Maliyet Muhasebesi

Maliyet Muhasebesi
GENEL BİLGİLER
Kürşat ÖZDEMİR
Genel Bilgiler



Temel Kavramlar
İşletme Bilgi Sistemi
Maliyet Muhasebesi


- Tanımı
- Amacı
MALİYET NEDİR ?
Bir malı veya hizmeti yapmak ve
satmak için, doğrudan doğruya yahut
dolaylı olarak yapılan masrafların
tümüdür.
Dar Anlamda Maliyet : Üretim aşamasında üretimle ilgili olarak
kullanılan ve tüketilen girdilerin(mal ve hizmetlerin) toplam parasal
değeridir.
Geniş Anlamda Maliyet : Mal ve hizmet üretiminde işletme
tarafından yapılan çeşitli giderlerin ( hammadde, işçilik, genel üretim),
uğranılan kayıpların (amortisman, fire) ve para ile ölçülebilen
fedakarlıkların (SSK İşveren payı, sosyal yardımlar) toplamıdır.
MALİYET MUHASEBESİ
Üretim yapan işletmelerde üretimin gerektirdiği her
türlü değer hareketlerini kayıt eden, sınıflayan, rapor
eden ve yorumlayan, maliyetleri üretilen mal türü ve
miktarına göre hesaplayan çalışmaların tümüdür.
Maliyet Muhasebesinin Amaçları
•Üretilen malların birim maliyetini hesaplamak
•Gider kontrolüne yardımcı olmak
•Planlamaya yardımcı olmak
•İşletmede alınacak özel kararlara yardımcı olmak
Bir işletmede uygulanan maliyet muhasebesi ile ticaret muhasebesinin yakın ilişkisi
vardır. Bu ilişki ise birbirini tamamlar niteliktedir. Maliyet muhasebesi, birim
maliyetini hesaplamak için genel muhasebeden ilgili bilgileri almak zorundadır.
Genel muhasebe de, görevini tamamlayabilmek için (bilanço hazırlamak…)maliyet
muhasebesinden bir takım bilgiler almak zorundadır.
MALİYET MUHASEBESİ İLE GENEL
MUHASEBE ARASINDAKİ FARKLAR
Genel Muhasebe
Maliyet Muhasebesi
İç ve dış gruplara bilgi verir
İç gruplara bilgi verir
Tutarlar kesindir
Tutarlar tahmini de olabilir
Para temel ölçü birimidir
Para dışı öğelerde kullanılır
Kayıtlar muhasebe ilkelerine Yönetim için yararlılık
göre yapılır
beklentiler önemlidir
ve
Bütün
işletmeler
finansal Sadece üretim yapan işletmeler
muhasebe tutmak zorundadır
tutar
İŞLETME
HİZMET İŞLETMESİ
TİCARİ İŞLETME
ÜRETİM İŞLETMESİ
MALİYET
TEMEL KAVRAMLAR-1
MALİYET: Bir malı veya hizmeti yapmak ve
satmak için, doğrudan doğruya yahut dolaylı
olarak yapılan masrafların tümüdür.
► Tükenmemiş Maliyet : İşletmenin gelecekte de
gelir yaratan varlıklarıdır. Örnek, stoklar, duran
varlıklar, peşin ödenmiş giderler.
► Tükenmiş Maliyet : Varlık niteliğini kaybederek
dönemin gelirinden düşülen maliyetlerdir. Örnek,
satılan malın maliyeti, dönemin kırtasiye ve stok
giderleri.

TEMEL KAVRAMLAR-2


GİDER: İşletmenin faaliyetini ve varlığını
sürdürebilmesi için belli bir dönemde kullandığı
ve tükettiği girdilerin, yani mal ve hizmetin
parasal tutarıdır. Örneğin, kullanılan elektriksuya ödenen para…
HARCAMA: İşletme tarafından üretim
faaliyetler dışında herhangi bir nedenle para veya
benzeri araçlara yapılan ödemelerdir. Örneğin,
demirbaş eşya satın alınması…
Direkt
İşçilik
Direkt
Malzeme
Genel
Üretim
Maliyet
Öğelerinin
Üretimde
Kullanılması
Mamullerin Satılması
(MALİYET
TÜKENME
NOKTASI)
Yarı
Mamul
MAMUL
Üretimin
Tamamlanması
SATILAN
MALIN
MALİYETİ
GİDERLERİN SINIFLANDIRILMASI
1) Çeşitlerine göre giderler
- İlk Madde ve Malzeme Giderleri
- İşçi Ücret ve Giderleri
- Memur Ücret Ve Giderleri
- Dışarıdan Sağlanan Fayda Ve Hizmetler
- Çeşitli Giderler
- Vergi, Resim Ve Harçlar
- Amortismanlar Ve Tükenme Payları
- Finansman Giderleri
2) İşletme Fonksiyonlarına Göre Giderler
-
Satın Alma Giderleri
Üretim Giderleri
Araştırma ve Geliştirme Giderleri
Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri
Genel Yönetim Giderleri
Finansman Giderleri
Vergi, Resim ve Harçlar
Amortismanlar Ve Tükenme Payları
GİDERLERİN SINIFLANDIRILMASI
3.Ürünlere Yüklenmesine Göre Giderler
- Direkt (Dolaysız) Maliyetler
 Direkt Malzeme Maliyeti
 Direkt İşçilik Maliyeti
 Özel Maliyetler
- Endirekt (Dolaylı) Maliyetler
4. Giderlerin Üretim Hacmi ile ilişkisine Göre Sınıflandırılması
- Sabit Giderler
- Değişken Giderler
- Karma Giderler
Çeşitlerine göre giderler
 İlk Madde ve Malzeme Giderleri
Mal ve hizmetlerin üretilmesini, işletme faaliyetlerinin devamlılığını sağlamak
amacıyla tüketilen her türlü direkt ilk malzeme, endirek malzeme ve üretimle ilgili
yaptırılan işleri kapsar. Örneğin mobilya üretiminde kullanılan kereste ilk madde
malzeme; cila, boya, çivi, tutkal gibi malzemeler endirekt malzeme niteliğindedir.

İşçi Ücretleri ve Giderleri
İşletme faaliyetlerini yürütmek, üretim ve hizmetleri gerçekleştirmek
amacıyla İş Kanunu’na göre çalıştırılan işçiler için tahakkuk ettirilen, (esas
işçilik, fazla mesai, ikramiyeler, yıllık izin ücretleri, sosyal sigorta işveren
primi, gece primi, tatil ücretleri, her türlü sosyal yardımlar vs. gibi ) her
türlü tutarları kapsar.

Memur Ücret ve Giderleri
İşletme faaliyetlerini yürütmek, üretim ve hizmetleri gerçekleştirmek amacıyla
çalıştırılan maaşlı tüm personel için tahakkuk ettirilen her türlü tutarları kapsar

.
Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
İşletme faaliyetlerini yürütmek, üretim ve hizmetleri gerçekleştirmek amacıyla
dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler ( elektrik, su, gaz ile diğer fayda ve
hizmetler) için yapılan giderleri kapsar.

Çeşitli Giderler
Yukarıda belirlenen giderler dışında, işletme faaliyetlerini sürdürmek için yapılması
gerekli giderleri kapsar. Yolluk giderleri, reklam giderleri, noter, dava, icra
giderleri, mesleki örgütlere ödenen aidat giderler, ve diğer giderler bu grupta yer
alır.

Vergi, Resim ve Harçlar
Mevzuat ( yürürlükteki yasalar, yönetmelikler vs. ) gereğince tahakkuk ettirilen
gider niteliğindeki vergi, resim ve harçları kapsar.

Amortisman ve Tükenme Payları
Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile özel tükenmeye tabi varlıklar için
ayrılan amortisman gideri ile tükenme paylarını kapsar.

Finansman Giderleri
İşletmenin yabancı kaynak kullanımı nedeniyle ortaya çıkan faiz, komisyon vb. banka
giderlerini kapsar.
İşletme Fonksiyonlarına Göre
Giderler

Satın Alma (Tedarik ) Giderleri
İşletme faaliyetlerinde kullanılmak veya satılmak üzere satın alınan varlık ve
hizmetlerin alımı için yapılan giderler bu grupta yer alır.

Üretim Giderleri
Üretim maliyetlerinin oluşumunda yer alan giderler bu grupta yer alır. Üretim
giderleri, işletmenin ana faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmetlerin üretimini
sağlamak amacıyla tüketilen varlıkların parasal tutarıdır.

Araştırma Geliştirme Giderleri ( AR-GE )
Üretimine devam edilen mamullerin maliyetlerini düşürmek, satışları artırmak, yeni
mamullerin geliştirilmesini sağlamak, yeni üretim yöntemlerini araştırmak, mevcut
mamulleri iyileştirmek vs. gibi amaçlarla yapılan giderleri oluşturur.

Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri
Üretilen mamullerin stoka (ambara ) verildiği ve hizmetin tamalandığı andan
itibaren, mal ve hizmetlerin alıcılara teslimine kadar yapılan giderleri kapsar.
Örneğin; reklam giderleri, depo ve satış personeli ücretleri, satış mağazası giderleri
gibi.

Genel Yönetim Giderleri
İşletme faaliyetlerinin sürdürülmesi için gerekli olan ve diğer fonksiyonel
giderlerde yer almayan genel nitelikteki tüm giderler bu grupta toplanır.

Finansman Giderleri
Yabancı kaynak sağlanması nedeni ile ortaya çıkan faiz, komisyon banka giderleri
gibi giderlerden oluşur.
Ürünlere Yüklenmesine Göre
Giderler

Direkt Giderler ( Dolaylı Giderler)
Belirli bir mal veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan doğruya herhangi bir
dağıtım anahtarı kullanmadan yüklenebilen giderlerdir. Örneğin; direkt ilk madde
ve malzeme giderleri, direkt işçilik giderleri gibi.

Endirekt Giderler (Dolaylı Giderler)
Belirli bir mal veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan doğruya yüklenemeyip,
bir takım dağıtım ölçüleri yardımı ile yüklenen giderlerdir.
Giderlerin Üretim Hacmi ile
ilişkisine Göre Sınıflandırılması

Sabit Giderler
Belirli bir zaman dönemi içinde üretim miktarının azalıp, çoğalmasına karşın
toplam olarak aynı kalan değişmeyen giderlere sabit giderler denir. İlk kuruluş
giderleri, bina, makine ve demirbaşların amortisman payları sabit giderlerdendir.

Değişken Giderler
Değişken giderler üretim hacmindeki değişikliklere bağlı olarak değişiklik gösteren
giderlerdir. Değişken giderlere örnek olarak direkt ham madde ve direkt işçilik
giderlerini gösterebiliriz.

Karma Giderler
Karma giderler, ne tam anlamıyla sabit ne de tam anlamıyla değişkendir. Bazı
giderler üretim aynı olsa da devam eder ancak üretim atarsa artış gösterebilir.
Örneğin; tamir bakım giderleri gibi
İlk Madde ve Malzemenin
Üretime Verilmesi
Ham madde alışları değişik zamanlarda ve değişik fiyatlarla yapılmış olabilir. İşte
bu gibi durumlarda karışıklık olmaması için çeşitli yöntemler uygulanmaktadır. Bu
yöntemlerin uygulamasında mali mevzuat açısından bir zorunluluk yoktur. Çünkü
Vergi Usul Kanunu maliyetin istenilen yöntemle hesap edilebileceğini kabul
etmiştir. Bu yöntemler şunlardır:

Gerçek Maliyet Yöntemi
 İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi (FİFO)
 Ortalama Değer Yöntemi
1. Gerçek Maliyet Yöntemi
Çeşitli tarihlerde alınan ham maddeler, fiyat durumlarına göre ambarda ayrı ayrı
yerleştirilir ve üretime verilirken de hangi partiden alınmış ise onun fiyatı ile
değerlendirilir. En doğru ve en uygun yöntem olmasına rağmen ham madde
çeşidinin çok olması durumunda uygulanması zor olan bir yöntemdir.
2. FİFO Yöntemi “First-In, Firs-Out”(İLK GİREN- İLK
ÇIKAR)
Bu yöntem malzemenin alınış tarihine göre harcanması varsayımına dayanır. Yani
üretime verilen ham maddeler, ambara giriş sırasına göre üretime verilir. Ambara
ilk giren ham madde, ilk çıkar, daha sonra da tarih sırasına göre diğerleri üretime
verilir. Değerleme ise bu sırası izlenen madde ve malzemelerin birim fiyatına göre
yapılır.
Tek Düzen Hesap Planında
( 7/A SEÇENEĞİ )
FONKSİYONLARINA GÖRE
710 Direkt İlk Madde Ve Malzeme
Giderleri Hesabı
720 Direkt İşçilik Giderleri Hesabı
730 Genel Üretim Giderleri Hesabı
740 Hizmet Üretim Maliyeti Hesabı
750 Araştırma Ve Geliştirme
Giderleri Hesabı
760 Pazarlama, Satış Ve Dağıtım
Giderleri Hesabı
770 Genel Yönetim Giderleri
Hesabı
780 Finansman Giderleri Hesabı
( 7/B SEÇENEĞİ )
ÇEŞİTLERİNE GÖRE AYRIM
790 İlk Madde Ve Malzeme Giderleri
Hesabı
791 İşçi Ücret Ve Giderleri Hesabı
792 Memur Ücret Ve Giderleri
Hesabı
793 Dışarıdan Sağlanan Fayda Ve
Hizmetler Hesabı
794 Çeşitli Giderler Hesabı
795 Vergi, Resim Ve Harçlar Hesabı
796 Amortismanlar Ve Tükenme
Payları Hesabı
797 Finansman Giderleri Hesabı
798 Gider Çeşitleri Yansıtma Hesabı
799 Üretim Maliyet Hesabı



Fark Hesapları: Fiili maliyet ile tahmini maliyet
arasında ortaya çıkan farkların izlendiği
hesaplardır.
Yansıtma Hesapları: Gider hesaplarının gelir
tablosuna aktarılmasında kullanılan hesaplardır.
Bağlantı Hesapları: Finansal muhasebe ile
maliyet muhasebesi arasında bağlantı kurmak
amacı ile izlenen hesaplarıdır.