Normal kolposkopik bulgular

Kanser Önleme ÇalıĢmaları
2012’den 2025’e Dünyada Kanser
*IARC
14 milyon yeni vaka 19,3 milyon
8.2 milyon ölüm 11 milyon
Türkiye’de ve Dünyada Kanser
2
Dünyada Kanser
DÜNYADA ÖLÜM NEDENLERĠ
7,87
Kanser
İskemik Kalp Hastalığı
7,02
İnme
6,25
Alt Solunum Yolu Enfeksiyonları
3,2
KOAH
2,97
İshal
HIV/AİDS
DiABET
1,89
1,59
1,39
Trafik Kazası
1,26
Doğum Komplikasyonları
1,17
3
Türkiye’de Ölüm Nedenleri, 2009
Erkek
Kadın
Toplam
Kardiovasküler
36,2
44,4
39,9
Kanser
24,4
16,0
20,7
Solunum
10,1
7,4
8,9
Metabolik Hastalıklar
4,8
8,3
6,4
Intoksikasyon veya Travma
4,9
2,8
4,0
19,6
21,0
20,2
Diğer
2002’de Kanserden Ölüm Oranı % 12
4
Türkiye’de Kanser
TÜRKİYE -DÜNYA KARŞILAŞTIRMASI (Globocan 2012)
297,4
ABD
243,2
AB(28 Ülke)
Türkiye**
IARC'A Üye 24
Ülke
Dünya
*Yaşa göre standardize edilmiş hız 100.000’de
**Türkiye birleşik veri tabanı 2009
157,5
347,0
314,9
245,7
192,5
165,3
236,4
205,4
Kadın*
Erkek*
5
Türkiye’de Kanser
TÜRKİYE’DE ERKEK VE KADINLARDA EN SIK GÖRÜLEN İLK
10 KANSER
ERKEK
KADIN
6
Kanser Kontrolü Neden Önemli?
12,0
500,0
10,0
Incidence (1/100000)
600,0
400,0
8,0
300,0
6,0
200,0
4,0
100,0
2,0
0,0
0,0
Direct Cost (billion $)
Women
Men
Türkiye’de Kanser
Ulusal Kanser Kontrol Programı
2008-2012 Faz I, 2013-2017 Faz II
•
Kayıt
Kayıt
Önleme
Önleme
Tarama
Tarama
•
Toplum Bazlı Aktif Kayıt
Merkezleri
Epidemiyolojik Çalışmalar
•
•
•
•
Tütün Kontrolu
Obesite Kontrolü
Çevresel Etkiler
Sağlığın Teşviki
•
Meme
Rahim Ağzı
Kalınbağırsak
•
•
Tedavi
Tedavi
•
•
Tedavi
Palya-Türk
8
Kanser Neden Olur?
Kanserin Nedensellik ĠliĢkisi
Pharm Res 2008;25:2097-116.
Kanserin Nedensellik ĠliĢkisi
Alkol
%4-6
ġiĢmanlık
%10-20
Enfeksiyon
%15-20
Diğer
%10-15
Tütün
%30-35
Beslenme
%25-30
11
Esas Olarak Bunlardan Değil…
Bunlardan kaçının!!!
9.4.2014
13
Kanserin Nedensellik ĠliĢkisi
• Sigara
• Alkolün aşırı
tüketimi
• Diyet & Fiziksel
aktivite azlığı
• Enfeksiyonlar %90
• Genetik
• Güneş & uv
maruziyeti
• Diğer & Bilinmeyen
Radon
Asbest
Formaldehit
Pestisitler
Farmasötikler
Solventler
İnce partiküller, toz
Polisiklik aromatik
hidrokarbonlar
Metaller
Aflotoksin
Benzidin
Klorlama ürünleri
Nitrözaminler
Dioksin
Poliklorinize bifenoller
Polibromine bifenil eter
Medya & Kanserojen Spekülasyonları
• Damacana – BPA (Bisfenol A)
• Elektromanyetik Alan (Tablet PC, Cep Telefonu, Baz
İstasyonları)
• Fitalatlar
• AVM, Kozmik Radyason, Çernobil, GDO
Kanser Önleme Projeleri
Türkiye’de Kanser Önleme
• ULUSAL KANSER KONTROL PROJELERİ
• Tütün ve Alkol Kontrol Programı
• Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı
• Türkiye Aşırı Tuz Tüketiminin Azaltılması Programı
• Elektromanyetik Alan Sağlık Etkileri İzleme Projesi
• Yeni Projeler
• Asbest Stratejik Eylem Planı
• Radon Haritalandırması ve Kontrol Programı
• Kanserojen Maddeler Raporları
• BÖLGESEL PROGRAMLAR
• Ergene, Dilovası, Tuzköy, Doğu Karadeniz vb.
• KANSER RAPORLARI
17
Birey ve Toplum
Davranışına
Yönelik
(2008-2012)
Tütün Ürünlerine
Olan Talebin
Azaltılmasına
Yönelik Önlemler
Halkı Bilgilendirme,
Bilinçlendirme ve Eğitim
Sigarayı Bırakma
Fiyat ve Vergilendirme
Çevresel Dumana Maruziyeti Önleme
Tütün Arzının ve
Tütün Ürünlerinin
Kullanımının
Azaltılmasına
Yönelik Önlemler
Tütün Kullanımı ve
Ulusal Tütün Kontrol
Programının İzlenmesi,
Değerlendirmesi ve
Raporlanması
Ulusal Politika Oluşmasına Yönelik
15 yaĢından büyüklerde sigara içmeyenlerin oranını %80’in üzerine çıkarmak,
15 yaĢından küçüklerde ise %100’e yakın olmasını sağlamaktır.
Ulusal Tütün Kontrol Programı
ULUSAL TÜTÜN
KONTROL PROGRAMI
Sigaraya Yönelik Reklam Promosyon
Sponsorlukları Önleme
Ürün Kontrolü ve Tüketiciyi Bilgilendirme
Yasadışı Ticaretin Önlenmesi
Gençlerin Ulaşabilirliğinin Engellenmesi
Tütün Üretimi ve Alternatif Politikalar
18
Türkiye’de Yıllara Göre Sigara Kullanım
Durumu (1993-2012)
70
Yüzde (%)
60
50
40
30
20
10
0
1993
2004
2006
2008
2012
Kadın
13,5
19,4
16,6
15,2
13,1
Erkek
57,8
52,9
50,6
47,9
41,4
Toplam
33,6
33,7
33,4
31,2
27
Kaynaklar:
1993 Sağlık Bakanlığı Araştırması,
2004 Sağlık Bakanlığı Ulusal Hastalık Yükü Çalışması,
2006 Aile Araştırma Kurumu ve TÜİK Aile Yapısı Araştırması
2008 Küresel Yetişkin Tütün Araştırması (SB, TÜİK, DSÖ, CDC)
2012 Küresel Yetişkin Tütün Araştırması (SB, TÜİK, DSÖ, CDC)
19
Türkiye’de Sigara Ġçme (%)
35
33,4
31,2
30
27,0
25
2006
2008
2012
20
KiĢi BaĢı Sigara Tüketimi
KĠġĠ BAġINA
YILLAR
NÜFUS
TÜKETĠM MĠKTARI
SĠGARA TÜKETĠMĠ
(milyar adet)
(Adet)
2000
67.844.903
111,70
1.646
2007
70.586.256
107,45
1.522
2008
71.517.100
107,86
1.508
2009
72.561.312
107,55
1.482
2010
72.561.312
93,35
1.286
2011
74.724.269
91,22
1.220
KiĢi baĢı sigara tüketiminde 2000 – 2011 arasında %25,9 azalma
21
Türkiye’de Tütünle Mücadele
• Türkiye, 12 Temmuz 2012 tarihindeki yasal düzenlemede
yapılan değişikliklerin uygulamaya girmesi ile DSÖ’nün
MPOWER kriterlerinin tamamını karşılayan ilk ülke
konumuna geldi.
22
Obesite ile Mücadele
• Türkiye Obezite ile Mücadele ve Kontrol Programı
(2010-2014)
• Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat
Programı “ olarak değiştirilerek 29 Eylül 2010 tarihli
ve 27714 sayılı Resmi Gazete’de Başbakanlık
Genelgesi olarak yayımlanmıştır
• Türkiye Aşırı Tuz Tüketiminin Azaltılması
Programı(2011-2015);Günlük
Tuz
Tüketimi
18gr’dan 15 gr’a inmiştir
• Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı
(2011-2014)
23
Kanser Raporları
• >40 adet araştırma ve rapor
• BPA, GDO, Fitalat, Formaldehit, Kozmik Radyasyon,
Naftalin, Aseton, Brezilya Fönü, Yapay ve Doğal
Tatlandırıcılar, Monosodyum Glutamat, Şampuanlar,
Deterjanlar, Saç Boyaları, Epikloridine, Elektronik Sigara,
Cep Telefonları, Baz İstasyonları, Kablosuz İnternet,
Tablet Bilgisayarlar, Yüksek Gerilim Hatları, Hidroelektrik
Santraller, Aronia Melanacorpa
• www.kanser.gov.tr
24
Radon ve Kanser
25
Ulusal Radon Kontrol Programı
• Radon gazı dünyada akciğer kanserinin %3-15 sebebi…
• Doğal kaynaklardan yayımlanmaktadır,
• Binalardaki radon kaynağının büyük kısmı (%90),
binanın temelindeki toprak ve kayalardır.
• Esas sorun ev içi maruziyet
26
Ulusal Radon Kontrol Programı
•Dünyada hiçbir ülkede “Ulusal Radon Kontrol Programı”
uygulanmıyor!
•Türkiye’de TAEK ile imzalanmak üzere olan Radon Protokolü
sonrası hedeflerimiz;
- Türkiye Radon haritasının tamamlanması
- Ulusal Radon Kontrol Programı oluşturmak
27
Ulusal Radon Kontrol Programı
•
•
•
•
«Ulusal Radon Haritalaması» Projesi TAEK ile
ortaklaşa başlatıldı
5 yıl içerisinde yaklaşık 65.000 evde ev içi Radon Gazı
ölçümü yapılması planlanmaktadır.
Eylül ayında Sivas, Kayseri, Elazığ, Kırşehir, Yozgat
ilinde başlayacak olan bu çalışmada TUİK tarafınca
belirlenen adreslere 3 aylık sensör yerleştirilecek
Bu açıdan halkın doğru bilgilendirilmesi önem
taşımaktadır.
28
Ulusal Asbest Kontrol Programı
• Asbest
– Mineral
– Akciğer zarının (plevra) malign tümörü olan
mezotelyoma ve akciğer kanserine doğrudan neden
olabilmektedir. Kalıcı fonksiyonel kayıplara yola açan
akciğer ve akciğer zarında kalıcı harabiyete
(asbestozis,
diffüz
plevral
fibrozis)
de
yol
açabilmektedir
– Oral / inhalasyon
– Endüstriyel-Mesleki / Çevresel
– Aktoprak /geven/ höllük / çertek/ göktoprak
29
Ulusal Asbest Kontrol Programı
2010
2012
58 Ġl, 1236 Köy, 2451 Örnek
ESKĠġEHĠR OSMANGAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ
ÖN DEĞERLENDĠRME
TUBĠTAK
Tamamlanan: 902
Bekleyen: 349
287 / 902 ASBEST MEVCUT
Yeniden Liste
Revizyonu
ISLAH ÇALIġMASI
Evlerin boyanması, yıkılması, çevre düzenlemesi
Halkın Bilgilendirilmesi
Maruz kalanların uzun süreli takibi
İnşaat İşçilerinin Eğitimi
30
Solaryumlar
• Yapay bronzlaştırıcı sistemler aracılığıyla gerçekleşen
güçlü bir bronzlaşma esnasında gün ortası güneşten
kaynaklanan doğal radyasyonun yaklaşık 10-15 katına
maruz kalınmaktadır
• Özellikle Melanom, Squamoz Hücreli Karsinom ve Bazal
Hücreli Kanser riskinde artış…
• Özellikle 35 yaş altının melanom geliştirme riskinin diğer
yaş gruplarından yüksek olduğu, bu nedenle <18
yaştakiler için yasak ve kısıtlamalar getirilmesi gerektiği
belirtilmiştir.
• Genelge, Kontrol ve Eğitim
31
Elektromanyetik Alanların Sağlık Etkilerinin
Ġzlemi
• Elektromanyetik alanların olası sağlık etkilerini ve
kamuoyunda mevcut yürüyen tartışmalar…
• Vatandaşlarımızdan gelen tüm soru ve şikâyetlerin
değerlendirilmesi, gerekli ölçümlerin yaptırılması…
• Epidemiyolojik çalışmalar yaparak gerekse bilimsel
danışma kurullarımıza danışarak en güncel veriler ile
soruların yanıtlanması…
• Solaryum ve cep telefonlarının kullanımına dair
yönetmelik hazırlıkları devam etmekte…
32