[EP-126] HİPERBARİK OKSİJEN TEDAVİSİ NEDİR

[EP-126]
HİPERBARİK OKSİJEN TEDAVİSİ NEDİR? UYGULAMALARLA İLGİLİ GÖĞÜS
HASTALIKLARI KLİNİKLERİNE YOL GÖSTEREN UNSURLAR
Selin Gamze Sümen
Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi, Sualtı Hekimliği ve Hiperbarik Tıp AD
Giriş: Hiperbarik oksijen tedavisi (HBOT) günümüzde modern tedavi yöntemlerinden biri olarak
kabul görmüştür. Tıp tarihinde 1937ʼlı yıllarda ilk dekompresyon hastalarının (vurgun) tedavi edilmesiyle başlanmış ve yayın sayıları ile günümüzde 7000ʼli rakamlara ulaşmış olan bu medikal tedavi ile değişik endikasyonlarda hastalara etkin ve yerinde tedavi uygulanabilmektedir.
Gereç ve yöntem: HBOT için hastane ve kliniklerde kullanılan basınç odaları, tek kişilik ve çok
kişilik olmak üzere tasarlanmıştır. Basınç odaları, dalgıçlara basınç testi uygulamaları, dalgıç eğitimi, dalış simülasyonları, sualtı çalışmaları sırasında yüzey dekompresyonu, dekompresyon hastalığı ve gaz embolisi tedavisi için kullanılmaktadır. İlave olarak CO-siyanid zehirlenmesi, duman
inhalasyonu, gazlı gangrene, yumuşak dokunun nekrotizan infeksiyonları, crush yaralanması, kompartman sendromu, akut travmatik periferik iskemiler, yara iyileşmesinin geciktiği durumlar (diyabetik-nondiyabetik), kronik refrakter osteomyelit, radyonekroz (kemik, barsaklar, yumuşak doku),
riskli deri greft ve flepleri, beyin apsesi, anoksik ansefalopati, ani işitme kaybı, ani görme kaybı,
kafa kemikleri sternum ve vertebraların akut osteomyelitleri gibi hastalıklar da tedaviye alınmaktadır. Aseptik kemik nekrozu, vaskülitlere bağlı iyileşmeyen yaralar, purpura fulminans, mukormükozis gibi bazı hastalıklarda da araştırmalar kapsamında HBOT uygulanabilmektedir. HBOT ilaç
olarak düşünüldüğünde etkisi dozu ve kullanım süresi ile değişir. Basıncın mekanik etkisine ilave
olarak oksijenin kanda ve dokularda çözünürlüğü arttığından tedavideki antihipoksik, antiödem,
antitoksik, antiinfeksiyöz, yara iyileşmesini hızlandırıcı etkileri görülmektedir.
Tartışma: Ülkemizde HBOT uygulayıcısı Sualtı Hekimliği ve Hiperbarik Tıp uzmanlığı eğitimi veren
kurum sayısı 4 tür. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi, Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Konya Selçuk Üniversitesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi bu uzmanlık alanında eğitim
verip, hastalara hizmet sunmaktadır. Hiperbarik oksijen tedavisi uygulanan özel sağlık kuruluşları
ile ilgili yönetmelik 1 Ağustos 2001 yılında yayınlandıktan sonra ruhsatlandıtılabilen özel tedavi
kurumlarındaki uygulamalarla ülkemizde basınç odasının bulunduğu 23 Hiperbarik oksijen tedavisi
merkezi bulunmaktadır. Bu tedavi merkezlerinin 12ʼsi İstanbulʼda kurulmuştur. 2006 yılı verilerine
göre dünyadaki hiperbarik oksijen tedavi merkezlerin sayıları ise Çinʼde 3000, Amerikaʼda 503,
Japonyaʼda 115, Güney Koreʼde 150 dir.
Sonuç: Gerek dalgıçların dalışlarını sürdürebilirliği, gerek hiperbarik oksijen tedavilerin planlanması ve devamı açısından hastalarla ilgili kararlarda sualtı hekimleri göğüs hastalıkları klinikleri
ile yoğun paylaşım içinde olmaktadırlar. Daha fazla sayıda randomize, kontrollü klinik çalışmalar
ile HBOT uygulamaları desteklendiğinde tedaviyle ilgili kararların kalitesinde artış olacağı gibi, sonuçlarla hastaların yaşam kalitesinde olumlu etkiler gözlenebilecektir.
214