Slayt 1 - Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri

SİNİR SİSTEMİ
Öğr. Gör. Dr. Ayşegül Öztürk Birge
Aralık 2016
TANI İŞLEMLERİ
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
TANI İŞLEMLERİ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kafatası ve omurilik röntgenleri
Bilgisayarlı tomografi-BT
Manyetik rezonans görüntüleme: MRG
Dijital serebral ve spinal anjiografi
PET (Pozitron Emisyon Tomografi)
Elektroensefalografi (EEG)
Elektromiyografi (EMG)
Beyin Omurilik Sıvısının incelenmesi
Biyopsi
Psikometrik değerlendirme
SİNİR SİSTEMİ HASTALIKLARI
VE
HEMŞİRELİK BAKIMI
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
Sık Kullanılan Terimler
• Amarozis fugaks: Bir
gözde ani, geçici görme
kaybıdır. GİA’da internal
karotis arter darlığının
ilk klinik kanıtıdır.
• Vertigo: Baş dönmesi
• Tinnitus: Kulak
çınlaması
• Disfaji: Yutma güçlüğü
• Diplopi: Çift görme
• Ataksi: Denge kaybı
• Afazi: Konuşamama
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
Sık Kullanılan Terimler
• Disknezi : İstem dışı hareketler
• Hemiparazi: Bir taraftaki kol ve bacak kuvvetinde azalma
• Hemipleji : Bir taraftaki kol ve bacak hareketlerinin
olmaması
• Nistagmus : Göz kürelerinin istem dışı sağa, sola, aşağı,
yukarı
hareketidir.
• Paralizi
: Felç
• Paraljezi : Ağrılı duyu
• Parapleji : Alt. Ekstiremitedeki hareketin yokluğu/felci
• Parastezi : Yanma, karıncalanma
• Pitozis
: Göz kapağının düşmesi
• Rijidite
: Kas tonüsünde artma
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
BİLİNÇ KAYBI VE KOMA
• Bilinç: Kendisinin ve çevrenin farkındalığı ile birlikte olan
uyanıklık durumudur.
• Konfüzyon: Bozulmuş bilinç anlamındadır. Kişi şaşkındır ve
çevresini yanlış yorumlar.
• Deliryum; Bilinç düzeyinde ani bir değişimle seyreden
dikkat ve düşünce organizasyonunda, duygulanım
durumundaki değişimdir. Sıklıkla konfüzyon ve görsel
halüsinasyonlar vardır.
• Letarji: Kişinin uyandırılabildiği normal zihinsel ve fiziksel
aktivite kaybıdır.
• Stupor: Hastanın şiddetli ve tekrarlayan uyaranlar ile
uyandırılabildiği uykululuk halidir.
• Koma: Uyandırılmayan cevapsızlık anlamındadır.
Glasgow Koma Skalası (GKS)
Göz Açma Refleksi
Kendiliğinden
Konuşma ile
Ağrı ile
Cevapsız
Sözel Yanıt
Oryante
Konfüze konuşma
Uyumsuz kelimeler
Anlaşılmaz sesler
Cevapsız
Motor Yanıt
Emirlere uyar
Lokalize eder
Çeker
Fleksiyon
Ekstansiyon
Cevapsız
Skor
4
3
2
1
5
4
3
2
1
6
5
4
3
2
1
Toplam puan en fazla 15
En az 3’tür.
8 ve altı puan koma durumudur.
Işık Refleksi ve Pupilla Takibi
YKL: Yer Kaplayıcı Lezyon
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
KİBAS
(KAFA İÇİ BASINCIN ARTMASI
SENDROMU)
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
KİBAS Etiyolojisi
•
•
•
•
Beyin tümörler, beyin ödemi
İntrakraniyal kanamalar
Koroid pleksusu papillomu
Kraniyosinostoz (kafatası sütürlerinin erken
kapanması ile gerçekleşir.)
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
KİBAS Belirti ve Bulguları
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
KİBAS’ta Tedavi
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
KİBAS’ta Hemşirelik Bakımı
• Hastanın bilinç düzeyi, pupil reaksiyonu, motor ve duyu
fonksiyonları, yaşam bulguları ve solunum şekli
değerlendirilir (15 dk).
• Yatağın başı serebral ödemi azaltmak için 30° kaldırılır.
• Serebral basıncı yükselmesine neden olabileceği için
konstipasyon önlenir.
• CVP belirli aralıklarla değerlendirilir.
• Aldığı çıkardığı takibi yapılmalıdır.
• Hastanın bilinç düzeyi azaldığında bilinçsiz hasta bakımı
gerçekleştirilmelidir.
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
Bilinçsiz Hastanın Bakımı- I
• Solunum yolu açıklığı sağlanır ve sürdürülür.
• Hasta semifovler pozisyonunda yatırılır. Başının
yüksekliği 30 °geçmemelidir.
• Uzun süreli yapay hava yolu gerekiyorsa endotrakeal
tüp ya da trakeostomi uygulanır.
• Komadaki hastada farengeal refleks bulunmadığından
yutkunamaz ve sekresyonlar farenkste birikir. Bu
nedenle hasta sık sık aspire edilir.
• Komadaki hastada hareketsizlik ve öksürük refleksinin
olmamasına bağlı atelektazi, pnömoniyi önlemek için
hastanın en fazla 2 saatte bir pozisyon değişimi sağlanır.
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
Bilinçsiz Hastanın Bakımı- II
• Bilinçsiz hastalarda cildi kaşıma sıklıkla gerçekleşir.
Bu nedenle cildin tahriş olmasını önlemek için
tırnaklar kesilmeli ve doku bütünlüğü
korunmalıdır.
• Yatak banyosu verilmeli ve nemlendirici
sürülmelidir.
• Perine bakımı sağlanmalıdır.
• Korneanın kurumasını önlemek için suni gözyaşı
damlaları kullanılmalı ve gece göz antibakteriyel
krem sonrası kapatılmalıdır.
• Ağız bakımı günde en az 3 kez sağlanmalıdır.
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
Bilinçsiz Hastanın Bakımı- III
• Yatak korkulukları kaldırılmalı, hasta nöbet yönünden
gözlenmeli, nöbet esnasında yaralanmalardan hasta
korunmalıdır.
• Hastanın takma dişleri var ise çıkarılmalıdır.
• Acil durumlar için girişim malzemeleri ve ilaçlar hasta
başında hazır bulundurulmalıdır.
• Tromboflebiti önlemek için hastalara varis çorabı
giydirilmelidir. (Dört saatte bir çıkarılıp cilt bakımı
yapılmalıdır.)
• Ayaklar atelle desteklenir.
• Hasta NG ile besleniyorsa aspirasyon pnömonisini önlemek
için bas semifovlerda olmasına dikkat edilmelidir.
• AÇT yapılır.
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
Bilinçsiz Hastanın Bakımı- IV
• Aile ziyaretleri desteklenmelidir.
• Hastanın yanında dikkatli konuşulmalı ve
hastaya yapılan tüm girişimlerde bilinci kapalı
dahi olsa açıklama yapılmalıdır.
• Hastaya ismi ile hitap edilmeli, ona
yöneldiğimizi belirtmesi nedeniyle önemlidir.
Dokunmanın terapötik gücünden
yararlanılarak hasta ile güven ilişkisi
geliştirilmelidir.
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
İNME/STROKE
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
İNME
• 40 Yaşın altında enderdir ve erkeklerde daha
sıktır. İnme sonrası ölüm hızı yaklaşık %25’tir.
– Hipertansiyon en tedavi edilebilir risk faktörüdür.
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
İnme
• Dünya Sağlık Örgütü tarafından inme; vasküler
nedenlerden kaynaklanan ani ve hızlı gelişen
24 saatten uzun süreli motor kontrol kaybı, his
kusuru, denge bozukluğu, konuşma ve kognitif
fonksiyon bozukluğundan komaya kadar
gidebilen tablo olarak tanımlanmıştır.
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
Cinsiyete göre ölüm nedenleri;
www.tuik.gov.tr 2013 Verileri
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
Yaşa göre stroke prevalansı;
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
İSKEMİK İNME (STROKE-SVH)
• Arteryal kanın beyne ulaşmasını engelleyen
pıhtı ya da başka bir engelin olması sonucu
gelişir.
• Tüm inmelerin %80-85’ini serebral tıkanma,
• %10-15’ini serebral hematom,
• %6-8’ini subaraknoid kanama oluşturur.
• İnmede temel özellik nörolojik bulguların ani
başlamasıdır.
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
İskemik İnmede Risk Faktörleri
Değiştirilemez Riskler
• Yaş
• Cinsiyet
• Aile öyküsü
• Genetik faktörler
(19. kromozomdaki Notch 3
gen mutasyonu)
Değiştirilebilir Riskler
Potansiyel Riskler
• Arteryal hipertansiyon
• Diabetes mellitus
• Kardiyak hastalıklar (MI,
AF)
• GİA
• Sigara, alkol
• Obezite
• Sedanter yaşam
• Oral kontraseptifler
• Enfeksiyon
• Hipotiroidi
• Hiperkolesterolemi
• Artmış hematokrit
• Hiperhomosisteinemi
(trombosit ve pıhtılaşma
faktörlerinin aktivitesini
etkiler)
ve inflamasyon
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü
MULTİPLE SKLEROZİS
MYESTENİA GRAVES
PARKİNSON
EPİLEPSİ
Hemşirelik bakım süreci ?
Guillain Barre
MENENJİT
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik Bölümü