haftanın ekonomik görünümü - İstanbul Kültür Üniversitesi

EKONOMİK GÖRÜNÜM
Haftalık Ekonomi Bülteni
İktisat Bölümü|EKOMER
30 KASIM – 6 ARALIK 2015/21
GEÇEN HAFTADAN...
Yurtiçi Gelişmeler
Sektörel Güven Endeksi Açıklandı
Mevsim etkilerinden arındırılmış hizmet
sektörü güven endeksi Ekim ayında 98,20
iken, Kasım ayında 100,04 değerine yükseldi.
Hizmet sektörü güven endeksindeki bu artış;
son üç aylık dönemde “iş durumunun”
iyileştiğini ve “hizmetlere olan talebin” arttığını
değerlendiren ayrıca gelecek üç aylık
dönemde “hizmetlere olan talebin” artacağını
bekleyen
girişim
yöneticisi
sayısının
artmasından kaynaklandı. Hizmet sektöründe
bir önceki aya göre; iş durumu ve hizmetlere
olan talep endeksleri %0,2 artarken,
hizmetlere olan talep beklentisi endeksi %4,8
arttı.
Mevsim
etkilerinden
arındırılmış
perakende ticaret sektörü güven endeksi
Kaynak: TÜİK
Kasım ayında 105,29 değerine yükseldi. Perakende ticaret sektöründe bir önceki aya göre; iş hacmisatışlar ve iş hacmi-satışlar beklentisi endeksleri sırasıyla %4,4 ve %17,2 artarken, mevcut mal stok
seviyesi endeksi %4,3 azaldı. Mevsim etkilerinden arındırılmış inşaat sektörü güven endeksi bir önceki
ayda 80,28 iken, Kasım ayında 84,29 değerine yükseldi. İnşaat sektörü güven endeksindeki bu artış;
“alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyinin” mevsim normallerinin üzerinde olduğunu değerlendiren ve
gelecek üç aylık dönemde “toplam çalışan sayısında” artış bekleyen girişim yöneticisi sayısının
artmasından kaynaklandı.(TÜİK)
Rusya ile yaşanan siyasal krizin etkilerinin içerilmediği Sektörel ve Tüketici Güven
Endeksleri, ekonomideki toparlanma eğilimine işaret ederken, Aralık verilerinde her
iki endekste de sert düşüşler gözlemlenebilir.
1
Ekonomik Güven Endeksinde %26,7
artış
EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ
120,0
Ekonomik güven endeksi, tüketici ve
üreticilerin genel ekonomik duruma ilişkin
değerlendirme, beklenti ve eğilimlerini
özetleyen bir bileşik endekstir. Endeks,
tüketici güven göstergesi ile mevsim
etkilerinden arındırılmış imalat sanayi (reel
kesim), hizmet, perakende ticaret ve
inşaat sektörlerine ait normalleştirilmiş alt
endekslerin
ağırlıklandırılarak
birleştirilmesinden oluşmaktadır. Ekonomik
güven endeksi Kasım ayında bir önceki
aya göre %26,7 oranında artarak 82,87
değerinden 104,99 değerine yükseldi.
(TÜİK)
95,7 95,0 93,7
100,0
80,0
91,9
84,1
60,0
105,0
86,0
87,0
83,6
86,7
86,5
82,9
72,9
40,0
20,0
0,0
Kaynak: TÜİK
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Faiz Kararını Açıkladı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Para Politikası Kurulu faiz oranlarında değişiklik yapmadı. Para
Politikası Kurulu (PPK) gecelik marjinal fonlama oranını yüzde 10,75 ve Merkez Bankası borçlanma faiz
oranını yüzde 7,25'te sabit bıraktı. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı ise yüzde 7,50'te sabit tutuldu.
Geç Likidite Penceresi uygulaması çerçevesinde, Bankalararası Para Piyasası'nda saat 16.00-17.00
arası gecelik vadede uygulanan Merkez Bankası borçlanma faiz oranı yüzde 0, borç verme faiz oranı
yüzde 12,25’te tutularak değişikliğe gidilmedi.
Türkiye’ye gelen turist sayısı ekim ayında azaldı
Türkiye’ye gelen turist sayısı 2015 yılının Ekim ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 4 düşerek 3,3
milyon kişi oldu. Rusya ile yaşanan siyasi kriz nedeniyle, turist sayısındaki düşüşün önümüzdeki
aylarda da devam etmesi bekleniyor. Rusya'nın Türkiye'ye tur düzenleyen en büyük şirketlerinden
Natalie Tours ve Brisco Türkiye'ye tur satışlarını geçici olarak durduracağını duyurdu. (hurriyet.com.tr)
Yurtdışı Gelişmeler
ABD Tüketici Güveni Endeksi ve yeni konut satışları
Michigan Üniversitesi tüketici güven endeksi kasım ayında 91,3 seviyesinde gerçekleşerek ekim
ayındaki 90 seviyesinin üzerine çıktı. Yüksek gelirli kesimin ekonomi ile ilgili endişeleri endeksin
beklentilerin altında gerçekleşmesine neden oldu. (bloomberght.com)
ABD yeni konut satışları 2015 yılının Ekim ayında, bir önceki aya göre yüzde 10,7 yükselerek 495,000
olarak gerçekleşti. 14 ayın dip seviyesinden yükselişe geçen satışlar konut piyasasında toparlanma
olduğuna işaret ediyor. (bloomberght.com)
2
ABD kişisel gelir ve harcamalar
ABD’de kişisel gelirler ekim ayında, beklentilerle paralel olarak yüzde 0,4 artış gösterdi. Tüketim
harcamaları ise yüzde 0,1’lik yükseliş ile beklentileri karşılayamadı. Tüketicilerin tasarruflarının büyük
kısmının; petrol fiyatlarındaki düşüş, ücretlerdeki yükseliş ve düşük ısınma harcamalarından
kaynaklandığı belirtiliyor. (bloomberght.com)
Almanya 3.çeyrek büyüme oranı ve IFO endeksi açıklandı
Almanya ekonomisine ait mevsim etkisinden arındırılmış 3.çeyrek büyüme oranı 2015 yılında yüzde 0,3
olarak gerçekleşti. Tahminlerle uyum gösteren büyüme bir önceki çeyrekte yüzde 0,4 olarak
kaydedilmişti. Hane halkı ve hükümet harcamalarındaki hızı artışın, yatırımlardaki azalmayı
dengeleyemediği, bunun da dış ticareti olumsuz etkilediği belirtiliyor. (bloomberght.com)
IFO endeksi ise, ekim ayında 108,2 olarak gerçekleşerek son 4 ayda ilk kez gerileme kaydetti. Küresel
talepteki yavaşlama Almanya ekonomisini de olumsuz yönde etkiliyor. (bloomberght.com)
Japonya enflasyon oranı ve işsizlik oranı
Japonya’da tüketici fiyatları, 2015 yılının Ekim ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 0,3
yükseldi. Enflasyon oranı son dört ayın en yüksek seviyesinde gerçekleşirken, petrol fiyatlarında
yumuşak bir düşüş ve gıda maliyetlerinde artış kaydedildi. (tradingeconomics.com)
Japonya’da işsizlik oranı ise ekim ayında yüzde 3,1 olarak kaydedilerek 20 yılın en düşük seviyesinde
gerçekleşti. (uk.businessinsider.com)
Fransa tüketici güven endeksinde artış
Fransa’da tüketici güven endeksi, eylül ayındaki seviyesi olan 127,84’den ekim ayında 127,91’e
yükseldi. (tradingeconomics.com)
Avro Bölgesi’nde ekonomiye güven arttı
Avrupa Komisyonu tarafından Brüksel’de açıklanan verilere göre ekonomik güven endeksi 2015 yılının
Kasım ayında 106,1 olarak gerçekleşti. Böylece ekonomiye olan güven son dört yılın zirvesine çıkmış
oldu. Tüketiciler, hizmet sağlayıcılar ve inşaat şirketlerine ait iyimser beklentiler Paris’te 13 Kasım’da
gerçekleşen terör saldırılarının öncesinde bildirilmişti.
BU HAFTANIN EKONOMİK GÜNDEMİ
Bu hafta, uluslararası ekonomik alanda dikkatle takip edilecek olaylardan ilki Fed Başkanı Janet Yellen’in 4
Aralıktaki işsizlik oranı öncesinde Washington ve Kongre’de yapacağı konuşmalar olacak. Yellen’in
konuşmalarında ABD ekonomisindeki toparlanma eğiliminin devamının olası faiz artırımı takvimini ne kadar
yakınlaştıracağı izlenecek. Uluslararası ekonomik alandaki ikinci önemli gelişme ise Avrupa Merkez Bankası’nın
(ECB) 3 Aralık’taki faiz oranı kararı olacak. ECB’nin Avrupa’daki durgunlukla mücadele için bu hafta faiz indirimine
gitmesi bekleniyor.
Yurtiçinde ise geçen hafta kurulan hükümetin programında yer alan ekonomik hedefler (Asgari Ücret artışı gibi)
tartışılacakken, Rusya ile yaşanmakta olan krizin ekonomi üzerindeki olası etkileri temel belirleyici olacaktır.
3
HAFTANIN YORUMU
Pariteler
Doç.Dr. Sinan Alçın
s.alcin@iku.edu.tr
Önceki
Önceki
Fiyat
Değ(%)
Fiyathafta fiyatı Değ(%)
hafta fiyatı
Pariteler
DOLAR/TL
DOLAR/TL 2,9250
2,9154 2,8309
2,9113,32▲
0,15▲
EURO/TL
EURO/TL
Dolar yılına doğru…
EUR/USD
-0,414▼
EUR/USD 1,0595
1,1004 1,0639
1,1006
-0,02▼
Biliyorsunuz Çin’liler her yıla bir isim koyuyorlar. Çin takvimine göre 2015 yılı Keçi yılıydı. Keçi
.
yılının kötü şans getirdiğine inanılıyor. 8 Şubat’ta başlayacak 2016 yılının ismi ise Ateş Maymun
olarak belirlenmiş. Bu yıl; altüst oluşlar, risk ve kazanç “fırsatlarına” işaret ediyor.
Çin’in takvimi ne kadar tutar bilinmez ama uluslararası ekonomik alanda 2016 yılının Dolar Yılı
olacağını söylemek kehanet olmaz.
2015 yılında önde gelen para birimleri karşısında ortalama yüzde 10 değer kazanan dolar, en
son 2004 yılında bu kadar değerlenmişti.
Mevcut değerlenmenin ardında, hem ABD ekonomisindeki hızlı toparlanma hem de gelişmiş
ekonomilerdeki durgunluk ile gelişmekte olan ekonomilerdeki gerilemenin etkileri var. Konut
balonu 2008 kriziyle patlayan ABD, hızla kendisine yeni bir birikim alanı oluşturdu: Savunma
Sanayii. Konut balonu mortgage sistemine dâhil olan düşük gelirli ABD yurttaşlarının taksitlerini
ödeyememeleri ile başlayan ve birbirini tetikleyen sistemik tıkanma adımlarıyla patlamıştı.
Şimdiki “balonun” –en azından yakın dönemde- patlamasını beklemek hayalcilik olur. 2008 krizi
sonrası başta ABD olmak üzere silah üretiminde tekelci rolleri bulunan ülkelerin kendilerine
“piyasa alanı” olarak seçtikleri Ortadoğu ülkeleri güçlü alıcı konumlarını sürdürme konusunda
“kararlı” davranmaktadırlar.
Dünyanın herhangi bir yerindeki risk, uluslarararası para-sermayenin ana kucağına (ABD)
dönmesine yol açmaktadır. Fed’in bir süredir salladığı faiz sopası da ha indi ha inecektir.
Japonya ve Avrupa’daki durgunluğun bir türlü aşılamaması, gelişmekte olan piyasaların
(emerging markets) uzun dönemli düşük büyüme karanlığına gömülmekte olmaları ABD
ekonomisinin görünümünü gittikçe güçlendirmektedir.
Çin’in Haziran ayında uyguladığı 4 devalüasyonun dış ticaret dengelerini olumlu yönde
değiştirmediği ortamda Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) genişlemeci para politikası
adımlarının da doların ateşini söndürmeye yetmeyeceğini öngörebiliriz.
2016 yılı dünya için güçlü dolar demekken, bir yandan Rusya krizi öte yandan uzun dönemli
büyüme riskleriyle karşı karşıya bulunan Türkiye’de TL’nin dolar karşısındaki değer kayıplarının
yeni rekorlar deneyebileceğini de söyleyebiliriz.
Haftanın Veri Takvimi
30.11.2015
30.11.2015
30.11.2015
01.12.2015
02.12.2015
02.12.2015
03.12.2015
03.12.2015
03.12.2015
03.12.2015
04.12.2015
04.12.2015
04.12.2015
04.12.2015
3,0970
3,209 3,0120
0,27▲
3,20032,82▲
01:50
09:00
15:00
12:00
12:00
15:30
10:00
12:00
14:45
17:00
07:00
09:00
15:30
15:30
Sanayi Üretimi (Ekim) – Japonya
Konut Satışları (Ekim) – Almanya
Enflasyon Oranı (Kasım) – Almanya
İşsizlik Oranı (Ekim) – Avro Bölgesi
Enflasyon Oranı (Kasım) – Avro Bölgesi
Birim İşçilik Maliyetleri (3. Çeyrek) – ABD
Enflasyon Oranı (Kasım) – Türkiye
Konut Satışları (Ekim) – Avro Bölgesi
ECB Faiz Oranı Kararı – Avro Bölgesi
Fabrika Siparişleri (Ekim) –ABD
Tüketici Güven Endeksi (Kasım) – Japonya
Fabrika Siparişleri (Ekim) – Almanya
Dış Ticaret Dengesi (Ekim) – ABD
İşsizlik Oranı (Kasım) – ABD
USD/JPY 122,800
120,62 122,92
121,52
-0,74▼
USD/JPY
-0,09▼
GBP/USD 1,5034
1,5427 1,5188
0,59▲
1,5337
GBP/USD
-1,014▼
EUR/JPY
EUR/JPY130,1045
132,74 130,86
-0,76▼
133,75-0,58▼
USD/CHF
USD/CHF 1,0300
0,9879 1,0186
1,01▲
0,978 1,12▲
Hisse
Senedi
Piyasaları
Hisse
Senedi
Piyasaları
Önceki
Önceki
Değ(%)
hafta
Seviye
hafta Değ(%)
seviyesi
Seviye
seviyesi
BIST 100
75.638
80.682 -6,25▼
BIST 100
79.409
80.125 -0,89▼
BIST 30
92.713
99.265 -6,60▼
BIST 30
98.213
98.470 -0,26▼
Önceki
Önceki
hafta
Değ(%)
Seviye
hafta
Değ(%)
Seviye seviyesi
seviyesi
S&P 500
2.090,11
2.089 0,053▲
S&P 500
2.079,36
2.075,15 0,2▲
Nikkei
19.883,94
19.860 0,121▲
Nikkei
19.083,10 18.825,30 1,37▲
BOVESPA 45.872,91
48.139 -4,71▼
BOVESPA 45.868,82 47.596,59 -3,63▼
Shanghai
3.661,98 3.661,98
300Shanghai
3.661,98
3.661,98
300
CAC Paris 4.930,14
4.911 0,39▲
CAC Paris 4.897,66
4.923,64 -0,53▼
Önceki
Emtia
Değ(%)
Fiyat
hafta fiyatı
ALTIN ONS 1.142,07 1,164,25 -1,91▼
Emtia
HAM
46,40
44,71 3,78▲
PETROL
Önceki
Değ(%)
Fiyat95,85 hafta 95,85
BAKIR
fiyatı
ALTIN
ONS 1,058,33
-1,8▼
BRENT
49,41 1,078 48,05
2,83▲
HAM
41,77
41,49 0,67▲
PETROL
GUMÜŞ
15,55
14,79 5,1▲
- -
-
BAKIR
95,85
95,85
-
BRENT
44,89
44,42
1,06▲
GUMÜŞ
14,09
14,19
-0,70▼
Ekonomik Görünüm Haftalık Ekonomi Bülteni, TC İstanbul Kültür Üniversitesi, İktisat Bölümü ve Ekonomik ve Finansal Araştırmalar Merkezi
(EKOMER) tarafından hazırlanmaktadır. Bültende yer alan değerlendirmeler herhangi bir yatırım önerisi olmayıp görüş niteliğindedir.
4
Yayın Koordinatörü: Doç.Dr. Sinan Alçın
Editörler: Ar.Gör. Zehra Atik, Ar.Gör. Derya Zayim, Ar.Gör. Ady. Tuğba Aynacı
Yayın Kurulu: Prof.Dr. Durmuş Dündar, Prof.Dr. Zafer Tunca, Yrd.Doç.Dr.Nebile Korucu Gümüşoğlu,
Öğr.Gör.Dr. Deniz Dereli, Öğr.Gör. Raif Bakova, Ar.Gör. Özgür Atılgan, Ar.Gör. Ady. Deniz Çolak
İletişim: ekonomikgorunum@iku.edu.tr