Raporlu İşçiye Ücret Ödenmesi Gerekir Mi? Okurumuz Yılmaz

Raporlu İşçiye Ücret Ödenmesi Gerekir Mi?
Okurumuz Yılmaz Taştan, "4857 sayılı İş Kanunu'muzun bazı maddelerine yeterince açıklık
getirilmemesi nedeniyle zaman zaman uygulamalarda tereddütler oluşmaktadır. Nitekim 4857
sayılı İş Kanunu'muzun 48. ve 49. maddelerine de yeterince açıklık getirilmemiş olması
nedeniyle tereddütler oluşmuştur. Madde 48'de yer alan "Hastalık nedeni ile çalışılmayan
günlerde Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneği aylık
ücretli işçilerin ücretlerinden mahsup edilir. " hükmü nedeniyle, madde 49'da yer alan "Hasta,
izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylığı tam olarak ödenen aylık
ücretli işçilere 46, 47 ve 48'inci maddenin birinci fıkrası hükümleri uygulanmaz. Ancak
bunlardan ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışanlara ayrıca çalıştığı her gün için bir
günlük ücreti ödenir" hükmü nedeniyle uygulamada farklı görüşlere ve tereddütlere neden
olmaktadır.
Bazı uzmanlar; işçi ücretlerini "Aylık Ücret" ise bunu "Aylık Maktu Ücret" olarak
değerlendirmekte ve işçinin raporlu olduğu sürede ücretinin ve sigorta priminin tam olarak
ödenmesinin zorunlu olduğunu, SGK'dan alacağı geçici iş görmezlik ödeneğinin ise mükerrer
ödeme olmaması için işçi ücretinden mahsup edilmesi gerektiğini belirtmekteler. (48.
maddeye dayanarak) Hatta 49. maddeye dayanarak işçi ay içerisinde çeşitli nedenlerle
çalışmasa dahi (ücretsiz izinli, devamsız, iki gün raporlu vb.) ücretinden kesinti
yapılamayacağı görüşünü savunmaktadırlar.
Bazı hukukçular ise ücretin, "bir emeğin karşılığı olmak zorunda olduğu" nun bir Anayasa
maddesi hükmü olduğunu, dolayısı ile 49. madde de yer alan "Hasta, izinli veya sair
sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylığı tam olarak ödenen aylık ücretli işçilere "
ibaresinin iş sözleşmesinde yer alması durumunda uygulanabilir olduğu konusunda görüş
belirtmekte, 48. madde için ise bir zorunluluk olmadığı görüşünü savunmaktadırlar. Oluşan
bu tereddütlerin giderilmesi için değerli görüşlerinize ihtiyacımız bulunmaktadır.
Çalışanların ücret türünün aylık olması nedeniyle çalışmadığı günler için (ücretsiz izinli,
devamsız, iki gün raporlu vb.) ücretlerinin tam olarak ödenmesi zorunlumudur?
4857/48. maddeye göre geçici iş görmezlik ödeneğinin aylık ücretli işçilerin ücretinden
mahsup edilebilmesi noktasında işverenin bir takdir yetkisi var mıdır?
Yoksa hastalık nedeni ile çalışılmayan günlerde Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından ödenen
geçici iş göremezlik ödeneği aylık ücretli işçilerin ücretlerinden mahsup edilmesi ve sigorta
primlerinin yatırılması zorunlumudur?
İşveren raporlu işçiye iş görmezlik süresi içerisinde ücret ödemez ve iş görmezlik ödeneği
miktarını aylık ücretinden mahsup etmez ve sigorta primi de yatırmaz ise her hangi bir teftiş
esnasında idari pazara cezası ile karşı karşıya kalır mı?" diyor. Esasen uygulamada da en
sıkıntılı konulardan birisine değinmiş okurumuz.
Maktu ücret istisnai bir uygulamadır. İşçinin maktu ücret aldığı, TİS, iş sözleşmesi veya
çalışma şartlarıyla belirlenmiş olması gereklidir. Burada karıştırılmaması gereken en önemli
nokta, ücretin ayda bir kez ödenmesinin ayrı, maktu (kanundaki ifadeyle aylık ücretli) ücretin
ayrı olduğudur. Ücretin ayda bir kez ödenmesi onu maktu hale getirmez. Maktu ücretten
bahsedebilmek için, istisnai bir uygulama olduğundan, yukarıda belirtildiği gibi, TİS, iş
sözleşmesi veya çalışma şartlarıyla belirlenmiş olması gereklidir.
Maktu ücret alınıyorsa, işçiye ücreti her hâlükârda tam ücret ödenecektir; yani çalışmadığı
günlere ilişkin bir kesinti yapılmayacaktır. Sadece iş göremezlik ödeneği alacaksa bu miktar
mahsup edilecektir ki, mükerrerlik olmasın. İşverenin kesinti yapmaması hususu ise, İş
Kanunu bakımından herhangi bir idari para cezasına bağlı kılınmamıştır.
İş Kanunu uyarınca, hastalık nedeni ile çalışılmayan günlerde Sosyal Güvenlik Kurumu
tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneği aylık ücret alan işçilerin ücretlerinden mahsup
edilebilir. Bu düzenleme hastalık nedeni ile çalışılmayan günlerde Sosyal Güvenlik Kurumu
tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinin aylık ücretli işçilerin ücretlerinden mahsup
edilebilmesi noktasında sadece işverene bir takdir yetkisi vermektedir. Açıkça belirtmek
gerekir ki, işverenlerin işçilerin raporlu olduğu sürelerde ücret ödeyip ödemeyecekleri hususu
sözleşmelerle veya toplu iş sözleşmeleriyle ya da işyeri uygulamalarıyla belirlenir. Bu yönde
bir hüküm yoksa işverenlerin ne ilk iki gün için, ne de tüm istirahat süresince ücret ödeme ve
sigortalı bildirme zorunluluğu yoktur. Ancak, işverenler isterse SGK'dan alınan istirahat
parasını işçiden talep ederek işçisinin ücretlerini çalışmamalarına rağmen tam olarak
ödeyebilirler. SGK'dan alınan istirahat parasının işverene iade edilerek ücretin tam olarak
ödenmesi, geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalılara istirahatlı bulundukları devrede fark
ücretlerin ödenmesi veya bu devrede Sosyal Güvenlik Kurumu'nca ödenen geçici iş
göremezlik ödeneği dikkate alınmadan ücretlerin tam olarak ödenmesi durumunda mutlaka
SSK priminin de kesilmesi ve istirahatlı sigortalının SGK'ya bildirimine devam edilmesi
gerekmektedir. Yani, raporlu işçiye ücretinin ödenmesi durumunda sigorta primi de yatırılır.
Maktu ücret olduğu halde hastalık nedeniyle ücret tam ödenmezse, "ücret ödeme" cezası
tatbik edilebileceğini düşünüyorum. Çünkü, maktu ücret olarak yapılan bir sözleşme
bağlayıcıdır. Hatta eksik ücret ödemek işçiye 4857/25/e "İşveren tarafından işçinin ücreti
kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse"
hükmüne göre işçiye haklı nedenle fesih hakkını verir.
10.02.2012
Resul KURT
Dünya Gazetesi