T.C. İSTANBUL SABAHATTİN ZAİM ÜNİVERSİTESİ ÜNİVERSİTE

T.C.
İSTANBUL SABAHATTİN ZAİM ÜNİVERSİTESİ
ÜNİVERSİTE ORTAK SEÇMELİ DERSLER VE İÇERİKLERİ
Üniversiteyi Anlamak ve Eleştirel Düşünme (2-0-2) 3 AKTS
Üniversiteler, akademik ve bilimsel bilginin üretildiği, farklı siyasal ve felsefi fikirlerin ve görüşlerin ortaya
atıldığı ve tartışıldığı, bilimsel ve teknolojik araştırmaların yapıldığı önemli mekânlardan biridir. Üniversiteler
aynı zamanda eleştirel düşünmenin her yönüyle somutlaştığı bir ortamdır. Bu derste, üniversite eğitiminin en
büyük kazanımlarından biri olan ‘eleştirel düşünme yetisinin’ çağımızdaki anlamı ve önemi üzerinde durulacaktır.
Dolayısıyla bu derste hazır cevapları kalıp halinde benimsemek veya öğrenmek yerine, soru sorma ve
sorgulamanın önemi, yöntem ve teknikleri üzerinde durulacaktır.
Bilim Tarihi ve Felsefesi (2-0-2) 3 AKTS
‘Bilim’, ‘Tarih’ ve ‘Felsefe’ kavramlarının anlamları, tarihî süreç içindeki gelişimleri göz önünde bulundurularak
tanımlanacak; ‘Bilim Tarihi’ ve ‘Bilim Felsefesi’nin birer disiplin olarak ortaya çıkışları, yöntemleri ve amaçları
üzerinde durulacak; bilimin dinî ve estetik gibi diğer insanî duyuşlarla ilişkisi kurulacaktır. Günümüzde kullanılan
‘bilim’ kavramının mefhumu dikkate alınarak, Sümerlerden başlayarak Mezopotamya, Mısır ve Anadolu
medeniyet havzalarında gelişen bilim ve felsefe anlayışları gözden geçirilecek; bu birikim üzerinde yükselen
Eskiçağ Ege medeniyetinin başardığı büyük sentez incelenecek, özellikle Aristoteles felsefe-bilim dizgesi ile
Helenistik dönemde matematik bilimlerin yükselişi çözümlenecektir. İslam medeniyetinin yeri ve rolü üzerinde
genel çizgileriyle durulduktan sonra, Ortaçağdan Yeniçağa, Newton ile özdeşleşen empirik-mekanik-matematiksel
yeni bilme tarzının doğuşu ve gelişimi ele alınacak, Aydınlanma üzerinden vuku bulan zihniyet dönüşümleri ile
bilim ve felsefenin ayrışması, teknolojinin yükselişi ve sosyo-ekonomik ve politik hayatla etkileşimi tahlil
edilecektir. Einstesin ile başlayan yeni kozmoloji ve fizik biliminin bilim ve felsefede neden olduğu dönüşümler,
Evren ve doğa tasavvurunun yeniden şekillenmesi, çağdaş bilim ve felsefe anlayışları çerçevesinde tartışılacaktır.
Dünya Kenti İstanbul (2-0-2) 3 AKTS
Bu derste, farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış olan İstanbul, bu medeniyetlere ait temsil edici eser ve
kurumlar üzerinden incelenmeye çalışılacaktır. Derslerde başta İslam medeniyetinin Osmanlı tarzı olmak üzere,
İstanbul’da kendisini bir şekilde ortaya koymuş medeniyetlerin yaslandığı dünya görüşü ve değer telakkileri ortaya
koydukları eserler üzerinden anlaşılmaya ve yorumlanmaya çalışılacak, yeri geldikçe kültür ve medeniyetler
arasındaki etkileşim ve farklılıklara temas edilecektir. Medeniyetlerin kimlik bilinci ve insana kazandırdıkları
aidiyet duygusu gibi konular İstanbul örneği üzerinden ve zaman-mekânla ilgili boyutlarıyla yorumlanacaktır.
Estetik ve Sanat (2-0-2) 3 AKTS
Sanat, genel kabul görmüş bir yaklaşıma göre bir ‘dışlaştırmadır’. Daha açık bir ifadeyle, düşünce ve tecrübe
süreçleri üzerinden gelişen bir duyuş, anlayış ve kavrayışın belli bir form içinde somut bir ifadeye
kavuşturulmasıdır. Her türlü sanatsal etkinliğin arka planında estetik tecrübe ve estetik kavrayış bulunur. Sanat
eserleri belli bir dünya görüşünün artistik bir dille dışavurumudur.
Bu derste öğrencilere estetik tecrübe, estetik kavrayış, estetik nesne, güzellik gibi estetik değerlerin ne olduğu
konusunda temel bilgiler verilerek, estetik kavrayışla sanat eserlerinin dil ve üslubu arasındaki ilişki konusunda
onların belli bir kavrayış düzeyine gelmelerine yardımcı olmaya çalışılacaktır.
Etkili ve Sağlıklı İletişim (2-0-2) 3 AKTS
Etkili ve sağlıklı iletişimin tanımının yapılacağı derslerde işlenecek konular; insan ve davranışı, iletişim kavramı,
iletişim unsurları ve özellikleri, etkili dinleme ve geri bildirim, kişilerarası iletişimi engelleyen etkenler (kaynak,
kanal, alıcı, vb.), iletişimi kolaylaştıran etkenler, duyguların iletişimde rolü ve kullanılması, iletişimde çatışma ve
önlenmesi, iletişim türleri, temel iletişim modelleri, etkin iletişim kavramı, algı ve paradigmalar, etkin dinleme,
dinleme türleri, beden dili, kişiyle uyumu yakalamak, kör noktalar, sınırlayan inançlar, kendimizi ve başkalarını
motive etmek, hayatımızda dengeyi yakalamak, söz kalıpları, ben dili – sen dili, güçlü sorular, nefesi doğru
kullanma, jestler ve mimikler, göz teması, mizah, giyim ve görünüş, tempo, sunum becerileri, iletişim
uygulamaları olarak belirlenmiştir.
Matematik ve Doğayı Anlamak (2-0-2) 3 AKTS
Bu derste fizik kanunu olarak gravitasyon, matematiğin fizik ile akrabalığı, büyük korunum prensipleri, fizikte
simetri, geçmiş ile geleceğin idrakı, olasılık ve belirsizlik - doğanın kuvantum mekaniksel görünümü, yeni
kanunlar arayışı gibi konulara değinilecek, olaylar doğanın konuştuğu dil olan matematik kullanılarak
anlatılacaktır. Derslerde, gökkuşağı, gölgeler, bulutlar, ışık, ses, örümcek ağları, fibonacci sayıları, altın açı,
yapraklar arası açılar ve atom çekirdeklerinin ilginç özellikleri gibi örnekler basitleştirilmiş matematiksel formlar
ile sunulacaktır.
Siyaset, Ekonomi ve Kültür (2-0-2) 3 AKTS
Bu derste ekonomik sistemler, değerler, mekanizmalar, süreçler ve bunların oluşturduğu ekonomik yapılar tarihsel
perspektif içinde ele alınacaktır. Ekonomik yapıların ve tercihlerin oluşmasında önemli rol oynayan siyasal karar
mekanizmaları üzerinde durulacak, bir sistem ve mekanizma olarak siyasetin hangi dinamiklere dayandığı, nasıl
işlediği, hangi yapısal ve kurumsal özelliklere sahip olduğu ele alınacaktır. Ayrıca siyaset ve ekonominin
dayandığı ve beslendiği kültürel değerlerin, ekonomik ve siyasal değerler ile davranışları nasıl etkilediği üzerinde
durulacaktır.
Dünya Medeniyetleri ve Küreselleşme (2-0-2) 3 AKTS
Bu derste, medeniyetler kurucu unsurları, varlık ve değer telakkileri ve günümüzde onları canlı tutan temel
dinamikleri ile ele alınıp incelenmeye çalışılacaktır. Medeniyetlerin kurucu kaynakları, tarihsel süreç içinde
başardıkları sentezler ve insana kazandırdıkları kimlik bilinci ve aidiyet duygusu gibi konular üstünde durularak,
bunların yaşanan küreselleşme tecrübesi karşısındaki durumu incelenmeye çalışılacaktır. Bu bağlamda açık ve
kapalı medeniyet tanımlamalarının nereye oturduğu küreselleşmenin farklı boyutları ile birlikte ele alınarak
medeniyetler arasındaki farklılıklar ya da buluşma noktalarının neler olabileceği küreselleşme tecrübesinin olumlu
ve olumsuz etkileri üzerinden anlaşılmaya çalışılacaktır.
Osmanlı Medeniyeti ve Kurumları (2-0-2) 3 AKTS
Bu derste, Osmanlı medeniyetinin temel dayanağı olan dünya görüşü ve bunun hayata geçirilmesine aracılık eden
kurumları dönem ve bölge şartlarının getirdiği farklılıklar da dikkate alınarak incelenecektir. Bu bağlamda başta
siyaset, hukuk, iktisat gibi alanlar olmak üzere, eğitin-öğretim, askerlik, sanat/zenaat ve aile ile ilgili kurumlar
ortaya çıkış gayeleri ve hayatta oynadıkları roller dikkate alınarak anlaşılmaya ve yorumlanmaya çalışılacaktır. Bu
kurumların Osmanlı medeniyetinin bütünlüğü içindeki yer ve konumları, temel kaynaklara dayanarak ayırt edici
özellikleriyle ele alınıp işlenecektir.
Dünya Klasikleri- I (İslam) (2-0-2) 3 AKTS
İslam medeniyetinin farklı türlerdeki (siyaset, ahlak, ekonomi, din, edebiyat ve felsefe) klasik metinlerinden
seçkiler yapılacak ve bir dönem boyunca bu metinler okunup etüt edilecektir. İslam klasikleri arasında sayılan
“Kutadgu Bilig”, “Ahlak-ı Nasıri”, “Mesnevi”, “Kâbusname”, “Mukaddime”, “Ahlak-ı Âlai” gibi eserlerden
okuma parçaları seçilecek ve bunlar üzerinden geleneksel düşünce ve birikimin kapısı aralanmaya çalışılacaktır.
Klasik metinler, sadece geçmişi değil, günümüzü de anlamak için çok önemli bir birikimi ifade etmektedir. Bu
birikim yeni kuşaklara aktarılırken, mutlaka tarihsel ve kültürel arka plan dikkate alınarak eleştirel bir bakış
açısıyla sunulacaktır. Bu anlamda müzakere edilecek olan klasik metinlerin içeriği, sadece dönemin zihniyet yapısı
ile sosyokültürel ve politik yapı arasındaki ilişkiler açısından değil, geçmişten günümüze aktarılan ya da
aktarılması gereken öğeler açısından da tartışılıp çözümlenecektir.
Dünya Klasikleri- II (Doğu - Batı) (2-0-2) 3 AKTS
Hint ve Çin gibi medeniyetlerin Doğu klasikleri yanında Eski Yunan medeniyetinden, modern Batı’nın oluşumuna
kaynaklık etmiş olan farklı türdeki (siyasi, ahlaki, ekonomik, dini ve felsefi) klasik metinlere kadar uzanan
yelpazedeki eserler arasından bir seçki oluşturulacak ve bir dönem boyunca bu metinler okunup etüt edilecektir.
Hindistan’ın dini edebiyatının örneği olan “Vedalar” gibi, Konfüçyanizmin klasiklerinden,
Plato ve Aristo’dan Orta Çağ’ın teolog-düşünürlerine, Erasmus gibi Reformasyon’un hümanist temsilcilerinden,
Descartes, J. J. Rousseau, Karl Marx ve Kant gibi modern döneme öncülük eden filozoflara kadar çeşitli örnekler
üzerinde durulacak ve Batı düşünce biçimi hakkında genel bir kültür oluşturulacaktır.
Klasik metinler, sadece geçmişi değil, günümüzü de anlamak için çok önemli bir birikimi ifade etmektedir. Bu
birikim yeni kuşaklara aktarılırken, mutlaka tarihsel ve kültürel arka plan dikkate alınarak eleştirel bir bakış
açısıyla sunulmalıdır. Bu anlamda müzakere edilecek klasik metinlerin içeriği, sadece dönemin zihniyet yapısı ile
sosyokültürel ve politik yapı arasındaki ilişkiler açısından değil, geçmişten günümüze aktarılan ya da aktarılması
gereken öğeler açısından da tartışılıp çözümlenecektir.
Sağlığı Koruma ve Geliştirme (2-0-2) 3 AKTS
Bu derste öğrencilere, sağlığı geliştirme konusunda temel kavramlar öğretilecektir. Sağlık ve hastalık, sağlık
riskleri, genel ve kişisel hijyen, sağlıklı beslenme, fiziksel aktivite ve sağlığı geliştirme, ruh sağlığının
geliştirilmesi ve stres yönetimi, sigara alkol ve madde bağımlılığı, çevre sağlığı gibi konuların da işleneceği
derslerde, sağlıklı ve güvenli çevrenin oluşturulması için tüm etkenler incelenecektir. Öğrencilere, kendilerinin
ve toplumdaki bireylerin sağlığını korumaları ve geliştirmeleri için faydalı bilgiler öğretilecektir.
Sosyal Sorumluluk ve Etik (2-0-2) 3 AKTS
Bu derste, sorumluluk kavramının tarihsel gelişimi evrensel değerler ile ele alınacaktır. Günümüzde tüm kişilerin
ve kurumların toplumun yaşam kalitesini iyileştirmek için Türkiye ve Dünyada yapılan sosyal sorumluluk
projelerini inceleyip bilgi sahibi olmak, uygulanabilecek yeni projeler üzerinde fikri tartışma ortamı hazırlamaktır.
Ayrıca etik kavramı, evrensel ve toplumlararası farklılıkları ile ortaya konup, meslek etiği konuları üzerinde
durulacaktır.
İslam Düşüncesi ve Medeniyeti (2-0-2) 3 AKTS
Bir din ve medeniyet olarak İslâmî hayat görüşünün yapısı tahlil edildikten sonra, ortaya çıktığı Orta-Dünya’daki
kadim medeniyet havzalarını tevarüs, temellük ve temessül etmesi, akabinde eş-zamanlı tercüme ve teliflerle tarihî
birikimi yeniden düzenleme ve zenginleştirme süreci, zihniyetler, yöntemler ve kurumlar üzerinden ele alınacaktır.
Kelâmî, meşşâî, işrâkî ve irfânî büyük dizgeler mensupları, ürettikleri eserler ve temel tezleri bakımından gözden
geçirilecek; özellikle matematik bilimlerin yeniden yapılandırılması ile dinî, siyâsî, iktisâdî hayat ile doğaya tatbiki
ve bu gelişimlerin ortaya çıkardığı yeni bilme anlayışları, bahusus İbn Heysem ve Birûnî’nin yaklaşımları
tartışılacaktır. Gazalî’nin tüm kadim mirasa eleştirilerinin tetiklediği yeni zihniyet dönüşümünün İslâm
düşüncesinde neden olduğu farklılaşma, Harakî ile başlayan kurumsal yaklaşımın, Merağa, Tebriz, Semerkand ve
İstanbul kültür havzalarındaki iz düşümleri, bilginler, eserler, fikirler, yöntemler ve sonuçları bakımından
tartışılacak; tüm bu gelişimlerin Ali Kuşçu’da nasıl köktenci bir yeni bilme arayışına dönüştüğü, Takiyeddin
Râsıd’ın matematiksel yaklaşımının ne gibi sonuçlar doğurduğu ele alınacaktır. XVI. yüzyılın sonundan itibaren
başta Osmanlı Ülkesi olmak üzere, İslam dünyasında vuku bulan gelişmelerin zihniyet analizi, Avrupa’da ortaya
çıkan yeni bilme tarzı ile ilişkisi ve bu ilişkinin sonuçlarının neden olduğu medeniyet bunalımına da işaret
edilecektir.