ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻠﹶﻢﹺ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻠﹶﻢ ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻠﹶﻢ ﻗﹶﻠﹶﻢﹴ ﻗﹶﻠﹶﻤ
advertisement
ADIM ADIM KUR’A DĐLĐ’ DE ÖR EK SAYFALAR ARAPÇA CÜMLE KURULUŞU U OLUŞTURA U SURLAR Arapça’da bir kelime ya isim, ya fiil ya da harftir. Đsim, fiil ve harflerin bir mana oluşturacak şekilde bir araya gelmesiyle cümle oluşur. Bir cümlenin kurulması için gereken bu üç unsuru sırasıyla işleyelim: ĐSĐM Canlı cansız şeylere, varlıklara ad olan ve zamanla ilgisi olmayan kelimelere isim denir. Đsimler ya ma`rife (belirli) ya da nekre (belirsiz) olur. MA’RĐFE: Bir ismin başında ﹶﺍ ﹾﻝtakısı bulunursa o isim belirlidir. ﹶﺍ ﹾﻝtakısı alarak belirlenmiş kelimeye ma`rife denir. ﻢ ﹶﺍﹾﻟ ﹶﻘﹶﻠdediğimizde herhangi değil, belli bir kalemi anlatmış oluruz: ﹶﺍﹾﻟ ﹶﻘﹶﻠ ﹺﻢ ﻢ ﹶﺍﹾﻟ ﹶﻘﹶﻠ Bu ﻝ ﹶﺍ ﹾtakısına da Harf-i tarif denir. Başına tenvin gelmez. ﹶﺍ ﹾﻝ ﻢ ﹶﺍﹾﻟ ﹶﻘﹶﻠ takısı alan bir kelimenin sonuna ﹶﺍ ﹾtakısı yoksa bu isim belirsiz herhangi bir varlığı EKRE: Eğer ismin başında harf-i tarif denen ﻝ anlatır. Bu belirsiz isme nekre denir. ﻢ ﹶﻗﹶﻠdenilince belirsiz genel herhangi bir kalem anlaşılır ve son harfi de aşağıdaki örneklerde görüldüğü gibi tenvinli olur: ﹶﻗﹶﻠ ﹴﻢ ﹶﻗﻠﹶﻤﹰﺎ Belirsizliği, herhangiliği ﻢ ﹶﻗﹶﻠ anlatan tenvinle bu kelime “Bir kalem” diye tercüme edilebilir. Cümle kuruluşunda genellikle marife isim kullanılır. Bir isim ya marifedir ya da nekredir. Diğer bir ifadeyle bir ismin başında hem harf-i tarif olan (ﻝ )ﹶﺍ ﹾtakısı hem de sonunda tenvin gelmez. Ancak bazı özel isimler ve zamirlere bitişik isimler bazen tenvin almadığı gibi harf-i tarif de (ﻝ )ﹶﺍ ﹾalmazlar1. Çünkü özel isim ve zamirler zaten belirli varlıklara aittir. Örnek: ﺮ ﺑ ﹾﻜ ﻀﹶﺎ ﹸﻥﺭﻣ 1 ﺩ ﹲﻝ ﻋﹶﺎ ﻮ ﹸﻝﻧﺒﺎﺳﺘ ﹺﺇ ﺪ ﻟﺎﺧ ﺮ ﻣﹺﻴﹺﺇﺯ ﻒ ﺳ ﻮﻳ ﻣ ﱠﻜ ﹸﺔ ﺮ ﻤ ﻋ ﻴﹶﺎﺮﻛ ﺗ Özel isimlerle ilgili geniş bilgi ileride gelecektir. Ancak şu kadarını şimdilik söyleyebiliriz: Dışarıdan ﻒ ﺳ ﻮ )ﻳYusuf, (ﻡ ﺩ )ﺁAdem, (ﻢ ﺮﺍﹶﻫﹺﻴ )ﹺﺇﺑĐbrahim gibi. Sonunda kapalı ( )ﺓolan özel isimler de tenvin almazlar: (ﺸ ﹸﺔ ﺋ )ﻋﹶﺎAişe, (ﻤ ﹸﺔ ﻃ )ﻓﹶﺎFatıma gibi. Özel isim olmayanlar alırlar: (ﺬ ﹲﺓ ﻓ ﹶﺎ )ﻧpencere gibi. Arapçaya giren isimler tenvin almazlar: ( ﹶﺍ ﹾﻝtakısının hemzesi, başında bulunduğu kelimeye, ya lâm harfi okunmadan şeddeli ya da lâm’a cezim verilmek suretiyle birleşir: (ﺲ ﻤ ﺸ )ﹶﺍﻟve (ﺮ ﻤ )ﹶﺍﹾﻟ ﹶﻘgibi. Bilindiği Đsimlerin başında gelen gibi tecvit ilminde buna idgâm-ı şemsiye ve izhâr-ı kameriye adı verilir. Bu konuyu bilmemiz harfi tariften sonraki harfin şeddeli mi şeddesiz mi okunacağını tesbit etmemiz için zorunludur. KAMERĐ HARFLER Bir kelimenin başında aşağıdaki cümlenin bütününde yer alan 14 harften biri bulunursa ﹶﺍ ﹾtakısının lâmı cezimli ( ) ﹾﻝokunur: kendisiyle birleşen ﻝ ﻪ ﻤ ﻴﻋﻘ ﻒ ﺧ ﻭ ﻚ ﺠ ﺣ ﺑ ﹺﻎﹶﺃ Örnekleri: ekre ﹶﺃ ﺏ ﻍ ﺡ ﺝ ﻙ ﻭ ﺃﹶﺫﹶﺍ ﹲﻥ ﺖ ﻴَﺑ ﻲ ﹶﻏﹺﻨ ﺞ ﺣ ﺭ ﺎﺟ ﺐ ﺗﻛﹶﺎ ﻦ ﻭ ﹶﻃ Ma’rife ﹶﺍﹾﻟﹶﺄﺫﹶﺍ ﹸﻥ ﺖ ﻴﺒﹶﺍﹾﻟ ﻲ ﻐﹺﻨ ﹶﺍﹾﻟ ﺞ ﺤ ﹶﺍﹾﻟ ﺭ ﺎﹶﺍﹾﻟﺠ ﺐ ﺗﹶﺍﹾﻟﻜﹶﺎ ﻦ ﻮ ﹶﻃ ﹶﺍﹾﻟ ekre Ma’rife ﺰ ﺒﺧ ﺱ ﺮ ﹶﻓ ﻴ ﹲﺔﺮﹺﺑ ﻋ ﺮ ﻤ ﹶﻗ ﻡ ﻮ ﻳ ﺕ ﻮ ﻣ ﺮ ﹲﺓ ﺠ ﻫ ﺰ ﺒﺨ ﹶﺍﹾﻟ ﺱ ﺮ ﹶﺍﹾﻟ ﹶﻔ ﻴ ﹸﺔﺮﹺﺑ ﻌ ﹶﺍﹾﻟ ﺮ ﻤ ﹶﺍﹾﻟ ﹶﻘ ﻡ ﻮ ﻴﹶﺍﹾﻟ ﺕ ﻮ ﻤ ﹶﺍﹾﻟ ﺮ ﹸﺓ ﺠ ﹶﺍﹾﻟ ﹺﻬ ﺥ ﻑ ﻉ ﻕ ﻱ ﻡ ﻩ ezan ev zengin hac komşu katip vatan ekmek kısrak Arapça ay gün ölüm hicret ŞEMSĐ HARFLER Arapça’nın geriye kalan diğer harfleri de şemsî harflerdir. ﻝ ﹶﺍ ﹾtakısından sonra gelen kelime bu geriye kalan harflerden biriyle başlarsa ﹶﺍ ﹾﻝ takısının lâmı ()ﻝ okunmaz, yanındaki harf şeddelenir. Fakat okunmasa bile ﺍﹶﻝtakısı gene de yazılır. Örnekleri: 2 ekre Ma’rife ﺕ ﺗﻠﹾﻤﹺﻴ ﹲﺬ ﺘﻠﹾﻤﹺﻴ ﹸﺬﺍﹶﻟ ﺩ ﺯ ﺱ ﺹ ﺽ ﻦ ﺩﻳ ﺎ ﹲﻥﺯﻣ ﺭﹲﺓ ﺳﻮ ﺻﺪﹺﻳ ﹶﻘ ﹲﺔ ﻼﹶﻟ ﹲﺔ ﺿﹶ ﻦ ﻳﺍﹶﻟﺪ ﺎ ﹸﻥﺰﻣ ﺍﹶﻟ ﺭ ﹸﺓ ﻮﺍﹶﻟﺴ ﺪﹺﻳ ﹶﻘ ﹸﺔﺍﹶﻟﺼ ﻼﹶﻟ ﹸﺔ ﻀﹶ ﺍﹶﻟ ekre Ma’rife öğrenci2 ﺙ ﺏ ﻮ ﹶﺛ ﺏ ﻮ ﺍﹶﻟﱠﺜ din ﺫ ﺭ ﺵ ﻁ ﻅ ﺐ ﺫﹾﺋ ﺟ ﹲﻞ ﺭ ﺮ ﹲﺓ ﺠ ﺷ ﺮﹲﺓ ﺋﹶﻃﺎ ﺮ ﻫ ﹶﻇﺎ ﺐ ﺍﹶﻟ ﱢﺬﹾﺋ ﺟ ﹸﻞ ﺮ ﺍﹶﻟ ﺮ ﹸﺓ ﺠ ﺸ ﺍﹶﻟ ﺮ ﹸﺓ ﺋﺍﹶﻟﻄﱠﺎ ﺮ ﻫ ﺍﹶﻟﻈﱠﺎ zaman sûre kız arkadaş dalâlet, sapıklık elbise kurt adam ağaç uçak zahir, açık Şeddenin altında verilen harekenin esreyi, üstünde verilen harekenin fethayı işaret ettiğini hatırlayınız. ﻥ ﺵ ﺭ ﻧﺎ ﺲ ﻤ ﺷ ﺭ ﺎﺍﹶﻟﻨ ﺲ ﻤ ﺸ ﺍﹶﻟ ﻝ ateş ﻴ ﹲﻞﹶﻟ ﻴ ﹸﻞﺍﹶﻟﱠﻠ gece güneş ALIŞTIRMALAR 1. Aşağıdaki kelimeleri marife (belirli) yapınız ve ileride kurulacak cümleler için manalarını üçer kere yazmak suretiyle ezberleyiniz. ﺮ ﻓ ﹾﻜ ﻢ ﺤ ﹶﻟ ﻢ ﻋ ﻦ ﻤﹺﻴﻳ ﻕ ﺭ ﻭ ﺏ ﹶﺃ ﻇ ﱞﻞ ﺪ ﺑﹶﻠ fikir et amca sağ kağıt baba gölge ülke, memleket ﺮ ﺷ ﹾﻜ ﻤ ﹲﺔ ﹸﻇ ﹾﻠ ﺮ ﹲﺓ ﻫ ﺭ ﺴﹶﺎﻳ ﺪ ﻭﹶﻟ ﺼﺎ ﹲﻥ ﺣ ﺏ ﻮ ﻣﻜﹾﺘ ﺐ ﺋﺗﹶﺎ şükür karanlık, zulmet kedi sol erkek çocuk at mektup tövbe eden ﻤ ﹲﻞ ﺟ ﺖ ﻴﺑ ﺒ ﹲﻞﺟ ﺭ ﺮ ﺿ ﻦ ﺑﺍ ﺖ ﻨﹺﺑ ﺪ ﻮﹺﻳﺗﺠ ﺮ ﻓﹶﻘﹺﻴ deve ev dağ zarar oğlan kız tecvit fakir 2. Aşağıdaki isimleri nekre (belirsiz) yapınız. ﺍﹶﻟ ﱢﻄ ﹾﻔ ﹸﻞ ﺘﻠﹾﻤﹺﻴ ﹸﺬﺍﹶﻟ ﺱ ﺭ ﺪ ﺍﹶﻟ ﻢ ﺤ ﺍﹶﻟﱠﻠ ﻒ ﻴﺼ ﺍﹶﻟ ﻚ ﻤ ﺴ ﺍﹶﻟ ﺮ ﺍﹶﻟﺘﱠﺎ ﹺﺟ ﺎ ﹸﻥﺤﺼ ﹶﺍﹾﻟ (küçük) erkek çocuk erkek öğrenci ders et yaz balık tüccar ﺍﹶﻟ ﱢﻄ ﹾﻔﹶﻠ ﹸﺔ ﺘﻠﹾﻤﹺﻴ ﹶﺬ ﹸﺓﺍﹶﻟ ﺟ ﹸﻞ ﺮ ﺍﹶﻟ ﺞ ﻀﺠﹺﻴ ﺍﹶﻟ ﺐ ﻌﹶﻠ ﺍﹶﻟﱠﺜ ﺎ ُﺀﺴﻤ ﺍﹶﻟ ﺢ ﻣ ﺮ ﺍﹶﻟ (küçük) kız çocuk kız öğrenci adam gürültü tilki gök kargı-mızrak ﺎ ُﺀﺸﺘ ﺍﹶﻟ ﺮﹶﺃ ﹲﺓ ﻣ ﺍ=ﺮﹶﺃ ﹸﺓ ﻤ ﹶﺍﹾﻟ ﺰ ﺒﺨ ﹶﺍﹾﻟ ﺱ ﺮ ﹶﺍﹾﻟ ﹶﻔ ﺎ ُﺀﹶﺍﹾﻟﻤ ﺟ ﹸﺔ ﺟﹶﺎﺍﹶﻟﺪ ﺏ ﺎﹶﺍﹾﻟﺒ kış kadın ekmek kısrak(dişi at) su tavuk kapı at (erkek at) 3. Aşağıdaki kelimelerin nekre ve marife olanlarını iki ayrı grupta toplayarak defterinize yazınız. ﺮ ﺗﻓﹶﺎﺍﹶﻟﺪ ﺳ ﹸﺔ ﺭ ﺪ ﻤ ﹶﺍﹾﻟ ﺱ ﺭ ﺩ defterler okul ders ﺮ ﺘﺪ ﹾﻓ ﺍﹶﻟ ﺏ ﺑﹶﺎ ﺰ ﺒﺧ defter kapı ekmek ﺮ ﹸﺓ ﻫ ﺰ ﺍﹶﻟ ﻓ ﹶﺬ ﹲﺓﺎﻧ ﺮﹶﻓ ﹸﺔ ﻐ ﹶﺍﹾﻟ çiçek pencere oda ﺮ ﻤ ﹶﺍﹾﻟ ﹶﻘ ﺖ ﻴﺑ ﺟ ﹸﻞ ﺮ ﺍﹶﻟ ﻦ ﺑﻻ ﹶﺍ ﺎ ُﺀﹶﺍﹾﻟﻤ ﻡ ﹶﺍﹾﻟﹸﺄ ﻢ ﺠ ﻨﺍﹶﻟ ﻚ ﻤ ﹾﻠ ﹶﺍﹾﻟ ﺡ ﺎﺻﺒ ﺮﹶﺃ ﹸﺓ ﻤ ﹶﺍﹾﻟ ay Ev adam oğul su ﻢ ﻠﺴ ﻤ ﹶﺍﹾﻟ ﻤ ﹸﺔ ﻠﺴ ﻤ ﹶﺍﹾﻟ ﻢ ﻟﺎﻋ ﺟ ﹲﺔ ﺎﺩﺟ ﺲ ﻤ ﺸ ﺍﹶﻟ anne yıldız mülk sabah kadın müslüman erkek müslüman kadın bilgin tavuk güneş FĐĐL Zamana bağlı olarak bir işin, bir halin veya bir hareketin oluşunu belirten kelimelere fiil denir. Arapça’da iki temel fiil çekimi vardır. Diğer kalıplar bu ikisinden türetilir. Bunlar fiil-i mâzî (geçmiş zaman) ve fiil-i muzâri (geniş zaman, şimdiki zamanın karşılığı)dır. FĐĐL-Đ MÂZĐ Türkçe’mizdeki –di’li geçmiş zamana denir. Geçmişte daha önce yapılmış bir işi bildirir. (Türkçe’deki …di-dı, dü-du, ti-tı, tü-tu eklerini sağlar). ﺐ ﺘﹶﻛ ﹶﺃ ﹶﻛ ﹶﻞ ﺮ ﻀ ﺣ ﺮ ﺴ ﹶﻛ ﻊ ﻤ ﺳ ﺐ ﻫ ﹶﺫ yazdı yedi geldi kırdı duydu, işitti gitti ﻢ ﻠﻋ ﺏ ﺷ ﹺﺮ ﺪ ﺟ ﻭ ﺐ ﻛ ﺭ ﺧ ﹶﻞ ﺩ ﺮ ﺸ ﻧ bildi içti buldu bindi girdi yaydı ﺮ ﺼ ﻧ ﺢ ﺘﹶﻓ ﺏ ﺮ ﺿ ﺮ ﺷ ﹶﻜ ﺱ ﺭ ﺩ ﻊ ﹶﻗ ﹶﻄ yardım etti açtı vurdu teşekkür etti, şükretti ders yaptı, eğitim gördü kesti Yukarıda fiile örnek olarak gösterilen kelimeler geçmişte yapılmış bir işi bildirmekte ve erkek için kullanılmaktadır. Kadın için kullanıldıklarında yukarıdaki fiillerin sonuna cezimli ﺕ harfi eklenir. Erkekte kullanılanlara Arapça’da müzekker (eril), kadında kullanılanlara müennes (dişi) denir. Örnekler: ﺐ ﺘﹶﻛ ﹶﺃ ﹶﻛ ﹶﻞ ﺪ ﺟ ﻭ den → den → den → ﺖ ﺒﺘﹶﻛ ﺖ ﹶﺃ ﹶﻛﹶﻠ ﺕ ﺪ ﺟ ﻭ (o kadın) yazdı (o kadın) yedi (o kadın) buldu Arapça’da kendinden bahsedilene yani üçüncü şahsa; erkek için gâib, kadın için gâibe denir. Cemi (Çoğul) FĐĐL-Đ MAZĐ ÇEKĐM TABLOSU Müsennâ Müfred (Đkil)Tesniye (Tekil) ﺍﺒﻮﹶﻛﺘ ﺒﹶﺎﹶﻛﺘ ﺐ ﺘﹶﻛ (Onlar) yazdılar (O ikisi) yazdı (O) yazdı Müennes ﻦ ﺒﺘﹶﻛ ﺘﹶﺎﺘﺒﹶﻛ ﺖ ﺒﺘﹶﻛ Gâibe Müzekker ﻢ ﺘﺒﺘﹶﻛ ﻤﹶﺎﺒﺘﺘﹶﻛ ﺖ ﺒﺘﹶﻛ Muhâtab (2. şahıs) Müzekker (Sizler) yazdınız (Siz ikiniz) yazdınız ﻦ ﺘﺒﺘﹶﻛ Müennes Müzek.+Müe. ﻨﹶﺎﺘﺒﹶﻛ (Bizler) yazdık Gâib (3. şahıs) (Sen) yazdın ﻤﹶﺎﺒﺘﺘﹶﻛ ﺖ ﺒﺘﹶﻛ Muhâtaba ﻨﹶﺎﺘﺒﹶﻛ ﺖ ﺒﺘﹶﻛ Mütekellim (1.şahıs) (Đkimiz) yazdık (Ben) yazdım FÂĐL (Özne) Fâil (özne), bir işi yapana denir. Harekesi ötre ya da ötre tenvin olur. Fiile kim ya da ne sorusunu sorduğumuzda aldığımız cevap fâildir. Fiil ile fâil arasında müzekkerlik (erkeklik), müenneslik (dişilik), tekillik çoğulluk bakımından uyum olması şarttır. Fâil Fiil Çocuk gitti (Kim gitti?) .ﺪ ﻮﹶﻟ ﺐ ﺍﹾﻟ ﻫ ﹶﺫ Kız okudu (Kim okudu?) Öğrenci oturdu (Kim oturdu?) Bir adam çıktı (Kim çıktı ?) .ﺖ ﻨﺕ ﺍﹾﻟﹺﺒ ﺮﹶﺃ ﹶﻗ .ﻴ ﹸﺬﺘ ﹾﻠﻤﺲ ﺍﻟ ﺟﹶﻠ .ﺟ ﹲﻞ ﺭ ﺝ ﺮ ﺧ ot: Yukarıdaki örneklerde olduğu gibi harf-i tarifli kelime cümle ortasında geldiği takdirde geçiş önceki kelimenin harekesiyle olur. Ancak (ﺕ ﺮﹶﺃ )ﹶﻗfiilinde olduğu gibi müennes (ﺕ ) si almış kelimeden sonra elif-lamlı yani harfi tarifli kelime gelirse, geçiş esre ile olur. Harfi tarifsiz yani tenvinli kelime varsa müennes te’si (ﺕ ) cezimli halini muhafaza eder: (ﺖ ﻨﹺﺑ ﺕ ﺮﹶﺃ ( )ﹶﻗBir kız okudu) gibi. MEF’ÛLU BĐH (Tümleç) Mef’ûlun bih; kendisine iş yapılanı bildiren isimdir. Harekesi üstün (-)َ ya da üstün tenvin olur () ﹰﺍ. Fiile neyi, kimi sorusunu sorduğumuzda aldığımız cevap mef’ûldür. Fiil ile fâil arasında olması gereken müzekker-müennes uyumu şartı mef’ûlün bihle diğerleri arasında yoktur. Yâni mef’ûlün bih’in fiil ya da fâil ile müzekkerlik müenneslik, tekillik çoğulluk vs. açısından uyumlu olma şartı aranmaz. Örnekler: Öğrenci dersi yazdı (Neyi yazdı?) Baba suyu içti (Neyi içti?) Öğrenci bir kitap okudu (Ne okudu?) Halit öğrenciye vurdu (Kime vurdu?) Meful Fâil Fiil .ﺱ ﺭ ﺪ ﺍﻟ .ﺍﻟﹾﻤﹶﺎ َﺀ .ﺘﺎﹶﺑﹰﺎﻛ .ﻴ ﹶﺬﺘ ﹾﻠﻤﺍﻟ ﺘﻠﹾﻤﹺﻴ ﹸﺬﺍﻟ ﺏ ﺍﹾﻟﹶﺎ ﻴ ﹸﺬﺘ ﹾﻠﻤﺍﻟ ﺪ ﻟﺧﹶﺎ ﺐ ﺘﹶﻛ ﺏ ﺷ ﹺﺮ ﺮﹶﺃ ﹶﻗ ﺏ ﺮ ﺿ Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi müstakil olarak fâilin açıkça yazılışı (öğrenci, baba, Halit gibi) gâib fiil kullanıldığında gerçekleşir. Muhâtab ve mütekellim fiillerde fiil ve fâil birarada olur. Yine de fiile aynı sorular (neyi, kimi, kime) sorulduğunda alınan cevap mef’ûldür ve harekesi üstündür: Dersi yazdım (Neyi yazdım?) .ﺱ ﺭ ﺪ ﺍﻟ Suyu içtiniz (Neyi içtiniz?) .ﺍﻟﹾﻤﹶﺎ َﺀ Halid’e sordun (Kime sordun?) Bir kitap okudunuz (Neyi okudunuz)(belirtisiz nesne) .ﺪﹰﺍﺧﹶﺎﻟ .ﺘﺎﹶﺑﹰﺎﻛ .ﻴ ﹶﺬﺘ ﹾﻠﻤﺍﻟ Öğrenciye vurdun (Kime vurdun?) ﺖ ﺒﺘﹶﻛ ﻦ ﺘﺑﺷ ﹺﺮ ﺖ ﺳﹶﺄﹾﻟ ﻢ ﺗﺮﹾﺃ ﹶﻗ ﺖ ﺑﺮ ﺿ Vasıl Hemzesi Belirtme takısı olan harf-i tarif yani ﻝ ﹶﺍ ﹾtakısının hemzesi söz başlarında okunur: .ﺐ ﻫ ﹶﺫ Bu cümlede fâil başta geldiğinden ﺪ ﻮﹶﻟ ﹶﺍﹾﻟ (el-veledü zehebe) Çocuk gitti. ﹶﺍ ﹾﻝtakısı olduğu gibi okunmuştur. Aynı ﹶﺍ ﹾﻝtakısı söz arasında gelirse elifi, yazıldığı halde okunmaz. Geçişte yazıldığı halde okunmayan bu hemzeye hemze-i vasıl (vasıl hemzesi) denir: .ﺪ ﻮﹶﻟ ﺐ ﺍﹾﻟ ﻫ ﹶﺫ (zehebel veledu) Çocuk gitti. Kelime başındaki vasıl hemzesinin elifinin üzerine ( )ﺃ ﺀişareti konmaz. Yani (ﹸﺃ (ﺍ ﹸﺍ )ﹶﺍşeklinde yazılır: (ﺬ ﻴ ﹸﺘ ﹾﻠﻤ ﹶﺍﻟ- ﺪ ﻮﹶﻟ )ﹶﺍﹾﻟgibi. )ﹶﺃ ﹺﺇşeklinde değil Vasıl hemzesiyle ilgili kaideleri şöyle özetleyebiliriz: 1) a- Vasıl hemzesiyle başlayan kelimeden önce, yani ﹶﺍ ﹾﻝtakısından önce (üstün, esre, ötre şeklinde) hareke varsa geçişte ﻝ ﹶﺍ ﹾtakısının hemzesi ( )ﹶﺃharekelenmez. Harekeden sonra gelen elif lâm’lı (harf-i tarifli) kelime, kamerî harflerden biriyle başlıyorsa doğrudan evvelki kelimenin harekesiyle lâm’a (ﻝ ) ﹾcezim verilir. Örnek: .ﺪ ﻮﹶﻟ ﺐ ﺍﹾﻟ ﻫ ﹶﺫ .ﺪ ﻮﹶﻟ ﺖ ﺍﹾﻟ ﺑﺮ ﺿ (zehebel veledu) Çocuk gitti. (darabtü'lvelede) Çocuğu dövdüm. .ﻢ ﺕ ﺍﹾﻟ ﹶﻘﹶﻠ ﺧ ﹾﺬ ( ﹶﺃehaztü’l-kaleme) Kalemi aldım. .ﺎ َﺀﺖ ﺍﹾﻟﻤ ﺑﺷ ﹺﺮ Suyu içtin. .ﺖ ﻴﺒﺧ ﹶﻞ ﺍﹾﻟ ﺩ Eve girdi. .ﻢ ﻌ ﺮ ﺍﹾﻟ ﻀ ﺣ Amca geldi. b- Harekeden sonra gelen elif lâm’lı (harf-i tarifli) kelime, şemsî harflerden biriyle başlıyorsa doğrudan önceki kelimenin harekesiyle şemsi harf şeddelenir. Harf-i tarif yazılı olduğu halde okunmaz. Örnek: .ﺮ ﺘﺪ ﹾﻓ ﺕ ﺍﻟ ﺧ ﹾﺬ ﹶﺃ .ﻡ ﺰ ﻣ ﺰ ﺖ ﺍﻟ ﺑﺷ ﹺﺮ .ﻛﱠﺎ ﹶﻥﺧ ﹶﻞ ﺍﻟﺪ ﺩ .ﻡ ﺮ ﺍﻟﻄﱠﻌﹶﺎ ﻀ ﺣ (Ehaztü’d-deftera) Defteri aldım. (Şeribte’z-zemzeme) Zemzemi içtin. (Dehale’d-dükkâne) Dükkana girdi. (Hadara’t-taâmü) Yemek geldi. 2) Vasıl hemzesiyle başlayan kelimelere kendilerinden önce sonu sâkin (cezimli) bir kelime birleştirilirken esre ile geçiş yapılır. Đlk harf-i kamerî olan bir kelimede geçiş: .ﺱ ﺭ ﺪ ﺖ ﺍﻟ ﻨﺖ ﺍﹾﻟﹺﺒ ﺒﺘﹶﻛ (Ketebeti’l-bintu’d-derse) Kız dersi yazdı. Đlk harfi şemsî olan bir kelimede geçiş: .ﺱ ﺭ ﺪ ﺖ ﺍﻟ ﺒﺘﹶﻛ Ancak (Ketebeti’d-derse) (Kız) dersi yazdı. ﻢ ﺗ zamirinde geçiş ötre ile yapılır ve bu kaideden hariçtir: .ﺱ ﺭ ﺪ ﻢ ﺍﻟ ﺘﺒﺘ( ﹶﻛKetebtümü’d-derse) Dersi yazdınız (müz.). .ﺮ ﺒﺨ ﻢ ﺍﹾﻟ ﺘﻌ ﻤ ﺳ (Semi’tümü’l-habera) Haberi işittiniz (müz.). 3) Harf-i tariften önce tenvinli (nekre) bir kelime yer alırsa geçiş, tenvinin nûnuna esre vermek suretiyle gerçekleşir: .ﺱ ﺭ ﺪ ﺪ ﺍﻟ ﻟﺐ ﺧﹶﺎ ﺘﹶﻛ .ﺏ ﺘﹶﺎﺩ ﹲﻝ ﺍﹾﻟﻜ ﺮﹶﺃ ﻋﹶﺎ ﹶﻗ (Ketebe Hâlidünidderse) Halit dersi yazdı. (Karae Âdilünilkitabe) Âdil kitabı okudu. CÜMLE Tam bir fikir anlatan kelime topluluğuna cümle denir. Arapça’da cümle ikiye ayrılır: a) Đsim cümlesi b) Fiil cümlesi Đsimle başlayan cümlelere isim cümlesi, fiille başlayan cümlelere ise fiil cümlesi denir. .ﺼﹶﺎ ﹶﻥﺐ ﺍﹾﻟﺤ ﻛ ﺭ ﺪ ﻮﹶﻟ ﹶﺍﹾﻟ .ﺼﹶﺎ ﹶﻥﺖ ﺍﹾﻟﺤ ﺒﻛ ﺭ ﺖ ﻨﹶﺍﹾﻟﹺﺒ (Çocuk ata bindi). (Kız ata bindi). Đsimle başladığı için isim cümlesidir. .ﺎ ﹶﻥﺤﺼ ﺪ ﺍﹾﻟ ﻮﹶﻟ ﺐ ﺍﹾﻟ ﻛ ﺭ .ﺼﹶﺎ ﹶﻥﺖ ﺍﹾﻟﺤ ﻨﺖ ﺍﹾﻟﹺﺒ ﺒﻛ ﺭ (Çocuk ata bindi). (Kız ata bindi). Fiille başladığı için fiil cümlesidir. Arapça’da genellikle cümleler fiil cümlesi olarak kurulur. Bir cümle önce fiille başlar, sonra fâil (özne) sonra da varsa mef’ûl (tümleç) dediğimiz geriye kalanla devam eder. .ﺎ ﹶﻥﺤﺼ ﺍﹾﻟ Meful ﺪ ﻮﹶﻟ ﺐ ﺍﹾﻟ ﻛ ﺭ Fâil Fiil Cümlede vurgulamak istediğimiz şey fâilin bizzat kendisi olduğu takdirde fâil başa getirilebilir ancak cümle artık fiil cümlesi değil isim cümlesi olur. Đsim cümlesinin elemanlarına ise mübtedâ (özne) ve haber (geriye kalan) denir. Mübtedâ esâsen isim cümlesinin fâili yerindedir. Sadece isim cümlesi olduğu için elemanlarının ismi değişmiştir3: .ﺼﹶﺎ ﹶﻥﺐ ﺍﹾﻟﺤ ﻛ ﺭ ﺪ ﻮﹶﻟ ﹶﺍﹾﻟ Meful Mübtedâ Fâil Haber Fiil Görüldüğü gibi gibi yukarıda verilen fiil cümlesi örnekleri, fiil-i mâzînin müfred gâib ve müfred gâibesinden seçilmiştir. ALIŞTIRMALAR (Müfred gâib ve müfred gâibelerle ilgili cümle alıştırmaları) 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere defterinize yazınız. ﺪﹺﻳ ﹶﻘ ﹸﺔﹶﺍﹾﻟﺤ ﺮ ﹸﺓ ﻫ ﺰ ﺍﹶﻟ ﺮ ﹸﺓ ﺠ ﺸ ﺍﹶﻟ ﺐ ﹶﺍﻟﹾﻮﹶﺍ ﹺﺟ bahçe çiçek ağaç ödev, görev ﺝ ﺟﹶﺎﺍﹶﻟﺰ ﺖ ﻨﹶﺍﹾﻟﹺﺒ ﺴ ﹶﻞ ﹶﻏ ﺱ ﺭ ﺩ cam kız yıkadı ders yaptı ﻢ ﺳ ﺭ ﺲ ﺟﹶﻠ ﻒ ﹶﻗ ﹶﻄ ﻒ ﻭﹶﻗ resim yaptı oturdu kopardı ayağa kalktı, durdu 2. Aşağıdaki cümleleri ikişer kere defterinize yazınız. .ﺪﹺﻳ ﹶﻘ ﹶﺔﺮﹶﺃ ﹸﺓ ﺍﹾﻟﺤ ﻤ ﺖ ﺍﹾﻟ ﺴﹶﻠ ﹶﻏ .ﺮ ﹶﺓ ﻫ ﺰ ﺪ ﺍﻟ ﻮﹶﻟ ﻒ ﺍﹾﻟ ﹶﻗ ﹶﻄ 3 Kadın bahçeyi yıkadı. Çocuk çiçeği kopardı. Mübtedâ haberle ilgili geniş açıklama daha sonra verilecektir. .ﻦ ﺑﻻ ﺱ ﺍ ﺭ ﺩ .ﺮ ﹰﺓ ﺠ ﺷ ﻢ ﺳ ﺭ Oğlan ders yaptı. Bir ağaç çizdi. .ﺐ ﻤ ﹸﺔ ﺍﻟﹾﻮﹶﺍ ﹺﺟ ﻃ ﺖ ﻓﹶﺎ ﺒﺘﹶﻛ .ﺝ ﺟﹶﺎﺪ ﺍﻟﺰ ﻮﹶﻟ ﺮ ﺍﹾﻟ ﺴ ﹶﻛ Fatıma ödevi yazdı. Çocuk camı kırdı. .ﺖ ﻨﺖ ﺍﹾﻟﹺﺒ ﺴ ﺟﹶﻠ .ﺟ ﹸﻞ ﺮ ﻒ ﺍﻟ ﻭﹶﻗ Kız oturdu. Adam durdu. 3. Aşağıdaki cümleleri Türkçe’ye çeviriniz. .ﺱ ﺭ ﺪ ﺪ ﺍﻟ ﻟﺐ ﺧﹶﺎ ﺘ ﹶﻛ-2 .ﺼﹶﺎ ﹶﻥﻤﹶﺎ ﹲﻝ ﺍﹾﻟﺤﺮ ﺟ ﺼ ﻧ-4 .ﺏ ﺪ ﺍﻟﹾﺒﹶﺎ ﻤ ﺤ ﻣ ﺢ ﺘﹶﻓ-6 .ﺱ ﺮ ﺟ ﹸﻞ ﺍﹾﻟ ﹶﻔ ﺮ ﺐ ﺍﻟ ﻛ ﺭ -8 .ﺱ ﺭ ﺪ ﻤ ﹸﺔ ﺍﻟ ﻃ ﺖ ﻓﹶﺎ ﺒﺘ ﹶﻛ-1 .ﺼﹶﺎ ﹶﻥﺸ ﹸﺔ ﺍﹾﻟﺤ ﺋﺕ ﻋﹶﺎ ﺮ ﺼ ﻧ-3 .ﺏ ﺮﹶﺃ ﹸﺓ ﺍﻟﹾﺒﹶﺎ ﻤ ﺖ ﺍﹾﻟ ﺤ ﺘﹶﻓ-5 .ﺱ ﺮ ﺮﹶﺃ ﹸﺓ ﺍﹾﻟ ﹶﻔ ﻤ ﺖ ﺍﹾﻟ ﺒﻛ ﺭ -7 4. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya çeviriniz. 1. Halid dersi bildi. 2. At suyu içti. 3. Halid kalemi buldu. 4. Fatıma dersi bildi. 5. Kısrak suyu içti. 6. Aişe eti yedi. 7. Fatıma bir kalem buldu. 5. Aşağıdaki cümlelerdeki boşluklara öğrendiğiniz fiilleri kullanınız. .ﺏ ﺮﹾﺃ ﹸﺓ ﺍﻟﹾﺒﹶﺎ ﺍ ﹾﳌ.....-2 .ﺏ ﺪ ﺍﻟﹾﺒﹶﺎ ﻟ ﺧﹶﺎ.....-4 .ﺤﺼﹶﺎ ﹶﻥ ﻤ ﹸﺔ ﺍﹾﻟ ﻃ ﻓﹶﺎ.....-6 .ﻢ ﺤ ﺸ ﹸﺔ ﺍﻟﱠﻠ ﺋ ﻋﹶﺎ.....-8 .ﺏ ﺪ ﺍﻟﹾﺒﹶﺎ ﻤ ﺤ ﻣ .....-10 .ﺱ ﺭ ﺪ ﺟ ﹸﻞ ﺍﻟ ﺮ ﺍﻟ .ﺱ ﺭ ﺪ ﺮﹶﺃ ﹸﺓ ﺍﻟ ﻤ ﺍﹾﻟ .ﺼﹶﺎ ﹸﻥ ﺍﻟﹾﻤﹶﺎ َﺀﺍﹾﻟﺤ .ﺱ ﺮ ﻤﹶﺎ ﹲﻝ ﺍﹾﻟ ﹶﻔﺟ .ﺱ ﺮ ﺼﹶﺎ ﹸﻥ ﺍﹾﻟ ﹶﻔﺍﹾﻟﺤ .....-1 .....-3 .....-5 .....-7 .....-9 6. Aşağıdaki fiillerin manasını söyleyip kendi siygalarına ait cümleler kurunuz. ﺪ ﺟ ﻭ – ﻢ ﻠﻋ - ﺕ ﺮ ﺼ ﻧ - ﺐ ﺘ ﹶﻛ- ﺖ ﺤ ﺘ ﹶﻓ- ﹶﺃ ﹶﻛ ﹶﻞ ﺖ ﺒﻛ ﺭ - ﺐ ﻫ ﹶﺫ- ﺢ ﺘ ﹶﻓ- ﺖ ﹶﺃ ﹶﻛﹶﻠ- ﺮ ﺼ ﻧ - ﺖ ﺒﺘﹶﻛ MAZĐ FĐĐLĐ MÜFRED MUHÂTAB VE MÜTEKELLĐM ÖR EKLERĐ Müfred Müzekker Muhatap Örnekleri: ﺏ ﺮ ﺿ den → ﻢ ﻠﻋ den → ﺏ ﺷ ﹺﺮ den → ﺖ ﺑﺮ ﺿ ﺖ ﻤ ﻠﻋ ﺖ ﺑﺷ ﹺﺮ (Sen) dövdün (Sen) bildin (Sen) içtin ﺐ ﺘ ﹶﻛden → ﺪ ﺟ ﻭ den → ﺢ ﺘ ﹶﻓdan → ﺖ ﺒﺘﹶﻛ ﺕ ﺪ ﺟ ﻭ ﺖ ﺤ ﺘﹶﻓ yazdın buldun açtın Görüldüğü gibi, mesela üçüncü şahıs ﺐ ﺘ ﹶﻛfiilinin sonunu cezim yapıp üstün okunuşlu bir ﺕ harfi eklediğimizde karşımızdakine yani muhâtaba seslenmiş oluruz. Bu sona eklenen ﺕ harfine muhatap zamiri denir. Müfred Müennes Muhâtaba Örnekleri: Kadına seslendiğimizde muhâtab zamiri olan ﺕ harfini esre ﺕ olarak okuruz. Türkçe’de muhâtaba ikinci şahıs deriz. ﺕ ﺪ ﺟ ﻭ ﺖ ﻤ ﻠﻋ ﺖ ﺑﺷ ﹺﺮ ﺖ ﹶﺃ ﹶﻛ ﹾﻠ ﺕ ﺮ ﺼ ﻧ ﺖ ﺤ ﺘﹶﻓ (Sen kadın) buldun (Sen kadın) bildin (Sen kadın) içtin (Sen kadın) yedin (Sen kadın) yardım ettin (Sen kadın) açtın Müfred Mütekellim Örnekleri: Esre ya da üstün ﺕleri ötre olarak okursak o zaman kendimizden yani birinci şahıs olan mütekellimden (konuşandan) bahsetmiş oluruz: ﺖ ﺒﺘﹶﻛ ﺖ ﺑﺷ ﹺﺮ ﺖ ﺤ ﺘﹶﻓ ﺕ ﺮ ﻀ ﺣ ﺖ ﺒﻫ ﹶﺫ ﺕ ﺪ ﺟ ﻭ yazdım içtim açtım geldim gittim buldum Arapça’da bu tekil (müfred) fiile “mütekellim vahde” denir. Türkçe’de ise birinci şahıs denir. Böylece müfred bölümleri şu şekilde özetleyebiliriz: ﺖ ﺒﺘﹶﻛ ﺖ ﺒﺘﺖ ﹶﻛ ﺒﺘﹶﻛ ﺖ ﺒﺘﺐ ﹶﻛ ﺘﹶﻛ Ben yazdım Sen yazdın O yazdı ALIŞTIRMALAR (Müfred muhâtab-müfred muhâtaba ve müfred mütekellimle ilgili cümle alıştırmaları) 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere defterinize yazınız araba haber giydi ﺭ ﹸﺓ ﻴﱠﺎﺍﹶﻟﺴ ﺳﹶﺎﹶﻟ ﹸﺔﺍﹶﻟﺮ ﺭﹲﺓ ﻮﺻ ﻮ ﹸﺓ ﻬ ﹶﺍﹾﻟ ﹶﻘ ﻱ ﺍﹶﻟﺸﱠﺎ ﻘﹶﺎ ﹸﻝﺮﺗ ﺒﹶﺍﹾﻟ ﻡ ﻮ ﻴﹶﺍﹾﻟ ﺬﹶﺍ ُﺀﹶﺍﹾﻟﺤ ﺆﹶﺍ ﹸﻝﺍﹶﻟﺴ ﺳ ﹸﺔ ﺭ ﺪ ﻤ ﹶﺍﹾﻟ mektup resim kahve çay portakal bugün ayakkabı soru öğretmen (bayan) ﺮ ﺒﺨ ﹶﺍﹾﻟ ﺣ ﹲﺔ ﻔﱠﺎﺗ ﺲ ﻼﹺﺑ ﻤ ﹶ ﹶﺍﹾﻟ ﻡ ﺍﹶﻟﻄﱠﻌﹶﺎ ﺦ ﺒﻤ ﹾﻄ ﹶﺍﹾﻟ ﺒ ﹸﺔﻘﹺﻴﹶﺍﹾﻟﺤ ﺮ ﹸﺓ ﹶﺍﹾﻟ ﹸﻜ ﺤ ﹸﺔ ﺼﹺﻴﺍﹶﻟﻨ ﺽ ﺭ ﹶﺍﹾﻟﹶﺄ ﻢ ﻌ ﻧ elma elbiseler yemek mutfak çanta top nasihat yeryüzü evet ﺲ ﹶﻟﹺﺒ ﻖ ﺧﹶﻠ ﻢ ﺳ ﺭ ﻊ ﻤ ﺳ ﻤ ﹶﻞ ﺣ ﻤ ﹶﻞ ﻋ ﺐ ﻌ ﹶﻟ ﺲ ﺟﹶﻠ ﹶﻻ yarattı, halketti resim çizdi işitti, duydu taşıdı yaptı, işledi oynadı oturdu hayır ﺱ ﺭ ﺪ ﻤ ﹶﺍﹾﻟ öğretmen (bay) ﹶﺃ- ﻫ ﹾﻞ ….mi, mı (Soru edatları) 2. Aşağıdaki cümleleri ikişer kere defterinize yazınız. .ﺬﹶﺍ َﺀﺖ ﺍﹾﻟﺤ ﺴ ﹶﻟﹺﺒAyakkabıyı giydim. .ﺤ ﹶﺔ ﺼﹺﻴﺖ ﺍﻟﻨ ﻌ ﻤ ﺳ Nasihatı işittin. .ﺆﹶﺍ ﹶﻝﺖ ﺍﻟﺴ ﻤ ﻠﻋ Soruyu bildin (müe.). .ﺭ ﹶﺓ ﻮﺖ ﺍﻟﺼ ﻤ ﺳ ﺭ ﻫ ﹾﻞ Resmi çizdin mi? (müz.) .ﻘﹶﺎ ﹶﻝﺮﺗ ﺒﺖ ﺍﹾﻟ ﹶﺃ ﹶﻛ ﹾﻠPortakalı yedin. .ﺭ ﹶﺓ ﻮﺖ ﺍﻟﺼ ﻤ ﺳ ﺭ ، ﻢ ﻌ ﻧ Evet, resmi çizdim. .ﺒ ﹶﺔﻘﹺﻴﺖ ﺍﹾﻟﺤ ﺤ ﺘ ﹶﻓÇantayı açtım. .ﺏ ﺘﹶﺎﺕ ﺍﹾﻟﻜ ﺪ ﺟ ﻭ Kitabı buldun (müe.). .ﺒ ﹶﺔﻘﹺﻴﺢ ﺍﹾﻟﺤ ﺘ ﹶﻓÇantayı açtı. ﺮ ؟ ﺒﺨ ﺖ ﺍﹾﻟ ﻌ ﻤ ﺳ ﻫ ﹾﻞ Haberi işittin mi? .ﺼ ﹰﺔ ﻗ ﺕ ﻗﹶﺮﹾﺃBir kıssa okudum. .ﺮ ﺒﺨ ﺖ ﺍﹾﻟ ﻌ ﻤ ﺳ ﻢ ﻌ ﻧ Evet haberi işittim. .ﻡ ﻮ ﻴﻡ ﺍﹾﻟ ﺖ ﺍﻟﻄﱠﻌﹶﺎ ﻤ ﹾﻠ ﻋ Bugün yemeği yaptın. .ﺮﹰﺍﺩ ﹾﻓﺘ ﺖ ﻤ ﹾﻠ ﺣ Bir defter taşıdın. .ﺤ ﹶﺔ ﺼﹺﻴﺖ ﺍﻟﻨ ﻌ ﻤ ﺳ Nasihatı işittim. ؟ﺖ ﺍﻟﹾﻮﹶﺍ ﹺﺟﺐ ﻤ ﹾﻠ ﻋ ﻫ ﹾﻞ Ödevi yaptın mı? .ﺮ ﹶﺓ ﺖ ﺍﹾﻟ ﹸﻜ ﺒﻌ ﹶﻟTop oynadım. .ﺏ ﺘﹶﺎﺕ ﺍﹾﻟﻜ ﺮﹾﺃ ﹶﻗ، ﹶﻻHayır, kitabı okudum. .ﻮ ﹶﺓ ﻬ ﺖ ﺍﹾﻟ ﹶﻘ ﻤ ﹾﻠ ﻋ ﻭ ﺦ ﺒﻤ ﹾﻄ ﺖ ﺍﹾﻟ ﺧ ﹾﻠ ﺩ Mutfağa girdim ve kahveyi yaptım. 3. Aşağıdaki cümleleri Arapça’ya çeviriniz. 1. Arabayı yıkadım. 3. Bahçeye girdin ve oturdun. 5. Zeynep bir elma yedi. 2. Aişe elbiseleri yıkadı. 4. Muhammed bir mektup okudu. 4. Aşağıdaki muhatap ve mütekellim fiillerden oluşan cümleleri manalandırınız. .ﺼﹶﺎ ﹶﻥﺖ ﺍﹾﻟﺤ ﺒﻛ ﺭ -2 .ﺪ ﻮﹶﻟ ﺖ ﺍﹾﻟ ﺑﺮ ﺿ -4 .ﺖ ﺍﻟﹾﻤﹶﺎ َﺀ ﺑﺷ ﹺﺮ -6 .ﻢ ﺕ ﺍﹾﻟ ﹶﻘﹶﻠ ﺪ ﺟ ﻭ -8 .ﺎ ﹶﻥﺤﺼ ﺖ ﺍﹾﻟ ﺒﻛ ﺭ -1 .ﺪ ﻮﹶﻟ ﺖ ﺍﹾﻟ ﺑﺮ ﺿ -3 .ﺏ ﺖ ﺍﹾﻟﺒﹶﺎ ﺤ ﺘ ﹶﻓ-5 ..ﻢ ﺕ ﺍﹾﻟ ﹶﻘﹶﻠ ﺪ ﺟ ﻭ -7 5. Aşağıdaki fiillerin Türkçe karşılıklarını söyleyiniz. -ﺖ ﹶﺃ ﹶﻛﹶﻠ- ﺖ ﺤ ﺘ ﹶﻓ- ﻢ ﻠﻋ – ﺖ ﺤ ﺘ ﹶﻓ- ﺖ ﺒﺘ ﹶﻛ- ﺖ ﺑﺮ ﺿ -ﺖ ﺑﺷ ﹺﺮ - ﺖ ﹶﺃ ﹶﻛ ﹾﻠ- ﺖ ﻤ ﻠﻋ - ﺏ ﺮ ﺿ -ﺖ ﺒﺘ ﹶﻛ- ﺮ ﺸ ﻧ - ﺏ ﺷ ﹺﺮ - ﺐ ﺘ ﹶﻛ- ﺕ ﺮ ﺼ ﻧ – ﺖ ﺑﺷ ﹺﺮ - ﺢ ﺘ ﹶﻓ- ﺕ ﺪ ﺟ ﻭ - ﺕ ﺮ ﺼ ﻧ - ﺖ ﹶﺃ ﹶﻛ ﹾﻠ ﺖ ﺒﻛ ﺭ - ﺖ ﺤ ﺘﹶﻓ MAZĐ FĐĐLERDE TES ĐYE (MÜSENNÂ YA DA ĐKĐL) Bir işin iki kişi tarafından yapıldığını anlatmak için üçüncü şahıs tekil fiilin sonuna harekesiz bir elif ( ) ﺍekleriz. Tesniye Müzekker (erkek) Gâib Örnekleri: ﺏ ﺮ ﺿ den → ﺑﹶﺎﺿﺮ ikisi dövdü ﺢ ﺘ ﹶﻓdan → ﺤﹶﺎ ﹶﻓﺘikisi açtı ﻢ ﻠﻋ den → ﻤﹶﺎﻋﻠ ikisi bildi ﺪ ﺟ ﻭ den → ﺪﹶﺍﻭﺟ ikisi buldu ﺏ ﺷ ﹺﺮ den → ﺷﺮﹺﺑﹶﺎ ikisi içti ﹶﺃ ﹶﻛ ﹶﻞden → ﻼ ﹶﺃ ﹶﻛ ﹶikisi yedi ﺏ؟ ﺤﹶﺎ ﺍﻟﹾﺒﹶﺎﺮ ﹶﻓﺘ ﻤ ﻋ ﻭ ﺪ ﻤ ﺣ ﻫ ﹾﻞ ﹶﺃ Ahmed ve Ömer kapıyı açtılar mı? ؟ﺒﺮﺨ ﻌﹶﺎ ﺍﹾﻟﺳﻤ ﺮ ﻤ ﻋ ﻭ ﺪ ﻤ ﺣ ﻫ ﹾﻞ ﹶﺃ Ahmed ve Ömer haberi işittiler mi? Tesniye Müennes (kadın) Gâibe Örnekleri: ﺘﹶﺎﺮﺑ ﺿ ikisi dövdü ﺖ ﺤ ﺘﺘﹶﺎ ﹶﻓﺘﺤ ﹶﻓikisi açtı ﺖ ﺑﺮ ﺿ den ﺖ ﻤ ﻠﻋ den ﺖ ﺑﺷ ﹺﺮ den ﺏ؟ ﺘﹶﺎ ﺍﻟﹾﺒﹶﺎﺘﺤﹶﻓ ﺮ ؟ ﺒﺨ ﺘﹶﺎ ﺍﹾﻟﻤﻌ ﺳ ﺘﹶﺎﻠﻤﻋ ikisi bildi ﺘﹶﺎﺷ ﹺﺮﺑ ikisi içti ﻤ ﹸﺔ ﻃ ﻭ ﻓﹶﺎ ﺐ ﻨﻳﺯ ﻫ ﹾﻞ ﻤ ﹸﺔ ﻃ ﻭ ﻓﹶﺎ ﺐ ﻨﻳﺯ ﻫ ﹾﻞ ﺕ ﺪ ﺟ ﻭ ﺖ ﹶﺃ ﹶﻛﹶﻠ ﺗﹶﺎﺟﺪ ﻭ ﹶﺃ ﹶﻛﻠﹶﺘﹶﺎ ikisi buldu ikisi yedi Zeynep ve Fâtıma kapıyı açtılar mı? Zeynep ve Fâtıma haberi işittiler mi? Tesniye Muhâtab - Muhâtaba Örnekleri: Fiilin sonuna müzekker için de müennes için de aynı olmak üzere ﻤﹶﺎ ﺗdediğimiz tesniye muhatap zamiri eklenir. ﻤﹶﺎﺑﺘﺮ ﺿ ikiniz vurdunuz ﻤﹶﺎﻤﺘ ﻠﻋ ikiniz bildiniz ﻤﹶﺎﺑﺘﺷ ﹺﺮ ikiniz içtiniz ﺏ؟ ﻤﹶﺎ ﺍﻟﹾﺒﹶﺎﺤﺘ ﺘﻫ ﹾﻞ ﹶﻓ ﺮ ؟ ﺒﺨ ﻤﹶﺎ ﺍﹾﻟﻌﺘ ﻤ ﺳ ﻫ ﹾﻞ ﻤﹶﺎﺤﺘ ﺘﹶﻓ ﻤﹶﺎﺪﺗ ﺟ ﻭ ﻤﹶﺎﹶﺃ ﹶﻛ ﹾﻠﺘ ikiniz açtınız ikiniz buldunuz ikiniz yediniz Đkiniz kapıyı açtınız mı? Đkiniz haberi işittiniz mi? Tesniye Mütekellim Örnekleri: Mütekellimlerin yani birinci şahısların tesniyesi ile cemisi aynıdır. Đki veya daha fazla kişi için hep çoğul olarak ﻧﹶﺎgelir: ﻨﹶﺎﺘﺤ ﹶﻓikimiz açtık veya biz açtık ﻧﹶﺎﺟﺪ ﻭ ikimiz bulduk veya biz bulduk gibi .ﺏ ﻨﹶﺎ ﺍﻟﹾﺒﹶﺎﺘﺤ ﹶﻓĐkimiz kapıyı açtık. .ﺮ ﺒﺨ ﻨﹶﺎ ﺍﹾﻟﻤﻌ ﺳ Haberi işittik. ALIŞTIRMALAR 1. Aşağıdaki soru kelimelerini yanlarındaki kısaltılmış halleriyle birlikte üçer kere defterinize yazınız ve ezberleyiniz. ﻦ ﻣ ﻣﹶﺎ- ﻣﺎﹶﺫﹶﺍ (ﻢ ﻟ) ﻤﺎﹶﺫﹶﺍﻟ (ﻢ ﺑﹺﻤﺎﹶﺫﹶﺍ )ﹺﺑ ﻦ ﻳﹶﺃ ﻦ ﻳﻦ ﺃ ﻣ ﻦ ﻳﹺﺇﻟﹶﻰ ﹶﺃ ﻢ ﹺﺑ ﹶﻜ kim ne niçin ne ile nerede nereden nereye kaça (ﻡ ﻼ ﻋ ﹶ ) ﻋﹶﻠﻰ ﻣﹶﺎﺫﹶﺍ (ﻢ ﻋ ) ﻦ ﻣﺎﹶﺫﹶﺍ ﻋ (ﺎﻣﻤ ) ﻦ ﻣﹶﺎ ﻣ (ﻦ ﻤ ﻣ ) ﻦ ﻣ ﻦ ﻣ ﹶﺃ- ﻫ ﹾﻞ ﻒ ﻴﹶﻛ ﻰﻣﺘ ﻢ ﹶﻛ ne üzerine ne hakkında, neden hangi şeyden, neden kimden mi, mı nasıl ne zaman kaç ot: Soru kelimeleri cümlenin başına gelir ve kendinden sonra gelen kelimenin harekesine etki etmezler. 2. Aşağıdaki cümleleri ikişer kere defterinize yazınız. .ﺤ ﹶﺔ ﺼﹺﻴﻤﹶﺎ ﺍﻟﻨﻌﺘ ﻤ ﺳ ﺭ ﹶﺓ ؟ ﻮﺘﹶﺎ ﺍﻟﺼﺳﻤ ﺭ ﻫ ﹾﻞ ﺭ ﹶﺓ ﻮﺘﹶﺎ ﺍﻟﺼﺳﻤ ﺭ ، ﻢ ﻌ ﻧ .ﺏ ﺘﹶﺎﺪﹶﺍ ﺍﹾﻟﻜﻭﺟ ﺮ ؟ ﺒﺨ ﻌﹶﺎ ﺍﹾﻟﺳﻤ ﻫ ﹾﻞ .ﺮ ﺒﺨ ﻌﹶﺎ ﺍﹾﻟﺳﻤ ﻢ ﻌ ﻧ ﺐ؟ ﻤﹶﺎ ﺍﻟﹾﻮﹶﺍ ﹺﺟﻤ ﹾﻠﺘ ﻋ ﻫ ﹾﻞ .ﺏ ﺘﹶﺎﺮﺃﹾﻧﹶﺎ ﺍﹾﻟﻜ ﹶﻗ، ﹶﻻ ﺮ؟ ﺗﻓﹶﺎﻤﻠﹶﺘﹶﺎ ﺍﻟﺪ ﺣ ﻒ ﻴﹶﻛ .ﺤ ﹶﺔ ﺼﹺﻴﻨﹶﺎ ﺍﻟﻨﻤﻌ ﺳ .ﺬﹶﺍ َﺀﻤﹶﺎ ﺍﹾﻟﺤﺴﺘ ﹶﻟﹺﺒ .ﺆﹶﺍ ﹶﻝﻤﹶﺎ ﺍﻟﺴﻤﺘ ﻠﻋ (Đkiniz) nasihatı işittiniz (müz-müe.) (Đkisi) resmi çizdiler mi? (müe.) Evet, (o ikisi) resmi çizdiler. (Đkisi) kitabı buldular (müz.) (Đkisi) haberi işittiler mi? (müz.) Evet, (o ikisi) haberi işittiler. (Đkiniz) ödevi yaptınız mı? (müz-müe.) Hayır, kitap okuduk. (müz-müe.) (Đkisi) defterleri nasıl taşıdılar ? (müe.) (Đkimiz) nasihatı işittik. (müz-müe.) (Đkiniz) ayakkabıyı giydiniz (müz-müe.). (Đkiniz) soruyu bildiniz (müz-müe.). ﻘﹶﺎ ﹶﻝ ؟ﺮﺗ ﺒﻤﹶﺎ ﺍﹾﻟﻰ ﹶﺃ ﹶﻛ ﹾﻠﺘﻣﺘ ﺒ ﹶﺔ ؟ﻘﹺﻴﻨﹶﺎ ﺍﹾﻟﺤﺘﺤﻦ ﹶﻓ ﻳﹶﺃ ﺒ ﹶﺔ ؟ﻘﹺﻴﺤﹶﺎ ﺍﹾﻟﺤﻤﺎﹶﺫﹶﺍ ﹶﻓﺘﻟ .ﺼ ﹰﺔ ﻗ ﻤﹶﺎﻗﹶﺮﹾﺃﺗ .ﻮ ﹶﺓ ﻬ ﻤﹶﺎ ﺍﹾﻟ ﹶﻘﻤ ﹾﻠﺘ ﻋ ﻭ ﺦ ﺒﻤ ﹾﻄ ﻤﹶﺎ ﺍﹾﻟﺧ ﹾﻠﺘ ﺩ .ﺮ ﹶﺓ ﺒﹶﺎ ﺍﹾﻟ ﹸﻜﹶﻟﻌ .ﻡ ﻮ ﻴﻡ ﺍﹾﻟ ﻤﻠﹶﺘﹶﺎ ﺍﻟﻄﱠﻌﹶﺎ ﻋ (Đkiniz) portakalı ne zaman yediniz ? (müz-müe.) (Đkimiz) çantayı nerde açtık ? (müz-müe.) (Đkisi) çantayı niçin açtılar ? (müz.) (Đkiniz) bir kıssa okudunuz. (müz-müe.) (Đkiniz) mutfağa girdiniz ve kahve yaptınız. (Đkisi) top oynadılar (müz.). (Đkisi) bugün yemeği yaptılar (müe.). 3. Aşağıdaki cümlelere uygun fiilleri koyunuz. .ﺖ ﻨﺪ ﺍﹾﻟﹺﺒ ﻮﹶﻟ ﺍﹾﻟ..... .ﺰ ﺒﺨ ﺍﹾﻟ..... . ﻢ ﺤ ﺍﻟﱠﻠ..... .ﺱ ﺭ ﺪ ﻤﹶﺎ ﹲﻝ ﺍﻟ ﺟ..... -2 -4 -1 -3 MAZĐ FĐĐLLERDE CEMĐ (ÇOĞUL) HALĐ Bir işi ikiden fazla kişi yaptığı zaman müzekker gâib için fiilin sonuna ()ُﻭﺍ eklenip cemi müzekker gâib yapılmış olur. Örnekler: ﺏ ﺮ ﺿ den → ﺏ ﺷ ﹺﺮ den → ﻢ ﻠﻋ den → ﹶﺃ ﹶﻛ ﹶﻞden → ﻮﺍﺮﺑ ﺿ ﻮﺍﺷ ﹺﺮﺑ ﻮﺍﻠﻤﻋ ﺍﹶﺃﻛﹶﻠﻮ Onlar dövdüler Onlar içtiler Onlar bildiler Onlar yediler ﹶﻥ-ْ eklenir: ﻦ → ﹶﺃ ﹶﻛ ﹶﻞ ( ﹶﺃ ﹶﻛ ﹾﻠO bayanlar) yediler ﻢ ﻠﻋ → ﻦ ﻤ ﻠﻋ bildiler ﺏ ﺷ ﹺﺮ → ﻦ ﺑﺷ ﹺﺮ (O bayanlar) içtiler ﺐ ﺘﻦ → ﹶﻛ ﺒﺘ ﹶﻛyazdılar ﺪ ﺟ ﻭ → ﺪ ﹶﻥ ﺟ ﻭ (O bayanlar) buldular ﺏ ﺮ ﺿ → ﻦ ﺑﺮ ﺿ vurdular Muhâtab çoğulda; fiilin sonundaki cezimden sonra müzekkerlerde ﻢ ﺗ müenneslerde ﻦ ﺗ Cemi müennes gâibe'de (yani o kadınlarda) fiilin son harfi cezimlenip eklenir. Örnekler: Müennes ﻦ ﺘﺑﺮ ﺿ ﻦ ﺘﻤ ﻠﻋ ﻦ ﺘﹶﺃ ﹶﻛ ﹾﻠ Müzekker dövdünüz bildiniz yediniz ﻢ ﺘﺑﺮ ﺿ ﻢ ﺘﻤ ﻠﻋ ﻢ ﺘﹶﺃ ﹶﻛ ﹾﻠ ﻦ ﺗﺮ ﺼ ﻧ ﻦ ﺗﺪ ﺟ ﻭ ﻦ ﺘﺧ ﹾﻠ ﺩ yardım ettiniz buldunuz girdiniz ﻢ ﺗﺮ ﺼ ﻧ ﻢ ﺗﺪ ﺟ ﻭ ﻢ ﺘﺧ ﹾﻠ ﺩ Mütekellimin çoğulu: Birinci şahsın (ben’in) çoğulunda kaide, fiilin sonuna cezimden sonra tesniye için de cemi için de ﺎ ﻧzamirinin eklenmesidir. Erkek ve dişi için aynıdır: ﺪ ﺟ ﻭ den → ﹶﺃ ﹶﻛ ﹶﻞden → ﺢ ﺘ ﹶﻓden → ﺎﺪﻧ ﺟ ﻭ ﺎﹶﺃ ﹶﻛ ﹾﻠﻨ ﺎﺤﻨ ﺘﹶﻓ (Biz-Đkimiz) bulduk yedik açtık ﻢ ﻠﻋ den → ﺎﻤﻨ ﻠﻋ bildik ﺏ ﺷ ﹺﺮ den → ﻨﹶﺎﺷ ﹺﺮﺑ içtik ﺏ؟ ﻢ ﺍﻟﹾﺒﹶﺎ ﺘﺤ ﺘﻫ ﹾﻞ ﹶﻓ Kapıyı açtınız mı? ﺮ ؟ ﺒﺨ ﻦ ﺍﹾﻟ ﺘﻌ ﻤ ﺳ ﻫ ﹾﻞ Haberi işittiniz mi? .ﺮ ﺒﺨ ﻨﹶﺎ ﺍﹾﻟﻤﻌ ﺳ ، ﻢ ﻌ ﻧ Evet haberi işittik. Son iki konuyu özetlersek fiillerin tesniye ve cemi halinin tablosu şöyledir: Cemi Tesniye ﻮﺍﺘﺒﹶﻛ ﻦ ﺒﺘﹶﻛ ﻢ ﺘﺒﺘﹶﻛ ﻦ ﺘﺒﺘﹶﻛ ﻨﺎﺒﺘﹶﻛ ﺎﺘﺒﹶﻛ ﺎﺒﺘﺘﹶﻛ ﺎﺘﻤﺒﺘﹶﻛ ﺎﺘﻤﺒﺘﹶﻛ ﺎﺒﻨﺘﹶﻛ Gâib Gâibe Muhatap Muhâtaba Mütekellim Arapça cümle kuruluşunda fiile birleşik zamirle yani fiil+fail zamirle değil de çocuklar, kızlar, adamlar vb. gibi müstakil olarak gelen fâil, fiilden sonraya kalırsa fiil daima tekil olur. Yani cümle fiil cümlesi olur da fail müstakil olarak çoğul gelse bile başa gelen fiil tekil olur. Sadece fiilin müzekker mi yoksa müennes mi olduğu belirtilir. Bir diğer ifadeyle; fâilin ortada geldiği gâib fiil cümlesinde; fâil bizzat cümlede yer aldığında söz konusu fâil, ister tesniye ister cemi olsun baştaki fiil daima tekil yani müfrettir: .ﺎ ﹶﻥﳊﺼ ﻥ ﺍ ِﹾ ﺘﹶﺎﺖ ﺍﹾﻟﹺﺒﻨ ﺒﻛ ﺭ (Đki kız ata bindi)4. ﻥ ﺁ ﺖ ﻴﺒ()ﹶﺍﹾﻟev) → (ﻥ ﺘـﹶﺎﺒﻴ( )ﹶﺍﹾﻟiki ev), (ﺮﹶﺃ ﹸﺓ ـ)ﹶﺍﹾﻟﻤ (kadın) → (ﻥ ﺮﺃﹶﺗﹶﺎ ﻤ ( )ﹶﺍﹾﻟiki kadın), (ﺟ ﹸﻞ ﺮ ( )ﹶﺍﻟadam) → (ﻥ ﻼ ﺟ ﹶ ﺮ ( )ﹶﺍﻟiki adam), (ﺪ ﻭﻟﹶـ ) (çocuk) → (ﻥ ﻭﻟﹶـﺪﹶﺍ ) (iki çocuk), ( 4 Bir ismi ikil yapmak için müfred (tekil) ismin sonuna ( -) takısı eklenir: ( .ﺎ ﹶﻥﳊﺼ ﺕ ﺍ ِﹾ ﺎﺒﻨﺖ ﺍﹾﻟ ﺒﻛ ﺭ (Kızlar ata bindi). Đsim cümlesinde ise durum farklıdır: Đsim cümlesinde fâil başa geldiğinde ortaya konulan fiil, fâilin durumuna göre ya tesniye ya da cemi olarak çekimli halde gelir: .ﺎ ﹶﻥﳊﺼ ﺘﹶﺎ ﺍ ِﹾﻛﺒ ﺭ ﻥ ﺘﹶﺎﹶﺍﹾﻟﹺﺒﻨ .ﺎ ﹶﻥﳊﺼ ﻦ ﺍ ِﹾ ﺒﻛ ﺭ ﺕ ﺎﺒﻨﹶﺍﹾﻟ (Đki kız ata bindi). (Kızlar ata bindi). Fâil, tesniye ya da cemi olarak bizzat gâib cümlede yer almadığında ise başa gelen fiil tabii ki tesniye ya da çoğul olur: .ﺎ ﹶﻥﳊﺼ ﺘﹶﺎ ﺍ ِﹾﻛﺒ ﺭ .ﺎ ﹶﻥﳊﺼ ﻦ ﺍ ِﹾ ﺒﻛ ﺭ .ﺱ ﺭ ﺪ ﺍ ﺍﻟﺒﻮﹶﻛﺘ Đkisi ata bindi (müennes). Ata bindiler (müennes). Dersi yazdılar (müzekker). Mâzî fiillerle ilgili genel cümle örnekleri: .ﺲ ﻼﹺﺑ ﻤ ﹶ ﻨﹶﺎ ﺍﹾﻟﹶﻟﹺﺒﺴ .ﺤ ﹶﺔ ﺼﹺﻴﻨﹶﺎ ﺍﻟﻨﻤﻌ ﺳ .ﺆﹶﺍ ﹶﻝﻢ ﺍﻟﺴ ﺘﻤ ﻠﻋ .ﻘﹶﺎ ﹶﻝﺮﺗ ﺒﻦ ﺍﹾﻟ ﺘﹶﺃ ﹶﻛ ﹾﻠ .ﺒ ﹶﺔﻘﹺﻴﻮﺍ ﺍﹾﻟﺤﺘﺤﹶﻓ .ﺒ ﹶﺔﻘﹺﻴﺢ ﺍﹾﻟﺤ ﺘﹶﻓ .ﺮ ﹶﺓ ﻢ ﺍﹾﻟ ﹸﻜ ﺘﺒﻌ ﻭ ﹶﻟ ﺼ ﹰﺔ ﻗ ﻢ ﺗﻗﹶﺮﹾﺃ .ﻮ ﹶﺓ ﻬ ﻤﻠﹾﻨﹶﺎ ﺍﹾﻟ ﹶﻘ ﻋ ﻭ ﺦ ﺒﻤ ﹾﻄ ﺧﻠﹾﻨﹶﺎ ﺍﹾﻟ ﺩ .ﻡ ﻮ ﻴﻡ ﺍﹾﻟ ﻦ ﺍﻟﻄﱠﻌﹶﺎ ﺘﻤ ﹾﻠ ﻋ .ﺭ ﹶﺓ ﻮﺖ ﺍﻟﺼ ﻤ ﺳ ﺭ ﻫ ﹾﻞ .ﺭ ﹶﺓ ﻮﺖ ﺍﻟﺼ ﻤ ﺳ ﺭ ، ﻢ ﻌ ﻧ .ﺏ ﺘﹶﺎﻢ ﺍﹾﻟﻜ ﺗﺪ ﺟ ﻭ ﺮ ؟ ﺒﺨ ﻦ ﺍﹾﻟ ﻌ ﻤ ﺳ ﻫ ﹾﻞ Elbiseleri giydik. Nasihatı işittik. Soruyu bildiniz (müz.). Portakalı yediniz (müe.). Çantayı açtılar (müz.). Çantayı açtı. Bir kıssa okudunuz ve top oynadınız. Mutfağa girdik ve kahve yaptık. Bugün yemeği yaptınız. Resmi çizdin mi? (müz.) Evet, resmi çizdim. Kitabı buldunuz (müz.). Haberi işittiler mi? ﺖ ﻨ( )ﹶﺍﹾﻟﹺﺒkız) → (ﻥ ﺘـﹶﺎ( ) ﹶﺍﹾﻟﹺﺒﻨiki kız). Burada tesniye ismin de aynı kurala tabi olduğunu belirtmek ve konu bütünlüğünü bozmamak için verilmiştir. Đsimlerin tesniyesi bahsinde tekrar ayrıntısıyla işleneceğinden sadece örnek gözüyle bakılmalı, ayrıntısı konusuna bırakılmalıdır. .ﺮ ﺒﺨ ﻦ ﺍﹾﻟ ﻌ ﻤ ﺳ ﻢ ﻌ ﻧ ﺐ؟ ﻤﻠﹸﻮﺍ ﺍﻟﹾﻮﹶﺍ ﹺﺟ ﻋ ﻫ ﹾﻞ .ﺏ ﺘﹶﺎﺮﺃﹸﻭﺍ ﺍﹾﻟﻜ ﹶﻗ، ﹶﻻ .ﺮ ﺗﻓﹶﺎﻦ ﺍﻟﺪ ﻤ ﹾﻠ ﺣ .ﺤ ﹶﺔ ﺼﹺﻴﻢ ﺍﻟﻨ ﺘﻌ ﻤ ﺳ .ﺦ ﺒﻤ ﹾﻄ ﻦ ﺍﹾﻟ ﺧ ﹾﻠ ﺩ ﺐ ﻨﻳﺯ ﻭ ﻤ ﹸﺔ ﻃ ﻭ ﻓﹶﺎ ﺸ ﹸﺔ ﻋﹶﺎﺋ .ﺦ ﺒﻤ ﹾﻄ ﺐ ﺍﹾﻟ ﻨﻳﺯ ﻭ ﻤ ﹸﺔ ﻃ ﻭ ﻓﹶﺎ ﺸ ﹸﺔ ﺋﺖ ﻋﹶﺎ ﺧﹶﻠ ﺩ .ﺦ ﺒﻤ ﹾﻄ ﺧﻠﹸﻮﺍ ﺍﹾﻟ ﺩ ﺮ ﻤ ﻋ ﻭ ﺩ ﹲﻝ ﻭ ﻋﹶﺎ ﺪ ﻟﺧﹶﺎ .ﺦ ﺒﻤ ﹾﻄ ﺮ ﺍﹾﻟ ﻤ ﻋ ﻭ ﺩ ﹲﻝ ﻭ ﻋﹶﺎ ﺪ ﻟﺧ ﹶﻞ ﺧﹶﺎ ﺩ .ﻡ ﻦ ﺍﻟﻄﱠﻌﹶﺎ ﺴﹶﺎ ُﺀ ﹶﺃ ﹶﻛ ﹾﻠﹶﺍﻟﻨ .ﻡ ﺴﹶﺎ ُﺀ ﺍﻟﻄﱠﻌﹶﺎﺖ ﺍﻟﻨ ﹶﺃ ﹶﻛﹶﻠ .ﺮ ﺒﺨ ﻮﺍ ﺍﹾﻟﻤﻌ ﺳ ﺟﹶﺎ ﹸﻝﹶﺍﻟﺮ .ﺮ ﺒﺨ ﺟﹶﺎ ﹸﻝ ﺍﹾﻟﻊ ﺍﻟﺮ ﻤ ﺳ Evet, haberi işittiler. Ödevi yaptılar mı? Hayır, kitap okudular. Defterleri taşıdılar. Nasihatı işittiniz. Aişe, Fatıma ve Zeynep mutfağa girdiler. Aişe, Fatıma ve Zeynep mutfağa girdi. Halit, Adil ve Ömer mutfağa girdiler. Halit, Adil ve Ömer mutfağa girdi. Kadınlar yemeği yediler. Kadınlar yemeği yedi. Erkekler haberi işittiler. Erkekler haberi işitti. OLUMSUZ MAZĐ FĐĐL Öğrendiğimiz mâzî fiilin başına olumsuzlaştırır. Örnek: ﻣﹶﺎ olumsuz takısı (harfu nefy) eklenirse mâzî fiilini ﺖ ﺒﺘ ﹶﻛyazdım ﺖ ﺒﺘﺎ ﹶﻛﻣ ﻮﺍﻠﻤﻋ bildiler ﻮﺍﻠﻤﻋ ﺎﻣ ﻢ ﺘﺑﺷ ﹺﺮ içtiniz ﻢ ﺘﺑﺷ ﹺﺮ ﻣﹶﺎ ﺕ ﺮ ﺼ ﻧ ﻣﺎ yardım etmedin ﻢ ﺗﺮ ﺼ ﻧ ﺎﻣ ﺎﺗﻤﺮ ﺼ ﻧ ﺎ ﻣikiniz yardım etmediniz .ﺏ ﺎﻢ ﺍﹾﻟﺒ ﺘﺤ ﺘ ﻣﹶﺎ ﹶﻓKapıyı açmadınız. .ﺎ ﹶﻥﺤﺼ ﺖ ﺍﹾﻟ ﺑﺮ ﺿ ﻣﹶﺎAta vurmadın. .ﺎ ﹶﻥﺤﺼ ﺖ ﺍﹾﻟ ﺑﺮ ﺿ Ata vurdun. .ﻢ ﺎ ﺍﹾﻟ ﹶﻘﹶﻠﺪﻧ ﺟ ﻭ Kalemi bulduk. .ﻢ ﺎ ﺍﹾﻟ ﹶﻘﹶﻠﺪﻧ ﺟ ﻭ ﺎ ﻣKalemi bulmadık. yazmadım bilmediler içmediniz yardım etmediniz .ﺳﹶﺎﹶﻟ ﹶﺔﺐ ﺍﻟﺮ ﺘﺪ ﻣﹶﺎ ﹶﻛ ﻟﺧﹶﺎ .ﺤﹺﻴ ﹶﻔ ﹶﺔﺮﹶﺃ ﺍﻟﺼ ﺩ ﹲﻝ ﻣﹶﺎ ﹶﻗ ﻋﹶﺎ .ﻢ ﺧ ﹶﺬ ﺍﹾﻟ ﹶﻘﹶﻠ ﻢ ﻣﹶﺎ ﹶﺃ ﺮﺍﹶﻫﹺﻴﹺﺇﺑ .ﺏ ﺘﹶﺎﺖ ﺍﹾﻟﻜ ﺤ ﺘﺠ ﹸﺔ ﻣﹶﺎ ﹶﻓ ﺪﹺﻳﺧ .ﺒ ﹶﺔﻘﹺﻴﺪ ﹶﻥ ﺍﹾﻟﺤ ﺟ ﻭ ﻣﹶﺎ .ﺁ ﹶﻥﻢ ﺍﹾﻟ ﹸﻘﺮ ﺘﻤ ﻣﹶﺎ ﹶﻓ ﹺﻬ ؟5ﺲ ﻣ ﹺ ﺐ ﹶﺃ ﺖ ﺍﻟﹾﻮﹶﺍ ﹺﺟ ﻤ ﹾﻠ ﻋ ﻫ ﹾﻞ .ﺲ ﻣ ﹺ ﺐ ﹶﺃ ﺖ ﺍﻟﹾﻮﹶﺍ ﹺﺟ ﻤ ﹾﻠ ﻋ ﻣﹶﺎ، ﹶﻻ Halit mektubu yazmadı. Adil gazeteyi okumadı. Đbrahim kalemi almadı. Hatice kitabı açmadı. Çantayı bulmadılar. Kur’ân’ı anlamadınız. Dün ödevi yaptın mı? Hayır, dün ödevi yapmadım. ALIŞTIRMALAR 1. Aşağıdaki kelimeleri üçer kere yazınız. ﺐ ﻟ ﺍﹶﻟﻄﱠﺎerkek öğrenci (büyük) ﺒ ﹸﺔﻟ ﺍﹶﻟﻄﱠﺎkız öğrenci (büyük) ﺏ ﻼ ﺍﹶﻟ ﱡﻄ ﱠerkek öğrenciler ﺕ ﺒﹶﺎ ﺍﹶﻟﻄﱠﺎﻟkız öğrenciler ﺘﻼﹶﻣﹺﻴ ﹸﺬ ﺍﹶﻟerkek öğrenciler (küçük) ﺕ ﺘﻠﹾﻤﻴﹺﺬﹶﺍ ﺍﹶﻟkız öğrenciler (küçük) ﺒ ﹸﺔﺘﻤ ﹾﻜ ﹶﺍﹾﻟkütüphane ﺱ ﺮ ﺠ ﹶﺍﹾﻟzil ﺩ ﻭ ﹶﻻ ﹶﺍﹾﻟﹶﺄçocuklar ﻮ ﹸﺓ ﻬ ﹶﺍﹾﻟ ﹶﻘkahve ﻡ ﺍﹶﻟ ﱠﻄﻌﹶﺎyemek ﻑ ﺮ ﻋ bildi, tanıdı ﻱ ﺍﹶﻟﺸﱠﺎçay ﺦ ﺒﻤ ﹾﻄ ﹶﺍﹾﻟmutfak ﻭ ﹶﻥﻟﺪﺎ ﺧHâlit’ler ﻒ ﺼ ﺍﹶﻟsınıf ﺎ ُﺀﻨﺴ ﺍﹶﻟkadınlar ﻓ ﹶﺬ ﹸﺓ ﺍﹶﻟﻨﱠﺎpencere 6 ﺠﹶﺎ ﹸﻥﻔﻨ ﹶﺍﹾﻟfincan ﺕ ﺎﺒﻨ ﹶﺍﹾﻟkızlar ﻢ ﹸﺛsonra 7 ﺎ ﹸﻝﺮﺟ ﺍﹶﻟadamlar ﺕ ﺎﻃﻤ ﻓﹶﺎFatıma’lar ﺒﻜﱢﺮﹰﺍﻣ erken ﺮ ﺪﹺﻳ ﹶﺍﹾﻟﻤmüdür ﺻ ﹶﻞ ﻭ vardı, geldi ulaştı ﻌ ﹶﻞ ﹶﻓyaptı ﺑﹶﻠﻰ evet, bilakis (Olumsuz sorunun cevabı olumlu olduğunda kullanılır). 2. Aşağıdaki cümleleri ikişer kere defterinize yazınız. ﻒ ﺼ ﻦ ﺍﻟ ﺧ ﹾﻠ ﺩ ﻭ ﺱ ﺮ ﺠ ﻦ ﺍﹾﻟ ﻌ ﻤ ﺳ ﺕ ﺘﻠﹾﻤﻴﹺﺬﹶﺍﺍﹶﻟ ﻱ ﻦ ﺍﻟﺸﱠﺎ ﺑﺷ ﹺﺮ ﻢ ﻣﹶﺎ ﻡ ﹸﺛ ﻦ ﺍﻟﻄﱠﻌﹶﺎ ﺎ ُﺀ ﹶﺃ ﹶﻛ ﹾﻠﺴﺍﹶﻟﻨ 5 6 7 (Kız) Öğrenciler zili duydular ve sınıfa girdiler. Kadınlar yemek yediler sonra çay içmediler. (ﺲ ﻣ ﹺ ( )ﹶﺃdün) kelimesi her zaman esre olan mebni (harekesi her zaman aynı olan) zaman zarfıdır. Son harfinin harekesi duruma göre değişmeyen (mebnî) bir kelimedir. Yakında işlenecektir. Nekre kelimelerin sonundaki üstün tenvin, tâ-i merbuta (kapalı ) ﺓhariç elifin üzerine yazılır. ﻮ ﹶﺓ ﻬ ﺍ ﺍﹾﻟ ﹶﻘﺷﺮﹺﺑﻮ ﻢ ﻡ ﹸﺛ ﺮﺟﹶﺎ ﹸﻝ ﹶﺃ ﹶﻛﻠﹸﻮﺍ ﺍﻟﻄﱠﻌﹶﺎ ﺍﹶﻟ ﺘﺎﹶﺑﹰﺎ ؟ﺮﺃﹸﻭﺍ ﻛ ﻭﹶﻗ ﺒ ﹶﺔﺘﻤ ﹾﻜ ﺍ ﺍﹾﻟﻠﻮﺩﺧ ﻫ ﹾﻞ ﻒ ﺼ ﻦ ﺍﻟ ﺧ ﹾﻠ ﺩ ﻭ ﻣﹶﺎ ﺱ ﺮ ﺠ ﻦ ﺍﹾﻟ ﻌ ﻤ ﺳ ﻣﹶﺎ ﻒ؟ ﺼ ﻦ ﺍﻟ ﺧ ﹾﻠ ﺩ ﻤﺎﹶﺫﹶﺍ ﻣﹶﺎﻟ ﺱ؟ ﺮ ﺠ ﻢ ﺍﹾﻟ ﺘﻌ ﻤ ﺳ ﹶﺃ ﻣﹶﺎ ﺱ ﺮ ﺠ ﻨﹶﺎ ﺍﹾﻟﻤﻌ ﺳ ، ﺑﻠﹶﻰ ﻒ؟ ﺼ ﻦ ﺍﻟ ﺧ ﹾﻠ ﺩ ﻫ ﹾﻞ ﻣﹶﺎ ﻒ ﺼ ﻦ ﺍﻟ ﺧ ﹾﻠ ﺩ ، ﻰ ﻠﺑ . ﺮ ﺪﹺﻳﺧ ﹶﻞ ﺍﹾﻟﻤ ﺩ ﻒ ؟ ﺼ ﺧ ﹶﻞ ﺍﻟ ﺩ ﻦ ﻣ ﺐ؟ ﻟﻌ ﹶﻞ ﺍﻟﻄﱠﺎ ﻣﺎﹶﺫﹶﺍ ﹶﻓ ﻒ ﻭﹶﻗ ﻭ ﺮ ﺪﻳ ﻤ ﻑ ﺍﹾﻟ ﺮ ﻋ Erkekler yemek yediler sonra kahve içtiler. Kütüphaneye girdiler ve bir kitap okudular mı ? Zili duymadılar ve sınıfa girmediler (müe). Niçin sınıfa girmediler? Zili duymadınız mı? (müz.) Evet (bilakis), duyduk. Sınıfa girmediler mi ? Evet (bilakis) girdiler. Sınıfa kim girdi? Müdür girdi. Öğrenci ne yaptı? Müdürü tanıdı ve ayağa kalktı. 3. Aşağıdaki cümle kuruluşlarını tercüme ediniz. .ﺱ ﺭ ﺪ ﻮﺍ ﺍﻟﺘﺒﺎ ﹸﻝ ﹶﻛﺮﺟ ﺍﹶﻟ .ﺎ ﹶﻥﺤﺼ ﻮﺍ ﺍﹾﻟﺮﺑﺏ ﺿ ﻼ ﺍﹶﻟ ﱡﻄ ﱠ .ﺰ ﺒﺨ ﻭ ﹶﻥ ﺃ ﹶﻛﻠﹸﻮﺍ ﺍﹾﻟﻟﺪﺎﺧ .ﻢ ﹶﻗﻠﹶﻤﹰﺎ ﺗﺪ ﺟ ﻭ .ﺎ َﺀﻨﹶﺎ ﺍﹾﻟﻤﺷ ﹺﺮﺑ ﻣﹶﺎ، ﹶﻻ .ﻴ ﹶﺬﺘ ﹾﻠﻤﻧﹶﺎ ﺍﻟﺼﺮ ﻧ ﻢ ﻌ ﻧ .ﺰ ﺒﺨ ﹶﺃ ﹶﻛﻠﹾﻨﹶﺎ ﺍﹾﻟ، ﺑﹶﻠﻰ .ﺱ ﺭ ﺪ ﺎ ﺍﻟﻤﻨ ﻠﻋ .ﻢ ﺎ ﺍﹾﻟ ﹶﻘﹶﻠﺪﻧ ﺟ ﻭ .ﺏ ﺎﻢ ﺍﹾﻟﺒ ﺘﺤ ﺘﹶﻓ .ﺦ ﺒﻤ ﹾﻄ ﺎ ﺍﹾﻟﺘﻤﺧ ﹾﻠ ﺩ .ﻡ ﻢ ﺍﻟﻄﱠﻌﹶﺎ ﺘﹶﺃ ﹶﻛ ﹾﻠ -2 -4 -6 -8 -10 -12 -14 -16 -18 -20 -22 -24 .ﺱ ﺭ ﺪ ﻦ ﺍﻟ ﺒﺘﺎ ُﺀ ﹶﻛﻨﺴﺍﹶﻟ .ﺎ ﹶﻥﺤﺼ ﻦ ﺍﹾﻟ ﺑﺮ ﺿ ﺕ ﺎﺒﻨﹶﺍﹾﻟ .ﺰ ﺒﺨ ﻦ ﺍﹾﻟ ﺕ ﹶﺃ ﹶﻛ ﹾﻠ ﺎﻃﻤ ﻓﹶﺎ .ﻦ ﹶﻗﻠﹶﻤﹰﺎ ﺗﺪ ﺟ ﻭ ﺎ َﺀ ؟ﻦ ﺍﹾﻟﻤ ﺘﺑﺷ ﹺﺮ ﻫ ﹾﻞ ﻴ ﹶﺬ ؟ﺘ ﹾﻠﻤﻦ ﺍﻟ ﺗﺮ ﺼ ﻧ ﹶﺃ ﺰ ؟ ﺒﺨ ﻦ ﺍﹾﻟ ﺘﻫ ﹾﻞ ﻣﹶﺎ ﹶﺃ ﹶﻛ ﹾﻠ .ﺱ ﺭ ﺪ ﺎ ﺍﻟﺒﻨﺘﹶﻛ .ﺱ ﺮ ﺎ ﺍﹾﻟ ﹶﻔﺒﻨﻛ ﺭ .ﺏ ﺎﻦ ﺍﹾﻟﺒ ﺘﺤ ﺘﹶﻓ .ﺠﹶﺎ ﹶﻥﻔﻨ ﺎ ﺍﹾﻟﺗﻤﺮ ﺴ ﹶﻛ .ﺭ ﹶﺓ ﻴﺎﺴ ﻦ ﺍﻟ ﺘﺒﻛ ﺭ 4. Aşağıdaki Türkçe cümleleri Arapça’ya çeviriniz. 1. Dersi bildik. 7. Kadınlar ekmeği yediler. 2. Kısrak suyu içti. 8. Adam kısrağa yardım etti. 3. Kapıyı açmadım. 9. Talebeler kapıyı açtılar. -1 -3 -5 -7 -9 -11 -13 -15 -17 -19 -21 -23 4. Çocuk ders yazdı. 10. Suyu içmedik. 5. Kız bir kalem buldu. 11. Kızlar ekmek yemediler. 6. Kız kalemi buldu. 12. Talebe kapıyı açmadı. MÂZÎ FĐĐL ÇEKĐM TABLOSU (AYNEN EZBERLENECEKTĐR) Sona eklenen Fiil-i Mâzî Manası Gramer kaidesine göre deyimi zamir ﺮ ﺼ ﻧ ﺍ ﺍﻭ ﺕ ﺎﺗ ﹶﻥ ﺕ ﺎﺗﻤ ﻢ ﺗ ﺕ ﺎﺗﻤ ﻦ ﺗ ﺕ ﺎﻧ ﺎﻧ ﺮﹶﺍﻧﺼ ﻭﺍﺼﺮ ﻧ ﺕ ﺮ ﺼ ﻧ ﺎﺮﺗ ﺼ ﻧ ﺮ ﹶﻥ ﺼ ﻧ ﺕ ﺮ ﺼ ﻧ ﺎﺗﻤﺮ ﺼ ﻧ ﻢ ﺗﺮ ﺼ ﻧ ﺕ ﺮ ﺼ ﻧ ﺎﺗﻤﺮ ﺼ ﻧ ﻦ ﺗﺮ ﺼ ﻧ ﺕ ﺮ ﺼ ﻧ ﺎﺮﻧ ﺼ ﻧ ﺎﺮﻧ ﺼ ﻧ Yardım etti Müfred müzekker gâib Đkisi yardım etti Tesniye müzekker gâib Yardım ettiler Cemi müzekker gâib Yardım etti Müfred müennes gâibe Đkisi yardım etti Tesniye müennes gâibe Yardım ettiler Cemi müennes gâibe Yardım ettin Müfred müzekker muhatap Đkiniz yardım ettiniz Tesniye müzekker muhatap Yardım ettiniz Cemi müzekker muhatap Yardım ettin Müfred müennes muhâtaba Đkiniz yardım ettiniz Tesniye müennes muhâtaba Yardım ettiniz Cemi müennes muhâtaba Yardım ettim Müfred mütekellim vahde Đkimiz yardım ettik Tesniye mütekellim Yardım ettik Cemi mütekellim Ezberlenecek tablo hali: ﻭﺍﺼﺮ ﻧ ﺮ ﹶﻥ ﺼ ﻧ ﻢ ﺗﺮ ﺼ ﻧ ﻦ ﺗﺮ ﺼ ﻧ ﺮﹶﺍﻧﺼ ﺎﺮﺗ ﺼ ﻧ ﺎﺗﻤﺮ ﺼ ﻧ ﺎﺗﻤﺮ ﺼ ﻧ ﺎﺮﻧ ﺼ ﻧ ﺮ ﺼ ﻧ ﺕ ﺮ ﺼ ﻧ ﺕ ﺮ ﺼ ﻧ ﺕ ﺮ ﺼ ﻧ ﺕ ﺮ ﺼ ﻧ