Tedarik Zinciri ve Lojistik Yönetimi Dersi
advertisement
Tedarik Zinciri Yönetimi 3 Tedarik Zinciri Yönetimi Ders Planı Tedarik ve Tedarik Zinciri Kavramları Tedarik Zincirinin Temel Süreçleri Tedarik Zinciri Aktörleri Tedarik Zinciri Çeşitleri Tedarik Zinciri Yönetimi Tedarik Zinciri Yönetimi Gelişimi ve Önemi Tedarik Zinciri Yönetimi Kararları Tedarik Zinciri Yönetimi Süreci Tedarik Zinciri Yönetimi Uygulama Sorunları Tedarik Zinciri Operasyonları Referans Modeli 2 Tedarik Kavramı İşletme İçin Gerekli Kaynakların; Elde edilebilme olanaklarının araştırılması Bu kaynakları sağlayabilecek uygun seçeneklerin belirlenmesi Bu tedarikçilerden kaynakların sağlanması 3 Tedarik Zinciri Her şeyi üretemezsiniz !!! Bazı parçaları temin etmek gerekli. Her ürettiğinizi doğrudan satamazsınız !!! Aracılar kullanmak zorundasınız. Tüm bu işleri dengeli yapmak zorundasınız. 4 Tedarik Zinciri Tedarik zinciri, ürünlerin ya da hizmetlerin tedarikçiden müşteriye doğru hareketlerini kapsayan ve bu süreç içerisindeki örgütler, insanlar, teknoloji, faaliyetler, ve kaynaklar sistemlerinin bütününe verilen isimdir. Tedarik zinciri faaliyetleri sürecinde, doğal kaynaklar, hammaddeler, ve bileşenler, nihai ürün haline getirilir ve son müşteriye teslim edilir. Ürünlerin yeniden kazanımı için, kullanılmış veya iade ürünlerin akışına imkan veren uygun yapılar da bulunmaktadır. 5 Tedarik Zinciri Geri Dönüşüm/Yeniden Üretim/Dönüşler Arz (Malzeme Akışı) İleriye Dönük Hammaddeler Bileşenler Kapak Çip Bileşeni Demir Tuş Tk. Plastik Cam Geriye Dönük Altın İmalât Montaj Mikroçip Cep Tel Yazılım Cep Tel Kamera Cep Tel Anten Gövde Batarya Distribütör Teknosa Distribütör Vatan Distribütör Bimeks Cep Tel Distribütör Led Ekran Perakende Hizmetleri Dağıtım Cep Tel Tüketiciler Bakır İşleme MedyaMarkt GittiGidiyor Talep (Müşteri İstekleri) Bilgi/Planlama/Faaliyet Bütünleşmesi 6 Tedarik Zinciri 7 Tedarik Zinciri Tedarik Zinciri Videosu 8 Örnek Bir Tedarik Zinciri Toptancı Malzeme Süt Üreticileri Süpermarket Süt Köy Toplama Toplayıcısı Bakkal Fabrika Süt Kooperatifi Yem Üreticileri Yetiştiriciler Müşteri Kapak, Ambalaj, Şişe 9 Tedarik Zincirinin 4 Temel Süreci Tedarik Zinciri Temel Süreçleri 10 Tedarik Zinciri Aktörleri 11 Tedarik Zinciri Aktörleri 12 Tedarik Zinciri Aktörleri Üreticiler Tedarikçiler Müşteriler Bu işletmeler hammadde, yarı mamul ya da mamul şeklinde bir ürün çıktı koyar. Zincir içerisinde gerekli olan girdileri sağlayan işletmeleri kapsar. Zincir içerisinde bir önceki aşamadan herhangi bir ürün talep eden işletmeleri kapsar. Çıktılar fiziki ürün haricinde tasarım, yazılım veya hizmet gibi biçimlerde de olabilir. Tedarikçilerle üreticiler arasındaki ilişki, zincirin üretim yeteneğinin devamlılığının sağlanması açısından önemlidir. Farklı müşteri düzeyleri arasında en önemlisi, zincirin sonunda yer alan ve mamulü talep eden müşteridir. 13 Tedarik Zinciri Aktörleri Distribütörler Perakendeciler Taşımacılar Zincir içerisinde bir ya da birden fazla işletmenin ürünlerinin dağıtımında rol alırlar. Son kullanıcı olan müşteriye ürünün ulaşmasını sağlayan aracılardır. Zincir içindeki fiziki akışların gerçekleşmesini sağlayan işletmelerdir. Dağıtım kanalının son noktasını oluştururlar. Taşıma işlemleri ürünün müşteriye ulaşmasını sağlamak açısında kritik önem taşır. Satın alma miktarı, ödeme şekilleri, müşteri bulma, stoklar için tampon oluşturma açısından üretici işletmelerin işini kolaylaştırır. Müşteri tercihlerini ve talebi yakından takip ederler. 14 Tedarik Zinciri Aktörleri Depocular Hizmet Sağlayıcılar Zincir içerisindeki fiziki ürün akışının ayarlanmasında yararlanılabilen işletmelerdir. Zincir içerisinde çeşitli tamamlayıcı hizmetleri sağlayan üçüncü taraf işletmelerdir. Zincirdeki katılımcı işletmelerin kendi depoları olabileceği gibi, işi depoculuk olan lojistik hizmet sağlayıcılarında yararlanma da söz konusu olabilir. Bilgi işlem hizmetleri, finansal hizmetler, reklam, tasarım, güvenlik ve beslenme hizmetleri örnektir. 15 Tedarik Zinciri Aktörleri Toplayıcılar Demontajcılar İmhacılar Müşterilerden veya kullanıcılardan iade, arızalı ürün veya atıkları toplarlar. Toplayıcılardan gelen kullanılmış parçaları sistematik bir şekilde alt parçalarına ayırırlar. Toplanan ürünlerin kullanılamaz olanlarının veya demontaj sonrasında zararlı olan parçaların ve atıkların yakma ve gömme yoluyla imha edilmesi. Tersine ve kapalı döngü zincirler için kaynak oluştururlar. Kullanılabilir ve kullanılamaz parçalar belirlenir. 16 Tedarik Zinciri Çeşitleri Tedarik Zinciri Çeşitleri Üretim Stratejisi Açısından Ürün Akış Yönü Açısından Yönetim Stratejisi Açısından Ortam Koşulları Açısından 17 Üretim Stratejisi Açısından Bütünleşik Stok İçin Üretim Sipariş Üzerine Sürekli İkmal Sipariş üzerine olan modelin farklı bir versiyonudur. Üreticiden satış noktalarına doğru sürekli ve hızlı Üretilecek ürüne ait parçalar kanalı boyunca Tahminlere dayalı olarak üretim yapılan, zinciri bu çerçevede ürün akışını sağlamak için dağıtım tedarik içindeki montajlanarak ilerler. elde sürekli stok bulundurulan üretim stratejisine Bu yapıda müşteri siparişi gelirçalışmasıdır. gelmez ürünün bilgi ve mal akışını düzenleme dayalıdır. montajına başlanır. Bu sistemde ürünün bazı parçaları dış kaynak Bu Zincir içindeki bir noktada stokların belirli bir yapıda müşteri talebi gerçek zamanlı olarak takip edilir Bu sistemin başarısı etkili bir parça stokuna tesislerinde montajlanır. düzey altına inmesi ile sistem tetiklenir ve ve (ERP sistemi ile). tedarikçilere bağlıdır. program devreye girer. Geri bildirimler sayesinde tedarik ve dağıtım planı revize Bundan dolayı bu tarz sistemlerde stok seviyeleri edilir. üretimine uygun olandurumlar bu tedarik Kişisel Talebinürün düzgün ve belirli olduğu için düşüktür. zinciri yapısında birden fazla üretim hattı ve tesis uygunEnterprise bir yapıdır. Global Manufacturing Management System. bulunur. En çok teknoloji sektöründe kullanılmaktadır. Kanal Montajı 18 Ürün Akış Yönü Açısından İleri TZ Suppliers Tedarikçi 1 Plants Fabrika Retailers Perakendeci Müşteri Customers 1 Customers Müşteri Tersine TZ Collection ToplamaCenters Merkezi Demontaj DisassemblyMerkezi Centers Refurbishing Centers Yenileme Merkezi 2 2 Disposal Atık Tedarikçi Suppliers Plants Fabrika Retailers Perakendeci Müşteri Customers Customers Müşteri Retailers Perakendeci Fabrika Plants Kapalı Döngü TZ 3 2 Yenileme Merkezi Refurbishing Centers Demontaj Merkezi Disassembly Disassembly Yenileme Refurbishing Merkezi Centers Demontaj Centers Merkezi Centers CollectionMerkezi Centers Toplama Forward İleri akış flow Açık Döngü TZ 4 Reverseakış flow Tersine Disposal Atık Disposal Atık 4 19 Tedarik Zinciri Çeşitleri / Kapalı Döngü Fabrika Perakendeci Müşteri Tedarikçi Demontaj Merkezi Toplama Merkezi Yenileme Merkezi Atık 20 Kapalı ve Açık Döngü Tedarik Zinciri Fotoğraf Makinesi Taşınması Fotoğraf Makinesi Satışı Fotoğraf Makinesi Montajı Fotoğraf Makinesi Hammadde Tedarikçisi Kamera Satışı Kameranın Taşınması Müşteri Kullanımı Fotoğraf Makinesinin Parçalanması Müşteri Kullanımı Kamera Montajı Kamera Hammadde Tedarikçisi 21 NTV, 16 Nisan 2013 İsveç’in Çöpü Bitti 22 Dünyada Katı Atık Rakamları kg/kişi 25 20 15 10 5 0 2006 2008 2010 23 Türkiye’nin Katı Atık Rakamları Türkiye'de günde kişi başına düşen atık miktarı 1.12 kilogram. Bunun yüzde 20'sini ambalaj atıkları oluşturuyor. Ülke genelinde, yıllık toplam 30 milyon ton atık toplanıyor. 5.670.824 ton 1.13 kg/kişi 1.613.168 ton 1.20 kg/kişi 2.12 kg/kişi 1.880.527 ton 1.06 kg/kişi 0.46 kg/kişi www.tuik.gov 24 Yönetim Stratejisi Açısından Etkin TZ Aynı müşteri grubuna ürün veren çok sayıda firmanın olduğu rekabetçi bir yapı, çimento ve demir Hızlı TZ Modası olan, kısa ömürlü ve mevsimsel ürünler için uygundur katalog satışı yapan firmalar / tekstil Sürekli Akan TZ Talepte fazla değişkenliğin olmadığı, tedarik ve talebin dengeli ilerlediği sistemler için uygundur, ekmek, süt Çevik TZ Talebin belirsiz olduğu, her bir müşteriye has ürünün çıktığı yapılara uygundur, ambalaj, iş makinası Özel Yapılandırılmış TZ Temel ürün üzerinde ufak değişiklikler yapılarak farklı ürünlerin müşterilere iletildiği yapılardır, bilgisayar, araba Esnek TZ Tahmin edilemeyen ve anlık olarak oluşan yüksek talebin olduğu yapılar içindir, satış sonrası hizmet veren firmalar 25 Ortam Koşulları Açısından Yeşil Tedarik Zincir Soğuk Tedarik Zincir Sanal Tedarik Zincir 26 Ortam Koşulları Açısından SC) tüm tedarik zinciri Yeşil tedarik zinciri (Green SC), faaliyetlerinin (yeşil satın alma, yeşil üretim/malzeme yönetimi, yeşil dağıtım/pazarlama, tersine lojistik vb.) çevre üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirecek şekilde planlandığı yaklaşımdır. Daha Az CO2 Daha Az Yakıt Tüketimi Yeşil Satın Alma Çevreye Duyarlı Paketleme Çevreye Duyarlı Üretim 27 Yeşil Tedarik Zinciri Tarım %10 Konut %10 Enerji Tüketimi %32 Sanayi %20 Taşımacılık %23 www.epa.gov, USA, 2012 28 Yeşil Tedarik Zinciri İspanya’dan Japonya’ya Tuna Balığı (1 ton) Siparişi Bir Çift Ayakkabı Taşınması 372 g CO2 450 kg CO2 İspanya Çin Kuzey Avrupa 20 km 0 km Japonya 7500 kg CO2 3700 g CO2 www.maerskline.com 29 En İyi Yeşil Tedarik Zincirine Sahip 10 Firma Yazılım İlaç ve Aşı 1 6 Kozmetik 10 Otomobil Kıyafet, mobilya 2 5 Doğal Besin Takviyeleri 9 7 Spor ürünleri Kargo 3 4 Konteynır Taşımacılığı 8 Telekominikasyon http://www.supplychaindigital.com/top10/2522/Top-10-green-supply-chains 30 Apple Yeşil Tedarik Zinciri 190 bin ton kullanılmış elektronik parça 1994-2013 yılları arasında sıfır ürün imalatında kullanılmıştır. Aynı su 35 defa kullanılmaktadır. Son Ipad ilk Ipad’e göre %31 daha hafif 2007 2013 iPhone 5S’de %26 hafifleme, bir hava konteynıra %60 daha fazla iPhone koyulmasına neden olmuştur. 31 Soğuk Tedarik Zinciri Soğuk TZ (Cold Supply Chain), kolay bozulabilen ve belirli ısılarda saklanması gerekli olan ürünlerin taşınmasında kullanılan bir sistemdir. Ürünlerin taşındığı araçların değişiklik göstermesi ve ürünün bir araçtan başka bir araca transfer edilişi nedeniyle ürünü her koşulda sabit ısıda tutabilecek sistemlere ihtiyaç duyulmuştur. Organ Nakli Donmuş Gıda Çiçek Aşı ve ilaç Meyve/Sebze Dondurma 32 Soğuk Tedarik Zinciri Hasat ve Toplama Depolama ve Dağıtım Üretim ve Paketleme Perakende Tüketim + %33 33 Sanal Tedarik Zinciri (Virtual Supply Chain) Tedarik zincirindeki üyeler arasında bilgi paylaşımı için bilgi teknolojilerinden yararlanılması, sanal bir tedarik zincirinin oluşmasına neden olmaktadır. Sanal tedarik zinciri fiziksel ürünlere dayalı olmayıp, bilgi akışına dayalıdır. Kurumsal Kaynak Planlama Müşteri İlişkileri Yönetimi Depo Yönetim Sistemi Araç Takip Sistemi Küresel Yer Belirleme Sistemi Enterprise Resource Planning Customer Relationship Management Warehouse Management Systems Vehicle Tracking System Global Positioning System 34 Sanal Tedarik Zinciri Kurumsal Kaynak Planlama (Enterprise Resource Planning) Radyo Frekanslı Tanıma Sistemi (Radio Frequency Identification System ) Araç Takip Sistemi (Vehicle Tracking System) Müşteri İlişkileri Yönetimi (Customer Relationship Management) Küresel Yer Belirleme Sistemi (Global Positioning System) Depo Yönetim Sistemi (Warehouse Management Systems) 35 Sanal Tedarik Zincir 3 Boyutlu Yazıcı (3D Printer) Sanal ortamda tasarlanmış herhangi şekildeki bir üç boyutlu nesnenin katı formda basılması işlemidir. Geleneksel Tedarik Zinciri Ürün Taşıma Üretici Müşteri Ürün Taşıma Perakendeci Müşteri Üretici Yazılım/Kartuş akışı 36 Sanal Tedarik Zincir 3D yazıcı video 37 Tedarik Zinciri Yönetimi Zincirdeki bir işletmenin uzun vadede performansını ve zincirin bütününün performansını artırmak için geleneksel iş fonksiyonlarının sistematik ve stratejik koordinasyonudur. Müşterilere ve diğer zincir paydaşlarına ürün, hizmet ve değer katan enformasyon sağlayan son kullanıcı ile ilk tedarikçi arasındaki ana iş süreçlerinin yönetilmesidir. 38 Tedarik Zinciri Yönetimi Japonya ABD Meksika Almanya 39 Tedarik Zinciri / Lojistik Yönetimi Tedarik zinciri yönetimi, lojistiğe ait olan tüm eylemleri kabul ederken aynı zamanda pazarlama, yeni ürün geliştirme, finans ve müşteri hizmetleri gibi eylemleri de kapsar. Lojistik tedarik, dağıtım, bakım onarım ve stok yönetimi gibi eylemler üzerinde yoğunlaşır. Tedarik Zinciri Konseyi Lojistik Yönetimi Tedarik Zinciri Yönetimi 40 Tedarik Zinciri Yönetiminin Önemi Tedarik Zinciri Entegrasyonu Videosu 41 Tedarik Zinciri Yönetimi Karar Seviyeleri Tedarik zinciri yapısının, amacının ve politikasının belirlenmesi Tesis ve kapasite yatırım, yeni ürün sunumu ve bir lojistik ağı kurulması gibi kararları 3 – 10 yıl Stratejik düzeyde kararlaştırılan amaçlar bu düzeyde yapılır. Stok politikaları, uygulanacak satın alma ve nakliye politikaları 3 ay – 2 yıl Tesislerin günlük faaliyetleri Stok yönetimi, üretim planlama ve çizelgeleme, araç rotalama Saatler – Günler Stratejik Seviye Taktiksel Seviye Operasyonel Seviye 42 Tedarik Zinciri Yönetiminin Üç Stratejisi Lokasyon Kararları Şebeke Planlama Süreci Müşteri Hizmet Hedefleri Tahminleme Envanter Kararları Satın Alma ve Temin Takvimi Depolama Esasları Depolama Kararları Ulaştırma Esasları Ulaştırma Kararları 43 Tedarik Zinciri Yönetiminin Hedefleri Müşteri Memnuniyetini Artırmak Süreç Zamanlarını Azaltmak Üretim Ve Hizmet Kalitesini Artırmak Maliyetleri Düşürmek 44 TZY Maliyetleri Hammadde ve Tedarik Maliyetleri 1 İşçilik Maliyeti 7 Ulaştırma 6 Maliyeti Stok/Yok Satma 5 Maliyeti Tesis Yatırım 2 Maliyetleri 3 Üretim Maliyetleri 4 Dağıtım Maliyetleri 45 TZ Yönetimi Uygulama Sorunları Uygulama Zorlukları Sınırlı Başarı Sosyal Mücadeleler Kamçı Etkisi Liderlik (Etkin bir süreç yönetimi gerekli. Zincirdeki lider kim olacağı önemli) Sadakat ve Mahremiyet (Zincirdeki işletmelerin bilgi sızdırmaması, Örnek Daimler Chrysler’in hem Ford’a hem de General Motors’a iç dizayn önermesi) Ölçüm Risk ve Ödül Paylaşımı Çoğu tedarik zincirleri uzun vadeli başarıyı hedefleyen politikalar içermez. Michigan State Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmada 5 firmadan sadece birinde uzun vadeden bahsedildiği tespit edilmiştir. Tedarik zinciri işbirliği konularının teorik planlamaları, pratik uygulamalar esnasında sorun yaratabilir. Tedarik zinciri işbirliğinin dizaynını yapan yöneticilerin kabiliyeti sorgulanırken, diğer tarafta bu tarz işbirliğine yönelik toplumsal talep de tartışmaya açıktır. Kamçı Etkisi (bullwhip effect) bir tedarik zincirinde son tüketiciden üreticilere doğru gidildiğinde talebin varyansının giderek artması durumudur. 46 TZY Uygulama Sorunları/Kamçı Etkisi Tedarikçi Temini SEBEPLER Yanlış Talep Öngörüsü Fiyat Dalgalanmaları Tedarik Süresinin Standart Olmayışı Şişirilmiş Siparişler Zaman Miktar Müşterinin Perakendeciden Talebi Üreticinin Tedarikçiden Talebi Biriktirilmiş Siparişler Perakendecinin Depodan Talebi Zaman Miktar Miktar Miktar Müşteri Talebi Zaman Deponun Üreticiden Talebi Zaman 47 Başarılı Bir Tedarik Zinciri Yönetimi İçin Ön Koşullar 1 Bireysel Mükemmellik Önemlilik Zincire katılan taraflar güçlü olmalı ve bu ilişkiye değer katmalı Zincirdeki tarafların stratejik hedefleri olmalı ve bu hedefler ilişkide önemli role sahip olmalı 2 Entegrasyon 5 Taraflar birbirleri ile uygun bir zeminde çalışmalı, birbirlerinin öğrencisi ve öğretmeni olmalı Bağımlılık 3 Kurumsallaşma 6 İlişki, formal bir yapı üzerinde oluşturulmalı Taraflar birbirine ihtiyaç duymalı Bilgi 4 Dürüstlük 7 Ortaklaşa bir güven ortamı sağlamak için birbirlerine saygı duymaları ve onurlandırmaları gerekir İletişim açık olmalı taraflar bilgilerini paylaşmalı Yatırım 8 Taraflar birbirlerine yatırım yapmalı 48 639 Şirket CEO’sunun Karşılaştığı TZY Problemleri Müşteri Talebindeki Belirsizlik Finanstaki Belirsizlik ve Dalgalanmalar Ürün Kalitesi Hakkındaki Müşteri Beklentisi Kalifiye Eleman Eksikliği ve Artan Maaşlar Taşımacılıkta Artan Maliyet Baskısı İş Yapılan Bölgelerdeki Farklı Mevzuatlar Artan Küresel Rekabet Baskısı Tedarikçi Rekabetinde Artan Karmaşıklık Ürün Fiyatlarındaki Belirsizlik Artan Çevresel Baskılar Müşteri Taleplerindeki Artan Karmaşıklık Coğrafik Değişkenlik The challenges ahead for supply chains: McKinsey Global Survey results, http://www.mckinsey.com, 2010 49 639 Şirket CEO’sunun Amacı (%) Operasyon Maliyetlerinin Azaltılması Stok Seviyelerinin Azaltılması Ürün ve Hizmet Kalitesinin Artırılması Müşteri Hizmet Seviyesinin Artırılması Ürünlerin Pazara Daha Hızlı Sunulması Sermaye Yatırımlarının Azaltılması Riskin Azaltılması Karbon Ayak İzinin Azaltılması http://www.mckinsey.com, 2010 Değişim -20 -18 +4 +15 +13 -7 +2 +13 50 Tedarik Zinciri Yönetimi Süreci 51 Müşteri İlişkileri Yönetimi (Customer Relationship Management) Stratejik Alt Süreçler Süreç Ara Yüzleri Operasyonel Alt Süreçler 52 Müşteri Hizmet Yönetimi (Customer Service Management) Stratejik Alt Süreçler Süreç Ara Yüzleri Operasyonel Alt Süreçler 53 Talep Yönetimi (Demand Management) Stratejik Alt Süreçler Süreç Ara Yüzleri Operasyonel Alt Süreçler 54 Sipariş Karşılama (Order Fullfilment) Stratejik Alt Süreçler Süreç Ara Yüzleri Operasyonel Alt Süreçler 55 Üretim Akış Yönetimi (Manufacturing Flow Management) Stratejik Alt Süreçler Süreç Ara Yüzleri Operasyonel Alt Süreçler 56 Tedarikçi İlişkileri Yönetimi (Supplier Relationship Management) Stratejik Alt Süreçler Süreç Ara Yüzleri Operasyonel Alt Süreçler 57 Ürün Geliştirme ve Ticarileştirme (Prod. Develop. & Commer.) Stratejik Alt Süreçler Süreç Ara Yüzleri Operasyonel Alt Süreçler 58 Geri Dönüşler (Returns Management) Stratejik Alt Süreçler Süreç Ara Yüzleri Operasyonel Alt Süreçler 59 Tedarik Zinciri Yönetimi Matrisi Fonksiyonlar Pazarlama Ar & Ge Lojistik Üretim Satın Alma Finans Muhasebe Yönetimi İhtiyaç Tanımlama İhtiyaç Tanımlama Üretim Stratejisi Tedarik Stratejisi Müşteri Karlılığı Müşteri Hizmetleri Yönetimi Muhasebe Uygulaması Teknik Servis Performans Özelliği Koordine Yürütme Öncelik Tayini Hizmet Maliyeti Talep Yönetimi Talep Planlaması Süreç İhtiyaçları Tahmin Yetkinlik Planlaması Kaynak Kullanma Ödünleşme Analizi Sipariş Karşılama Özel Siparişler Çevresel İhtiyaçlar Ağ Planlaması Fabrika Yönlendirme Seçilmiş Tedarikçi Dağıtım Maliyeti Üretim Akış Yönetimi Paketleme Özelliği Süreç Dengesi Öncelik Kriterleri Üretim Planlama Bütünleşik Tedarik Üretim Maliyeti Tedarikçi İlişkileri Yönetimi Sipariş Kaydı Malzeme Özelliği İçsel Akış Bütünleşik Planlama Tedarikçi Yönetimi Malzeme Maliyeti Ürün Geliştirme ve Ticarileştirme İş Planı Ürün Tasarımı Taşıma İhtiyaçları Süreç Özelliği Malzeme Özelliği Ar-Ge Maliyeti Ürün Yaşam Eğrisi Ürün Tasarımı Tersine Lojistik Yeniden Üretim Malzeme Özelliği Kazanç ve Maliyet Süreçler Müşteri İlişkileri Yönetimi Ürün Dönüşleri
