ÇOCUKLUK ÇA⁄I KANSERLER‹NDE TAMAMLAYICI ve ALTERNAT

ÇOCUKLUK ÇA⁄I KANSERLER‹NDE
TAMAMLAYICI ve ALTERNAT‹F TIP
Alp ÖZKAN*
Günümüzde tamamlay›c› ve alternatif t›p (TAT) yöntemlerine , eriflkin ve çocuk kanser hastalar›n›n (ebeveynlerinin)
artan s›kl›kta baflvurmalar›, onkoloji disiplini ile ilgilenen
hekimlerin de ister istemez bu alanla ilgili konularda bilgi
sahibi olmak istemeleri sonucunu do¤urmufltur.
ABD’nde her 10 eriflkinden 4’ü en az bir kez tamamlay›c›
ve alternatif t›p (TAT) yöntemlerine baflvurmaktad›r. Yine
ABD de 35-49 yafl aras› her iki kifliden biri TAT yöntemlerini kullanmaktad›r. ABD’nde 1990 y›l›nda 427 milyon
dolar olan TAT pazar› 1997 y›l›nda 21.2 milyar dolara
yükselmifl ve bu art›fl e¤iliminin devam etti¤i bildirilmektedir (1.2). TAT yöntemlerini kanser olmayan hastalar›n kullan›m amaçlar› ile kanser hastalar›n›n kullan›m amaçlar›
aras›nda yöntem ve kullan›lan maddeler aç›s›ndan farkl›l›klar oldu¤u görülmektedir.Günümüzde kapitalist sistemde sa¤l›k hizmet giderlerinde ki art›fl oranlar› hastan›n tedavi de üstüne düflen paya yans›maktad›r. Bu da hastalar›
daha ucuz yöntem aray›fllar›na itmektedir. Di¤er yandan
ilaç flirketlerinin, yeni hastal›k tan›lar›n›n yayg›nlaflmas›
ve rahats›zl›klar›n iyice didiklenerek daha genifl bir kitleye
maledilmesi felsefesini hekimlere ifllemesi bir ‘megatrend’
do¤urmufltur : ‹nsanlar›n ilaç ba¤›ml›s› haline getirilmesi.
Son y›llarda araflt›rmaya ayr›lan paralara ra¤men kanser
gibi hastal›klar›n tedavisinde istenilen yolun al›namamas›
ilaç firmalar›n› sa¤l›kl› insanlara yöneltmifltir. Tüm bu
noktalar da insanlar› çeflitli aray›fllara yöneltmekte ve bu
noktada da karfl›m›za TAT yöntemleri ve bunlar› kullanan
hekim ve hekim d›fl› gruplar ç›kmaktad›r.
Kanser hastalar›n›n TAT yöntemlerine baflvurmas› ise genellikle destekleyici amaçl› olmaktad›r: Kanser a¤r›lar›n›n
giderilmesi , konvansiyonel kanser tedavilerinin yan etkilerinin azalt›lmas› veya hastal›¤›n tekrarlamas› , kontrol alt›na al›namamas› (3) .
Di¤er dikkat çeken bir nokta ise TAT yöntemlerini kullanan kanser hastalar› ve çocu¤u kansere yakalanan ebeveynlerin, yüksek e¤itim düzeyine sahip olmalar›, ruhsal ve
psikolojik konulara e¤ilim, farkl› sosyal gruplara e¤ilim
(Budizm gibi) gösteren özelliklerinin olmas› (3-5).
TAT yöntemlerinin toplumda yayg›nlaflmas› t›p e¤itimine de
yans›m›fl ve ABD de her üç t›p ö¤rencisinden biri seçmeli
ders olarak TAT dersini seçmifl; TAT dersi okutmayan üniversitelerde bu konular› ders programlar›na alm›fllard›r(5).
Günümüzde TAT yöntemlerini 5 ana bafll›k alt›nda toplamaktay›z(3).
1. Alternatif T›p: Homeopati, Naturopati (Ayurveda, Çin
T›bb›)
2. Düflünce-Beden Etkileflimleri: Meditasyon, Dua, Müzik,
Dans.
3. Biolojik Bazl› Tedaviler: Diet, Vitamin, Besin, Bitki.
4. El ile yap›lan tedaviler : Chiropractic, osteopathic, Masaj
5. Enerji Tedavileri:Biofield : Gi gong, Reiki, Tedavisel dokunma
6. Bioelektromagnetik: Elektromagnetik alan tedavileri
Tablo1. Çocukluk ça¤› kanser hastalar›nda TAT kullan›m›.
Kaynak
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
*
Ülke
Texas, ABD, 1977
Washington, ABD, 1981
Texas, ABD, 1983
Avustralya, 1994
Finlandiya, 1997
Florida, ABD, 1997
British Columbia, Kanada, 1998
Hollanda, 1998
New York, ABD, 2000
Saskatchewan,Kanada , 2000
Tayvan, 2000
Washington, ABD, 2001
North Carolina, ABD, 2003
Massachusetts, ABD, 2003
‹ngiltere, 2004
Olgu
69
106
66
48
15
81
366
84
75
44
63
75
195
118
49
Prevelans (%)
8,7
16
6
46
40
65
42
31
84
36
73
73
47
46
33
Pediatrik Hematoloji - Onkoloji Bilim Dal›, ‹stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T›p Fakültesi
En s›k
Dua
Dua
Bitki,çay
Hipnoz
Vitamin
Dua
Bitki,vitamin
Homeopati
Diet
Ekinezya
fiaman
Bitki
Vitamin
Bitki
Bitki
KL‹N‹K GEL‹fi‹M
Literatürü inceledi¤imizde çocukluk ça¤› kanserlerinde
TAT kullan›m oran›n›n %31-84 oranlar› aras›nda da¤›ld›¤›n› ve ayn› ülkenin içinde bile merkezden merkeze farkl›l›k gösterdi¤ini görüyoruz (Tablo 1). Ülke içinde kullan›lan maddelerde bölgesel farkl›l›klar göstermektedir (1).
Fakat günümüzde internetin yayg›nlaflmas› sonucu bu
alanda da çok say›da bilgi veren veya ticari sat›fl yapan bir
a¤ oluflmufltur (Tablo 2). Hastalar veya yak›nlar› e¤itim
düzeylerine göre bu a¤› kullanmaktad›r. K›sa bir süre sonunda özellikle e¤itimli aileler çeflitli alternatif metodlar›
hekimlerine dan›flmaktad›r. Bu nokta da hekimin aileyi
çok iyi dinlemesi önyarg›l› olarak bafltan reddetmemesi
çok önemli bir nokta olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Onkoloji ile ilgilenen hekimlerin bu metodlar hakk›nda bilgi sahibi olmas› ve aileye ne kullanacaksa mutlaka hekimine
bildirmesi gerekti¤i güveninin sa¤lanmas› gerekmektedir.
Tablo 3’de TAT da kullan›lan çok say›da maddeden ülkemizde de bilinen birkaç örne¤i ve onlar›n kullan›lan mevcut baz› ilaçlar ile olan etkileflimleri görülmektedir. Hekim
179
Tablo 2. TAT ile ilgili baz› web sayfalar›.
www.discount-vitamins-herbs.net
www.altmedicine.about.com
www.cancer-info.com
www.essiac-info.org
www.mskcc.org/mskcc/html/11570.cfm
www.altcancer.com
www.healthphone.com
www.geocities.com/jcurie 2000/index.htm
www.healthy.net
www.lef.org
www.3.cancer.gov/occam/
www.rosenthal.hs.columbia.edu/
www.holisticonline.com/
www.naturalhealthlink.com
www.altmedicine.about.com
www.positivehealth.com
www.nccam.nih.gov/
Tablo3. Kanser hastalar›n›n kulland›¤› baz› bitki ve katk›lar›n konvansiyonel ilaçlarla olan etkileflimlerine baz› örnekler.
‹laç/Etki
Antikoagülan (warfarin)
Etkisini artt›ranlar
Etkisini azaltanlar
‹mmünsupresyon (Kortizon,siklosporin)
Etkisini artt›ranlar
Etkisini azaltanlar
Methotrexate
Karaci¤er toksisitesini artt›ranlar
Cisplatin
Toksisitesini artt›ranlar
Etoposide
Etkisini artt›ranlar
Etkisini azaltanlar
Bitki/katk›
Sar›msak, papatya, zencefil, yabani havuç, ayçiçe¤i tohumu,
ginseng, gingko, so¤an, dong quai, guarana, E-vitamini
Brokoli, yeflil çay, zerdaçal,Saint John’s wort
E-vitamini, çinko, Saint John’s wort, ekinezya, astragalus
Marshmallow, bal›k ya¤›, sar›msak, greyfurt, arginin, bira mayas›
Ekinezya,salisilat, k›rm›z› lahana, bö¤ürtlen
Selenyum, squalamine
Saint John’s wort,
N-acetyl glucosamine, quercitin
hastas›nda de¤iflik beklenmedik bir yan etki ile karfl›laflt›¤›nda mutlaka hastas›n›n veya ailesinin de¤iflik bir bitki,
yöntem kullan›p kullanmad›¤›n› ayr›nt›l› olarak sorgulamas› gerekmektedir.
Yukar›da befl ana bafll›k alt›nda toplad›¤›m›z yöntemlerin çok çeflitli olmas› ve genellikle de ilgili merkezlerin d›fl›nda bu yöntemlerin uygulan›yor olmas› bu yöntemlerin
güvenilirli¤i konusunda bilimsel çal›flma yap›lmas›n› güçlefltirmektedir. Di¤er bir konuda etik sorundur. Bunlardan
dolay› TAT ‘›n çeflitli alanlar› ile ilgili bilimsel çal›flma son
derece azd›r. Ancak olgu baz›nda takdimler karfl›m›za ç›kmaktad›r. Üniversitelerde h›zla bu konu ile ilgili bölümün
kurulmas› ve hastalar›n, hekimlerin bilgilendirilmesi hasta
istismar›n›n önlenmesi aç›s›ndan önemli gözükmektedir.
Sonuç olarak:
• Artan say›da hastam›z TAT kullan›yor.Bunlar›n klinik
kullan›m›n› ve toksisitesini bilmemiz gerekiyor.
• Çaresiz kanser hastalar› özellikle internette dahil olmak
üzere bir pazar oluflturuyorlar. Aileleri uyar›p bilgilendirmeliyiz.
• Konvansiyonel tedavi ile birlikte kullan›m›nda ortaya ç›kabilecek olas› zararlar› bilmeli ve aileleri uyarmal›y›z.
• Baz› faydal› geleneksel yöntemlerin tedavi sistemlerimize entegrasyonunun s›n›rlar›n› bilmemiz gerekli.
• Bu konu ile ilgili sa¤l›k yasalar›n›n düzenlenmesi gerekmektedir.
• Üniversitelerin TAT ile ilgili çal›flmalara da a¤›rl›k vermesi ve halk› bu konuda bilgilendirip uyarmas› gerekmektedir.
180
ÇOCUKLUK ÇA⁄I KANSERLER‹NDE, TAMAMLAYICI VE ALTERNAT‹F TIP
KAYNAKLAR
1. Eisenberg DM, Kessler RC, Foster C, et al.
Unconventional medicine inthe United States: prevalence, costs, and patterns of use. N Engl J
Med.1993;328:246–252.
2. Kelly KM. Complementery and alternative medical
therapies for children with cancer. European Journal
of Cancer 2004,40:2041-2046.
3. NIH Panel on Definition and Description. Defining
and describing complementary and alternative medicine. Alternat Ther Health Med 1997, 3, 49–57.
4. Astin JA. Why patients use alternative medicine:
results of a national study. JAMA. 1998; 279:
1548–1553.
5. W NIH National Center for Complementary and
Alternative Medicine. Classification of complementary and alternative medical practices. NCCAM
Publication
No.
D156,
2002.
Available
from:http://nccam.nih.gov/health/whatiscam,
accessed May 2004.
6. Faw C, Ballentine R, Ballentine L, et al. Unproved
cancer remedies. A survey of use in pediatric outpatients. JAMA 1977, 238, 1536–1538.
7. Pendergrass TW, Davis S. Knowledge and use of
‘‘alternative’’cancer therapies in children. Am J
Pediatr Hematol Oncol 1981, 3,339–345.
8. Copeland DR, Silberberg Y, Pfefferbaum B.
Attitudes and practices of families of children in
treatment for cancer: A crosscultural study. Am J
Pediatr Hematol Oncol 1983, 5, 65–71.
9. Sawyer MG, Gannoni AF, Toogood IR, et al. The use
of alternative therapies by children with cancer. Med
J Aust 1994,160, 320–324.
10. Mottonen M, Uhari M. Use of micronutrients and
alternative drugs by children with acute lymphoblastic leukemia. Med Pediatr Oncol 1997, 28,
205–208.
11. Friedman T, Slayton WB, Allen LS, et al. Use of
alternative therapies for children with cancer.
Pediatrics 1997, 100, e1–e6.
12. Fernandez CV, Stutzer CA, MacWilliam L, et al.
Alternative and complementary therapy use in pediatric oncology patients in British Columbia: prevalence and reasons for use and nonuse. J Clin Oncol
1998, 16, 1279–1286.
13. Grootenhuis MA, Last BF, deGraaf-Nijkerk JH, et
al. Use of alternative treatment in pediatric oncology. Cancer Nurs 1998, 21,282–288.
14. Kelly KM, Jacobson JS, Kennedy DD, Braudt SM,
Mallick M,Weiner MA. Use of unconventional therapies by children with cancer at an urban medical center. J Pediatr Hematol Oncol 2000,22, 412–416.
15. Bold J, Leis A. Unconventional therapy use among
children with cancer in Saskatchewan. J Pediatr
Oncol Nurs 2001, 18, 16–25.
16. Yeh C-H, Tsai J-L, Li W, et al. Use of alternative
therapy among pediatric oncology patients in Taiwan.
Pediatr Hematol Oncol 2000, 17, 55–65.
17. Neuhouser ML, Patterson RE, Schwartz SM,
Hedderson MM,Bowen DJ, Standish LJ. Use of alternative medicine by children with cancer in
Washington state. Prev Med 2001, 33, 347–354.
18. McCurdy EA, Spangler JG, Wofford MM, Chauvenet
AR,McLean TW. Religiosity is associated with the
use of complementary medical therapies by pediatric
oncology patients. J Pediatr Hematol Oncol 2003,
25, 125–129.
19. Gagnon EM, Recklitis CJ. Parents’ decision-making
preferences in pediatric oncology: the relationship to
health care involvement and complementary therapy
use. Psycho-oncology 2003, 12, 442–452.
20. Molassiotisa A, Cubb D.Thinking outside the
box’:complementary and alternative therapies use in
paediatric oncology patients. European Journal of
Oncology Nursing 2004, 8:50–60