uzay ve evren - Ders Aletleri Yapım Merkezi

UZAY
VE
EVREN
Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA
e-posta: daymsatis@gmail.com
Tel : 0312 8664208/5 hat
internet: daym.meb.gov.tr
GECE VE GÜNDÜZÜN OLUŞUMU
Uz 1
Deneyin Amacı : Dünya ve ay modelini kullanarak gece ve gündüzün oluşumunu anlamak.
Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :
S.No
1
2
3
4
5
Kod No
50000
06851
07500
13000
06000
Aracın Adı
Dünya ve ay modeli
Alçak gerilim güç kaynağı (80 W)
Işık kaynağı (12 V)
Üçayak (küçük)
Bağlama parçası (ikili)
Miktarı
1 adet
1 adet
1 adet
1 adet
1 adet
Deneyin Yapılışı :
1- Resimdeki düzeneği kurunuz.
2- Işık kaynağını yakınız.
3- Işık kaynağını odak vidası ile ayarlayarak, ışık kaynağını dünyanın yarısını
aydınlatacak şekilde ayarlayınız.
4- Dünyanın ışık alan bölgesi gündüz, ışık almayan bölgesi gece bölgelerini
gösterecektir.
5- Dünya modelini saat dönüş yönünün ters istikametinde döndürmeye dikkat ediniz.
Deneyin Sonucu : Dünyanın kendi ekseni etrafında dönmesi sonucu gece gündüz oluşur.
Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA
e-posta: daymsatis@gmail.com
Tel : 0312 8664208/5 hat
internet: daym.meb.gov.tr
MEVSİMLERİN OLUŞUMU
Uz 2
Deneyin Amacı : Dünya ve ay modelini kullanarak mevsimlerin oluşumunu anlamak.
Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :
S.No
1
2
3
4
5
Kod No
50000
06851
07500
13000
06000
Aracın Adı
Dünya ve ay modeli
Alçak gerilim güç kaynağı (80 W)
Işık kaynağı (12 V)
Üçayak (küçük)
Bağlama parçası (ikili)
Miktarı
1 adet
1 adet
1 adet
1 adet
1 adet
Deneyin Yapılışı :
1- Deney düzeneğini resimdeki gibi kurunuz.
2- Işık kaynağını dünya modelinin tamamını ışık konisi içine alacak şekilde ayarlayınız.
3- Dünyanın dönme ekseninin, dönme düzlemine olan konumunu değiştirmeden, güneş
etrafında dönmesini elinizle sağlayınız.
4- Size göre dünya modeli, ışık kaynağının (güneşin) sağında kaldığı zaman hangi
yarımkürede yaz, hangi yarım kürede kıştır?
5- Size göre dünya modeli, ışık kaynağının (güneşin) solunda kaldığı zaman hangi
yarımküre yaz mevsiminde, hangi yarımküre kış mevsimindedir, gösteriniz.
6- Size göre dünya modeli önümüzde ve sizden uzakta olduğunda hangi mevsim olur?
Sonbahar mı? İlkbahar mı?
Deneyin Sonucu : Dünyanın güneş etrafında dönmesinden ve kendi ekseni etrafında dönme
ekseninin, güneş etrafında dönme düzlemi ile 23,5o lik açı yapması sonucu mevsimler
meydana gelir.
Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA
e-posta: daymsatis@gmail.com
Tel : 0312 8664208/5 hat
internet: daym.meb.gov.tr
GÜNEŞ VE AY TUTULMALARI
Uz 3
Deneyin Amacı : Önemli gök olaylarından güneş ve ay tutulmalarının, yerin ve ayın
hareketleriyle nasıl oluştuğunu anlamak.
Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :
S.No
1
2
3
4
5
6
7
Kod No
50000
06851
07500
13000
06000
11701
10650
Aracın Adı
Dünya ve ay modeli
Alçak gerilim güç kaynağı (80 W)
Işık kaynağı (12 V)
Üçayak (küçük)
Bağlama parçası (ikili)
Destek çubuğu (∅=10 x 250 mm)
Portatif priz (üçlü)
Miktarı
1 adet
1 adet
1 adet
2 adet
2 adet
2 adet
1 adet
Deneyin Yapılışı :
a- Güneş tutulması:
Deney düzeneğini listede verilen DAYM araçları ile fotoğrafta görüldüğü gibi kurunuz.
Güneş tutulması; ay dünya etrafındaki yörüngesi üzerinde dolaşırken, güneş ay ve
dünyanın bir doğru üzerine gelmesi ile ayın gölge konisinin dünya üzerine düşmesi güneş
tutulmasını meydana getirir.
Sizde, güneşi temsil eden ışık kaynağı ile dünya modeli arasına ayı getirerek ayın
gölgesinin dünya üzerine düşmesini sağlayın.
Resim 3-1
Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA
e-posta: daymsatis@gmail.com
Tel : 0312 8664208/5 hat
internet: daym.meb.gov.tr
GÜNEŞ VE AY TUTULMALARI
Uz 3
1- Bu durumda ayın gölgesinin düştüğü dünya parçası, gecede midir, gündüzde midir?
2- Bu gölge içinde bulunan insanlar güneşi görebilirler mi?
3- Bu gölge içindeki insanlar için güneş tutulması olmuştur diyebilir miyiz?
b- Ay tutulması:
Aynı kurulu deney düzeneğinde bu kez güneşle (ışık kaynağı), ay arasına dünya modelini
koyunuz. Yani, model üzerinde ayı döndürerek, dünyanın gölgesi içine sokalım.
Resim 3-2
1- Bu durumda, ay güneşten ışık alabilir mi?
2- Ayın güneşten ışık almasını engelleyen nedir?
3- Dünyanın gece kısmındaki insanlar için ay tutulması olmuştur diyebilir miyiz?
Deneyin sonucu: Dünyanın güneş etrafında, ayın dünya etrafında dönmesi sonucu gök
olaylarından güneş ve ay tutulması meydana gelir.
Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA
e-posta: daymsatis@gmail.com
Tel : 0312 8664208/5 hat
internet: daym.meb.gov.tr
GİRDAP NASIL OLUŞUR?
Uz 4
Deneyin Amacı : Akışkan malzemelerin bir merkez tarafından çekilmesiyle oluşan girdabı
inceleyerek, uzaydaki gök cisimlerinin oluşumuyla paralellik kurmak.
Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :
S.No
1
2
3
4
5
6
Kod No
17303
02458
19554
41790
Aracın Adı
Cam balon (500ml, dibi düz)
Huni (plastik)
Beherglas (800 ml)
Damlalık
Mürekkep
Su
Miktarı
1 adet
1adet
1 adet
1 adet
1damla
Yeteri kadar
Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA
e-posta: daymsatis@gmail.com
Tel : 0312 8664208/5 hat
internet: daym.meb.gov.tr
GİRDAP NASIL OLUŞUR?
Uz 4
Deneyin Yapılışı :
1- 800 ml’lik beherglasa yarısına kadar su koyup, çok az bir mürekkeple renklendiriniz.
2- Cam balonun ağzına huniyi oturtup beherle huniyi doldurarak, renkli suyun cam
balona akışını gözleyiniz.
3- Suyun balona akışı sırasında huni içindeki suyun yüzeyindeki girdap oluşumunu
gözleyiniz.
Deneyin Sonucu : Uzayda çeşitli gaz ve toz bulutları bir merkez tarafından çekilerek girdap
şeklindeki dönme hareketleriyle çeşitli gök cisimlerini oluştururlar.
Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA
e-posta: daymsatis@gmail.com
Tel : 0312 8664208/5 hat
internet: daym.meb.gov.tr
YAĞMUR NASIL MEYDANA
GELİR?
Uz 5
Deneyin Amacı : Yağmurun nasıl meydana geldiğini deney yaparak öğrenmek.
Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :
S. No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Kod No
08000
13000
11254
00250
19450
02903
01502
11702
Aracın Adı
İspirto ocağı
Üçayak (küçük boy)
Sac ayağı
Tel kafes (amyantsız, 140x140 mm)
Erlenmayer
Cam levha (3x200x300 mm)
Bünzen kıskacı (küçük boy)
Destek çubuğu (Ø10 x 500mm)
Kibrit
Miktarı
1 adet
1 adet
1 adet
1 adet
1 adet
1 adet
1 adet
1 adet
Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA
e-posta: daymsatis@gmail.com
Tel : 0312 8664208/5 hat
internet: daym.meb.gov.tr
YAĞMUR NASIL MEYDANA
GELİR?
Uz 5
Deneyin Yapılışı :
1- Cam levha hariç, belirtilen diğer araçları resimdeki gibi yerleştiriniz.
2- İspirto ocağını yakarak erlenmayerdeki suyu kaynatınız.
3- Kaynama başladıktan sonra cam levhayı bünzen kıskacına resimdeki gibi hafif eğimli
olarak yerleştiriniz.
4- Kaynayan sudan çıkan buhar, cam levhaya çarparak yoğunlaşacaktır.
5- Bir süre sonra su damlalarını gözlemleyebilirsiniz.
Not: Cam levha, soğutmak amacıyla su ile yıkandıktan sonra kullanılırsa daha iyi netice
alınır.
Deneyin Sonucu :
1- Su buharı soğuk bir ortama rastladığında yoğunlaşır.
2- Yağmurun yağması da deneyimizdeki gibi yoğunlaşmaya benzer şekilde olur.
Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA
e-posta: daymsatis@gmail.com
Tel : 0312 8664208/5 hat
internet: daym.meb.gov.tr
MİNERALLERİN İNCELENMESİ
Uz 6
İncelemenin Amacı : Mineraller hakkında bilgi sahibi olmak, bir kısmını tanımak ve kullanım
yerlerini öğrenmek.
İncelemede Kullanılan Araç ve Gereçler :
S. No
1
2
Kod No
18000
21050
Aracın Adı
Mineral koleksiyonu
Büyüteç (saplı)
Miktarı
1 adet
1 adet
İncelemenin Yapılışı :
1- Mineral koleksiyonundaki mineralleri inceleyiniz.
2- Çevrenizden bulabileceğiniz diğer mineral örneklerini de inceleyiniz
İncelemenin Sonucu :
1- Mineraller, yeryüzündeki kayaçları oluşturan bileşenlerdir.
2- Mineral, doğal şekilde oluşan, homojen, belirli kimyasal bileşime sahip katı bir
cisimdir.
Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA
e-posta: daymsatis@gmail.com
Tel : 0312 8664208/5 hat
internet: daym.meb.gov.tr
MİNERAL KOLLEKSİYONUNDA
BULUNAN MİNERALLER
Uz 7
1- Manyezit :
Kimyasal bileşimi : Mg CO3
Sertliği : 3,5 - 4,5
Yoğunluğu : 3 – 3,1
Rengi ve şeffaflığı Renksiz, beyaz, gri, sarımsı kahverengi. Şeffaf – yarı şeffaf.
Kullanıldığı yer : Tarım, inşaat camı, kimya, ilaç, kağıt sanayinde.
2- Kükürt :
Kimyasal bileşimi : S
Sertliği : 1,5 - 2,5
Yoğunluğu : 2,2
Rengi ve şeffaflığı : Parlak sarı, sarımsı kahverengi, sarımsı gri, kırmızımsı,
yeşilimsi.
Kullanıldığı yer : Lastik, kimya sanayisinde, zirai ilaç, kibrit ve barut imalatında
kullanılır.
3- Kolomanit :
Kimyasal bileşimi : CaB3 O4 (OH)3 H2O
Sertliği : 4,5
Yoğunluğu : 2,42
Rengi ve şeffaflığı :Renksiz, beyaz, şeffaf-yarı şeffaf.
Kullanıldığı yer : Daha çok cam yönü, fiberglas ve asit borik imalinde, çelik endüstrisinde de
eritici olarak kullanılır.
4- Perlit :
% 2 – 5 oranında su içeren riyolitik bileşimli bir volkanik camdır.
Yoğunluğu : 2 – 2,4
Sertliği : 7-8
Rengi : Gri, geri tonları ve siyah
Kullanıldığı yer : Isı ve ses izolasyonunda, sıva-çatı kaplama ve katlar arasında ses
izolasyonunda sanayide filtre malzemesi olarak kullanılır.
Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA
e-posta: daymsatis@gmail.com
Tel : 0312 8664208/5 hat
internet: daym.meb.gov.tr
MİNERAL KOLLEKSİYONUNDA
BULUNAN MİNERALLER
Uz 7
5- Trona (Soda) :
Kimyasal bileşimi : Na3 H (CO3)2 2H2O
Sertliği : 2,5-3
Yoğunluğu : 2,11
Rengi ve şeffaflığı :Renksiz, grimsi, sarımsı, beyaz, donuk kahverengimsi, şeffafyarı şeffaf.
Kullanıldığı yer : Cam ve kimya sanayinde, sabun ve deterjan, pulp kağıt, metalurji,
su arıtma, tekstil, seramik, petrol rafineri, deri tabaklanması, fotoğraf, gübre vs,
6- Kromit :
Kimyasal bileşimi : Fe Cr2 O4
Sertliği : 5,5
Yoğunluğu : 3,1 – 3,3
Rengi ve şeffaflığı : Siyah, opak.
Kullanıldığı yer : Krom elde edilmesinde kullanılır.
7- Fosfat (Apatit) :
Kimyasal bileşimi : Ca5(PO4)3 (F,Cl,OH)
Sertliği : 5
Yoğunluğu : 3,1 – 3,3
Rengi ve şeffaflığı : Yeşil, grimsi yeşil, beyaz, kahverengi, sarı, mavimsi, kırmızımsı,
şeffaf-yarı şeffaf.
Kullanıldığı yer : Gübre sanayi, yem, deterjan, ilaç sanayinde, diş macunu-böcek
ilaçları ve diğer zehirli maddelerin yapımında kullanılır.
8- Kurşun (Galen) :
Kimyasal bileşimi : Pb S
Sertliği : 2,5
Yoğunluğu : 7,5
Rengi ve şeffaflığı : Kurşun grisi, opak.
Kullanıldığı yer : Kurşun ve gümüş elde edilmesinde kullanılır.
Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA
e-posta: daymsatis@gmail.com
Tel : 0312 8664208/5 hat
internet: daym.meb.gov.tr
MİNERAL KOLLEKSİYONUNDA
BULUNAN MİNERALLER
Uz 7
9- Malahit :
Kimyasal bileşimi : Cu2 CO3
Sertliği : 3,5 - 4
Yoğunluğu : 4 – 4,05
Rengi ve şeffaflığı : Parlak yeşil, siyahımsı yeşil, yarı şeffaf – opak.
Kullanıldığı yer : Bakır elde edilir. Elde edilen bakır, her türlü alaşımlarda, elektrik
sanayinde, ev eşyaları, sanat eserleri yapımında ve çeşitli sanayi dallarında kullanılır.
Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA
e-posta: daymsatis@gmail.com
Tel : 0312 8664208/5 hat
internet: daym.meb.gov.tr