izmir veteriner hekimler odası`nın kuruluş tarihçesi

İZMİR VETERİNER HEKİMLER ODASI’NIN KURULUŞ TARİHÇESİ
Biliyoruz ki çok eski tarihlere dayanan tababet ( hekimlik ) insan ve hayvan hekimliklerine ayrılmıştır. Veteriner Hekimliğin, genel olarak hayvan evcilleştirilmesi ile başladığı kabul
edilmektedir. Bunu ilk insanların yaşadıkları mağara duvarlarına çizdikleri resimlerden
anlayabiliriz. Hayvan hastalıkları ilk çağlardan beri bilinmekteydi. Hastalıklarla mücadele ve
tedavi yapabilmek için ampirik yollar başta olmak üzere deneme yanılma dahil birçok yolları
insanoğlu denemiş, hatta kendisine uyguladığı tedavi yön-temlerini hayvanına da uygulayarak
tedavi etmeğe çalışarak mücadele etmiş fakat buna rağmen hayvan hastalıkları karşısında zaman
zaman aciz kalmış, bunun sonucunda tarih boyunca insan ve hayvan sağlığı tehdit altında kalmış,
çok önemli ekonomik kayıplar meydana gelmiş, tüm bu yaşananlar çok önemli olaylar olarak
insanlık tarihinde etkili olmuştur. Nitekim M.Ö.13 yy’da Musa Peygamber, İsrail oğulları
( İbraniler )’na, hayvan hastalıkları konusunda çok tecrübeli olmalarına rağmen hayvan
hastalıklarıyla ilgili bir takım kurallar koymuş,bunun sonucunda hayvanlar kesilmeden önce ve
kesildikten sonra muayeneye tabi tutulmuş fakat buna rağmen İsrail kavminde trişinilloz
( Trichinellose ) hastalığı salgını baş göstermiş, bunun üzerine Musa Peygamber İsrailoğulları’
nın domuz eti tüketimini men etmiştir.
Hayvan hastalıkları geçmişte insan ve ekonomi hayatını o kadar çok etkisi altına alırdı ki,
Romalı Virgil ( M.Ö.30 ) “ Georgics ”isimli manzum eserinde sığırlar arasında öldürücü
salgınlar dan bahsederken, salgından sonra insanların ölen hayvanların yerine arabaları bizzat
kendilerinin çektiklerini bildirmektedir. Hayvan hekimliğine ait en eski belge olan hatta şimdiye
kadar ele geçen papirüsların en erken yazılanı olan Kahun Papirüs ( M.Ö.1900 )’ ünde rastlanan
bir sığır hastalığının “ Sığır Vebası ” olduğunu tanınmış Veteriner Hekim tarihçi Smith ileri
sürmektedir. Buna göre zamanımızdan 4000 yıldan fazla bir süredir sığırların sığır vebasından
öldüğü bilinmekteydi.18’inci yüzyılın ortalarında sığır vebası Avrupa’da önemli bir konu haline
gelmiş, dünya yaşadığı onca salgın hastalık ve acı tecrübeden sonra hayvan hastalıklarıyla
mücadelede bilgili ve tecrübeli Veteriner Hekimlere ihtiyaç duyulduğunu anlaması üzerine
Fransa’sının Lyon şehrinde 1762 yılında ilk Veteriner Okulunun eğitime başlaması; zamanın
Fransa Danıştayı’nın 1761 yılında pratisyen veteriner ve hayvan hastalıkları konusunda usta bir
yazar olan Claude Bourgelat ( 1712-1799 ) ’a Lyon’da “Sığır, At ve diğer evcil hayvan-ların
anatomi ve hastalıklarını öğretmesi ” için yetki vermesiyle gerçekleşir (4).1762 Yılında
Fransa’da ilk Veteriner Okulunun açılmasında en büyük neden;tarih boyunca tüm dünya
ülkelerinin hayvansal üretimini yakından etkileyen, tehdit eden en önemli salgınların başında
gelen “ Sığır Vebası Hastalığı ” olmuştur. Türkiye’de Veteriner Hekimliği eğitimi ise Osmanlı
döneminde Tanzimat’ın ilanından sonra 1842 yılında o zamanın şartları gereği Askeri Veteriner
Hekim yetiştirmek için Askeri Veteriner Okulu açılmasıyla başlamıştır.Bu yıllar Türkiye tarihi
açısından,ülkenin bir savaştan ötekine girdiği,bir yandan da toplumun modernleşerek bir kabuk
değiştirme süreci yaşadığı zorlu bir dönemdir. Fakat 1877 yılında Osmanlı - Rus savaşından
sonra doğu illerimizde “ Sığır Vebası Salgını ”nın patlak vermesi, daha sonra tüm yurda
yayılması, bunun sonucunda büyük kayıplar meydana gelmesi üzerine hastalıkla mücadele
çareleri aranmıştır.Bunun için sivil Veteriner Hekimlere ihtiyaç vardı. Bunun üzerine sivil
Veteriner Hekim yetiştirmek için ilk sivil okul 1889 yılında dört yıllık bir eğitimi kapsayacak
şekilde İstanbul’da açıldı. Cumhuriyet döneminde Veteriner Hekim’in rolünü, hayvancılığın
önemini çok iyi bilen büyük kurtarıcımız, eşsiz insan ulu önder Atatürk 1933 yılında o zamanın
en modern Veteriner Fakültesi’ni Ankara’da öğretime açar. Türkiye’de ilk Veteriner Hekimliği
okulunun açılışından ( 1842 ) itibaren, gerek okulların, gerekse mesleğin isimlendirilmesinde
1937 yılına kadar Arapça bir kelime olan “ baytar” sözcüğü kullanılmış, 1 Kasım 1928'de kabul
edilen 1353 sayılı " Yeni Türk harflerinin kabul ve tatbiki hakkında Kanun " un kabul edilmesi ve
yeni alfabenin yerleştirilmesi amacıyla gerçekleştirilen “ Harf Devrimi “ ile birlikte, Türkçe’nin
20. yüzyılda geçirdiği büyük yapısal değişikliğin iki temel taşından biri olan Türkiye
Cumhuriyeti'nin ortak ulusal dili olarak yazı ve konuşma dili haline getirilmesini amaçlayan 12
Temmuz 1932 tarihli dil devriminin Cumhurbaşkanı Atatürk öncülüğünde 1932 yılında başlatılması sonucunda 1932 - 1938 yıllarında köklü değişimler yaşanmış, bu değişim sırasında
T.B.M.M’de 4 Haziran 1937 Cuma günü görüşülerek kabul edilen “ Ziraat Vekâleti Vazife ve
Teşkilat Kanunu” görüşmelerinde ve kanunda “Veteriner İşleri Umum Müdürlüğü ” tanımının
yapılmasından sonra “ baytar ” yerine “ Veteriner Hekim ” terimi kullanılmaya başlanmıştır.Bu
düzenlemeye bağlı olarak Ankara’da Yüksek Ziraat Enstitüsü bünyesinde bulunan, Baytar
Fakültesi’de Veteriner Fakültesi olarak değiştirilir. 1946 yılında Ankara Üniversitesi’nin
kurulması ile Ankara’da bulunan yüksek okullar Ankara Üniversitesi bünyesine aktarılarak
fakülte haline getirilirler. 30 Haziran 1948 tarihinde kabul edilen 5234 sayılı kanun ile şimdiki
Ankara Üniversitesinin bünyesine “ Veteriner Fakültesi ” olarak dahil edilmiştir.
Türkiye’de İkinci Meşrutiyetin ilanına kadar derneklerin kurulması mümkün olmamıştır.
Saray bu çeşit kuruluşları daima engellemiştir. 24 Temmuz 1908 ‘de İkinci Meşrutiyetin ilanı
üzerine Selanik’te sürgünde bulunan Mehmet Ali hemen İstanbul’a döner, bunu fırsat bilen
zamanın sivil baytarları ( Veteriner Hekimleri ) Mehmet Ali Beyin başkanlığında 13 Ağustos
1908’de “ Osmanlı Cemiyet-i İlmiye-i Baytariyesi “ adlı bir dernek kurarlar. Derneğin yönetim
kurulunda:
Reis : Mehmet Ali Bey
Muavin: Mehmet Âkif ( Ersoy)
Veznedar: Nikolaki Bey
Umimî Kâtip : Ali Rıza ( Uğur )
Hususî Katip : Fazlı Faik ( Yegül ) yer alır.
1909 yılında “ Mülkiye Baytarları İttihat ve Teâvün Cemiyeti “ adı altında yeni bir dernek daha
kurulur. “ Osmanlı Cemiyet - i İlmiye - i Baytariyesi “ ne 1910’yılında askeri baytarlarında
katılmasıyla isimi değiştirilerek “ Baytar Mektebi Âlisi Mezunin Cemiyeti “ ismini alır ve 7
Haziran 1914’de faaliyetini sonlandırır. “ Mülkiye Baytarları İttihat ve Teâvün Cemiyeti “ nin
sadece İstanbul içinde ki baytarlara yönelik olduğunun İstanbul dışında ki baytarlar tarafından
öğrenilmesi üzerine 1911 yılında “ Taşra Baytarî Cemiyeti “ kurulur. Yine İstanbul dışında ikinci
dernek 1920 yılında “ Türk Baytarlar Birliği “ olmuş, 1924 yılında faaliyetini sonlandırmıştır.
Mesleğin cemiyetsiz kalması üzerine zamanın “ Baytari Âlisi ”nden yetmiş kadar baytar’ın
girişimi ile 1927 yılında “ İstanbul Etıbba - i Baytariye Muhadenet Cemiyeti “ kurulur.
Cemiyetin daha yapıcı, mesleğe daha fazla aktif şekilde yararlı olabilmesi için çareler düşünülür.
Bunun sonucunda cemiyetin sadece İstanbul’da görev yapan baytarların değil diğer taşrada
görevli baytarların da sorunlarına sahip çıkan, ilgilenen ve çözümler üreten bir cemiyet olması
için harekete geçilir. Bu amaçla “ İstanbul Etıbba-i Baytariye Muhadenet Cemiyeti “ nin 06
Şubat 1930 yılında yapılan yıllık kongresinde cemiyetin ismi “ Türk Baytarlar Cemiyeti “ olarak
değiştirilir. Cemiyet 1934 yılında, zamanın tek Veteriner Fakültesi’nin ve Tarım Bakanlığı’nın
Ankara’da bulunması nedeniyle “ Türk Baytarlar Cemiyeti “ Ankara’ya taşınır. Dil devrimi
sonucu 04 Haziran 1937 tarihinden itibaren mesleki anlamda okullarımızın ve mesleki isimlendirmede “ Veteriner Hekim “ kullanılmaya başlanması üzerine “ Türk Baytarlar Cemiyeti “ ismi
de “ Türk Veteriner Hekimler Derneği “ olarak değiştirilir. “ Veteriner Hekim “ terimi 04 Haziran
1937 tarihinden bugüne değin mesleki unvan ve tanımı olarak kullanılmaktadır. “ İstanbul
Etıbba-i Baytariye Muhadenet Cemiyeti “ nin, 06 Şubat 1930 yılında yapılan yıllık kongresine
giderken mesleğin sorunlarına ülke çapında sahip çıkan bir meslek örgütü olma ideali ve
kararlılığı çalışmaları cemiyetin Ankara’ya 1934 yılında “ Türk Baytarlar Cemiyeti “ taşınma
sından ve dil devrimi sonrası “ Türk Veteriner Hekimler Derneği “ ismini almasından sonra da
devam eder.
Cumhuriyetin ilanı ile birlikte kurtuluş savaşı sonrası ülkede savaşın tahribatını ortadan
kaldırmak,ekonomik kalkınmayı gerçekleştirebilmek için büyük bir seferberlik başlatılır. Bunun
için ihtiyaç duyulan yetişmiş insan gücü açığının kapatılabilmesi için yurt dışına çeşitli ülkelere,
çeşitli mesleklerden çok sayıda meslek mensubu gönderilir. Bu meslekler arasında Veteriner
Hekimler de yer almıştır. Bu yurt dışı bilgi alışverişleri sırasında yurt dışında ki yabancı
ülkelerde ki meslek mensuplarının mesleki çalışmaları ve örgütlenme faaliyetleri yakından
dikkatle izlenmiş, bu çerçevede benzer örgütlenme için ülkemizde harekete geçilmiştir. Bu
çerçevede zamanın “ Türk Veteriner Hekimler Derneği “ yönetimi 1950’li yılların ortalarına
doğru bu yöndeki çalışmalarını başta siyasi olmak üzere yok yünlü yürütmüşler ve bugünkü
“ 6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Veteriner Hekimleri Birliği ile odalarının
Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun “ un hazırlanıp yasalaşmasında büyük çaba
göstermişlerdir. “ 6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Veteriner Hekimleri
Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun “ 09.03.1954 tarihinde
T.B.M.M’de görüşülüp kabul edilmesinden sonra 18.03.1954 tarih ve 8661 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yürürlüğe giren “ 6343 sayılı Veteriner Hekimliği
Mesleğiinin İcrasına, Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği
İşlere Dair Kanun “ un “ Geçici 5’inci Maddesi “ ile Resmi Gazete’de yayınlandığı tarihten itibaren üç ay içinde zamanın “ Türk Veteriner Hekimler Derneği “ ne “ Veteriner Hekimler Birliği
Merkez Konseyi Görevi “ yürütme yetkisi verilerek Türkiye genelinde Veteriner Hekim Odalarının kurulacağı il ve bölgeleri tespit ederek kuruluşlarını gerçekleştirmesi ve odaların kuruluşlarına istinaden “ Büyük Kongreye “ çağırması konusunda görevlendirilmiş ve yetkili kılınmıştır.
Yine kanunun “ Geçici 6’inci Maddesi “ nde ( Muvakkat merkez konseyince ilân edilmiş bulunan
bölgelerde bu kanunun neşrinden itibaren 2 ay zarfında oda umumi heyetleri toplanarak
odaların idare heyeti, haysiyet divanı, hesap murakıpları ve Büyük Kongre temsilcilerini bu
kanunun 27 nci maddesine uygun olarak seçerler ) belirtildiği üzere geçici yetki ve görev verilen
“ Türk Veteriner Hekimler Derneği “ tarafından belirlenen bölgelerde kanunun yayınından iki ay
içinde oda genel kurulları yapılarak kanunun 27’inci maddesi ne uygun yönetim kurulu, haysiyet
divanı , denetim ve büyük kongre üyelerin seçilmesiyle ilgili olarak zamanın İzmir, Manisa,
Aydın, Muğla ve Denizli illerinde bulunan meslek mensupları toplanarak yaptıkları oda genel
kurulu sonucunda İzmir, Manisa, Aydın, Muğla ve Denizli illerinde faaliyet göstermek üzere bu
illerden katılan meslek mensuplarını katılımı ile Olağan Genel Kurulun gerçekleştirilmesiyle
“ İzmir Bölgesi Veteriner Hekimler Odası “ haysiyet divanı , denetim ve büyük kongre üyelerini
seçerek kuruluşunu gerçekleştirir ve zamanın geçici “ Veteriner Hekimler Birliği Merkez Konseyi
Görevi “ yürütme yetkisi görevi verilen “ Türk Veteriner Hekimler Derneği “ne bildirilir. Meslek
yasasının yürürlüğe girmesinden ve meslek odalarının kurulup büyük kongre delegelerinin oda
genel kurullarında belirlenmesinden sonra Türk Veteriner Hekimler Birliği’nin ilk “ Büyük
Kongre “ si 12 Haziran 1954 tarihinde gerçekleşir. Kongrenin açılış konuşmasını “ Veteriner
Hekimler Birliği Merkez Konseyi Görevi “ ni geçici olarak yürüten zamanın “ Türk Veteriner
Hekimler Derneği “ Başkanı ve ayni zamanda Tekirdağ Milletvekili olan İsmail Hakkı Akyüz
yapar. Yine zamanın İzmir Bölgesi Veteriner Hekimler Odası Başkanı ve “ Büyük Kongre
“ delegeleri Türk Veteriner Hekimler Birliği’nin ilk “ Büyük Kongre “ sine katılırlar. İzmir
Bölgesi Veteriner Hekimler Odası uzun yıllar görevine bölge odası olarak devam etmiş zamanla
Veteriner Fakültelerinin sayısındaki artışına bağlı olarak “ İzmir Bölgesi Veteriner Hekimler
Odası “ nın faaliyet alanında bulunan Manisa, Aydın, Muğla ve Denizli illerinde Veteriner
Hekim sayısının artması ile “ Veteriner Hekim Odası “ kuracak sayıya erişmeleri sonucunda bu
iller kendi il sınırları içinde faaliyetlerini sürdürecek şekilde Veteriner Hekim Odalarını kurmak
üzere İzmir Bölgesi Veteriner Hekimler Odası’ndan sırası ile Denizli 19/04/1992 tarih ve 26
sayılı, Aydın 25/06/1994 tarih ve 42 sayılı,Muğla 06/05/1996 tarih ve 35 sayılı,ve Manisa
26/01/2007 tarih ve 104/2 sayılı Türk Veteriner Hekimler Birliği Merkez Konseyi kararı ile
İzmir Bölgesi Veteriner Hekimler Odasından ayrılarak müstakil Veteriner Hekim Odalarını
kurmuşlardır. Bunun sonucunda odamız 26/01/2007 tarihinden itibaren İzmir Veteriner Hekimler
Odası olarak İzmir il sınırlarını içine alacak şekilde faaliyetini sürdürmektedir.Bugüne kadar tüm
çalışmalarda emeği geçen meslektaşlarımıza teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Kaynaklar:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
AYGÜN, S. T ( 1937-1938 ) Bulaşık ve Salgın Hastalıklar Bilgisi.Sümer Basımevi -ANKARA
ERK, N. (1968) Türkiye’de 125 Yılını Dolduran Veteriner Hekimlik Öğretiminin Başlangıç Tarihi. Türk
Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, Ocak 1968,Vol:38, Sayı:1 - ANKARA
DİNÇER, F. (1983) Veteriner Hekimlik Mesleği.Veteriner Hekimler Derneği Dergisi Cilt:3, Sayı:2,
Yıl:1983 – ANKARA
ERK,N. (1978) Veteriner Tarihi - İkinci Baskı.A.Ü.Veteriner Fakültesi Yayın-ları:352, Ders Kitabı:251 –
ANKARA
ERK,N. (1963) Tarihte Önemli Sığır Vebası ve 1920’ye kadar memleketimizde ki duru mu. A.Ü.Vet.Fak.
Dergisi,Cilt.10,Sayı.3-4,Yıl:1963 – ANKARA
ÜLMAN,Y. I. (2010) Türkiye’de 19-20 Yüzyılda Tıp Tarihinin Anahatları (1827 – 1923 ) . http://www.has
tanedergisi.com/48/haberdetay.asp?id=8 20.03.2010, 14:09.
MİMİOĞLU, M, M. (1987) Veteriner Hekimliği 144.yılında. Türk Veteriner He-kimler Derneği Dergisi,
Yıl:1987,Cilt:57,Sayı:1 – ANKARA
ERK,N.Veteriner Fakültesinin Ankara Üniversitesine Katılışı Tarihi ve Son iki yıllık öğretim durumu.
SERPEN, A. (2011) Dünyada Veteriner Hekimliği Eğitiminin Başlamasının 250’inci Yıldönümünde
Veteriner Bilimi ve Veteriner Hekimliği Mesleği. İzmir Veteriner Hekimler Odası Yayını, No:2011/1.
Alsancak - İZMİR
Veteriner Hekimler Derneği (2011), Ülke Hayvancılığına ve Veteriner Hekimlik Mesleğinin Hizmette
Onurlu ( 1930-2011 ) 81 yıl kitapçığı.
Wikipedia (2014) Dil Devrimi.,erişim 14.04.2014 http://tr.wikipedia.org/wiki/Dil _Devrimi
Wikipedia (2014) Harf Devrimi, erişim 14.04.2014 http://tr.wikipedia.org/wiki/ Harf_Devrimi
6343 sayılı Veteriner Hekimliği Meslekinin İcrasına, Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül
Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun’a ait 13 Mart 1954 Tarihli T.B.M.M tutanağı.
İzmir Veteriner Hekimler Odasının Karar Defterleri.
Eski İzmir Bölgesi Veteriner Hekimler Odası Başkanı Dr. Kemal Çetinkaya ile yapılan görüşme notları.
Meslek Haberleri:Veteriner Hekimleri Birliği Birinci Büyük Kongresine ait Zabıt Hulâsası. Türk Veteriner
Hekimler Derneği Dergisi, Yıl:1954, Sayı:92-94. ANKARA
EVREN,C. (1954) Yeni Başarılara Doğru-6343 sayılı kanun münasebetiyle. Türk Veteriner Hekimler
Derneği Dergisi, Yıl:1954, Sayı:92-94. ANKARA
*İzmir Veteriner Hekimler Odası web sayfamızdaki yayın tarihi
12/05/2014 dir.