8. ULUSAL ALKOL VE MADDE BAĞIMLILIĞI KONGRESİ

8. ULUSAL ALKOL VE MADDE BAĞIMLILIĞI KONGRESİ
Alkol Kontrol Çerçeve Sözleşmesine Doğru:
Küresel Alkol Politikalarına Genel Bir Bakış
AMAÇ
Alkol politikaları alanında son yıllarda başta Avrupa
bölgesi olmak üzere uluslararası boyutta çok sayıda
yeni düzenlemeler yapılmakta ve çerçeve belgeler
oluşturulmaktadır. Bu çalışmanın amacı alkol
politikalarıyla ilgili uluslararası mevzuatın
değerlendirilmesi ve bu alanda tütünde olduğu gibi
kapsamlı bir “Alkol Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi”
hazırlanabilir mi sorusuna yanıt aramaktır.
BULGULAR
Başta Avrupa bölgesi olmak üzere, uluslararası seviyede
mevcut alkol mevzuatının genel çerçevesi sunularak
alkol politikalarında yapılan son düzenlemeler
karşılaştırmalı bir yaklaşımla halk sağlığı ve hukuki
perspektiften değerlendirilmektedir.
SONUÇ
Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalarla alkolün insan yaşamı üzerine
çok yönlü zararının ortaya konulması, çok sayıda ülkeyi konuyla ilgili
ulusal seviyede düzenlemeler yapmaya yöneltmiştir. Bu düzenlemelere
ilham kaynağı olan uluslararası metinlere baktığımızda ise Avrupa
bölgesindeki bazı hukuki düzenlemelerin ve eylem planlarının öne
çıktığını görüyoruz. DSÖ ise 2010 yılında küresel ölçekte alkol
politikaları alanında Zararlı Alkol Kullanımını Azaltmaya Yönelik
Küresel Strateji Belgesi adıyla hazırlanan belgeyi kabul etmiş ve en
geniş çerçevede uluslararası mevzuat örnekliği ortaya koymuştur.
Halen bir çerçeve sözleşmeye dönüşmemiş olan bu belgenin, ulusal
alkol uygulamalarında ülkeler tarafından benimsenmesi, tütünde
olduğu gibi kapsamlı bir “Alkol Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi”
hazırlanarak tüm ülkeler için uygulamaya konulması çok sayıda halk
sağlığı kuruluşu ve uzmanı tarafından önerilmektedir. DSÖ’nün 2003
yılında hazırlamış olduğu Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi, 177 ülke
tarafından kabul edilerek dünya genelinde etkili tütün kontrol
uygulamalarının geliştirilmesinde önemli bir referans kaynağı
olmuştur. (10) (11) Mevcut ihtiyacı göz önüne alarak dünyadaki gelişmeleri
izlendiğimizde, alkol kontrolü alanında tıpkı Tütün Kontrolü Çerçeve
Sözleşme’sinde olduğu gibi uluslararası mutabakatın sağlandığı
kapsamlı bir çerçeve sözleşmeye doğru gidildiği görülmektedir.
TÜRKİYE
YEŞİLAY CEMİYETİ
- 89/552//EC Direktifi/Md. 15
DSÖ Avrupa Bölgesi, 1992’de ve daha sonra yine 2000 yılında bir alkol eylem planını
onaylayan ilk bölge olmuştur.
- Alkolle İlgili Zarara İlişkin Topluluk Stratejisi Hakkında
Konsey Sonuç Bildirgesi-2001
1992 yılında, DSÖ-EURO Üye Ülkeleri tarafından kabul edilen belgede (European
Alcohol Action Plan 1993-1999) beş alanda öneriler sıralanmaktadır:
- Gençlerin, Özellikle Ergen ve Çocukların Alkol
Kullanımına İlişkin Konsey Tavsiye Kararı-2001
1) Üye devletlerde alkole ilişkin kamu politikaları
2) Ortak eylem konusunda uluslararası kurumlar ile uzlaşma / konsensüs
3) Sağlığı teşvik edip destekleyen ortamlar
4) Temel sağlık hizmetleri
5) Destek sistemleri (1)
YÖNTEM
HİLAL AYDOS
2000 yılında DSÖ-EURO Üye Ülkeleri tarafından kabul edilen 2. Eylem planının
European Alcohol Action Plan 2000-2005)(2) ve sonrasında oluşturulan metinlerin bu 5
madde etrafında şekillendiği ve geliştiği görülmektedir.
Birbirini takip eden bu iki eylem planı (1993-1999 ve 2000-2005) ve sonrasında 1995
Avrupa Alkol Şartı ve 2001 Gençlik ve Alkol Deklarasyonu (Stockholm Deklarasyonu)
ile sonuçlanan iki bakanlar konferansı AB üyesi devletlerde etkin önlemlerin
geliştirilmesi ve uygulanması açısından yollar önermiş ve dolayısıyla bölgede genel
sağlık politikasına katkıda bulunmuşlardır.
Gençlik ve Alkol Deklarasyonu çocukları ve gençleri alkole iten baskılardan korumayı
ve alkolün onlara doğrudan veya dolaylı verdiği zararları azaltmayı amaçlamaktadır.
"European Charter on Alcohol"un 5 ilkesini tekrar onaylayan bildirgenin, “Bütün
çocuklar ve adölesanlar alkol tüketiminin olumsuz sonuçlarından ve mümkün olduğu
ölçüde alkollü içeceklerin promosyonundan arındırılmış (korunmuş) bir çevrede
büyüme hakkına sahiptir.” maddesi oldukça dikkat çekicidir. (3)
2005 yılında sona eren ikinci Bölgesel Eylem Planını takiben WHO-EURO Bölgesel
Komitesi yeni bir “Alkol Politikası Çerçevesi”ni onaylamıştır. Söz konusu çalışmada,
Bölgesel Eylem Planının özünü oluşturan ilkeler korunmakla birlikte, uluslararası
işbirliğinin yanı sıra başka alternatif politikalara da vurgu yapmıştır.(4)
Bu süreç içinde Avrupa Toplulukları Komisyonu’nun konuyla ilgili tavsiye ve uyarı
niteliğinde çok önemli kararlar aldığı görülmektedir:
TARTIŞMA
Alkolle ilgili uluslararası alanda
yapılan yasal düzenlemelerin
içeriği ve kapsamı.
Mevcut uluslararası alkol
politikaları belgelerinin ülkelerin
ulusal politikalarını belirlemedeki
rolleri ve yeterlilikleri.
Uluslararası mevcut alkol
politikaları müktesebatının tıpkı
tütünde olduğu gibi kapsamlı bir
Alkol Kontrol Çerçeve
Sözleşmesiyle sonuçlanması; bu
yönde beklentiler ve çağrılar.
- Motorlu Taşıt Sürücüleri İçin Kanda İzin Verilen
Maksimum Alkol Yoğunluğu (BAC) Hakkında
Komisyon Tavsiye Kararı-2001
- AB Ulusal Alkol Politikası ve Eylem Komitesi
Alkol Stratejisi-2006
2006 yılında Avrupa Komisyonu tarafından üye
devletlerin uyması gereken stratejiler olarak önerilen
2006-2012 AB Ulusal Alkol Politikası ve Eylem Komitesi
Alkol Stratejisi belgesinin dışında, 2013-2020 yılları için Avrupa Komisyonu yeni bir
alkol stratejisi belgesi benimsemiştir. Söz konusu strateji belgeleri Avrupa Birliği
üyesi ülkelerde alkol politikaları uygulamalarında en üst seviyede belirleyici
metinlerdir. (5)
Avrupa bölgesinde gelişen mevzuatın dışında 2010 yılında DSÖ öncülüğünde küresel
ölçekte kapsamlı bir metin oluşturulmuştur. 63’üncü Dünya Sağlık Asamblesi’nde,
“Alkolün Zararlı Kullanımını Azaltmaya Yönelik Küresel Strateji Belgesi” adıyla kabul
edilen belgeyle bu alandaki en kapsayıcı uluslararası adım atılmıştır. (6)
DSÖ üyesi devletlerin de onayı ile Dünya Sağlık Asamblesi’nde kabul edilen bu strateji
belgesinden sonra sivil toplumdan ve uzmanlardan kapsamlı bir uluslararası alkol
kontrol çerçeve sözleşmesine ihtiyaç olduğu yönünde çağrılar yapılmaktadır. 2012
yılında Tayland’da düzenlenen Küresel Alkol Politikaları Konferansı’nda, 2013 yılında
İstanbul’da düzenlenen Global Alkol Politikaları Sempozyumu’nda ve son olarak yine
2013 yılı Ekim ayında Güney Kore’de gerçekleşen Küresel Alkol Politikaları
Konferansı’nda bu yönde çağrılar yapılmıştır. Konferansların sonuç bildirgelerinde bu
husus vurgulanarak uluslararası düzeyde daha etkin bir alkol kontrol programı
konusunda beklentiler ve çağrılar, daha kapsamlı bir çerçeve içinde yinelenmiş ve
teyit edilmiştir. (7) (8) (9)
Kaynakça
1 http://whqlibdoc.who.int/euro/-1993/EUR_ICP_ADA_035.pdf
2 http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0004/79402/E67946.pdf
3 http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0011/88589/E73074.pdf
4 Sebahattin Kuş, Alkol Kontrolü Stratejileri, TAPDK, Ankara, 2012
5 http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/en/com/2006/
com2006_0625en01.pdf
6 http://www.who.int/substance_abuse/msbalcstragegy.pdf
7 http://www.yesilay.org.tr/tr/haber/item/198-global-alkol-sempozyumusonuc-bildirgesi.html
8 http://gapc2013.com/deBang
9 http://gapc2013.com/seoul_declaration
10 http://www.who.int/fctc/signatories_parties/en/index.html
11 http://www.who.int/tobacco/framework/WHO_FCTC_english.pdf