Hijyen

HİJYEN EĞİTİMİ
SLYMNYLMZ.COM
2014

YALNIZCA HASTALIK VE SAKATLIĞIN OLMAYIŞI
DEĞİL BEDENEN,RUHEN VE SOSYAL YÖNDEN
TAM BİR İYİLİK VE DENGE HALİDİR .
SAĞLIK NEDİR ?

Kelime olarak “sağlam’’, “sağlıklı’’ anlamına gelir.

Sağlıklı olarak yaşamanın şartlarını öğreten bilim dalıdır.

Hijyen birey ve toplum olarak insan sağlığının korunması ve
geliştirilmesini hedefler.
HİJYEN NEDİR?
GIDA ÜRETİM, PERAKENDE SATIŞ VE SU
SEKTÖRÜNDE BULAŞICI HASTALIKLAR
 Mikroorganizma,
her ortamda bulunabilen
tek hücreli, karmaşık enzim yapısına sahip
mini canlıdır.

Suda,

Havada,

Toprakta,

Hayvanlarda,

İyi yıkanmamış sebze ve meyvelerde,

İyi pişirilmemiş et ve balıklarda,

İyi yıkanmamış kaplarda,

İnsan ve hayvanların dışkılarında bulunur.
MİKROORGANİZMALAR

En çok kirli eller ve kirli sularla bulaşırlar.
MİKROORGANİZMALARDAN
KORUNMA
MİKROORGANİZMALARIN
SINIFLANDIRILMASI

Değişik yöntemler kullanılarak yapılmaktadır.

Sayısal yöntem, genetik inceleme yöntemi ve serolojik yöntem
en çok kullanılan yöntemlerdir.

Mikroorganizmaları mikroskopla görüp inceleriz.

Ökaryotlar-protistalar: Hücre yapıları, bitki ve
hayvan
hücreleri
ile
benzerlik
gösteren
mikroorganizmadır.

Prokaryot: Hücre yapısı daha ilkeldir.

Virüsler: Hücre yapısı göstermeyen ve tek
başlarına metabolik aktiviteleri bulunmayan
oluşumdur.
MİKROORGANİZMALAR,
YAPILARINA GÖRE ÜÇ GRUPTA
İNCELENİR.

Bakteriler tek hücreli ışık mikroskobu ile görülebilen
mikroorganizmadır.

Koklar

Basiller

Sarmal şeklindeki bakteriler

Virüsler: En küçük mikroorganizmalara virüs denir Virüslerin
üreyip çoğalabilmeleri için mutlaka canlı dokuya ihtiyaçları
vardır.

AİDS,

Hepatitler,

Kızamık,

Grip,

Herpes (uçuk)

Kabakulak gibi çok sayıda hastalığa neden olur.

Parazitler: Parazit, (asalak) başka bir canlının üzerinde, onun
kaynaklarını kullanarak hastalık yapan canlılara denir.

Parazitlerin neden olduğu hastalıklara paraziter hastalıklar adı
verilir.

Toksoplazmozis,

Bu enfektif parazitler kedinin dışkısı ile dış dünyaya atılır.

Sıtma,

Sivrisineklerin (anofel) neden olduğu bir enfeksiyon hastalığıdır.

Askariasis

Anüs veya ağızdan erişken solucanın çıkması ile karakterize bir
hastalıktır.

Giardiazis

Özellikle çocuklarda kronik ishal nedenidir.

Oksiyüriasis (Kıl Kurdu)

Teniyazis (Absest bozan)

Ankilostomyaz ve Nekatoryan

Kabızlık ya da ishal, karında şişlik, anemi ve deri döküntüleri ile
karakterize çengelli solucanların neden olduğu hastalıktır.

Kist-Hidatik

Yerleştiği
organa
hastalıktır.(Karaciğer)
göre
belirtiler
veren
paraziter

Trikomoniyazis

Vaginal akıntı, kaşınma ile karakterize üro-genital sistemde
yaşayan parazitlerin neden olduğu hastalıktır.

GAL (Scabies=Uyuz)

Artropodlar: İnsan ve hayvanlarda yaşayan, hastalık etkeni
olup bu etkenleri taşıyan eklem bacaklılara artropodlar denir.

Dış organlarda ve deride yaşar.

Akrep, örümcek, kene ve uyuz böcekleridir.

İnsektalar bit, tahtakurusu, pire gibi artropoddur.

Riketsiyalar: Bakterilerden küçük, virüslerden büyüktür.

Üreyebilmeleri için canlı dokuya veya
yumurtası embriyonuna ihtiyaç duyar.
döllenmiş
tavuk

Yaş,

Cins,

Aile,

Irk,

Beslenme ve diğer faktörler rol oynar.
HASTALIKLARIN OLUŞMASINDA:

Ateş, nabız ve solunum hızlanması, boğaz ağrısı,
iştahsızlık, bitkinlik, halsizlik, sırt, bacak, baş ağrıları,
bulantı, kusma, öksürük, şişlik, kızarıklık, dalgınlık,
sayıklama, metabolizma artışı, döküntüler ve kan
değişikliği.
ENFEKSİYON HASTALIKLARINDA
SIK GÖRÜLEN GENEL BELİRTİLER
 Enfeksiyon
hastalıklarında,
yöntemleri önem taşır.
 Laboratuar
laboratuvar
tanı
yöntemleri iki ana grupta incelenir.
 1.Non-spesifik
yöntemler :Periferik kan tetkikleri,
sedimantasyon ile idrar ve gaitanın rutin
tetkikleridir.
 2.Spesifik
tanı yöntemleri:Hastalık etkenleri
mikrobiyolojik,
serolojik
(hücre
ve
doku
incelenmesi), immunolojik (romatolojik, organ
testleri ve hematolojik testler), radyolojik
(röntgen, MR gibi) yöntemlerle belirlenir.

Viral enfeksiyonlar,
bütünüdür.
virüslerin
sebep
olduğu
hastalıkların

İnsanlarda görülen viral hastalıklar; frengi, kabakulak, kızamık,
çiçek, grip, nezle ve AİDS gibi hastalıklar olup bazıları kolayca
atlatılabilirken bazılarının da tedavisi çok uzun süreli olup ağır
ilerleyebilir.

Bakteriler sporlu ve sporsuz olmak üzere ikiye ayrılır.

Kızıl, boğmaca, difteri, tetanos, verem, zatürre, tifo, kolera,
basilli dizanteri, gonore, frengi ve şarbon gibi hastalıklara
neden olur.
ENFEKSİYON HASTALIKLARININ BULAŞMA
YOLLARI

Doğrudan temas (kan ve kan ürünleri, cinsel temas)

Dolaylı temas (solunum ve sindirim yolu ile araçlarla ve
vektörlerle)

Genel bulaşma, hava yolu ile olur.

Sekresyonların oral yolla alınmasıyla da geçebilir.

Havada damlacık içinde bulunur ya da yere
çökerek tozlara karışır, sonra sağlam kişinin
solunum yoluna girer.
SOLUNUM YOLU İLE BULAŞAN
HASTALIKLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ

Damlacık yoluyla yayılma tükürük, balgam, burun, gözyaşı
sıvılarının damlacıklar hâlinde yayılmasıdır. TBC, grip, soğuk
algınlığı, çocuk hastalıklarının çoğunluğu (difteri, boğmaca,
kabakulak gibi) bu yolla yayılır.

Öksürüp aksırırken ağzın kolun iç kısmı ile kapatılması ve karşıda
bulunan kişilerin yüzüne doğru hapşırılmaması solunum yolu ile
yayılmayı önler. Bu gruba giren hastalık etkenlerinin
çoğunluğunu virüsler oluşturur.
SİNDİRİM YOLU İLE BULAŞAN
HASTALIKLARDAN KORUNMA YOLLARI

Enfekte olmuş suların içilmemesi (Su ile en sık bulaşan
hastalıklar; kolera, amipli dizanteri, basilli dizanteri, tifodur.),

Enfekte olmuş meyve ve sebzelerin yenmemesi,

Tuvaletlerin temiz tutulması (Çamaşır suyu gibi maddelerle
temizlenmesi),

Salgın durumlarında portör taraması ve aşı uygulaması,

Hastalık kaynağı suların klorlanması.


Besinlerle bulaşan hastalıklardan en sık görülenlerden birisi de
halk arasında ‘Malta Humması’ olarak bilinen ve Brusella
bakterisinin neden olduğu ‘Brusellozis’dir.
Sütlerin pastörize edilmesi bu hastalığı önler.

Süt ve süt ürünlerinin kontrol altına alınması, pastörize süt ve süt
ürünlerinin kullanılmasının sağlanması,

Günlük pastörize süt yada UHT (Ultra Hıgh Temperature)
tekniğiyle sterilize edilen uzun ömürlü, dayanıklı paket sütler
kullanılmalıdır.

Süt ürünlerinin (açık sütlerin) iyice kaynatılması ve çiğ sütten
yapılan ürünlerin iki üç ay bekletildikten sonra tüketilmesinin
önerilir.

Etlerin iyi pişirilmeden yenmemesi,

Kenelerin aktif olduğu dönemlerde (ilkbahar ve yaz ayları)
örneğin bulaşmanın en sık aracısı olan hvalomma cinsi kenenin
aktif olduğu nisan ve ekim aylarında, açık alanlardan halkın
kaçınması,

Kene riski olan yerlerde bulunulduğunda, vücudu tamamen
örtecek giysiler giyilmesi ve açık renkli elbiselerin tercih edilmesi,

Kenelerin yoğun bulunabileceği ortamlarda çalışan kişilerin
muayene edilmesi,

Keneleri kaçıracak kimyasalların kullanılması,

Açık alanlarda özellikle çok yoğun oldukları noktalara insektisit
uygulanması,

Epidemi dönemlerinde üzerinde kene bulan kişinin bunu
çıkarmaya çalışmaması,

Uygun bir sağlık hizmeti merkezine (hastane gibi) giderek
kenenin uzmanlar tarafından çıkartılması,

Hastaların kan ve vücut sıvıları ile temasından kaçınılması,

Eğer bir temas olmuşsa kişinin dikkatlice gözlenmesi ve belirtiler
görülürse mutlaka gerekli müdahalenin yapılması,

Kesimhaneye yollanmadan önce hayvanlardan kenelerin
ayrıştırılması,

Hasta hayvanların kan ve dokularına doğrudan temasın
bulaşmaya yol açabileceğinin bilinmesi,

Keneleri vücuttan uzaklaştırmak için üzerlerine sigara basmak,
kolonya ve gazyağı dökmek gibi yöntemler kullanılmaması,

İnsanların veya
edilmemesidir.
hayvanların
kanlarına
korunmasız
temas
Vektör
Hastalık
Karasinek ve hamamböceği
Bağırsak enfeksiyonları, bağırsak parazitleri, piyodermi,
konjunktivit, trahom, hepatitis, poliomyelit
Sivrisinekler: Anofel
Sıtma
culeks ve anofel
Filariazis
Deri layşmanyozu (şark çıbanı)
Tatarcıklar
Kala-azar
Tatarcık yangısı
Bit
Pire
Epidemik tifüs
Veba
Endemik tifüs
Kene
Kırım Kongo kanamalı ateşi
Salyangoz
Şistomiyazis
ARAÇLARLA BULAŞAN HASTALIKLARA
YÖNELİK ÖNLEMLER
 Enfekte
olmuş nesnelerle meydana
gelen bulaşmadır. Örneğin; hepatit A
(enfekte yiyeceklerle),
 Tetanoz (paslı çivi ve toprakla)
 Sterilize edilmemiş malzemelerle bulaşır.
Airway, nazogastrik sonda vb. bazı
enfeksiyon hastalıkların bulaşması ise
kişisel eşyalarla olmaktadır.
 Kişinin kullandığı özel eşyalar başkaları
tarafından kullanılmamalıdır.
BAĞIŞIKLIK

Vücudumuzun geliştirdiği bütün doğal düzenler bağışıklıktır.

Bağışıklık sisteminin görevi, vücudu korumaktır.

İnsan vücudunda bağışıklık sistemi (immun sistem), organları ve
değişik hücrelerin rol aldığı düzenlerle yabancı maddeleri ve
mikropları yok edebilir.

Aşılamada, soğuk zincir kurallarına uyulmalıdır.

Doğal Bağışıklık(Doğal direnç):Doğuştan olan bağışıklıktır.

Kazanılmış Bağışıklık: Doğumdan sonra oluşan bağışıklıktır.(Aktifpasif)
VÜCUT MİKROORGANİZMALARA
KARŞI 2 YOLLA DİRENÇ GÖSTERİR

Aktif Bağışıklık

Organizmaya uygun yolla verildiğinde bağışıklık oluşturarak
canlının enfeksiyon hastalıklarından korunmasını sağlayan
maddelere aşı denir.

Pasif Bağışıklık

İnsanda tedavi ve koruma amacıyla kullanılan
serumlar; insanlardan ve at, sığır, koyun gibi
hayvanlardan elde edilir.

Timus,

Kemik iliği,

Dalak,

Lenf düğümleri,

Adenoidler,

Bademcikler,

Peyer plakları,

Apandis.
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİ OLUŞTURAN
ORGANLAR

Vücudunda antikor oluşmayan kişiler,

Kaşektik, kanserli ve kan hastalığı olanlar,

Dalağı alınmış, immun yetmezliği bulunanlar,

Kronik hastalığı olanlar,

Kalp, böbrek yetmezliği bulunanlar,
AŞILARIN UYGULANMAMASI
GEREKEN DURUMLAR

Ateşli hastalar (Ateşi yüksek olan hastalar ile enfeksiyon
hastalıklarının geçirildiği ve nekahat dönemlerinde aşı
yapılmaz.),

Yaygın deri hastalığı olanlar,

Poliomiyelit (çocuk felci) salgını sırasında salgın bölgesinde
bulunanlara kesin zorunluluk yoksa aşı ve diğer enjeksiyonlar
uygulanmaz.

Aşıların sağladığı en büyük yarar, toplum sağlının devam
ettirilmesidir.

Kişisel hijyen,

Çevre hijyeni,

Okul hijyeni,

Çalışma hijyeni,

Sosyal hijyen.
HİJYEN
KİŞİSEL HİJYEN

Bireylerin sağlıklı bir yaşam sürmeleri amacıyla yaptıkları öz
bakım’dır.
KİŞİSEL HİJYEN

Ellerin temizliği,

Yüz ve kulakların temizliği,

Saçların temizliği,

Ağız-diş temizliği ve bakımı,

Ayakların temizliği,

Vücut bakımı ve temizliği,

Tuvalet alışkanlığı ve temizliği,

Giysilerin temizliği,

Beslenme
ELLERİN TEMİZLİĞİ

Elleri su ve sabunla yıkamak mikroorganizmaları uzaklaştırmanın
en etkili yoludur.

Elleri düzenli olarak yıkamak hastalıkları önlemeye yardımcıdır.
ELLERİMİZİ YIKAYALIM

Tuvalete girmeden önce ve sonra,

Elimize öksürüp, hapşırdıktan sonra,

Gıdalarla temastan önce ve sonra,


Et, balık, tavuk gibi çiğ besinler ile temastan sonra,
Hayvanları sevdikten sonra eller mutlaka yıkanmalıdır.
ELLERİN YIKANMASI

Ellerimizi su
yıkamalıyız.
altında
sabun
ile
15-20
saniye
ovalayarak

Eller
yıkandıktan
sonra
iyice
kurulanmalıdır.
mikroorganizmalar kuru ortamda üreyip çoğalamazlar.
Çünkü
YÜZ VE KULAKLARIN TEMİZLİĞİ

Sabah uyandıktan sonra ve akşam yatmadan önce düzenli
olarak yüz bol su ile yıkanmalıdır.

Kulak
temizliğinde
özellikle
kulak
bölümlerindeki temizliğe dikkat edilmelidir.
kepçesinin
arka
SAÇLARIN TEMİZLİĞİ

Haftada en az 2 kez saçlar yıkanmalıdır.

Saçların düzenli olarak taranması saç diplerinin kanlanmasını
yani beslenmesini attırdığından önemlidir.

Herkesin kendine ait diş fırçası olmalıdır.

Her gün düzenli
fırçalanmalıdır.
olarak
iki
kez
AĞIZ-DİŞ TEMİZLİĞİ VE BAKIMI
dişler
AYAKLARIN TEMİZLİĞİ

Çoraplar her gün değiştirilmelidir.

Ayaklar her gün yıkanmalıdır.

Ayak tırnakları düz şekilde kesilmeye özen gösterilmelidir.
Ayak temizliği mantar hastalığı gibi hastalıklardan korunma
açısından son derece önemlidir.

VÜCUT BAKIMI VE TEMİZLİĞİ

Haftada en az 1-2 kez banyo yapılmalıdır.

Tırnaklarımız kısa ve temiz olmalıdır.

Tırnaklar haftada bir kez kesilmelidir.

El tırnakları oval olarak kesilmelidir.

Kişisel bakım amacıyla (sakal traşı, manikür vb.) berbere
gidiliyor ise; mutlaka kişinin kendine ait bakım malzemelerinin
kullanılması, kan yoluyla bulaşan hastalıkların (Hepatit B,
AIDS.vb.) önlenmesi için önemlidir.
TUVALET ALIŞKANLIĞI VE TEMİZLİĞİ

Tuvaletleri her zaman temiz tutmalıyız.

Klozetin kapağını kapattıktan sonra suyu çekmeliyiz. Çünkü
sıçrayan su hepatit A, tifo gibi hastalıklara neden olabilir.
GİYSİLERİN TEMİZLİĞİ

Günlük kıyafetlerin ter kokmamasına ve temizliğine dikkat
edilmelidir.

İç çamaşırların sık sık değiştirilmesine özen gösterilmelidir.

İş kıyafetleri temiz ve düzenli olmalıdır.
BESLENME

Beslenmede besin hijyenine dikkat ederek kendimizi ve
çevremizdekileri bulaşıcı hastalıklarda koruyabiliriz.
BESİN HİJYENİ

Hastalık yapan etmenlerden besinlerin tümüyle arınmasıdır.

Besinler mikroorganizmalarla kirlenebilirler.

Kirli besinlerin tüketilmesi kişilerde hastalığa neden olabilir.
BESİNLER

Sebze ve meyve alırken sağlam zedelenmemiş, canlı görünen
ve taze olanlar tercih edilmelidir.

Sebze ve meyveler toz, toprak ve ilaç kalıntılarından
temizlenmeleri için sirke eklenmiş su dolu bir kapta 5-10 dakika
bekletildikten sonra bol su ile bir kaç kere yıkanmalıdır.
BESİNLERİN TEMİZLİĞİ

Besinlerin hazırlanma, servis ve saklanma aşamalarında
kullanılan araç ve gereçler temiz ve kuru olmalıdır.

Besinlerin hazırlandığı ve yenildiği yerlerin temiz olmasına dikkat
edilmelidir.

Besinlerin üstü kapalı tutularak sinek, böcek veya tozdan
korunmalıdır.

Sokaklarda açıkta satılan ve kaynağı bilinmeyen gıdalar
tüketilmemelidir.

Gıdaları satın alırken son kullanma tarihine ve ambalajının
bozulmamış olmasına dikkat edilmelidir.

Konserve satın alırken ve tüketirken kapağı mutlaka kontrol
edilmelidir.

Yemek artıkları ve çöpler bekletilmeden çöp kutularına
atılmalıdır.

Çöp torbalarının ağızları kapatılmalı ve kapaklı çöp kutularında
muhafaza edilmelidir.
ENFEKSİYON ZİNCİRİ
TEŞEKKÜRLER
SLYMNYLMZ.COM