DERS PLANI ETKĠLĠLĠĞĠNĠN LESSON STUDY ĠLE

DERS PLANI ETKĠLĠLĠĞĠNĠN LESSON STUDY ĠLE
GELĠġTĠRĠLMESĠ: BĠR AKSĠYON ARAġTIRMASI
Adnan BAKĠ 1
1
Ġsmail ERKAN2
Enes DEMĠR3
Prof.Dr. Karadeniz Teknik Üniversitesi, OFMAE, Matematik Eğitimi Bölümü
2
Karadeniz Teknik Üniversitesi, Ġlköğretim Matematik Eğitimi
3
Karadeniz Teknik Üniversitesi, OFMAE, Matematik Eğitimi Bölümü
ÖZET
Kesir kavramı, ilköğretim yıllarında anlaşılması en zor matematiksel kavramlardan birisidir. Kesir kavramının
sağlam temelleri, kesrin değişik anlamlarının gerçek yaşam durumlarından seçilen örneklerle öğrencide somutlaşması ile
atılmalıdır. Bu çalışmada ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin kesirler konusunun anlaşılmasında, görselleştirilmesinde ve
günlük hayata uygulanmasındaki ki becerilerinin yetersiz olduğu tespit edilmiş ve bu eksikliklerin nasıl giderilebileceği
araştırılmıştır. Aksiyon araştırması gereği dersin öğretmeni ve branş öğretmenlerinin ortak hazırladığı bir ders planı ile
kesirlerin öğretimindeki sorunun giderilmesi amaçlanmıştır. Yapılan araştırmalar dahilinde ders planı Lesson Study
basamakları ile oluşturulmuş olup bu çerçevede bir öğretim yapılmıştır. Öğretimden sonra gözlemci görüşleri alınarak ders
planındaki eksiklikler giderilerek dinamik bir süreç oluşturulmuştur. Çalışmanın örneklemini Çayeli Kaptanpaşa YİBO
6.sınıf öğrencilerinden oluşan 10 kişi oluşturmuştur. Elde edilen veriler planı hazırlayan diğer branş öğretmenleri tarafından
tam katılımlı gözlem ile toplanmış ve uygulanan dersi olduğu gibi ortaya koymak için betimsel bir analiz yapılmıştır.
Betimsel analizde görüşülen ya da gözlenen bireylerin görüşlerini çarpıcı bir biçimde yansıtmak için doğrudan alıntılara sık
sık yer verilmiştir. “Ders İmecesi” ile hazırlanan bir plan ile ders konusunun öğretiminin faydalı olabileceği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Lesson Study, Ders İmecesi, Aksiyon Araştırması, Kesirler
1.GĠRĠġ
Kesir kavramı, ilkokul yıllarında anlaşılması en zor matematiksel kavramlardan biridir. Yapılan
çalışmalar (Behr, Wachsmuth, Post, 1985; Hasemann, 1981; Hart, 1993; Aksu,1997; Booker,1998;
Davis, 2003), öğrencilerin her sınıf düzeyinde kesir kavramını anlamakta güçlükleri olduğunu ortaya
koymuştur. Bu güçlüklerin temel nedeni, kesirlerin yapısından ve öğretiminden kaynaklanmaktadır
(Aksu,1997; Booker,1998).
Kesirli sayıların öğretiminde genel yöntem, kurallar yardımı ile öğretme veya gösterip yapma
ile öğretmedir. Burada genel olarak yapılan hata, öğrencilerin bu işlemlerde yararlanacağı yeterli
altyapıya sahip olmadan, öğrencileri hesaplamalara başlatmaktır (Mack,1990; Aksu,1997). Oysa ki
kesir kavramının sağlam temelleri, kesrin değişik anlamlarının öğrencide somutlaşması ile gerçekleşir.
İyi bir kesir kavramının gelişimi için gerekli olan bu ön şartlar dizisi yerine getirilerek ve kesir
öğrenirken kural öğreterek öğrencilerin karşılarına çıkan görevleri savmak yerine (Temur,2011)
gerçek yaşam durumları ve somut araç gereçler kullanarak etkili bir kesir öğretiminin
gerçekleştirilmesi hedeflenmelidir.
Bu hedeflerin gerçekleşmesinde ise öğretmenin dersin anlatımında kullanılan yöntemler,
stratejiler gibi değişkenlerden etkilenen ders planını uygun bir şekilde hazırlamalıdır. Uygun
hazırlanan bir ders planı konunun anlatımında öğretmene olumlu etkileri varken, öğrencilerin konuyu
anlamasında da olumlu bir etkisi vardır. Bu amaçla hazırlanacak bir ders planında öğretmen konuyu en
verimli nasıl öğretebilirim? ve en uygun ders planını nasıl hazırlayabilirim? sorularını atlaması
düşünülemez bir hal almaktadır.
Buradan hareketle dersin anlatıcısı olan öğretmenin etkili araştırmalar yapması ve bu
araştırmalardan elde edilen verilere göre kendine bir plan çizmesi ve bu planı branş arkadaşları ile
paylaşıp (MEB,2011) eksiklerin giderilmiş olması gerekmektedir.bunun için araştırmacı olan
öğretmenler yeni yaklaşımlar veya teknikler belirlemelidir. Yalnız öğretmenleri etkileyen olumsuz
faktörlerden dolayı yenilikleri benimsemek ve uygulamaya koymak genelde kolay olmamaktadir.
Bütün bu durumlar ele alındığında Lesson Study tekniğinin bu amaçlara tam olarak hizmet edeceği
düşünülebilir. Çünkü Lesson Study’nin amacı branş öğretmenlerini bir araya getirerek eksiklerden
arındırılmış bir ders planı hazırlayıp en kusursuz ders öğretimini sağlamak ve bu durumu dinamik bir
süreç haline getirmektir (Cerbin, Kopp, 2006).
ÇalıĢmanın Amacı
Bu çalışmanın amacı ilköğretim 6.sınıf öğrencilerinin kesiler konusundaki hedeflenen bilgi ve
beceri düzeylerini arttırmak için daha etkili bir ders planının ve öğretim ortamının nasıl sağlanacağını
araştırmaktır. Bu süreçte araştırmacı öğretmenlerin bir araya gelerek kusursuz bir plan hazırlama
amacı ile yaptığı “Lesson Study” tekniğinin etkili olup olmadığını belirlemektir.
Örneklem
Araştırma katılımcılarını, 2011-2012 öğretim yılı birinci döneminde A okulunda
araştırmacının öğretmeni olduğu sınıftaki toplam 10 öğrenci oluşturmaktadır. Hazırlanan bu ders planı
6.sınıf öğrencileriyle iki ders saati süresince yürütülmüştür. Bu örneklemde maksimum çeşitlik
hedeflenmiştir. Maksimum çeşitlilik örneklemesinin kullanılmasındaki amaç, örneklemde çalışılacak
probleme taraf olabilecek bireylerin çeşitliliğini maksimum derecede yansıtmaktır (Şimşek ve
Yıldırım, 2006). Genelleme kaygısı olmadığından (aksiyon araştırması özelliği) örneklem ile evren
aynıdır.
2.ARAġTIRMANIN YÖNTEMĠ
Yapılan çalışmada araştırmacının öğretmeni olduğu sınıfta gerçekleştirdiği aksiyon araştırma
yöntemidir. Bu yöntemin seçilmesindeki temel gerekçe, bir öğretmenin sınıfındaki eğitim ve öğretimin
kalitesini arttırmak için öğretimin özel bir anında ortaya çıkan bir problem için çözüm geliştirmesidir
(Çepni,2010). Başka bir deyişle Eğitim öğretimle ilgili problemleri ve yeni teknikleri öğretmenin
kendi sınıfında araştırarak çözüm geliştirdiği sürece, aksiyon araştırması denir Ekiz (2003) . Öğretimin
kalitesini artırmak ve öğrencilerde daha anlamlı öğrenme ürünleri meydana getirmek, günümüzde
önde gelen eğitimsel hedeflerdendir. Bunun sağlanmasında öğretmenlere oldukça fazla görevler
düşmektedir (Tekin 2008). Genel olarak eğitimde şu görüntü hakimdir; bir taraftan öğretmenlik
tecrübesi olmayan yani öğretim anında ortaya çıkan gerçek problemlerle hiç yüzleşmemiş eğitim
uzmanların sanal problemler için önerdikleri çözümler, diğer taraftan öğretimin özel bir anında ortaya
çıkan probleme , problemin doğasına uygunluğunu araştırmadan hazır çözümler uygulayan
öğretmenler bulunmaktadır. Bu yöntemin en büyük faydası öğretmene araştırmacı kimliği
kazandırmasıdır. Yani öğretmenin araştırmacı olduğu araştırma yöntemi (Çepni ,2010). Bu çalışmada
planlanan aksiyon araştırmasında, öğretmen kendi sınıfında kesirler ile ilgili konuları işlerken
öğrencilerin kavram yanılgılar tespit etmiş ve öğrencilerin yarım , denklik kavramlarını öğrenirken
karşılaştıkları zorlukları not etmiştir;sınıfta gözlemci olarak katılan diğer araştırmacılar gözlem notları
almışlar. Yapılan etkinliklerle bu yanılgıların giderilmesinde çözümler geliştirilmiş ve uygulanmıştır.
Bu araştırmanın aksiyon araştırması olarak nitelendirmesindeki neden; araştırmanın uygulamacı
öğretmen tarafından başlatılıp diğer araştırmacılarla birlikte yürütülmesidir. Bu da aksiyon
araştırmasının doğasına uyundur. Aksiyon araştırması literatürde “uygulama için araştırma” ve
“uygulamada-uygulamanın araştırılması” modelleri olarak ikiye ayrılmıştır (Küçük, 2002; Gabel, 1995
akt. kurnaz) . Bu çalışmada Uygulamada/Uygulamanın Araştırılması (Reserach in/of Action) Modeli
kullanılmıştır Planlama , uygulama ve yansıtma aşamalarından oluşmaktadır (Çepni, 2010) Yapılan
gözlem notları, video çekimleri araştırmanın veri kaynaklarını oluşturmuştur. Öğrencilerin, uygulanan
etkinlikler ile ilgili görüşleri çalışmanın diğer verilerini oluşturmuştur.
3.VERĠ ANALĠZĠ
Bu çalışmada “Lesson Study” amacı doğrultusunda veri elde ederken gözlem tekniğinden
yararlanmıştır. Gözlemlerden ve etkinlikler boyunca öğrencilerden elde edilen veriler analiz edilirken,
bilgiler gruplandırılarak yoruma uygun hale getirilmiş ve mülakatlar aynen aktarılmıştır. Elde edilen
verilerin analizi için nitel analiz seçilmiş ve betimsel veri analizi yapılmıştır. Bu çalışmada asıl amaç
incelenen durumu etraflıca tanımlamak ve açıklamak olduğundan betimsel yaklaşım kullanılmıştır
(Baki , 2011). Betimsel analizde görüşülen ya da gözlenen bireylerin görüşlerini çarpıcı bir biçimde
yansıtmak için doğrudan alıntılara sık sık yer verilir.(Şimşek, Yıldırım ,2006) Kullanılan analizlerde
veriler orijinal haliyle aktırılmıştır.
4.ÇALIġMADA YÜRÜTÜLEN AKSĠYON ARAġTIRMASININ TANIMLANMASI
Aksiyon araştırmasının gereği olarak aşağıda ki aşamalar sırasıyla gerçekleştirilmiştir.
4.1.Problemin tespiti:
Eğitimde sınıf veya okul, araştırma yapılacak olan eğitim durumunu oluşturmaktadır ve
araştırma sınıf öğretmeninin uygulamaları ile fikirlerini açıklaması ile başlar(Çepni,2011). Bu
bağlamda öğretmen sınıf içinde ki önceki deneyimlerinden, gözlemlerinden yararlanarak kesirler
konusundaki problem durumlarını tespit etmiş ve bunu araştırmayı yapan arkadaşları ile paylaşmıştır.
Problem durumu olarak belirlenen başlık ise Kesirlerin günlük hayatta uygulanması ve görsel hale
getirilmesinde ki sıkıntılar olarak belirlendi.
4.2.Plan yapma:
Kendimize ;
1)Hangi sınıflar ile çalışacağız?
2)Verileri nasıl ve ne şekilde toplayacağız?
3)Verileri nasıl organize edebiliriz?
4)Çalışmanın toplam süresi ne kadar olmalıdır? (Çepni,2011)
gibi soruları sorarak plan aşamasını başlattık ve plan aşaması için literatürü tararken birbirleri ile
neredeyse aynı basamaklara sahip olan Aksiyon Araştırmasında “Lesson Study” çalışmasını tercih
ettik. Bu aşamadan sonra amacımız öğrencilerin istenilen becerilerini kazanmalarını sağlayacak bir
plan oluşturmaktı. Bir araya gelip herkesin ortak fikrini alarak planda kullanacağımız etkinlikleri
belirledik.
Not: Etkinliklerin detaylı anlatımı Bulgular ve Yorum kısmındadır.
4.3.Planın Uygulanması:
Araştırmacılar olarak uygulama yaparken öğrencilerin verdiği cevapları ve öğretmenin
sınıftaki rolünü an ve an kaydettik. Plan uygulamasında not alırken sadece bir karikatürün sınıf
seviyesinde olmadığını not ettik. Planın diğer aşamaları uygun olarak tamamlanmıştır.
4.4.Uygulamanın Değerlendirilmesi:
Aksiyon araştırmasının bu basamağında bütün araştırmacılar(dersin öğretmeni dahil) bir araya
gelerek alınan notlar masaya yatırılmıştır. Bu notların değerlendirilmesini. Seçilen çalışma ve
hazırlanan plan öğrencilerin öğrenmesi üzerine etkisi nedir? . Öğrencilerle ilgili kazandığımız yeni
deneyimler nelerdir? Yapılan çalışma farklı eğitim durumlarına genellenebilir mi? (Çepni,2011) Gibi
soruları kendimize sorarak değerlendirdik. Bu aşamada seçilen çalışmanın ve yöntemin birbirine
paralel olduğuna karara verdik.
5.ÇALIŞMANIN(DERS İMECESİ) UYGULANMASI
Aksiyon araştırmasında bir innovasyon olarak “ Lesson Study” modeli uygulandı
öğretmenlerin bir araya gelerek etkili bir dersi iş birliği içerisinde hazırlama, uygulama ve
değerlendirme etkinliği olarak yürütülen Lesson Study modeli bu yönüyle aslında öğretmenlerin bit
araya gelerek bir “Ders İmecesi” gerçekleştirmelerini yansıtmaktadır (Bütün, 2012)
“Ders İmecesi” ardışık 5 basamaktan oluşur Tablo 1; çalışacak öğretmen grubunun bir araya
gelmesi ve problem durumunun tespiti, anlatılacak konu planının oluşturulması, dersin anlatımı ve
gözlem(diğer öğretmenler tarafından yapılır ve burada önemli olan öğrencilerin düşünceleridir
öğretmen gözlem odağı değildir) yapılması, dersten sonra bir araya gelerek işlenen dersin ve alınan
notların kritiği, yapılan kritik sonrası alınan kararlarla ilgili yantıcı raporun yazılması. Bu çalışma
çerçevesinde nasıl bir uygulama yapıldığı aşağıda sunulmuştur.
Tablo 1: Ders imecesi Döngüsü
Öğretmenlerin toplanması ve problem durumunun tespiti
Değerlendirmenin raporlaĢtırılması
“Ders İmecesi”
Notların değerlendirilmesi
Konu planının oluĢturulması
Anlatım ve gözlem
5.1.Çalışma yapacak öğretmen grubunun bir araya gelmesi:
Branş öğretmenleri kesirler konusunun anlatımını daha etkili bir hale getirmek ve plan
hazırlamakiçin bir araya geldikten sonra şu sorular üzerine yoğunlaşmıştırlar; Kesirleri günlük
yaşantıları ile bağdaştırma becerilerini nasıl geliştirebiliriz? Kesirleri görsel olarak ifade etme
becerilerini nasıl geliştirebiliriz?
5.2.Dersi planlama aşaması:
Konuya kesirlerin günlük hayattaki kullanım alanları nelerdir? Kesir demek size neyi
çağrıştırıyor? Kesirlerde hangi işlemleri yapabiliriz ?, Bazı karikatürler kullanılarak günlük hayat ile
bağdaştırma yapabilir miyiz? gibi sorularla girerek öğrencilerin ön bilgilerini tespit etmek
istemişlerdir. Daha sonra kesir kavramının öğrenciler tarafından görsel hale getirilmesi için
uygulanabilir ve her öğrencinin katılımını sağlayacak şekilde bazı mataryeller bulmuşlardır. Son
olarak da yine kesirlerin görselleştirilmesi için animasyon programları kullanımı ortak fikir olarak
alınmış ve plan bu şekilde oluşturulmuştur.
5.3.Dersin anlatımı ve gözlem aşaması:
Bu bölümde oluşturulan plan çerçevesinde ders işlenmiştir ve geri kalan öğretmenler derste
öğrencilerin vermiş olduğu cevaplar ve planın işleyişi üzerine yoğunlaşmıştır. Öğrencilerin verdiği
cevaplar,planda ortaya çıkan kusurlar ve planın durumu gözlemci öğretmenler tarafından not
alınmıştır.
5.4.Gözlem sonuçlarının tartışılması:
Gözlem sonucunda ortaya çıkan notlar sonrasında 1 karikatür haricide kullanılan bütün
etkinlikler öğrenci becerilerini olumlu yönde etkilemiştir. Çalışmaya katılan öğretmenler tarafından
alınan ortak kararla bu karikatür plandan çıkarılmıştır.
5.5.Yapılan kritik sonrası yansıtıcı raporun yazılması:
Yapılan tartışma sonrasında plandan çıkarılan bir karikatür haricinde diğer etkinlikler amacına
ulaştığı için hazırlanan plan etkin bir plan olarak kabul edilmiştir ve raporlaştırılmıştır.
6.BULGULAR VE YORUM
Bu çalışmada, önceki kısımlarda açıklanan araştırma süreci takip edilmiş ve kesirlerde yapılan
hataların giderilmesi için düzenlen etkinlikler çerçevesinde ders yürütülmüştür. Etkinliklerin anlaşılma
düzeyini arttırmak için somut örneklerle öğrenciler cesaretlendirilmiştir. Bütün öğrencilerin
etkinliklere katılımı sağlanmıştır. Bu sayede sınıfta ortak bir katılım ve tartışma ortamı oluşmuş,
öğrencilerin verdikleri cevaplar ve yaptıkları hatalar sınıfça tartışılabilmiştir. Öğrenciler arasındaki
iletişim gelişmiş ve öğrenciler birbirlerinin cevaplarından da cesaret alarak doğru cevaplar ve örnekler
vermişlerdir. Bu durum öğrenciler arasında öğrenmeyi daha da zenginleştirmiştir.
Öğretmenin sürekli öğrencileri teşvik etmesi ve dönütler vererek yanıtlarını pekiştirmesi
uygulanan etkinliklerinin amacına ulaşmasına katı sağlamıştır. Yapılan etkinliklerle öğrencilerin çok
sık yaptıkları hatalar fark ettirilmiş ve bu yanılgılar giderilmiştir.
Araştırmacılar (öğretmen ve diğer gözlemciler) dersin zengin materyallerle desteklenmesi
sonucunda öğrencilerin dikkatlerinin sürekli canlı olduğunu gözlemlediler. Ayrıca öğrencilerin yapılan
etkinliklere çok fazla ilgi gösterdiklerini gözlemlediler.
1.
Etkinlik :
Bu etkinlik “Ders İmecesi” planlanma aĢamasında Kesirler konusunun somutlaĢtırmaya
yönelik olarak hazırlandı Öğretmen: Kesirlerle günlük hayatta nerelerde karĢılaĢırız, nerelerde
olduğuna dair örnek verebilir misiniz? sınıfın genelinde gelen cevaplar etkinliğin amaçları
doğrultusunda doğru olarak verilmiĢtir .
A10 : “markette bir şeyler alırken yarın kilo(1/2) diyebiliriz” öğrenci kesir tanımına uygun cevap
vermektedir.
A4: “yemek pişirirken bu kesirleri kullanabiliriz”
A8 : kek yaparken 1/3 kilo un diyebiliriz.
Ö: peki hangi meslekler kesirleri kullanırlar
A1 : öğretmenim mesela marangoz
Ö: nasıl
A1 : bir buçuk metre tahta der
Ö: doğru başka
A5: bakkal
Benzer Ģekillerde diğer öğrenciler de günlük hayattan örnekler vererek kesirlerin her yerde
olabileceğini fark ettiler.
Etkinlik 2:
Bir kare üzerinde 13 farklı Ģekilde yarım bulma: (bu etkinlik Baki’nin “Kuramdan Uygulamaya
Matematik Eğitimi” kitabındaki etkinlikten esinlenerek tasarlanmıştır)
Bu etkinlikteki amaç öğrencilerin bir Ģeklin belirlerken düĢtükleri yanılgılardan
kurtarmaktır. Önce öğrencilere 8 parçaya bölünmüĢ kare verildi daha sonra bu karenin yarısını
oluĢturacak Ģekilde karalamaları istendi böylece öğrencilerin bir kareyi oluĢturan parçalardan
her seferinde farklı parçaları karalayarak yarım bulmayı amaçlandı. Öğrenciler etkinlik
sırasında ilk baĢta bildikleri yollardan yan yana olan parçaları karladılar daha sonraki
durumlarda çapraz parçaları karaladılar. Bu etkinlikte öğretmen ile öğrenciler arasında
aĢağıdaki diyaloglar orijinal Ģekli ile aktarılmıĢtır.
“ Sayfalarımızı o az önce yaptığımızın arka sayfasını açalım. 13 farklı yoldan yarımı bulma. Şimdi
sizden elinizdeki kurşun kalemle yapmanızı istiyorum.
A5:karalayalım mı öğretmenim
Ö: evet yarısını Tarayın sonra başka bir şekilde bunun yarısını tarayın
A1: öğretmenim şu şekilde olur mu?
Ö: nasıl olabilir mi gel göster. Evet aynen öyle(öğrencinin etkinlik kağıdındaki şekle bakarak.bu
kadar mı buldun biraz daha uğraşalım bakalım. Bir uğraş sen yine.. herkes yerinde bir uğraşsın.
Öğretmen sınıfta dolaĢarak bütün öğrencilerin çalıĢalarını kontrol edip ve yapılan hataları
tespit etmektedir
Ö: Evet çok güzel
A4: bitti
Ö: Ayşegül sen ne yaptın . Aferin sana ya
A2:benimkide bitti.
Bütün sınıfın etkinliğe katılımı sağlandı. Sonra öğrencilerden teker teker tahtaya çıkıp
farklı yollardan karaladıkları parçaları göstermeleri istendi böylece bütün sınıf 8 parçaya
bölünmüĢ bir karenin 13 farklı yoldan yarım yapılabileceğini görmüĢ oldu.
Ö: çocuklar kim gelip yapmak ister. Bir tane örnek. Ayşegül bu yarım mı? . Bunun yarım olduğunu
nerden anladın?
A8: öğretmenim bunu buraya getirdim (yan yana olmayan iki parçanın aslında eĢit parçalar
olduğunu ve bundan dolayı parçaları üst üste taĢıya bileceğini gösteriyor)
Ö: ha taşıdın onu oraya ne oldu onun yarısı kadar oldu tamam.
Ö: tamam Ahmetçiğim
Ö: bunun yarısı olduğunu nasıl anladın emine
A7: çünkü öğretmenim birbirlerine eşit.
A1: öğretmenim mesela bu üçgen değil mi. Bunun bu tarafını bu tarafa getirirsek öğretmenim bunun
bu tarafını da bu tarafa getirirsek eşit olur.
Ö: ha anladım senin dediğini. Şunu diyorsun şunun şu tarafını buraya getirelim diyorsun bunun bu
tarafını da buraya getirelim diyorsun.
A4: eşit olur.
Ö: o zaman yarım olur diyorsun.
A : evet
A2: şöyle de yapabiliriz öğretmenim.
Ö:söyle ozan göster al sen de kırmızıyla göster.
A2:öğretmenim önce kaç parçaya bölündüğünü buluruz. 1-2-3-4-5-6-7-8 eşit olması için yarısının
olması lazım 8 in yarısı 4 1-2-3-4 o zaman böyle eşit olabilir. (Ģekil üzerinde gösteriyor.)
Ö: ne yaptın 4 parçayı diyorsun ki yani 8 parçanın 4 ünü alması lazım ki eşit olsun evet doğru.
Bu etkinlik “Ders Ġmecesi” inde planlanan amaca göre çok baĢarılı oldu. Öğrencilerin
tamamı etkinliğe katılarak doğru sonuç buldular her öğrenci en az bir kere tahtaya kalkarak
yaptığı iĢlemleri sınıfla paylaĢtırdı. Etkinlik sonunda öğretmen (araĢtırmacı) problem ile ilgili
çözümün ne kadar geliĢtirildiğini anlamak için öğrencilerle bir değerlendirme yaptı.
Ö: Peki biz ne öğrendik.
A1: bir şeyi yarımlamayı
Ö: Yasin söyle bakalım.
A2: öğretmenim karenin yarısını bulmayı.
A6: bi şeyi yarıya bölmeyi
Ö: Ayşenur sen söyle bakalım.
A4:öğretmenim karenin çeşitlerce yarım yarım yapabileceğimi öğrendim.
Ö: evet Serkan
A3:karelerin içindeki kesirleri öğrendik olabilir mi?
Ö: olabilir tabi neden olmasın. Sonuçta karenin içinde ½ yi görmeyi öğrendik Şu anda. Yarısı neydi ½
oluyordu başka asiye
A8: karenin kaç eşit parçaya bölünebilineceğini öğrendik.
Ö: onu bir öncekinde, ha yok . Ceyda sen de söyle kızım.
A5: karenin kaç tane şeklinin olduğunu öğrendik.
AraĢtırmacı etkinlik sonucunda amacına ulaĢmıĢtır.
Etkinlik 3 :
Bilgisayar animasyonu ile yapılan bu etkinlikte amaç öğrencilere kesirlerde denklik
kavramını kavratmak ve öğrencilerin sık sık yaptıkları hataların önüne geçmek. Ayrıca
öğrencilere kesirlerde geniĢletmenin kavratılması da hedeflenmiĢtir. Öğretmen (araĢtırmacı)
animasyonu baĢladıktan sonra öğrencilere, yapılan etkinliği kısaca tanıtıp amacını belirtir daha
sonra bütün sınıfın etkinliğe katılımını sağlamak amacıyla uygun ortam hazırlanır. Etkinlik
boyunca oluĢan durumlar olduğu bibi aktarılmıĢtır.
Ö: şimdi çocuklar küçük bir oyun oynayacağız. Oyun gibi bir şey bu. Çok eğlenceli ama bu oyunu
oynarken ki kuralımız bir arkadaş kalkacak söyleyecek diğer arkadaş müdahale etmesin burada
tamam mı? Çünkü bu heyecanlı bir oyun hemen seri bir şekilde parmak kaldıracaksınız. Hemen
başlayacağız bir oyunu anlatalım öncelikle, burada profesör deney yapıyor.(tahatya yansıtılmış
etkinliği gösteriyor) Şunları görüyorsunuz değil mi . biz ne yapacağız biliyor musunuz? Burada ne
var.
A10 : terazi
Ö: iki kısmı da eşit olan miktarı koyup dengelemeye çalışıyoruz.(şekil ve sayı) Oyuna geçiyoruz. Yavaş
yavaş parmak kaldırın . neyle neyi eşlemem gerektiğini söyleyin bana söyle Ayşegül
A3:öğretmenim ½ ile yanındakini öğretmenim.
Ö: şunu ,bakalım tamam. Başka. Çabuk çabuk hareketli söyle Serkan
A2: yok öğretmenim
Ö: şekilleri iyi görelim
A7: öğretmenin şu en alttaki
Ö: şekli görüyor musunuz? Şeyma
A5:1/2 ve ½ yi(taralı şekil ve kesir kısmı)
Ö. Sayı ile mi yapalım o da olur ama şekille yapsak daha iyi olur. Bence
A8: bir sayı bir şekil mi ?
Ö: söyle ozan
A3: hocam şey orada bir ½ var onu koyabiliriz birde üstteki onu koyabiliriz.
Ö: evet emine
A5: 1/9 ile üçgeni
Ö: burada ne var?
A4: 9 parçaya bölmüş birini almış
Ö:tamam
Ö: gel Fatma şunları bir görelim. şu şekilleri bir görelim. buldun mu? Fatma bakim mi arkama?
A9: 8/9 yok
Ö:8/9 hangisi burada?
Hangisi
A9: şu öğretmenim
Ö: şekil ile sayıları eşleştireceğiz bakalım. Bulana ” *” (sınıfta uygulanan bir yarıĢma; öğretmen
her tahtaya kalkan öğrencisine bir” *” veriyor dönemin sonunda en fazla * toplayan öğrenci
ödülü alacak) veriyorum.
A3: ben buldum
Ö: bulduysan parmak kaldır
A5.öğretmenim buldum.
A7: öğretmenim onu biraz daha yakınlaştırır mısınız?
A1: öğretmenim onunla onun yanındaki.
Ö: evet sen mi buldun Yasin? A: 2 /18 genişleterek buldum öğretmenim . çünkü öğretmenim orda 9 var
2 ile çarptım 18 8 i 2 ile çarptım 16 ı
Ö: süper
A3:öğretmenim bir tane de ben söyleyebilir miyim
Ö: 8/9 u diyor arkadaşımız bunu genişletebiliyorduk. 8*2 16, 9*2 18.
Ozan çikolatayı hak etti. (öğretmen teĢvik amaçlı öğrencilerine pekiĢtireçler veriyor.)
Etkinlik sonunda diğer araĢtırmacıların da gözlem notlarına dayanılarak etkinliğin
istenilen amaca ulaĢtığını söylenebilir. Yapılan değerlendirmelerde üç aĢama da oluĢan
etkinliğin ilk seviyesinde (basit birinci seviye) bütün sınıf katılmıĢ ve doğru cevap vermiĢlerdir.
ikinci aĢamasında (geniĢletmeyi de içeren 2.seviye) sınıfın genelinde doğru cevaplar gelmiĢ (9/10)
, üçüncü aĢamasında ise biraz daha Ģekiller karmaĢık olarak verilmiĢ ve daha çok geniĢletme
kavramına yöneliktir. Ġlk baĢta sınıftan birkaç öğrenci doğru cevabı bulmuĢlar ( Ozan, Yasin
…) daha sonra etkinliği anlamaya baĢlayan öğrenciler doğru Ģekilleri seçebilmiĢlerdir.
7.SONUÇVE ÖNERİLER
Yapılan bu çalışmada Aksiyon Araştırma yöntemi kullanıldığından “Ders İmecesi” tekniği ile
hazırlanan planın diğer klasik yollarla hazırlanan planlarla karşılaştırılması yapılmamıştır. Bu çalışma
klasik plan hazırlayan öğretmenlere, araştırmacılara ancak bir farkındalık sağlamak amacı ile
yapılmıştır. Çalışmada 6. Sınıf öğrencilerinde kesirler konusundaki eksiklikleri tespit edilmiş ve bu
problem durumları Aksiyon Araştırması ile ele alınmıştır. Uygulamacıların araştırmaları sonucunda
bulunan “Ders İmecesi” tekniği ile de hazırlanan bir uygulamanın öğrencilerdeki bu eksiklikleri
gidermesindeki katkısı araştırılmıştır ve problem durumuna çözüm yolları aranmıştır. Bulunan
sonuçlar ise şu yöndedir;
6.sınıf öğrencileri kesirler konusunda genel olarak görsel hale getirme ve günlük hayatta
kullanma gibi becerilerden yoksundur. Bu nedenle öğrencilerde bu beceri eksikliğini normal düzeye
çıkarmak her öğretmenin amacı olmalıdır ilkesinden yola çıkıldı ve bir araştırmanın uygulaması
yaparak ortaya bir plan koyuldu ve sonuç olarak görüldü ki birkaç branş öğretmeninin bir araya
gelerek oluşturduğu plan kusur bakımından oldukça yoksundur. Bu bağlamda söylenebilir ki: yapılan
çalışma ile öğrencilerde beklenen beceri düzeyine ulaşılmış ve tekniğin amaçlarından olan hataları en
aza indirgemeye yaklaşılmıştır ayrıca buradan hareketle aksiyon araştırması yapmak ve uygulamak
öğretmenlerin hedeflerine ulaşmada çokça kullanılması gereken bir yöntemdir dinilebilir.
Çalışmanın bilginin yapılandırılması sürecine ve kavram düzeyinde bireysel öğrenmenin
amaçlandığı günümüz öğrenme anlayışına katkı sağlayabileceği düşünülebilir (Baki, 2004) . Başka bir
deyişle çalışmada uygulanan araştırma yöntemi ve uygulama sonucunda öğrencilerde beceri
düzeylerinin geliştiği ve tespit edilen problem durumu ortadan kaldırılmıştır denilebilir. Bu bağlamda
öneri olarak şunları sunabiliriz: ülkemizde bulunun zümre sistemine benzer olan bu tekniği
okuyucukların bu şekilde geliştirmesi önerilebilir. Ayrıca öğretmenlerin bir araya gelip oluşturduğu bir
plan tekil olarak oluşturduğundan kusur olarak oldukça geridedir bir başka deyişle hedefe ulaşmak için
daha etkili bir araçtır. Bu bağlamda öğretmenlerin araştırma yapması, araştırmaların sonucu bir araya
gelip bir plan oluşturmaları ve bunları meslektaşları ile paylaşmaları kendilerini sonuca götürmede
oldukça etkili olacaktır. Bu durumda öğretmenlerin Aksiyon Araştırması yöntemini ve yeni teknikleri
kullanmaları ve bunu uygulamaları meslektaşları ile paylaşmaları önerilebilir.
KAYNAKLAR
Aksu,M. (1997). Student Performance in dealing with fractions. The Journal of Educational
Research, 90(6),375-380.
Albayrak, M. (2000). İlköğretimde Matematik ve Öğretimi. 2. baskı, Ankara.
Baki.A. (2006). Kuramdan Uygulamaya Matematik Eğitimi. Geliştirilmiş 4. Basım. Ankara.
Baki,A. ve Karakuş,F. İlköğretim 8. Sınıf Matematik Öğretim Programı ve Ders
Kitaplarının Fraktal Geometri Konusu Kapsamında Değerlendirilmesi. İlköğretim Online. 10821092.
Baki,A. ve Güneş,G.(2011). Dördüncü Sınıf Matematik Dersi Öğretim Proramının
Uygulamasından Yansımalar. Hacettepe Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi (H. U. Joumal of
Education). 41,192-205.
Baki.A. , Mandacı.Ş. ve Türkdoğan.A. Süreç Değerlendirmesinde Elde Edilen Kavraml
Yanılgılarının Test Geliştirme Çalışmasında Kullanılması. Electronic Journal of Social Sciences .
ISSN,1304-0278.
Bezuk, N.S.& Bieck, M. (1993). Current research on rational numbers and common
fractions:Summary and implications for teachers. In D.T. Owens (Ed.), Research ideas for the
classroom-Middle grades mathematics 118-136. New York: Macmillan.
Bütün. M.(2012). İlköğretim Matematik Öğretmeni Adaylarının Uygulanan Zenginleştirilmiş
Program Sürecinde Matematiği Öğretme Bilgilerinin Gelişimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi
KTÜ, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Cerbin, W. & Kopp, B. (2006). Lesson Study Template. Retrieved March 28, 2006 from the
Carnegie Foundation for the Advancement of Teaching Knowledge Media Laboratory Web site:
http://www.cfkeep.org/html/stitch.php?s=31341993465407&id=86044779686299
Çepni,S.(2010). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Geliştirilmiş 5.baskı Trabzon.
Ekiz. D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metodlarına giriş: nitel, nicel ve eleştirel kuram
metodolojileri. Ankara:Anı Yayıncılık.
Kocaoğlu,T. ve Yenilmez,K. (2010). Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Kesir Problemlerinde
Yaptıkları Hatalar Ve Kavram Yanılgıları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi
Dergisi. 14, 71-85.
Mack,N.K. (1990). Learning Fraction With Understanding, Building On İnformal Knowledge.
Journal for Research in Mathematics Education, 21, 16-32.
Orhun,(2007). Kesir İşlemlerinde Formal Aritmetik Ve Görselleştirme Arasındaki
Bilişsel Boşluk . İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 8(14), 99–111.
Ülgen, G. (2001). Kavram geliştirme kuramlar ve uygulamalar, 3. Baskı, Ankara: Pegema
Yayıncılık.
Tekin,S. (2008).Kimya Laboratuarının Etkililiğinin
Geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi. Cilt:16.No:2.
Aksiyon
AraştırmasıYaklaşımıyla