86-87 saglık

SA⁄LIK
Panik Atak Tedavi Gerektirir
Panik atak hastalar›, ço¤unlukla yaflad›klar›n›n gerçekten fiziksel kaynakl› sorunlar
oldu¤unu ama kimsenin hastal›¤›n›n gerçek sebebini bulamad›¤›n› düflünmektedir. Panik
ata¤›n önemsiz bir sorun oldu¤unun düflünülmesi ve kifliye “hastal›k hastas›”
yak›flt›rmas›n›n yap›lmas› panik atakl› hastan›n durumunu zorlaflt›rmakta. Kendisini yaln›z
ve çaresiz hisseden hasta ise k›s›r döngü içine girmekte
> Haz›rlayan: Zeriman DA⁄DELEN
ünümüzün de¤iflken, oynak yaflam ortamlar›nda, yaflam kayg›lar›n›n artmas›,
maddi ve manevi kaos ile belirsizlik durumunun yaratt›¤› “hiçlik duygusu”nun
ço¤almas›yla paralellik gösteren panik atak, tüm dünyada toplum sa¤l›¤›n› tehdit
eder boyuta gelmifl durumda.
Uzmanlar son y›llarda psikiyatri kliniklerine kayg› bozuklu¤u nedeniyle baflvuranlarda
bir art›fl gözlendi¤ine dikkat çekiyor. Afl›r› sinirlilik, kalp çarp›nt›s›, gerginlikle bafllayan kayg› bozuklu¤u bazen de panik hali, yerinde duramama, nefes alamama, belli yerlere gitmekten kaç›nma biçiminde geliflebiliyor. Panik atak ve sosyal fobi ise en s›k görülen kayg› bozukluklar› aras›nda...
Uzmanlara göre kayg› asl›nda yararl› bir duygu. Üretimi ve baflar›y› art›r›yor. Ancak dozu artt›¤›nda kayg› yap›c› olmaktan y›k›c› olmaya dönüflüyor. Kayg› düzeyi özel ve ifl yaflam›n›z› etkileyen bir noktaya geldi¤inde ise hemen bir uzmana baflvurulmas› öneriliyor.
Anadolu Sa¤l›k Merkezi'nden Psikiyatri Uzman› Dr. Zafer Atasoy, panik atak ile ilgili
G
86 EKONOM‹K FORUM k Haziran 2008
sorular›m›z› flöyle yan›tlad›:
l Panik atak nedir?
Bunalt›, (Anxety, anxiété) korkuya benzeyen bir
duygudur. Birçok ruhsal hastal›kta ortaya ç›kar. Yo¤un
olarak ortaya ç›kan ve bafl edilemeyen bunalt› durumlar›na bunalt› bozukluklar› denir. Panik bozukluk bunalt› bozukluklar›ndan biridir Yaflam boyu en az bir
kez panik nöbeti geçirme olas›l›¤› yüzde 10, genel nüfusta yaflam boyu yayg›nl›k oran› yüzde bir-iki olarak
bulunmufltur. Bu rakamlar panik bozuklu¤un toplumlarda ne denli s›k karfl›m›za ç›kt›¤›n› göstermektedir.
Kad›nlarda erkeklere göre iki kat fazla gözlenmektedir.
l Belirtileri nelerdir?
Hastalar›n nöbet d›fl›nda görünümlerinde bir farkl›l›k yok iken nöbet s›ras›nda ileri derecede endifleli,
huzursuz ve gergin görünürler. Konuflmalar› bozulur,
sesi titrer. Hastalar ileri derecede korku ve uyar›lma
durumu sergilerler, bu korku tüm duygular›n› örtmüfl
ve ön plana ç›km›flt›r. Ölecek gibi hissetme, delirecek
gibi olma korkular›na kontrolsüz ve afl›r› tutars›z davran›fllar sergileme korkular› efllik eder. Nöbet sonras›nda bu korkular kaybolurken yerine tekrar bu duyguyu
yaflama korkusu al›r. Nöbetler ço¤u zaman bir uyaran
yokken ortaya ç›karlar, bazen psikososyal uyaranlar nöbeti tetiklerler. Genelde bu uyaran ileri derecede sars›c›, endifle verici olmayabilir. Hastalar›n büyük k›sm›nda nöbet öncesinde önemli bir yaflam olay› (kay›p,
ölüm, vb...) bulunabilir.
l Nöbetler nas›l gerçekleflir?
Nöbet s›ras›nda sanki alg›lar›nda bozulma varm›fl
gibi belirtiler ortaya ç›kabilir, bu belirtiler nöbet süresi
ile k›s›tl›d›rlar. Düflüncelerde hem nöbet s›ras›nda hem
de nöbet sonras›nda bozulma olmaz ancak nöbetin
tekrar edece¤i düflünce ve korkusu nöbet d›fl›nda kendisine yer bulur. Otonom sinir sistemi nöbet ile düzensizlikler sergilemeye bafllar, bu durumun sonucu
olarak bedensel belirtiler ortaya ç›kar: Çarp›nt›, terleme, titreme, solunum s›k›nt›lar›, gö¤üs s›k›nt›lar› ve
a¤r›lar›, kar›n a¤r›s›, bafl dönmesi, sersemlik hissi, bay›lacak gibi olma, uyuflmalar, kar›ncalanmalar, üflüme,
s›cak-so¤uk basmas›, s›k idrara ç›kma, kan bas›nc›nda
yükselme, vb. Nöbet birkaç dakika sürer (5- 0), fliddeti azalarak kaybolur. ‹lk yard›m iste¤i ile hasta s›kl›kla hekim karfl›s›na ç›kar. Yanlar›nda güvendikleri bir kifli varsa belirtiler genelde daha kolay ve h›zl› kaybolur.
Panik nöbetin ne zaman nerede ortaya ç›kaca¤› önceden kestirilemez. Tan›mlanan belirtilere her zaman
ölüm, ç›ld›rma, kontrolü kaybetme korkusu eklenmifltir. Nöbetler d›fl tehlike olmadan ortaya ç›karlar tahmin edilemezler ve kestirilemezler. Nöbetlerin olum-
suz olarak s›kl›¤›n›n artmas› ve bir derecede yo¤unlaflmas›nda; düflük sosyo-ekonomik düzey, tedavinin geç bafllat›lmas›, kaç›nma davran›fl›n›n afl›r› olmas›, baflka ruhsal sorunlar›n
efllik etmesi ya da kiflilik sorunlar›n›n bulunmas› veya madde ba¤›ml›l›klar›n›n bulunmas›,
cinsiyet (Kad›nlarda hastal›k yenilenme daha s›k) öncelikle rol alan etkenlerdir.
l Büyük flehirlerde yaflayanlar›n yani elit kesim hastal›¤› m›d›r?
Panik bozukluk özgül olarak bir sosyal s›n›f ya da zümrenin hastal›¤› de¤ildir. Sosyoekonomik düzeyi yüksek kesimlerde daha s›k yard›m alma olas›l›¤›, bu kesimlerde daha s›k
görünür izlenimini yaratabilir. Ayr›ca yaflam koflullar›n›n daha k›r›c› olmas› ve bunlar›n ruhsal zedelenmelere yol açmas› da bu izlenimin do¤mas›na yol açar.
l Panik bozuklu¤u nas›l oluflur?
Bunalt›n›n oluflumunu aç›klamak üzere çeflitli görüfller ve kuramlar vard›r. Ayr›ca çevresel etkenler; yaflam›n ilk y›llar›ndaki yaflam olaylar›, biyolojik etken, yatk›nl›klar ve köklerden söz etmek gerekir.
l Panik atak nas›l tedavi edilir?
Etkili bir tedavi ve sorunun kronikleflmemesi için erken tedavi çok önemlidir. Tabloya
eklenmifl depresyon ve madde ba¤›ml›l›¤› gibi efl hastal›klar iyi de¤erlendirilmelidir. Nas›l
bir sorun ile karfl› karfl›ya olundu¤u ve bafl etme yöntemleri için bilgi olarak donan›ml› olmak gerekir. Hekimle kurulan iliflki olumlu ve süren bir iliflki olmal›d›r, tedavi plan› beraber yap›labilmelidir. Bunalt› ortaya ç›karabilme özelli¤i nedeniyle kafein tüketiminin azalt›lmas› gerekir. Belirtilerin ve nöbetlerin hasta taraf›ndan kaydedilmesi yararl› olan bir tutumdur. ‹laç kullan›m› ve psikoterapi seçenekleri tart›fl›lmal› ve yeterli bilgilendirme sonras›nda beraber yol haritas› belirlenmelidir. K›sa dönem tedavilerde antidepresan, duygu durum düzenleyici ilaçlar›n yararl› oldu¤u bilinmektedir.
l Depresyon panik bozuklu¤u yarat›r m›?
Depresyon yayg›n olarak karfl›m›za ç›kan bir duygusal hastal›kt›r. Panik bozukluk ile
ortak yönü duygusal bozukluk yaratmalar›d›r. Birbirlerini tetikledikleri ve ortaya ç›kard›klar› söylenemez, ancak bir arada efl zamanl› olarak ortaya ç›kabilirler. Tedavilerinde
benzer ilaçlar kullan›lmaktad›r.
Haziran 2008 l EKONOM‹K FORUM
87