Hazret-i Fahr-i Alem
Muhammed Mustafâ râ Salevât
Allâh adın zikredelim evvela
Vacib oldu cümle işte her kula
Allâh adın her kim ol evvel anâ
Her işi âsan eder Allâh anâ
Allâh adı olsa her işin önü
Hergiz ebter olmaya anın sonu
Bir kez Allâh dese şevkile lisan
Dökülür cümle günah misli hazan
İsm-i pâkin pâk olur zikreyleyen
Her murada erişir Allâh diyen
Aşk ile gel imdi Allâh diyelim
Dert ile göz yaş ile ah edelim
Ola kim rahmet kıla ol padişah
Ol Kerimü ol Rahimü ol ilâh
Birdir ol birliğine şek yokdürür
Gerçi yanlış söyleyenler çok dürür
Cümle alem yok iken ol var idi
Yaradılmıştan Gani Cebbâr idi
Var iken ol yok idi ins-ü melek
Arşü ferşü ayü güm hem nüh felek
Sün ile bunları, ol var eyledi
Birliğine cümle ikrar eyledi
Kudretin izhâr edüp hem ol Celil
Birliğine bunları kıldu delil
"Ol!" dedi bir kere var oldu cihan
"Olma!" derse, mahv olur ol dem hemân
Haşre dek ger denilirse bu kelâm
Nice haşr ola, bu olmaya temâm
Pes Muhammeddir bu varlığa sebeb
Sıdk ile ânın rızasına kıl taleb
Ey azizler işte başlarız söze
Bir vasiyet kılarız illa size
Ol vasiyyet kim derim hem tuta
Mis gibi kokusu canlarda tüte
Hakk Teala rahmet eyleye anâ
Kim beni ol bir dua ile anâ
Her kim diler bu duada buluna
Fatiha ihsan ede ben kuluna
(Mevlid-i Şerif-in müellifi Merhum Süleyman
Süleyman Çelebi Hazretleri´nin ruhu için ve
bu satırları okuyan, dinleyen, okumasına
sebep olanlardan yaşayanların ruhu
makamlarına, ahirete göçmüş olanlarının da
ruhlarına El-Fatiha.)