000 a ilk iki sayfa.qxd - Çankaya University Journal of Science and

KRONOLOJ‹ / CHRONOLOGY
TEMMUZ-ARALIK 2009 ARASI TÜRK‹YE VE DÜNYA KRONOLOJ‹S‹
1 Temmuz 2009 Almanya’da 23 May›s 2010 tarihinde yap›lan cumhurbaﬂkanl›¤› seçimini kazanan
Cumhurbaﬂkan› Horst Köhler ikinci dönem görev süresine baﬂlad›. Almanya’da cumhurbaﬂkanlar›, Federal Meclis’ten (Bundestag) 612 milletvekili ile Eyalet Temsilciler
Meclisi (Bundesrat) taraf›ndan belirlenen 612 kiﬂiden oluﬂan ve beﬂ y›lda bir toplanan ‘Bundesversammlung’ adl› kurul taraf›ndan seçiliyor. 23 May›s’taki seçimde
1,224 kurul üyesi alfabetik s›raya göre oy kullanm›ﬂt›. Almanya Cumhurbaﬂkan›
Köhler, yap›lan seçimde, ikinci beﬂ y›ll›k dönem için gerekli ço¤unlu¤u almay› baﬂarm›ﬂt›. H›ristiyan Demokrat Birli¤i (Christlich Demokratische Union Deutschlands
[CDU]) aday› Köhler 613 oy al›rken, en güçlü rakibi Sosyal Demokrat Parti (Sozialdemokratische Partei Deutschlands [SPD]) aday› Gesine Schwan 503 oyda kalm›ﬂt›.
1 Temmuz 2009 Avrupa Birli¤i (AB) müzakerelerinde s›n›r sorunu yaﬂad›¤› komﬂusu Slovenya taraf›ndan veto edilen ve ekonomik krizde zorlanan H›rvat lideri Ivo Sanader ans›z›n istifa edince ülke baﬂs›z kald›.
1 Temmuz 2009 En a¤›r do¤al element olan uranyumun varl›¤›na iliﬂkin bulgular, Ay’da ilk defa saptand›.
1 Temmuz 2009 Fransa’da yaklaﬂ›k 9 ay sürecek ‘Türkiye Mevsimi’ etkinlikleri bugün resmen baﬂlat›ld›. Kültür Bakan› Ertu¤rul Günay ve Fransa Kültür Bakan› Frederic Mitterrand etkinliklerin baﬂlamas› dolay›s›yla ortak bas›n toplant›s› düzenledi. Günay, yo¤un ilgi
gösterilen bas›n toplant›s›nda, bu etkinliklerin Frans›zlar›n baz› ön yarg›lar› aﬂarak
Türkiye’yi tan›malar›na daha çok f›rsat verece¤ini söyledi. Etkinliklerin iki ülke aras›ndaki al›ﬂveriﬂ ve birliktelikleri teﬂvik edece¤ini kaydeden Günay, yeni iﬂbirliklerine de temel at›laca¤›n› kaydetti. ‘Türkiye Mevsimi’nin komiserlerinden ‹KSV Genel
Müdürü Görgün Taner “Oryantal Türkiye yerine Avrupa’n›n orta¤› Türkiye’yi iﬂaret
etmek, tüm renkleri ve hatta çeliﬂkileriyle bugünkü Türkiye’yi anlatmak istiyoruz,”
dedi. Fransa’da ‘Türkiye Mevsimi’ kapsam›nda Türkiye ile ilgili dört yüz etkinlik düzenlenecek.
1 Temmuz 2009 Sanayi Bakan› Nihat Ergün Türkiye’nin krizden en az etkilenen ülke oldu¤unu iddia
ederken Ekonomik Kalk›nma ve ‹ﬂbirli¤i Örgütü (Organisation for Economic Co-operation and Development [OECD]) ve ‹ngiliz The Economist dergisi Türkiye’nin ‘dünyada en kötü performans› gösteren üçüncü ülke’ oldu¤unu aç›klad›. Türkiye ekonomisi 2009 y›l›n›n ilk çeyre¤inde geçen y›l›n ayn› dönemine göre %13.8 küçüldü. Ekonomi, ‹kinci Dünya Savaﬂ›’n›n sonunda 1945’te ise %15.3 küçülmüﬂtü. Ekonominin tüm
ana sektörleri frene basarken, hane halk› tüketim harcamalar› da 2001 krizindekinden
fazla darald›. ‹ki çeyrek art arda küçülen Türkiye durgunlu¤a girmiﬂ oldu.
1 Temmuz 2009 Türkiye’de ihracat geçen y›l›n ayn› dönemine göre %34 azald›. Türkiye ‹hracatç›lar
Meclisi (T‹M) verilerine göre, Türkiye’nin 2009 y›l› Haziran ay› ihracat›, geçen y›l›n
ayn› dönemine oranla %32.8 oran›nda azald›.
1 Temmuz 2009 Türkiye’nin Avrupa Birli¤i (AB) üyeli¤ine destek veren ülkelerin baﬂ›nda gelen ‹sveç,
AB dönem baﬂkanl›¤›n› 6 ayl›k süre için devrald›. ‹sveç Baﬂbakan› John Fredrik Reinfeldt 1 Ocak 2010’a kadar devam edecek dönem baﬂkanl›¤› s›ras›nda öncelikli olarak, iklim de¤iﬂikli¤i, çevre sorunlar› ile birlikte dünya ile birlikte Avrupa ülkelerini de etkisine alan ekonomik kriz ve iﬂsizli¤in azalt›lmas› konular›na öncelik verece¤ini aç›klad›.
Çankaya University Journal of Humanities and Social Sciences, 7/1 (May›s 2010), ss.279–403.
© Çankaya Üniversitesi ISSN 1309-6761 Printed in Turkey
280
KRONOLOJ‹
2 Temmuz 2009 Uzayda, Güneﬂ’ten 500 kat daha fazla kütleye sahip bir kara delik bulundu. Nature
dergisinin 2 Temmuz 2009 tarihli 460 numaral› say›s›nda yay›mlanan bir araﬂt›rmada, kara deli¤in Avrupa Uzay Ajans›’n›n (European Space Agency [ESA]) uydusu
XMM-Newton taraf›ndan tespit edildi¤i belirtildi. Araﬂt›rmada, bu yeni tip kara deli¤in ‘süperkütleye’ sahip kara delikler zincirinin ‘kay›p halkas›n›’ teﬂkil etti¤inin düﬂünüldü¤ü kaydedildi. Kütlesi birkaç milyon Güneﬂ kütlesiyle birkaç milyar Güneﬂ
kütlesi aras›nda de¤iﬂen süperkütleli kara delikler ço¤u galaksinin merkezinde bulunuyor. Araﬂt›rmay› yapanlardan ve Toulouse’daki uzay ›ﬂ›n›m› araﬂt›rmalar merkezinde görevli Frans›z astrofizikçi Didier Barret’ye göre, süperkütleli kara deliklerin
nas›l oluﬂtu¤u bilinmiyor. Barret, “Bir varsay›ma göre bu tip kara delikler daha küçük kara deliklerin bir araya gelmesinden de ortaya ç›km›ﬂ olabilir,” diye konuﬂtu.
Araﬂt›rmaya göre, HLX-1 ad› verilen kara delik Dünya’ya 290 milyon ›ﬂ›k y›l› uzakl›kta, ESO 243-49 adl› galaksinin çevresinde bulundu.
2 Temmuz 2009 ABD Baﬂkan› Barack Obama’n›n göreve baﬂlamas›ndan sonra Amerikan güçlerinin
Afganistan’da Taliban’a karﬂ› ‘Hançer Operasyonu’ olarak adland›r›lan ilk büyük sald›r›s› Helmand vilayetinde baﬂlad›. 4,000 asker ile 650 Afgan asker ve polisinin kat›ld›¤› sald›r›n›n havadan da desteklendi¤i bildirildi.
2 Temmuz 2009 Dünya Bankas› (World Bank) Baﬂkan› Robert Bruce Zoellick finansal piyasalar›n istikrara yönelik mesajlar verdi¤ini belirterek, “ancak geliﬂmekte olan ülkeler, krizin
etkisini tam olarak yeni yeni hissediyorlar,” dedi.
2 Temmuz 2009 Eski bir Bosnal› S›rp polisi Damir Ivankoviç 1992-1995 Bosna Savaﬂ› s›ras›nda
200’den fazla Boﬂnak ve H›rvat’›n katledilmesinde rol ald›¤› gerekçesiyle 14 y›l hapis cezas›na çarpt›r›ld›.
2 Temmuz 2009 H›rvatistan Cumhurbaﬂkan› Stjepan “Stipe” Mesiç’in baﬂbakanl›k görevine atad›¤›
muhafazakâr Jadranka Kosor ülkenin ilk kad›n baﬂbakan› oldu.
2 Temmuz 2009 Merkez Bankas› Baﬂkan› Durmuﬂ Y›lmaz, y›l›n ikinci çeyre¤inde yurtiçi talebin göreli olarak istikrar kazanabilece¤ini ve son çeyrekten itibaren büyümenin pozitif rakamlara geçece¤ini söyledi.
2 Temmuz 2009 Uluslararas› Atom Enerjisi Kurumu (International Atomic Energy Agency [IAEA])
baﬂkanl›¤›na Japonya temsilcisi Yukiya Amano seçildi.
2 Temmuz 2009 Uluslararas› yat›r›m bankas› Merrill Lynch, petrol fiyatlar›n›n k›sa vadede düﬂebilece¤ini aç›klad›. ﬁirket taraf›ndan haz›rlanan ‘Küresel Enerji Raporu’na göre, petrol fiyatlar›ndaki yükseliﬂ geçici nitelikte bulunuyor.
3 Temmuz 2009 ABD ve ‹srail ordular›nca yo¤un olarak kullan›lan seyreltilmiﬂ uranyumu yasaklayan
ilk ülke Belçika oldu.
3 Temmuz 2009 Cumhurbaﬂkan› Abdullah Gül, Devlet Bakan› Cemil Çiçek ve Adalet Bakan› Sadullah Ergin’i Çankaya Köﬂkü’ne ça¤›rarak ‘askere sivil yarg›’ düzenlemesini sordu.
TÜS‹AD ise ülkedeki gerilimin ekonomik krizi gölgede b›rakmas›na tepkili.
3 Temmuz 2009 Durgunluk enflasyonu frenlemeye devam ediyor. Üst üste iki çeyrek küçülen, teknik
olarak durgunlu¤a giren Türkiye ekonomisi %15.8’e ulaﬂan iﬂsizlik oran›yla bu durumunu pekiﬂtirirken do¤al olarak enflasyon da yaﬂam›yor. Enflasyon Haziran ay›nda
TÜFE'de %0.1, ÜFE'de %0.9 artt›. Y›ll›k enflasyon TÜFE’de %5.7 oldu. Merkez
Bankas› enflasyonun Haziran ay› sonunda %6.8 olaca¤›n› öngörmüﬂtü.
3 Temmuz 2009 Gebze-‹zmir aras›n› 3.5 saate indirecek olan 6 milyar dolar de¤erindeki otoyolun yap›lmas› onayland›.
CHRONOLOGY
3 Temmuz 2009 Rusya Avrupa Birli¤i’nin (AB) planlad›¤› ve ortaklar› aras›nda Türkiye’nin de bulundu¤u Nabucco Projesi’ne rakip olarak ortaya koydu¤u ‘Güney Ak›m Projesi’ne Türkiye’nin de kat›lmas›n› istedi.
3 Temmuz 2009 The Banker dergisi taraf›ndan aç›klanan ‘Dünyan›n En Büyük 1000 Bankas›’ s›ralamas›nda ‹ﬂ Bankas› 101’inci, Akbank 106’›nc› oldu. 15 Türk bankas›n›n girdi¤i listesinin ilk s›ras›nda J. P. Morgan yer ald›.
3 Temmuz 2009 Türkiye Giyim Sanayicileri Derne¤i (TGSD) Baﬂkan› Ahmet Nakkaﬂ krizde sektörden 3,000 kadar firman›n kapand›¤›n› belirterek 3,000 ﬂirketin daha kapanabilece¤i
uyar›s›nda bulundu.
3 Temmuz 2009 Uluslararas› Do¤ay› Koruma Birli¤i’nin (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources [IUCN]) haz›rlad›¤› rapora göre, geçen 500 y›l içerisinde
800’den fazla hayvan ve bitki türünün nesli tükendi. Raporda 16,928 türün tükenme
tehlikesi alt›nda oldu¤u belirtildi.
4 Temmuz 2009 Amerikan Devletleri Örgütü (Organization of American States [OAS]), devrik Devlet Baﬂkan› José Manuel Zelaya’n›n göreve iadesi için verdi¤i ültimatomu yerine getirmeyen Honduras’›n üyeli¤ini ask›ya ald›. Honduras’taki darbenin ard›ndan idareyi
ele geçiren askeri yönetim, darbeyi k›nayan OAS’den ayr›ld›.
4 Temmuz 2009 Ekonomik krizin çevrimiçi oyun sektörünü olumlu yönde etkiledi¤ini ve geliﬂimine
katk› sa¤lad›¤›n› belirten sektör temsilcileri, bu belirsiz ortamda evde daha çok vakit
geçiren ve ucuz e¤lence aray›ﬂ›na giren tüketicinin pazar› 60 milyon dolar seviyesine
ç›kaca¤› görüﬂünde olduklar›n› belirttiler.
4 Temmuz 2009 Güneﬂ’te son bir y›l›n en büyük patlamas› tespit edildi.
4 Temmuz 2009 Kuzey Kore 24 saatte 7 kez füze denemesinde bulundu. Güney Kore Genelkurmay
Baﬂkanl›¤›, bu sabah 6 füze denemesi yapan Kuzey Kore’nin do¤u k›y›s›ndan bir deneme daha yapt›¤›n› aç›klad›. Güney Kore devlet haber ajans› Yonhap’›n askeri yetkililere dayanarak verdi¤i haberde, Kuzey Kore’nin denedi¤i füzelerin, k›sa menzilli
Scud füzeleri oldu¤u belirtildi. Reuters haber ajans›n›n haberinde de, füzelerin 400500 kilometre menzili bulundu¤u belirtildi. Güney Kore ve Japonya, Kuzey Kore’nin
füze denemelerini k›nad›.
4 Temmuz 2009 TBMM Sa¤l›k, Aile, Çal›ﬂma ve Sosyal ‹ﬂler Komisyonu Baﬂkan› Cevdet Erdöl, 19
Temmuz’dan itibaren kamuya aç›k tüm kapal› mekânlarda sigara içilmesini yasaklayan yasan›n durdurulmas›n›n ya da ertelenmesinin söz konusu olmad›¤›n› aç›klad›.
Erdöl uygulaman›n ‘sigara yasa¤›’ de¤il, ‘temiz hava özgürlü¤ü’ oldu¤unu söyledi.
4 Temmuz 2009 Türk Hava Yollar› (THY) Yönetim Kurulu Baﬂkan› Candan Karl›tekin, THY’nin Çin
yap›m› 60-70 kiﬂilik jet uçaklardan alabilece¤ini söyledi.
5 Temmuz 2009 Çin’deki Shinjang (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi’nin baﬂkenti Urumçi’de Uygurlar
ve Hanlar aras›nda ç›kan olaylarda Çin polisinin müdahalesi sonucu 197 kiﬂi hayat›n› kaybetti. Çin polisi olaylar nedeniyle 1400’den fazla kiﬂiyi tutuklad› ve bölgede soka¤a ç›kma yasa¤› ilan edildi.
5 Temmuz 2009 Ayl›k iﬂ ve ekonomi dergisi Capital taraf›ndan dört y›ld›r gerçekleﬂtirilen ‘Türkiye’nin En De¤erli Markalar›’ araﬂt›rmas›na bu y›l ilk kez kat›lan Türk Telekom 1.6
milyar dolarl›k de¤eri ile birinci oldu. Turkcell, 1.5 milyar dolarl›k marka de¤eri ile
ikinci olurken, onu 1.3 milyar dolarla Arçelik izledi.
5 Temmuz 2009 Belçika’da doktorlar dünyada ilk kez kalp krizi geçiren bir hastan›n kemik ili¤inden
elde edilen dokuyu kalbe nakletmeyi baﬂard›.
281
282
KRONOLOJ‹
5 Temmuz 2009
5 Temmuz 2009
5 Temmuz 2009
6 Temmuz 2009
6 Temmuz 2009
6 Temmuz 2009
6 Temmuz 2009
Bulgaristan’da yap›lan seçimlerde hükümetin büyük orta¤› Bulgar Sosyalist Partisi
(Bulgarska sotsialisticheska partiya [BSP]) seçimlerden baﬂar›s›z ç›kt›. Yolsuzluk ve
ekonomik krizden bezmiﬂ Bulgarlar seçimlerde tam sa¤a çark etti. 6.8 milyon seçmenin %60’l›k kat›l›m oran› sa¤lad›¤› seçimler, ülkeyi oniki y›ld›r yöneten Sergei Dmitrievich Stanishev liderli¤indeki Bulgar Sosyalist Partisi (BSP) koalisyonuna nokta
koyarken, seçimin galibi, devrik diktatör Todor Hristov Zhivkov’un eski korumas› ve
Sofya Belediye Baﬂkan› Boyko Metodiev Borisov’un liderli¤indeki Bulgaristan’›n
Avrupal› Geliﬂimi ‹çin Halk Partisi (Grazhdani za evropeisko razvitie na Bulgariya
[GERB]) oldu. Böylelikle sol koalisyondan umdu¤unu bulamayan Bulgar halk› merkez sa¤a kayd›. Baﬂkan Borisov, seçim kampanyas› döneminde ülkenin yaﬂad›¤› en
büyük sorunun Bulgaristan’da yaﬂayan Türkler, Çingeneler ve emekliler oldu¤unu
söyleyerek tepkileri üzerine çekmiﬂti.
Hasankeyf’deki kurtarma kaz›lar› kapsam›nda ilk defa bir höyük kaz›ld› ve bölge tarihini onbeﬂ bin y›l öncesine götüren buluntulara rastland›.
‹ngiltere merkezli araﬂt›rma ve dan›ﬂmanl›k kurumu Oxford Business Group Türkiye ekonomisinin küresel kriz nedeniyle bask› alt›nda oldu¤unu, ancak gelecek y›l toparlanmaya baﬂlayabilece¤ini bildirdi. Türkiye ekonomisinin, bu y›l %5.0-5.5 düzeylerinde küçülebilece¤inin belirtildi¤i raporda faiz oranlar›ndaki indirim ile iç talebi
canland›r›c› ve özel sektörün yükünü hafifletici teﬂvik paketleri sonucunda ekonominin gelecek y›l %2.6 büyüme oran›n› yakalayabilece¤i belirtildi.
ABD Baﬂkan› Barack Obama’n›n Moskova ziyareti s›ras›nda ABD ve Rusya nükleer baﬂl›kl› silâhlar›n yar› yar›ya azalt›lmas›n› kararlaﬂt›rd›.
Askerlere sivil yarg› yolu açan ve bu nedenle kamuoyunda tart›ﬂma yaratan Ceza Muhakemesi Kanunu’nda (CMK) de¤iﬂiklik öngören yasay› inceleyen Cumhurbaﬂkan› Abdullah Gül, bu yasa ile ayn› dönemde TBMM’den geçen beﬂ di¤er yasay›
da—‘Gümrük Kanunu ile Baz› Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde De¤iﬂiklik Yap›lmas›na Dair Kanun,’ ‘Kat Mülkiyeti Kanununda De¤iﬂiklik Yap›lmas›na ‹liﬂkin Kanun,’ ‘Yüksekö¤retim Kurumlar› Teﬂkilat› Kanununda De¤iﬂiklik Yap›lmas›na Dair Kanun,” “Türkiye Cumhuriyeti Hükümetiyle ‹slam Konferans› Örgütüne Ba¤l› ‹slam Ülkeleri ‹statistik, Ekonomik ve Sosyal Araﬂt›rmalar ve E¤itim Merkezi (SESRIC) Aras›nda Ankara/Oran Diplomatik Sitede Arsa Tahsisine ‹liﬂkin Protokolün Onaylanmas›n›n Uygun Bulundu¤una Dair Kanun’ ile ‘Banka Kartlar› ve Kredi Kartlar› Kanununda De¤iﬂiklik Yap›lmas› Hakk›nda Kanun’—onaylad›. Cumhurbaﬂkan› Gül’ün kredi kartlar› yasas›n› onaylamas›, kredi kart› ücreti yasaklanmad›¤›
için yasan›n veto edilmesini isteyen Tüketici Birlikleri’ni hayal k›r›kl›¤›na u¤ratt›.
Çin’in güneyindeki ya¤›ﬂlar›n ard›ndan ondan fazla eyalette meydana gelen y›l›n en
ﬂiddetli sel felaketinde yetmiﬂbeﬂ kiﬂi öldü.
Çin’in kuzeybat›s›ndaki Shinjang (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi’nin merkezi
Urumçi’de Çinliler ile Uygur Türkleri aras›nda meydana gelen etnik çat›ﬂmalar
Çin’in di¤er kentlerine de yay›lmaya baﬂlad›. Çin’in resmi haber ajans› bölgede ç›kan
olaylarda ölü say›s›n›n 140’a yükseldi¤ini, yaral› say›s›n›n da 828 oldu¤unu belirtti.
BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, Çin ve ﬂiddete dönüﬂen iç sorunlar›n baﬂ gösterdi¤i di¤er ülkelerin, sivil halk›n güvenli¤ini ve hayat›n› korumak için azami özen göstermesi gerekti¤ini söyledi.
CHRONOLOGY
6 Temmuz 2009 Garanti Bankas› finans dünyas›n›n en önemli yay›nlar›ndan Euromoney dergisi taraf›ndan ‘Orta ve Do¤u Avrupa’n›n En ‹yi Yönetilen ﬁirketi’ seçildi.
6 Temmuz 2009 Kocaeli’nin Çay›rova ilçesinde kurulu Anadolu Isuzu Otomotiv Sanayi ve Ticaret
Aﬁ’de üretime 20 Temmuz’a kadar ara verdi.
6 Temmuz 2009 Papa Benedictus XVI (Joseph Alois Ratzinger) 8 Temmuz tarihinde ‹talya’da toplanacak G-8 liderlerine küresel finans kurallar›n› yeniden yazmalar› ve yoksullar› ekonomik krizin etkilerinden korumalar› ça¤r›s›nda bulundu. Papa, ‹talya Baﬂbakan› Silvio Berlusconi’ye yazd›¤› mektupta, liderlerden, “Afrika’n›n ve az geliﬂmiﬂ ülkelerin
sesini dinlemesini,” istedi. Papa, ekonomik krizin sadece aﬂ›r› yoksulluktan ç›kmay›
umanlar için de¤il, ayn› zamanda di¤erlerinin de yoksullaﬂmas› konusunda gerçek bir
risk oldu¤unu ifade etti.
6 Temmuz 2009 Paris Belediye Baﬂkan› Bertrand Delanoe, Paris Belediye Saray›’nda düzenlenen törende yönetmen Nuri Bilge Ceylan’a kentin simgesel ‘Büyük Madalya’s›n› sundu.
Paris Belediyesi taraf›ndan ilk kez 1911 y›l›nda oluﬂturulan ödül, Paris halk›na sanatsal aç›dan katk›da bulunan kiﬂilere veriliyor.
6 Temmuz 2009 Türk-‹ﬂ Genel Baﬂkan› Mustafa Kumlu, Baﬂbakan Recep Tayyip Erdo¤an’›n, “Buyursunlar greve gitsinler,” sözleri üzerine, “Biz her zaman toplu iﬂ sözleﬂmelerinin
masa baﬂ›nda bitirilmesini isteriz. Henüz ilgili bakanla görüﬂmelerimiz sürerken, Baﬂbakan’dan gelen ‘vermiyorum, greve git’ yaklaﬂ›m› e¤er bir restse biz bu resti de görürüz,” dedi. Kumlu, yapt›¤› aç›klamada, kamuda sözleﬂmesi olan 270 bin iﬂçinin, aileleriyle birlikte yaklaﬂ›k 1 milyon insan›n alt› ayd›r toplu iﬂ sözleﬂmelerinin imzalanmas›n› bekledi¤ini vurgulad›.
6 Temmuz 2009 Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i (TOBB) taraf›ndan ç›kar›lan Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ‘2008 ve 2009 Y›llar› May›s Ay› ve Ocak-Haziran Dönemi Kurulma, Tasfiyeye Girme ve Kapanma ‹statistikleri’ni aç›klad›. Buna göre, Türkiye’de, 2009 y›l›n›n Ocak-Haziran döneminde, yeni kurulan ﬂirket say›s›nda geçen y›l›n ayn› dönemine göre %24.1, kapanan ﬂirket say›s›nda ise %0.1 oran›nda azalma oldu.
7 Temmuz 2009 3 ayl›k ÖTV indirimi binek otomobil sat›ﬂlar›n› artt›rd›. Binek otomobilde y›l›n ilk 6
ay›ndaki sat›ﬂlar, 2008’in ayn› dönemine göre %15.4 artarak 190 bine dayand›.
7 Temmuz 2009 AKP Grup Baﬂkanvekili Bekir Bozda¤ askerlerin sivil mahkemelerde yarg›lanmas›n› öngören düzenlemenin ‘Anayasa’ya uyum’ amac›yla yap›ld›¤›n› savundu.
7 Temmuz 2009 Çin’in Shinjang (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi’nde Han milliyetinden Çinlilerle
Uygurlar›n taﬂl›-sopal› çat›ﬂmaya girmesi gerilimi t›rmand›rd›; gece soka¤a ç›kma yasa¤› ilan edildi. Urumçi’de 1434 kiﬂinin tutukland›¤› bildirildi.
7 Temmuz 2009 Dünya’n›n en büyük dört denetim ﬂirketinden biri olan Deloitte’›n ‘Tüketici Ürünleri Sektörünün Küresel Güçleri 2009’ raporunda dünyadaki 250 büyük üretici aras›na
Arçelik 134’üncü, Vestel 194’üncü ve Goldaﬂ Kuyumculuk 200’üncü s›radan girdi.
7 Temmuz 2009 Michael Jackson’un ailesi taraf›ndan Los Angeles kenti Beverly Hills mezarl›¤›nda
yap›lan cenaze törenine çok say›da ünlü kat›ld›. Töreni dünyada yüz milyonlarca insan izledi.
7 Temmuz 2009 Newcastle Üniversitesi ve NorthEast England Stem Cell Institute araﬂt›rmac›lar›ndan
kurulan ekibi yöneten profesör Karim Nayernia yeni bir teknik kullanarak erkek XY
kromozomu taﬂ›yan embriyodan al›nan kök hücreden laboratuarda insan spermi ürettiklerini belirtti. Bilim adamlar›, yasalar izin vermedi¤i için bu üretilen spermin yu-
283
284
KRONOLOJ‹
7 Temmuz 2009
7 Temmuz 2009
8 Temmuz 2009
8 Temmuz 2009
8 Temmuz 2009
8 Temmuz 2009
8 Temmuz 2009
8 Temmuz 2009
8 Temmuz 2009
9 Temmuz 2009
9 Temmuz 2009
9 Temmuz 2009
9 Temmuz 2009
9 Temmuz 2009
murtac›¤›n döllenmesinde ﬂimdilik kullan›lamayaca¤›n› belirtti ama yasalar›n en k›sa
sürede de¤iﬂtirilip bu tekni¤in erkeklerdeki k›s›rl›¤›n giderilmesi için onaylanaca¤›n›
umduklar›n› da eklediler.
Renault, Bosch ve Mako gibi otomotiv devlerinin faaliyet gösterdi¤i Bursa Organize
Sanayi Bölgesi’nde (OSB) sanayi üretiminde önemli göstergeler olarak kabul edilen
elektrik, do¤algaz ve su tüketimi miktarlar›n›n kriz öncesi de¤erlerine yaklaﬂt›¤› aç›kland›.
Türk-‹ﬂ’in haz›rlad›¤› raporda, ‘çal›ﬂanlar› enflasyona ezdirmedik’ söyleminin, asgari ücret örne¤inde oldu¤u gibi do¤ru olmad›¤› savunuldu. Türk-‹ﬂ’e göre, sigortal› çal›ﬂanlar›n yaklaﬂ›k yar›s›n›n geliri olan asgari ücretle dört kiﬂilik bir aile ancak 22 gün
sa¤l›kl› beslenebildi¤i ve sadece yedi gün insanca para harcayabildi¤i belirtildi.
300,000 kamu iﬂçisi için Türk-‹ﬂ ve hükümet aras›ndaki pazarl›k anlaﬂmayla sona erdi. Buna göre, 2009 y›l› ilk 6 ayda %3, ikinci 6 ayda %5.5 zam yap›lacak, düﬂük ücretler 60 lira art›r›lacak. 2010 y›l›n›n ilk ve ikinci 6 ay›nda %2.5 zam yap›lacak.
Astronomlar, ﬂu ana dek bulunan en uzak süpernovay› (patlayan y›ld›z) keﬂfettiler.
Çin’in Shinjang (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi’nin baﬂkenti Urumçi’deki Uygur isyan› dinmezken, gerilim Çin’deki ana etnik grup Hanlarla etnik çat›ﬂmaya dönüﬂtü.
Urumçi Belediye Baﬂkan› Jerla Isamudin, 5 Temmuz günü baﬂlayan olaylarda 6 Temmuz akﬂam›na kadar 156 kiﬂinin hayat›n› kaybetti¤ini, 1080 kiﬂinin yaraland›¤›n›
söyledi. Kentte 200 kiﬂilik bir grup protesto gösterisi düzenledi.
Ekonomik Kalk›nma ve ‹ﬂbirli¤i Örgütü (Organisation for Economic Co-operation
and Development [OECD]) Genel Sekreteri José Ángel Gurría, hükümetlerin teﬂvik
paketlerini rafa kald›rmalar› durumunda, ekonomik canlanman›n da sona erece¤ini
söyledi. Gurria, “Bugün uygulamakta oldu¤umuz kamu destekli büyüme modelinden,
sürdürülebilir büyüme aﬂamas›na geçmek zorunday›z,” dedi.
‹ngiltere’nin yeni Genelkurmay Baﬂkan› General David Richards, Britanya askerlerinin Afganistan’da 30-40 y›l daha kalabilece¤ini söyledi.
‹talya’n›n L’Aquila kentinde düzenlenen G-8 Zirvesi baﬂlad›. ‹talya Baﬂbakan› Silvio Berlusconi, evsahipli¤ini yapt›¤› G-8 zirvesinde, ekonomik krizin en kötü döneminin geride kald›¤›n› söyledi.
Türkiye ‹statistik Kurumu’nun (TU‹K) aç›klad›¤› sanayi üretim endeksi sonuçlar›na
göre, sanayi üretimi May›s ay›nda 2008 y›l›n›n ayn› ay›na oranla %17.4 azald›.
Amerika’da yay›nlanan Fortune dergisinin her y›l aç›klad›¤› ‘Global 500’ listesinde
Koç Holding ondört basamak birden yükselerek 172’nci s›raya yükseldi.
Dünyan›n önde gelen finans dergilerinden Euromoney taraf›ndan her y›l verilen ‘Mükemmellik Ödülleri’ (‘Awards of Excellence’) sahiplerini buldu. Akbank “Türkiye’nin En ‹yi Bankas›” seçildi.
Gama Enerji taraf›ndan Ürdün’de 1 milyar dolarl›k yat›r›mla gerçekleﬂtirilecek, 325
kilometrelik boru hatt› inﬂaat› projesinin ilk finansman›n tamamland›¤› bildirildi. Gama Enerji Genel Müdürü Özozan, “Amman’›n yaﬂam kalitesini art›raca¤›z,” dedi.
Irak’›n kuzeyindeki Telafer kentinde peﬂ peﬂe düzenlenen iki intihar sald›r›s›nda
otuzdört kiﬂi öldü.
‹ran’da 12 Haziran’daki cumhurbaﬂkanl›¤› seçimlerinde hile iddialar›n›n ard›ndan reform cephesinin gösterileri polisiye tedbirlerle bast›r›lm›ﬂken, koltu¤unu koruyan
CHRONOLOGY
9 Temmuz 2009
9 Temmuz 2009
10 Temmuz 2009
10 Temmuz 2009
10 Temmuz 2009
10 Temmuz 2009
10 Temmuz 2009
10 Temmuz 2009
10 Temmuz 2009
11 Temmuz 2009
11 Temmuz 2009
11 Temmuz 2009
Cumhurbaﬂkan› Mahmoud Ahmadinejad ekibini de¤iﬂtirme ve ülkede reform talebiyle öne ç›kan gençli¤in taleplerine ‘sayg›l› davranmay›’ vaad etti.
‹talya’n›n L’Aquila kentindeki G-8 Zirvesi’nin ikinci gününde Filistin ekonomisini
güçlendirmek amac›yla bir ‘Marshall Plan›’n›n devreye sokulmas›na karar verildi.
Uluslararas› Para Fonu (IMF), dünya ekonomisinin durgunluktan ç›kmaya baﬂlad›¤›n›, fakat ekonomik toparlanman›n yavaﬂ olaca¤›n› belirtti. IMF, 2009-2010 y›l›na ait
büyüme tahminlerini Nisan ay›nda yay›mlad›¤› son raporuna göre 0.6 puan yukar›
çekti.
Azerbaycan’›n Ermeni iﬂgali alt›ndaki Yukar› Karaba¤ bölgesinde ‘Türkiye-Ermenistan ‹liﬂkileri ve Karaba¤ Sorunu’ konulu geniﬂ kat›l›ml› Ermeni Forumu baﬂlad›.
Çin’in Shinjang (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi’nde devam eden olaylarda ölü say›s› 184’e yükseldi.
Hep büyük iﬂletmelerin desteklendi¤ini, küçüklerin göz ard› edildi¤ini savunan Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar› Konfederasyonu (TESK) Baﬂkan› Bendevi Palandöken’in
esnafa destek iste¤ine Devlet Bakan› Ali Babacan, “Devletin imkân› üzerinde uygulama beklemeyin,” yan›t› verdi.
‹talya’n›n L’Aquila kentinde düzenlenen G-8 zirvesinde karbon sal›n›m›n›n azalt›lmas› ve açl›kla savaﬂa 20 milyar dolar ay›rma karar› al›nd›.
May›s 2008’den May›s 2009’a kadarki dönemde tekstil ve haz›r giyimde kapanan iﬂyeri say›s› 8,594 oldu, iﬂini kaybeden say›s› 200 bini aﬂt›. Tüm sektörlerde iﬂyeri kapanma oran› %3 olurken, bu oran tekstilde %17’yi aﬂt›.
Türkiye ‹statistik Kurumu (TÜ‹K) ‘‹malat Sanayiinde E¤ilimler, Haziran 2009’ verilerini aç›klad›. Buna göre, geçen y›l Haziran ay›nda %82.3 olan imalat sanayi kapasite kullan›m oran› bu y›l ayn› dönemde 9.6 puan azalarak %72.7’ye indi. Buna karﬂ›l›k, ayl›k bazda 2.3 puan art›ﬂ görüldü. Bu art›ﬂla Kas›m ay›ndan sonraki en yüksek
kapasite kullan›m›na ulaﬂ›ld›.
Uluslararas› Kriz Grubu (International Crisis Group) son raporunda ABD’nin çekilmesiyle Irak’›n çökece¤ini öngörürken, Kürtlerin Türkiye’ye yönelece¤i tespitini
yapt›. Kürtlerin Araplarla yaﬂamaktansa Türkiye’yi tercih etmesiyle ‘Musul Vilayeti’
formülünün gündeme gelebilece¤i belirtildi.
Cari aç›k Ocak-May›s döneminde %79.5 oran›nda düﬂüﬂle 4.6 milyar dolar oldu.
Merkez Bankas›’n›n aç›klad›¤› ödemeler dengesi verilerine göre, May›s ay›nda d›ﬂ ticaret aç›¤›n›n bir önceki y›l›n May›s ay›na göre %53.1 oran›nda düﬂerek 2.5 milyar
dolara geriledi.
Dünyaca ünlü piyanist ‹dil Biret’in Topkap› Saray›’nda verece¤i konseri bir grup Alperen Ocaklar› üyesi protesto edip engellemeye çal›ﬂt›. Konserden bir gün önce Vakit gazetesinin 10 Temmuz tarihli say›s›nda bu konsere iliﬂkin “Mukaddes Avluda ﬁarap Küstahl›¤›” baﬂl›¤›yla yay›nlanan yaz›, protesto daveti olarak nitelendirildi.
‹ngiltere, Afganistan’da son 24 saat içinde 8 askerinin öldürüldü¤ünü aç›klad›. ‹ngiliz yetkililer, Helmand vilayetinde devriye gezen 5 askerin bombal› sald›r› sonucunda öldü¤ünü bildirdi. Yetkililer, di¤er 3 askerin, yine ayn› bölgede ç›kan çat›ﬂmalarda öldü¤ünü belirtti. Bu rakamlarla birlikte Afganistan’da son 10 gün içinde ölen ‹ngiliz asker say›s› 15’e ç›km›ﬂ oldu. Ölüm haberlerini G-8 zirvesi için bulundu¤u ‹talya’da alan ‹ngiltere Baﬂbakan› Gordon Brown, Afganistan’da kendilerini, “çok zor
bir yaz mevsiminin bekledi¤ini,” söyledi.
285
286
KRONOLOJ‹
11 Temmuz 2009 ‹ran’da ilk kez buza¤› kopyaland›. ‹ran ve Orta Do¤u’da ilk oldu¤u belirtilen kopyalaman›n baﬂar›yla sonuçlanmas› için bilim adamlar›n›n iki y›l boyunca çok say›da
araﬂt›rma ve deney yapt›¤› kaydedildi.
12 Temmuz 2009 ABD Baﬂkan› Barack Obama, Afrika’ya ilk ziyaretini eski Britanya sömürgesi Gana’ya yaparken Ganal›lar ‘Obamania’ f›rt›nas›na kap›ld›. Siyah baﬂkan, baba vatan›
Kenya yerine savaﬂlarla yo¤rulan Afrika’da 1957’de kurulan parlamenter sistemin ard›ndan son onbeﬂ y›lda canl› demokrasisiyle Kara K›ta’ya örnek olan Ghana’y› tercih
ederek di¤erlerine de istikamet verdi.
12 Temmuz 2009 Devlet Bakan› Mehmet Zafer Ça¤layan Latin Amerika ile ticari ve ekonomik iﬂbirli¤i imkânlar›n›n art›r›lmas› amac›yla iﬂadamlar›n›n da dahil oldu¤u 120 kiﬂilik heyetle ﬁili’ye gitti. Heyet yap›lacak görüﬂmelerin ard›ndan Brezilya’ya gidecek.
12 Temmuz 2009 Hindistan’›n do¤usundaki Chhattisgarh eyaletinde Maocu gerillalarla polis aras›nda
ç›kan çat›ﬂmada 49 kiﬂi öldü. Polis yetkilisi Rajendra Kumar Vij gerillalar›n önceki
akﬂam eyaletin Dantevada bölgesinde operasyona haz›rlanan 100’den fazla polise havan topu ve makineli silâhlarla ateﬂ açt›¤›n›, beﬂ saatten uzun süren çat›ﬂmada 24 polisle 25 gerillan›n öldü¤ünü belirtti. Ülkenin 28 eyaletinden do¤usu ve güneyindeki
onüçünde faaliyet gösteren Maocu gerillalar yoksullar›n haklar›n› savunmak için mücadele ettiklerini söylüyor. Bu bölgelerde 10,000 ila 15,000 gerillan›n bulundu¤u san›l›yor. Son iki y›lda ç›kan çat›ﬂmalarda 2,000’e yak›n kiﬂi hayat›n› kaybetti.
12 Temmuz 2009 ‹ﬂçi ve iﬂveren kesimini karﬂ› karﬂ›ya getiren ve kamuoyunda ‘Kiral›k ‹ﬂçi Yasas›’
olarak bilinen yasan›n Cumhurbaﬂkan› Abdullah Gül taraf›ndan veto edilmesinin ard›ndan iﬂveren kesimi “Yasa ç›kmal›,” aç›klamalar›n› sürdürdü. ‹ﬂçi sendikalar›nca
‘Kölelik Yasas›’ olarak da adland›r›lan söz konusu yasan›n Türkiye’ye kiral›k iﬂçi olgusunu getirmesi yüzünden mevcut çal›ﬂan kesiminde iﬂ güvencesini azaltaca¤› öne
sürülmüﬂtü.
12 Temmuz 2009 Somali’nin baﬂkenti Mogadiﬂu’da hükümete ba¤l› güçlerle militanlar aras›ndaki çat›ﬂmalarda 43 kiﬂi öldü.
12 Temmuz 2009 Uluslararas› Para Fonu (IMF) Türkiye’nin di¤er ülkeler gibi küresel krizden etkilendi¤ini, ancak Türk ekonomisinin küresel krize karﬂ› dayan›kl›l›k ve esneklik gösterdi¤ini bildirdi. IMF’in son haz›rlad›¤› analizden derlenen bilgiye göre, Türkiye daha
önce gerçekleﬂtirdi¤i reformlar sonucunda ekonomik ﬂoklara karﬂ› daha esnek bir yap›ya kavuﬂtu. Analizde ekonomisi d›ﬂa aç›k hiçbir ülkenin kaçamad›¤› gibi, Türkiye’nin de bu krizden etkilendi¤i kaydedildi. Ayn› analizde Türkiye’nin öneminin her
geçen gün artt›¤› ve G-20’nin en önemli üyelerinden birisi oldu¤u vurguland›.
13 Temmuz 2009 Avrupa Birli¤i’nin (AB) enerjide Rusya’ya ba¤›ml›l›¤›n› azaltmak amac›n› da taﬂ›yan
ve Hazar do¤algaz›n› Türkiye üzerinden Avrupa’ya taﬂ›yacak 7.9 milyar euroluk ‘Nabucco Do¤algaz Boru Hatt› Projesi’nde dönüm noktas› kabul edilen ‘Hükümetleraras› Anlaﬂma’ taraf ülkelerin baﬂbakanlar›nca Ankara’da imzaland›.
13 Temmuz 2009 ‹srail Baﬂbakan› Benyamin Netanyahu bar›ﬂ görüﬂmelerini yeniden baﬂlatmak için Filistin Yönetimi Baﬂkan› Mahmoud Abbas’a derhal görüﬂme istedi¤ini duyururken,
Avrupa’dan çarp›c› bir aç›klama geldi. AB D›ﬂ Politika ve Güvenlik Politikalar› Yüksek Temsilcisi Javier Solana, ‹srail ve Filistin aralar›nda anlaﬂamazsa Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin kesin bir takvimle Filistin devletini tan›mas› ça¤r›s› yapt›.
CHRONOLOGY
13 Temmuz 2009 Küçük ve Orta Büyüklükteki ‹ﬂletmeler Derne¤i (KOB‹DER) Baﬂkan› Nurettin Özgenç KOB‹’ler için 2006 y›l› sonunda ç›kar›lan 5569 say›l› ‘Anadolu Yaklaﬂ›m›’ kanununun amac›na hizmet edemedi¤ini ileri sürerek, bunun yerine sorunun çözümü için
tüm firmalar› kapsayacak ‘Türkiye Yaklaﬂ›m›’ ad› alt›nda yeniden yap›land›rma yap›lmas› gerekti¤ini söyledi. Özgenç, ‘Anadolu Yaklaﬂ›m›’ kanunundan yürürlü¤e girdi¤i
ve sona erdi¤i 2009 Nisan ay›na kadar 120 firman›n, 200,904 lira ile ‘Finansal Yeniden Yap›land›rma Program›’ (FYYP) çerçevesinde faydalanabildi¤ini belirtti.
14 Temmuz 2009 Ege Bölgesi Sanayi Odas›’n›n (EBSO) yapt›¤› ‘Ege Bölgesi’nin 100 Büyük Firmas›’
çal›ﬂmas›n›n sonuçlar› aç›kland›. Buna göre ilk s›rada Tüpraﬂ yer al›rken, onu Habaﬂ,
Vestel, Petkim ve Philsa izledi. Çal›ﬂman›n sonuçlar›na göre, 2008 y›l›nda 100 büyük
sanayi kuruluﬂunun toplam cirosu 48,4 milyar lira, üretimden sat›ﬂlar› 44 milyar lira
oldu. Toplam 67 firma 2,9 milyar lira kâr bildirirken, bilançolar›nda zarar bildiren 33
firman›n toplam dönem zarar› 766 milyon lira olarak gerçekleﬂti ve zarar cari olarak
bir önceki y›la göre %278 artt›.
14 Temmuz 2009 Finansal kriz nedeniyle zordaki bankalar›na sermaye yard›m› yapmak ve likiditeyi art›rmak için bankalar›na ortak olan ‹ngiltere hükümeti, bu hisseleri satabilece¤inin sinyalini verdi.
14 Temmuz 2009 Rwanda’daki soyk›r›m suçlular›n› yarg›layan Birleﬂmiﬂ Milletler’e ba¤l› ‘Rwanda
için Uluslararas› Ceza Mahkemesi’ (International Criminal Tribunal for Rwanda
[ICTR]) eski Kigali Valisi Tharcisse Renzaho’yu 1994 y›l›ndaki soyk›r›mda 800,000
kiﬂinin öldürülmesinden sorumlu bularak ömür boyu hapis cezas›na çarpt›rd›.
14 Temmuz 2009 Vakit gazetesi yazar› Hüseyin Üzmez’in, “Çocu¤un cinsel istismar› ve cinsel amaçl›
hürriyeti tehdit” suçlar›ndan yarg›land›¤› Bursa 4. A¤›r Ceza Mahkemesi’nce tutuklanmas›na karar verildi.
15 Temmuz 2009 Baﬂbakanl›k Türkiye Acil Durum Yönetimi Genel Müdürlü¤ü Ordu, Artvin ve Bart›n’da meydana gelen sel, su bask›nlar› ve heyelân nedeniyle alt› kiﬂinin hayat›n› kaybetti¤ini, onbir kiﬂinin yaraland›¤›n›, bir kiﬂinin de kayboldu¤unu bildirdi.
15 Temmuz 2009 Dünya Bankas›’n›n (World Bank) Avrupa ve Orta Asya’dan Sorumlu Baﬂkan Yard›mc›s› Shigeo Katsu, Merkez Bankas›’n›n gösterge faizini Kas›m ay›ndan itibaren
800 baz puan indirerek %8.75’e çekmesine ra¤men, Türkiye’nin yat›r›mc›lar için hâlâ çekici oldu¤unu ifade etti.
15 Temmuz 2009 Euro Bölgesi’nde sanayi üretimi May›s ay›nda, geçen y›l›n ayn› dönemine göre %17
geriledi. AB istatistik kurumu Eurostat’›n verilerine göre, onalt› üyeli Euro Bölgesi’nde May›s ay›nda sanayi üretimi y›ll›k bazda en sert daralan ülkeler %23.2’yle Finlandiya, %22.9’la Lüksemburg ve %20.5’le ‹spanya’da yaﬂand›. Büyük ekonomilerden ‹talya’da %19.8, Almanya’da %17.9 ve Fransa’da %13.8 üretim düﬂüﬂü kaydedildi.
15 Temmuz 2009 Maliye Bakanl›¤› bütçe aç›¤›n›n Ocak-Haziran döneminde geçen y›la oranla 13 kat
artarak 23.2 milyar liraya yükseldi¤ini aç›klad›. Ekonomik kriz sürecinde artan kamu
harcamalar› bütçe dengesini bozdu. Bütçede giderler %24.1 artarken gelirler azald›.
15 Temmuz 2009 PricewaterhouseCoopers’›n (PwC) raporuna göre, küresel e¤lence ve medya pazar›
bu y›l %3.9 küçülecek. Türkiye’de ise 2008 y›l› rakamlar› aﬂ›lamayacak.
15 Temmuz 2009 Tahran-Erivan seferini yapan Caspian Airlines’a ait bir ‹ran yolcu uça¤› Qazvin yak›nlar›nda düﬂtü. Uçakta bulunan, mürettebat dahil, 168 kiﬂiden kurtulan olmad›. Er-
287
288
KRONOLOJ‹
15 Temmuz 2009
15 Temmuz 2009
16 Temmuz 2009
16 Temmuz 2009
16 Temmuz 2009
17 Temmuz 2009
17 Temmuz 2009
17 Temmuz 2009
17 Temmuz 2009
17 Temmuz 2009
17 Temmuz 2009
18 Temmuz 2009
18 Temmuz 2009
18 Temmuz 2009
menistan Cumhurbaﬂkan› Serzh Sargsyan o gün imzalad›¤› bir kararname ile 16 Temmuz gününü yas günü olarak ilan etti.
Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar› Konfederasyonu (TESK) Genel Baﬂkan› Bendevi Palandöken, küresel krizin piyasalar› daraltmas›yla ayakta kalmakta zorlanan ve her geçen gün bir gün öncesini arayan esnaf›n sigara yasa¤›n›n baﬂlamas›yla daha da olumsuz etkilenece¤ini savundu.
Türkiye-ﬁili Serbest Ticaret Anlaﬂmas› (STA) ﬁili Devlet Baﬂkan› Michelle Bachelet
Jeria huzurunda düzenlenen törenle Devlet Bakan› Zafer Ça¤layan ile ﬁili D›ﬂiﬂleri
Bakan› Mariano Fernandez taraf›ndan imzaland›.
‹ﬂsizlikte art›ﬂ oran› y›l›n önceki aylar›na göre azalarak %14.9 olarak gerçekleﬂti.
Böylece iﬂsiz say›s› 3.6 milyon oldu.
‹zlanda Avrupa Birli¤i (AB) üyesi olmak için resmen baﬂvurusunu yapt›. ‹zlanda D›ﬂiﬂleri Bakanl›¤›’ndan yap›lan aç›klamada, üyelik baﬂvurusunun AB dönem baﬂkanl›¤›n› yürüten ‹sveç’e ve AB’nin Bakanlar Kurulu’na sunuldu¤u bildirildi.
Uluslararas› kredi derecelendirme kuruluﬂu Moody’s Türkiye’de enflasyonun Merkez Bankas›’n›n hedefledi¤i oran›n alt›nda seyredece¤i tahmininde bulundu.
Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) anketine kat›lan banka
yöneticileri GSMH ve cari aç›kta azalma, bütçe aç›¤›nda ise art›ﬂ bekliyor. Ekonomiye iliﬂkin karamsar olan bankac›lar bankac›l›k sektörünün riski, kredi hacmi ve faiz
konusunda iyimserler.
Çin ekonomisi y›l›n ikinci çeyre¤inde %7.9 büyürken y›l›n ilk yar›s›nda dünyan›n önde gelen ekonomileri aras›nda en iyi performans› gösteren ülke oldu.
Endonezya’n›n baﬂkenti Cakarta’da JW Marriott ve Ritz-Carlton otellerine terör sald›r›s› düzenlendi. Sald›r›da ilk belirlemelere göre 9 kiﬂi öldü, 52 kiﬂi de yaraland›.
Merkez Bankas› Para Politikas› Kurulu (PPK) k›sa vadeli faiz oranlar›n› beklentiler
do¤rultusunda yar›m puan düﬂürdü. Ekonomide belirgin bir toparlanman›n olmamas›
halinde ölçülü faiz indirimlerine devam edilece¤i aç›kland›.
Radyo Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) yeni baﬂkan› seçildi. Adalet ve Kalk›nma Partisi kontenjan›ndan aday olan ve dokuz üyeden yedisinin oyunu alan Prof. Dr.
Davut Dursun RTÜK’ün yeni baﬂkan› oldu.
Türk Hava Yollar› (THY) 2009 y›l›n›n ilk alt› ay›nda yolcu say›s›n› geçen y›l›n ayn›
dönemine göre %9.1 art›ﬂla 10.3 milyondan 11.2 milyona yükseltti¤ini aç›klad›.
Birinci Dünya Savaﬂ›’nda çarp›ﬂan askerlerin sonuncusu ve dünyan›n en yaﬂl› adam›
Henry William Allingham 113 yaﬂ›nda öldü.
Devlet Bakan› Zafer Ça¤layan, ﬁili ve Brezilya’y› kapsayan d›ﬂ ticaret seferinin son
bölümü Brezilya’da ‘kötü a¤›rlama’ ﬂoku yaﬂad›. Görüﬂmelerde Brezilya Devlet Petrol ﬁirketi Petrobras’›n Karadeniz’de TPAO ile ortak petrol aramas›n›n önünü açt›klar›n› hat›rlatan Ça¤layan, karﬂ›l›¤›nda TPAO’ya Brezilya’da Petrobras’la petrol aramas› için lisans verilmesi talebinde bulundu. Ça¤layan, bu talebi için önemli bir söz
ald›. Heyetteki TPAO temsilcisine Petrobras’›n CEO’su ile Rio de Janeiro kentinde
bu konuyu görüﬂmesi için randevu verildi.
Garipo¤lu Grubu’nun daha önce Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu (TMSF) ile imzalad›¤› protokol hükümlerine ayk›r› giriﬂimlerde bulunmas› nedeniyle, gruba ba¤l› yetmiﬂ ﬂirketin temettü hariç yönetim ve denetimleri TMSF’ye devredildi. TMSF taraf›ndan yap›lan aç›klamada, “Garipo¤lu Grubu ile 12 A¤ustos 2004 tarihli protokol ve
CHRONOLOGY
19 Temmuz 2009
19 Temmuz 2009
19 Temmuz 2009
19 Temmuz 2009
19 Temmuz 2009
19 Temmuz 2009
19 Temmuz 2009
19 Temmuz 2009
20 Temmuz 2009
20 Temmuz 2009
07 Ocak 2009 tarihli ek protokole göre, grubun TMSF’ye bildirdi¤i tüm varl›klar ipotek alt›na al›nm›ﬂ, mevcut ve yeni giriﬂilecek tüm ticari faaliyetlerin kurumumuzun
bilgisi dahilinde yürütülmesi karara ba¤lanm›ﬂt›. Ancak grubun, protokol hükümlerine ayk›r› olarak TMSF’den mal kaç›rmaya yönelik faaliyetleri tespit edilmiﬂ, yap›lan
tüm uyar›lara ra¤men bu tür iﬂ ve iﬂlemlerinde ›srar etti¤i görülmüﬂtür,” denilmiﬂtir.
Kapsam› geniﬂletilen sigara yasa¤› yürürlü¤e girdi. Düzenlemenin yürürlü¤e girmesiyle e¤lence hizmeti verilen iﬂletmeler ve lokantalar dâhil kamu ve özel hukuk kiﬂilerine ait tüm binalar›n kapal› alanlar›nda tütün ürünleri tüketimi yasakland›.
Alman otomotiv ﬂirketi Volkswagen’in (VW) spor otomobil markas› Porsche’yi tümüyle devralmak istedi¤i bildirildi.
Devlet Bakan› Zafer Ça¤layan bankalar›n hâlâ yüksek faizli kredi verdi¤ini söyleyerek bunu insafla ba¤daﬂmaz olarak niteledi ve “Bankalardan Merkez Bankas›’n›n faiz indirim politikas›na paralel bir uygulama bekliyoruz. Bankalar baz› müﬂterilerine
%12-13 ile kredi kulland›r›yor; bunun genele yans›t›lmas› gerekir. Ortada bir balans
bozuklu¤u var,” dedi.
Hintli otomobil üreticisi Tata’n›n üretti¤i ve 2,500 dolarl›k fiyat›yla dünyan›n en ucuz
otomobili olma ünvan›n› kazanan Tata Nano ilk müﬂterisine teslim edildi.
‹rlanda’da geçirdi¤i yoksul çocukluk dönemini anlatt›¤› Angela’n›n Külleri adl› roman›yla ünlenen Pulitzer ödüllü Frank McCourt 78 yaﬂ›nda öldü.
K›br›s Cumhuriyeti yönetimi Do¤u Akdeniz’i tek tarafl› parselleyerek petrol arama
faaliyetlerine Türkiye’nin sert tepkisi üzerine Amerikan petrol ﬂirketlerini devreye
sokarak karﬂ›l›k vermeye baﬂlad›. Rumlar, Amerikan petrol devi Chevron’un Türkiye’nin tepki gösterdi¤i bölgeyle ilgilendi¤ini ve sismik haritalar› sat›n ald›¤›n› ileri
sürdü. Rum Politis gazetesinin haberine göre, Amerikan Chevron ﬂirketi Rumlar ad›na Do¤u Akdeniz’de sismik çal›ﬂmalar yürüten Norveç ﬂirketi Petroleum Geo-Services’den (PGS) 4,795 kilometre karelik bir alan›n iki boyutlu sismik haritalar›n› 1 milyon euronun üzerinde bir bedel ödeyerek sat›n ald›. Chevron ayr›ca, K›br›s Ticaret
Bakanl›¤›’ndan deprem araﬂt›rmalar› için yap›lan deniz alt›n›n sismik harita raporlar›n› da ald›.
Malatya’da ‘Global Ekonomik Kriz ve Türk Finans Piyasas›na Yans›malar›” konulu
konferansa konuﬂmac› olarak kat›lan BDDK Baﬂkan› Tevfik Bilgin, krize iliﬂkin ﬂu
de¤erlendirmede bulundu. Bilgin krizin psikolojik boyutu oldu¤una dikkat çekerek,
“Bugün benim gözlemledi¤im, köﬂe yazarlar›, gazeteler %70 oran›nda krizi körükler
mahiyette,” dedi.
ﬁehir içi sabit telefon hizmetlerinin 11 May›s’ta rekabete aç›lmas›yla Türk Telekom’a
yeni rakipler ç›kt›; milletleraras› ve ﬂehirleraras› sabit telefon hizmeti vermek üzere
lisans alan firma say›s› 50’yi buldu. Ev ve iﬂyeri sabit telefon aboneleri de 10 Eylül’den itibaren cep telefonu aboneleri gibi numara taﬂ›yabilecek. Yeni dönemde sabit telefon numaralar› 7’den 10 haneye ç›kacak.
Almanya’n›n önde gelen porselen ﬂirketi Rosenthal’i ‹talyan Sambonet ﬂirketi sat›n
ald›.
Dünya Bankas› (World Bank) ve Birleﬂmiﬂ Milletler’e (BM) göre, sa¤l›k ve çal›ﬂma
hayat› üzerinde do¤rudan etkileri bulunan sigara içmenin k›s›tlanmas› ve bunun tüm
kapal› alanlarda etkin bir ﬂekilde uygulanmas›, geliﬂmekte olan ülke ekonomilerine 34 milyar dolarl›k bir tasarruf sa¤l›yor.
289
290
KRONOLOJ‹
20 Temmuz 2009 Petrol Ofisi A. ﬁ.’nin (POAﬁ) kamu ihaleleri yasa¤›na iliﬂkin karar›n yürütmesinin
durduruldu¤u bildirildi.
20 Temmuz 2009 Türkiye Ziraat Odalar› Birli¤i (TZOB) Genel Baﬂkan› ﬁemsi Bayraktar Tar›m Bakan› Mehdi Eker taraf›ndan aç›klanan 2009-2012 y›llar› aras›nda uygulanacak yeni f›nd›k stratejisinin bu haliyle dünya f›nd›k üretiminin %75’ini gerçekleﬂtiren Türkiye’nin söz konusu üstünlü¤ünü kaybetmesine yol açaca¤›n› ileri sürdü. Bayraktar,
“Yeni f›nd›k stratejisi, ülkemiz f›nd›k politikas›n› ve f›nd›k üreticisini olumsuz yönde etkileyecek. F›nd›kta tüccar fiyat› aﬂa¤› çekerek deste¤in bir k›sm›n› çiftçi ile paylaﬂacak. Kararname, ilgili tüm taraflar›n görüﬂleri al›narak yeniden gözden geçirilmeli,” dedi.
21 Temmuz 2009 ‘Mahatma Gandhi Bar›ﬂ Ödülü’ (‘Mahatma Gandhi Peace Award’) bu y›l Myanmar’›n kad›n muhalif lideri Aung San Suu Kyi’ye verildi. Ödül Mahatma Gandhi
Vakf›’n›n bulundu¤u Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Durban kentinde Nobel ödüllü
Daw Aung San Suu Kyi ad›na sürgündeki Burma Baﬂbakan› Thien Win taraf›ndan
kabul edildi.
21 Temmuz 2009 ‹ki hafta önce 1.57’yi gören dolar, 1.51’in de alt›na gerileyerek son yedi ay›n en düﬂük seviyesini gördü. Dolar 1.5070 lira ile 7 Ocak 2009 tarihinden beri en düﬂük düzeyi görürken, finans uzmanlar› 1.52 deste¤inin aﬂa¤› yönde k›r›lmas›n›n ard›ndan
1.50 ve 1.48’li rakamlar›n gündeme gelebilece¤ine dikkat çekti.
21 Temmuz 2009 Otomotiv Sanayii Derne¤i (OSD) taraf›ndan yap›lan aç›klamada Türk otomotiv sanayiinde y›l›n ilk yar›s›nda üretimin küçük kamyonda %96, midibüste %87, büyük
kamyonda ise %86 oran›nda darald›¤› aç›kland›.
21 Temmuz 2009 Uluslararas› Para Fonu (IMF) ‹cra Direktörleri Kurulu üye 186 ülkenin döviz rezervlerini art›rarak küresel ekonomiye likidite sa¤lamak amac›yla 250 milyar dolar eﬂ de¤erli Özel Çekme Hakk› tahsis edilmesini kararlaﬂt›rd›. IMF’den yap›lan aç›klamaya
göre, teklif, nihai onay için IMF Guvernörler Kurulu’na sunulacak. Guvernörler Kurulu’nda %85 ço¤unlukla kabul edilirse, 28 A¤ustos’ta yürürlü¤e girecek. Yeni tahsisin yaklaﬂ›k 100 milyar dolarl›k k›sm› yükselen piyasalar ile geliﬂmekte olan ülkelere gidecek. Düﬂük gelirli ülkeler de 18 milyar dolar›n üzerinde tahsis alacak.
21 Temmuz 2009 Yüksekö¤retim Kurulu (YÖK) ‹mam Hatip Lisesi ve Meslek Lisesi mezunlar›na uygulanan katsay› fark›n› kald›rd›. YÖK’ün bu karar›na karﬂ› ‹stanbul Barosu’nun açt›¤› davada Dan›ﬂtay 8. Dairesi yürütmeyi durdurma karar› verdi.
22 Temmuz 2009 ABD Baﬂkan› Barack Obama Irak’ta süren ﬂiddete karﬂ›n ülkesinin 2011 y›l›n›n sonunda tüm Amerikan askerlerini Irak’tan çekece¤ini söyledi. Irak Baﬂbakan› Nouri
al-Maliki ile Washington’daki Beyaz Saray’da görüﬂmesinin ard›ndan düzenlenen
bas›n toplant›s›nda Baﬂkan Obama, iki ülkenin, karﬂ›l›kl› ç›kar ve sayg› temel al›narak “tam geçiﬂ döneminin ortas›nda olduklar›n›,” söyledi. Ülkesinin Irak’ta kal›c› askeri üsler istemedi¤ini ve Irak topra¤› veya petrol kaynaklar› üzerinde herhangi bir iste¤i olmad›¤›n› ifade eden Obama, geçen ay Irak kentlerinden Amerikan askerlerinin
çekilmesinin, ABD’nin sözünü tutmaya niyetlendi¤inin aç›k bir göstergesi oldu¤unu
kaydetti.
22 Temmuz 2009 ABD Kongresi’nin özel denetçisi Neil Barofsky’nin haz›rlad›¤› rapora göre, 2008
krizinin Amerika’ya maliyeti 4.7 trilyon dolara ulaﬂt›. Faturan›n 24 trilyon dolara kadar ç›kabilece¤i hesaplar›n›n yap›ld›¤› bildirildi.
CHRONOLOGY
22 Temmuz 2009 Almanya, ülkenin en büyük bankas› Deutsche Bank AG içinde yaﬂanan ve So¤uk Savaﬂ dönemindeki Do¤u Almanya’y› hiç de aratmayan bir ‘casusluk ve fiﬂleme skandal›’ ile çalkalan›yor. Deutsche Bank’›n, bir yönetim kurulu üyesi, bir üst düzey yöneticisi, bir hissedar› ve bir gazeteciyi izlemek üzere özel dedektifler tuttu¤u ortaya
ç›kt›. Banka, fiﬂledi¤i dört kiﬂiden teker teker özür dilerken, olaylar›n sorumlusu olarak gördü¤ü iki üst düzey yöneticisinin de iﬂine son verdi.
22 Temmuz 2009 ‹stanbul Sanayi Odas›n›n (‹SO) 2008 y›l› verilerine göre, ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluﬂu’ s›ralamas›nda ilk s›ray› 27,732,000,000 lira üretimden sat›ﬂ hacmiyle
geçmiﬂ y›llarda oldu¤u gibi yine Türkiye Petrol Rafinerileri A. ﬁ. (TÜPRAﬁ) ald›.
TÜPRAﬁ’› 6,249,112,724 liral›k net üretimden sat›ﬂla Elektrik Üretim A. ﬁ. Genel
Müdürlü¤ü (EUAﬁ) izlerken, üçüncü s›ray› 6,006,491,811 lira ile Ford Otomotiv Sanayi A. ﬁ. ald›. ‹hracat s›ralamas›nda ise ilk üçte Tüpraﬂ, Ford Otomotiv ve Oyak Renault yer ald›.
22 Temmuz 2009 Yirmibirinci Yüzy›l’›n en uzun güneﬂ tutulmas› Hindistan’dan baﬂlay›p Çin ve Büyük
Okyanus’un güneyine uzanan bir hat üzerinde gerçekleﬂti. Tam tutulma yaklaﬂ›k 6
dakika 38.8 saniye sürdü.
23 Temmuz 2009 ABD Baﬂkan Yard›mc›s› Joe Biden, BBC’ye yapt›¤› aç›klamada, Afganistan’daki savaﬂ›n ülkesinin ve ‹ngiltere’nin ç›kar›na oldu¤unu söyledi. Joe Biden, Afganistan’da
önlem almad›klar› ve bu ülkedeki soruna bir çözüm bulmad›klar› takdirde, Pakistan
s›n›r›ndaki terör örgütlerinin Avrupa ve ABD’de ﬂiddet olaylar›na yönelebilecekleri
uyar›s›nda bulundu. Afganistan’da son haftalarda ölen yabanc› asker say›s›n›n artmas›, ‹ngiltere'de savaﬂa verilen deste¤e tart›ﬂmaya açm›ﬂt›. Joe Biden ise herﬂeye karﬂ›n Afganistan’da gösterdikleri çabalara de¤di¤ini vurguluyor.
23 Temmuz 2009 Çikolata üreticisi ﬁölen Gaziantep’teki iki fabrikas›n›n ard›ndan 100 milyon dolarl›k yat›r›mla ‹stanbul Silivri’de açt›¤› üçüncü fabrikas›yla unlu mamuller pazar›na da girdi.
23 Temmuz 2009 Demokrat Parti (DP) ve Anavatan Partisi (ANAP) aras›ndaki birleﬂmenin DP çat›s› alt›nda olmas› ve genel baﬂkanl›¤› Hüsamettin Cindoruk’un üstlenmesi kararlaﬂt›r›ld›.
23 Temmuz 2009 Fiat Grubu taraf›ndan 2009 y›l›n›n ilk yar›s›nda tüm dünya çap›nda 1 milyon adedin
üzerinde binek otomobil ve hafif ticari araç sat›ﬂ› gerçekleﬂtirildi¤i aç›kland›.
23 Temmuz 2009 K›rg›zistan’da yap›lan devlet baﬂkanl›¤› seçiminden Devlet Baﬂkan› Kurmanbek Bakiyev galip ç›kt›.
24 Temmuz 2009 ABD Baﬂkan› Barack Obama ülkede ekonomik toparlanman›n 1 trilyon dolarl›k sa¤l›k plan›n›n uygulanmas›na ba¤l› oldu¤unu söyledi. Sa¤l›k hizmetleri sigortas›n›n
maliyeti ABD gayri safi yurtiçi has›las›n›n (GSYH) %17.6’s›na denk geliyor ve söz
konusu proje Amerika’da bütçe aç›klar›nda gelecek on y›l içinde toplam 240 milyar
dolardan fazla bir art›ﬂa yol açacak.
24 Temmuz 2009 Al›ﬂveriﬂ Merkezi Yat›r›mc›lar› Derne¤i (AYD) Baﬂkan› Hakan Kodal Haziran ay›nda 2009 y›l›n›n en yüksek ciro rakam›na ulaﬂ›ld›¤›n› aç›klad›.
24 Temmuz 2009 CarrefourSA Genel Müdürü Guillaume Vicaire 2009 y›l›n›n ilk yar›s›nda yirmisekiz
ma¤aza açt›klar›n›, 2009 sonunda ise bu say›n›n altm›ﬂ ma¤azaya ulaﬂaca¤›n› bildirdi.
24 Temmuz 2009 Gürcistan Devlet Baﬂkan› Mikheil Saak’ashvili’nin Tiflis’e gelen ABD Baﬂkan Yard›mc›s›’ndan yeni silâh istedi¤i iddia edildi. ABD Baﬂkan Yard›mc›s› Joseph Biden
“Ayr›l›kç› bölgeleri geri almak için silâh kullanmay›n; Rusya müdahale eder,” uyar›s› yapt›. Rusya ise, Gürcistan’›n silâhlanmas›na karﬂ› önlem alaca¤›n› duyurdu.
291
292
KRONOLOJ‹
24 Temmuz 2009 ‹ngiltere ekonomisinin y›l›n ikinci çeyre¤inde beklentilerin üzerinde %0.8 darald›¤›
aç›kland›.
24 Temmuz 2009 Porsche Yönetim Kurulu, ‹cra Baﬂkan› Wendelin Wiedeking’i görevinden alarak,
Volkswagen (VW) ile birleﬂmenin yolunu açt›.
24 Temmuz 2009 Türkiye geçen y›l 132 milyar dolarl›k ihracat›yla dünya ihracat liginde bir basamak
atlayarak 32’nci s›raya yükseldi. Dünya ithalat liginde ise bir s›ra gerileyen Türkiye
202 milyar dolarla 20’nci s›raya indi. Dünya Ticaret Örgütü (World Trade Organization [WTO]) verilerine göre, Türkiye geçen y›l %22 art›ﬂla 34 milyar dolara ç›kard›¤› hizmet ihracat›yla da bu alanda dünyada 27’nci s›rada yer ald›.
25 Temmuz 2009 2.5 milyon kay›tl› seçmenin bulundu¤u Kuzey Irak’ta milletvekili ve özerk yönetim
baﬂkanl›k seçimleri yap›ld›. Bu seçim, halk›n seçti¤i ilk baﬂkanl›k ve parlamento seçimleriydi. Irak’›n kuzeyindeki bölgesel seçimde Barzani ve Talabani önemli ölçüde
oy kaybetti. Ancak Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) lideri Mesud Barzani oylar›n
%69.6’s›n› alarak yeniden baﬂkan seçildi.
25 Temmuz 2009 Bakanlar Kurulu’nun 55 ili kapsayacak ﬂekilde 15 ayr› merkezde yeni kalk›nma
ajanslar› kurulmas›na iliﬂkin karar› Resmi Gazete’de yay›mlanarak yürürlü¤e girdi.
Karara göre, Kalk›nma Kurulu, illerin dengeli ﬂekilde temsilini sa¤layacak ﬂekilde
toplam 100 üyeden oluﬂacak. Kalk›nma Kurulu’nda, kamu kurum ve kuruluﬂlar› ile
özel kesim ve sivil toplum kuruluﬂlar› temsil edilecek. Üyeler, 4 y›l için görev yapacak ve bu sürenin sonunda veya ihtiyaç has›l oldu¤unda Bakanlar Kurulu taraf›ndan
yeniden belirlenecek.
25 Temmuz 2009 Do¤an Yay›n Holding vergi cezas›na iliﬂkin hukuki süreçle ilgili aç›klama yaparak
Hürriyet Gazetecilik, Do¤an Gazetecilik, Do¤an Burda hisseleri ile Kanal D ve Star
marka haklar› üzerindeki ihtiyati haciz uygulamas›n›n kald›r›ld›¤›n› belirtti.
25 Temmuz 2009 ‹ran’da Tahran-Meﬂhed aras›nda 153 yolcu taﬂ›yan Air Aria ﬂirketine ait bir yolcu
uça¤› iniﬂ s›ras›nda pistten ç›k›p duvara çarparak durdu; 17 kiﬂi öldü, 19 kiﬂi ise yaraland›.
25 Temmuz 2009 Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu (TMSF) iﬂadam› Halis Toprak’›n 22 ﬂirketinde haciz iﬂlemi baﬂlatt›¤›n› ve iki ﬂirketinin de yönetim ve denetimine el koydu¤unu aç›klad›. Bat›k Toprakbank’›n eski hakim orta¤› Toprak Grubu’nun borçlar›n›n tasfiyesi
için imzalad›¤› 18 Aral›k 2004 tarihli protokol ve 6 ﬁubat 2008 tarihli ek protokol hükümlerini yerine getirmemesi üzerine TMSF yasal takip sürecini h›zland›rmak için
harekete geçti. 80 kiﬂilik TMSF uzmanlar› ‹stanbul, Eskiﬂehir, Bilecik, Ayd›n ve
Kars’taki (Sar›kam›ﬂ) 12 farkl› noktada yerleﬂik bulunan Toprak Grubu’na ba¤l› 22
ﬂirkete girdi.
25 Temmuz 2009 Türkiye Devrimci ‹ﬂçi Sendikalar› Konfederasyonu (D‹SK) Baﬂkan› Süleyman Çelebi “500 büyük firmada ücretlerin toplam maliyetler içindeki pay› 2008’de %11’e indi. Ücretleri düﬂüren, çal›ﬂma saatlerini art›ran ve iﬂ güvencesini ortadan kald›ran politikalara devam edildi¤i takdirde bu pay bo¤az toklu¤u s›n›r›na inecektir,” diye konuﬂtu. Çelebi krizden ç›k›ﬂ için eme¤in maliyet unsuru olarak görülmemesi gerekti¤ini vurgulad›.
25 Temmuz 2009 Yunanistan’›n Kosova’n›n baﬂkenti Priﬂtine’deki ‹rtibat Bürosu ﬁefi Dimitris Moshopulos D›ﬂiﬂleri Bakan› Dora Bakoyani’ye gönderdi¤i raporda Türkiye’nin Kosova’ya
‘kol-kanat’ germesini eleﬂtirdi.
CHRONOLOGY
26 Temmuz 2009 Yay›lmaya devam eden ve 160 ülkeyi etkileyen domuz gribi salg›n› 800 kiﬂinin ölümüne neden oldu.
27 Temmuz 2009 12 y›l önce Tema Vakf› ve Borusan’›n iﬂbirli¤iyle baﬂlayan 2.3 milyon liral›k projeyle Afyonkarahisar’›n Tazlar köyünde tar›msal verimlilik %50 art›r›ld›. Topra¤›n tekrar ekonomiye kazand›r›lmas›yla köyün nüfusu da dört kat›na ç›kt›.
27 Temmuz 2009 Çinli ‘HongKong A and A International’ ﬂirketi en ünlü Bordeaux ﬂaraplar›n›n üretildi¤i üzüm ba¤› ‘Richelieu ﬁatosu’nun ço¤unluk hissesini sat›n ald›.
27 Temmuz 2009 Hazine Müsteﬂarl›¤›’n›n 2009 y›l›n›n Haziran ay›na ait yerli sermayeli firmalar›n yat›r›mlar› ile yabanc› sermayeli firmalar›n yat›r›mlar› için verdi¤i yat›r›m teﬂvik belgeleri Resmi Gazete’de yay›mland›. Buna göre, Haziran ay›nda 162’si imalat, 41’i hizmetler, 17’si madencilik, 14’ü enerji ve 13’ü tar›m sektöründe olmak üzere 247 firma yat›r›m teﬂvik belgesi ald›. Toplam yat›r›m tutar› 1,772,187,500,000 lira olan teﬂvikli yat›r›mlarla 5,642 kiﬂiye istihdam sa¤lanacak. Haziran ay›nda yabanc› sermayeli firmalar›n yat›r›mlar› için de 14 teﬂvik belgesi verildi.
27 Temmuz 2009 Japonya’n›n özellikle güneyinde etkili olan aﬂ›r› ya¤›ﬂlar›n neden oldu¤u sel ve toprak kaymalar› sonucu 10 kiﬂi öldü.
27 Temmuz 2009 Nokia Alman yaz›l›m ﬂirketi Cellity’yi sat›n ald›. Mobil cihaz kullan›c›lar›na kiﬂi listelerini depolama alan› sunan Cellity kullan›c›lar›, kiﬂi listelerindeki kullan›c›lar›n
sosyal a¤lardaki güncellemelerini de görüntüleyebiliyor. Cellity’yi sat›n alan Nokia,
“Acaba kendi Twitter’›n› m› oluﬂturuyor?” ﬂeklinde soru iﬂaretlerini de ak›llara getirdi. Konuyla ilgili net bir aç›klama yapan Nokia yetkilileri ise böyle bir niyetlerinin
olmad›¤›n›, mevcut sosyal a¤ hizmetlerinin iyileﬂtirilmesi için Cellity ﬂirketinin yaz›l›m geliﬂtiricilerinden faydalanmak üzere sat›n al›nd›¤›n› aç›klad›.
27 Temmuz 2009 Türkiye ‹ﬂ Kurumu (‹ﬁKUR) verilerine göre, y›l›n ilk yar›s›nda kurum arac›l›¤›yla
yurt d›ﬂ›na gönderilen iﬂçi say›s› geçen y›l›n ayn› dönemine göre %48.8 azalarak
18,099’a indi.
27 Temmuz 2009 Uluslararas› Af Örgütü (Amnesty International) Myanmar’daki muhalefet lideri Daw
Aung San Suu Kyi’yi en prestijli ödülü olan ‘Vicdan Elçisi’ ödülüne lay›k gördü.
28 Temmuz 2009 ABD Baﬂkan› Barack Obama yönetimi Suriye’ye yönelik ticari yapt›r›mlar› hafifletme karar› ald›.
28 Temmuz 2009 ABD’nin en büyük cep telefonu ﬂirketi Verizon ekonomik durgunlu¤un telekomünikasyon hizmetlerine talebi düﬂürmesi nedeniyle maliyetlerini belirlenen seviyede tutmak için y›l sonuna kadar 8,000 çal›ﬂan›n› iﬂten ç›karaca¤›n› aç›klad›.
28 Temmuz 2009 Alman Commerzbank ‹sviçre’deki Dresdner Bank birimini Liechtensteinl› grup
LGT’ye sataca¤›n› aç›klad›.
28 Temmuz 2009 Bankalararas› Kart Merkezi (BKM) y›l›n ilk alt› ayl›k dönemine iliﬂkin kredi kart› ve
banka kart› kullan›m verilerini aç›klad›. Buna göre, Türkiye’de 2009 y›l›n›n ilk alt›
ayl›k döneminde yerli ve yabanc› kredi kartlar›yla yurt içinde yap›lan iﬂlemlerin cirosu 98 milyar lira oldu.
28 Temmuz 2009 Dünya Borsalar Federasyonu (World Federation of Exchanges [WFE]) verilerine göre, ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas› (‹MKB) y›l›n ilk yar›s›nda %37.5’lik getiri ile
yat›r›mc›s›na en fazla kazand›ran 11. borsa oldu.
28 Temmuz 2009 Kâr amac› gütmeyen Global Witness adl› örgütün raporuna göre, çokuluslu firmalar›n ampul, MP3 çalar, dizüstü bilgisayar, PlayStation gibi yüksek teknoloji ürünlerin-
293
294
KRONOLOJ‹
28 Temmuz 2009
28 Temmuz 2009
28 Temmuz 2009
29 Temmuz 2009
29 Temmuz 2009
29 Temmuz 2009
29 Temmuz 2009
29 Temmuz 2009
29 Temmuz 2009
de kullan›lan baz› de¤erli madenler için yürüttü¤ü ticaret, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki dehﬂetli iç savaﬂ› besliyor. Raporda ülkenin do¤usundaki Kuzey ve
Bat› Kivu’daki kasiterit, volframit, koltan ve alt›n madenlerinin kontrolü için bölgede çeﬂitli taraflar aras›nda oniki y›ld›r silâhl› çat›ﬂma oldu¤u bildirildi.
Küresel krizin ard›ndan Türkiye genelinde günde 2,602 ev ve iﬂyerine haciz amac›yla icra memurlar›n›n gitti¤i tespit edildi. Kamu-Sen’in yapt›¤› araﬂt›rmada her gün ortalama 273 fabrika ve iﬂyerinin kapand›¤› da ortaya ç›kt›.
Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) akaryak›t ürünlerinden al›nan ÖTV’nin
art›r›lmas›, ﬂans oyunlar› has›lat› ve turizm iﬂletmelerindeki KDV düzenlemesi ile de¤erli kâ¤›t bedellerine yap›lan zamlar› yarg›ya taﬂ›d›. TÜDEF zamlar›n iptali istemiyle Dan›ﬂtay’a dava açt›.
Türk Sanayicileri ve ‹ﬂadamlar› Derne¤i (TÜS‹AD) taraf›ndan üç ayda bir yay›mlanan ‘Konjonktür De¤erlendirme Raporu’nda IMF ile anlaﬂmama, bütçe performans›ndaki düﬂüﬂ ve AB pazarlar›nda gecikme nedeniyle 2009 y›l›nda ekonominin %5.2
daralaca¤› tahminine yer verildi.
Afrika ülkesi Nijerya’da Taliban militanlar› ile devlet güçleri aras›nda büyük çat›ﬂmalar yaﬂand›. Nijerya Devlet Baﬂkan› Umaru Musa Yar ülkenin kuzeyinde 150 kiﬂinin öldü¤ünü aç›klad›.
Avrupa Birli¤i (AB), ‹zlanda’n›n 16 Temmuz’da yapt›¤› tam üyelik baﬂvurusunu de¤erlendirmeye baﬂlad›. Küçük ada ülkesi hal-i haz›rda AB yasalar›n›n üçte ikisini benimsemiﬂ durumda. AB yetkililerine göre, Türkiye ve H›rvatistan ile görüﬂmeler devam ederken, ‹zlanda üç y›l içinde tam üye olabilir. Baﬂta dönem baﬂkan› ‹sveç olmak üzere AB ülkelerinin bakanlar› da ‹zlanda’n›n tam üyeli¤ine s›cak bak›yor. ‹zlanda’n›n baﬂvurusunu ilk olarak komisyon de¤erlendirecek. Küresel kriz nedeniyle
ekonomisi çöken ‹zlanda’da son karar› halk verecek. Son kamuoyu yoklamalar› ‹zlandal›lar›n yar›s›n›n AB’ye girmeye karﬂ› oldu¤unu gösteriyor. ‹zlanda, ‘Avrupa
Ekonomik Alan›’ denen grubun içinde. ‹zlandal›lar Schengen üyesi bir ülkeden geldikleri için AB ülkelerine vizesiz girebiliyor.
‹ngiliz petrol devi BP’nin 2009 y›l› ikinci çeyrek kâr› petrol ve gaz fiyatlar›ndaki düﬂme nedeniyle geçen y›l›n ayn› dönemine göre %53 azald›.
‹spanya’da ülkenin kuzeyindeki Burgos kentinde Sivil Muhaf›zlar’›n k›ﬂlas›n› hedef
alan bombal› sald›r›da 22’si kad›n, 6’s› çocuk olmak üzere 46 kiﬂi yaraland›. ‹spanyol ulusal radyosu sald›r›n›n, ETA’n›n (Euskadi Ta Askatasuna) ‘Commando Vizcaya’ adl› grubunun polis taraf›ndan 2008 y›l›nda çökertilmesinden sonra meydana geldi¤ini kaydetti. ‘Commando Vizcaya’ üyelerini tutuklayan polis, Burgos kentindeki
Sivil Muhaf›zlar’›n k›ﬂlas›n› hedef gösteren belgeler bulmuﬂtu. Burgos’taki patlamadan bir gün sonra—30 Temmuz’da—ise Mayorka adas›ndaki Palmanova Sivil Savunma K›ﬂlas›’n›n yak›nlar›nda meydana gelen patlamada 2 kiﬂi öldü. Mayorka’daki
patlaman›n da aynen Burgos’taki patlama gibi, bomba yüklü bir arac›n infilak etmesinden kaynakland›¤› bildirildi.
Microsoft ve Yahoo internette arama motoru ortakl›¤› oluﬂturulmas› konusunda anlaﬂt›.
Sabanc› Üniversitesi Mühendislik ve Do¤a Bilimleri Fakültesi ö¤retim üyesi Hikmet
Budak ve ekibi biyo-yak›t üretimi konusunda yürüttü¤ü çal›ﬂmayla ABD Tar›m ve
Enerji Bakanl›klar› taraf›ndan verilen 1.3 milyon dolarl›k ödülün sahibi oldu.
CHRONOLOGY
29 Temmuz 2009 Türkiye ile Gürcistan 1,000 megavat kapasiteli Borçka-Ah›ska elektrik üretim hatt›
kurmak üzere anlaﬂt›.
29 Temmuz 2009 Venezuela Devlet Baﬂkan› Hugo Chávez Kolombiya hükümetinin Venezuela’n›n
Rusya’dan tanksavar silâhlar› alm›ﬂ oldu¤unu iddia etmesinin ard›ndan Kolombiya
ile diplomatik iliﬂkileri dondurdu.
30 Temmuz 2009 ABD’de ekonomik durgunlu¤un yavaﬂlad›¤› ve ekonominin istikrara kavuﬂmaya baﬂlad›¤› bildirildi. ABD Baﬂkan› Barack Obama ülkesinin ‘durgunlu¤un sonunun baﬂlang›c›n›’ görüyor olabilece¤ini söyledi. Obama, Kuzey Carolina’daki Raleigh ﬂehrindeki bir toplant›da yapt›¤› konuﬂmada, piyasalar›n yükseldi¤ini ve mali sistemin
art›k çökmenin eﬂi¤inde olmad›¤›n› belirterek iﬂ kay›plar›n›n alt› ay önce göreve geldi¤i dönemin yaklaﬂ›k yar›s› seviyesine indi¤ini ifade etti. ABD Merkez Bankas›’n›n
(Federal Reserve) eyaletlerden ald›¤› çeﬂitli ekonomik verilere dayanarak haz›rlad›¤›
29 Temmuz 2009 tarihli Beige Book adl› raporda da “Birçok bölgede, son rapordan
bu yana düﬂüﬂ h›z› yavaﬂlad› ya da ekonomik faaliyet alt seviyede de olsa istikrara kavuﬂmaya baﬂlad›,” denildi.
30 Temmuz 2009 Brisa Bridgestone Sabanc› Lastik Sanayi ve Ticaret A. ﬁ.’de çal›ﬂan 1,176 iﬂçi toplu
olarak on günlük y›ll›k izine ç›kartt›r›larak üretime ara verildi.
30 Temmuz 2009 Do¤an Gazetecilik A. ﬁ. ba¤l› ortakl›¤› Ba¤›ms›z Gazeteciler Yay›nc›l›k A. ﬁ.’yi devralmak suretiyle birleﬂilmesi konusunda gerekli haz›rl›klara baﬂlan›lmas›na karar verildi¤ini duyurdu. Yap›lan aç›klamada ﬂirket yönetim kurulunun sermayesinde %99.99
oran›nda pay sahibi olunan ba¤l› ortakl›k Ba¤›ms›z Gazeteciler Yay›nc›l›k A.ﬁ.’yi
devralmak suretiyle birleﬂilmesi konusunda gerekli haz›rl›klara baﬂlan›lmas›na ve gerekli yasal izinlerin al›nmas›n› takiben birleﬂme sözleﬂmesi ile birlikte birleﬂme iﬂlemlerinin bilahare genel kurulun onay›na sunulmas›na karar verdi¤i kaydedildi.
30 Temmuz 2009 Dünyan›n en çok izlenen spor organizasyonlar›ndan olan Formula 1’de küresel krizin
etkisiyle bu motor sporuna veda eden tak›mlara Honda’dan sonra BMW de eklendi.
30 Temmuz 2009 Elli y›ll›k çorap markas› Berk kayyum yönetiminde geçen bir y›l›n ard›ndan iflâs etti.
‹flas erteleme talep eden Berk’in iflâs›n› ﬂirketin büyük orta¤› ‹stanbul Çorap istedi.
Son bir y›l›n› iflâs masas› taraf›ndan atanan kayyum yönetiminde geçiren Berk Çorap’›n baﬂka ﬂirketlere aktard›¤› Berk isimli ma¤azalar›ndan dördü iflâstan kurtuldu.
30 Temmuz 2009 ‹spanya’da Majorca adas›nda bombal› bir sald›r› meydana geldi. Majorca’daki sald›r›da 2 kiﬂinin öldü¤ü bildirildi.
30 Temmuz 2009 Maraﬂ yak›nlar›nda Türkiye’nin üçüncü ma¤ara kaz›s› olan Direkli Ma¤aras› kaz›lar›nda 3 cm boyunda piﬂmiﬂ topraktan bir kad›n heykelci¤i ortaya ç›kar›ld›. Heykelcik
bilinen ilk piﬂmiﬂ toprak stilize ana tanr›ça olmas›yla birlikte topra¤›n ateﬂle sertleﬂtirilmesi sürecini ve anaerkil yaﬂam gelene¤ini M.Ö. 16,000-12,000 y›llar›na geri götürüyor.
30 Temmuz 2009 Merkez Bankas› (TCMB) krizden ç›k›ﬂla birlikte mali disiplinin kademeli ve güçlü
bir ﬂekilde yeniden tesis edilmesi durumunda, k›sa vadeli faizlerin üç y›l boyunca tek
haneli seviyelerde kalabilece¤ini öngördü¤ünü aç›klad›.
30 Temmuz 2009 NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer Brüksel’de düzenlenen törenle görevine veda etti.
30 Temmuz 2009 Nijerya’da ordunun, Taliban hareketi yanl›s› radikal dinci militanlar›n gitti¤i bir camiyi bombalamas› sonucu ölenlerin say›s›n›n 200 oldu¤u aç›kland›.
295
296
KRONOLOJ‹
30 Temmuz 2009 Türkiye ‹statistik Kurumu (TU‹K) “2009 y›l›n›n ‹kinci Dönem Turizm ‹statistikleri”
sonuçlar›n› aç›klad›. Türkiye’nin 2009 y›l›n›n ikinci çeyrek (Nisan-May›s-Haziran)
turizm geliri geçen y›l›n ayn› dönemine göre % 9.6 oran›nda geriledi.
30 Temmuz 2009 Türkiye, cep telefonlar›nda 3G sistemlerinin kullan›ld›¤› 121’nci ülke oldu. Gece yar›s›ndan itibaren GSM operatörleri 3G hizmeti sunmaya baﬂlad›.
31 Temmuz 2009 ABD’de hükümet yard›m› alan 9 büyük bankan›n 2008’de toplamda 81.4 milyar dolar zarar etmesine karﬂ›l›k ayn› dönem çin çal›ﬂanlar›na 32.5 milyar dolar prim da¤›tt›¤› ortaya ç›kt›. New York Baﬂsavc›s› Andrew Cuomo taraf›ndan haz›rlanan bir raporda, 2008’de toplam 55 milyar dolar devlek deste¤i alan Citigroup ve Merill
Lynch’in 1,400 çal›ﬂana 1 milyon dolar ve üzerinde ikramiye verdikleri belirtilerek,
bu bankalar›n vergi mükelleflerinin paras›n› kulland›klar› kaydedildi. Bank of America (45 milyar dolar), Citigroup (45 milyar dolar), JPMorgan Chase (25 milyar dolar), Well Fargo (25 milyar dolar), Goldman Sachs (10 milyar dolar), Merill Lynch
(10 milyar dolar), Morgan Stanley (10 milyar dolar), Bank of New York Mellon (3
milyar dolar) ve State Street’ten (2 milyar dolar) oluﬂan 9 banka, devletten toplamda
175 milyar dolar yard›m ald›.
31 Temmuz 2009 ABD’nin Saddam Hüseyin’i devirmek için Irak’› iﬂgal etti¤i 2003 y›l›nda bu ülkede
konuﬂlanan Britanya askerleri Irak’tan tamamen çekildi.
31 Temmuz 2009 Gazi Üniversitesi Rektörlü¤ü ile Elektrik ‹ﬂleri Etüd ‹daresi (E‹E) Genel Müdürlü¤ü
ve Ostim Organize Sanayi Bölgesi aras›nda enerji verimli¤i ve yenilenebilir enerji
alan›nda iﬂbirli¤i protokolü imzaland›. Elektrik ‹ﬂleri Etüd ‹daresi Genel Müdürü
Mustafa Kemal Büyükm›hc›, uzun süredir merakla beklenen rüzgar lisanslar›n›n biriki ay içinde verilece¤ini aç›klad›. Büyükm›hc›, 11,600 megavatl›k rüzgar santralinin
2013 y›l›na kadar kurularak sisteme elektrik verilmesini hedeflediklerini söyledi.
31 Temmuz 2009 Irak’›n baﬂkenti Ba¤dat’ta ﬁiilere ait beﬂ camiye düzenlenen bombal› sald›r›da 27 kiﬂinin öldü¤ü, 50 kiﬂinin yaraland›¤› bildirildi.
31 Temmuz 2009 Otomotiv Distribütörleri Derne¤i’nin (ODD) çal›ﬂmas›nda Türkiye’de yeni oto sat›ﬂ›na uygulanan toplam vergi yükünün kiﬂi baﬂ› gelirin 35,000 dolar oldu¤u Danimarka’dan sonra Avrupa’da en yüksek durumda oldu¤u aç›kland›.
31 Temmuz 2009 Türkiye’nin bölgeleraras› geliﬂmiﬂlik farkl›l›klar›n›n azalt›lmas› için ayr›lan 147 milyon Euro bütçeli AB Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyon Program› dahilinde 532
projeden 47 tanesi kabul edildi.
31 Temmuz 2009 Uluslararas› Para Fonu (IMF) bugün aç›klad›¤› ABD ile ilgili y›ll›k raporda ekonomideki keskin daralman›n sona eriyor gibi göründü¤ünü, ancak istihdam ve emlak piyasas›ndaki riskler nedeniyle canlanman›n zaman alaca¤›n› belirtti.
31 Temmuz 2009 Volswagen (VW) küresel ekonomik durgunlu¤un araç sat›ﬂlar›n› olumsuz etkilemesi
nedeniyle bu y›l›n ilk yar›s›nda kâr›n›n geçen y›l›n ayn› dönemine göre %81 azalarak
494 milyon euroya geriledi¤ini aç›klad›. Frans›z otomotiv ﬂirketi Renault ise y›l›n ilk
yar›s›nda 2.71 milyar euro zarar etti. Renault, geçen y›l ayn› dönemde 1.58 milyar euro kâr etmiﬂti. Frans›z üretici, ayn› dönemde gelirlerinin 23.7 milyar eurodan 15.99
milyar euroya geriledi¤ini belirtti. Japon otomotiv ﬂirketi Mazda da küresel ekonomik
durgunlu¤un araç sat›ﬂlar›na talebi düﬂürmesi ve güçlü Japon yeni yüzünden NisanHaziran döneminde 226 milyon dolar zarar etti¤ini aç›klad›. ﬁirket, geçen y›l ayn› dönemde 157 milyon dolar kâr etmiﬂti. Mazda’n›n ayn› dönemde sat›ﬂlar› da %44.5 düﬂüﬂle 4.5 milyar dolar oldu.
CHRONOLOGY
1 A¤ustos 2009 Polis Akademisi’nin ev sahipli¤inde ‹çiﬂleri Bakan› Beﬂir Atalay ile baz› gazetecileri bir araya getiren ‘Kürt Meselesinin Çözümü: Türkiye Modeline Do¤ru’ baﬂl›kl› çal›ﬂtay Ankara’da yap›ld›.
1 A¤ustos 2009 18 Temmuz’da Baﬂbakan Recep Tayyip Erdo¤an’›n konvoyunun ‹stanbul’da Maçka’dan geçiﬂi s›ras›nda, orada yap›lmakta olan Unirock Festivali’nde metalci iﬂareti
yapt›klar› için ‘kamu görevlisine hakaret’ten gözalt›na al›nan beﬂ genç hakk›nda takipsizlik karar› verildi.
1 A¤ustos 2009 1930’lardaki Mo¤ol Komünist tasfiyesi s›ras›nda gömülen Budist hazineleri Gobi
Çölü’nde bulundu.
1 A¤ustos 2009 ABD’de %9.5 olarak aç›klanan iﬂsizlik oran›, son 26 y›l›n en yüksek oran› oldu.
ABD’de ekonomik kriz ve iﬂsizli¤in meyvesini rekor say›da iﬂ baﬂvurusu alan CIA
topluyor. ‹ﬂsizlik oran›n›n A¤ustos ay›nda %9.7’ye yükseldi¤i ABD’de, son 26 y›l›n
en büyük iﬂsizli¤i yaﬂan›yor. AB bünyesinde yer alan ve euro ortak para birimini kullanan ülkelerde ise Temmuz ay›nda aç›klanan rakamlara göre iﬂsizlik oran› %9.5’a,
iﬂsizlerin say›s› da 15.1 milyona ulaﬂt›. Bu, 1999 y›l›ndan beri görülen en yüksek iﬂsizlik oran›. Aylar önce krizi atlatt›klar›n› aç›klayan AB’nin iki büyük devleti durumundaki Fransa ve Almanya’da da iﬂsizlik oranlar› yükselmeye, iﬂsiz say›s› artmaya
devam ediyor. Haziran ay›nda ekonomideki daralmay› aﬂt›¤›n› aç›klayan Fransa’da,
Temmuz ay›nda iﬂsizlik oran› %9.6’dan % 9.8’e ç›kt›. Fransa ile ayn› dönemde krizden ç›kt›¤›n› duyuran Almanya’da da benzer bir tablo göze çarp›yor. Almanya’da
%7.7’lik iﬂsizlik oran›nda düﬂme görülmezken, Almanya ‹ﬂ Bulma Kurumu (Bundesagentur für Arbeit [BA]) taraf›ndan aç›klanan rakamlar iﬂsizli¤in A¤ustos ay› itibariyle %8.3’e kadar t›rmand›¤›n› gösteriyor.
1 A¤ustos 2009 Eski Danimarka Baﬂbakan› Anders Fogh Rasmussen, Türkiye’nin Roj TV ve Hz.
Muhammed karikatürleriyle ilgili tutumu yüzünden baﬂta engellemeye çal›ﬂt›¤› NATO Genel Sekreterli¤i görevine resmen baﬂlad›. Rasmussen önceliklerini ittifak›n
ç›kmaza girdi¤i Afganistan’da Taliban’› yenmek ve AB-NATO iﬂbirli¤ini geliﬂtirmek olarak s›ralad›.
1 A¤ustos 2009 Filipinler’in eski devlet baﬂkan› ve muhalefet lideri Corazon Aquino 76 yaﬂ›nda öldü. Asya k›tas›nda ilk kez kad›n devlet baﬂkan› olan Corazon Aquino, kal›n ba¤›rsak
kanseriyle mücadele ediyordu.
1 A¤ustos 2009 Finans hariç Türkiye ekonomisini oluﬂturan bütün sektörleri kapsayan Capital dergisinin Türkiye’nin en büyük 500 özel ﬂirketini ortaya koyan y›ll›k araﬂt›rmas› Capital500’e göre, ﬂirketlerin toplam reel kârlar› %32 eridi.
1 A¤ustos 2009 Kanser hastal›¤›n›n ölümcül dördüncü aﬂamas›na gelmesine karﬂ›n cezas› ertelenmeyerek cezaevinde tutulan DHKP-C hükümlüsü Güler Zere için çeﬂitli sivil toplum örgütleri Ankara Güvenpark’ta toplanarak eylem yapt›.
1 A¤ustos 2009 NATO’ya karﬂ› eski Sovyet ülkeleriyle acil müdahale gücü kurmaya çal›ﬂan Rusya,
bunun için istedi¤i üssü K›rg›zistan’dan kopard›. Biﬂkek’in ABD’nin Afganistan’daki operasyonlar› için hayati önem arz eden Manas Üssü’nü kapatma karar›ndan dönmesinin ard›ndan, Moskova da K›rg›zistan’da ikinci bir Rus üssünün kurulmas›n› öngören mutabakat zapt›n› bugün imzalad›.
1 A¤ustos 2009 Siyasetin 1955’ten beri iktidardaki muhafazakâr Liberal Demokratlar ve muhalefetteki Demokratlar taraf›ndan sürdürüldü¤ü Japonya’da 30 A¤ustos seçimi öncesi
297
298
KRONOLOJ‹
1 A¤ustos 2009
1 A¤ustos 2009
2 A¤ustos 2009
2 A¤ustos 2009
2 A¤ustos 2009
2 A¤ustos 2009
2 A¤ustos 2009
2 A¤ustos 2009
2 A¤ustos 2009
3 A¤ustos 2009
3 A¤ustos 2009
ABD’nin ‹kinci Dünya Savaﬂ›’nda atom bombas›yla sindirdi¤i ‘emperyal Japon’ ruhunu canland›ran siyasi bir parti sahneye ç›kt›. Mutlulu¤u Gerçekleﬂtirme Partisi pasifist anayasay› çöpe atmay›, Kuzey Kore’ye sald›rmay›, Çin’e karﬂ› silâhlanmay› ve
nüfus patlamas›n› vaat ediyor.
Türkiye ‹statistik Kurumu’nun (TÜ‹K) verilerine göre, Türkiye’nin d›ﬂ ticareti OcakHaziran 2009 döneminde önceki y›l›n ayn› dönemine göre %60.7 azalarak 14.6 milyon dolara geriledi.
Uluslararas› Para Fonu’nun (IMF) haz›rlad›¤› raporda küresel ekonomik krizin ülkelere maliyetinin 10 trilyon dolar› aﬂt›¤› bildirildi. Raporda zengin ülkelerde finansal
sektöre hükümet deste¤inin 9.2 trilyon dolar, geliﬂmekte olan ülkelerde ise 1.6 trilyon
dolar oldu¤u belirtildi. Bu maliyetin yaklaﬂ›k 1.9 trilyon dolarl›k k›sm›n›n nakit destek, di¤er k›sm›n›n ise garantiler ve krediler ﬂeklinde oldu¤u kaydedildi. Finansal kurtarma maliyetlerinin 1.1 trilyon dolar›n›n sermaye deste¤i, 1.9 trilyon dolar›n›n varl›k sat›n al›nmas›, 4.6 trilyon dolar›n›n garantiler ve 2.5 trilyon dolar›n›n likit provizyonu kapsad›¤› ifade edildi. Hükümetlerin, verdikleri bu deste¤in büyük bölümünü,
dünya ekonomisi düzelmeye baﬂlad›¤›nda muhtemelen geri alaca¤›, ancak büyük bütçe aç›klar› ortaya ç›kaca¤› uyar›s›nda bulunuldu.
Amerika’n›n en büyük alkollü içki ﬂirketlerinden biri olan Brown-Forman, Jack Daniel’s, Finlandia Vodka, Southern Comfort, El Jimador Tequila ve baz› likör markalar›n›n sat›ﬂ ve da¤›t›m› için Doluca ile anlaﬂt›.
Ayl›k iﬂ ve ekonomi dergisi Capital bu y›l 12’nci kez haz›rlad›¤› ve A¤ustos say›s›nda sonuçlar›na yer verdi¤i ‘Türkiye'nin En Büyük 500 Özel ﬁirketi’ s›ralamas›nda bu
y›l da ilk s›ray› Tüpraﬂ ald›. Petrol Ofisi ikincili¤ini korurken 2008 y›l›nda üçüncü s›rada yer alan Türk Telekom yerini Shell & Turcas Petrol A.ﬁ.’ne kapt›r›p dördüncülü¤e yerleﬂti.
Daha önce bilinmeyen iki Mozart eseri—bir konçerto ve bir prelüt—Avusturya’n›n
Salzburg ﬂehrinde icra edildi.
Dünyan›n birçok ülkesinde faaliyet gösteren HSBC’nin 2009 y›l›n›n ilk alt› ay›nda 5
milyar dolar kâr elde etti¤i bildirildi.
‹hracat Temmuz ay›nda, 8 milyar 893 milyon dolarla geçen y›l›n ayn› ay›na göre %27
geriledi. Buna karﬂ›n Temmuz, 2009 y›l›n›n en yüksek tutarl› ihracat›n›n yap›ld›¤› ay
oldu.
‹malat sanayinde, bu y›l›n Ocak-Mart döneminde, çal›ﬂan kiﬂi baﬂ›na üretim, geçen
y›l›n ayn› dönemine göre %15.6 azald›.
Nijerya’n›n kuzeyinde askerlerle radikal dinci bir grubun üyeleri aras›nda beﬂ gün süren çat›ﬂmada 780 kiﬂi öldü.
Dine küfretmenin ölümle cezaland›r›ld›¤› Pakistan’da en kalabal›k eyalet olan Pencap’ta, H›ristiyanlar›n Kuran’›n baz› sayfalar›n› kirletti¤ine dair iddialar›n yay›lmas›
üzerine aﬂ›r› dinci Müslümanlar dördü kad›n biri çocuk yedi H›ristiyan’› diri diri yakt›.
‹ran’›n dini lideri Ayatollah Ali Hoseyni Khãmenei ‹ran’da 12 Haziran’daki cumhurbaﬂkanl›¤› seçiminin galibi ilan edilen Mahmoud Ahmadinejad’a ikinci dönem cumhurbaﬂkanl›¤›n› törenle tevdi etti. Ancak, devrim lideri Ruhollah Mousavi Khomeini’nin ailesinden kimsenin kat›lmad›¤› töreni hâlâ kilit görevdeki Akbar Hashemi
Rafsanjani, Seyed Mohammad Khãtamî, Mir-Hossein Mousavi Khameneh ve Mehdi
Karroubi boykot etti.
CHRONOLOGY
3 A¤ustos 2009 Merkez Bankas› baﬂ aﬂa¤› giden dolar kuruna müdahale etme karar› ald›. Bankadan
yap›lan aç›klamada, “‹çinde bulundu¤umuz … sürecin Merkez Bankas›’n›n döviz rezervlerini kuvvetlendirmesi için uygun bir ortam oluﬂturdu¤u de¤erlendirilerek, Ekim
2008’de ara verilen döviz al›m ihalelerine 4 A¤ustos 2009 tarihinden itibaren tekrar
baﬂlan›lmas›na karar verilmiﬂtir. ‹halelerde al›m› yap›lacak tutar günlük 30 milyon
dolar› ihale ve 30 milyon dolar› opsiyon hakk› olmak üzere en fazla 60 milyon dolar
olarak belirlenmiﬂ olup, ihale ile ilgili di¤er koﬂullarda de¤iﬂiklik yap›lmam›ﬂt›r,” denilmiﬂtir.
3 A¤ustos 2009 Sudan’›n güneyinde ç›kan aﬂiret çat›ﬂmalar›nda 161 kiﬂi öldü.
3 A¤ustos 2009 Türkiye ‹statistik Kurumu (TÜ‹K) 2009 y›l› Temmuz ay› ve y›ll›k enflasyon verilerini aç›klad›. TU‹K verilerine göre, TÜFE Temmuz ay›nda %0.3 artarken, ÜFE %0.7
azald›.
4 A¤ustos 2009 ABD Temsilciler Meclisi’nin Ermeni lobisi mensubu 82 milletvekili ABD Baﬂkan›
Barack Obama’ya bir mektup göndererek, Amerikan yönetiminin Türk-Ermeni iliﬂkilerinin normalleﬂtirilmesi ve 1915 olaylar›na iliﬂkin Ermeni iddialar›n›n tan›nmas›
konular›n› birbirinden ay›rmas›n› istedi.
4 A¤ustos 2009 Benetton küresel krize ra¤men en büyük yat›r›m›n› 2009’da Türkiye’ye yapt›.
4 A¤ustos 2009 Bolivya’n›n ilk yerli Devlet Baﬂkan› Evo Morales ülkede 1952’ye dek oy kullanma
hakk› bile bulunmayan yerlilere kendi kendilerini yönetme hakk› veren anayasal reformlar› uygulamaya koydu.
4 A¤ustos 2009 CHP Trabzon Milletvekili M. Akif Hamzaçebi 5018 say›l› Kamu Mali Yönetimi ve
Kontrolü Kanunu gere¤i Maliye Bakanl›¤› ve Devlet Planlama Teﬂkilat›’n›n Haziran
ay› sonunda haz›rlamas› gereken ‘Bütçe Haz›rlama Ça¤r›s› ve eki Bütçe Haz›rlama
Rehberi’ ile ‘Yat›r›m Genelgesi ve eki Yat›r›m Program› Haz›rlama Rehberi’ni bir
ay› aﬂk›n süredir yay›nlamayarak yasan›n ihlal edildi¤ini ileri sürdü.
4 A¤ustos 2009 Çin’in Shinjang (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi’nde 5 Temmuz’da meydana gelen
olaylarla ilgili olarak 83 kiﬂi tutukland›, 718 kiﬂi gözalt›na al›nd›.
4 A¤ustos 2009 Dünyan›n en önemli ‘enerji ekonomisti’ olarak nitelendirilen, Uluslararas› Enerji
Ajans› (UEA) Baﬂ ekonomisti Dr. Fatih Birol petrol kaynaklar›n›n h›zla tükendi¤ini
belirterek, dünyan›n önümüzdeki beﬂ y›lda enerji alan›nda küresel ekonomideki canlanmay› felç edebilecek felaket bir s›k›ﬂmaya ilerledi¤i uyar›s›n› yapt›.
4 A¤ustos 2009 Gösterge ka¤›d› 11 May›s 2011 vadeli tahvilin bugün valörlü iﬂlemlerinde bileﬂik faiz %9.92 ile tarihte ilk kez tek haneye indi.
4 A¤ustos 2009 Kenya Baﬂkan› Mwai Kibaki 4,000 idam mahkûmunun cezas›n› müebbet hapis cezas› olarak de¤iﬂtirdi.
4 A¤ustos 2009 Lehman Brothers’›n bat›ﬂ›yla çöken dünya borsalar› 9 Mart’ta baﬂlatt›¤› ç›k›ﬂ›n› sürdürdü. Krizde 6,400 puana inen dünya borsalar›n›n öncüsü Dow Jones endeksi dün
itibar›yla 9,250 puana f›rlarken, ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas› (‹MKB) 1,972
puan ç›k›ﬂla ﬁubat 2008’den bu yana gördü¤ü en yüksek seviye olan 44,613’e ulaﬂt›.
5 A¤ustos 2009 ABD yetkilileri Baﬂkan Barack Obama’n›n y›lda 250,000 dolardan daha az kazananlar›n vergi yükünü art›rmama yolunda verdi¤i sözü tutaca¤›n› söylediler.
5 A¤ustos 2009 Airbus A320 tipi bir uça¤›n motoru Paris Orly havaliman›nda alev ald›. Olayda 8 kiﬂi yaraland›.
299
300
KRONOLOJ‹
5 A¤ustos 2009 Bankac›l›k Denetleme ve Düzenleme Kurumu’nun (BDDK) yay›nlad›¤› çal›ﬂmaya
göre, bankac›l›k sektörünün y›l›n ilk yar›s›ndaki net kâr› bir önceki y›l›n ayn› dönemine k›yasla %32.6 art›ﬂla 10,980,000,000 lira düzeyinde gerçekleﬂti.
5 A¤ustos 2009 Do¤an ﬁirketler Grubu Holding A. ﬁ., sahibi oldu¤u Petrol Ofisi A. ﬁ. (POAﬁ) hisselerinin k›smen veya tamamen Petrol Ofisi A. ﬁ.’de yönetim orta¤› oldu¤u Avusturya
petrol ﬂirketi OMV Aktiengesellschaft’a (OMV) sat›lmas›na yönelik görüﬂmelere
baﬂlanmas›na karar verildi¤ini aç›klad›.
5 A¤ustos 2009 Dünyan›n en büyük otomobil üreticisi Toyota Haziran sonu itibariyle 819,000,000
dolar zarar etti.
5 A¤ustos 2009 Eski ABD Baﬂkan› Bill Clinton sürpriz bir ziyaretle, nükleer silâh ve füze denemeleriyle ABD’ye her f›rsatta meydan okuyan Kuzey Kore’ye gidip Devlet Baﬂkan› Kim
Jong-il’den özür dileyerek tutuklu iki Amerikan gazetecinin serbest b›rak›lmas›n›
sa¤lad›. Amerikal› kad›n gazeteciler Laura King ve Euna Lee Mart ay›nda Kuzey Kore s›n›r›na fazla yaklaﬂ›nca tutuklanm›ﬂlard›.
5 A¤ustos 2009 Rusya Devlet Baﬂkan› Vladimir Putin’in Ankara ziyareti öncesinde Ankara’ya gelen
Enerji Bakan› Sergei ‹vanovich Shmatko yap›m›n› hükümete yak›n Çal›k Holding’in
üstlendi¤i Samsun-Ceyhan Petrol Boru Hatt› Projesi’ne petrol temin edeceklerini
aç›klad›. Putin’in ziyaretinde Rusya ile Türkiye aras›nda nükleer enerjinin bar›ﬂç›l
kullan›m› konusunda iﬂbirli¤i hükümleri içeren bir protokol imzalanaca¤› da aç›kland›. Nükleer enerji santral ihalesinde sadece Ciner Holding’le konsorsiyum kuran Rus
ﬂirketinin yar›ﬂ›yor olmas› ve petrol ile protokol aç›klamalar›n›n eﬂzamanl› yap›lmas›, ‘Samsun-Ceyhan’a petrol karﬂ›l›¤›nda nükleer santral’ yorumlar›na neden oldu.
6 A¤ustos 2009 AKP Antalya Milletvekili Mehmet Ali ﬁahin üçüncü turda 338 oy alarak TBMM
Baﬂkan› seçildi.
6 A¤ustos 2009 Baﬂbakan Recep Tayyip Erdo¤an ile Rusya Federasyonu Baﬂbakan› Vladimir Putin,
iki ülke aras›nda ‘Gaz Alan›nda ‹ﬂbirli¤i’ ve ‘Petrol Alan›nda ‹ﬂbirli¤i’ protokollerini Ankara’da imzalad›. ‹mza törenine ‹talya Baﬂbakan› Silvio Berlusconi de kat›ld›.
6 A¤ustos 2009 Do¤u komﬂular›yla stratejik iliﬂkilerini yeniden inﬂa etmek isteyen Avrupa Birli¤i
(AB), Polonya ve dönem baﬂkanl›¤›na haz›rlanan ‹sveç'in giriﬂimiyle yeni bir yaklaﬂ›m geliﬂtiriyor. Do¤u Ortakl›¤› projesi, Ermenistan, Azerbaycan, Beyaz Rusya, Gürcistan ve Ukrayna’yla yak›nlaﬂmay› amaçl›yor.
6 A¤ustos 2009 Hiroﬂima Bar›ﬂ An›t› park›ndaki anma törenine bu y›l 50,000 kiﬂi kat›ld›.
6 A¤ustos 2009 ‹ngiliz The Economist dergisi son say›s›nda 29 Temmuz itibariyle piyasa kapitalizasyonu aç›s›ndan ‘Dünyan›n En De¤erli 12 ﬁirketi’ listesini yay›mlad›. Listenin baﬂ›nda Çin Halk Cumhuriyeti’nin PetroChina kuruluﬂu bulunuyor. PetroChina, piyasa de¤erinde önceki y›la göre %46.8 düﬂmesine ra¤men, listedeki birinci s›ray› korudu. Bu
arada, en de¤erli dört ﬂirketin üçünün Çin’e ait olmas› da dikkat çekti.
6 A¤ustos 2009 ‹ranl› yetkililer ‹ran Gazeteciler Birli¤i’nin (Association of Iranian Journalists [AoIJ]) baﬂkent Tahran’daki merkezini kapatt›. Uluslararas› Gazeteciler Federasyonu’nun (International Federation of Journalists [IFJ]) aç›klamas›na göre, silâhl› güvenlik güçleri dün birli¤in baﬂkentteki bürosuna bask›nlar düzenledi. IFJ aç›klamas›nda medyaya ve gazetecilere yönelik tutumun, ‹ran hükümetinin ulusal ve uluslararas› düzeydeki itibar›n› ve konumunu daha da y›pratt›¤› bildirildi. Aç›klamada ülkede halen gözalt›nda tutulan 42 gazetecinin de serbest b›rak›lmas› istendi.
CHRONOLOGY
6 A¤ustos 2009 K›br›s Sorunu’na kapsaml› çözüm bulmak amac›yla ‘Kuzey K›br›s Türk Cumhuriyeti’ (KKTC) Cumhurbaﬂkan› Mehmet Ali Talat ile K›br›s Cumhuriyeti Cumhurbaﬂkan› Dimitris Christofias aras›nda Eylül 2008’de baﬂlayan müzakerelerin ilk turu tamamland›.
7 A¤ustos 2009 Çukurova’n›n Turkcell hisseleri Sonera Holding’e geçti. TeliaSonera Holding, holdingin Çukurova Holding’e karﬂ› açt›¤› tahkim davas›nda hakem heyetinin Çukurova’n›n tüm B Grubu Turkcell Holding A. ﬁ. hisselerini Sonera Holding’e
3,103,761,647 dolar karﬂ›l›¤›nda devretmesine hükmeden ikinci bir k›smi karar verdi¤ini bildirdi.
7 A¤ustos 2009 Irak’›n Musul kentinde bomba yüklü araçla düzenlenen intihar sald›r›s›nda 37 kiﬂi öldü, 276 kiﬂi yaraland›.
7 A¤ustos 2009 Migros’un uluslararas› alandaki markas› Ramstore, Kazakistan’›n en büyük hipermarketini açt›. Ramstore’un Kazakistan’daki toplam 12 ma¤azas›ndan biri Karaganda, biri Çimkent, üçü Astana, yedisi ise Almat› ﬂehirlerinde bulunuyor. Toplam
10,000 metrekarelik alana sahip olan Ramstore Hiper’de, 3’ü farkl› noktalarda konumlanm›ﬂ toplam 27 kasa yer al›yor. Ma¤azada, ‘hiper ucuz’ fiyatlarla, rahat al›ﬂveriﬂ imkan› sa¤layan ma¤aza yerleﬂimiyle yaklaﬂ›k 45,000 ürün çeﬂidi Kazakistanl› tüketicilerle buluﬂtu. Migros Ticaret’ten yap›lacak aç›klamada, 2009’un büyüme odakl› bir y›l olarak geçirilece¤i ifade edilerek, ﬂöyle denildi: “Yurtiçinde haftada 8 ma¤aza açarak ilerleyen, bugün itibar›yla yurtd›ﬂ›nda ve Türkiye genelinde 66 ilde toplam
1,385 ma¤azaya ulaﬂan Migros Ticaret, Ramstore markas› ile de yurtd›ﬂ›nda mevcut
ülkelerde yayg›nlaﬂ›rken, bir yandan da yeni ülkelere ufuk açmay› hedefliyor.”
8 A¤ustos 2009 Filistin lideri Yasser Arafat’›n ölümünden sonra Al-Fatah baﬂkanl›¤›na getirilen Mahmoud Abbas Beytüllahim’de toplanan Al-Fatah’›n kongresinde hareketin baﬂkanl›¤›na yeniden seçildi.
8 A¤ustos 2009 On y›ld›r Deutsche Bank’ta ‘Geliﬂen Piyasalardan Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi’
olarak çal›ﬂan Dal›nç Ar›burnu dünyan›n en büyük yat›r›m bankas› Goldman Sachs’a
‘üst düzey ortak’ olarak geçti.
8 A¤ustos 2009 Türkiye ‹statistik Kurumu’nun (TÜ‹K) verilerine göre, Türkiye’de 2008 y›l›nda
5,665 gazete ve dergi yay›mlan›rken, bu yay›nlar›n %56.2’sini dergiler oluﬂturdu.
9 A¤ustos 2009 Hükümetin krizin etkilerini azaltmak amac›yla ç›kard›¤› teﬂvik paketi kapsam›nda, 15
Mart-15 Haziran tarihleri aras›nda uygulad›¤› ÖTV indirimini kademeli olarak art›rmas› otomobil sat›ﬂlar›n› olumsuz etkiledi.
9 A¤ustos 2009 Kriz döneminde lüks otomobil markalar› y›l›n yedi ayl›k döneminde geçen y›l›n toplam sat›ﬂ rakamlar›na yaklaﬂt›. Üst lüks s›n›fta sat›ﬂlar geçen y›l›n ayn› dönemine göre %6 artt›.
9 A¤ustos 2009 Morakat Tayfunu güneydo¤u Çin’e yaklaﬂt›. 1 milyondan fazla kiﬂi tahliye edildi.
9 A¤ustos 2009 TBMM Baﬂkan› seçilen Mehmet Ali ﬁahin, görevi Köksal Toptan’dan devrald›.
9 A¤ustos 2009 Türkiye’nin 1998’de ç›kt›¤› Uluslararas› Zeytin Konseyi’ne yeniden üye olmas›yla ilgili ﬂartlar uluslararas› anlaﬂmaya ba¤land›.
10 A¤ustos 2009 Irak’›n baﬂkenti Ba¤dat ile Musul kentinde düzenlenen sald›r›larda toplam 41 kiﬂi öldü, 156 kiﬂi yaraland›.
10 A¤ustos 2009 ‹stanbul Serbest Muhasebeci Mali Müﬂavirler Odas›’n›n (‹SMMMO) raporuna göre,
her ay 120-130,000 yeni kiﬂi borcunu ödeyemez duruma düﬂerken toplam rakam 1.6
301
302
KRONOLOJ‹
10 A¤ustos 2009
10 A¤ustos 2009
10 A¤ustos 2009
11 A¤ustos 2009
11 A¤ustos 2009
11 A¤ustos 2009
11 A¤ustos 2009
11 A¤ustos 2009
11 A¤ustos 2009
12 A¤ustos 2009
12 A¤ustos 2009
13 A¤ustos 2009
milyona ç›kt›. Ailelerin tasfiye olunacak kredi kart› borcu 3.6 milyar, bireysel kredi
borcu 3.1 milyar liraya f›rlad›. Y›lbaﬂ›ndan bu yana tasfiye olunacak kart say›s› %52,
bireysel kredi oran› %68 artt›.
Küresel ekonomik krizin etkilerini yavaﬂ yavaﬂ silmeye baﬂlayan ABD, yeni yat›r›mlar için Türkiye’ye gelmeye haz›rlan›yor. ABD’li firmalar›n Türkiye’de a¤›rl›kl› olarak turizm, yenilenebilir enerji ve nükleer enerji yat›r›mlar›yla ilgilendi¤i belirtiliyor.
Cumhurbaﬂkan› Abdullah Gül’ün ABD ile ticaret hacminin art›r›lmas› için sorumluluk verdi¤i Türk-Amerikan ‹ﬂadamlar› Derne¤i (TABA/AmCham), Türkiye ile ABD
aras›ndaki ticaret hacminin artt›r›lmas› için harekete geçti.
Türkiye ‹statistik Kurumu (TÜ‹K) Haziran ay› sanayi üretim rakamlar›n› aç›klad›.
Buna göre Ayl›k Sanayi Üretim Endeksi, 2009 y›l› Haziran ay›nda 2008 y›l› Haziran
ay›na göre %9.7 azal›ﬂ gösterdi. Ayl›k Sanayi Üretim Endeksi May›s ay›na göre ise
%7.3 artt›.
Türkiye Ocak-Temmuz döneminde Rusya'ya 4 bin 480, Libya’ya 4,504, Suudi Arabistan’a 1,581, Irak’a 1,509, Türkmenistan’a 1,493 iﬂçi gönderdi. Yedi ayda toplam
20,226 iﬂçi ekmek paras› için yurtd›ﬂ›na gitti.
15 A¤ustos’ta baﬂlayacak olan hükümetle sendikalar›n toplu iﬂ görüﬂmeleriyle ilgili
olarak, Kamu-Sen Baﬂkan› Bircan Aky›ld›z ekstra ücret yerine kay›plar›n telafi edilmesini isteyeceklerini aç›klad›. Kamu Emekçileri Sendikalar Konfederasyonu da
(KESK) talebini “1,500 liral›k temel ücret” olarak aç›klad›.
Cari aç›k y›l›n ilk yar›s›nda geçen y›l›n ayn› dönemine göre %75.7 azalarak 27.7 milyar dolardan 6.7 milyar dolara geriledi.
Filipinler’in da¤l›k bölgelerinde yeni bir tür dev etçil bitki keﬂfedildi. Bitkiye, ünlü
do¤a belgeselcisi Sir David Attenborough’un ad›na ithafen, ‘Nepethes attenboroughii’ ad› verildi.
Nobel ödüllü iktisat profesörü Paul R. Krugman hükümetlerin global ölçekte uygulad›¤› teﬂviklerin küresel krizin derinleﬂerek 1929 benzeri bir bunal›ma dönüﬂmesini
önledi¤ini söyledi.
Sanayi üretiminin öncü göstergesi kapasite kullan›m oran›n› son dört ayd›r gösterdi¤i yükseliﬂe Temmuz ay›nda ara verdi. ‹malat sanayinde kapasite kullan›m oran›
Temmuz ay›nda, geçen y›l›n ayn› ay›na göre, 7.7 puan, bir önceki aya göre de 0.4 puan azalarak 72.3 seviyesinde gerçekleﬂti.
Türkiye’nin geçen y›l 7 ayda 970 milyon dolar civar›nda olan yaﬂ meyve sebze ve narenciye ihracat›n›n, bu y›l ayn› dönemde 1 milyar dolar›n üzerine ç›kt›¤› bildirildi.
ABD Kongresi kurtarma gözetim komisyonundan yap›lan aç›klamaya göre, piyasalar› yeniden baﬂlatmak için gösterilen çabalar sonuç vermez veya ekonomik koﬂullar
kötüleﬂirse, ABD Hazine Bakanl›¤›’n›n sorunlu varl›klar› banka bilançolar›ndan ç›karmak için var olan programlar› geniﬂletecek.
Cumhurbaﬂkan› Abdullah Gül’ün bir kez daha görüﬂülmek üzere Meclis’e iade etti¤i
‹ﬂsizlik Sigortas› Kanunu ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu’nda De¤iﬂiklik Yap›lmas› Hakk›nda Kanun, sendikalar›n ve iﬂveren örgütlerinin muhalefetine ra¤men, hükümetin ‹ﬂsizlik Fonu nema gelirinin bütçeye aktarmas›n› öngören düzenlemesiyle birlikte Meclis Genel Kurulu’nda kabul edildi.
Afganistan’›n güneyinde yola yerleﬂtirilen bombalar nedeniyle iki ayr› olayda üçü çocuk ondört kiﬂi hayat›n› kaybetti.
CHRONOLOGY
13 A¤ustos 2009 Avrupa’da bugün aç›klanan ekonomik verilere göre, euro bölgesinin en büyük iki
ekonomisi Almanya ve Fransa ekonomisi ikinci çeyrekte beklenmedik bir ﬂekilde çok
küçük de olsa—%0.3—büyümeye geçti. Alman Federal ‹statistik Dairesi, tekrar büyümeye geçilmesinde kamu harcamalar› ve halk›n tüketime yönelmesinin etkili oldu¤unu duyurdu. Fransa Ekonomi ve Maliye Bakan› Christine Lagarde ise, durgunluktan güçlü ihracat performans› ve tüketici harcamalar› sayesinde ç›kt›klar›n› söyledi.
13 A¤ustos 2009 Çin’in d›ﬂ ticaret hacmi, Temmuz ay›nda 200.2 milyar dolar› aﬂarak, bir ayda %10
artt›.
13 A¤ustos 2009 Hükümetin ‘Kürt Aç›l›m› Koordinatörü’ ve ‹çiﬂleri Bakan› Beﬂir Atalay toplumun
tüm kesimlerinin görüﬂünü almak için baﬂlatt›¤› turlar›n› bugün DTP, Türk-‹ﬂ, Barolar Birli¤i ve Hak-‹ﬂ ziyaretleriyle sürdürdü. DTP “Umutluyuz,” Türk-‹ﬂ “Demokrasimiz sorun biriktiriyor,” TOBB “Aç›l›ma bizden tam destek,” aç›klamalar›n› yapt›.
13 A¤ustos 2009 ‹stanbul Ticaret Odas› (‹TO) Yönetim Kurulu Baﬂkan› Murat Yalç›ntaﬂ ekonomik
program›n vadesini tamamlad›¤›n› belirterek hükümetin son derece olumlu kararlar
ald›¤›n›, ama uygulamaya geçemedi¤ini belirtti. Yalç›ntaﬂ, “Türkiye’nin en k›sa zamanda büyüme odakl› yeni bir ekonomik program haz›rlamas› laz›m,” dedi.
13 A¤ustos 2009 Japonya’n›n do¤u kesiminde 6.5 büyüklü¤ünde deprem meydana geldi.
13 A¤ustos 2009 Romanya, ekonomik kriz ortam›nda devlet memurlar›na on gün ücretsiz izin vererek,
509 milyon dolarl›k tasarruf yapma karar› ald›. Romanya’n›n ald›¤› tasarruf karar›,
ülkenin Uluslararas› Para Fonu (IMF) ile yapt›¤› anlaﬂmadan sonra geldi.
13 A¤ustos 2009 Rus-Gürcü savaﬂ›n›n y›ldönümünden bir hafta sonra, Rus Baﬂbakan› Vladimir Putin
Tiflis’ten tek tarafl› ba¤›ms›zl›¤›n› ilan etmiﬂ Abhazya’y› ziyaret etti. Bu, Moskova’dan Güney Osetya ile Abhazya’n›n ba¤›ms›zl›¤›n› tan›mas›ndan beri Sohum’a yap›lan ilk ziyaret oldu. Abhazya’daki üslere güç konuﬂland›rma ve s›n›r koruma sistemi kurmaya 500 milyon dolar harcayacaklar›, gelecek y›l 350 milyon dolarl›k ekonomik yard›m da yapacaklar›n› anlatan Putin, Sohum’da “Rusya Abhazya’ya ekonomik,
siyasi ve gerekirse askeri destek vermeye devam edecek. Eski duruma dönüﬂ olmayacak,” dedi.
14 A¤ustos 2009 Goldman Sachs baﬂ ekonomisti Jim O’Neill yat›r›mc›lara Çin’deki hisse senetleri fiyatlar› karﬂ›s›nda dikkatli olmalar› ça¤r›s›nda bulunurken, Türkiye’yi hisse senedi al›nabilecek alternatif pazarlar aras›nda gösterdi.
14 A¤ustos 2009 Küçük ve Orta Büyüklükteki ‹ﬂletmeler’in birleﬂmesinin vergi düzenlemesiyle teﬂvik
edilece¤i duyuruldu. KOB‹’lerin, 31 Aral›k 2009 tarihine kadar birleﬂmeleri halinde,
birleﬂmeden do¤an kazançlar› Kurumlar Vergisi’nden muaf tutulacak.
14 A¤ustos 2009 Polonya’da ‹kinci Dünya Savaﬂ› s›ras›nda öldürülerek toplu mezarlara gömülen 2,000
kiﬂinin cesedi törenle askeri mezarl›¤a nakledildi.
14 A¤ustos 2009 Uluslararas› Para Fonu (IMF) 100 milyar dolar› geliﬂmekte olan ülkelere tahsis edilecek 250 milyar SDR’lik ek kayna¤› onaylad›.
15 A¤ustos 2009 Savaﬂ suçlusu iki Bosnal› S›rp—Miladin Triviç ile Slobodan Bajic—15 ve 8 y›l hapis cezas›na çarpt›r›ld›. Adli kaynaklar, Bosnal› S›rp silâhl› kuvvetlerine mensup Triviç ile Bajic’in savaﬂ s›ras›nda sivillere insanl›k d›ﬂ› muamele yapmaktan suçlu bulundu¤unu belirtti.
15 A¤ustos 2009 Uluslararas› Para Fonu (IMF) küresel ekonomik krizin finansal piyasalardaki etkilerini giderebilmek amac›yla üyesi olan ülkelere kaynak aktarma karar› ald›. Bu kap-
303
ˆ
ˆ
304
KRONOLOJ‹
16 A¤ustos 2009
17 A¤ustos 2009
17 A¤ustos 2009
17 A¤ustos 2009
17 A¤ustos 2009
17 A¤ustos 2009
17 A¤ustos 2009
17 A¤ustos 2009
17 A¤ustos 2009
17 A¤ustos 2009
samda Türkiye’ye de kotas›na ba¤l› olarak 1.4 milyar dolarl›k kaynak verilecek. ‹lgili tutar›n aktar›m› 28 A¤ustos’ta gerçekleﬂecek.
‹stanbul Ticaret Odas› (‹TO) 2009’un ilk alt› ay›nda ‹stanbul’da yeni kurulan yabanc› sermayeli firmalar›n profilini ç›kard›. ‹TO’nun yeni kay›t ve iptal edilen firma kuruluﬂlar›n› esas alarak haz›rlad›¤› raporun sonuçlar›na göre, 2009’un ilk alt› ayl›k döneminde ‹stanbul’da yabanc› yat›r›mc›lar›n taahhüt etti¤i sermaye de¤eri %42.51, yabanc› yat›r›mc› say›s› ise %14.22 azald›. Ayn› dönemde ‹TO’ya yeni kay›t yapt›ran
yabanc› ortak say›s› 1,146 olurken, bu kay›tlar›n toplam yabanc› sermaye de¤eri
152,842,781 lira olarak gerçekleﬂti. Y›l›n ilk yar›s›nda 1,146 yabanc› yat›r›mc› taraf›ndan toplam 152,842,000 liral›k sermayeli ﬂirket kuruldu. 2008’in ikinci alt› ayl›k
döneminde ise yabanc› yat›r›mc› say›s› 1,336, yabanc› sermaye de¤eri de
265,871,575 lira olmuﬂtu.
Elaz›¤’›n Karakoçan ilçesi Koçyi¤itler Jandarma karakolunda, göreve ç›kan timdeki
bir askerin üzerindeki el bombas›n›n patlamas› sonucu dört asker öldü ve üç asker yaraland›. Olayla ilgili yap›lan inceleme sonucunda, olay›n kaza sonucu meydana gelen
bir patlama olmad›¤›, görevli komutan›n nöbet tutan erleri teftiﬂi s›ras›nda nöbet yerinde bulunmayan bir eri e¤itim amaçl› cezaland›rmas› sonucu meydana geldi¤i ortaya ç›kt›. Olaya sebep veren komutan askeri mahkemeye sevk edildi.
17 A¤ustos 1999’daki Marmara Depremi’nde hayat›n› kaybedenler olay›n onuncu y›l›nda depremin merkez üssü Kocaeli’nin Gölcük ilçesinde törenle an›ld›.
ABD Baﬂkan› Barack Obama ekonomik krize karﬂ› dev teﬂvik paketleri ç›karmas›n›n
ard›ndan sa¤l›k sistemini ›slah etmek için kollar› s›vay›nca Cumhuriyetçi-muhafazakâr kamp› ayakland›r›rd›. Aﬂ›r› sa¤c› milislerin yükseliﬂi ve silâh alanlar›n artmas› ilk
siyah baﬂkan›n ak›betiyle ilgili kayg› yarat›yor. Obama’n›n New Hampshire’da sa¤l›k reformunu anlatt›¤› toplant›n›n yak›n›na baca¤›na Smith & Wesson tabanca asarak gelen 36 yaﬂ›ndaki William Kostric, silâh haklar›n›n ellerinden al›naca¤› komplo
teorisiyle yat›p kalkan milyonlarca silâh sahibi Amerikal›n›n kahraman› haline geldi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan› Taner Y›ld›z Çinli firmalar›n düﬂük fiyatla Türkiye’den mermer almas› ve bunu iﬂleyerek yeniden Türkiye’ye pazarlamas›n›n mermer
sektörünü zorlad›¤›n›, fabrikalar›n kapanmas›na yol açt›¤›n› söyledi.
Hyundai Asan Baﬂkan› ve CEO’su Kwang-Heum Um Türkiye’nin ilk yedi ayda tüm
dünyada en fazla büyüyen ülke oldu¤unu belirtti.
‹nguﬂetya Cumhuriyeti’nin 1991-2002 y›llar› aras›nda baﬂkenti olan Nazran kentindeki bir polis karakoluna bomba yüklü araçla düzenlenen intihar sald›r›s›nda en az
yirmi kiﬂi hayat›n› kaybetti, yüzdenden fazla kiﬂi de yaraland›. Bomba yüklü araçla
karakolun avlusuna giren sald›rgan›n yaklaﬂ›k 200 kilogram a¤›rl›¤›nda oldu¤u belirtilen bombay› patlatt›¤› kaydedildi.
‹stanbul Serbest Muhasebeci Mali Müﬂavirler Odas› (‹SMMMO) on y›l önce ‘geçici’
oldu¤u belirtilerek getirilen vergilerin önemli bir k›sm›n›n ‘kal›c›’ hale geldi¤ini belirtti. Bu y›l›n Haziran ay›na kadar 24.1 milyar lire ‘Deprem Vergisi’ topland›.
Leeds Üniversitesi’nden bir grup bilim adam› Antarktika’daki buzullar›n 10 y›l öncesine oranla dört kat h›zl› eridi¤i aç›kland›.
Tayvan Morakot Tayfunu’nun etkisinden kurtulamadan, 6.7 büyüklü¤ündeki bir depremle sars›ld›.
CHRONOLOGY
17 A¤ustos 2009 Türkiye ‹statistik Kurumu (TÜ‹K) May›s ay› iﬂsizlik rakamlar›n› aç›klad›. TÜ‹K’in
verilerine göre, iﬂsizlik May›s ay›nda %13.6 oldu.
18 A¤ustos 2009 Coca-Cola Türkiye, çevre ve toplum projeleri gerçekleﬂtirmek üzere ‘Coca-Cola Hayata Art› Vakf›’n› kurdu. Kamu, sivil toplum ve özel sektör iﬂbirliklerinin geliﬂmesine katk› sa¤lamay› hedefleyen vakf›n öncelikli hizmet alan›, çevre ve su kaynaklar›n›n korunmas› olacak. 2009-2010 boyunca vak›f öncülü¤ündeki çevre ve toplum projeleri için yaklaﬂ›k 5 milyon lira harcanm›ﬂ olacak.
18 A¤ustos 2009 Cumhurbaﬂkan› Abdullah Gül, iﬂveren, iﬂçi ve devletten kesilen paylarla oluﬂan ‹ﬂsizlik Sigortas› Fonu’ndan GAP, yol yap›m› ve istihdam gibi iﬂlerde kullan›lmas›n›
içeren ‘‹ﬂsizlik Sigortas› Kanunu ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanununda De¤iﬂiklik Yap›lmas›na Dair Kanunu’ üç büyük iﬂçi sendikas› konfederasyonunun itiraz›na ra¤men onaylad›. Gül’ün onaylad›¤› yasa ile ‹ﬂsizlik Sigortas› Fonu’nda biriken para iﬂsize maddi destek kadar, iﬂverene sigorta prim deste¤i halini
al›yor. Yeni ç›kar›lan yasayla Fon’un nema gelirlerinin de ço¤u Hazine’ye aktar›lacak.
18 A¤ustos 2009 Çin’de Mart 2009’da protesto için bir polis karakoluna sald›ran alt›s› rahip 8 Tibetli
Budist’in 7 y›la varan hapis cezalar›na çarpt›r›ld›¤› bildirildi. Hindistan’›n Dharamsala ﬂehrindeki Tibet ‹nsan Haklar› ve Demokrasi Merkezi taraf›ndan yap›lan aç›klamada, Çinghay eyaletindeki mahkemenin ne zaman yap›ld›¤› belirtilmezken, polisin
karakola yap›lan sald›r›yla ilgili ayr›nt›l› aç›klama yapmamas›na dikkat çekildi. Mart
ay›nda polisten kaçan bir Budist rahibin Sar› Nehir’e atlay›p intihar etmesi üzerine bir
grup Tibetli karakola sald›rm›ﬂt›. Tashi Sangpo adl› Budist’in 10 Mart 1959 tarihinde baﬂar›s›zl›¤a u¤rayan Çin karﬂ›t› Tibet Ayaklanmas›’n›n y›ldönümünde evine Tibet bayra¤› ast›¤› ve Çin karﬂ›t› broﬂürler da¤›tt›¤› ileri sürüldü.
18 A¤ustos 2009 Gürcistan, Sovyetler Birli¤i’nin da¤›lmas›ndan sonra, eski Sovyet cumhuriyetleri aras›nda kurulan Ba¤›ms›z Devletler Toplulu¤u’ndan resmen ayr›ld›.
18 A¤ustos 2009 Hasankeyf Kaymakaml›¤›'na ait ‘www.hasankeyf.gov.tr' adl› internet sitesinde, ilçeye ba¤l› nüfus bilgilerinin verildi¤i bölümde, ilçeye ba¤l› 18 köyün Türkçe isimlerinin yan›nda parantez içinde Kürtçe isimleri de yaz›ld›.
18 A¤ustos 2009 Japonya ekonomisi ikinci çeyrekte ilk çeyre¤e göre %0.9 büyüyerek durgunluktan ç›kan üçüncü G-7 ülkesi oldu.
18 A¤ustos 2009 Türk edebiyat›n›n önemli kad›n öykücülerinden birisi ve 1970’li y›llardaki siyasî savrulmalar› öyküleﬂtirmiﬂ, kad›n ve çocuk sorunlar›na e¤ilmiﬂ bir yazar olan 84 yaﬂ›ndaki Nezihe Meriç ‹stanbul Etiler’deki evinde yaﬂam›n› yitirdi. Meriç bir süredir kanser tedavisi görmekteydi. Meriç, eleﬂtirmenlere göre, “toplu yaﬂay›ﬂlarda bile kendi iç
yaln›zl›¤›n› sürdüren genç k›z ve kad›nlar› anlatmadaki baﬂar›s› ve ﬂiirli havas›yla,”
ön plana ç›km›ﬂt›.
18 A¤ustos 2009 Türkiye ‹statistik Kurumu’nun (TÜ‹K) verilerine göre, May›s’ta iﬂsizlik Nisan ay›na
göre düﬂerken, geçen y›l›n May›s ay›na göre yükseldi. Nisan’da %14.9 olan iﬂsizlik
oran› May›s’ta %13.6’ya gerilerken, geçen y›l›n May›s ay›na göre 4.4 puan artt›. Geçen y›l›n ayn› dönemine göre, iﬂsiz say›s› 1,179,000 kiﬂi artarak toplam 3,382,000’e
ç›kt›. Hâlâ dört gençten biri iﬂsiz.
18 A¤ustos 2009 Yaz›l›m firmas› Oracle’›n Türkiye Genel Müdürü Gürhan Kalelio¤lu Orta Asya ve
Türkiye Ülkeleri Baﬂkan Yard›mc›s› olarak atand›.
305
306
KRONOLOJ‹
19 A¤ustos 2009 ABD ordusu subaylar›ndan William L. Calley Vietnam Savaﬂ› s›ras›nda My Lai Katliam›’nda sorumlu oldu¤u toplu ölümler nedeniyle kamuoyu önünde resmen özür diledi.
19 A¤ustos 2009 ABD’li otomotiv devi General Motors (GM) bünyesindeki ‹sveç otomobil ﬂirketi Saab’› satmak için ‹sveç spor arabalar› üreticisi Koenigsegg ﬂirketiyle anlaﬂt›.
19 A¤ustos 2009 Çin elindeki Amerikan Hazine tahvillerini geçen Haziran ay›nda 801.5 milyar dolardan 776.4 milyar dolara indirdi.
19 A¤ustos 2009 Devlet Bakan› Beﬂir Atalay ‘Kürt Aç›l›m›’ çal›ﬂmalar› kapsam›nda ziyaret etti¤i
D‹SK ile TÜS‹AD’dan benzer mesajlar ald›: “Demokratik standartlar yükselirse birçok sorun kendili¤inden çözülür.”
19 A¤ustos 2009 Hak-‹ﬂ ve Türk-‹ﬂ, ‹ﬂsizlik Sigortas› Fonu’ndan genel bütçeye para aktar›lmas›n› öngören yasan›n Cumhurbaﬂkan› Abdullah Gül taraf›ndan imzaland›¤›n› hat›rlatarak,
“Muhalefet partileri bu düzenlemeyi Anayasa Mahkemesi’ne götürerek iptal ettirmeli,” ça¤r›s› yapt›.
19 A¤ustos 2009 Hükümet ile memur sendikalar› aras›nda iki milyondan fazla memuru ilgilendiren
toplu görüﬂmelerin ikinci turu bugün yap›l›rken, ekonomik taleplerin yan›nda de¤iﬂik
statüde çal›ﬂan memurlar›n sorunlar› ve özelleﬂtirmeden kaynaklanan problemler de
masaya yat›r›ld›. Devlet Bakan› Hayati Yaz›c›’n›n baﬂkanl›¤›nda yap›lan ikinci tur
görüﬂmelere, Kamu ‹ﬂveren Kurulu üyeleri ile Türkiye Kamu-Sen ve Memur-Sen heyetleri kat›ld›. Türkiye Kamu-Sen Genel Baﬂkan› Bircan Aky›ld›z kamudaki farkl› istihdam biçimlerinin ciddi hak kay›plar› yaratt›¤›n› belirterek, “Tazminat hakk› do¤mas›n diye insanlar on ay çal›ﬂt›r›l›yor. Bu hukuksuzlu¤u devlet yaparsa, baﬂkalar› ne
yapmaz,” diye konuﬂtu.
19 A¤ustos 2009 Irak’›n baﬂkenti Ba¤dat’›n merkezinde, Maliye, ‹çiﬂleri ve D›ﬂiﬂleri bakanl›klar› ile
meclis binas›n›n da bulundu¤u El Salihiye, Haf›z El Kadi, Bab El Muazzam, Veziriye, El Beyya, El Amiriye ve Kerrada semtlerine eﬂzamanl› düzenlenen bombal› ve
havan toplu sald›r›larda en az 95 kiﬂi öldü, 600’den fazla yak›n kiﬂi de yaraland›.
19 A¤ustos 2009 Türkiye ile Katar aras›nda sekiz anlaﬂma imzaland›. Katar ile s›v›laﬂt›r›lm›ﬂ do¤algaz
tedariki konusunda görüﬂmelerde bulunan Türkiye mutab›k kal›nmas› durumunda ilk
etapta 4 milyar metreküp civar›nda s›v›laﬂt›r›lm›ﬂ do¤algaz ba¤lant›s› için bir iyi niyet protokolü imzalamay› düﬂünüyor. Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i (TOBB) ve
D›ﬂ Ekonomik ‹liﬂkiler Kurulu (DE‹K) taraf›ndan örgütlenen toplant›da Cumhurbaﬂkan› Abdullah Gül ve Katar Emiri ﬁeyh Hamad bin Khalifa Al Thani bir araya geldi.
Katar Baﬂbakan Yard›mc›s› ve Enerji ve Sanayi Bakan› Abdullah bin Hamad Al-Attiyah toplant›da yapt›¤› konuﬂmada, g›da güvenli¤i, s›v›laﬂt›r›lm›ﬂ do¤algaz, altyap›
ve turizm gibi alanlarda iﬂbirli¤inin olaca¤›n›, iki ülke aras›ndaki ticaret hacminin de
1 milyar dolar› aﬂaca¤›n› söyledi.
20 A¤ustos 2009 Afganistan, devlet baﬂkanl›¤› ve bölgesel seçimler için sand›k baﬂ›na gitti. Afgan yönetiminin seçimler öncesi bas›n kuruluﬂlar›n› ﬂiddet olaylar›n›n yans›t›lmamas› konusunda uyard›¤› belirtiliyor. Nitekim, ülkede fiilen iktidar olan Taliban’›n seçimlerin
“iﬂgali meﬂrulaﬂt›rmaya hizmet edece¤i,” gerekçesiyle, kat›l›m› düﬂük tutmak ad›na
sand›klar› hedef alaca¤› biliniyordu. Taliban yönetimi seçim öncesinde de halk› boykota ça¤›rm›ﬂt›. Dahas›, Taliban militanlar› 15 A¤ustos günü baﬂkent Kabil’deki NATO karargâh›, ABD Büyükelçili¤i ve Karzai’nin devlet saray›n› hedef alm›ﬂlard›. Bu
büyük eylemler Taliban’›n ülkede ‘fiilen egemen oldu¤u’ yorumlar›na yol açm›ﬂt›.
CHRONOLOGY
20 A¤ustos 2009
20 A¤ustos 2009
20 A¤ustos 2009
20 A¤ustos 2009
21 A¤ustos 2009
21 A¤ustos 2009
21 A¤ustos 2009
21 A¤ustos 2009
Seçimlere kat›l›m oran›n›n 2004’te yap›lan ilk baﬂkanl›k seçimlerine göre çok daha
düﬂük olmas› tahmin ediliyor. Önceki seçimlere kat›l›m oran› %75 olarak kayda geçmiﬂti. Seçim gözlemcileri kat›l›m›n oldukça düﬂük oldu¤unu belirtiyorlar. Özellikle
Taliban’›n güçlü oldu¤u güney eyaletlerinde kat›l›m›n %10 dolay›nda olabilece¤i
aç›klan›yor ki, bu Karzai’nin meﬂruiyetine gölge düﬂürüyor. Kay›tl› 17 milyon seçmenin az bir k›sm›n›n sand›k baﬂ›na gitti¤i belirtilirken, uluslararas› gözlemciler kat›l›m›n önemli bir k›sm›n›n hile yoluyla gerçekleﬂtirildi¤ini belirtiyorlar. McClatchy
News’e konuﬂan ad›n› vermek istemeyen bir Afgan yarg›ç, “Kat›l›m %10-20 aras›nda; halk›n %80’i sand›k baﬂ›na gitmeden bu nas›l ﬂeffaf bir seçim?” diye sordu.
Amerika’n›n önemli iﬂ dünyas› ve finans dergilerinden Forbes Almanya Baﬂbakan›
Angela Merkel’i, geçen y›l oldu¤u gibi bu y›l da, dünyan›n en güçlü kad›n› seçti. Forbes taraf›ndan haz›rlanan ‘Dünyan›n En Güçlü Kad›nlar›, 2009’ listesine 27’nci s›radan giren Sabanc› Yönetim Kurulu Baﬂkan› Güler Sabanc› listedeki tek Türk oldu.
Güler Sabanc›, geçen y›l 75’inci s›rada bulunuyordu.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) sendikalar›n ça¤r›s›na kulak verdi ve ‹ﬂsizlik Fonu’nun genel bütçe içinde kullan›lmas›na olanak tan›yan yasan›n iptali için Anayasa
Mahkemesi’ne gitme karar ald›.
Türk otomotiv sanayinde bu y›l›n Ocak-Temmuz döneminde toplam pazar %3.9 daralarak 312,670 adet düzeyinde gerçekleﬂirken, otomobil pazar› %8.6 artarak
206,333’e yükseldi.
Uluslararas› ham petrolün varil fiyat› 72 dolar›n üstüne ç›kt›.
ABD’de federal bir temyiz mahkemesi California eyaletinde 9 y›l önce kabul edilen
ve 1915 olaylar›nda ölen Ermenilerin mirasç›lar›na sigorta ﬂirketlerine karﬂ› dava açma yetkisini veren yasay› iptal etti.
Afganistan Cumhurbaﬂkan› Hamid Karzai’nin seçim kampanyas›n› yürüten ekip,
Karzai’nin seçimleri ilk turda kazanacak kadar oy ald›¤›n› söyledi. Karzai’nin seçimi
ilk turda kazanabilmesi için, kullan›lan oylar›n en az %50’sini almas› gerekiyor. ﬁayet adaylardan hiçbiri %50’yi tutturamazsa, Afganistan’da Ekim ay›nda cumhurbaﬂkanl›¤› seçimlerinin ikinci turu yap›lacak. Seçim günü çeﬂitli ﬂiddet olaylar› yaﬂanmas›na karﬂ›n, Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) seçim merkezlerinin büyük bölümünün iﬂler durumda oldu¤unu belirtmiﬂti. Cumhurbaﬂkan› adaylar›ndan Abdullah Abdullah cephesi ise seçim yar›ﬂ›n› kendilerinin önde götürdü¤ünü savundu. Abdullah ayr›ca, Karzai’nin destekçilerini dünkü seçimlerde hile yapmakla ve seçmenlere bask› uygulamakla suçlad›. Ülkenin eski d›ﬂiﬂleri bakan› Abdullah, BBC’ye yapt›¤› aç›klamada,
özellikle ülkenin güneyindeki Kandehar vilayetinde büyük boyutlarda hile yap›ld›¤›n› savundu. Henüz resmi bir rakam aç›klanmasa da, Kabil’deki BBC muhabirleri kat›l›m oran›n›n 2004 y›l›nda yap›lan seçimlere göre daha düﬂük göründü¤ünü söylüyorlar. Kabil d›ﬂ›nda, Taliban’›n etkili oldu¤u güneydo¤u vilayetlerinde kat›l›m›n
özellikle düﬂük oldu¤u bildiriliyor.
‹nsans›z Amerikan uça¤›ndan Pakistan’›n sorunlu kuzeybat› kesimine düzenlenen füze sald›r›s›nda 6’s› çocuk 21 kiﬂi öldü.
‹stanbul Ticaret Borsas›’n›n (‹TB) 36 y›ldan bu yana Yönetim Kurulu baﬂkanl›¤›n›
sürdüren Nejat Ekrem Basmac› ‹TB A¤ustos Ay› Ola¤an Meclis Toplant›s›’nda baﬂkanl›ktan istifa etti¤ini aç›klad›.
307
308
KRONOLOJ‹
21 A¤ustos 2009 Rusya’da 26 kiﬂinin yaﬂam›n› yitirdi¤i hidroelektrik santrali ve ‹nguﬂetya Cumhuriyeti’nde 19 kiﬂinin öldü¤ü karakol binas›n› havaya uçurma sald›r›lar›n›n sorumlulu¤unu Çeçen isyanc›lar üstlendi.
21 A¤ustos 2009 Rusya’n›n Çeçenistan Cumhuriyeti’nin baﬂkenti Grozni’de düzenlenen 5 ayr› intihar
sald›r›s›nda, ilk bilgilere göre, 4 polis öldü.
22 A¤ustos 2009 Ekonomik ‹ﬂbirli¤i ve Kalk›nma Örgütü (Organisation for Economic Co-operation
and Development [OECD]) taraf›ndan yap›lan yeni bir çal›ﬂma çerçevesinde, Türkiye gibi OECD’nin ‘Beyaz Listesi’ içinde bulunan ülkeler, ‹sviçre ve di¤er ülke bankalar›ndaki kendi ülkeleri kaynakl› hesaplar› vergi için beyan isteme haklar› olacak.
Türkiye, OECD bünyesindeki Mali Eylem Görev Gücü’nün (Financial Action Task
Force [FATF]) ilkelerine uymas› nedeniyle, Beyaz Liste’ye dahil ülkeler aras›nda yer
al›yor. ABD, Almanya, Fransa, ‹ngiltere, Japonya, Çin gibi ülkelerin de yer ald›¤› Beyaz Liste bu ülkelere, ‘vergi cenneti’ olarak kabul edilen ve gizli hesaplar›n bulundu¤u ülkelerdeki hesaplar› ayr›cal›kl› olarak isteme hakk› getiriyor.
22 A¤ustos 2009 ‹nsanlardan ‘Domuz Gribi’ bulaﬂt›¤› düﬂünülen ﬁili’nin Valparaiso bölgesindeki iki
hindi çiftli¤i karantinaya al›nd›.
23 A¤ustos 2009 ‹ran Cumhurbaﬂkan› Mahmoud Ahmadinejad’›n 1979’daki ‹slam Devrimi’nden beri
ilk kez kabinede bir kad›n bakana (Marzieh Vahid-Dastjerdi) yer vermesi ülkedeki
mollalar›n tepkisini çekti.
24 A¤ustos 2009 Güney Kore ilk kez kendi baﬂ›na uzaya roket f›rlatt›. Güney Kore’nin kendi imkanlar›yla f›rlatt›¤› ilk füze, taﬂ›d›¤› uyduyu yörüngeye baﬂar›yla yerleﬂtirdi. Bilimsel uydu taﬂ›yan 33 metre uzunlu¤unda ve 140 ton a¤›rl›¤›ndaki roket, ülkenin güney k›y›s› aç›klar›ndaki bir adada bulunan uzay merkezinden f›rlat›ld›. Projeyi 2002’den bu
yana 7 kez ertelemek zorunda kalan Güney Kore, daha önce 10 uydu f›rlatm›ﬂt›, ancak bunlar› baﬂka ülkelerin füzeleri taﬂ›m›ﬂt›. Kendisi roket f›rlatt›¤›nda uluslararas›
tepkilerle karﬂ›laﬂan Kuzey Kore de geliﬂmeleri yak›ndan izledi.
24 A¤ustos 2009 Irak’ta, Ocak ay›nda yap›lacak genel seçimler öncesinde, ‘Irak Ulusal ‹ttifak›’ adl›
yeni siyasi oluﬂum kuruldu.
24 A¤ustos 2009 Kuzey Kore ve Rusya’dan sonra ABD Hava Kuvvetleri de k›talararas› balistik füze
denemesi yapt›. ABD Hava Kuvvetleri’nden yap›lan aç›klamada, silâhs›z Minuteman-III (GM-30G) füzesinin California’daki üsten Büyük Okyanus’daki yaklaﬂ›k
6,758 kilometre uzakl›ktaki bir hedefe f›rlat›ld›¤› ve denemenin baﬂar›l› oldu¤u kaydedildi. Rusya geçen hafta balistik füze denemesi yapm›ﬂ ve denemenin baﬂar›s›z oldu¤unu aç›klam›ﬂ, Kuzey Kore’nin önceki haftalarda yapt›¤› balistik füze denemeleri çok say›da ülke ve Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) taraf›ndan “bölgesel ve uluslararas›
güvenlik için tehdit” olarak de¤erlendirilerek k›nanm›ﬂt›.
24 A¤ustos 2009 Türkiye S›nai Kalk›nma Bankas› (TSKB) Genel Müdür Yard›mc›s› Orhan Beﬂkök
Dünya Bankas›’ndan Haziran ay›nda sa¤lad›klar› 420 milyon dolarl›k uzun vadeli
krediyi yenilenebilir enerji ve enerji verimlili¤ini artt›rmay› amaçlayan projeler için
kullan›ma açt›klar›n› belirterek, bu alanda yat›r›m yapan kuruluﬂlara ça¤r› yapt›.
24 A¤ustos 2009 Türkiye Ziraatç›lar Derne¤i (TZD) Genel Baﬂkan› ‹brahim Yetkin demokratik aç›l›m
sürecinin ka¤›t üzerinde kalmamas› için ekonomik önlemlerin al›nmas› gerekti¤ini
belirterek, Güneydo¤u Anadolu Kalk›nma Projesi’nin (GAP) bu ba¤lamda özellikle
üzerinde durulmas› gereken bir önem taﬂ›d›¤›n› savundu. Yetkin, GAP’›n canland›r›l-
CHRONOLOGY
24 A¤ustos 2009
24 A¤ustos 2009
25 A¤ustos 2009
25 A¤ustos 2009
25 A¤ustos 2009
25 A¤ustos 2009
25 A¤ustos 2009
25 A¤ustos 2009
mas› do¤ru bir yaklaﬂ›m olmas›na karﬂ›n, söz konusu giriﬂimin finansman›n›n, iﬂsizli¤in ç›¤ gibi büyüdü¤ü günümüzde, ‹ﬂsizlik Sigortas› Fonu’ndan karﬂ›lanmas›n› kesinlikle uygun bulmad›klar›n› ifade etti. GAP için kayna¤›n, lüks tüketim mallar›na
konulacak ek vergi ya da yeni bir fon oluﬂturularak sa¤lanabilece¤ini öne süren Yetkin, GAP’›n yeniden canland›r›lmas›nda, eksik sulama yat›r›mlar›, e¤itim, yay›m, k›rsal örgütlenme, toprak reformu, hayvanc›l›¤›n canland›r›lmas›, kombinalar›n yeniden
faaliyete geçirilmesi, kooperatiflerin ve KOB‹’lerin desteklenmesi gibi ad›mlar›n büyük önem taﬂ›d›¤›n› vurgulad›.
Yabanc› yat›r›mc›lar›n ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas›’ndaki (‹MKB) pay› önceki haftaya göre artarak %66.86’ya yükseldi.
Yunanistan’›n baﬂkenti Atina yak›nlar›ndaki Marathona bölgesindeki çal›l›k alanda
ç›kan yang›n, Atina’n›n merkezine yak›n en yo¤un yerleﬂim yerlerinden Penteli’ye
ulaﬂt›. Atina’n›n kuzeydo¤usunda 3 gündür devam eden yang›ndan Marathona, Anthusa, Geraka, Penteli, Pallini, Varnava, Dionisou, Kalentzi ve Grammatiko bölgeleri
etkileniyor. Çok geniﬂ bir alanda ve farkl› yerlerde rüzgar›n etkisiyle yay›lan yang›n,
kontrol alt›na al›nam›yor. 6 ﬂiddetindeki rüzgar s›k s›k yön de¤iﬂtiriyor. Bölgede çok
say›da ana ve çevre yollar trafi¤e kapat›l›rken, yang›n Atina-Selanik karayolunu da
tehdit ediyor. Yunan bas›n›, gece boyu süren yang›n›n Atina yak›nlar›ndaki Ayos Stefanos’a kadar ulaﬂt›¤›n› ve Pallini ile Anthusa bölgelerindeki yerleﬂim birimlerinin
ciddi tehlike alt›nda bulundu¤unu belirtti.
Almanya’y› geçerek dünyan›n üçüncü büyük ekonomisi haline gelen Çin, 1952’deki
gayri safi yurt içi has›las›n›n (GSY‹H) 77 kat büyüklü¤ünde bir ekonomiye ulaﬂt›.
Ancak, Çin kiﬂi baﬂ› gelirde dünyada 130’uncu s›rada.
Atina’y› tehdit eden çal› yang›n› söndürüldü. Yang›nda 295,000 dönüm yeﬂil alan ve
150 ev yand›.
D›ﬂ Ekonomik ‹liﬂkiler Kurulu (DE‹K) Türk-Hint ‹ﬂ Konseyi Baﬂkan Vekili Erdal Alk›ﬂ Türkiye ile Hindistan aras›nda var›lan altyap› ve inﬂaat anlaﬂmalar›n›n y›l sonuna
do¤ru resmiyete dökülece¤ini söyledi. Önümüzdeki üç ay içinde, baﬂlang›çta 1 milyar dolarl›k bir sözleﬂme ve y›l sonunda da 7 milyar dolarl›k di¤er bir sözleﬂme ile
büyük çapta ortakl›¤›n baﬂlayaca¤›n› dile getiren Alk›ﬂ, yeni projeler üzerinde çal›ﬂt›klar›n› söyledi. Alk›ﬂ Türkiye’nin Hindistan’a yapt›¤› ihracat›n beﬂ y›lda %80 artt›¤›n› belirterek, “Hedefimiz beﬂ y›lda 500,000 Hintli turistin Türkiye’ye gelmesi ve 30
milyar dolarl›k ticaret hacmi,” dedi.
Edward Kennedy 77 yaﬂ›nda öldü. Kennedy, 1962-2009 y›llar› aras›nda kesintisiz
olarak ABD Senatosu’nda Massachusetts eyaletini temsil ederek Amerikan tarihinde
üçüncü en uzun süreli hizmet yapm›ﬂ senatör ünvan›n› kazand›. ABD’nin 35’inci
devlet baﬂkan› John F. Kennedy’nin kardeﬂi olan ‘Ted’ Kennedy, Demokrat Parti’nin
en k›demli ve en etkin üyelerindendi.
Irak, baﬂkent Ba¤dat’› geçen hafta kana bulayan sald›r›lar›n ard›ndan, ﬁam Büyükelçisi’ni geri ça¤›rma karar› ald›. Yan›t olarak Suriye de Ba¤dat Büyükelçisi’ni çekmeyi kararlaﬂt›rd›.
New York Üniversitesi ö¤retim üyelerinden ‹stanbul do¤umlu ünlü iktisatç› Nouriel
Roubini, dünya ekonomisinin y›l›n ikinci yar›s›nda dibe vuraca¤›n›, büyük bir ‘W’
tipli—yani, çift dipli—durgunluk riski oldu¤unu belirtti. Roubini, politika yap›c›lar›n
309
310
KRONOLOJ‹
25 A¤ustos 2009
26 A¤ustos 2009
26 A¤ustos 2009
26 A¤ustos 2009
26 A¤ustos 2009
26 A¤ustos 2009
27 A¤ustos 2009
27 A¤ustos 2009
28 A¤ustos 2009
28 A¤ustos 2009
28 A¤ustos 2009
bütçe aç›klar›yla vergileri art›r›p harcamalar› k›sarak mücadele etmeleri halinde, iyileﬂmeyi zay›flatacaklar› uyar›s›nda bulundu.
Tayland’da kalabal›k bir aç›k hava lokantas›n›n d›ﬂ›nda bombal› araçla düzenlenen
sald›r›da 18 kiﬂinin yaraland›¤› bildirildi.
Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) da onay›yla Türk bankac›l›k tarihinde bir ilk gerçekleﬂti ve ABD Hazinesi resmen Akbank’›n orta¤› oldu.
ABD’li dev finansal grup Citigroup’un ekonomik kriz döneminde %33.6 hissesini
ABD Hazinesi’ne satmak zorunda kalmas› üzerine grubun Türkiye’deki stratejik orta¤› Akbank’› da dolayl› ortak etmiﬂ oldu.
Hükümet toplu görüﬂmenin beﬂinci turunda zam teklifi getirmedi. Yaklaﬂ›k iki milyon memurun 2010 y›l›na iliﬂkin mali haklar›n› belirleyecek olan toplu görüﬂmelerin
beﬂinci turunda Devlet Bakan› Hayati Yaz›c› memura zam teklifini aç›klamak yerine
borç faturas› ç›kard›. Toplu görüﬂmelerden sorumlu Devlet Bakan› Yaz›c›’n›n, memur sendikas› temsilcilerine, “Bu y›l›n baﬂ›nda %4 ve Temmuz’da %4.5 olmak üzere toplamda size %8.7 zam verdik; ama enflasyon %5.5’e geldi. Demek ki %2.5 alaca¤›m›z var,” dedi¤i ortaya ç›kt›.
‹stanbul Sanayi Odas›’n›n (‹SO) ‘Türkiye’nin ‹kinci 500 Büyük Sanayi Kuruluﬂu
2008 Y›l› Raporu’nda ilk s›rada Samsun merkezli Ulusoy Un Sanayii ve Ticaret A. ﬁ.
yer ald›. ‹SO’nun aç›klad›¤› rapora göre, krizden ilk 500’den daha fazla etkilenen
ikinci 500’deki ﬂirketlerin dönem zarar› %150.4 artt›.
Sermaye Piyasas› Kurulu (SPK) Baﬂkan› Vedat Akgiray, ‹stanbul Menkul K›ymetler
Borsas›’n›n (‹MKB) anonim ﬂirket olmas› yönünde bir karar al›nd›¤›n› belirterek
“Yaz›l› olmasa bile böyle bir karar al›nd›. Bunu ﬂu anda aç›klayabilirim,” dedi. Akgiray, ayr›ca Vadeli ‹ﬂlemle r ve Opsiyon Borsas›’n›n (VOB) ‹stanbul’a taﬂ›nma tart›ﬂmalar›na son noktay› koyarak, VOB’un ‹zmir’de kalaca¤›n› söyledi.
Türkiye, hedefi sera gaz› sal›mlar›n› azaltmak olan Kyoto Protokolü’ne kat›ld›. Uzun
süre Kyoto Protokolü’nü imzalamayan Türkiye, 30 May›s 2008’de protokolü imzalayaca¤›n› resmen aç›klam›ﬂt›.
Akaryak›tta tavan fiyat uygulamas› sona erdi.
Türkiye’de y›l›n ikinci çeyre¤inde 194,743 adet konut sat›ﬂ› gerçekleﬂti. Sat›ﬂlar bir
önceki çeyre¤e göre %78.89, geçen y›l›n ayn› dönemine göre ise %72.2 art›ﬂ gösterdi.
ABD’deki Corolla otomobil fabrikas›n› kapat›p Kanada ve Japonya’ya taﬂ›yacak olan
Toyota, ilk kez büyük bir montaj fabrikas›n› ABD’den d›ﬂar›ya çekti¤ini aç›klad›.
ABD’nin Afganistan ve Pakistan özel temsilcisi Richard Holbrooke’un, 20 A¤ustos’ta yap›lan seçimler hakk›nda Afgan cumhurbaﬂkan› Hamid Karzai ile ‘gergin’ bir görüﬂme yapt›¤› haber veriliyor. Holbrooke Kabil’de yap›lan görüﬂmede baz› adaylar›n ekiplerince yap›lan seçim usulsüzlükleri konusundaki kayg›lar›n› dile getirdi. Toplant›n›n ‘ﬂiddetli tart›ﬂmalar’ ve ‘büyük bir a¤›z dalaﬂ›na’ sahne oldu¤u haber verildi. Holbrooke’un, seçim sürecine iliﬂkin kayg›lar nedeniyle ikinci tur
bir seçim düzenlenmesi düﬂüncesini bu toplant›da iki kez dile getirdi¤i söyleniyor.
Nihai sonuçlar› Eylül ay›ndan önce beklenmeyen Afganistan seçimleri ile ilgili bir dizi usulsüzlük iddias› gündeme gelmiﬂti.
ABD’nin TMSF’si olarak kabul edilen Federal Mevduat Sigorta ﬁirketi (Federal Deposit Insurance Corporation [FDIC]) farkl› eyaletlerdeki üç bankaya daha el koyarak
bu y›l kapatt›¤› banka say›s›n› 84’e yükseltti.
CHRONOLOGY
28 A¤ustos 2009 Çin’in kuzeybat›s›nda 6.2 büyüklü¤ünde, Endonezya’n›n Sulawesi adas›nda da 6.9
büyüklü¤ünde deprem meydana geldi¤i bildirildi.
28 A¤ustos 2009 Pazar pay›n› ölçüsüzce büyüten ve müﬂterilerine reklamlar›nda duyurmad›¤› yeni
masraflar ç›kartan bankalar› uyaran Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurulu
(BDDK) Baﬂkan› Tevfik Bilgin, “Konut kredilerinde sektörün çok üzerinde takipte
kredisi olan bankalar›n geçici de olsa iﬂlem yapma yetkisini alabiliriz,” dedi.
28 A¤ustos 2009 Uluslararas› inﬂaat sektörü dergisi Engineering News Record taraf›ndan bir önceki y›l
yurtd›ﬂ›nda yap›lan iﬂlerin esas al›narak haz›rland›¤› ‘Dünyan›n En Büyük 225 Uluslararas› Müteahhidi’ listesinde bu y›l 31 Türk firmas› yer ald›. Türkiye, 50 firmas› bulunan Çin’in ard›ndan listede ikinci s›raya yükseldi. ‹talya, 26 firmayla Türkiye’yi izledi. Geçen y›l›n ikincisi ABD, bu y›l dördücü s›raya geriledi. Türkiye Müteahhitler
Birli¤i’nden (TMB) yap›lan aç›klamaya göre, Engineering News Record taraf›ndan
yap›lan araﬂt›rmada, bir önceki y›lda yurtd›ﬂ›ndaki iﬂlerden elde edilen gelir esas al›n›yor. Geçen seneki listede Türkiye’den 23 müteahhitlik firmas› bulunuyordu; rakam
bu y›l 31’e ç›kt›. Geçen y›lki listede bulunan Yaﬂar Özkan ve Üstay ‹nﬂaat bu y›lki
listede yer almad›. Ant Yap›, Yap› Merkezi, Güriﬂ, Polimeks, Kontek, Onur, Beta
Tek, Çukurova, Eser ve Atlas Yap› ise geçen y›l listede olmayan, ancak bu y›l yer
alan firmalar olarak s›raland›.
29 A¤ustos 2009 Afganistan’da 20 A¤ustos’ta yap›lan cumhurbaﬂkanl›¤› seçiminin oy say›m› halen sürerken, ikinci bir dönem görevde kalmak isteyen Afgan Cumhurbaﬂkan› Hamid Karzai’nin ana rakibi sand›klara geniﬂ çapta hile kar›ﬂt›¤› yönünde yeni iddialarda bulundu. Eski d›ﬂiﬂleri bakan› olan Abdullah Abdullah, BBC’ye verdi¤i özel mülakatta,
birçok yerde oy sand›klar›n›n Karzai’ye damga bas›lm›ﬂ pusulalarla dolduruldu¤unu
ileri sürdü. Abdullah, ülke çap›nda devlet eliyle seçimlere büyük boyutlarda yolsuzluk kar›ﬂt›¤›n› söylüyor. Hükümet ve muhalefet kanad› aras›nda seçim yolsuzlu¤u tart›ﬂmas› sürerken, Taliban militanlar›n›n asker ve sivilleri hedefleyen yeni sald›r›larda
bulundu. Güneyde yer alan Helmand, Kandahar ve Zabul bölgelerindeki sald›r›larda
ölenler oldu¤u bildirildi.
29 A¤ustos 2009 ‹ki milyonu aﬂk›n memuru ilgilendiren toplu görüﬂme sürecinden uzlaﬂmazl›k ç›kt›.
Hükümet ile memur sendikalar› konfederasyonlar› aras›nda yürütülen toplu görüﬂmelerin yedinci turunda da anlaﬂma sa¤lanamad›. Taraflar aras›nda uyuﬂmazl›k tutana¤›
imzalanaca¤› belirtildi. Gelecek y›l memur maaﬂlar›na yönelik %2+2’lik zam teklifini %2.5+2.5’a (en düﬂük memur maaﬂ›n› 25.47 lira art›rm›ﬂ olacak) yükselten hükümetin teklifi memur konfederasyonlar›nca kabul edilmedi. Hükümetle toplu görüﬂmelere son noktay› koyduklar›n› belirten Kamu-Sen Baﬂkan› Bircan Aky›ld›z, “Büyümeye ne katk›n›z var diye sordular. Varl›kta hakk›m›z› vermiyorlar, yoklukta elimizden al›yorlar. Bu y›l da hayal k›r›kl›¤›yla ayr›ld›k,” dedi. Aky›ld›z, eylemlilik sürecini baﬂlatt›klar›n› aç›klad›.
29 A¤ustos 2009 ‹spanya Ulusal ‹statistik Kurumu’nun (Instituto Nacional de Estadística [INE]) aç›klad›¤› son rakamlara göre, ‹spanyol ekonomisi geçen y›l›n ilk çeyre¤ine k›yasla %4.2
oran›nda darald›. Y›l›n ikinci çeyre¤indeki daralmayla birlikte, geçti¤imiz dönemlerde h›zl› büyüme gösteren ‹spanyol ekonomisi art arda dördüncü kez daralm›ﬂ oldu.
Ekonomi, y›l›n ilk üç ay›nda %1.9, 2008’in son çeyre¤inde %1 ve 2008’in üçüncü
çeyre¤inde %0.3 küçüldü. Ekonomik büyümenin, borca dayal› iç talep ve konut tale-
311
312
KRONOLOJ‹
29 A¤ustos 2009
30 A¤ustos 2009
30 A¤ustos 2009
30 A¤ustos 2009
30 A¤ustos 2009
31 A¤ustos 2009
31 A¤ustos 2009
31 A¤ustos 2009
31 A¤ustos 2009
bi art›ﬂ›na ba¤l› olmas› nedeniyle, ‹spanyol ekonomisinin özellikle küresel kredi s›k›ﬂmas› karﬂ›s›nda savunmas›z kald›¤› ortaya ç›kt›.
Japonya’da iﬂsizlik oran›n›n %5.7’ye t›rmanarak ülkenin ‹kinci Dünya Savaﬂ›’ndan
bu yana en kötü seviyeye geldi¤i bildirildi. Dünyan›n en büyük ikinci ekonomisindeki iﬂsizlik oran› mart ay›nda %4.8, Haziran’da ise %5.4 seviyesindeydi. Analistlerin
%5.5’lik beklentisini de aﬂarak %5.7 seviyesine gelen iﬂsizlik oran›n yaklaﬂan seçimlerde Liberal Demokrat Parti’nin (Jiyû-Minshutõ [LPD]) oy kaybetmesine yol açabilece¤i ifade edildi. Japonya Baﬂbakan› Taro Aso hükümeti de May›s ay›nda duyurdu¤u 150 milyar dolarl›k kurtarma paketiyle bir ekonomik s›çrama gerçekleﬂtirmeyi
umdu¤unu aç›klad›.
Avrupal› ﬂirketler taraf›ndan desteklenen 400 milyar euroluk bütçeye sahip ‘Desertec’ adl› projeyle, Avrupa elektrik ihtiyac›n›n %15’ini çöle yerleﬂtirilecek aynalar sayesinde Afrika güneﬂinden sa¤lamay› planl›yor. Projenin tamamlanmas›n›n 2050’yi
bulmas› bekleniyor.
Gabon’da yap›lan devlet baﬂkanl›¤› seçiminin galibi, ülkede 41 y›l iktidarda kalan El
Hadj Omar Bongo Ondimba’nun o¤lu Ali-Ben Bongo Ondimba oldu. Seçime kat›lan
18 aday›ndan 9’u, müteveffa devlet baﬂkan› Omar Bongo’nun o¤lu Ali Bongo’nun
kazand›¤› seçimin iptali için baﬂvuruda bulundu.
IBM Zürih araﬂt›rma ekibi, bir kum tanesinden milyonlarca defa küçük olan tek bir
molekülün foto¤raf›n› ilk kez çekmeyi baﬂard›.
Japonya’da yap›lan erken genel seçimlerde, ‹kinci Dünya Savaﬂ›’ndan sonraki süreçte k›sa bir ara d›ﬂ›nda 54 y›l boyunca ülkeyi yöneten muhafazakâr Liberal Demokratik Parti (Jiyû-Minshutõ [LPD]) iktidar› sona erdi ve merkez sol Demokratik Parti
[Minshutõ] meclisteki 480 sandalyeden 315’ini kazand›.
Hindistan, insans›z Chandrayaan 1 uzay arac›yla temas kurma çabalar›n›n sonuç vermemesi üzerine 82 milyon dolar tutar›ndaki Ay yüzeyinin haritas›n›n ç›kar›lmas›
program›n› durdurdu.
‹srail devleti kuruldu¤undan bu yana ilk kez, baﬂbakanl›k görevinde bulunmuﬂ bir kiﬂi hakk›nda savc›l›k iddianame haz›rlad›. Rüﬂvet ve yolsuzluk iddialar›n›n baﬂbakanl›ktan istifaya götürdü¤ü Ehud Olmert, rüﬂvet dâhil, doland›r›c›l›k, güveni kötüye
kullanma, belgelerde sahtecilik ve gelir vergisi kaç›rmakla resmen suçland›.
Afganistan’daki Amerikan güçlerinin komutan› General Stanley McChrystal, stratejik de¤erlendirme raporunu tamamlad›. ABD Savunma Bakan› Robert Gates’e ve Nato Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen’e gönderilen raporun ayr›nt›lar› kamuoyuna aç›klanmad›. Ancak BBC’nin edindi¤i bilgiye göre, General McChrystal Taliban’a karﬂ› yeni bir strateji belirlenmesi gerekti¤ini düﬂünüyor. Amerikal› general raporunda aç›kça hal-i haz›rdaki stratejinin sonuç vermedi¤ini söylüyor. Afgan halk›n›n ABD ve müttefiklerine karﬂ› bir güven krizi yaﬂad›¤›n› çünkü Taliban’la savaﬂ›n
yaﬂamlar›n› iyileﬂtirmedi¤ini belirtiyor ve “Önceli¤imiz Afgan halk›n›n korunmas›
olmal›,” diyor. McChrystal ayr›ca Taliban ile daha fazla diyalo¤a girilmesinden yana
oldu¤unu belirterek, militanlara iﬂ bulundu¤u takdirde sorunun %60 oran›nda çözülece¤ini savunuyor.
Almanya Baﬂbakan› Angela Merkel ve Fransa Cumhurbaﬂkan› Nicolas Sarkozy 2425 Eylül tarihlerinde ABD’nin Pittsburgh kentinde toplanacak G-20 Zirvesi öncesi
CHRONOLOGY
1 Eylül
2009
1 Eylül
2009
1 Eylül
2009
1 Eylül
2009
1 Eylül
2009
1 Eylül
2009
1 Eylül
2009
1 Eylül
2009
1 Eylül
2009
Berlin’de bir araya geldiler. ‹kili bir önceki zirvede al›nan ‘Kapitalizmde Reform’ karar›n›n dünyada ve Avrupa’da beklenen geliﬂmeyi izlememesi, krizin uluslararas› kamuoyunda tüm vahametini korumas› nedeniyle belli giriﬂimlerde bulundular. Frans›z
bas›n›na göre, hem Avrupa’y› harekete geçirmek, hem de son bölge seçimlerindeki
baﬂar›s›zl›¤›yla keyfi kaçan Merkel’e destek olmak amac›yla buluﬂan Frans›z ve Alman siyasi liderler AB’nin ortak bir tav›r almas›n› arzu ediyorlar.
Avrupa Alpbach Forumu’na kat›lmak üzere Avusturya’ya gelen Devlet Bakan› ve
Baﬂ Müzakereci Egemen Ba¤›ﬂ, Avusturya D›ﬂiﬂleri Bakan› Michael Spindelegger ile
bir araya geldi. Görüﬂmenin ard›ndan Anadolu Ajans› muhabirine aç›klama yapan
Ba¤›ﬂ, ikili iliﬂkileri, Türkiye’nin müzakere sürecini ve Türkiye’de son 7 ay içinde
yap›lan reform çal›ﬂmalar›n› de¤erlendirdiklerini bildirdi. Tart›ﬂ›lmakta olan demokratik aç›l›ma iliﬂkin olarak da muhatab›na bilgi verdi¤ini belirten Ba¤›ﬂ, “Türkiye’nin
AB üyeli¤inin Türkiye’den çok Avrupa’n›n ihtiyaçlar› aç›s›ndan son derece önemli
oldu¤unu anlatt›¤›n›,” söyledi. Avusturya D›ﬂiﬂleri Bakan› Spindelegger de görüﬂmenin ard›ndan yapt›¤› aç›klamada, Türkiye’nin müzakere süreci, ikili iliﬂkiler, dini
az›nl›klar›n durumu, Ruhban okulunun aç›lmas› ve demokratikleﬂme paketi gibi konular› görüﬂtüklerini belirterek, “Demokratikleﬂme süreci konusunda kendisini cesaretlendirdim,” dedi.
Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) Güvenlik Konseyi (BMGK) dönem baﬂkanl›¤› ABD’ye
geçti.
Dünyan›n en büyük yat›r›m bankalar›ndan biri olan Deutsche Bank, Türkiye’deki
100’üncü y›l›n› kutlad›. Alman yat›r›m bankas›, 1909 y›l›nda aç›lan ‹stanbul ﬁubesi
ile Türkiye’de faaliyetlerine baﬂlam›ﬂt›. Bankan›n ‹stanbul ﬁubesi, Deutsche Bank’›n
Londra’dan sonra açt›¤› ilk yurtd›ﬂ› ﬂube olma özelli¤ini de taﬂ›yor.
Eylül ay›n›n ilk gününde ‹stanbul’a düﬂen sa¤anak ya¤›ﬂ kent trafi¤inde etkili oldu.
TEM otoyolu ile ﬂehrin çeﬂitli bölgelerinde kayganlaﬂan yollarda meydana gelen trafik kazalar›nda 3 kiﬂi öldü, 5 kiﬂi yaraland›. Kentin çeﬂitli bölgelerinde çok say›da da
hasarl› trafik kazas› meydana geldi.
Filipinler güvenlik güçleri militan Rajah Solaiman Hareketi liderinin yakalanmas›n›n
ard›ndan yeni bir terör sald›r›s›ndan endiﬂe ediyor.
‹kinci Dünya Savaﬂ›’n›n 70’nci y›l›nda Rusya Baﬂbakan› Vladimir Putin, Nazilerle
topraklar›n›n paylaﬂ›lmas› için anlaﬂma yapt›klar› ve Sovyet katliamlar›ndan ötürü
Polonya halk›ndan özür diledi. Putin anlaﬂmay›, “ahlakd›ﬂ› ve yüz karas›” olarak niteledi.
Merkezi Slovakya’n›n Bratislava ﬂehrindeki Orta Avrupa’n›n en ucuz uçuﬂ tarifelerine sahip SkyEurope, iflâs baﬂvurusunda bulundu¤u 31 A¤ustos gününü müteakip tüm
uçuﬂlar›n› iptal etti.
Mickey Mouse, Donald Duck gibi ünlü çizgi film kahramanlar›n›n yarat›c›s› The
Walt Disney Company roman ve çizgi film karakterlerinin yarat›c›s› Marvel Entertainment, Inc. ﬂirketini 4 milyar dolara sat›n alaca¤›n› aç›klad›.
Slovakya’da bir süre önce kabul edilen yeni dil yasas› yürürlü¤e girdi. Yasa çerçevesinde Slovak halk› kamuya aç›k yerlerde Slovakçan›n d›ﬂ›nda baﬂka bir dil konuﬂamayacak. Slovakçan›n d›ﬂ›ndaki diller sadece evlerde konuﬂulabilecek.
313
314
KRONOLOJ‹
1 Eylül
1 Eylül
2 Eylül
2 Eylül
2 Eylül
2 Eylül
2 Eylül
2 Eylül
2 Eylül
2009 TBMM Baﬂkanvekilliklerine AKP Kahraman Maraﬂ Milletvekili Nevzat Pakdil ile
Kayseri Milletvekili Sad›k Yakut, MHP ‹stanbul Milletvekili Meral Akﬂener ve CHP
‹zmir Milletvekili ﬁükran Güldal Mumcu yeniden seçildi.
2009 Türkiye ‹hracatç›lar Meclisi (T‹M) verilerine göre, Türkiye’nin 2009 y›l› A¤ustos ay›
ihracat› geçen y›l›n ayn› dönemine oranla %29.8’lik düﬂüﬂle 7 milyar 670 milyon dolar oldu.
2009 16 üyeli Euro bölgesindeki iﬂsiz say›s› son on y›l›n en yüksek seviyesine ulaﬂt›. Avrupa ‹statistik Kurumu (Eurostat) Temmuz ay›nda iﬂsizlerin oran›n %9.4’ten %9.5’e
yükseldi¤ini ve bu seviyenin en son May›s 1999’da kaydedildi¤ini bildirdi. Bu y›l›n
Haziran ay›nda Euro bölgesindeki iﬂsizlik oran› %9.4, Haziran 2008’de ise %7.0 olmuﬂtu. Eurostat, Temmuz ay› itibariyle Euro bölgesinde 15 milyon kiﬂinin iﬂsiz oldu¤unu ve iﬂsiz say›s›nda Haziran ay›na k›yasla 167,000’lik art›ﬂ oldu¤unu aç›klad›. 27
üyeli Avrupa Birli¤i’nde (AB) iﬂsiz say›s› art›yor. Temmuz ay›nda AB’deki iﬂsizlik
oran› 0.1 puan artarak %9.0’a yükseldi. Bu da 2005 y›l›ndan bu yana kayda geçen en
yüksek iﬂsizlik. AB’deki iﬂsizlik oran› geçen y›l›n Temmuz ay›nda %7.5’ti. Eurostat’›n verilerine göre, AB genelindeki iﬂsiz say›s› 21.8 milyon. AB genelinde iﬂsiz say›s›n›n en çok artt›¤› ülkeler ‹rlanda, ‹spanya ve Fransa. Belçika’da ise iﬂsizlerin say›s› azald›.
2009 Avrupa Birli¤i (AB) Komisyonu’nun geniﬂlemeden sorumlu üyesi Olli Rehn, Slovenya ile s›n›r problemini çözmesi durumunda H›rvatistan ile müzakerelerin gelecek y›l
ortas›nda bitebilece¤ini söyledi. Zagreb yönetiminin, Brüksel ile müzakereleri bu y›l
sonunda tamamlamas› bekleniyordu; ancak, Slovenya ile yaﬂad›¤› s›n›r problemi nedeniyle görüﬂmeler durdurulmuﬂtu. Geniﬂleme komiseri Rehn, Avrupa Parlamentosu’nun D›ﬂ ‹liﬂkiler Komisyonu’na yapt›¤› aç›klamada, s›n›r probleminin yan› s›ra
Zagreb’in Uluslararas› Savaﬂ Suçlar› Mahkemesi ile de iﬂbirli¤i yapmas› gerekti¤ine
dikkat çekti. Rehn, Slovenya ile H›rvatistan aras›ndaki atmosferin iyileﬂti¤ine dikkat
çekerek sorunun çözülmesine yönelik ‘ihtiyatl› bir iyimserli¤e’ neden oldu¤unu belirtti.
2009 Çin’in üçüncü büyük otomotiv üreticisi olan Dongfeng Motor Corporation 250 milyon dolar de¤erinde s›f›rdan bir yat›r›mla Türkiye’ye girece¤ini aç›klad›.
2009 Endonezya’n›n Cava adas› civar›nda meydana gelen 7.3 ﬂiddetindeki depremin merkez üssü yak›nlar›nda birkaç binan›n y›k›ld›¤› ve ilk bilgilere göre, 42 kiﬂinin hayat›n› kaybetti¤i bildirildi.
2009 Ermenistan ile Türkiye ‹sviçre’nin arabuluculu¤u ile vard›klar› mutabakat uyar›nca
‘Diplomatik ‹liﬂkilerin Kurulmas›’ ve ‘‹liﬂkilerin Geliﬂtirilmesi’ baﬂl›kl› iki protokolü paraf etti. Var›lan mutabakat uyar›nca iç siyasi istiﬂarelere aç›lacak iki protokolle
onalt› y›l önce kesilen diplomatik iliﬂkilerin yeniden tesisi yolunda alt› haftal›k süre
biçiliyor. Protokollerin imzalan›p yürürlü¤e girmesinden iki ay sonra da s›n›rlar›n
aç›lmas› öngörülüyor.
2009 Frans›z petrol ﬂirketi Total’in ‘Bostik’ markas› alt›nda Türkiye’de gerçekleﬂtirdi¤i yat›r›mlar›yla yap› kimyasallar› sektöründe Türkiye’yi Do¤u Avrupa, Orta Do¤u ve Kuzey Afrika bölgesinin üretim üssü yapaca¤› bildirildi.
2009 Hyundai Asan CEO’su Kwang-Heum Um, Hyundai’nin B segmentindeki modeli
i20’nin May›s 2010’dan itibaren ‹zmit fabrikas›nda üretilece¤ini aç›klad›. Bu yat›r›m
do¤rudan 500, dolayl› olarak da 5 bin kiﬂiye istihdam yaratacak.
CHRONOLOGY
2 Eylül
3 Eylül
3 Eylül
3 Eylül
3 Eylül
3 Eylül
3 Eylül
3 Eylül
3 Eylül
2009 Yunanistan’›n baﬂkenti Atina’da Borsa binas› önünde patlayan ve binan›n cephesine
zarar veren bombal› sald›r›da 1 kiﬂi de yaraland›. Eﬂzamanl› olarak Selanik’teki Makedonya ve Trakya Bakanl›¤› binas› önünde patlat›lan bomba da binaya ufak çapta
zarar verdi. Her iki bombalamadan önce bas›na haber verildi; ancak hiçbir örgüt bombalamalar› üstlenmedi.
2009 2000 y›l›nda 850 eﬂcinsel için düzenledi¤i seyahat program›na Kuﬂadas›’n› da dahil
edince Türkiye’de baﬂ›na gelmedik kalmayan ABD’li RNS Tur operatörü, bu y›l Celebrity Cruises ﬂirketine ait Celebrity Solstice gemisiyle 2,750 eﬂcinsel için düzenledi¤i Akdeniz turundan Kuﬂadas›’n› ç›kard›. Bu geliﬂmenin ilçe esnaf›nda hayal k›r›kl›¤› yaratt›¤› belirtilirken iptalden kaynaklanan ekonomik kayb›n yüz binlerce dolar
oldu¤u ifade edildi.
2009 Afganistan’da bir Taliban militan›n›n cami ç›k›ﬂ›nda düzenledi¤i intihar sald›r›s›nda
en az 24 kiﬂi yaﬂam›n› yitirdi.
2009 ‹ran meclisi Cumhurbaﬂkan› Mahmoud Ahmadinejad taraf›ndan sunulan yeni kabinedeki 21 üyeden 18’ine güvenoyu verdi. Sa¤l›k Bakanl›¤›’na aday gösterilen Marzieh
Vahid-Dastjerdi kabinenin ve ‹ran ‹slam Cumhuriyeti’nin ilk kad›n bakan› oldu.
2009 Özelleﬂtirme ‹daresi Baﬂkanl›¤› (Ö‹B) kriz nedeni ile frenlenen özelleﬂtirmeleri tekrar harekete geçirmek için dü¤meye bast›. Baﬂkanl›k, özelleﬂtirmelerde de¤er tespit
dosyas›n›n son teklif verme süresinden önce de¤iﬂtirilmesinin önünü açt›. Böylece
gayrimenkul ve maden sektörü gibi de¤er tespiti oluﬂturulduktan sonra kriz nedeni ile
defalarca son teklif verme süresi de¤iﬂtirilen özelleﬂtirmeler h›z kazanacak.
2009 Rus D›ﬂiﬂleri Bakanl›¤› yetkilileri, Türkiye ile Ermenistan’›n ‘yol haritas›’ mutabakatlar› için, “‹yi iliﬂkiler bölgede bar›ﬂ ve güvenli¤i güçlendirecek,” dedi.
2009 Rwanda’n›n eski Meclis Baﬂkan› Alfred Mukezamfura, 1994’te Tutsiler’e karﬂ› soyk›r›ma kat›lmaktan suçlu bulunmas›n› takiben ömür boyu hapse mahkum edildi. Resmi kaynaklar, Mukezamfura’n›n baﬂkent Kigali’nin Nyakabanda bölgesindeki halk
mahkemesi taraf›ndan ‘nefreti k›ﬂk›rtmak ve soyk›r›m› teﬂvik etmekten’ suçlu bulunarak ömür boyu hapse mahkum edildi¤ini aktard›. Merkezdeki Demokrat Parti’nin
(PDC) lideri olan Mukezamfura, 2009’un baﬂ›na kadar Devlet Baﬂkan› Paul Kagame’nin rejimi bünyesindeki en önemli Hutulardan biriydi. 2003’ten 2008’e kadar parlamento baﬂkanl›¤› yapan Mukezamfura, ayn› zamanda Rwanda Anayasa Komisyonu baﬂkan yard›mc›s›yd›. Mart ay›nda Rwanda’dan ayr›lan Mukezamfura Belçika’dan siyasi s›¤›nma istemiﬂti.
2009 Sovyetler’in çöküﬂünden beri Tiflis’ten de facto ba¤›ms›z Abhazya, geçen y›l Gürcistan’›n baﬂlatt›¤› savaﬂ sonras› Rusya taraf›ndan kurtar›l›p tan›nm›ﬂ olmas›na ra¤men,
karasular›nda tasarruf sahibi olamamas›na dur demeye haz›rlan›yor. Gürcistan’›n en
son kendilerine yak›t getiren bir Türk gemisine el koyup kaptana 24 y›l hapis cezas›
kesmesi Abhazlar’› k›zd›rd›. Abhazya Cumhurbaﬂkan› Sergei Bagapsh, “Abhaz karasular›n› ihlal eden Gürcü gemilerini imha edece¤iz,” dedi. Türkiye de Tiflis’e bask›
yapacak.
2009 Yunanistan’da Baﬂbakan Kostas Karamanlis ani bir kararla erken seçim ilân etti. Seçimin 4 Ekim’de yap›lmas› bekleniyor. Önceki akﬂam Yunan halk›na seslenen Karamanlis, erken seçim nedeni olarak ekonomik krize karﬂ› cesur önlemler al›nmas› gerekmesini gösterdi.
315
316
KRONOLOJ‹
4 Eylül
4 Eylül
4 Eylül
4 Eylül
4 Eylül
5 Eylül
5 Eylül
5 Eylül
5 Eylül
5 Eylül
6 Eylül
2009 ABD Hazine Bakan› Timothy F. Geithner, ABD ve di¤er ülkelerin küresel ekonomik
krizle mücadelesinin küresel ekonomiyi ‘uçurumdan kurtard›¤›n›’ söyledi. Geithner’e
göre, küresel ekonomilerin hâlâ hükümet deste¤ine ihtiyac› var.
2009 Afganistan’›n kuzeyindeki Kunduz’da NATO güçlerinin, Taliban’›n kaç›rd›¤› belirtilen petrol tankerlerini hedef alan hava sald›r›s›nda onlarca sivil öldü. Yerel kaynaklar sivil can kayb›n›n 90’a yak›n oldu¤unu belirtti.
2009 Amerikal› pop y›ld›z› Michael Jackson’›n cenazesi, aile üyeleri ile ünlülerin kat›ld›¤›
törenle, Güney California’daki Glendale kasabas›ndaki Forest Lawn Memorial
Park’taki an›t mezara defnedildi.
2009 Gabon’da aç›klanan devlet baﬂkanl›¤› seçimi sonuçlar›na göre, Ali Bongo oylar›n
%41.73’ünü alarak seçimi kazand›. Bu sonuçlara göre, eski içiﬂleri bakan› André
Mba Obame %25.88 ile ikinci, Pierre Mamboundou ise %25.22 ile üçüncü oldu.
2009 Kuzey Kore uranyum zenginleﬂtirme program›n›n son aﬂamas›na geldi¤ini ve Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) ile diyaloga haz›r oldu¤unu bildirdi.
2009 ABD Çal›ﬂma Bakanl›¤›’n›n aç›klad›¤› verilere göre, A¤ustos ay›nda 216,000 kiﬂi iﬂten ç›kar›ld›; A¤ustos ay›nda iﬂsizlik oran› %9.7’ye yükseldi. Böylece, iﬂsizlik oran›
son 26 y›l›n en yüksek seviyesine ç›km›ﬂ oldu.
2009 Afganistan’da 20 A¤ustos’ta yap›lan cumhurbaﬂkanl›¤› seçimlerinde yar›ﬂan adaylardan Abdullah Abdullah, uluslararas› toplumun sand›¤a hile kar›ﬂt›r›ld›¤› iddialar›n›
araﬂt›rmas› ça¤r›s›nda bulundu. Abdullah, tüm iddialar araﬂt›r›l›ncaya dek seçim komisyonunun sonuçlar› aç›klamay› durdurmas›n› da istedi. Bu arada, seçimlere hile kar›ﬂt›¤› yönünde yeni kan›tlar ortaya ç›kt›. BBC’ye aç›klamalarda bulunan bir aﬂiret lideri, yüzlerce oy pusulas›n› Cumhurbaﬂkan› Hamid Karzai lehine doldurdu¤unu itiraf etti. Kandahar’daki Bariz aﬂiretinin lideri de, Abdullah’a verilen 30,000 oyun Hamid Karzai lehine de¤iﬂtirildi¤ini söylemiﬂti. Ayr›ca, NATO sand›¤a hile kar›ﬂt›¤› yönünde 2000’den fazla ﬂikayet yap›ld›¤›n›, bunlar›n 600’den fazlas›n›n oldukça ciddi
oldu¤unu söylüyor. Oylar›n %60’› say›lm›ﬂ durumda ve Karzai aç›k ara önde görünüyor.
2009 Devlet Bakan› ve Baﬂbakan Yard›mc›s› Ali Babacan, Londra’da yap›lan G-20 maliye bakanlar› ve merkez bankas› baﬂkanlar› toplant›s›nda, küresel mali kriz ve çözüm
yollar› ile di¤er küresel konularda bir konuﬂma yapt›. Ali Babacan, mevcut küresel
krizden ç›kar›lmas› gereken dersin, daha çok korumac›l›k de¤il, daha çok düzenleme
ve gözetim olmas› gerekti¤ini vurgulad›.
2009 ‹ngiltere Baﬂbakan› Gordon Brown ‹ngiliz askerlerinin Afganistan’dan çekilmeyece¤ini aç›klad›. Baﬂbakan Brown, yapt›¤› aç›klamada ‹ngiliz askerlerinin Afganistan’›n
yerel güvenlik güçleri, Taliban ve Al-Qaeda’yle destek olmaks›z›n baﬂa ç›kabilecekleri güne kadar ülkede kal›p güvenli¤i sa¤layacaklar›n› aç›klad›.
2009 ‹ngiltere’nin baﬂkenti Londra’da bir araya gelen G-20 ülkeleri maliye bakanlar›, ortak bildiri yay›mlayarak, küresel ekonomiyi aya¤a kald›rmak için canland›rma önlemlerini sürdürme sözü verdi.
2009 Avrupa’n›n en çok transfer harcamas› yapan yirmi futbol kulübü aras›na ilk kez bir
Türk tak›m› da girdi. Fenerbahçe’nin 28 milyon euro ile 19’uncu s›radan girdi¤i listedeki 20 Avrupa kulübü transfere 1.3 milyar euronun üzerinde para harcad›. Transfer rekortmeni ise 257 milyon euro ile ‹spanyol Real Madrid oldu.
CHRONOLOGY
6 Eylül
6 Eylül
6 Eylül
7 Eylül
7 Eylül
7 Eylül
7 Eylül
7 Eylül
8 Eylül
8 Eylül
2009 CNBC-e Business dergisi, 81 ili 34 kritere göre de¤erlendirip, ‘En Yaﬂanabilir ‹ller’
listesi yay›nlad›. Listenin ilk s›ras›nda yer alan Ankara ‘en yaﬂanabilir il’ ç›kt›. Sonuncu s›raya geçen y›lki gibi A¤r› yerleﬂti.
2009 Dünyan›n en büyük elektronik eﬂya sat›c›lar› aras›nda yer alan ‹ngiliz DSG International grubuna ait olan Electro World, Polonya’daki 8 ma¤azas›n› sadece 1 euroya satarak, 2005 y›l›nda girdi¤i bu ülkeden ç›kt›.
2009 Yenilenebilir enerji ve çevre projelerinin finansman›nda etkin olmay› amaçlayan Türkiye S›nai Kalk›nma Bankas› (TSKB) ‹spanyol Essentium Grupo S. L.’nin Türkiye’de kurmay› planlad›¤› dört yeni hidroelektrik santral› için 42 milyon Euro kredi
sa¤lad›.
2009 Afganistan’da 20 A¤ustos’ta yap›lan cumhurbaﬂkanl›¤› seçimlerinden gelen son sonuçlar, oylar›n üçte ikisi say›lm›ﬂken Cumhurbaﬂkan› Hamid Karzai’nin %48.6 oy
toplad›¤›n› gösteriyor. Karzai’nin en yak›n rakibi Abdullah Abdullah ise %31.7 oy ald›. Karzai e¤er bu turda %50 oy al›rsa, ikinci tura gitmeye gerek kalmayacak. Ancak,
oylama için dile getirilen pek çok yolsuzluk iddias› var. Bunlar halen Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu yetkilileri taraf›ndan soruﬂturuluyor.
2009 Almanya Baﬂbakan› Angela Merkel, NATO’nun Eylül ay› baﬂ›nda Afganistan’da düzenledi¤i hava ak›n›nda sivillerin de öldü¤ü haberlerinin acilen soruﬂturulmas›n› istedi. Kunduz yak›nlar›ndaki Alman birliklerinin talebi üzerine NATO uçaklar›, Taliban’›n kaç›rd›¤› iki yak›t tankerini vurmuﬂ, olayda 70 kiﬂi ölmüﬂtü. Baﬂbakan Merkel
e¤er hava ak›n›nda siviller öldüyse, bundan do¤al olarak büyük bir üzüntü duyaca¤›n› belirtti ve NATO’dan soruﬂturma açmas›n› istedi. Haber, 27 Eylül’de genel seçimlere haz›rlanan Almanya’da büyük tepki uyand›rd›. Alman kamuoyunda geniﬂçe bir
kesim, ‹kinci Dünya Savaﬂ›’ndan beri ordular›n›n kat›ld›¤› bu ilk d›ﬂ misyonda baﬂlang›çta aç›klanan yap›lanma ve kalk›nd›rma amac›ndan giderek sap›ld›¤›n› düﬂünüyor. Merkel ile ‹ngiltere Baﬂbakan› Gordon Brown, Berlin’de görüﬂtükten sonra ortaklaﬂa düzenledikleri bas›n toplant›s›nda y›l sonundan önce Afganistan için büyük
bir uluslararas› toplant› düzenlenmesi ça¤r›s› da yapt›.
2009 Ekonomik kriz, ihracat ﬂampiyonu illeri daha kötü etkiledi. Ocak-Temmuz 2009 döneminde ihracat ﬂampiyonu illerde ihracat geçen y›l›n ayn› dönemine göre ortalama
%29 azald›.
2009 Maliye Bakanl›¤›, Do¤an Yay›n Holding’e ba¤l› ﬂirketlerin hisse de¤iﬂim iﬂlemlerini,
muafiyetleri tümüyle hiçe sayarak, ortada al›m sat›m varm›ﬂ gibi de¤erlendirerek, 3.8
milyar liray› bulan Maliye tarihinde görülmemiﬂ yeni bir vergi cezas› yazd›.
2009 Pakistan güvenlik güçlerinin Hayber bölgesinde düzenledi¤i operasyonlarda 33 militan›n daha öldürüldü¤ü bildirildi.
2009 ABD devleti taraf›ndan kurtar›lan sigorta ve mali hizmetler ﬂirketi American International Group (AIG) varl›k yönetim biriminin bir bölümünü Hong Kong’lu özel yat›r›m fonu Pacific Century Group’a yaklaﬂ›k 500 milyon dolar bedelle satma karar› ald›.
2009 Afganistan Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu, geçen ay yap›lan devlet baﬂkan› seçiminin
ard›ndan yüzlerce oy merkezindeki oylarda usulsüzlük oldu¤unu aç›klad›. Komisyon,
oylar›n %91.6’s›n›n say›ld›¤›n›, ancak usulsüzlükten ﬂüphelenilen 600 oy merkezinin
sonuçlar›n›n d›ﬂar›da b›rak›ld›¤›n› bildirdi.
317
318
KRONOLOJ‹
8 Eylül
8 Eylül
8 Eylül
8 Eylül
8 Eylül
8 Eylül
8 Eylül
8 Eylül
9 Eylül
9 Eylül
9 Eylül
2009 Afganistan’da 20 A¤ustos’ta yap›lan cumhurbaﬂkanl›¤› seçimleri sonras›nda usulsüzlük iddialar› giderek artarken, Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) bu suçlamalar konusunda etkili ﬂekilde harekete geçilmesini istedi. BM Afganistan özel elçisi Kai Eide, yolsuzlu¤a dair kan›t bulunan tüm bölgelerdeki seçim sand›klar›ndan ç›kan sonuçlar›n iptal edilmesi gerekti¤ini söyledi. BBC’nin edindi¤i bilgiye göre, Kabil’de
ABD büyükelçisi ve önde gelen bir BM yetkilisi 7 Eylül akﬂam› Cumhurbaﬂkan› Hamid Karzai ile bir araya gelerek bu konudaki kayg›lar›n› tart›ﬂt›. Afganistan Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu da belirli bölgelerde sand›klar›n incelenmesini veya yeniden
say›m›n› istemiﬂti. Afgan seçim bürosu yetkilileri, 28,000 seçim merkezinden
447’sinde toplam yaklaﬂ›k 200,000 pusulay› geçersiz ilan etti. Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu Cumhurbaﬂkan› Karzai’nin seçimlerde oylar›n %54’ünü kazand›¤›n› aç›klad›. 20 A¤ustos'taki seçim ard›ndan oylar›n henüz %92’sinin say›m› tamamland›. Ancak bu aç›klama, Karzai’nin seçimin tek turda tamamlanmas› için gereken %50 baraj›n› aﬂt›¤›n› gösteriyor.
2009 Ekonomik krize ra¤men 2008’de silâh ihracat›n› %50 oran›nda art›ran ABD, küresel
silâh ticaretinin üçte ikisini kontrol ediyor. ABD Kongresi için haz›rlanan rapora göre, geçen y›l dünyadaki toplam silâh ticaretinin %68.4’ünü ABD yapt›.
2009 Genelkurmay Baﬂkanl›¤›, Çukurca ve Eruh’taki çat›ﬂmalarda 6 askerin ﬂehit oldu¤unu, 3 askerin yaraland›¤›n› bildirdi.
2009 Kosova Bar›ﬂ Gücü (KFOR) Komutanl›¤›, göreve 29 A¤ustos 2008 y›l›nda atanan
‹talyan General Guiseppe Emilio Gay’den Alman General Markus J. Bentler’e geçti.
2009 Toplam sanayi üretimi Temmuz ay›nda geçen y›l›n ayn› ay›na göre %9.2 geriledi. Sanayi üretimi, Haziran ay›na göre ise %0.9 art›ﬂ gösterdi.
2009 Trakya’da yaﬂanan sel felaketinde 7 kiﬂi hayat›n› kaybetti, 13 kiﬂi de yaraland›.
2009 Türkiye’deki Shell ﬁirketleri Ülke Baﬂkanl›¤›’na Ahmet Erdem atand›. May›s
2009’da baﬂkanl›¤› devralaca¤› duyurulan Ahmet Erdem, Kenya Shell Ülke Baﬂkan›’yd›.
2009 Türkiye’nin AB üyeli¤i için uzun süredir lobi yapan Türk Sanayicileri ve ‹ﬂadamlar›
Derne¤i (TÜS‹AD) Frans›z ve Türk kamuoylar› aras›nda ortak düﬂünce zemini yaratmak üzere Paris’te ba¤›ms›z ve objektif bir düﬂünce platformu kuruyor. Türk ve Frans›z siyasetçi, iﬂadamlar› ve ekonomistleri ‘Bilim Kurulu’ ad› alt›nda bünyesinde toplayacak olan ‘Institut du Bosphore’ (‘Bo¤aziçi Enstitüsü’) adl› kuruluﬂ Paris’te düzenlenen bas›n toplant›s› ile resmen kuruldu. Enstitünün bilimsel komitesine AXA
Yönetim Kurulu Baﬂkan› Henri de Castries ile Brookings Institution Baﬂkan Yard›mc›s› ve Sabanc› Üniversitesi Dan›ﬂman› Kemal Derviﬂ baﬂkanl›k ediyor.
2009 ABD Baﬂkan› Barack Obama bu y›l sa¤l›k reformu ile ilgili düzenlemelerin yap›laca¤›n› söyledi.
2009 Deutsche Telekom AG (DTAG) ve France Télécom S. A. ‹ngiltere’deki ﬂirketlerini
birleﬂtirip ‹ngiltere’nin en büyük mobil operatörü olmay› hedefledi¤ini aç›klad›. Deutsche Telekom’dan yap›lan aç›klamada, France Télécom’un sahip oldu¤u Orange ve
Deutsche Telekom’un sahip oldu¤u T-Mobile kollar›n› ortak bir yönetim alt›nda birleﬂtirmeyi planland›¤› belirtildi.
2009 ‹ran, nükleer enerji faaliyetleriyle ilgili güncelleﬂtirilmiﬂ ‘yeni öneri paketi’ni BM
Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri ile Almanya’dan oluﬂan ‘P5 art› 1’ ülkelerinin
temsilcilerine sundu.
CHRONOLOGY
9 Eylül
9 Eylül
10 Eylül
10 Eylül
10 Eylül
10 Eylül
10 Eylül
10 Eylül
10 Eylül
10 Eylül
10 Eylül
2009 ‹ran’›n uranyum zenginleﬂtirme program›n› b›rakmas› karﬂ›l›¤›nda ekonomik ve siyasal destek öneren ‘P5 art› 1’ ülkelerinin teklifine verdi¤i karﬂ› teklifi Amerika Birleﬂik Devletleri taraf›ndan yetersiz bulundu. ABD D›ﬂiﬂleri Bakanl›¤›’ndan yap›lan
aç›klamada, ‹ran’›n önerilerinin, yap›lan teklife cevap olamayaca¤› belirtildi. Bakanl›k sözcüsü, Birleﬂmiﬂ Milletler Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri ve Almanya’dan
oluﬂan ‘P5 art› 1’ ülkelerinin, ‹ran tekliflerine iliﬂkin görüﬂmelerini sürdüreceklerini
ifade etti. Rusya D›ﬂiﬂleri Bakan› Sergey Lavrov ise ‹ran’›n önerilerini “üzerinde çal›ﬂ›labilir” bulduklar›n› kaydederek, Birleﬂmiﬂ Milletler Güvenlik Konseyi’nde bu ülkeye karﬂ› petrol yapt›r›m› uygulanmas›n› desteklemeyeceklerini, ‹ran’›n “kapsaml›
görüﬂmelere haz›r oldu¤unu” belirtti.
2009 ‹stanbul’da son 50 y›l›n en ﬂiddetli ya¤›ﬂ› yaﬂand›. Tekirda¤ ve ‹stanbul’da 31 kiﬂi hayat›n› kaybetti.
2009 Afganistan’da 20 A¤ustos’ta yap›lan cumhurbaﬂkanl›¤› seçimlerindeki en etkili adaylardan Abdullah Abdullah, oylamay› denetleyen Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu’nu
Cumhurbaﬂkan› Hamid Karzai’nin yönlendirdi¤i suçlamas›nda bulundu. Eski bir d›ﬂiﬂleri bakan› olan Abdullah, “seçimin Afgan halk›ndan çal›nd›¤›n›,” öne sürdü. Üç
hafta önce düzenlenen seçimlerde oy say›m› hala devam ediyor. Ancak oy verme iﬂlemlerine hile kar›ﬂt›¤› yolundaki iddialar›n say›s› da her geçen gün art›yor.
2009 Azeri bas›n›, Azerbaycan ve Ermenistan silâhl› kuvvetleri aras›nda ateﬂkes bölgesinde ç›kan çat›ﬂmada 5 Ermeni askerinin öldü¤ünü, 3’ünün de yaraland›¤›n› duyurdu.
2009 General Motors’un (GM) Opel’i Kanadal› otomotiv parça üreticisi Magna ve Rus
Bankas› Sberbank konsorsiyumuna sataca¤› ile ilgili söylentiler gerçek ç›kt›. GM’den
yap›lan aç›klamada, Opel’deki ço¤unluk hissenin Kanada-Rus ortakl›¤›na sat›ﬂ›na
onay verildi¤i bildirildi.
2009 K›br›s Sorunu’na kapsaml› çözüm bulmak amac›yla Eylül 2008’de baﬂlat›lan müzakerelerin ikinci turu baﬂlad›. Türk ve Rum taraflar›, ‘federal yürütme’ ile ilgili farkl›l›klar›n› yak›nlaﬂt›rmak amac›yla yeni öneriler sundu.
2009 Lübnan’da yaklaﬂ›k on haftad›r birlik hükümeti kurmak için çaba harcayan Saad Hariri, hükümeti kurma görevini cumhurbaﬂkan›na iade etti.
2009 Marmara Bölgesi’nde önceki gece baﬂlayan ﬂiddetli ya¤murun yol açt›¤› sel felaketi,
20’den fazla can kayb›n›n yan›nda ciddi maddi hasarlara da yol açt›. Trakya ve ‹kitelli-Halkal›’da etkisini gösteren felaket, Türkiye’de ﬂimdiye kadar en çok maddi hasar veren sel felaketi olarak tarihe geçti. Sigorta sektöründe toplam maddi zarar›n
ﬂimdilik 150 milyon euroyu buldu¤u tahmin ediliyor.
2009 Merkez Bankas› (TCMB) Türkiye’nin Temmuz ay›na iliﬂkin ödemeler dengesi bilançosunu aç›klad›. Türkiye’nin cari iﬂlemler hesab›, Temmuz ay›nda 286 milyon dolar
fazla verdi.
2009 Türkiye ekonomisi, 2009’un ikinci çeyre¤inde, geçen y›l›n ayn› dönemine göre sabit
fiyatlarla %7 küçüldü. Y›l›n ilk çeyre¤i için aç›klanan %13.8 küçülme rakam› da
%14.3 olarak revize edildi. TÜ‹K’in 2008 y›l› ve 2009 ilk çeyre¤ini revize etmesi
kuﬂku yarat›rken, 2009’un alt› ay›nda ekonomideki küçülme %10.6’y› buldu. Türkiye ilk alt› ayda 100 milyar dolar, her bir kiﬂi ise 1,400 dolar fakirleﬂti.
2009 Türkiye ve Orta Asya Türk cumhuriyetlerinde uygulanacak 4 milyon dolarl›k 9 ulusal ve bölgesel projenin protokolü, Tar›m ve Köyiﬂleri Bakanl›¤› Müsteﬂar› Vedat
319
320
KRONOLOJ‹
10 Eylül
2009
11 Eylül
2009
11 Eylül
2009
11 Eylül
2009
11 Eylül
2009
12 Eylül
2009
12 Eylül
2009
Mirmahmuto¤ullar› ile Birleﬂmiﬂ Milletler G›da ve Tar›m Teﬂkilat› (FAO) Orta Asya
Alt Bölge Ofisi Koordinatörü Mustapha Sinaceur taraf›ndan imzaland›.
Venezuela Devlet Baﬂkan› Hugo Chávez Gürcistan’dan tek yanl› ba¤›ms›zl›¤›n› ilan
eden Güney Osetya ve Abhazya’y› ba¤›ms›z ve egemen devletler olarak tan›d›¤›n›
aç›klad›.
ABD Yönetimi ‹ran’›n nükleer silâh program›nda tehlikeli bir noktaya yaklaﬂt›¤› uyar›s›nda bulundu. ABD’nin Uluslararas› Atom Enerjisi Kurumu’ndaki (International
Atomic Energy Agency [IAEA]) Temsilcisi Büyükelçi Glyn Davies, Tahran’›n tehlikeli ve istikrar› bozucu bir noktada oldu¤unu söyledi. Büyükelçi Davies, ‹ran’›n elinde yeterli oranda düﬂük-düzeyde zenginleﬂtirilmiﬂ uranyum bulundu¤unu ifade etti.
Davies, uranyum zenginleﬂtirmeye devam etmesi halinde, ‹ran’›n nükleer silah üretebilecek kapasiteye ulaﬂaca¤›n› iddia etti.
ABD’nin Afganistan özel temsilcisi Richard Holbrooke, ülkede 20 A¤ustos’ta yap›lan cumhurbaﬂkanl›¤› seçimini eleﬂtirenlere sab›rl› olmalar› ça¤r›s›nda bulundu. Holbrooke, yayg›n çapta usulsüzlüklerden bahseden çevrelerin, seçimin geçerlili¤i konusunda alelacele yarg›lara varmaktan kaç›nmas›n› istedi. ABD’li temsilci, Ba¤›ms›z
Seçim Komisyonu’nun iﬂini yapmas›na izin verilmesi gerekti¤ini belirtti. Seçimlerin
tekrarlanmas›n›n gerçekçi bir seçenek olmad›¤›n› söyleyen Holbrooke, “Daha önce
de pek çok kez söyledi¤im gibi, Bat›’da da mükemmel olmayan seçimler yaﬂan›yor.
Bu koﬂullar alt›nda seçim yapmak, büyük cesaret isteyen bir iﬂ,” dedi. Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu’nun 3 üyesi BM taraf›ndan, di¤er 2 üyesi ise Afgan Yüksek Mahkemesi ve Afgan Ba¤›ms›z ‹nsan Haklar› Komisyonu’nca atan›yor.
Irak’›n ünlü Abu Ghraib Hapishanesi’nde kalan mahkûmlar iki gün süren olaylarda
yang›n ç›kard› ve gardiyanlarla çat›ﬂmaya giriﬂti.
Küresel ekonomik krizin iflâs›n eﬂi¤ine getirdi¤i Belçika, askeri bütçede tasarrufa gitme karar› al›nca ülke tarihinde ilk kez ordu ve hükümet karﬂ› karﬂ›ya kald›. Belçika
Silâhl› Kuvvetleri’nin 1994 y›l›nda 44,000 olan personel say›s› bugüne kadar 38,000
indirildi. Bu rakam›n aﬂamal› olarak 30,000’e düﬂürülmesi planlan›yor. Belçika’daki
k›ﬂlalar›n %40’›n›n kapat›laca¤›, askeri alt yap› ve malzeme al›m projelerinde kapsaml› k›s›tlamalar olaca¤› duyuruluyor. Maliye Bakan› Guy Vanhengel’in Belçika’n›n ‘iflâs’ durumunda oldu¤unu aç›klamas›n›n ard›ndan silâhl› kuvvetler bünyesinde kapsaml› tasarruf önlemlerine gidilece¤inin duyurulmas›, askeri çevrelerde huzursuzluk yaratt›. Ordu mensuplar›n›n ba¤l› bulundu¤u sendikalar›n temsilcileriyle
görüﬂen Genelkurmay Baﬂkan› General Charles-Henri Delcour, hükümetin silâhl›
kuvvetlerin yurt d›ﬂ› görevlerini art›rmas› halinde veto kullanaca¤›n› bildirdi. General Delcour’un Savunma Bakan› Pieter De Crem’e bir mektup yazarak silâhl› kuvvetler bütçesindeki k›s›tlamalara iliﬂkin endiﬂelerini dile getirdi¤i bildirildi.
66’nc› Uluslararas› Venedik Film Festivali’nde en iyi film dal›nda verilen ‘Leone
d’Oro’ (‘Alt›n Aslan’) ödülünü ‹srailli yönetmen Samuel Maoz Lebanon adl› filmiyle kazand›. Fatih Ak›n’›n Alman-Türk ortak yap›m› Soul Kitchen filmiyle jüri özel
ödülünü kazand›¤› festivalde, ‹ngiliz aktör Colin Firth en iyi erkek oyuncu, Rus aktrisi Kseniya Aleksandrovna Rappoport en iyi kad›n oyuncu seçildi.
ABD Baﬂkan› Barack Obama’n›n ‹ran’a nükleer program›yla ilgili müzakerelere baﬂlamas› için verdi¤i mühlet ay sonunda dolacakken, Tahran, ilk manevras›n› Oba-
CHRONOLOGY
12 Eylül
2009
12 Eylül
2009
12 Eylül
2009
13 Eylül
2009
13 Eylül
2009
13 Eylül
2009
13 Eylül
2009
13 Eylül
2009
14 Eylül
2009
ma’n›n baﬂkan olduktan sonraki ilk Avrupa turunda yapt›¤› ‘nükleer silâhlardan ar›nd›r›lm›ﬂ dünya yaratma’ önerisine sahip ç›karak yapt›. Tahran’›n, Birleﬂmiﬂ Milletler
(BM) Güvenlik Konseyi’nin beﬂ daimi üyesi (ABD, Rusya, Çin, Britanya, Fransa) ile
Almanya’dan oluﬂan ‘P5 art› 1’ grubuna sundu¤u öneride, ‘nükleer silâhlar›n tümüyle yok edilmesi ve temiz nükleer enerjiyi’ içerecek yeni bir uluslararas› nükleer sistem kurulmas› yer ald›.
Filistin Devlet Baﬂkan› Mahmoud Abbas, kendisini Yaser Arafat’›n ‹srail ve ABD'nin
iﬂbirli¤iyle öldürülmesi komplosuna kar›ﬂmakla suçlayan FKÖ’nün D›ﬂ ‹liﬂkiler Bölümü Baﬂkan› Farouk al-Kaddoumi’yi görevinden ald›.
Obama Yönetimi yetkilileri Amerikan Kongresi’ne Türkiye’ye 7.8 milyar dolarl›k 13
Patriot ateﬂleme ünitesi ve 72 PAC-3 füzesi sat›lmas› ihtimali oldu¤u yönünde bilgi
verdi.
Uluslararas› kredi derecelendirme kuruluﬂu Moody’s, mevcut küresel durgunlu¤un
Türkiye ekonomisini 2001’deki krizden fazla etkiledi¤ini aç›klad›. Moody’s’den yap›lan aç›klamada, küresel krizin Türkiye’yi 2001’deki mali krizden daha fazla etkilese bile, ekonomisi d›ﬂ finansa ba¤l› Türkiye’de kamu finansman›n›n, küresel krizi göreceli olarak iyi atlatt›¤› belirtildi.
ABD’de tüm dünyaya sirayet eden küresel ekonomik krizle baﬂ edebilmek için devasa kurtarma ve teﬂvik paketleri ç›kar›l›rken, Baﬂkan Barack Obama’n›n bunlar›n üzerine sa¤l›k reformu plan›yla ‘tüy dikti¤ini’ düﬂünen aﬂ›r› muhafazakâr kesimler solu¤u baﬂkent Washington’da ald›. Cumhuriyetçi ve muhafazakâr kanatlardan gelen on
binlerce kiﬂi, federal hükümetin denetimi ve harcamalar›n›n artmas›n› protesto ederken, Obama’y› Che, Castro, Hitler, Lenin, Stalin ve film kahraman› Joker’den masal
kahraman› Ali Baba’ya uzanan geniﬂ bir yelpazedeki kiﬂiliklerle k›yaslad›. Göstericiler, Obama’y› Amerika’y› ‘sosyalizme’ sürüklemekle suçlad›. Baﬂkan Obama ise sa¤l›k reformundan ç›karlar› zarar gören lobicilerle sigortac›lar›n Amerikal›lar› korkutmak için her tür dedikoduyu uydurdu¤unu belirterek, kamu sigortas› seçene¤i sunmas›yla ilgili de “Amerikal›lar özel sigortay› karﬂ›layam›yorsa, onlara bir tercih sunmaya dair temel ilkeden geri ad›m atmayaca¤›m,” dedi.
Alman havayolu ﬂirketi Lufthansa, bugüne kadarki en yüksek sonucu alarak, tüm
dünyada kabul gören ‘Dow Jones Sürdürülebilirlik Endeksi’nde (Dow Jones Sustainability Index [DJSI]) bir kez daha yer almay› baﬂard›.
Alman otomobil üreticisi Volkswagen (VW) Çin’e yapaca¤› 4 milyar euroluk yat›r›mla bu pazardaki varl›¤›n› güçlendirmek istedi¤ini aç›klad›.
Bu y›l ABD’deki bat›k banka say›s›n›n 92’ye ulaﬂt›¤› aç›kland›. Amerika’n›n
TMSF’si olarak kabul edilen Federal Mevduat Sigorta ﬁirketi (Federal Deposit Insurance Corporation [FDIC]), 3 bankaya daha el koyarak, müﬂterilere ait mevduatlar›n
korundu¤u bildirildi.
Maliye Bakan› Mehmet ﬁimﬂek bütün dünyada ﬂirketler aras›nda birleﬂme kültürünün
bulundu¤unu belirterek, yurtiçi ve yurtd›ﬂ›ndaki Türk ﬂirketlerinin de birleﬂerek daha
güçlü hale gelmesi gerekti¤ini söyledi.
Hükümetin yeni ç›kard›¤› teﬂvik yasas›ndan sonra, dünyan›n çeﬂitli bölgelerinde yat›r›mlar› olan Alman Burus Projektentwicklung GmbH ﬂirketi Van’a 12 milyon dolarla baﬂlay›p 70 milyon dolara kadar ç›kacak bir yat›r›m yapaca¤›n› aç›klad›. Burus
321
322
KRONOLOJ‹
14 Eylül
2009
14 Eylül
2009
14 Eylül
2009
14 Eylül
2009
15 Eylül
2009
15 Eylül
2009
ﬁirketler Grubu Baﬂkan› Hans Schreier, Van’da prefabrik yap› elemanlar› ve tu¤la
fabrikas› kurmaya karar verdiklerini söyledi.
MAN Türkiye A. ﬁ. üst yöneticili¤ine Münür Yavuz atand›. MAN Türkiye A. ﬁ.’den
yap›lan aç›klamaya göre, Yavuz Yürütme Kurulu Baﬂkan› Dr. Jens Foerst’in yerine
CEO olarak atand›. MAN’›n Türkiye’deki ticaret ﬂirketi MAN Kamyon ve Otobüs
Ticaret A. ﬁ.’nin CEO’su Kaz›m Tuncay Bekiro¤lu ile birlikte Münür Yavuz’un da
üretim ﬂirketi MAN Türkiye A. ﬁ.’ye CEO olarak atanmas›yla, ilk kez MAN Ticari
Araçlar Grubu’nun Türkiye’deki iki tepe yöneticisi de Türk oldu.
OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) Genel Sekreter
Yard›mc›s› Aart de Geus Türkiye’nin kal›c› büyümeyi sa¤lamas›n›n reformlara ba¤l› oldu¤una dikkat çekti. De Geus Türkiye’nin bankac›l›k sektöründe ald›¤› önlemlerin, geliﬂmiﬂ ülkeler baﬂta olmak üzere G-20 içinde örnek oluﬂturdu¤unu vurgulad›.
Türkiye’nin sosyal güvenlik reformuyla sistemi güçlendirdi¤ini belirten De Geus, ancak sa¤l›k harcamalar›n›n finansman›n›n önemli bir kamu yükü oluﬂturdu¤unu kaydetti. Sa¤l›k harcamalar›n›n bütçe üzerinde devaml› yük oluﬂturmas›n›n önlenmesi
gerekti¤ini kaydeden De Geus, sa¤l›k harcamalar› sisteminde, daha etkin bir kontrol
ve harcama için yap›lacak reformun, kamu finansman dengesine katk›da bulunurken,
daha sürdürülebilir bir finansman sistemi de oluﬂturaca¤›n› sözlerine ekledi.
Türkiye’de bu y›l›n ilk yar›s›nda, 2008 y›l›n›n ayn› dönemine göre, 4.5 milyon litre
daha fazla içki sat›ld›.
Venezuela Devlet Baﬂkan› Hugo Chávez, ‹ran’›n güneyindeki Pars gaz yataklar›n›n
Venezuela devlet petrol ﬂirketi Petróleos de Venezuela, S. A. (PDVSA) taraf›ndan iﬂletilece¤ini aç›klad›.
Afganistan’da 20 A¤ustos’ta yap›lan cumhurbaﬂkanl›¤› seçiminde yolsuzluk iddialar›n› inceleyen kurum, seçim merkezlerinin %10’undaki oylar›n yeniden say›laca¤›n›
ilan etti. Birleﬂmiﬂ Milletler’in (BM) destekledi¤i Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu’ndan
Grant Kippen, bu durumdan Afganistan çap›nda 2,500 kadar seçim merkezinin etkilenece¤ini söyledi. Kippen’in sözleri, seçimlere yolsuzluk kar›ﬂt›¤› yolundaki iddialar karﬂ›s›nda BM birimleri içerisinde gerginlik yaﬂand›¤›na dair haberleri izliyor.
Komisyon geçen hafta onlarca seçim merkezinden gelen sand›klardaki oylar›n geçersiz say›laca¤›n› bildirmiﬂti. Bu kapsamda 100’den fazla oy kullan›lan ve tek bir aday›n oylar›n %95’inden fazlas›n› elde etti¤i ya da %100 kat›l›ma ulaﬂ›lan tüm sand›klardaki pusulalar yeniden say›l›yor. Öte yandan, Cumhurbaﬂkan› Hamid Karzai, oylar›n %95’inin say›ld›¤› seçimlerde liderli¤i önde götürüyor. Mevcut durumda Karzai’nin ikinci tura gidilmesine gerek kalmayacak kadar oy toplad›¤› belirtiliyor. Karzai’nin %54 oran›nda oy toplad›¤› belirtiliyor; ancak yolsuzluk soruﬂturmas› sonras› bu
rakam›n %50 ç›tas›n›n alt›na düﬂmesi, seçimleri ikinci tura taﬂ›yabilir.
Afganistan’daki iﬂgalci NATO güçleri bünyesinde askeri bulunan Kanada, ABD Baﬂkan› Barack Obama istese bile Afganistan’daki askerlerinin görev süresini uzatmayaca¤›n› aç›klad›. Kanada’n›n Baﬂbakan› Stephen Harper’›n bas›n sözcüsü Dimitri Soudas düzenledi¤i bas›n toplant›s›nda, 2011 y›l›nda Afganistan’daki askerleri geri çekeceklerini söyledi. Kanada’n›n 2,500 askerinin bulundu¤u Afganistan’da, iﬂgalin baﬂlad›¤› 2001 y›l›ndan bu yana 130 Kanadal› asker ve diplomat hayat›n› kaybetti.
CHRONOLOGY
15 Eylül
15 Eylül
15 Eylül
15 Eylül
15 Eylül
15 Eylül
15 Eylül
15 Eylül
16 Eylül
16 Eylül
16 Eylül
16 Eylül
2009 Aral›k 2008-Ocak 2009 dönemindeki ‹srail’in Gazze ﬁeridi’ndeki sald›r›lar›n› insan
haklar› aç›s›ndan inceleyen Güney Afrikal› Yarg›ç Richard Goldstone baﬂkanl›¤›ndaki komisyon, raporunu Birleﬂmiﬂ Milletler ‹nsan Haklar› Konseyi’ne (United Nations
Human Rights Council [UNHRC]) sundu. Goldstone’un 574 sayfal›k raporunda ‹srail ordusu ve Filistinli militanlar›n bilinçli bir ﬂekilde karﬂ› taraf›n sivillerini terörize
ettikleri iddia ediliyor.
2009 Bankac›l›k sektörünün 2009 y›l› ikinci çeyre¤inde, dönem net kâr› geçti¤imiz y›l›n
ayn› dönemine göre %33 oran›nda artarak 11 milyar liraya ulaﬂt›. Bir önceki çeyre¤e
göre dönem net kâr›nda meydana gelen art›ﬂ›n ise %92 oldu¤u dikkat çekti.
2009 Eski ABD Baﬂkan› George W. Bush’a ayakkab›lar›n› f›rlatt›¤› için hüküm giyen Irakl› gazeteci ve Al-Baghdadia TV muhabiri Muntadhar al-Zaidi dokuz ayl›k hapis hayat›n›n ard›ndan serbest b›rak›ld›.
2009 ‹ngiltere’de bilim adamlar› kanserli tümörleri yok edecek gen buldular. ‹ngiliz araﬂt›rmac›lar›n ortaya ç›kard›¤› ‘E4bp4’ geni kan hücrelerini tetikleyerek kanserli hücrelerle savaﬂ›p öldüren katil hücrelere dönüﬂmesini sa¤l›yor. Bu hücrelerin, vücudun
do¤al savunma mekanizmas›n›n bir parças› oldu¤u ifade ediliyor.
2009 ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas›’nda (‹MKB) ikinci seans›n 30 dakika uzat›lmas›na karar verildi. 19 Ekim tarihinde yürürlü¤e girecek düzenlemenin ard›ndan, saat
14.00’da baﬂlayan ikinci seans saat 17.00 yerine 17.30’da sona erecek.
2009 ‹ﬂsizlik oran› Haziran’da %13 olarak gerçekleﬂti. Bu oran 2008 Haziran’da %9.4 idi.
2009 Maliye Bakanl›¤› Ocak-A¤ustos döneminde bütçenin 31.3 milyar lira aç›k verdi¤ini
aç›klad›.
2009 Norveç’de 14 Eylül’de yap›lan genel seçimlerden iktidardaki merkez sol koalisyon
galip ç›kt›. Oylar›n hemen hemen hepsi say›l›rken, Baﬂbakan Jens Stoltenberg’in liderli¤indeki Norveç ‹ﬂçi Partisi (Det norske arbeiderparti [DNA]) ve koalisyon ortaklar› 169 üyeli mecliste (Storting) 86 sandalye kazand›. Böylece iktidar partileri bir
sandalye farkla mecliste ço¤unlu¤u elde etmiﬂ oluyor. Seçimde, muhalafetteki merkez sa¤ partilerse 83 sandalye elde edebildi. Norveç’te 16 y›ld›r ilk kez iktidar partileri, seçimden zaferle ayr›l›yor. Komﬂu ülkeler ‹sveç, Danimarka ve Finlandiya’daki
son seçimleri ise sa¤ partiler kazanm›ﬂlard›.
2009 ‘Tüketici Güven Endeksi’ A¤ustos’ta bir önceki aya göre %1.29 oran›nda azalarak
81.30 de¤erine düﬂtü.
2009 Afganistan’da 20 A¤ustos’ta yap›lan seçimleri denetleyen Avrupa Birli¤i (AB) gözlemcileri, Cumhurbaﬂkan› Hamid Karzai taraf›ndan k›nand›. Karzai’nin seçim kampanyas›n› yürüten ekip, AB gözlemcilerinin ‘sorumsuzca’ iddialarda bulunduklar›n›
söyledi. Ayr›ca, seçim gözlemcilerinin yapt›klar› aç›klamayla, Afganistan anayasas›n› ihlal ettikleri bildirildi. AB gözlemcileri yaklaﬂ›k 1.5 milyon oyun, yani toplam oylar›n %25’inin hileli olabilece¤ini aç›klam›ﬂt›. ﬁüpheli oylardan yaklaﬂ›k 1.1 milyonunun Karzai’ye verildi¤i aç›kland›. Afganistan’da görev yapan üst düzey Birleﬂmiﬂ
Milletler (BM) görevlilerinden Peter Galbraith, ülkede seçimlerde hile yap›ld›¤›na
yönelik tart›ﬂmalar sonras› ülkeyi terk etmiﬂti.
2009 Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu, AB Komisyonu Baﬂkan› José Manuel Barroso’nun görev süresinin 5 y›l daha uzat›lmas›n› kararlaﬂt›rd›.
2009 Bu y›l için %4 büyüme hedefini %3.6 daralma olarak revize eden hükümet, aç›klad›¤› ‘Orta Vadeli Program’ ile bu oran› %6’ya ç›kard›. Ancak bu daralman›n ard›ndan,
323
324
KRONOLOJ‹
16 Eylül
2009
16 Eylül
2009
16 Eylül
2009
16 Eylül
2009
16 Eylül
2009
17 Eylül
2009
17 Eylül
2009
17 Eylül
2009
17 Eylül
2009
17 Eylül
2009
17 Eylül
2009
2010’dan itibaren büyümeye geçiﬂ bekleyen hükümet, 2010 için %3.5 büyüme bekliyor. Enflasyon konusunda Merkez Bankas›’n›n tahminlerini dikkate alan hükümet,
2009 bütçesinde 10 milyar lira düzeyinde öngördü¤ü bütçe aç›¤›n› da 62.9 milyar liraya ç›kard›.
Dünya Bankas› ve DPT’nin ortaklaﬂa haz›rlad›¤› rapora göre, kad›nlar›n iﬂgücü piyasas›na kat›l›m oran›n›n çok düﬂük oldu¤unu bir kez daha gözler önüne serdi. OECD
ülkelerinde bu oran ortalama %62 ve benzer ekonomik kalk›nma seviyesine sahip seçilen di¤er ülkeler aras›nda bu oran %33 olurken, Türkiye’de 2008 itibariyle %22’nin
alt›nda gerçekleﬂti.
Fransa Cumhurbaﬂkan› Nicolas Sarkozy, dünyan›n en yoksul ülkelerinden Bhutan’›n
1972 y›l›ndan beri zenginli¤i ölçmek için hesaplad›¤› ‘Gayrisafi Yurtiçi Mutlulu¤u’
kendi ülkesinde de ölçmek için harekete geçti. 2001 y›l›nda Nobel ödülü alan serbest
piyasa karﬂ›t› ekonomist Joseph Stiglitz ile 1998 y›l›n›n Nobel ödüllü ekonomisti
Hintli Amartya Sen’in konuyla ilgili olarak haz›rlad›¤› raporu aç›klayan Fransa Cumhurbaﬂkan› Sarkozy, ülkelerin zenginli¤ini ve refah›n› ölçmek için milli gelir gibi geleneksel ölçülerin d›ﬂ›nda yeni kriterlerin de hesaba kat›lmas› gerekti¤ini belirtti.
‘Gayrisafi Yurtiçi Mutluluk’ hesab›nda iﬂ/yaﬂam dengesi, geri dönüﬂüm, trafik s›k›ﬂ›kl›¤› ve günlük ev iﬂleri gibi konularla ilgili veriler de göz önünde bulundurulacak.
Lübnan Cumhurbaﬂkan› Michel Suleiman hükümeti kurma görevini ikinci kez 14
Mart ‹ttifak› lideri Saad Hariri’ye verdi.
Maliye, 2009’un ilk 8 ayl›k döneminde 31.3 milyon lira aç›k verdi. Böylece ilk 8 ayda y›l sonu için hedefledi¤i bütçe aç›¤›n›n üç kat›na ulaﬂt›.
Sanayi ve Ticaret Bakan› Nihat Ergün Çinli otomotiv devi Chery’nin ilk etapta 500
milyon dolarl›k bir yat›r›m için baﬂvuru yapt›¤›n› söyledi.
2008 y›l›n›n kesinleﬂmiﬂ verilerini içeren rapora göre, en fazla uluslararas› do¤rudan
yat›r›m›n (UDY) gerçekleﬂti¤i ilk 5 ülke ABD, Fransa, Çin, ‹ngiltere ve Rusya olurken, Türkiye çekti¤i 18 milyar dolarl›k UDY ile en çok yat›r›m çeken ülkeler aras›nda 20. s›rada yer ald›.
Baﬂbakan Yard›mc›s› Ali Babacan Orta Vadeli Program› aç›klad›¤› bas›n toplant›s›nda, “Program› haz›rlarken IMF ile anlaﬂ›rsak, ‘bu kaynak do¤rudan piyasaya verilecek,’ varsay›m›nda bulunduk,” dedi. Büyümeye geçiﬂ için baz› vergiler art›r›lacak,
sosyal güvenlikte ve enerji K‹T’lerinde kemer s›k›lacak, zam yap›lacak.
Elektrikte zam oranlar› belli oldu. Buna göre 1 Ekim’den itibaren konutlarda kullan›lan elektrik %9.68, sanayide kullan›lan elektrik ise %9.85 zaml› olacak.
Guinness Dünya Rekorlar›’nda (Guinness World Records) dünyan›n en uzun adam›
olarak yer alan Çinli Bao Xi Shun’dan 10.5 cm daha uzun olan Mardinli Sultan Kösen, dünyan›n en uzun boylu insan› oldu¤unu rekorlar kitab›na yazd›rd›.
Merkez Bankas› (TCMB) kredi kart› iﬂlemlerinde uygulanacak azami akdi faiz oranlar› ile ayl›k azami gecikme faiz oranlar›n› Türk Liras› iﬂlemlerde düﬂürdü. Resmi Gazete’de yay›mlanan tebli¤e göre, ayl›k azami akdi faiz oran›, 1 Ekim’den itibaren
Türk Liras› iﬂlemlerde %3.49 yerine %3.26 olarak uygulanacak.
Münevver Karabulut’un katil zanl›s› Cem Garipo¤lu, ‹stanbul-Bahçelievler’de avukat› taraf›ndan emniyet güçlerine teslim edildi. Garipo¤lu, ç›kar›ld›¤› nöbetçi mahkemece tutuklanmas›n›n ard›ndan Maltepe Cezaevi’ne konuldu.
CHRONOLOGY
18 Eylül
18 Eylül
18 Eylül
18 Eylül
19 Eylül
19 Eylül
19 Eylül
19 Eylül
20 Eylül
20 Eylül
20 Eylül
2009 Amerikan ordusu, Irak’›n güneyindeki en büyük cezaevi Bucca’y› kapatt›. Kuveyt s›n›r›n›n kuzeyinde, çölün ortas›ndaki Bucca cezaevinde alt› y›lda binlerce kiﬂi tutuldu.
Kas›m 2007’de cezaevindeki mahpus say›s› 22,000 idi. Irak’taki Amerikan cezaevlerinde y›l baﬂ›nda 15,500 Irakl› tutuluyordu. Bu say› bugün 8,400 civar›nda.
2009 Dünya genelinde 18 ülkede 100’ün üzerinde tesisin sahibi olan RIU Hotels & Resorts, Türkiye’nin önde gelen turizm gruplar›ndan Kaya Hotels ile stratejik bir ortakl›¤a gitti. Buna göre, ilk etapta Kaya Grubu’nun Belek’teki iki oteli RIU Hotels & Resorts iﬂletecek; arkas›ndan da grup yeni oteller almaya baﬂlayacak.
2009 ‹stanbul Haz›r Giyim ve Konfeksiyon ‹hracatç›lar› Birli¤i (‹HK‹B) alternatif pazar
aray›ﬂ› çerçevesinde 44 çorap ve iç giyim firmas›n› Danimarka’ya taﬂ›d›.
2009 Uluslararas› kredi derecelendirme kuruluﬂlar›ndan Standard and Poor’s Türkiye’nin
kredi notu görünümünü negatiften dura¤an’a yükseltti. Moody’s ise Türkiye’nin kredi notu görünümünü dura¤an’dan olumluya yükseltti.
2009 Avrupal› uçak imalatç›s› Airbus, aç›klad›¤› küresel pazar tahmin raporunda önümüzdeki 20 y›lda 3.1 trilyon dolar de¤erinde toplam 25,000 yolcu uça¤› üretilece¤ini aç›klad›. Araﬂt›rmalar, 20 y›l sonra uçaklar›n yolcu kapasitelerinin ortalama %26 artaca¤›n› ortaya koyuyor. Airbus, iki katl› ve 550 yolcu kapasiteli A380 gibi çok büyük uçaklar için 1700’den fazla talep olaca¤›n› tahmin ediyor. 571 milyar dolar de¤erinde olan
bu pazar, yolcu ve kargo uçaklar› teslimat›nda toplam de¤erin %19’unu ve uçak say›s›n›n %7’sini oluﬂturuyor. Bunlardan 1,318’inin dünyan›n en dinamik ﬂehirleri olan ve
say›lar› gün geçtikçe artan mega kentleri birbirine ba¤lamas› bekleniyor.
2009 Endonezya’n›n Bali k›y›s›ndaki depremde yaﬂanan panik birkaç kiﬂinin yaralanmas›na ve maddi hasara neden oldu.
2009 Rusya, ABD’nin Polonya ve Çek Cumhuriyeti’nde uzun menzilli füze kalkan› kurma
projesinden vazgeçmesine karﬂ›l›k olarak, Polonya s›n›r›na füze yerleﬂtirme plan›ndan vazgeçti¤ini aç›klad›.
2009 Türkiye’nin büyümeyi özel sektör eliyle gerçekleﬂtirece¤ini söyleyen Devlet Bakan›
Cevdet Y›lmaz, “IMF ile fayda-maliyet hesab› yap›yoruz. Ülkemiz için hangisi faydal› ise ona göre sonuçland›r›r›z,” dedi.
2009 Avrupa Birli¤i (AB) Nazi Soyk›r›m›’n› inkâr eden ‹ran Cumhurbaﬂkan› Mahmoud
Ahmadinejad’› k›nayarak, bunun Yahudi düﬂmanl›¤› ve nefreti teﬂvik etti¤ini belirtti.
2009 Ekonomist’in ‘Anadolu’nun En Büyük 250 ﬁirketi’ araﬂt›rmas›nda Kocaeli’den Kroman Çelik Sanayii A. ﬁ. bu y›l da 2.259 milyon liral›k cirosu ile liderlik koltu¤unu
korudu. Geçen y›l 7. s›rada yer bulabilen Hatayl› Nursan Çelik Sanayii ve Hadd A. ﬁ.
bu y›l ikinci s›ray› al›rken, Denizli’den ER-BAKIR Elektrolitik Bak›r Mamulleri A.
ﬁ. üçüncü oldu. 250 ‘Anadolu Kaplan›’ küresel krize ra¤men 2008’de cirolar›n› %26
art›r›p 59.9 milyar liraya, ihracatlar›n› %38 büyüterek 13 milyar dolara yükseltti; istihdam ve kârl›l›kta ise kan kaybetti.
2009 Eriﬂim engelleme kararlar› son olarak, aralar›nda dünyan›n en büyük sosyalleﬂme sitelerinden Last.fm ve MySpace.com’un da bulundu¤u 100 kadar siteye uyguland›.
Eriﬂime engellemeler Ba¤lant›l› Hak Sahibi Fonogram Yap›mc›lar› Meslek Birli¤i’nin (MÜ-YAP) ﬂikayeti üzerine gerçekleﬂti. Kiﬂilik haklar›na sald›r›, pornografi,
kumar, fuhuﬂ gibi baz› suçlar›n önlenmesi ve fikri haklar›n ihlali nedenleriyle bugüne kadar 6,000’e yak›n site eriﬂime kapat›ld›.
325
326
KRONOLOJ‹
21 Eylül
21 Eylül
21 Eylül
21 Eylül
21 Eylül
21 Eylül
21 Eylül
21 Eylül
22 Eylül
22 Eylül
2009 ABD merkezli Goldman Sachs özel yat›r›m grubunun Çinli otomobil üreticisi Geely
Automobile’e 250 milyon dolarl›k yat›r›m yapma karar› ald›¤› belirtildi.
2009 ABD merkezli uluslararas› içecek devi PepsiCo, CEO’su Michael D. White’›n PepsiCo’daki 20 y›ll›k çal›ﬂma hayat›ndan sonra bu y›l sonunda emekliye ayr›laca¤›n›
aç›klad›.
2009 Dünya Bankas› Ukrayna’daki banka sektörünü güçlendirmek için 400 milyon dolar
kredi verece¤ini aç›klad›.
2009 Fransa’da asr›n davas› olarak adland›r›lan ‘Clearstream Davas›’ baﬂlad›. Davan›n eﬂsizli¤i davac› taraflar aras›nda ﬂu andaki Cumhurbaﬂkan› Nicolas Sarkozy ve daval›
tarafta da eski baﬂbakanlardan Dominique de Villepin’in bulunmas›ndan kaynaklan›yor. Ayn› siyasi parti—UMP—ve ayn› siyasi cephesinin insanlar›ndan Sarkozy,
2005-2007 aras›ndaki Villepin hükümetinde ‹çiﬂleri Bakan› olarak görev üstlenmiﬂti.
Sarkozy, de Villepin ve dört arkadaﬂ›n›, sahte belge düzenleyip kendisine karﬂ› siyasi komplo kurmakla suçlan›yor. Tüm delillerin suçlu gösterdi¤i Villepin 5 y›l hapis
ve yüklü para cezas› ile karﬂ› karﬂ›ya.
2009 Honduras’ta darbeyle görevinden ve ülkesinden uzaklaﬂt›r›lan devrik Devlet Baﬂkan›
Manuel Zelaya, gizlice ülkesine dönerek Honduras’›n baﬂkenti Tegucigalpa’daki
Brezilya Büyükelçili¤i’ne s›¤›nd›.
2009 Küresel krizden en fazla etkilenen Kuzey Amerikal›lar›n geçen y›l 8 trilyon dolardan
fazla para kaybetti¤i hesapland›. Boston Dan›ﬂmanl›k Grubu’nun (The Boston Consulting Group [BCG]) ‘Küresel Refah 2009’ raporuna göre, 2001’den bu yana art›ﬂ›n› sürdüren küresel refah düzeyi küresel kriz nedeniyle geçen y›l %11.7 gerileyerek
104.7 trilyon dolardan 92.4 trilyon dolara indi. Geçen y›l en büyük refah kayb›
%21.8’le Kuzey Amerika’da kaydedildi. Bölgede 2007 sonunda 37.4 trilyon dolar
olan fonlar toplam›, 2008 sonunda 8.1 trilyon dolar eriyerek 29.3 trilyon dolara geriledi. Bu dönemde Avrupa’daki toplam refah ise sadece %5.8 kay›pla 34.7 trilyon dolardan 32.7 trilyon dolara indi. Böylece Avrupa uzun bir aran›n ard›ndan Kuzey Amerika’y› geride b›rakarak dünyan›n en zengin k›tas› unvan›n› geri ald›. Geçen y›l Japonya’n›n refah miktar› %7.8 azalarak 13.5 trilyon dolara, bu ülke hariç Asya-Pasifik bölgesinin refah miktar› %6.2 azalarak 11.5 trilyon dolara indi. Boston Dan›ﬂmanl›k Grubu’nun raporuna göre, Türkiye dahil Orta Do¤u ve Afrika bölgesindeki fonlar
toplam› ise geçen y›l 3.2 trilyon dolardan %6.9 kay›pla 3 trilyon dolara geriledi.
2009 Rusya ile ABD aras›nda stratejik nükleer silâhlar›n azalt›lmas›na (START) iliﬂkin
müzakereler ‹sviçre’nin Cenevre kentinde baﬂlad›.
2009 Yurtd›ﬂ›ndan borçlanmak isteyen ﬂirketlerin almak zorunda kald›¤› kredi notunu bugüne kadar hep yabanc› ﬂirketler veriyorken, BDDK’n›n izniyle art›k iki yerli ﬂirket
de not vermeye baﬂl›yor.
2009 ABD Baﬂkan› Barack Obama, ‹srail Baﬂbakan› Benjamin Netanyahu ve Filistin Devlet Baﬂkan› Mahmoud Abbas aras›nda New York’ta üçlü bir görüﬂme düzenlendi.
Obama’n›n daveti üzerine gerçekleﬂecek olan görüﬂme, iki y›l önceki M›s›r’›n Sharm
el-Shaikh ﬂehrinde yap›lan buluﬂman›n ard›ndan ABD, ‹srail ve Filistin aras›nda gerçekleﬂtirilecek ilk zirve olacak.
2009 ABD’de bu y›l kapanan banka say›s› 94’ü buldu. Amerika’da bankac›l›k sektörünü
kontrol eden Federal Mevduat Sigorta Fonu’nun (Federal Deposit Insurance Corpo-
CHRONOLOGY
22 Eylül
2009
22 Eylül
2009
22 Eylül
2009
22 Eylül
2009
22 Eylül
2009
22 Eylül
2009
23 Eylül
2009
23 Eylül
2009
23 Eylül
2009
ration [FDIC]) Irwin Union Bank & Trust ile Irwin Union Bank’› kapatmas›yla, ülkede bu y›l kapanan banka say›s› 94’e ç›kt›.
ABD’deki yaklaﬂ›k 50 Yahudi kuruluﬂunu temsil eden ‘‹nkâr ve ‹ftiraya Karﬂ› Birlik’in (Anti-Defamation League [ADL]) baﬂkan› Abraham H. Foxman ile Baﬂbakan
Recep Tayyip Erdo¤an New York’ta bir araya geldi. Böylece, Ocak 2009 sonunda
Davos’taki ‘Gazze Paneli’ sonras›nda bozulan Türkiye-Yahudi Lobisi iliﬂkilerinde
düzelme emareleri görüldü.
Birleﬂmiﬂ Milletler E¤itim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO’nun genel direktörlük
seçimini Bulgar aday ‹rina Bokova kazand›. Bulgar aday Bokova, beﬂinci turda M›s›rl› aday Faruk Hüsnü’ye karﬂ› üstünlük sa¤lad›. Bokova, Bulgaristan’›n Fransa Büyükelçisi ve UNESCO nezdindeki daimi temsilcisi olarak görev yap›yordu. UNESCO’nun ilk kad›n genel direktörü olarak an›lacak ‹rina Bokova, görevi Koichhiro
Matsuura’dan 15 Ekim’de devralacak ve dört y›l süreyle UNESCO’nun baﬂ›nda kalacak.
Ekonomik krizden en çok etkilenen sektörlerin baﬂ›nda demir-çelik üretimi geliyor.
Merkezi Belçika’n›n baﬂkenti Brüksel’de bulunan Dünya Demir-Çelik Üreticileri
Birli¤i’nin (World Steel Association [worldsteel]) en son aç›klanan verilerine göre,
dünya demir-çelik üretimi A¤ustos ay›nda %5.5 düﬂüﬂle 106.5 milyon tona, y›l›n ilk
8 ay›nda da %18.1 düﬂüﬂle 759.5 milyon tona indi. Sektörde dünyan›n 9’uncu büyü¤ü olan Türkiye’nin üretimi ise A¤ustos ay›nda %9 kay›pla 2.3 milyon tona ve ilk 8
ayda %15 kay›pla 16.4 milyon tona geriledi. Ocak-A¤ustos döneminde üretimini
%5.2 art›rarak 370 milyon tona ulaﬂt›ran Çin, aç›k farkla demir-çelik sektöründe dünya liderli¤ini sürdürürken bu ülkeyi 52.7 milyon tonla Japonya ve 37 milyon tonla
Hindistan izledi. Demir-çelik üretiminde Türkiye’nin önünde s›ralanan di¤er ülkeler
36.8 milyon tonla Rusya, 34.5 milyon tonla ABD, 31.2 milyon tonla Güney Kore,
19.5 milyon tonla Almanya ve 18.9 milyon tonla Ukrayna oldu.
Tasar›m, teknoloji, moda ve mimaride Yirmibirinci Yüzy›l’a ﬂeklini verecek 33 kiﬂi
aras›na Türkiye’den tasar›m ve ev aksesuarlar› markas› Gaio & Gino’yu yaratan Gaye Çevikel de seçildi. Wallpaper dergisi ve Courvoisier’in düzenledi¤i ‘The Essence
of the 21st Century’ adaylar› aras›nda Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg, Twin
Room’dan Milo Keller ve Julien Gallico ve Christopher Kane gibi isimler de var.
Transfer dönemine damgas›n› vuran ‘Beyaz ﬁimﬂekler’ (‘Los Blancos’) lakapl› Real
Madrid Club de Fútbol, 327 milyon euroluk borcuyla da zirveye ç›kt›.
Truva kaz›lar›nda bulunan kad›n ve erkek iskeletlerinin zaman›m›zdan yaklaﬂ›k 3,200
y›l önce gerçekleﬂen Truva Savaﬂlar›’na ait olabilece¤i söylendi.
Amerikan s›n›r koruma görevlileri ve ﬂüpheli insan kaçakç›lar› aras›nda ABD-Meksika s›n›r›ndaki San Ysidro’da silâhl› çat›ﬂma ç›kt›.
Avrupa Birli¤i’nin (AB) geçen y›l 116.5 milyar euroya ulaﬂan ortak bütçesine en fazla net katk›y› 11 milyar euroyla Almanya yaparken, en büyük net al›c› 6.2 milyar euroyla Yunanistan oldu. Bir önceki y›l da ortak bütçeden net 5.4 milyar euro alan Yunanistan'›n, üye oldu¤u 1981 y›l›ndan bu yana AB’den sa¤lad›¤› gelir 85 milyar euroyu aﬂt›.
Coca-Cola ‹çecek (The Coca-Cola Company) iklim de¤iﬂikli¤i ile mücadelede en
önemli ad›mlar›ndan biri olan ‘‹klim De¤iﬂikli¤ine Karﬂ› Kopenhag Bildirisi’ni im-
327
328
KRONOLOJ‹
23 Eylül
2009
24 Eylül
2009
24 Eylül
2009
24 Eylül
24 Eylül
2009
2009
24 Eylül
2009
24 Eylül
2009
25 Eylül
2009
25 Eylül
2009
zalad›. Coca-Cola ‹çecek böylece dünya liderlerini iklim de¤iﬂikli¤iyle ilgili güçlü,
etkili ve tarafs›z uluslararas› önlemler almaya ça¤›ran bildiriye imza atan ilk ﬂirketlerden biri oldu. Coca-Cola ‹çecek CEO’su Michael A. O’Neill, küresel bir sorun
olan iklim de¤iﬂikli¤ine sorumlu dünya vatandaﬂl›¤› bilinciyle yaklaﬂt›klar›n›, bu kapsamda küresel ölçekte kabul edilen en güncel ad›m olan Kopenhag Bildirisi’ne destek verdiklerini söyledi.
II. Abdülhamid’in torunu 1912 do¤umlu Osman Ertu¤rul Osmano¤lu yaﬂam›n› yitirdi. Osmano¤lu, saray görmüﬂ son ﬂehzade olarak biliniyordu. 3 Mart 1924 tarihinde
hilafetin kald›r›lmas›yla s›n›r d›ﬂ› edilen Osmano¤lu ve hanedanl›k için ülkeye giriﬂ
yasa¤›, kad›nlar için 1952, erkekler için ise 1974 y›l›nda kalkm›ﬂt›.
ABD’nin Pittsburgh kentinde baﬂlayan G-20 Zirvesi’nde küresel ekonomide son dönemde görülen ‘k›r›lgan büyüme’nin güçlendirilebilmesine yönelik gerekli koﬂullar›n
oluﬂturulmas› amaçland›. Zirvede, küresel iklim de¤iﬂikli¤i, finansal denetimlerin art›r›lmas›, bankac›lara yap›lan ödemelere s›n›rlama getirilmesi gibi konular görüﬂüldü.
‹ngiltere Baﬂbakan› Gordon Brown, G-20 toplant›s›nda k›sa vadeli sermaye hareketlerine, ekonomi literatüründe ‘Tobin Vergisi’ olarak adland›r›lan iﬂlem vergisini koymay› önerdi. Bu verginin piyasalardaki aﬂ›r› risk taﬂ›ma dürtüsünü önleyece¤ini ve
bundan sonra gerçekleﬂtirecek mali kurtarma operasyonlar›na kaynak sa¤layaca¤›n›
vurgulad›.
Çin’de bulunan Devlet Bakan› Zafer Ça¤layan ﬁanghay kentinde iﬂadamlar› ile birlikte düzenledi¤i bilgilendirme toplant›s›nda, Çin ile Türkiye aras›nda k›sa süre öncesine kadar donan ekonomik iliﬂkilerin yeniden ›s›nmaya baﬂlad›¤›n› söyledi.
IMF-Dünya Bankas› sonbahar dönemi toplant›lar› ‹stanbul’da baﬂlad›.
‹TÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Uzay Mühendisli¤i Bölümü ö¤rencilerinin
üretti¤i ilk uydu ‹TÜpSAT1 (Istanbul Technical University PicoSatellite-1) Hindistan’dan f›rlat›ld› ve uzaydaki yörüngesine yerleﬂti. A¤›rl›¤› 1 kilodan az olan küp uydu, saniyede 7.5 kilometre h›z yapacak. Dünyan›n çevresini 90 dakikada dönüp k›tasal foto¤raf çekecek.
Rusya Devlet Baﬂkan› Dimitry Medvedev, ABD ziyaretinde Baﬂkan Barack Obama
ile görüﬂmesinin ard›ndan, ‹ran’›n nükleer program›yla uluslararas› topluma meydan
okumas› halinde bu ülkeye yönelik yapt›r›mlar›n kaç›n›lmaz olabilece¤ini söyledi.
Uluslararas› kredi derecelendirme kuruluﬂu Standard & Poor’s (S&P) Türkiye’deki
yedi finans kuruluﬂu ve bir holdingin görünümünü negatiften dura¤ana yükseltti.
Bilgi Teknolojileri Sektörü Rekabetçilik Analizi Araﬂt›rmas›’na göre, Türkiye küresel IT (Information Technology) sektörü rekabetçilik endeksinde 8 basamak gerileyerek 46’›nc› s›rada yer ald›. Economist Intelligence Unit (EIU) taraf›ndan Business
Software Alliance’›n (BSA) sponsorlu¤unda bu y›l üçüncüsü yap›lan araﬂt›rmada,
Türkiye’nin de aralar›nda bulundu¤u 66 ülkenin IT pazar› de¤erlendirildi. Araﬂt›rmaya göre, toplamda 100 üzerinden 33.8 puan alan Türkiye, alt kategoriler baz›nda en
yüksek puan› 75.9 puanla genel iﬂ ortam›nda al›rken, en düﬂük puan› ise 3.5 puanla
Ar-Ge ortam›n›n geliﬂtirilmesinde elde etti.
Dan›ﬂtay, Özelleﬂtirme ‹daresi Baﬂkanl›¤›’n›n (Ö‹B) ihalesini 3 May›s 2007 tarihinde gerçekleﬂtirmesine ra¤men 29 ayd›r özel sektöre devredilmeyen ‹zmir Alsancak
Liman›’n›n devri için onay verdi. Ö‹B ihaleyi kazanan Hong Kong merkezli Global
CHRONOLOGY
25 Eylül
2009
25 Eylül
2009
25 Eylül
2009
25 Eylül
2009
25 Eylül
2009
25 Eylül
2009
26 Eylül
2009
26 Eylül
2009
26 Eylül
2009
26 Eylül
2009
26 Eylül
2009
Hutchison, Ege ‹hracatç› Birlikleri/ L‹MAﬁ Ortak Giriﬂim Grubu’nu sözleﬂme yapmak için davet etti.
G-20 zirvesi 24 ve 25 Eylül tarihlerinde Amerika’n›n Pittsburgh ﬂehrinde yap›ld›. Zirveye Türkiye’den Baﬂbakan Recep Tayyip Erdo¤an ile ekonomi ve maliyeden sorumlu bakanlar kat›ld›lar. Haz›rlanan sonuç bildirisi tasla¤›nda, 1930’lardaki Büyük Buhran’dan sonraki en büyük ekonomik krize yol açan sebepler aras›nda yer alan dengesizliklerin giderilmesi için reformlar yap›lmas› konusunda mutabakata var›ld›¤› bildirildi.
Koç Toplulu¤u ﬂirketlerinden Arçelik A. ﬁ.’nin Rusya’da faaliyet gösteren kuruluﬂu
Beko LLC, e¤itim, sa¤l›k ve spor alanlar›ndaki kurumsal sosyal sorumluluk çal›ﬂmalar› sonucunda, bu ülkede ‘Y›l›n ﬁirketi’ seçildi. Beko LLC, Vladimir bölgesindeki
okullar›n iyileﬂtirilmesine ve Rus gençlerinin spor alan›ndaki faaliyetlerine katk› sa¤l›yor.
Moody’s Türk bankalar›n›n döviz cinsinden mevduat notu görünümünü ‘olumlu’ya
yükseltti.
Rusya’n›n en büyük otomotiv üreticisi AvtoVAZ (Avtomobilniy Volzhsky Avtomobilny Zavod) Lada marka araçlara Rusya’daki talebin düﬂmesi sonucu iﬂgücünün
dörtte birinden fazlas›n›— 27,600 kiﬂiyi—iﬂten ç›karaca¤›n› aç›klad›.
Türkiye ‹ﬂadamlar› ve Sanayiciler Konfederasyonu (TUSKON) ile Rus Sanayicileri
ve ‹ﬂadamlar› Birli¤i (Russian Union of Industrialists and Entrepreneurs [RSPP]) aras›nda ticaret ve iﬂbirli¤i anlaﬂmas› imzaland›. ‹nﬂaat, tar›m, nükleer enerji, sponsorluk, g›da sektörü, makine ve inﬂaat malzemeleri, tekstil, yaﬂ sebze ve meyveyi kapsayan anlaﬂma çerçevesinde iki ülke aras›nda bulunan 38 milyar dolarl›k ticaret hacminin önümüzdeki y›llarda 100 milyar dolar ç›kar›lmas› hedefleniyor.
Türkiye’de beyaz eﬂya ihracat›, y›l›n 8 ay›nda 7,812,678, üretim ise 10,481,466 adet
olarak gerçekleﬂti. Beyaz eﬂya ihracat› ve ithalat› geçen y›l›n ayn› dönemine oranla
artarken üretimi ve iç sat›ﬂlar› geriledi.
ABD merkezli uluslararas› yat›r›m bankas› Goldman Sachs, Türkiye’nin 2050’de
dünyan›n dokuz, Avrupa’n›n üçüncü büyük ekonomisi olabilece¤ini belirtti.
Avrupa Birli¤i’nden (AB) bir yetkili, G-20 zirvesinin anlaﬂmazl›k konular›ndan biri
olmas› beklenen Uluslararas› Para Fonu’ndaki (IMF) oy dengesi konusunda uzlaﬂmaya var›ld›¤›n› söyledi. Yeni düzenleme Çin ve Hindistan gibi kalk›nmakta olan ülkelerin fon yönetimindeki etkinli¤ini artt›racak. G-8 jeopolitik konularla ilgilenecek.
Ayr›ca dünya liderleri G-8’in yerini G-20’nin almas› konusunda ortak karar ald›.
‹spanya’da bu y›l 57’nci kez düzenlenen San Sebastián Film Festivali’nin en büyük
ödülü ‘Alt›n ‹stiridye’ (‘Concha de Oro’) Çinli yönetmen Lu Chuan’›n City of Life
and Death (‘Ölüm ve Yaﬂam ﬁehri’) adl› filmine verildi.
Kolombiya’da, devlet güçleri ile Kolombiya Devrimci Ordu Güçleri-Halk Ordusu
(Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia-Ejército del Pueblo [FARC-EP])
aras›nda uzun süredir devam eden çat›ﬂmalarla ilgili oldu¤u düﬂünülen iki toplu mezar bulundu.
Sa¤l›k Bakan› Recep Akda¤, Türkiye’de 16.5 milyon kiﬂinin sa¤l›k hizmetlerinden ücretsiz yararlanmay› sa¤layan yeﬂil kart sahibi oldu¤unu aç›klad›. Bakan, yap›lan denetimler sonucu 4.5 milyon kiﬂinin yeﬂil kart›n›n pasif duruma getirildi¤ini belirtti.
329
330
KRONOLOJ‹
26 Eylül
26 Eylül
27 Eylül
27 Eylül
27 Eylül
27 Eylül
27 Eylül
27 Eylül
28 Eylül
2009 Türkiye’de ilk defa milli görev bilgisayar› ve yaz›l›mlar› geliﬂtirilen ve son üretim
hatt› Türk Havac›l›k ve Uzay Sanayi A. ﬁ.’nde (TUSAﬁ) olacak sald›r› helikopteri T129, 28 Eylül’de ‹talya’n›n Milano ﬂehrinde test edilecek. ‹talyan Agusta Westland’la
beraber geliﬂtirilen T-129, Türk sanayiine en fazla kat›l›m imkan› sa¤l›yor. Aselsan’›n proje kapsam›ndaki iﬂ pay› 700 milyon dolar, TUSAﬁ’›n 556 milyon dolar.
T-129 Türk sanayine yaklaﬂ›k 1 milyar dolar ek iﬂ potansiyeli getirecek.
2009 Üretim faaliyetlerine ara verip 243 çal›ﬂan› ile yollar›n› ay›rd›ktan sonra kaynak aray›ﬂ›na giren Adana merkezli Mensa Mensucat A. ﬁ., Türkiye’de ilk kez uygulanacak
bir halka arz yöntemiyle yabanc› ortak buldu. Mensa, 70 milyon lira sermaye art›r›m› sa¤layacak ‘oydan yoksun pay ihrac›’ için ‹sviçreli Generali Holding ile anlaﬂt›.
2009 Almanya’da yap›lan parlamento seçimlerinden Angela Merkel liderli¤indeki H›ristiyan Birlik Partileri (Christlich Demokratische Union Deutschlands [CDU] ve Christlich-Soziale Union in Bayern [CSU]), dört y›l önceki seçime k›yasla gerilese de, oylar›n yaklaﬂ›k %34’ünü alarak birincilikle ç›kt›. Sosyal Demokrat Parti (Sozialdemokratische Partei Deutschlands [SPD]) ise oylar›n %23’ünü alarak büyük bir yenilgiye u¤rad›. Seçimlerin en ilginç yan›, sa¤ ve sol merkez partilerin oy kaybetmesi, buna karﬂ›n uçta yer alan partilerin güç kazanmas› oldu.
2009 Dünyan›n en sayg›n ekonomi-politika gazetesi olan ‹ngiliz The Financial Times’›n ilk
kez bu y›l haz›rlad›¤› ‘Dünyan›n Zirvedeki 50 ‹ﬂ Kad›n›’ listesinde, Sabanc› Holding
Yönetim Kurulu Baﬂkan› Güler Sabanc›, PepsiCo baﬂkan› Indra Nooyi, Avon Products,
Inc. yöneticisi Andrea Jung, Areva yöneticisi Anne Lauvergeon ve Kraft Foods, Inc.
yöneticisi Irene Rosenfeld’›n ard›ndan 5’inci s›radan girdi. The Financial Times bankac›l›ktan g›daya, perakendeden lastik üretimine kadar birçok alanda faaliyet gösteren Sabanc› Grubu’nun baﬂ›ndaki Güler Sabanc›’y› ‘finans kraliçesi’ olarak tan›mlad›.
2009 Filipinler’i etkisi alt›na alan Ketsana Tropik F›rt›nas›’n›n neden oldu¤u ve ülkede son
40 y›ldan beri görülen en büyük sel felaketinde, sonraki günlerde meydana gelen
ölümler dahil toplam 240 kiﬂi hayat›n› kaybetti.
2009 ‹ran’da devlet kontrolündeki Iran Telecom (TCI) ﬂirketinin ço¤unluk hissesi özel bir
konsorsiyuma yaklaﬂ›k 7.8 milyar dolara sat›ld›. Ülkedeki en büyük özelleﬂtirme olarak nitelenen sat›ﬂla Etemad Mobin Development Company adl› konsorsiyumdaki üç
‹ranl› firma, ‹ran Telecom’un %50’sini 7.8 milyar dolara sat›n alm›ﬂ oldu.
2009 Portekiz’de yap›lan genel seçimleri iktidardaki Sosyalist Parti (Partido Socialista
[PS]) kazand› ve oylar›n %36.56’s›n› ald›. Sosyal Demokratik Parti (Partido Social Democrata [PSD]) %29.11, Sosyal Demokrat Merkez-Halk Partisi (Centro Democrático e
Social - Partido Popular [CDS-PP]) %10.43 oy ald›.
2009 Venezuela’daki Margarita Adas›’nda toplanan ve 49 devlet baﬂkan›n›n kat›ld›¤› ‹kinci Afrika-Güney Amerika (Africa-South America [ASA]) zirvesine Venezuela Devlet Baﬂkan› Hugo Chávez ile Libya lideri Muammar al-Gaddafi’nin Bat› egemenli¤ine karﬂ› yeni dünya düzeni, bunun için de ‘k›talararas› güçlü ittifak kurulmas›’ ça¤r›s› damgas›n› vurdu.
2009 10,000’den fazla çal›ﬂan› ile sulama teknolojileri alan›nda dünyan›n en büyük ﬂirketleri aras›nda yer ald›¤› belirtilen Hindistan merkezli Jain Irrigation Systems (JISL)
ﬂirketinin Türkiye’deki ilk üretim tesisini y›l sonunda Adana’da faaliyete geçirece¤i
belirtildi.
CHRONOLOGY
28 Eylül
28 Eylül
28 Eylül
2009 ABD’nin Irak’a müdahalesinin ard›ndan Ba¤dat’ta ilk fuar, Türk firmalar› taraf›ndan
aç›ld›. Forum Fuarc›l›k ve Geliﬂtirme A. ﬁ.’nin Irak Ticaret Bakanl›¤› Fuarlar ‹daresi Genel Müdürlü¤ü ile ortaklaﬂa düzenledi¤i ‘Türk ‹nﬂaat, ‹nﬂaat Makineleri, Yap›
Malzemeleri ve Elektrik Fuar›’n›n aç›l›ﬂ›na Irak ‹mar ve ‹skân Bakan› Byan Dizaye,
Irak Yat›r›mlar Bakan› Sami Al Araji, Ankara Ticaret Müﬂaviri Engin Bayﬂar, Ankara Sanayi Odas› Baﬂkan› Nurettin Özdebir ile Forum Fuarc›l›k ve Geliﬂtirme A. ﬁ.
Yönetim Kurulu Baﬂkan› Bilgin Aygül kat›ld›.
2009 Alvimedica T›bbi Ürünler Sanayi ve D›ﬂ Ticaret A. ﬁ.’nin anjiyoplasti balon kateter
ve kalp stenti üretmek amac›yla inﬂa etti¤i fabrikan›n resmi aç›l›ﬂ› Çatalca Serbest
Bölgesi’nde Sa¤l›k Bakan› Recep Akda¤’›n kat›l›m›yla gerçekleﬂti.
2009 Avrupa’n›n en fazla otomobil üreten ülkelerinin baﬂ›nda gelen Çek Cumhuriyeti’nde
küresel ekonomik kriz nedeniyle son bir y›l içinde otomotiv sektöründe çal›ﬂan
19,000 kiﬂi iﬂini kaybetti. Çek Cumhuriyeti Otomobil Üreticileri Birli¤i (Sdruzení au°
tomobilového prumyslu—ya
da, Automotive Industry Association of the Czech Republic [AIA CR]) kriz nedeniyle bu sektörde çal›ﬂan 128,500 kiﬂinin %15’inin iﬂten
ç›kar›ld›¤›n›, en büyük darbeyi da ·koda Auto’nun ald›¤›n› aç›klad›.
2009 D›ﬂiﬂleri Bakan› Ahmet Davuto¤lu New York’ta ABD D›ﬂiﬂleri Bakan› Hillary Rodham Clinton ile görüﬂtü. ABD D›ﬂiﬂleri Bakan› Rodham Clinton, konuﬂmas›n›n baﬂ›nda Türk-Amerikan ortakl›¤›n›n önemini vurgulayarak, Davuto¤lu ile pek çok alan›
kapsayan temel konular› konuﬂacaklar›n› söyledi. Rodham Clinton, “Görüﬂmemiz,
enerji, AB-Türkiye iliﬂkileri, Ermenistan ile normalleﬂme çabalar› süreci, Afganistan,
Pakistan, ‹ran ve Orta Do¤u’yu kaps›yor. Say›n Bakan’a, Türk hükümetinin Ermenistan ile normalleﬂme çabalar› konusunda gösterdi¤i güçlü tavr›ndan dolay› teﬂekkür
ederim,” dedi. Görüﬂmelerde, Türk heyetinde Davuto¤lu’nun yan› s›ra Türkiye’nin
Washington Büyükelçisi Nabi ﬁensoy ve D›ﬂiﬂleri Bakanl›¤› yetkilileri haz›r bulundu.
2009 Hükümet, önce Irak, ard›ndan da Suriye ile hayata geçirmeye baﬂlad›¤› ‘Yüksek Stratejik ‹ﬂbirli¤i Konseyi’nin benzerini ‹ran ile kurmak için dü¤meye bast›. Baﬂbakan
Recep Tayyip Erdo¤an’›n Ekim ay›nda gerçekleﬂtirece¤i ‹ran ziyaretinde konunun
gündeme gelece¤i belirtilirken, Türkiye’nin ABD ile iliﬂkilerine zarar vermeden,
‹ran’›n Bat› ile iliﬂkilerini düzeltmesinde aktif rol oynama iradesini ortaya koyaca¤›
ve ticaret hacminin ikiye katlanmas›n›n beklendi¤i ifade edildi.
2009 ‹ran devlet televizyonu (Sãzmãn-e Sedã va Sima-ye Jomhûrî-ye Eslãmî-ye Îrãn) ülkenin uzun menzilli Sahab-3 füzesini denedi¤ini duyurdu. Bat›l› uzmanlar, 2,000 kilometre menzilli Sahab-3 füzesinin ‹srail ve Körfez’deki Amerikan üslerini tehdit alt›nda b›rakt›¤›n› savunuyor.
2009 ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas› (‹MKB) ile Atina Borsas› (ATHEX) ve STOXX
Ltd. iﬂbirli¤i ile oluﬂturulan ve k›sa ad› ‘GT-30’ olan Türk-Yunan Endeksleri’nin yay›nlanmaya baﬂland›¤› bildirildi.
2009 Küresel ekonomik krizden en fazla etkilenen illerden Denizli’nin en eski ﬂirketlerinden biri olan ve tekstil sektörünün ‘amiral gemisi’ olarak bilinen Denizli Basma ve
Boya Sanayi A. ﬁ. (DEBA) üretimi durdurdu.
2009 Ulaﬂt›rma ﬁuras›’n›n aç›l›ﬂ›nda konuﬂan Baﬂbakan Recep Tayyip Erdo¤an Türkiye’nin 25 y›lda 350 milyar dolarl›k ulaﬂt›rma ve haberleﬂme yat›r›m› yapaca¤›n› aç›klad›.
ˆ
28 Eylül
28 Eylül
28 Eylül
28 Eylül
28 Eylül
28 Eylül
331
332
KRONOLOJ‹
29 Eylül
29 Eylül
29 Eylül
29 Eylül
29 Eylül
29 Eylül
29 Eylül
29 Eylül
30 Eylül
30 Eylül
30 Eylül
30 Eylül
2009 Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi (A‹HM) Türk Silâhl› Kuvvetleri veya askeri okullardan ihraç edilen 21 kiﬂinin yapt›¤› baﬂvuruda, Türkiye’nin insan haklar› ihlalinde
bulundu¤una hükmetti. Türkiye’nin Avrupa ‹nsan Haklar› Sözleﬂmesi’nin adil yarg›lanma hakk›yla ilgili 6. Madde’sinin 1’nci f›kras›n› ihlal etti¤i görüﬂüne varan A‹HM,
baﬂvuru sahiplerine mahkeme masraflar› dahil yaklaﬂ›k 120,000 euro ödenmesini kararlaﬂt›rd›.
2009 Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) ‹nsan Haklar› Konseyi (United Nations Human Rights Council [UNHRC]), ‹srail’in Gazze operasyonunu a¤›r ﬂekilde eleﬂtiren Goldstone Raporu’nu savundu. Raporun savunulmas›, BM ‹nsan Haklar› Konseyi’nin Amerika
Birleﬂik Devletleri’yle iliﬂkisi aç›s›ndan da bir test olarak görülüyor. ‹srail’in en yak›n müttefiki olan ABD, ‹srail’in Gazze operasyonu s›ras›nda savaﬂ suçu iﬂledi¤ini
belirten BM raporuna eleﬂtiriler yöneltmiﬂti.
2009 Dünyan›n en büyük otomotiv üreticisi Toyota Motor Corporation, zemin döﬂemesindeki sorun nedeniyle ABD’deki 3.8 milyon adet arac›n› geri ça¤›rd›. Araçlardaki sorunun gaz pedal›n›n s›k›ﬂmas›na, bunun da kazalara yol açt›¤›ndan ﬂüpheleniliyor.
2009 Dünyan›n önde gelen Amerikan ilaç ﬂirketi Pfizer Incorporated, Kazakistan ve Gürcistan’dan sonra Orta Asya’daki üçüncü ofisini Bakü’de açt›.
2009 Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu (TMSF) Dünya Mevduat Sigortac›lar› Birli¤i’nce
(International Association of Deposit Insurers [IADI]) ‘Y›l›n Mevduat Sigortac›s›’
seçildi.
2009 Türkiye Refah ‹zleme Anketi’ne göre, ailelerin neredeyse dörtte üçünün Ekim 2008
ile Haziran 2009 aras›nda gelirleri düﬂtü.
2009 Uluslararas› piyasalarda ABD ham petrolünün varil fiyat›, Asya’da borsalar›n düﬂmesi ve yat›r›mc›lar›n bu hafta aç›klanacak ABD ekonomisine iliﬂkin verileri beklemesi
nedeniyle, 66 dolar›n alt›na geriledi.
2009 Xerox Corporation, Affiliated Computer Services, Inc.’i (ACS) 6.4 milyar dolara sat›n alaca¤›n› aç›klad›. Anlaﬂmayla, Xerox her Affiliated Computer hissesi için 63.11
dolar ödeyecek.
2009 Alman Basketbol Ligi’nin (Basketball Bundesliga [BBL]) yeni isim sponsoru Beko
oldu.
2009 BBC’nin edindi¤i bilgilere göre, Birleﬂmiﬂ Milletler (BM), Afganistan’da görev yapan BM yetkilisi Peter Galbraith’i görevden almaya haz›rlan›yor. Amerikal› diplomat
Galbraith, Afganistan seçimlerindeki oylar›n tümden yeniden say›lmas› gerekti¤ini
söylemiﬂti. BM yetkilileri Galbraith’in kovulmad›¤›n›, fakat Afganistan’daki görevinden al›naca¤›n› söyledi. Amerikal› diplomat Galbraith ve Kabil’deki BM yetkilileri görevden al›nma haberini yalanlad›.
2009 Dünyan›n önemli denetim ve dan›ﬂmanl›k firmalar›ndan Talal Abu-Ghazaleh Organization (TAGorg) Kar›nca K-K Denetim Dan›ﬂmanl›k ve Yeminli Mali Müﬂavirlik
Limited ﬁirketi (Kar›nca YMM) ile iﬂbirli¤ine imza atarak Türkiye’de faaliyetlerine
baﬂlad›. TAGorg’un dünyada 2,000 çal›ﬂan› ve 70 ofisi bulunuyor.
2009 Endonezya’n›n Sumatra adas› aç›klar›nda meydana gelen 7.9 büyüklü¤ündeki depremde, sonraki günlerde yaﬂam›n› yitirenler dahil, 1,115 kiﬂi öldü. Adada 6.8 büyüklü¤ünde bir deprem daha oldu. ABD Jeolojik Araﬂt›rmalar Merkezi (United States
Geological Survey [USGS]) son 24 saat içinde büyük bir sars›nt› daha oldu¤unu ve
CHRONOLOGY
30 Eylül
2009
30 Eylül
2009
30 Eylül
2009
1 Ekim
2009
1 Ekim
2009
1 Ekim
2009
1 Ekim
2009
1 Ekim
2009
1 Ekim
2009
1 Ekim
2009
2 Ekim
2009
2 Ekim
2009
bu sars›nt›n›n merkez üssünün Bengkulu’nun 155 kilometre kuzeybat›s›nda, deniz
yüzeyinin 15 kilometre kadar alt› olarak belirlendi¤ini aç›klad›.
Güney Pasifik Okyanusu’nda dün meydana gelen ﬂiddetli deprem ve yol açt›¤› tsunami nedeniyle Samoa adalar› ve Tonga’da ölenlerin say›s› 113’e ç›kt›.
Petkim Petrokimya Holding A.ﬁ, temel kimyasal hammadde üretim kapasitesini %10
oran›nda art›rmak amac›yla lisansör firma Shaw Energy & Chemicals Ltd. firmas› ile
yat›r›m sürecini baﬂlatan mühendislik anlaﬂmas› imzalad›.
Yaklaﬂ›k 15,000 kiﬂinin kat›laca¤› Uluslararas› Para Fonu (IMF) ile Dünya Bankas›
2009 y›ll›k toplant›s› 6-7 Ekim tarihlerinde Türkiye’nin ev sahipli¤inde ‹stanbul’da
yap›lacak. IMF-Dünya Bankas› y›ll›k toplant›lar› çerçevesindeki haz›rl›k toplant›lar›,
‹stanbul Kongre Merkezi’nde baﬂlad›. Bu kapsamda, ‘Küresel Finansal ‹stikrar Raporu’nun tan›t›ld›¤› bir bas›n toplant›s›nda Devlet Bakan› ve Baﬂbakan Yard›mc›s› Ali
Babacan, toplant›lara iliﬂkin bilgi verdi.
ATM hizmeti veren tüm bankalar› kapsayan ‘Ortak ATM Sistemi’ baﬂlad›. Bu kapsamda, 26 bankan›n Türkiye genelindeki 23,000 para çekme makinesi ortak kullan›ma aç›ld›. Tüketiciler için büyük kolayl›k getirmesi beklenen sistemin ﬂu andaki eksi¤i, bankalar›n bu iﬂlem karﬂ›l›¤›nda alaca¤› ücretlerin birbirinden farkl› olmas› olarak aç›kland›.
Ekonominin lokomotifi konumundaki otomotiv sektörünün ihracat›, y›l›n 9 ay›nda,
geçen y›l›n ayn› dönemine göre, %43’lük düﬂüﬂle 10,913,000 dolara geriledi.
‹ngiltere’nin en büyük silâh firmalar›ndan olan BAE Systems aleyhine yolsuzluk ve
rüﬂvet iddialar›yla dava aç›laca¤› duyuruldu. Tanzanya, Çek Cumhuriyeti, Romanya
ve Güney Amerika’n›n da aralar›nda bulundu¤u ülkelerle kârl› silâh anlaﬂmalar› yapmak için milyonlarca sterlin rüﬂvet verildi¤i iddia edildi.
‹ran ile Bat›l› ülkeler aras›nda Tahran yönetiminin nükleer enerji program›n›n ele al›naca¤› müzakereler ‹sviçre’nin Cenevre kentinde baﬂlad›. ‹ran ile ‘P5 art› 1’ grubunun nükleer müzakereleri, ABD ile ‹ran’›n temsilcilerinin son 30 y›ldaki ilk baﬂ baﬂa
görüﬂmesine vesile oldu. Fransa, ‹ran’a uranyum satmaya yeﬂil ›ﬂ›k yakt›.
Ocak-A¤ustos döneminde d›ﬂ ticaret aç›¤› 22.9 milyar dolar oldu. ‹hracat Ocak-A¤ustos döneminde %30.1 azalarak 64.6 milyar dolara, ithalat ise %39.9 azalarak 87.6
milyar dolara geriledi.
Türkiye Genç ‹ﬂadamlar› Derne¤i’nin (TÜG‹AD) ‘2010 Y›l› Beklenti Anketi’ aç›kland›. Anketin sonuçlar›na göre, TÜG‹AD üyelerinin %66’s›n›n küresel krizde en kötü sürecin geride kald›¤›n› düﬂündü¤ü bildirildi.
Türkiye’nin iﬂ dünyas›ndaki önde gelen sivil toplum kuruluﬂlar›ndan Genç Yönetici
ve ‹ﬂadamlar› Derne¤i (GY‹AD) baﬂkanl›¤›na P›nar Eczac›baﬂ› üçüncü kez seçildi.
ABD’de, Eylül ay›nda otomotiv sat›ﬂlar› geçen y›la göre %23 düﬂtü. Otomotiv sat›ﬂlar›n›n düﬂmesinde hurda araç teﬂviki program›n›n 24 A¤ustos’ta sona ermesi etkili
oldu. Eylül ay›ndaki düﬂüﬂten en fazla etkilenen ABD’li otomotiv ﬂirketleri General
Motors (GM) ve Chrysler oldu. Her iki ﬂirketin sat›ﬂlar› geçen ay bir y›l önceye göre
%45 düﬂerken, hükümetin kurtarma plan›ndan yararlanmayan Ford’un sat›ﬂlar› ise
%5 geriledi.
Avrupa Anayasas›’n›n yerine geçip Avrupa Birli¤i’nin (AB) kurumsal yap›s›n› reforme edecek ‘Lizbon Anlaﬂmas›’na geçen y›l kürtaj›n serbest olaca¤›, vergilerin artaca-
333
334
KRONOLOJ‹
2 Ekim
2009
2 Ekim
2009
2 Ekim
2009
2 Ekim
2009
2 Ekim
2009
2 Ekim
2009
2 Ekim
2009
2 Ekim
2009
3 Ekim
2009
¤› ve tarafs›zl›¤›n sona erece¤i korkusuyla karﬂ› ç›kan Katolik ‹rlanda, bugünkü ikinci referandumda anlaﬂmaya geçit verdi. ‹lk sonuçlara göre %33’e karﬂ› %67’lik kesim, anlaﬂmaya ‘Evet’ dedi. Anlaﬂman›n Polonya, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya ve
Britanya’da da kabul edilmesi gerekli. Polonya Cumhurbaﬂkan› ‹rlanda’dan ‘Evet’ ç›karsa parlamentonun kabul etti¤i anlaﬂmay› onaylaca¤›n› söylemiﬂti. Çek Anayasa
Mahkemesi ise, AB karﬂ›t› Cumhurbaﬂkan› Vaclav Klaus’a ‘senatörlerin itiraz›n› karara ba¤lay›ncaya dek onay verme’ ihtar› çekti. Klaus, Britanya’da 2010’da yap›lacak
seçimlere dek mahkemenin dosyay› rafta tutmas›ndan yana; çünkü iktidara gelmesi
beklenen Muhafazakâr Parti anlaﬂmay› referanduma götürmekte ›srarl›. Fin hükümeti de, onay sürecini tamamlayabilmek için, AB’nin bal›kç›l›k ve tütün politikalar›ndan can› yanm›ﬂ özerk bölge Aaland’› iknaya çal›ﬂ›yor.
‹talya’n›n Sicilya adas›ndaki Messina yak›nlar›nda meydana gelen sel ve heyelânda
ölenlerin say›s› 20’ye yükselirken, halen kay›p durumdaki 33 kiﬂiyi arama çal›ﬂmalar› sürüyor. Scaletta Zanclea ve Giampilieri beldelerinin kara ve demir yollar›ndaki hasar nedeniyle çevre beldelerle ba¤lant›s›n›n halen kopuk oldu¤u da kaydedildi. Hükümet selden zarar gören beldelerde ola¤anüstü hal ilan edilmesini kararlaﬂt›rd›.
Kanadal› ‘uzay turisti’ Cirque du Soleil sirkinin patronu Guy Laliberté’yi taﬂ›yan Rus
Soyuz TMA-16 uzay arac› Uluslararas› Uzay ‹stasyonu’na kilitlendi. Uzaya ç›kan yedinci ‘uzay turisti’ olan Laliberté, önceki alt› turistten farkl› olarak, seyahati s›ras›nda çevre konular›na dikkat çekecek.
Türkiye ‹hracatç›lar Meclisi (T‹M) Baﬂkan› Mehmet Büyükekﬂi Türkiye’nin son 12
ayl›k ihracat›n›n %28.9 düﬂüﬂle 94 milyar dolara geriledi¤ini bildirdi.
Türkiye ‹statistik Kurumu (TU‹K) Eylül ay› enflasyon rakamlar›n› aç›klad›. Buna göre, Eylül ay›nda tüketici enflasyonu (TÜFE) %0.39 artarken, üretici enflasyonu ÜFE
%0.62 art›ﬂ gösterdi. Dokuz ayl›k dönemde TÜFE %2.18, ÜFE %3.60 olarak kaydedildi.
Türkiye’nin Eylül ay› ihracat›, geçen y›l›n ayn› ay›na göre %30.5 gerileyerek 8.4 milyar dolar oldu. ‹lk 9 aydaki ihracat %32.7 azal›ﬂla 68.9 milyar dolar, geriye dönük bir
y›ll›k ihracatsa %28.9 gerileme ile 94.3 milyar dolara düﬂtü.
Uluslararas› Atom Enerjisi Kurumu (International Atomic Energy Agency [IAEA])
Baﬂkan› Mohamed ElBaradei’in ‹ran’›n nükleer program›n› teftiﬂ için ülkeyi ziyaret
edece¤i bildirildi.
Uluslararas› Olimpiyat Komitesi (International Olympic Committee) 2016 Olimpiyatlar› için Rio de Janeiro’yu seçti.
Uluslararas› Para Fonu (IMF) Baﬂkan› Dominique Strauss-Kahn, Türkiye’de yap›lan
2009 Dünya Bankas› Grubu ve IMF Y›ll›k Toplant›lar›n›n, alaca¤› kararlarla tarihe
geçece¤ini söyledi. IMF Baﬂkan› Strauss-Kahn, toplant›da al›nacak reform kararlar›yla IMF’de kotalar›n yeniden düzenlenerek üye ülkelerin ekonomik a¤›rl›klar›na
göre yeni bir dengenin oluﬂaca¤›n›, IMF’in ekonomik ve mali istikrar›n sa¤lanmas›nda üstlenece¤i yeni rol ile de Birleﬂmiﬂ Milletler gibi bar›ﬂ›n güçlendirilmesinde de
etkin bir konuma kavuﬂaca¤›n› belirtti.
Adalet ve Kalk›nma Partisi’nin (AKP) Ankara’da ASK‹ Spor Salonu’nda yap›lan 3.
Ola¤an Büyük Kongresi’nde genel baﬂkanl›k seçimi için 1,463 delegeden 1,363’ü oy
kulland›. Geçerli oylar›n 1,362’sini alan ‹stanbul Milletvekili Recep Tayyip Erdo¤an
CHRONOLOGY
3 Ekim
3 Ekim
3 Ekim
yeniden genel baﬂkanl›¤a seçildi. AKP’nin 3. Ola¤an Büyük Kongresi’nde Merkez
Karar ve Yönetim Kurulu’nun (MKYK) üyelikleri için de seçim yap›ld›. MKYK üyeli¤ine seçilen 50 kiﬂi ve ald›klar› oy say›lar› ﬂöyle: Abdulkadir Aksu (1,216), Agah
Kafkas (1,196), Ahmet Davuto¤lu (1,243), Ahmet Edip U¤ur (1,238), Ali Babacan
(1,242), Asuman Erdo¤an (1,237), Ayﬂe Böhürler (1,217), Ayﬂe Türkmeno¤lu
(1,220), Beﬂir Atalay (1,239), Bülent Ar›nç (1,243), Bülent Gedikli (1,241), Cemal
Y›lmazdemir (1,223), Cemil Çiçek (1,231), Çi¤dem Özkal (1,240), Edibe Sözen
(1,234), Ekrem Erdem (1,241), Emine Çift (1,240), Fatma Selma Kotan (1,230), Haluk ‹pek (1,181), Hasan Ali Çelik (1,242), Hayati Yaz›c› (1,232), Hüseyin Çelik
(1,229), Hüseyin Tanr›verdi (1,214), ‹dris Naim ﬁahin (1,221), Kürﬂad Tüzmen
(1,234), Lale Ersoy (1,242), Lokman Ayva (1,242), Said Yaz›c›o¤lu (1,241), Mahir
Ünal (1,242), Mazhar Ba¤l› (1,234), Mehmet Müezzino¤lu (1,231), Mehmet Oymak
(1,239), Mutlu Alkan Kütüklüo¤lu (1,231), Muzaffer Gülyurt (1,241), Necati Çetinkaya (1,216), Necdet Budak (1,242), Necla Hattapo¤lu (1,241), Nükhet Hotar
(1,229), Orhan Ye¤in (1,240), Ömer Çelik (1,232), Öznur Çal›k (1,233), Reha Denemeç (1,240), Sad›k Badak (1,239), Salih Kapusuz (1,235), Sema Özdemir (1,240),
Suat K›n›kl›o¤lu (1,237), ﬁükrü Ayalan (1,228), Tevhit Karakaya (1,237), Zelkif
Kazdal (1,235), Zeynep Karahan Uslu (1,237).
2009 Hükümet, ‹stanbul’un finans merkezi olabilmesi için ilk stratejik ad›m› att›. Resmileﬂen plana göre, 5 y›lda 71 düzenleme yap›lacak. Bu çal›ﬂmalarla ‹stanbul’un önce
bölgesel, sonra küresel bir merkez olmas›n›n hedeflendi¤ini aç›klayan Devlet Bakan›
Ali Babacan, karbon piyasas›, elmas ve k›ymetli taﬂ piyasas› ile ürün ihtisas borsalar› oluﬂturulaca¤›n› aç›klad›.
2009 ‹stanbul Ayd›n Üniversitesi Mütercim Tercümanl›k ö¤rencisi Güney Tuna ve arkadaﬂlar› Avc›lar Mustafa Burcu Park›’nda alkol alarak sohbet ederlerken o s›rada asayiﬂ uygulamas› yapan Avc›lar ‹lçe Emniyet Müdürlü¤ü’ne ba¤l› iki kiﬂilik motorize
‘Yunus’ polis ekibi gençlerin yan›na gelerek içkiyi kald›r›p, park› terk etmelerini istedi. ‹ki yunus polisi, daha sonra yine geleceklerini söyleyerek oradan ayr›ld›. 15 dakika sonra polisler olay yerine tekrar geldiklerinde gençlerle polisler aras›nda tart›ﬂma ç›kt›. Bu arada iki polis memuru telsizle anons geçerek iki ekip daha ça¤›rd›. 6 yunus polisi ile gençlerin aras›nda ç›kan tart›ﬂma daha sonra arbedeye dönüﬂtü. Gözalt›na al›nan Tuna’n›n diz kapa¤› k›r›ld› ve ald›¤› darbeler yüzünden beyin kanamas›
geçirdi. Ancak polisler, sa¤l›k raporu ald›rmak üzere Tuna’y› Avc›lar Hastanesi’ne
götürmüﬂ, nöbetçi doktor Ergin Ertan ise Tuna’ya “Sa¤lamd›r,” raporu vermiﬂti. Bakanl›k Tuna’n›n içki içmesi nedeniyle Yunuslarca dövüldü¤ü iddialar›n› araﬂt›rmak
üzere 3 polis baﬂmüfettiﬂi görevlendirildi. Ma¤durun ailesinin giriﬂimleri sonucu olaya kar›ﬂan 8 polis hakk›nda soruﬂturma baﬂlat›ld› ve polislerden biri tutukland›. Polis
memurlar› Muhammet Ba¤c› (23), Samet Durmaz, Evren Bak›rtaﬂ (28), Zafer Ar›k
(22), Fatih Fidan (20), Enes Paray (22) hakk›nda iﬂkence ve görevi kötüye kullanmak
suçundan, 21 y›la kadar hapis istemiyle dava aç›ld›. Tuna’ya olay günü sa¤lam raporu veren Avc›lar Devlet Hastanesi doktoru Engin Ertan’›n ise resmi belgede sahtecilik suçundan 8 y›la kadar hapsi istendi.
2009 Sinpaﬂ Yap› Grubu, Katar’daki en büyük inﬂaat firmas›yla ortakl›¤a giderek ülkede
yap› malzemeleri ﬂirketi kurdu. %49’u Sinpaﬂ, %51’i Katarl› ﬂirketin ortakl›¤›nda ku-
335
336
KRONOLOJ‹
3 Ekim
2009
4 Ekim
2009
4 Ekim
2009
4 Ekim
2009
4 Ekim
2009
5 Ekim
2009
rulan Constrall’un 5 y›l içinde 1 milyar dolarl›k ihracat yapmas› hedefleniyor. Y›ll›k
30 milyar dolar de¤erinde olan Katar inﬂaat sektöründe Sinpaﬂ Yap› ve Eksim Holding’in sadece ortaklar›na ait proje kapasitesi 12 milyar dolar. Sinpaﬂ Yap› ve Eksim
Holding, bu ortakl›kla Katar’›n en büyük yap› malzemeleri tedarikçisi olacak.
Yemen’in kuzeyinde ﬁii militanlarla hükümet güçleri aras›nda ç›kan çat›ﬂmalarda 34
kiﬂi öldü.
Dünya Bankas› taraf›ndan haz›rlanan, kalk›nma ve iklim de¤iﬂikli¤i konular›n›n ele
al›nd›¤› ‘2010 Dünya Kalk›nma Raporu’na göre, yoksullu¤un azalt›lmas› ve sürdürülebilir kalk›nman›n küresel düzeyde en öncelikli konular oldu¤u bildirildi. ‘2010
Dünya Kalk›nma Raporu’na göre, zengin ülkelerin neden oldu¤u iklimsel de¤iﬂiklik
tüm ülkeleri tehdit ediyor, ama en çok yoksul ülkelere zarar veriyor. Açl›k seviyesinin ve sürdürülebilir kalk›nman›n global meselelerin baﬂ›nda geldi¤i belirtilen raporda, insanl›¤›n dörtte birinin günlük 1.25 dolar›n alt›nda gelir ile yaﬂad›¤› bildirildi.
Dünya Bankas› rakamlar›na göre, dünya nüfusu 6.7 milyar kiﬂi. Bu da yaklaﬂ›k 1.7
milyar insan›n fakirlik s›n›r›n›n alt›nda günlük gelirle yaﬂam›n› devam ettirmeye çal›ﬂt›¤›n› ortaya koyuyor.
Türkiye’nin son 10 y›lda en h›zl› büyüyen 100 ﬂirketi aras›nda Goldaﬂ birinci, Bimeks
ikinci, Penta Bilgisayar ise üçüncü s›rada yer ald›.
Uluslararas› Para Fonu’nun (IMF) ‘Sonbahar 2009 Avrupa Bölgesel Ekonomik Görünüm Raporu’ aç›kland›. Rapordaki tahminlere göre, gelecek y›l 42 Avrupa ülkesi
aras›nda sadece Türkiye ve Slovakya %3.7’lik büyüme h›z›n› yakalayacak. Türkiye
bu oranla, %1.7 olarak tahmin edilen yükselen Avrupa ekonomileri ortalama büyüme
h›z›n›n iki kat›ndan fazlas›n› da elde etmiﬂ olacak. 2010 için Avrupa’n›n genel büyüme h›z› %0.08, AB ülkelerinin %0.05, Fransa’n›n %0.09, Almanya’n›n %0.03, ‹sveç’in %1.2, ‹ngiltere’nin %0.09, Polonya’n›n %2.2, ‹srail’in %2.4, ‹talya’n›n %0.02
olarak tahmin edildi. 2010 y›l›nda ‹rlanda’y› %2.5, ‹spanya’y› %0.07, Bulgaristan’›
%2.5, Letonya ve Litvanya’y› %4, ‹zlanda’y› %2, Yunanistan’› %.0.0 1, Lüksemburg’u %0.02 küçülme bekliyor. Enflasyonda ise, Türkiye gelecek y›l yaﬂayaca¤› tahmin edilen %6.8’lik enflasyon oran›yla Avrupa ülkeleri aras›nda önde gelenlerden biri olacak. 42 Avrupa ülkesi aras›nda Türkiye’den daha yüksek enflasyon yaﬂamas›
beklenen ülkeler ve oranlar ﬂöyle: Ukrayna %10.3, Rusya %9.9, Beyaz Rusya %8.3,
Moldova %7.7, S›rbistan %7.3.
Yunanistan’daki erken genel seçimleri muhalefetteki Geórgios Papandréou baﬂkanl›¤›ndaki Panhelenik Sosyalist Hareketi (Panellinio Sosialistikó Kínima [PASOK] kazand›. Kostas Karamanlis baﬂkanl›¤›ndaki merkez sa¤ Yeni Demokrasi (Néa Dimokratía [ND]) partisinin ‘Sorumluluk Karar›’ slogan› ve iki y›l s›k› kemer s›kma politikas›yla, Papandréou’nun ise 100 gün içinde dar ve orta gelirlilere nefes ald›r›p 3 milyar euroluk paketle ekonomiye taze kan vaat ederek girdikleri seçimlerden sonra, PASOK %43.92 oy ile zafer kazand›. Yeni Demokrasi partisi %33.48 oy ald›. ‹ki seçim
kaybedip tam 5 y›l sonra iktidara dönmeye haz›rlanan Papandréou, tek parti hükümeti kuruyor.
1955’ten beri ilk defa Türkiye’de yap›lan IMF-Dünya Bankas› Y›ll›k Toplant›lar› ‹stanbul’da baﬂlad›. Yaklaﬂ›k 13,000 kiﬂinin kat›ld›¤› toplant›lar ev sahibi Baﬂbakan
Recep Tayyip Erdo¤an’›n konuﬂmas›yla aç›ld›. 186 ülkenin liderlerinin karﬂ›lad›¤›
CHRONOLOGY
5 Ekim
2009
5 Ekim
2009
5 Ekim
2009
5 Ekim
2009
5 Ekim
2009
Baﬂbakan Erdo¤an, geliﬂmiﬂ ülkeleri yöneten patronlara, krizin geliﬂmiﬂ ülkelerden
kaynakland›¤› mesaj›n› vererek, “Küresel ekonomiye yön verenlerin baﬂ›n› iki elinin
aras›na al›p nerede yanl›ﬂ yapt›k diye enine boyuna düﬂünmesi laz›m,” uyar›s›nda bulundu. Erdo¤an ‘Türkiye’nin kredi notunu yükseltme’ talebini burada da yineledi.
Taksim’de IMF karﬂ›t› yo¤un protestolar›n yap›ld›¤› s›ralarda baﬂlayan toplant›da konuﬂan Erdo¤an, kat›l›mc›lara protesto gösterisi düzenleyenlere kulak vermeleri ça¤r›s›nda bulundu. Göstericilerle polis aras›nda çat›ﬂmalar yaﬂand›. ‹ki gün süren protestolarda pek çok bankaya zarar verildi. Eylemlerde 250 kiﬂi gözalt›na al›nd›.
2009 Nobel Fizik Ödülü, ›ﬂ›¤›n fiber optik içinde aktar›lmas› alan›ndaki ç›¤›r aç›c› çal›ﬂmalar› ve bir görüntüleme yar› iletken devresi icat etmeleri dolay›s›yla Charles K.
Kao, Willard S. Boyle ve George E. Smith’e verildi. ‹sveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nden (Kungliga Vetenskapsakademin) yap›lan aç›klamada, ödüle lay›k görülen
üç fizikçinin de ABD vatandaﬂ› oldu¤u belirtildi.
Avrupa’n›n en büyük t›p okullar›ndan biri olan Stockholm’deki Karolinska Institutet’deki Nobel T›p ve Fizyoloji Ödül Komitesi Sekreteri Prof. Göran K. Hansson taraf›ndan yap›lan aç›klamayla, 2009 Nobel T›p Ödülleri bu y›l 3 Amerikal› bilim insan› aras›nda paylaﬂt›r›ld›. Harvard Medical School’dan Jack W. Szostak, University
of California at San Francisco’dan Elizabeth H. Blackburn ve Johns Hopkins University’den Carol W. Greider ‘Kromozomlar›n Telomerler ve Telomeraz Enzimi ile Nas›l Korunduklar›’ konusundaki çal›ﬂmalar›ndan dolay› ödüle lay›k görüldüler. Telomerler kromozomlar›m›z›n uç k›s›mlar›nda bulunan bölgelerdir. Jack W. Szostak ile
Elizabeth H. Blackburn kromozomlar›n uç bölgelerindeki telomerleri degradasyondan önleyen özgül DNA dizileri tan›mlam›ﬂlard›r.
Birleﬂmiﬂ Milletler Kalk›nma Program›’n›n (UNDP) her y›l haz›rlad›¤› ‘‹nsani Geliﬂme Raporu’nda 2006’da 96, 2007’de 92 iken 2008’de 76. s›raya yükselen Türkiye,
yeniden üç puan gerileyerek 2009’da 79. s›raya indi. Yaﬂamak için en iyi ülke Norveç olarak aç›kland›. Ayr›ca, rapordaki kad›nlar›n toplumsal hayata aktif kat›l›m›n›
ölçen ‘Cinsiyete Dayal› Geliﬂme Endeksi’ (Gender Empowerment Measure [GEM])
verilerine göre, Türkiye bu alanda Pakistan ve Birleﬂik Arap Emirlikleri’nin de gerisinde kalarak 109 ülke aras›nda 101. oldu. ‘Cinsiyete Dayal› Geliﬂme Endeksi’
(GEM) kad›nlar›n ekonomik ve politik hayata aktif kat›l›m› ve bunun gücüne dair
göstergeler ortaya dökülerek hesaplan›yor. GEM’e ilk kez 1995 raporunda yer verilmiﬂti. Bu y›lki raporda Türkiye, Pakistan ve Ermenistan’›n alt›nda 101. s›rada. Türkiye’yi Azerbaycan ve ‹ran izliyor.
Eski baﬂbakanlardan Necmettin Erbakan’›n ye¤eni Mahmut Rauf Çatakl›’n›n sahibi
oldu¤u Öztay Tekstil Konfeksiyon Sanayi ve Ticaret A. ﬁ. bünyesinde bulunan Abbate, kulland›¤› 7 milyon liral›k krediyi ödeyemeyince icra yoluyla 10.9 milyon liraya Halkbank’a sat›ld›.
IMF geliﬂen ülkelerde mikro finansman etkinli¤ini art›rmak için Finansal Eriﬂim Projesi’ni uygulamaya koydu. IMF Baﬂkan› Dominique Strauss-Kahn ile BM Kalk›nma
Finansman› Özel Temsilcisi Arjantin as›ll› Hollanda Prensesi Máxima geliﬂmekte
olan ve az geliﬂmiﬂ ülkelerde finansal hizmetlere co¤rafi ve demografik olarak eriﬂim
verilerinin y›ll›k bazda toplanaca¤› Finansal Eriﬂim Projesi’ni ‹stanbul Kongre Merkezi’nde tan›tt›. Projeyle, özellikle geliﬂmekte olan ülkelerden toplanacak olan veri-
337
338
KRONOLOJ‹
5 Ekim
2009
5 Ekim
2009
5 Ekim
2009
5 Ekim
2009
6 Ekim
2009
6 Ekim
2009
6 Ekim
2009
6 Ekim
2009
6 Ekim
2009
6 Ekim
2009
lerin kullan›lmas›yla ﬂunlar hedefleniyor: Finansal eriﬂim konusunda bilgi uçurumlar›n›n kapat›lmas› ve öncelikli politikalar›n belirlenmesi, uygulanan politikalar›n etkinli¤inin izlenmesi ve finansal eriﬂimin etkilerinin daha iyi anlaﬂ›lmas›na yönelik
araﬂt›rmalar›n ve analizlerinin desteklenmesi. Projeyi ilk etapta Hollanda hükümeti,
daha sonras›nda ise IMF finanse edecek.
IMF-Dünya Bankas› toplant›s› nedeniyle ‹stanbul’da bulunan IMF Baﬂkan› Dominique Strauss-Kahn, Dünya Bankas› Baﬂkan› Robert Bruce Zoellick ile birlikte düzenledi¤i bas›n toplant›s›nda yüksek iﬂsizlik nedeniyle krizin atlat›ld›¤›n› söylemenin zor
olaca¤›n› belirtti.
Özye¤in Üniversitesi Mütevelli Heyeti Baﬂkan› Hüsnü Özye¤in, Goldman Sachs ile
10,000 kad›n projesi kapsam›nda Türk kad›n giriﬂimcilerinin nitelik kazanmalar›na
ve iﬂ dünyas›nda yükselmelerine destek olmaya çal›ﬂacaklar›n› söyledi.
Pakistan’da BM binas›na düzenlenen intihar sald›r›s›nda 3 kiﬂinin ölmesinin ard›ndan
BM bu ülkedeki faaliyetlerini geçici olarak durdurdu.
Türkiye Devrimci ‹ﬂçi Sendikalar› Konfederasyonu (D‹SK) Genel Baﬂkan› Süleyman
Çelebi, ﬁiﬂli’deki sendika genel merkezinde u¤rad›¤› silâhl› sald›r› sonucu aya¤›ndan
yaraland›. Olay›n Çelebi ve sald›rgan aras›ndaki kiﬂisel bir husumetten kaynakland›¤› aç›klamas› yap›ld›.
Frans›z Kalk›nma Ajans› (Agence Française de Développement [AFD]) ve Türkiye
S›nai Kalk›nma Bankas› [TSKB] yenilenebilir enerji ve enerji verimlili¤i yat›r›mlar›n› finanse etmek için 50 milyon euro de¤erinde kredi anlaﬂmas› imzalad›. ‹mza törenine AFD Baﬂkan› Jean-Michel Severnio, TSKB Genel Müdürü Halil Ero¤lu ve
Fransa’n›n ‹stanbul Baﬂkonsolosu Hervé Magro kat›ld›.
‹ran’da muhalefete yak›n 3 günlük gazetenin kapat›ld›¤› bildirildi. Resmi medyada
yer alan haberlere göre, baﬂkent Tahran’da yay›mlanan Farhang-i Ashdi ve Arman
gazeteleri ile güneydeki ﬁiraz kentinde yay›mlanan Tahlil-i Ruz gazeteleri kapat›ld›.
Gazetelerin resmi kapat›lma gerekçesinin ne oldu¤u belirtilmedi. Ancak 3 gazetenin
de ‹ran Cumhurbaﬂkan› Mahmoud Ahmadinejad’›n tart›ﬂmal› bir ﬂekilde zaferle ç›kt›¤› 12 Haziran seçimlerini protesto edenlere yak›n yay›n yapt›¤› bildiriliyor.
Rus enerji (do¤al gaz) devi OAO Gazprom (Otkrytoye aktsionernoye obshchestvo
Gazprom) süpermarket zinciri kuraca¤›n› aç›klad›. Rusya’n›n en büyük beﬂinci yiyecek sat›c›s› konumuna yükselecek olan ﬂirket, 400 ma¤aza ve kafeteryalardan oluﬂaca¤›n› bildirdi¤i zincirdeki bayiliklerin öncelikli olarak Gazprom çal›ﬂanlar›na sunulaca¤›n› kaydetti.
Sabanc› Holding Yönetim Kurulu Baﬂkan› Güler Sabanc›’ya iki ülke iliﬂkilerine yapt›¤› katk›lardan ötürü ‹spanya’n›n en üst düzeydeki liyakat niﬂan› olan ‘La Encomienda de número’ Kral I. Juan Carlos ad›na düzenlenen törenle ‹spanya Baﬂbakan ‹kinci Yard›mc›s› Elena Salgado Méndez taraf›ndan verildi.
Sal›verilmesi için çeﬂitli sivil toplum kuruluﬂlar› taraf›ndan çal›ﬂmalar yürütülen kanser hastas› Güler Zere’nin cezas› Cumhurbaﬂkan› Abdullah Gül taraf›ndan sona erdirildi. Ça¤daﬂ Hukukçular Derne¤i Zere’nin durumu hakk›nda 4 ay süresince karara
varmayan Adli T›p Kurumu’nun 42 üyesini ‘öldürmeye teﬂebbüs’ suçlamas›yla dava
etti.
Yunanistan’da Baﬂbakan ve D›ﬂiﬂleri Bakan› Geórgios Papandréou’nun kurdu¤u yeni kabine yemin ederek göreve baﬂlad›. PASOK lideri Geórgios Papandréou da ken-
CHRONOLOGY
7 Ekim
2009
7 Ekim
2009
7 Ekim
2009
7 Ekim
2009
8 Ekim
2009
8 Ekim
2009
8 Ekim
2009
8 Ekim
2009
disiyle ayn› ad› taﬂ›yan 1967 Albaylar Cuntas› dönemi öncesi baﬂbakanl›k görevi yapan büyükbabas› ve 3 kez baﬂbakanl›k yapm›ﬂ babas› Andreas Papandréou’dan sonra, bu göreve gelen üçüncü kuﬂa¤› temsil ediyor.
Baﬂbakan Recep Tayyip Erdo¤an ‘Demokratik Aç›l›m’ konusunda görüﬂme talebini
de içeren mektubu CHP Genel Baﬂkan› Deniz Baykal’a gönderdi.
Ekonomik kriz sayesinde bu y›l dünyada karbondioksit sal›m›n›n %3 azalabilece¤i
aç›kland›. Düﬂüﬂün dörtte üçünü ekonomik krize, dörtte birini hükümetlerin uygulad›¤› önlemlere ba¤layan Uluslararas› Enerji Kurumu’nun (International Energy
Agency [IEA]) baﬂ ekonomisti Fatih Birol, bunun 40 y›l›n en güçlü azalmas› olabilece¤ini ve dünyan›n ›s›nmas›n› 2 dereceyle s›n›rland›rabilmeye yönelik hedeflere ulaﬂmak için bulunmaz f›rsat oldu¤unu belirtti. ‹klimden sorumlu üst düzey BM yetkilisi
Yvo de Boer de ekonomik krizin dünya enerji sisteminin de¤iﬂmesi için f›rsat oluﬂturdu¤unu vurgulad›.
‹sveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nden (Kungliga Vetenskapsakademin) yap›lan
aç›klamada, 2009 Nobel Kimya Ödülü’ne Hintli Venkatraman Ramakrishnan, Amerikal› Thomas A. Steitz ile ‹srailli Ada E. Yonath, ribozomlar›n yap›s› ve iﬂleyiﬂi konusundaki çal›ﬂmalar› dolay›s›yla lay›k görüldü. Nobel komitesi, bilim adamlar›n›n,
hücrenin protein üretti¤i yer olan ribozomun ayr›nt›l› haritas›n› ç›karmalar› ve yeni
antibiyotiklerin yolunu açan çal›ﬂmalar› dolay›s›yla ödülü ald›klar›n› aç›klad›.
Yönetim ve dan›ﬂmanl›k ﬂirketi A. T. Kearney taraf›ndan aç›klanan ve Business Week dergisinde yay›nlanan ‘Dünyan›n En iyi ﬁirketleri Global Top 40’ s›ralamas›nda
Nintendo ilk s›rada yer ald›. Tüm dünyay› sarsan ekonomik krize ra¤men, Japon oyun
elektronik ve yaz›l›m üreticisi Nintendo, sergiledi¤i yenilikçi yaklaﬂ›m sayesinde rakipleri Microsoft ve Sony’yi geride b›rakt›.
Amerikal› araﬂt›rmac›lar›n, insan genomunun üç boyutlu yap›s›n›n ﬂifresini çözdü¤ü,
bunun insan genomunun yap›s› ve fonksiyonu konusunda yeni görüﬂ aç›lar›n›n yolunu açaca¤› bildirildi. Science dergisinde yay›mlanan araﬂt›rmay› yapanlardan University of Massachusetts Medical School’dan Nynke van Berkum, “genomu milyonlarca parçaya ayr›ﬂt›rarak, bu parçalar›n tümü aras›ndaki iliﬂkilerin detaylar›n› ortaya
koyan üç boyutlu bir harita yaratt›klar›n›,” belirterek, “üç boyutlu fantastik bir yapboz yapt›klar›n› ve daha sonra da bunu bir bilgisayar yard›m›yla çözdüklerini,” kaydetti.
Anel Telekomünikasyon Elektronik Sistemleri Sanayi ve Ticaret A. ﬁ. Ericsson Telekomünikasyon A. ﬁ. ile baz istasyonlar›n›n montaj ve revizyon iﬂlerinin kendilerine verilmesi için bir çerçeve sözleﬂmesi imzaland›¤›n› duyurdu.
ASELSAN’›n Komuta Kontrol ve Haberleﬂme Yaz›l›m Mühendisli¤i’nin uçak komuta kontrol merkezi bölümünde baﬂar›l› iﬂlere imza atan genç mühendis Burhaneddin Volkan’›n, 3 arkadaﬂ›n›n ﬂüpheli ﬂekilde hayatlar›n› kaybetmesinin ard›ndan, yedek subay olarak vatani görevini yapmak üzere gitti¤i Ankara’daki birli¤inde hayat›n› kaybetti¤i belirlendi.
Birleﬂmiﬂ Milletler’in (BM) Afganistan Özel Temsilcisi Kai Eide, cumhurbaﬂkanl›¤›
seçimindeki hile ve usulsüzlükleri gizlemeye çal›ﬂt›¤› iddialar›n› reddetti. Eide bugüne kadarki sessizli¤inin suistimal edildi¤ini ve bu tutumun Afganistan’daki seçim sürecine zarar verdi¤ini söyledi. Eide’nin yard›mc›s› Peter Galbraith, A¤ustos ay›ndaki
339
340
KRONOLOJ‹
8 Ekim
2009
8 Ekim
2009
8 Ekim
2009
9 Ekim
2009
9 Ekim
2009
9 Ekim
2009
seçimlerle ilgili hile iddialar›n› araﬂt›rmaya yönelik giriﬂimlerin BM taraf›ndan engellendi¤ini iddia ettikten sonra görevden al›nm›ﬂt›. ABD’nin Afganistan’daki en üst düzey sivil görevlisi olan Galbraith, Kai Eide’yi de bizzat suçlam›ﬂt›.
‹sveç Akademisi (Svenska Akademien) 2009 Nobel Edebiyat Ödülü sahibinin Romanya do¤umlu Alman as›ll› yazar Herta Müller oldu¤unu aç›klad›. Akademi taraf›ndan yap›lan aç›klamada, Müller’in bu ödülü, “ﬂiirin yo¤unlu¤u ve nesirin aç›kl›¤›n›
kullanarak yoksullar›n dünyas›n› tasviriyle” ald›¤› kaydedildi. Müller’in ailesi Romanya’n›n Almanca konuﬂan az›nl›¤›na mensup. Babas› II. Dünya Savaﬂ›’nda Nazi
ordusunda savaﬂt›. 1945’te çok say›da Alman Romanyal› Sovyetler Birli¤i’ne sürüldü ve onlar›n aras›nda beﬂ y›l boyunca Ukrayna’daki bir çal›ﬂma kamp›nda tutulan
annesi de vard›. Müller, 2009 y›l›nda yay›nlanan Atemschaukel kitab›nda bu insanlar›n hikâyesini konu ediyor. 1953 do¤umlu Romanya as›ll› Müller, Romanya gizli servisiyle çal›ﬂmay› reddetti¤i için 1987 y›l›nda Almanya’ya göç etti. Yazar, birçok dille çevrilmiﬂ Tilki Daha O Zaman Avc›yd› ve Yürekteki Hayvan isimli kitaplar›yla tan›n›yor.
Pakistan’›n Peﬂaver kentinde kalabal›k bir pazar yerinde düzenlenen intihar sald›r›s›nda ölenlerin say›s› 49’a yükseldi. Yetkililer daha önce, bomba yüklü araçla düzenlenen sald›r›da 100’den fazla kiﬂinin de yaraland›¤›n› aç›klam›ﬂt›. Sald›r›n›n sorumlulu¤unu henüz üstlenen olmad›.
Türk Telekom Genel Müdürü Paul Doany kapsaml› bir büyüme stratejisi de¤iﬂikli¤ine giderek, yeni dönemde Yak›n Do¤u, Kuzey Afrika, Arap yar›madas›, Hindistan ve
‹spanyolca konuﬂulan ülkeler dahil olmak üzere çok daha geniﬂ bir dünya bölgesine
teknoloji ihraç eden bir grup olma vizyonunu benimsediklerini söyledi. Doany, Türk
Telekom’un Türkiye’de geniﬂ bant internetin yayg›nlaﬂt›r›lmas›, sabit hatlar›n yeni
teknolojilerle cazip hale getirilmesi, mobil iletiﬂimde de pazardaki konumunun güçlendirilmesine yönelik yat›r›mlar›na da devam edeceklerini belirtti. Doany, yeni stratejide Türk Telekom’un sahibi oldu¤u teknoloji ﬂirketlerinin önemli bir rol üstlenece¤ini ve yerel katma de¤er ve Ar-Ge ile geliﬂtirilen ileri teknoloji ürünlerinin çok geniﬂ bir dünya nüfusuna hitap edecek ﬂekilde ihrac›n›n amaçland›¤›n› vurgulad›.
2009 Nobel Bar›ﬂ Ödülü ABD Baﬂkan› Barack Obama’ya verildi. Obama, halklar
aras›ndaki iletiﬂim ve uluslararas› diplomasiyi güçlendirmek için sarf etti¤i ola¤anüstü gayretinden dolay› bu ödüle lay›k görüldü. ABD Baﬂkan› Obama’n›n bar›ﬂ çabalar› ve nükleer silâh sto¤unun azalt›lmas› ça¤r›lar›yla, dünyaya daha iyi bir gelecek
umudu verdi¤i belirtildi. Oslo’daki Norveç Nobel Enstitüsü (Det Norske Nobelinstitutt) binas›nda gerçekleﬂtirilen bas›n toplant›s›nda bu seneki ödül sahibi, geçti¤imiz
günlerde ayn› zamanda Avrupa Konseyi Genel Sekreterli¤i’ne seçilen Norveç Nobel
Komitesi Baﬂkan› Thorbjørn Jagland taraf›ndan aç›kland›.
Amerikan Havac›l›k ve Uzay Dairesi (National Aeronautics and Space Administration [NASA]) Ay’›n güney kutbunda bir krateri, su bulmak amac›yla, roketle baﬂar›l›
ﬂekilde vurdu.
Çin’in Shinjang (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi’nde 5 Temmuz’da meydana gelen
olaylardan ötürü 108 kiﬂi yarg›lanacak. China Daily gazetesinin haberine göre,
Urumçi Halk Mahkemesi’nde san›k sandalyesine oturacak kiﬂilerin, olaylara iliﬂkin
55 davayla ba¤lant›l› oldu¤u ileri sürülürken, 21 ﬂüphelinin de içeri¤i cinayet, kundaklama ve soygundan oluﬂan 6 davayla do¤rudan ba¤lant›s› oldu¤u iddia edildi.
CHRONOLOGY
9 Ekim
10 Ekim
10 Ekim
10 Ekim
2009 Yenilenebilir enerji devlerinden ‹ngiliz Renewable Energy Systems Holdings Ltd.
(RES) ﬂirketi Türkiye’de rüzgâr enerjisi alan›nda 6 önemli proje içeren bir portföy sat›n ald›¤›n› duyurdu. 750 milyon euroluk projeler dört y›lda tamamlanacak. Konuya
iliﬂkin yap›lan yaz›l› aç›klamada, toplamda 500 megavatl›k rüzgâr enerjisi projelerini kapsayan söz konusu sat›n alman›n, rüzgâr enerjisi üretimi aç›s›ndan önemli ekonomik potansiyele sahip Türkiye pazar›nda, RES taraf›ndan at›lan son derece önemli bir ilk ad›m oldu¤u belirtildi.
2009 AKP hükümetinin Kürt Sorunu’na iliﬂkin ‘Demokratik Aç›l›m’ paketi, koordinatör
‹çiﬂleri Bakan› Beﬂir Atalay taraf›ndan Meclis’te ‘milli birlik projesi’ olarak anlat›ld›.
2009 Polonya Cumhurbaﬂkan› Lech Aleksander Kacznyski
Avrupa Anayasas›’n›n yerine
’
geçip AB’nin kurumsal yap›s›n› reforme edecek Lizbon Antlaﬂmas›’n› onaylad›.
2009 Türkiye ile Ermenistan aras›ndaki iliﬂkilerin normalleﬂtirilmesine iliﬂkin protokoller
Zürih’te D›ﬂiﬂleri Bakan› Ahmet Davuto¤lu ve Ermenistan D›ﬂiﬂleri Bakan› Edward
Nalbandyan taraf›ndan, üç saatten fazla süren krizin ard›ndan, imzaland›. Zürih Üniversitesi’ndeki törende sadece ‹sviçre D›ﬂiﬂleri Bakan› bir aç›klama yapt›, taraflar
hiçbir aç›klamada bulunmad›. ‹mza törenine Türk ve Ermeni d›ﬂiﬂleri bakanlar›n›n
yan› s›ra, görüﬂmelere arabuluculuk yapan ‹sviçre’nin D›ﬂiﬂleri Bakan› Micheline
Calmy-Rey, ABD D›ﬂiﬂleri Bakan› Hillary Rodham Clinton, Rusya D›ﬂiﬂleri Bakan›
Sergey Viktorovich Lavrov, Karaba¤’a çözüm bulmaktan sorumlu AG‹T Minsk Grubu’nun üçüncü ‘eﬂbaﬂkan›’ Fransa D›ﬂiﬂleri Bakan› Bernard Kouchner, Slovenya D›ﬂiﬂleri Bakan› Samuel Zbogar ve Avrupa Birli¤i D›ﬂ Politika ve Güvenlik Yüksek
Temsilcisi Javier Solana kat›ld›. Protokole göre, iki ülke aras›nda diplomatik iliﬂkilerin kurulmas› ve 1993’ten beri kapal› bulunan kara s›n›r›n›n aç›lmas› karara ba¤land›. Protokoller, Ermeni diasporas› taraf›ndan protesto edildi.
2009 Türkiye’de 700’e yak›n Frans›z ﬂirketin faaliyet gösterdi¤ine dikkat çeken Cumhurbaﬂkan› Abdullah Gül Frans›z ekolünün Osmanl›’dan bu yana çok popüler oldu¤unu
belirterek, “Fransa ile ticaret hacmimiz k›sa vadede 15-20 milyar euroya ç›kacak,”
dedi.
2009 Yemen’in kuzeyindeki Saada bölgesinde güvenlik güçleri 100’den fazla ﬁii isyanc›y› öldürdü, 280’den fazla isyanc›y› ise yaralad›.
2009 Yunanistan’da yap›lan genel seçimlerde iktidara gelen Geórgios Papandréou, ilk
yurtd›ﬂ› ziyaretini ‹stanbul’daki Güneydo¤u Avrupa D›ﬂiﬂleri Bakanlar› toplant›s› dolay›s›yla Türkiye’ye yapt›. Baﬂbakan Recep Tayyip Erdo¤an ile Dolmabahçe’deki
Baﬂbakanl›k Çal›ﬂma Ofisi’ndeki görüﬂmenin ard›ndan Papandréou Fener-Rum Patrikhanesi’ni ziyaret etti. Papandréou, gazetecilere yapt›¤› aç›klamada, Türk halk›na
karﬂ› her zaman dürüst oldu¤unun bilindi¤ini, olumlu ihtimallerde ve gerçek problemlerde de dürüst ve aç›k davrand›¤›n› belirterek, “K›br›s konusunda çözüm bulmam›z gerekiyor. K›br›s’› ba¤›ml›l›klar›ndan, AB’de yeri olmayan bölünme ve duvarlardan kurtarmam›z gerekiyor. ‹kili iliﬂkilerimizde s›n›rlara ve toprak bütünlü¤üne
sayg› duymam›z gerekiyor. Bu sürdürülebilir ve iyi komﬂuluk iliﬂkilerin temelidir.
Sorunlar›m›z› bar›ﬂç›l tart›ﬂmalar yoluyla ve uluslararas› hukuk çerçevesinde çözmeliyiz. Baﬂar›l› olursak, di¤er bir deyiﬂle baﬂar›l› olmak için çok çal›ﬂ›rsak, bu bütün
dünyaya bir iﬂaret olacakt›r. Bu bar›ﬂ›n iﬂareti olacakt›r,” dedi. Yunan lider, Heybeliada ruhban okulu konusunun da AB sürecinde ele al›nmas› gerekti¤ini kaydetti.
ˆ
10 Ekim
10 Ekim
10 Ekim
341
342
KRONOLOJ‹
11 Ekim
11 Ekim
11 Ekim
11 Ekim
11 Ekim
12 Ekim
12 Ekim
12 Ekim
2009 Çin’in dördüncü büyük otomotiv ﬂirketi Chery’nin Türkiye’de y›l sonunda yat›r›m
yaparak üretime geçece¤i bildirildi. Chery’nin Türkiye distribütörü Mermerler Otomotiv ‹cra Kurulu Üyesi Sedat Piro¤lu, yer arama çal›ﬂmalar›n› sürdürdüklerini kaydetti. Piro¤lu, Çin’den gelecek heyetin bölgeleri gezdikten sonra onay vermesiyle
Türk makamlar›ndan izin isteyeceklerini anlatt›. Bu y›l›n sonunda temeli at›lacak fabrikay› 2-2.5 y›l içinde faaliyete geçirebileceklerini söyleyen Piro¤lu, “550 milyon dolarl›k bir yat›r›m olacak,” dedi. Chery’e Türkiye üzerinden yedek parça gönderme
teklifi yapt›klar›n› da aç›klayan Piro¤lu, “Amac›m›z, Türkiye’yi yedek parça anlam›nda da lojistik merkezi yapmak,” diye konuﬂtu.
2009 D›ﬂ Ticaretten Sorumlu Devlet Bakan› Zafer Ça¤layan, Libya’n›n yat›r›m için önümüzdeki beﬂ y›lda 100 milyar dolarl›k bir portföy ay›rd›¤›na iﬂaret ederek, Libya’n›n
bunun büyük bir k›sm›n› Türkiye’de yapmak istedi¤ini belirtti. Geçen y›l›n Libya ile
d›ﬂ ticaret hacminin 1.4 milyar dolar seviyesinde gerçekleﬂti¤ini anlatan Ça¤layan,
Türkiye’nin Libya’dan petrol ald›¤›n› bunun karﬂ›l›¤›nda sanayi ürünleri ve di¤er kalemlerde ihracat yap›ld›¤›n› söyledi.
2009 Gurbet Kuﬂlar› (1964), Haremde Dört Kad›n (1965), Aﬂk-› Memnu (1974) gibi filmlerin yönetmeni, ‘Ulusal Sinema’ ak›m›n›n öncüsü Halit Refi¤, 75 yaﬂ›nda hayata veda etti. Refi¤’in TRT için çekti¤i Yorgun Savaﬂç› (1979) filmi 12 Eylül yönetimince
yak›lm›ﬂt›.
2009 Kanadal› ‘uzay turisti’ Guy Laliberté ile Amerikan astronot ve Rus kozmonotu taﬂ›yan uzay arac› Dünya’ya indi.
2009 Türk Silâhl› Kuvvetleri’nin mühimmat malzemelerinin önemli bir bölümünü tedarik
eden Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKE), askeri patlay›c› ham maddesi olarak bilinen yeni oleum üretim tesisi için dü¤meye bast›.
2009 2009 Nobel Ekonomi Ödülü’nü ABD’li Elinor Ostrom ve Oliver Williamson ald›. ‹sveç Kraliyet Bilimler Akademisi (Kungliga Vetenskapsakademin) Ostrom’u, “özellikle kamu olmak üzere, ekonomi yönetimi analizleri,” Williamson’› ise “özellikle
ﬂirketin s›n›rlar› olmak üzere ekonomi yönetimi analizlerinden” ötürü ödüle lay›k
gördü. Ostrom, Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazanan ilk kad›n oldu.
2009 ‘Ermeni Soyk›r›m›’n› inkâr edenlere hapis cezas› verilmesi için di¤er Avrupa ülkelerinde oldu¤u gibi yasal düzenlemesi olan ve ‹ﬂçi Partisi Genel Baﬂkan› Do¤u Perinçek’i, Lausanne Antlaﬂmas›’n›n 82`nci y›ldönümü etkinlikleri çerçevesinde 23 Temmuz 2005 tarihinde ‹sviçre’nin Winterthur kentinde düzenlenen bir panel s›ras›nda,
“Ermeni Soyk›r›m› iddialar› uluslararas› bir yaland›r,” dedi¤i için gözalt›na al›p yarg›layan ve kesinleﬂen hapis cezas›n› paraya çeviren ‹sviçre, Zürih’te Türkiye ile Ermenistan aras›nda imzalanan protokoller çerçevesinde oluﬂturulmas› öngörülen ‘Tarihçiler Komisyonu’na katk›ya haz›r oldu¤u bildirdi. ‹sviçre D›ﬂiﬂleri Bakanl›¤› Siyaset Dairesi Baﬂkan› Thomas Greminger, Schaffhauser Nachrichten adl› ‹sviçre gazetesine verdi¤i demeçte, ‹sviçre’nin Türkiye ve Ermenistan aras›ndaki arac›l›k çabalar›na devam etmeye haz›r oldu¤unu belirterek, 1915 olaylar›n› araﬂt›racak olan Tarihçiler Komisyonu’na katk› yapabileceklerini ifade etti.
2009 Afganistan’da cumhurbaﬂkanl›¤› seçimlerinde yolsuzluk iddialar›n› soruﬂturan komisyonun bir Afgan üyesi istifa etti. Afgan üye, Birleﬂmiﬂ Milletler’in (BM) destekledi¤i Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu’na yabanc› üyelerin egemen oldu¤unu öne sürdü.
CHRONOLOGY
12 Ekim
2009
12 Ekim
2009
12 Ekim
2009
12 Ekim
2009
12 Ekim
2009
12 Ekim
2009
13 Ekim
2009
13 Ekim
2009
Mawlawi Mustafa Barakzai, Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu’ndaki di¤er üç yabanc›
üyenin, kendisi ve di¤er Afgan üyenin görüﬂlerini görmezden geldiklerini belirtti.
Komisyon’un, ikinci tur seçime gerek olup olmad›¤› konusundaki karar›n› bu hafta
aç›klamas› bekleniyor. A¤ustos ay›nda yap›lan devlet baﬂkan› seçimlerinin ilk turuna
iliﬂkin sonuçlar yolsuzluk iddialar›n›n ard›ndan ertelenmiﬂti.
Çin, Shinjang (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi’nin baﬂkenti Urumçi’de 5 Temmuz’da meydana gelen ve yüzlerce kiﬂinin ölümüne neden olaylarla ilgili olarak 6 Uygur’u
ölüm cezas›na çarpt›rd›. Urumçi’de ç›kan olaylarda ço¤u Uygur yüzlerce kiﬂi hayat›n› kaybetmiﬂti.
Hindistan ile ABD aras›nda, bugüne kadarki en büyük ortak askeri tatbikat baﬂlad›.
Reuters ajans›n›n haberine göre, So¤uk Savaﬂ döneminde karﬂ› karﬂ›ya gelen, ancak
bugün askeri ve stratejik iliﬂkilerini güçlendirmeye çal›ﬂan iki ülke aras›ndaki tatbikata savaﬂ tanklar› ve a¤›r nakliye uçaklar› ile yüzlerce asker kat›l›yor.
Irak’taki Kandil ve Mahmur bölgelerinden gelece¤i belirtilen, DTP’lilerin ‘Bar›ﬂ
Grubu’ olarak niteledi¤i ve teslim olmas› beklenen PKK üyeleri için ﬁ›rnak’›n Silopi
ilçesi yak›nlar›ndaki Habur S›n›r Kap›s›’nda haz›rl›klar tamamland›.
Kuzey Kore’nin yapt›¤› k›sa menzilli 5 füze denemesinin baﬂar›s›z oldu¤u bildirildi.
Füzelerden ikisi f›rlat›l›ﬂ›ndan k›sa bir süre sonra denize düﬂtü, di¤er ikisi hedeflerini ﬂaﬂ›rd› ve sonuncusu da düzgün olarak f›rlat›lamad›.
Petkim Genel Müdür Kenan Yavuz, ﬂirketin Cumhuriyetin 100. y›l› için 10,000 kiﬂilik istihdam hedefi koydu¤unu belirtti. ﬁirketin büyüme projeksiyonuyla birlikte de¤iﬂim projelerini de hayata geçirdiklerini, bu kapsamda genç teknisyen ve mühendis
kuﬂa¤› yetiﬂtirmek için çaba gösterdiklerini belirten Yavuz, Petkim’in Türkiye ve
Azerbaycan ekonomilerine duydu¤u güvenle 2018 ve 2023 y›l› projeksiyonlar› belirledi¤ini söyledi. Yavuz, ﬂöyle konuﬂtu: “Türk petrokimya sektörünün %30 pazar pay›yla en önemli hammadde sa¤lay›c›s› olan Petkim, 2018 y›l›nda pazar pay›n› %40’a,
2,400 olan istihdam›n› ise … 2023 y›l›nda Petkim kompleksindeki rafineri, enerji ve
lojistik alanlar›yla birlikte 10,000’e ç›karmay› hedefliyor.”
Türkiye’nin 2009 y›l› Ocak-A¤ustos döneminde cari aç›¤›, geçen y›l›n ayn› dönemiyle karﬂ›laﬂt›r›ld›¤›nda %81.2 oran›nda azalarak 34.9 milyar dolardan 6.6 milyar dolara geriledi.
‘Alternatif Nobel’ olarak bilinen ‘Do¤ru Yaﬂam Ödülü’ (Right Livelihood Award)
Kongo, Avustralya ve Yeni Zelanda’dan eylemcilere verildi. Kongolu eylemci Rene
Ngongo, Yeni Zelandal› Alyn Ware ve Etiyopya’da yaﬂayan Avustralya do¤umlu
Catherine Hamlin, ya¤mur ormanlar›n›n korunmas›, kad›n sa¤l›¤›n›n iyileﬂtirilmesi
ve nükleer silâhlardan ar›nma konular›ndaki çal›ﬂmalar›ndan dolay› ödüle lay›k görüldü. Ödüller, ‹sveç Parlamentosu’nda (Sveriges riksdag) 8 Aral›k’ta yap›lacak törenle verilecek. ‘Do¤ru Yaﬂam Ödülü,’ 1980’de Jakob von Uexkull taraf›ndan Nobel’e alternatif olarak oluﬂturuldu. Ödül, kiﬂisel cesaret ve toplumsal dönüﬂümün
ödüllendirildi¤i, en de¤erli ödüllerden biri olarak biliniyor. Nobel’in tersine, sabit kategorileri olmayan ödül genellikle dört kiﬂi aras›nda paylaﬂt›r›l›yor. Bu ödülü 1997’de
Türkiye’den bir kad›n—Birsel Lemke—“ülkesini siyanürlü alt›n madencili¤inin y›k›m›ndan korumak için sürdürdü¤ü uzun soluklu mücadele” nedeniyle alm›ﬂt›.
Gabon Anayasa mahkemesi, A¤ustos ay›ndaki devlet baﬂkanl›¤› seçimini kazanan
Ali-Ben Bongo’nun devlet baﬂkanl›¤›n› onaylad›. Mahkeme baﬂkan› Marie-Madelei-
343
344
KRONOLOJ‹
13 Ekim
2009
13 Ekim
2009
13 Ekim
2009
13 Ekim
2009
13 Ekim
2009
13 Ekim
13 Ekim
2009
2009
13 Ekim
2009
ne Mborantsuo, yapt›¤› aç›klamada, mahkemenin seçimle ilgili itirazlar› de¤erlendirdi¤ini ve Ali-Ben Bongo’nun devlet baﬂkanl›¤›n› onaylad›¤›n› belirtti. Mahkeme, oylar›n Eylül ay› sonunda yeniden say›lmaya baﬂland›¤›n› ve Bongo’nun, oylar›n
%41.79’unu alarak devlet baﬂkan› oldu¤unu aç›klad›. Mahkemeye göre, adaylardan
Pierre Mamboundou oylar›n %25.64’ünü, eski içiﬂleri bakan› Andre Mba Obame ise
%25.33’ünü ald›.
Irak ‹nsan Haklar› Bakanl›¤›, 2004-2008 döneminde bombalar, cinayetler ve çat›ﬂmalar nedeniyle en az 85,000 kiﬂinin hayat›n› kaybetti¤ini aç›klad›.
Japonya, Afganistan’da ABD önderli¤indeki operasyonlara yak›t ikmali yapma faaliyetlerine son verece¤ini aç›klad›. Japonya Savunma Bakan› Toshimi Kitazawa, bu
görevi üstlenen Japon askerlerin görev sürelerinin dolaca¤› Ocak 2010’dan itibaren
çekileceklerini bildirdi. Japonya Deniz Kuvvetleri’ne ba¤l› gemiler, koalisyon güçlerine lojistik destek sa¤lamak amac›yla 2001 y›l›n›n sonlar›ndan bu yana Hint Okyanusu’nda görev yap›yor. Ancak A¤ustos ay›nda seçimi kazanarak iktidara gelen Demokratik Parti (Minshutõ), seçim kampanyas›nda koalisyon güçleriyle var›lan anlaﬂmaya son vermeyi taahhüt etmiﬂti. Savunma Bakan› Kitazawa da anlaﬂman›n süresi
dolduktan sonra uzat›lmayaca¤›n› aç›klad›. Bununla beraber Japonya, Afganistan’daki yeniden yap›land›rma faaliyetlerine sivil destek sa¤lamay› sürdürecek. Japonya’n›n yeni baﬂbakan› Yukio Hatoyama, ülkesinin Afganistan’da baﬂka yard›m seçeneklerini üstlenmesi gerekti¤ini belirtti. Yeni Japon hükümeti baﬂl›ca müttefiki
ABD’den daha ba¤›ms›z bir d›ﬂ politika izlemekten yana.
Krizde zora düﬂen 20,000 ﬂirketin Hazine kefaletiyle 10 milyar lira kredi kullanabilece¤i aç›kland›. Hazine’nin Kredi Garanti Fonu'na (KGF) 1 milyar lira kaynak sa¤lamas›na yönelik protokol Ankara'da imzaland›. 1 milyarl›k Hazine garantisi 10 milyarl›k banka kredisi yaratacak. Böylece küresel kriz nedeniyle ‘sars›lan’ Küçük ve Orta
Boy ‹ﬂletmeler (KOB‹) bankalardan rahatl›kla kredi kullanabilecek.
Petrol ‹hraç Eden Ülkeler Örgütü (Organization of the Petroleum Exporting Countries [OPEC]), küresel ekonominin toparlanmas›ndan ötürü küresel petrol talebinin gelecek y›l %1 artaca¤›n› bildirdi.
Türk E¤itim-Sen’in üniversite ö¤rencileri üzerinde yapt›¤› araﬂt›rmada üniversite ö¤rencilerinin %63.5’inin burs ald›¤›, yar›ya yak›n›n›n ayda 150-350 lira aras› parayla
geçindi¤i, %10’unun bir yandan da çal›ﬂt›¤›, %13’ünün aile gelirinin 2,000 liran›n üstünde oldu¤u aç›kland›.
Türkiye ile Suriye aras›nda vize kald›r›ld›.
Türkiye ‹statistik Kurumu (TÜ‹K) verilerine göre, iki ayd›r düﬂüﬂte olan sanayi üretiminin öncü göstergesi kapasite kullan›m oran› Eylül’de 70.1’e yükseldi. Bu durum
olumlu karﬂ›lansa da, oran geçen y›l›n alt›nda kald›. Tam kapasiteyle çal›ﬂmay› iç pazarda yaﬂanan talep yetersizli¤inin engelledi¤i belirtildi.
Türkiye, Suriye ile ortak askeri tatbikat yapma karar› ald›. Ayr›ca komutanlar aras›nda k›rm›z› telefon hatt› kurulacak, iki ülke aras›nda geniﬂ çapl› güvenlik iﬂbirli¤i anlaﬂmas› imzalanacak ve Suriye ile karﬂ›l›kl› subay de¤iﬂimi yap›lacak. Bu çerçevede
‹çiﬂleri Bakan› Beﬂir Atalay, ﬁam hükümetiyle Güvenlik ‹ﬂbirli¤i Anlaﬂmas› imzalanaca¤›n› resmen aç›klad›. Atalay, terörden insan kaçakç›l›¤›na, uyuﬂturucu suçlar›ndan tarihi eser kaçakç›l›¤›na kadar tüm suçlar› kapsayacak bu anlaﬂma için Türki-
CHRONOLOGY
14 Ekim
2009
14 Ekim
2009
14 Ekim
2009
14 Ekim
2009
14 Ekim
2009
14 Ekim
2009
14 Ekim
2009
ye’nin bir taslak haz›rlad›¤›n›, bunun da toplant›larda Suriye taraf›na iletildi¤ini söyledi.
ABD Baﬂkan› Barack Obama taraf›ndan ‘kritik bir kilometre taﬂ›’ olarak adland›r›lan
sa¤l›k reformu tasar›s› ABD Senatosu Komitesi taraf›ndan kabul edildi.
Anel Telekomünikasyon Elektronik Sistemleri Sanayi ve Ticaret A. ﬁ., Anel Grup ile
‹nci Holding A. ﬁ. aras›nda ortak bir ﬂirket kurarak yenilenebilir enerji alan›nda güneﬂ santrali kurmak ve iﬂletmek için iyi niyet sözleﬂmesi imzaland›¤›n› duyurdu. Anel
Enerji Elektrik Üretim Sanayi ve Ticaret A. ﬁ. ile ‹nci Holding’in %50-%50 oran›nda hissedar olmas›n›n planland›¤› söz konusu ﬂirketin ilk aﬂamada toplam 20 megavat kurulu güçte bir güneﬂ enerji santrali kurmay› hedefledi¤i bildirildi. Söz konusu
büyüklükteki bir yat›r›m›n yaklaﬂ›k tutar›n›n 60 milyon euro dolay›nda olup, yat›r›m
için ﬂirket kurulumunu takiben gerekli enerji kredileri temini çal›ﬂmalar›n›n yap›laca¤› kaydedilen aç›klamada, yat›r›m›n %20 dolay›nda özkaynakla, kalan›n›n 10 y›l ve
üzeri ve belirli dönemi ödemesiz uluslararas› güneﬂ enerjisi kredileri ile finansman›n›n planland›¤› belirtildi.
Avrupa Birli¤i (AB) Komisyonu’nun haz›rlad›¤› ‹lerleme Raporu ve Strateji Belgesi’nde H›rvatistan’›n üyelik müzakerelerinin 2010’da tamamlanabilece¤i bildirildi.
Aç›klamada, di¤er adaylar—S›rbistan, Arnavutluk, Makedonya, Bosna, Karada¤ ve
Kosova—için de bu ülkelerin üyeli¤e yönelik düzensiz bir geliﬂme gösterdikleri belirtildi. Aç›klamada, ancak S›rbistan’›n reformlar› yerine getirmek için güçlü bir yönetim kapasitesi bulundu¤una dikkat çekildi. H›rvatistan için üyelik tarihi verilmeyen
raporda, bu ülkenin AB üyesi Slovenya ile aralar›ndaki s›n›r anlaﬂmazl›¤›n› çözümlemesinin üyeli¤i aç›s›ndan olumlu bir geliﬂme olarak de¤erlendirildi.
Avrupa’dan Türkiye’ye yeni bir ‘baharat yolu’ kuruluyor. Avrupa’n›n baharat sektöründe en büyük iki markas›ndan biri olan, Avusturya’da pazar›n %80’ine, Macaristan’da ise %60’›na sahip bulunan ve dünyada 18 ülkede baharat üreten Avusturya
merkezli Kotányi GmbH 66 çeﬂit baharat ürünüyle Türkiye’ye geldi. Avrupa’da 128
y›ll›k bir geçmiﬂe sahip olan Kotányi GmbH ayn› zamanda Türk pul biberini de Avrupa pazar›na taﬂ›may› amaçl›yor.
Çin’de ‘Darwinopterus’ ad› verilen ve 160 milyon y›ldan daha uzun süre önce yaﬂam›ﬂ olan yeni bir tür uçan sürüngen bulundu.
Dünya Ekonomik Forumu’nun (World Economic Forum [WEF]) ‘2009 Küresel Mali Kalk›nma Endeksi’ne göre, Türkiye ‘Halk›n Politikac›lara Güveni’ endeksinde 55
ülke aras›nda 41’inci, ‘Yarg› Ba¤›ms›zl›¤›’nda ise 40’›nc› s›raya gerileyerek büyük
düﬂüﬂ yaﬂad›. Vergiler bahsinde, ‘Vergi ve Sübvansiyonlar›n Rekabet üzerindeki Bozucu Etkisi’ endeksinde ise Türkiye yine oldukça kötü bir s›rada yer alarak 37’nci oldu. ‘Küresel Mali Kalk›nma Endeksi’nde Türkiye’den iyi durumda olan ülkelerden
baz›lar› ﬂöyle: Peru, M›s›r, Çek Cumhuriyeti, ﬁili, Panama, ‹srail, Birleﬂik Arap Emirlikleri, Ürdün.
Hollanda Merkez Bankas› (De Nederlandsche Bank) zor durumdaki DSB [Dirk Scheringa Beheer] Bank’a el koydu. Beﬂ bankadan oluﬂan bir konsorsiyumun DSB Bank’›
kurtarma çabas› sonuç vermeyince, Hollanda Merkez Bankas› bankan›n yönetimini
devrald›¤›n› aç›klad›. DSB, Hollanda’n›n konut ve tüketici kredilerinde en ‘sald›rgan’
bankas› olarak biliniyordu. Maliye Bakanl›¤›, bankan›n mevcut krizden dolay› de¤il,
yönetim hatalar› ve hatal› kredi politikas› yüzünden s›k›nt›ya düﬂtü¤ünü aç›klad›.
345
346
KRONOLOJ‹
14 Ekim
14 Ekim
14 Ekim
14 Ekim
15 Ekim
15 Ekim
15 Ekim
2009 ‹ngiltere Baﬂbakan› Gordon Brown’un yapt›¤› aç›klamaya göre, Afganistan’›n gerekli katk›y›, ekipman› sa¤lamas› ve di¤er ülkelerin de destek vermesi ﬂart›yla, ‹ngiltere
Afganistan’a 500 asker daha göndermeye karar verdi. Böylece ülkedeki ‹ngiliz asker
say›s› 9000’den 9500’e ç›kacak.
2009 ‹ngiltere hükümeti devlete ve yerel yönetimlere ait iﬂletme ve di¤er varl›klar› sat›ﬂa
ç›karmay› ve elde edilecek milyarlarca sterlinle bütçe aç›¤›n› küçültmeyi planl›yor.
‹ngiltere’de sat›lacak ‘mali olmayan kamu varl›klar›’ aras›nda ile Fransa ile ‹ngiltere’yi demiryoluyla birbirine ba¤layan Manche Tüneli (Channel Tunnel, ya da Chunnel) de bulunuyor.
2009 Kat›l›m süreci baﬂta olmak üzere Türkiye’de son bir y›ldaki geliﬂmeleri de¤erlendiren ‹lerleme Raporu’nu ve geniﬂleme stratejisini aç›klayan Avrupa Birli¤i (AB) Komisyonu, Türkiye’nin ‘Ergenekon Davas›’yla “tarihinde ilk kez bir darbe giriﬂimini
soruﬂturdu¤unu” belirtilerek, “bu davan›n demokratik kurumlar›n do¤ru iﬂleyiﬂine ve
hukukun üstünlü¤üne güveni art›rmak için Türkiye’ye bir f›rsat sundu¤u” görüﬂüne
yer verdi. Türkiye’de zaman zaman gündeme gelen ‘sivil anayasa’ çal›ﬂmalar›na deste¤ini yineleyen AB Komisyonu, “1980 askeri darbesi döneminde yaz›lan mevcut
anayasan›n AB standartlar›na uygun ﬂekilde birçok alanda daha fazla demokratikleﬂmeye izin vermesi ve temel özgürlüklere daha güçlü güvenceler sa¤lamas› için de¤iﬂtirilmesi gerekti¤i konusunda fark›ndal›¤›n artt›¤›n›,” bildirdi. AB ‹lerleme Raporu’nda bu kapsamda Türkiye’den, anayasan›n özellikle siyasi partiler, sendikalar ve
Türkçe d›ﬂ›ndaki dillerin kullan›m›yla ilgili maddelerinin gözden geçirilmesi ve ombudsmanl›k kurumunun önündeki engellerin kald›r›lmas› talep edildi.
2009 New York Belediye Baﬂkan› Michael Bloomberg’in kontrolündeki Bloomberg L. P.
ﬂirketi, McGraw-Hill yay›nc›l›¤a ait BusinessWeek dergisini sat›n alarak, finans hizmetlerindeki geleneksel müﬂterilerinden farkl› olarak daha geniﬂ bir kitleyi hedefliyor. Sat›ﬂ koﬂullar›na iliﬂkin bilgi verilmezken, derginin internet sayfas›na göre, Bloomberg’in 2 ila 5 milyon dolar nakit önerdi¤i bildirildi. Bloomberg’in ayr›ca dergiden ç›kar›laca¤› düﬂünülen 400 kadar çal›ﬂan›n k›dem tazminat ödemeleri dahil di¤er
maliyetlerinin karﬂ›lanmas›ndan da sorumlu olaca¤› ifade edildi. Bloomberg L.
P.’nin, derginin kontrolünü y›l sonuna kadar almas› beklenirken, bu ayn› zamanda
kredi derecelendirme kuruluﬂu Standard & Poor’s’un sahibi McGraw-Hill’in, dergideki 80 y›ll›k sahipli¤ini sonland›raca¤› ﬂeklinde yorumland›.
2009 Baﬂak Sigorta’y› özelleﬂtirmeden sat›n alan Frans›z sigorta devi Groupama (Groupe
des Assurances Mutuelles Agricoles) ‘Baﬂak’ ismini kald›rd›. ﬁirket bundan sonra
‘Groupama Sigorta’ olarak hizmet verecek.
2009 Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) Güvenlik Konseyi yeni 5 geçici üyesini seçti. BM Genel
Kurulu’nda yap›lan oylama sonucunda, 2010-2011 döneminde görev yapacak yeni
üyeliklere Bosna-Hersek, Brezilya, Gabon, Lübnan ve Nijerya seçildi.
2009 Cenevre’deki Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) ‹nsan Haklar› Konseyi (United Nations Human Rights Council [UNHRC]) Aral›k 2008-Ocak 2009 dönemindeki ‹srail’in Gazze ﬁeridi’ndeki sald›r›lar›n› insan haklar› aç›s›ndan inceleyen ‘Goldstone Raporu’nu
görüﬂtü. 11 çekimser, 6 red oya karﬂ›l›k 25 kabul oyu ile ‹srail suçlu bulundu. ‹srail’in 27 Aral›k 2008’de hava sald›r›lar›yla baﬂlad›¤›, 3 Ocak 2009’da da kara harekât›yla sürdürdü¤ü sald›r›lar›n›n sonucunda, üçte biri çocuk 1,300’den fazla Filistinli öl-
CHRONOLOGY
15 Ekim
2009
15 Ekim
2009
15 Ekim
2009
15 Ekim
2009
15 Ekim
2009
15 Ekim
2009
15 Ekim
2009
16 Ekim
2009
müﬂtü. Filistinli yetkililere göre 5, 500 kiﬂi de yaralanm›ﬂt›. ‹srail ordusuna göre de
3’ü sivil, 13 ‹srailli öldü. BM ‹nsan Haklar› Konseyi, Gazze’de birçok sivilin ölümüne neden olmakla suçlad›¤› ‹srail’den ve roket sald›r›lar›yla ‹srailli sivilleri hedef almakla suçlanan Hamas Örgütü’nde suçlarla ilgili gerekli soruﬂturma yürütmesini istiyor. Konsey, gerekli tahkikat›n yerine getirilmemesi halinde, ‹srail ve Hamas’›n Savaﬂ Suçlar› Mahkemesi’nde yarg›lanabilecekleri uyar›s›nda da bulundu.
Çin’in Shinjang (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi’nde Temmuz ay›ndaki etnik nedenli kargaﬂalar esnas›nda yaklaﬂ›k 200 kiﬂinin ölmesine neden olan 6 kiﬂi idama mahkûm edildi.
Devlet Bakan› ve Baﬂ Müzakereci Egemen Ba¤›ﬂ, Avrupa Komisyonu’nun ‘‹lerleme
Raporu’na göre Türkiye’nin 21 müzakere baﬂl›¤›nda ilerlemiﬂ görünmesini olumlu
buldu. Rapora göre, rekabet, istatistik ve bilim-araﬂt›rma alanlar›nda ‘iyi bir ilerleme’
sa¤land›. Rapora göre, Türkiye ‘yarg› ve temel haklar,’ ‘adalet, özgürlük ve güvenlik,’ ‘sosyal politika ve istihdam,’ ‘kamu ihaleleri’ ve ‘g›da sa¤l›¤›’ gibi baﬂl›klardaysa ‘bir miktar,’ ‘s›n›rl›’ veya ‘iniﬂli-ç›k›ﬂl›’ ilerleme kaydetti.
Dünyan›n ilk self-servis bankac›l›k kavram›n› geliﬂtirerek bugünkü ATM’lerin mucidi olan Diebold Inc. Türkiye’nin dahil oldu¤u bölgedeki finansal kurumlara yönelik
hizmetlerini güçlendirmek amac›yla, ‹stanbul’da ofis açt›. Konuyla ilgili bilgi veren
Diebold Bölge Baﬂkan Yard›mc›s› ve Genel Müdürü Danilo Rivalta, “Türkiye’deki
ATM pazar›, geçti¤imiz y›l %20 gibi rekor bir art›ﬂa sahne oldu. 2009 sonunda da
benzer oranda bir art›ﬂ bekleniyor. Türkiye günümüzde mevcut 22,000 ATM say›s›yla Avrupa’n›n en büyük 6. pazar› durumunda. Ve 2018’e kadar 40,000 yeni ATM’nin
hizmete girece¤i tahmin ediliyor,” dedi.
TRT’nin yay›nlamaya baﬂlad›¤› yeni dizi Ayr›l›k ‹srail ile Türkiye aras›nda gerilime
neden oldu. ‹srail D›ﬂiﬂleri Bakan› Avigdor Lieberman, ‹srail askerlerini çocuk katili
olarak gösterdi¤ini öne sürdü¤ü dizi nedeniyle Türkiye’nin bu ülkedeki büyükelçisinin bakanl›¤a davet edilece¤ini aç›klad›.
Türkiye ‹statistik Kurumu (TU‹K) Temmuz ay› iﬂsizlik verilerini aç›klad›. TÜ‹K verilerine göre, Haziran ay›nda %13 olan iﬂsizlik oran› Temmuz ay›nda %12.8’a geriledi. Toplam iﬂsiz say›s› 3,267,000 kiﬂi oldu. Genç iﬂsizlik oran› %23.2 iken tar›m d›ﬂ› iﬂsizlik %16.8 olarak gerçekleﬂti.
Türkiye’nin de üyesi oldu¤u OECD’de üye ülkelerin iﬂsizlik oran› geçen y›la göre
%5.3 (Belçika) ile %98.5 (‹rlanda) aras›nda artt›. OECD üyelerinde A¤ustos ay›ndaki iﬂsizlik oran› geçen y›la göre %36.5 (2.3 puan) art›ﬂ gösterdi.
Yap› Kredi Hazine Yönetimi Genel Müdür Yard›mc›s› Mert Yaz›c›o¤lu, gelecekteki
finansal dengenin Türkiye ekonomisinin IMF ile anlaﬂma olmazsa zorlanmayaca¤›na
yönelik söylemleri desteklemedi¤ini söyledi. Yaz›c›o¤lu bu ayki Hazine ihalelerinin
henüz kredi talebi olmamas›na ra¤men mevcut borç çevirme oranlar›n›n sürdürülebilir olmad›¤›n› gösterdi¤ini ve finansal piyasalar›n zorlanmaya baﬂlad›¤›n› belirtti.
Barcelona’daki Editorial Planeta adl› yay›nevinin verdi¤i ve ‹spanya’n›n en büyük
edebiyat ödülü olan ‘Planeta Ödülü’nü (‘Premio Planeta’), yoksul ülkelerden göç
eden kad›nlar›n büyük s›k›nt›lar›n›n anlat›ld›¤› Contra el viento (‘Rüzgara Karﬂ›’) adl› roman›yla, ‹spanyol yazar ve gazeteci Ángeles Caso ald›.
347
348
KRONOLOJ‹
16 Ekim
16 Ekim
16 Ekim
16 Ekim
16 Ekim
16 Ekim
16 Ekim
17 Ekim
2009 Birleﬂmiﬂ Milletler G›da ve Tar›m Örgütü (Food and Agriculture Organization [FAO]), kuruluﬂ y›ldönümü ve ayn› zamanda Dünya G›da Günü olan 16 Ekim’de, Sütaﬂ
Süt Ürünleri A. ﬁ.’ni g›da ve tar›ma yapt›¤› katk›lardan ötürü madalyayla ödüllendirdi.
2009 Dolardaki de¤er kayb› alternatif yat›r›mlara yönelik risk iﬂtah›n› art›r›rken petrol fiyatlar›n› son bir y›l›n en yüksek seviyesi olan 78 dolara ç›kard›.
2009 Finansal s›k›nt›lar› gidermek için alternatif arayan TAV, çözümü HAVAﬁ’a sermaye
orta¤› almakta buldu. 102 milyon euro getirecek ortakl›k için Türkiye’den ‹ﬂ Giriﬂim’i yan›na alan TAV, yabanc› ortak seçiminde ise dünya devi HSBC’nin risk sermayesi ﬂirketinde karar k›ld›. TAV, HAVAﬁ’ta ‹ngilizler ve ‹ﬂ Bankas› Grubu ile ortakl›k kuruyor. Buna göre TAV, elinde bulunan HAVAﬁ’a ait hisseleri, HSBC Investment Bank Holdings ve ‹ﬂ Giriﬂim Sermayesi Yat›r›m Ortakl›¤›’yla kuraca¤› ortak ﬂirkete devredecek. Devredilecek olan 180 milyon euroluk hisse senedinden
TAV, 102 milyon euro gelir elde edecek. TAV Havalimanlar› Holding A. ﬁ.’den yap›lan yaz›l› aç›klamada, üç yat›r›m grubu aras›nda imzalanan ortakl›k anlaﬂmas› ile
taraflar aras›nda tam bir mutabakat sa¤land›¤› kaydedildi. Sat›n alma iﬂleminin, yerel
otoritelerden gerekli onay ve izinler al›nd›ktan sonra tamamlanaca¤›n›n belirtildi¤i
aç›klamada, nihai ortakl›k yap›s›nda TAV Havalimanlar›’n›n %65, ‹ﬂ Giriﬂim’in
%6.7, HSBC Principal Investments’›n ise %28.3 paya sahip olaca¤› belirtildi.
2009 Koç Holding’e ba¤l› Türk Traktör ve Ziraat Makineleri A. ﬁ. 56 ülkeye ihraç edilecek New Holland TD5000B serisini tan›tt›. Ar-Ge çal›ﬂmalar› ve üretimi Türk Traktör’ün fabrikas›nda gerçekleﬂtirilen New Holland serisinin, tüm dünyada uygulamaya baﬂlayaca¤› yeni kaporta ve görünümü ilk kez bu seride kullan›ld›.
2009 Pfizer Inc. Wyeth’la operasyonlar›n› birleﬂtirdiklerini duyurdu. Geliﬂmiﬂ ve geliﬂmekte olan pazarlarda, aﬂ›lar, biyolojik ürünler, küçük moleküller ve beslenme ürünlerini kapsayan ürünleri ile Pfizer, bu birleﬂme ile, çok say›da tedavi alan›nda ilaçlara, henüz araﬂt›rma geliﬂtirme aﬂamas›nda olan güçlü ürünlere, öncü bir bilimsel konuma ve üretim olana¤›na ve lider bir küresel varl›¤a sahip oldu.
2009 Türk Mühendis ve Mimar Odalar› (TMMOB) G›da Mühendisleri Odas› Yönetim Kurulu Baﬂkan› Atakan Günay, ‘Dünya G›da Günü’ etkinlikleri çerçevesinde yapt›¤›
aç›klamada, Türkiye’de 40,000’e yak›n g›da üretim yerinin yaklaﬂ›k %50’sinin kay›t
d›ﬂ› oldu¤unu bildirdi. Türkiye’de g›da güvenli¤inin bir türlü sa¤lanamad›¤›n› ifade
eden Günay, g›da güvenli¤inin sa¤lanmas›nda sorumlu kuruluﬂ olan Tar›m ve Köyiﬂleri Bakanl›¤›’n›n, ülke gerçeklerine ve AB’ye uyumlu, bütünlüklü bir g›da yasas›n›
ç›karamad›¤›n› savundu.
2009 Türkiye ‹statistik Kurumu (TÜ‹K) ‘Hanehalk› ‹ﬂgücü Araﬂt›rmas›’n›n Temmuz dönemi sonuçlar›na göre, Temmuz’da iﬂsizlik oran› %12.8’e geriledi. ﬁubat’ta %16.1’le
rekor k›ran iﬂsizlikte Mart’ta baﬂlayan düﬂüﬂ devam etmesine ra¤men Temmuz’da iﬂsiz say›s› 3,267,000 oldu. Geçen y›l›n ayn› döneminde ise Türkiye’de iﬂsizlik oran›
%9.9, iﬂsiz kalanlar›n say›s›ysa 2,425,000 kiﬂiydi. Buna göre son bir y›lda iﬂsiz say›s› 842,000 kiﬂi artt›.
2009 2010 Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasar›s› TBMM Baﬂkanl›¤›’na sunuldu. 2010
y›l› bütçesi 286.9 milyar lira olarak aç›kland›. Bütçe Kanun Tasar›s›’na göre, özellikle seçim dönemlerinde vatandaﬂa kömür, beyaz eﬂya ve erzak yard›m›n›n yap›ld›¤›
CHRONOLOGY
17 Ekim
2009
17 Ekim
2009
17 Ekim
2009
17 Ekim
2009
17 Ekim
2009
17 Ekim
2009
17 Ekim
2009
18 Ekim
2009
Sosyal Yard›mlaﬂma Fonu’na aktar›lacak olan kaynak %26.7 oran›nda art›r›ld›. 2010
y›l›nda bütçe giderleri 286.9 milyar, bütçe gelirleri 236.8 milyar, bütçe aç›¤› ise 50.1
milyar lira olarak planland›.
Anayasa Mahkemesi yabanc›lar›n tahvil gelirlerine s›f›r faiz uygulamas›n› dün iptal
etti. 9 ay sonra yabanc›lar›n %10 stopaj ödeyecek olmas› yüzünden bono faizleri
%8.6’ya kadar yükseldi. Dolar ise 1.46 liraya ç›kt›.
Elaz›¤’da kamyon üretimi yapacak olan Alman ortakl› ‘V & M Yat›r›m Dan›ﬂmanl›k
D›ﬂ Ticaret ﬁirketi’ kuruldu.
Hükümet, ekonominin lokomotifi olan otomotiv sektörüne 15 Mart-30 Eylül tarihleri aras›nda verdi¤i ÖTV deste¤ini TRT bandrolüyle geri al›yor. ‹lgili kararnamede yap›lan de¤iﬂikli¤e göre kara taﬂ›tlar›ndan al›nan TRT bandrol ücreti art›k radyonun bedeli üzerinden de¤il, araçlar›n vergi hariç fabrika ç›k›ﬂ bedeli üzerinden al›nacak.
Resmi Gazete’de yay›mlanan kararnameye göre, 3 Temmuz 2009’dan itibaren geriye
dönük iﬂleyecek yeni uygulama, son 3 ayda 160,000 adedin üzerinde araç satan otomotiv firmalar›na 15 milyon euro ek fatura ç›karacak.
Hyundai Asan Türkiye Genel Müdürü Kurthan Tarakç›o¤lu 2010 y›l›nda Hyundai
Asan’›n Türkiye’ye 75 milyon dolar civar›nda yeni yat›r›m yapaca¤›n› bildirdi.
‹nternette en büyük arama motoru unvan›na sahip Google, internet reklam piyasas›n›n ekonomik durgunluktan ç›kmas› nedeniyle, üçüncü çeyrekte kâr›n›n geçen y›l›n
ayn› dönemine göre %27 artarak, 1.64 milyar dolar oldu¤unu aç›klad›. ﬁirket geçen
y›l ayn› çeyrekte 1.29 milyar dolar kâr etmiﬂti. Google’›n, ayn› çeyrekte geliri ise geçen y›la göre %8.5 yükselerek, 4.38 milyar dolar oldu.
Özel sektörün yurt d›ﬂ›ndan sa¤lad›¤› uzun vadeli kredi borcu, 2009 y›l›n›n ilk 7 ay›nda, 2008 y›l› sonuna göre yaklaﬂ›k %5 oran›nda gerileyerek 133.57 milyar dolara indi.
Uluslararas› Orta Do¤u Film Festivali’nin ödülleri Birleﬂik Arap Emirlikleri’nin baﬂkenti Abu Dhabi’de sahiplerini buldu. Jüri baﬂkanl›¤›n› ‹ranl› yönetmen Abbas Kiorastami’nin üstlendi¤i uluslararas› yar›ﬂmada, Pelin Esmer’in, ilk uzun metrajl› filmi
olan ve baﬂ rollerinde Nejat ‹ﬂler ile Mithat Esmer’in yer ald›¤› 11’e 10 Kala filmi ile
‘En ‹yi Orta Do¤u Yeni Yönetmen'’ ödülüne lay›k görüldü¤ü kaydedildi. Yönetmenler Özgür Do¤an ve Orhan Eskiköy’ün birlikte yönettikleri ilk belgesel çal›ﬂmalar› ‹ki
Dil Bir Bavul’un da festivalde ‘En ‹yi Orta Do¤u Belgeseli’ ödülünü kazand›¤› festivalde, ‘En ‹yi Film’ ödülünün Hipsters ile Rus yönetmen Valery Petrovich Todorovsky’ye, ‘En ‹yi Orta Do¤u Filmi’ ödülünün de ünlü yönetmen Elia Suleiman’›n
The Time That Remains isimli filmine verildi¤i bildirildi. Aç›klamada, ‹ranl› yönetmen Bahman Ghobadi’nin yönetti¤i No One Knows About Persian Cats filminin baﬂ
rol oyuncusu Hamed Behdad’›n ‘En ‹yi Erkek Oyuncu’ ödülünü, Rigoberto Pérezcano’n›n yönetti¤i Northless filmindeki performanslar› ile Alicia Laguna ve Sonia Couoh’›n da ‘En ‹yi Kad›n Oyuncu’ ödülüne lay›k görüldü¤ü belirtildi.
Azerbaycan Cumhurbaﬂkan› ‹lham Aliyev, Türkiye’ye uzun y›llardan bu yana dünya
piyasalar›n›n üçte biri oran›nda düﬂük fiyatla do¤algaz satt›klar›n› belirterek, “Buna
hangi ülke raz› olabilir? Bu hiçbir mant›¤a s›¤mayan bir meseledir,” dedi. Enerji ve
Tabii Kaynaklar Bakan› Taner Y›ld›z, ‹talya ve Rusya ile Samsun-Ceyhan Petrol Boru Hatt›’na iliﬂkin mutabakat metninin imzalanmas› s›ras›nda Milano’da düzenlenen
349
350
KRONOLOJ‹
18 Ekim
2009
18 Ekim
2009
18 Ekim
2009
19 Ekim
2009
19 Ekim
2009
19 Ekim
2009
19 Ekim
2009
19 Ekim
2009
bas›n toplant›s›nda yapt›¤› aç›klamada, Aliyev’in sözlerinin, büyük olas›l›kla yanl›ﬂ
bilgilenmeden kaynakland›¤›n› savunarak, “Dost ve kardeﬂ ülke Azerbaycan’›n Cumhurbaﬂkan› ‹lham Aliyev’in yanl›ﬂ bilgilendirildi¤i kanaatindeyim. Do¤al gazla ilgili
projeleri siyasetten ba¤›ms›z olarak de¤erlendirmekte yarar var,” dedi.
Gökbilimciler, güneﬂ sisteminin d›ﬂ›nda 32 yeni gezegen keﬂfetti. Gezegenlerin kütleleri, Dünya’n›n 5 kat›yla Jüpiter’in 5-10 kat› aras›nda de¤iﬂiyor. Güney Avrupa
Gözlemevi’nin (European Southern Observatory) ﬁili’deki La Silla tesislerinde bulunan teleskoplar› kullanan astronomlar, Portekiz’de yap›lan bir konferansta yapt›klar›
aç›klamada, yeni bulgular›n evrende çok say›da düﬂük kütleli gezegen oldu¤unu gösterdi¤ini belirtti. Bilim adamlar›n›n son aç›klamalar›yla birlikte Güneﬂ Sistemi'nin d›ﬂ›nda bulunan gezegenlerin say›s› 400’ü aﬂt›.
Kanada’n›n Büyük Okyanus k›y›s›nda Vancouver Adas› yak›nlar›nda 76 ﬂüpheli Sri
Lankal› göçmeni taﬂ›yan Sri Lanka band›ral› Ocean Lady adl› bir ticaret gemisine el
konuldu.
Yunanistan’da 4 Ekim’de yap›lan erken genel seçimlerin ard›ndan kurulan PASOK
hükümeti güvenoyu ald›. Parlamentoda bulunan 300 milletvekilinden 160 milletvekili yeni hükümete ‘evet’ derken, 140 milletvekili ise ‘hay›r’ oyu kulland›. Parlamentoda PASOK’un [Panellinio Sosialistikó Kínima] 160, Yeni Demokrasi (Néa Dimokratía [ND]) partisinin 91, Yunanistan Komünist Partisi’nin (Kommounistikó Kómma
Elládas [KKE]) 21, Radikal Sol ‹ttifak’›n (Synaspismós Rizospastikís Aristerás
[SYRIZA]) 13 ve Ortodoks Halk Birli¤i Partisi’nin (Laïkós Orthódoxos Synagermós
[LAOS]) 15 milletvekili bulunuyor.
2009 ÖSYS yüksekö¤retim programlar›na ek yerleﬂtirme sonucu kay›t hakk› kazanan
ö¤renciler için kay›tlar baﬂlad›. ÖSS ek yerleﬂtirme sonuçlar›na göre örgün yüksekö¤retim programlar›na 57,619 kiﬂi yerleﬂmeye hak kazanm›ﬂt›.
Afganistan yetkilileri, cumhurbaﬂkanl›¤› seçimindeki usulsüzlük iddialar›yla ilgili soruﬂturmada, ikinci tura gidilmesi gerekti¤i sonucuna var›ld›¤›n› söyledi. Birleﬂmiﬂ
Milletler’in (BM) destekledi¤i Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu’nun, Cumhurbaﬂkan› Hamid Karzai’nin 20 A¤ustos’taki seçimde oylar›n %50’sini alamad›¤›n› tespit etti¤i
bildiriliyor. Komisyonun merakla beklenen raporunda, 210 sand›kta oylar›n geçersiz
k›l›nmas›na hükmetti¤i ve bu nedenle Karzai’nin oy oran›n›n %48’e düﬂtü¤ünü duyurdu¤u belirtiliyor. Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu’nun karar› yasal olarak da ba¤lay›c› olacak. Ancak üyelerini Afganistan hükümetinin atad›¤› Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu ikinci tura gidilmesi gerekti¤i görüﬂüne kat›lm›yor.
Cumhurbaﬂkan› Abdullah Gül’ün, boﬂ bulunan Yüksekö¤retim Kurulu (YÖK) üyeliklerine, YÖK Üyesi Prof. Dr. Yekta Saraç ve Sosyal Güvenlik Kurumu Baﬂkan› Dr.
Emin Zarars›z’›n seçimini onaylamas›na iliﬂkin kararlar Resmi Gazete’de yay›mland›.
Mahmur Kamp› ve Kandil Da¤›’ndan gelen 34 PKK’l› Habur s›n›r kap›s›ndan Türkiye’ye giriﬂ yapt›. Abdullah Öcalan’›n ça¤r›s› üzerine gelen grup, s›n›r kap›s›nda özel
yetkili dört savc› taraf›ndan sorgulad›ktan sonra serbest b›rakt›. Bu, Cumhuriyet tarihi boyunca Kürt Sorunu’nu ilk kez bir hükümetin bar›ﬂç›l yöntemlerle çözme iradesini göstermesi olarak yorumland›.
Pulitzer ödüllü ünlü Amerikal› araﬂt›rmac› gazeteci Jack Nelson 80 yaﬂ›nda pankreas
kanserinden öldü. Los Angeles Times gazetesinde 20 y›l boyunca Washington büro
CHRONOLOGY
19 Ekim
2009
19 Ekim
2009
19 Ekim
2009
19 Ekim
2009
19 Ekim
2009
19 Ekim
2009
sorumlusu olarak görev yapan ve insan haklar› hareketlerini, Watergate Skandal›’n›
izleyen Nelson, 1960 y›l›nda, Georgia eyaletindeki 12,000 hastan›n bulundu¤u Milledgeville devlet ruh ve sinir hastal›klar› hastanesindeki kötü uygulamalar› ve di¤er
sorunlar› ortaya ç›karan yerel haberiyle Pulitzer Ödülü’nü alm›ﬂt›.
Sanayi ve Ticaret Bakan› Nihat Ergün, ‹ran Devlet Uzlaﬂt›rma Konseyi Sekreteri
Muhsin R›za ve beraberindeki heyeti kabulünde yapt›¤› konuﬂmada, Türkiye-‹ran s›n›r›nda kurulmas› öngörülen ortak sanayi bölgesi ile ilgili olarak, “‹ran, iç piyasaya
sunmuﬂ oldu¤u fiyatlardan enerji sunabilirse rekabet gücü yüksek bir sanayi bölgesi
oluﬂturulabilir. Bu, sadece Türkiye ve ‹ran aras›nda kalmaz, bölgedeki di¤er ülkeleri
de müspet etkileyecek bir tablo oluﬂturur,” dedi.
Selçuk Üniversitesi’nin akademik y›l aç›l›ﬂ› için Konya’ya gelen YÖK Baﬂkan› Prof.
Dr. Yusuf Ziya Özcan, kontenjanlar› ilk y›l %25, bu y›l da %15 art›rd›klar›n›, böylece 2 y›lda toplamda 200,000 ö¤rencinin üniversiteye girme ﬂans› buldu¤unu söyledi.
Kontenjan› art›rman›n tüm sorunlar› çözmedi¤ini, tersine ö¤retim üyesi sorununu
gündeme getirdi¤ini söyleyen Prof. Dr. Özcan, Milli E¤itim Bakanl›¤›’yla çal›ﬂarak
5 y›lda her y›l 1,000 olmak üzere yurt d›ﬂ›na 5,000 ö¤renci göndermeyi kararlaﬂt›rd›klar›n› bildirdi.
Türkiye ‹statistik Kurumu (TÜ‹K) verilerinden yap›lan hesaplamaya göre, Türkiye’de 10.3 milyon kiﬂinin herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kayd› olmadan çal›ﬂt›¤› belirlendi. Bunlardan %50.4’ü tar›m sektöründe istihdam ederken, %49.6’s› tar›m d›ﬂ› alanda faaliyet gösterdi.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i (TOBB) Baﬂkan› Rifat Hisarc›kl›o¤lu, kay›t d›ﬂ›l›¤› bitirmek için halka arz›n en büyük mekanizma oldu¤unu belirterek, “Bugün maalesef demokrasimizin kalitesinden de ﬂikâyetçiyiz. Kay›t d›ﬂ›n› bitirmeden Türkiye’de demokrasinin kalitesinden bahsedebilmek mümkün de¤il,” dedi. Hisarc›kl›o¤lu, amaçlar›n›n reel sektörün geliﬂimini sa¤larken sermaye piyasalar›n› büyütmek ve
derinli¤ini art›rmak oldu¤unu söyledi.
Türkiye’de bilgi teknolojileri (IT) pazar› %18 büyüyerek 8 milyar dolara ulaﬂt›. Sektörün %55’ini donan›m pazar› oluﬂturdu. Yaz›l›m sektörü de 1.6 milyar dolarl›k pazar büyüklü¤üne ulaﬂ›rken, toplam bilgi teknolojileri pazar›n›n %20’sini oluﬂturuyor.
‹hracat› Geliﬂtirme Etüd Merkezi (‹GEME) taraf›ndan haz›rlanan ‘Yaz›l›m Sektörü
Raporu’ndaki verilere göre, 2008 y›l›nda bilgi teknolojileri hizmetleri pazar› 1.9 milyar dolar büyüklü¤e ulaﬂ›rken, toplam bilgi teknolojileri pazar›n›n %24’ünü oluﬂturdu. Bilgi teknolojileri sektörünün büyümesi %20’nin üzerinde gerçekleﬂirken, yaz›l›m sektörünün büyüme oran›n›n ise yaklaﬂ›k %40 seviyesinde oldu¤u tahmin ediliyor.
Yunanistan Baﬂbakan› Geórgios Papandréou, Türkiye ile Avrupa Birli¤i (AB) aras›nda ‘imtiyazl› ortakl›k’tan yana olmad›klar›n› ifade ederek, Türkiye’nin AB’ye tam
üyelik umuduna sahip olmas› gerekti¤ini, ancak, tüm AB’ye üye olmak isteyen aday
ülkeler için geçerli olan yükümlülüklerini Türkiye’nin de tam olarak yerine getirmesi gerekti¤ini söyledi. K›br›s Cumhuriyeti’ne yapt›¤› resmi ziyarette K›br›s Cumhurbaﬂkan› Dimitris Christofias ile yapt›¤› görüﬂme sonras›nda düzenledi¤i bas›n toplant›s›nda, “t›pk› K›br›s Cumhuriyeti’nin AB’ye üyeli¤i döneminde gerçekleﬂtirdikleri
gibi bir iﬂbirli¤ini bugün de her konuda gerçekleﬂtireceklerini” kaydeden Papandréou,
351
352
KRONOLOJ‹
20 Ekim
20 Ekim
Türkiye’nin AB sürecinin gerek Yunanistan, gerekse de K›br›s Cumhuriyeti’nin ç›kar›na oldu¤una inand›klar›n› söyledi. Ortak bas›n toplant›s›nda, K›br›s Rum taraf›
için tarihi bir uzlaﬂma olan iki bölgeli, iki toplumlu federasyona yönelik ba¤l›l›klar›n› teyit ettiklerini belirten Christofias, federasyonun Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) kararlar›nda öngörüldü¤ü ﬂekliyle siyasi eﬂitli¤i içermesi gerekti¤ini ifade etti. Christofias,
“Birleﬂik, federal, federe K›br›s Cumhuriyeti’nin, tek egemenlik, tek vatandaﬂl›k ve
tek uluslararas› kimli¤e sahip olaca¤›n›,” yineledi. K›br›s Cumhurbaﬂkan›, sorununun
çözümünün, ileri sürdükleri “iﬂgal ve kolonizasyonun sonland›r›lmas› ve topraklar›n,
halk›n, kurumlar›n ve ekonominin yeniden birleﬂmesinin sa¤lanmas›n›n” yan› s›ra
tüm halk›n—K›br›sl› Türklerin ve K›br›sl› Rumlar›n—insan haklar›n›n ve temel özgürlüklerin de teminat alt›na al›nmas›ndan geçti¤ini söyledi. Christofias, iki taraf›n,
müzakereler masas›na olumlu ve yap›c› bir ruhla gelmeleri ve BM kararlar›, uluslararas› hukuk ile zirve anlaﬂmalar›n› rehber almalar› durumunda en k›sa zamanda çözüme ulaﬂ›lmas›n›n mümkün oldu¤unu ifade etti. K›br›s Sorunu’nun çözümü için
Türkiye’nin iﬂbirli¤i ve iyi niyetine gerek oldu¤unu kaydeden Christofias, “ancak
Türkiye liderli¤inin K›br›s Sorunu’nun çözümünü destekledi¤ine iliﬂkin sözlü aç›klamalarda bulunmas›na karﬂ›n, özde bu yönde hiçbir ﬂey yapmad›¤›n›,” savundu. Kendilerini de eleﬂtiren komünist Emekçi Halk›n ‹lerici Partisi (Anorthotikó Kómma Ergazómenou Laoú [AKEL]) liderlerinden Cumhurbaﬂkan› Christofias ﬂöyle dedi: “Biz
K›br›sl›lar ‘masum güvercinleriz’ demiyorum. ‹ster K›br›sl› Rumlar, ister K›br›sl›
Türkler olsun, aram›zda bizi yönlendiren milliyetçi ﬂovenist teﬂvikler vard›. Olanlarda onlar›n da katk›s› vard›.”
2009 ABD D›ﬂiﬂleri Bakan› Hillary Rodham Clinton, seçim zaferinin tart›ﬂmaya aç›lmas›na Hamid Karzai’nin gün içinde yan›t›n› vermesini beklediklerini söyledi. Birleﬂmiﬂ
Milletler’in (BM) destekledi¤i Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu, cumhurbaﬂkanl›¤› seçiminde kullan›lan oylar›n üçte birini geçersiz ilan etmiﬂti. Bu rakamlar, Cumhurbaﬂkan› Karzai’nin baﬂl›ca rakibi Abdullah Abdullah’la ikinci tura gitmesi yolundaki
bask›y› art›rd›. Seçim kurallar›na göre, Karzai’nin ikinci tura gitmesi bekleniyor.
BM’nin Afgan komutas›n›n sözcüsü Alim S›dd›k, Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu’nun
harekete geçmesini beklediklerini belirtti. Bulgular yasal aç›dan ba¤lay›c› olsa da Komisyon, ﬂimdiye dek bu karar›, reddediyordu. BM, Karzai’nin anayasa temelli talimatlara sayg› gösterme sözü verdi¤ini hat›rlatt›. Bu geliﬂmelerin ard›ndan, Komisyon
bir aç›klama yaparak 7 Kas›m’da ülkede cumhurbaﬂkanl›¤› seçiminin ikinci turunun
yap›laca¤›n› ilân etti. ‹kinci tur seçim Cumhurbaﬂkan› Karzai ve baﬂl›ca rakibi Abdullah aras›nda geçecek.
2009 Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi’nin yay›n organ› Rénmín Rìbào (‘Halk›n
Günlü¤ü’) gazetesi, dolar›n dünyan›n rezerv para birimi olma konumunun ekonomik
sorunlar nedeniyle y›pranabilece¤i, ancak di¤er paralardan hiçbirinin, dolar›n yerini
alacak güçte olmad›¤› görüﬂünü belirtti. Rénmín Rìbào adl› resmi gazetede önceki
gün yer alan makalede belirtilen görüﬂler, son günlerde Çinli yetkililerin zay›f dolar›n, Çin’in büyük dolar rezervlerinin de de¤erini düﬂürece¤i kayg›s›n› yans›tan aç›klamalar›yla paralellik gösteriyor. Makalede euronun potansiyeline de kuﬂkuyla bak›l›rken, Avrupa ekonomisinde yüksek iﬂsizlik ve euro bölgesi ülkelerindeki uyumsuz
döngüler gibi sorunlar nedeniyle euronun zorlanabilece¤i kaydedildi.
CHRONOLOGY
20 Ekim
20 Ekim
20 Ekim
20 Ekim
21 Ekim
21 Ekim
21 Ekim
2009 Halkbank, 120 ay vadede %1.07 olan konut kredi faizini %0.95’e düﬂürdü. Banka
böylece Türkiye Ekonomi Bankas› ile birlikte en düﬂük faizi veren banka ünvan›n› ald›. 120 ay vadede %1’in alt›nda faiz veren bir di¤er banka ise HSBC.
2009 ﬁ›rnak’›n Silopi ilçesi yak›nlar›ndaki Habur S›n›r Kap›s›’nda teslim olan ve ard›ndan
serbest b›rak›lan 34 PKK’l› DTP Genel Baﬂkan› Ahmet Türk ile Habur S›n›r Kap›s›’ndan ayr›ld›.
2009 Teknosa, Al›ﬂveriﬂ Merkezleri ve Perakendeciler Derne¤i’nin (AMPD) üyesi oldu¤u
Asya-Pasifik Perakendeciler Federasyonu (Federation of Asia-Pacific Retailers Associations [FAPRA]) ödüllerinde ‘Y›l›n Zincir Ma¤azas›’ seçildi. Çin’de faaliyet gösteren Wumart Stores Inc. ‘Y›l›n Giriﬂimci Perakendecisi,’ Fiji’den Lords Jewellers
Ltd. ‘Y›l›n Yarat›c› Perakendecisi,’ Güney Kore’den E-Mart ‘Y›l›n Perakendecisi’
ödülüne lay›k görüldü. Teknosa ödülü yenilikçi ma¤azac›l›k anlay›ﬂ›, ürün portföyü
ve tüketiciye sundu¤u hizmetlerle ald›.
2009 Türkiye, ‹talya ve Rusya, Karadeniz ile Akdeniz’i birbirine ba¤layacak olan SamsunCeyhan Petrol Boru Hatt› Projesi’nde mutabakat metnini imzalad›. 550 kilometrelik
hat, 2.5 milyar dolara mal olacak. Günde 1.5 milyon varil petrol taﬂ›nacak hat, bo¤azlardaki nakliyatta en az 50 milyon tonluk hafifleme sa¤layacak. Türkiye’den Çal›k
Holding, ‹talya’dan Eni S.p.A. ve Rusya’dan Transneft ve Rosneft enerji ﬂirketleri,
‹talya’n›n Milano ﬂehrinde hatt›n inﬂas› ile ilgili anlaﬂmay› parafe etti. ‹mza törenine
Türkiye Enerji Bakan› Taner Y›ld›z, Rusya Baﬂbakan Yard›mc›s› Igor Ivanovich Sechin, Rusya Enerji Bakan› Sergei Ivanovich Shmatkó ve ‹talya Ekonomi Bakan› Claudio Scajola kat›ld›.
2009 ‘Kat›l›m Öncesi Yard›m Enstrüman›’ arac›l›¤›yla aday ve potansiyel aday ülkelere
mali destek sa¤layan Avrupa Birli¤i (AB), bu y›l 566.4 milyon euro düzeyinde bulunan Türkiye’ye ay›rd›¤› kayna¤› gelecek y›l 653.7 milyon euroya yükseltme karar› ald›. AB Komisyonu’nun onay için üye ülkelere ve Avrupa Parlamentosu’na gönderdi¤i kat›l›m öncesi yard›m tebli¤inde, Türkiye’ye 2011 y›l›nda 781.9 milyon euro,
2012’de 899.5 milyon euro ve 2013’te 935.5 milyon euro tahsis edildi. AB’nin 2010
y›l› bütçesinden Türkiye’ye ayr›lan 653.7 milyon euronun 211.3 milyon eurosu geçiﬂ
yard›m› ve kurumsal yap›lanma, 9.6 milyon eurosu s›n›rötesi iﬂbirli¤i, 238 milyon eurosu bölgesel kalk›nma, 63.4 milyon eurosu insan kaynaklar›n› geliﬂtirme ve 131.3
milyon eurosu da k›rsal kalk›nma için kullan›lacak. AB Komisyonu, gelecek y›l di¤er aday ülkelerden H›rvatistan’a 153.6 milyon euro ve Makedonya’ya 91.7 milyon
euro bütçe ay›r›rken potansiyel aday ülkelerden Arnavutluk’a 92.7 milyon euro, Bosna Hersek’e 105.4 milyon euro, Karada¤’a 33.5 milyon euro, S›rbistan’a 198 milyon
euro ve Kosova’ya 67.3 milyon euro tahsis etti.
2009 Aden Körfezi’nde korsanlar taraf›ndan kaç›r›lan Horizon 1 gemisinin 17 mürettebat›
89 gün sonra ‹stanbul’a geldi.
2009 Birleﬂmiﬂ Milletler (BM), usulsüzlüklere sahne olan Afgan seçimlerinde görev alan
yetkililerin Kas›m’daki ikinci tur öncesinde görevden al›nd›¤›n› aç›klad›. BM Genel
Sekreteri Ban Ki-moon, kurallara uygun hareket etmeyen 200’den fazla yetkilinin de¤iﬂtirilece¤ini aç›klad›. BM’in Afganistan’daki faaliyetlerini savunan Genel Sekreter,
7 Kas›m’da yap›lmas› plânlanan ikinci tür seçimlerin ﬂeffafl›¤›n› korumak için ellerinden geleni yapacaklar›n› vurgulad›. Ancak Ban Ki-moon, BM’in usülsüzlü¤ün boyutlar›n› saklamaya çal›ﬂt›¤› yolundaki iddialar› yalanlad›.
353
354
KRONOLOJ‹
21 Ekim
21 Ekim
21 Ekim
22 Ekim
22 Ekim
22 Ekim
22 Ekim
22 Ekim
22 Ekim
2009 ‹ngiltere kitlesel domuz gribi aﬂ›s› kampanyas›n› baﬂlatt›. ‹lk hedef risk grubunda bulunan ya da sa¤l›k sektöründe çal›ﬂan 11 milyon insana aﬂ› yapmak olarak aç›kland›.
2009 Siemens, dünyadaki 14’üncü araﬂt›rma-geliﬂtirme (Ar-Ge) merkezini Kocaeli’nin
Gebze ilçesinde, Gebze Organize Sanayi Bölgesi (GOSB) Teknokent’te açt›. Merkez,
190 ülkede ticari faaliyetleri bulunan firman›n Türkiye’de Ankara’dan sonra ikinci
Ar-Ge üssü oldu.
2009 Uluslararas› ham petrol fiyatlar›, son bir y›l›n en yüksek düzeyine ulaﬂt›. Gösterge
ham petrolün Kas›m ay› varil teslim fiyat› 91 centlik art›ﬂla, 75 dolar› aﬂarak 75.06
dolar düzeyine ulaﬂt›.
2009 Birleﬂmiﬂ Milletler’in (BM) Afganistan Özel Temsilcisi Kai Eide, ikinci tur seçimlerin plânland›¤› gibi iki hafta sonra yap›laca¤›n› söyledi. Uluslararas› bask›lar sonucu
Cumhurbaﬂkan› Hamid Karzai, 7 Kas›m’da baﬂl›ca rakibi Abdullah Abdullah ile ikinci turda yar›ﬂmay› kabul etmiﬂti.
2009 Dünyan›n ikinci büyük uçak üreticisi Boeing, bu y›l›n üçüncü çeyrek döneminde yeni uçak geliﬂtirme maliyetleri nedeniyle zarar aç›klad›. ﬁirket üçüncü çeyrekte 1.6
milyar dolar—yani, hisse baﬂ›na 2.23 dolar—zarar etti. Boeing geçen y›l ayn› dönemde 695 milyon dolar—yani, 0.96 dolar—kâr etmiﬂti. Boeing zararda yeni 787 serisi
uça¤›n›n test uçuﬂuyla ilgili geliﬂtirme giderlerinin ve 747 jumbo serisinin yeni modelinin üretiminin etkisi oldu¤unu bildirdi.
2009 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan› Taner Y›ld›z ve ‹talya Cumhuriyeti Ekonomik Kalk›nma Bakan› Claudio Scojola, Edison ve Yunan kamu do¤al gaz ﬂirketi Dimosia
Epichirisi Paroxis Aeriou (DEPA) taraf›ndan, Botaﬂ’la iﬂbirli¤i içinde yürütülen Türkiye-Yunanistan-‹talya Do¤algaz Boru Hatt› Projesi (‘Interconnection Turkey Greece Italy’ [ITGI]) projesiyle ilgili ortak bildirgeyi Milano’da imzalad›. Ortak bildirge,
Hazar Bölgesi do¤al gaz›n› Türkiye üzerinden Avrupa’ya taﬂ›yacak ITGI projesinin
Güney Koridoru’nu ivedilikle gerçekleﬂtirecek olmas› nedeniyle, stratejik öneme sahip oldu¤unu vurguluyor. Bakanlar bu bildirgeyle, Temmuz 2007’de imzalanan hükümetleraras› anlaﬂmay› takiben, do¤al gaz hatt›n›n inﬂas›na baﬂlanabilmesi için BOTAﬁ ve Edison aras›nda imzalanmas› gereken anlaﬂmalar›n y›l sonuna kadar tamamlanmas› için taahhütlerini tekrarlad›lar. Edison’un en yüksek dereceli yöneticisi Umberto Quadrino, “Anlaﬂma siyasi deste¤in ve Proje’nin Güney Koridor’undaki önemli rolünün göstergesidir,” dedi. 800 km uzunlu¤unda olmas› planlanan IGI boru hatt›n›n Yunan anakaras›nda olacak k›sm› DEPA taraf›ndan, Yunanistan-‹talya aras›ndaki denizalt› hatt› ise Edison ile DEPA’n›n oluﬂturdu¤u IGI Poseidon S. A. isimli
ﬂirket taraf›ndan inﬂa edilecek.
2009 ‹malatç› ﬂirketlerin, domuz gribi aﬂ›s›ndan, y›ll›k 49 milyar dolarl›k kâr edebilecekleri belirtildi. Büyük ilaç ﬂirketlerinin ﬂimdiye kadar 1.5 milyar dolarl›k aﬂ› satt›klar› ve
milyarlarca dolarl›k aﬂ› ba¤lant›s› yapt›klar›, salg›nlar›n bu miktar› misliyle art›raca¤› belirtiliyor. ‹laç ﬂirketlerinin domuz gribi aﬂ›s› yan› s›ra 1 milyar dolar›n üstünde
de mevsimsel grip aﬂ›s› satt›klar› kaydediliyor.
2009 ‹sveç hükümeti, Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) Savaﬂ Suçlar› Mahkemesi taraf›ndan 11 y›l
hapse mahkûm edilen eski Bosnal› S›rp Devlet Baﬂkan› Biljana Plavsic’in erken sal›verilmesini onaylad›. Plavsic 27 Ekim’de sal›verildi.
2009 Portekiz’de, 27 Eylül’de yap›lan genel seçimleri kazanan Sosyalist Parti’nin (Partido
Socialista [PS]) lideri José Sócrates az›nl›k hükümeti kurdu. 230 sandalyeli mecliste
CHRONOLOGY
22 Ekim
2009
22 Ekim
2009
23 Ekim
2009
23 Ekim
2009
23 Ekim
2009
23 Ekim
2009
23 Ekim
2009
97 sandalyeye sahip olan Sosyalist Parti koalisyon için hiçbir partiyle anlaﬂamayarak
az›nl›k hükümeti kurdu ve yeniden tek baﬂ›na iktidarda olmay› tercih etti. 230 sandalyeli parlamentoda PS’nin 97, ana muhalefetteki mufazakâr görüﬂlü Sosyal Demokrat
Parti`nin (Partido Social Democrata [PSD]) 81, Sosyal Demokrat Merkez-Halk Partisi ittifak›n›n (Centro Democrático e Social-Partido Popular [CDS-PP]) 21, Sol
Blok’un (Bloco de Esquerda [BE]) 16, Portekiz Komünist Partisi (Partido Comunista Português [PCP]) ile Yeﬂiller (Partido Ecologista ‘Os Verdes’ [PEV]) ittifak›ndan
oluﬂan Demokratik Birlik Koalisyonu’nun (Coligação Democrática Unitária [CDU])
15 milletvekili bulunuyor.
Somali’nin baﬂkenti Mogadiﬂu'da ‹slamc› isyanc› gruplarla Afrika Birli¤i bar›ﬂ gücü
askerleri aras›ndaki topçu ateﬂinde 30 sivil öldü.
Uygurlar›n ABD’de yaﬂayan sürgündeki lideri Rebiya Kadeer, Çin’in Shinjang (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi’ndeki olaylardan sonra 9 Uygur’un idam edildi¤ini söyledi.
Aç›klanan temel ekonomik verilere göre, ‹ngiltere 1950’lerin ortas›ndan beri en a¤›r
ekonomik krizini geçiriyor. Yetkililer ekonomik toparlanma beklerken, aç›klanan rakamlara göre y›l›n üçüncü çeyre¤inde ‹ngiltere’de GSY‹H %0.4 düﬂtü. Bu durum Haziran 2010’da yap›lacak seçimlerde Baﬂbakan Gordon Brown’un ﬂans›n›n çok azalmas› olarak yorumland›.
Arjantin’de askeri diktatörlük döneminin önemli isimlerinden emekli General Bernardo Jorge Olivera Rovere ve emekli Albay Jose Menendez müebbet hapisle cezaland›r›ld›. 1976-1983 aras›nda Arjantin’i demir yumrukla yöneten cuntan›n üyelerinden ‘Olimpo Kasab›’ lakapl› General Carlos Guillermo Suárez Mason’un sa¤ kolu
olarak çal›ﬂan Rovere, 5 numaral› federal mahkemede ‘insanl›¤a karﬂ› suç’ iﬂlemekten mahkum oldu. Di¤erlerinin yan›s›ra ‘El Banco,’ ‘El Olimpo’ ve ‘Automotores Orletti’ lakapl› iﬂkence merkezlerinin yönetiminden sorumlu olan 83 yaﬂ›ndaki emekli
general, 4 kiﬂinin öldürülmesi ve 120 kiﬂinin kaybolmas›ndan mesul tutuluyordu. ‹nsan haklar› örgütlerine göre, 24 Mart 1976 günü yap›lan darbe sonucu kurulan askeri diktatörlük döneminde yürütülen ‘Kirli Savaﬂ’ta 30,000 kiﬂi ‘kayboldu.’
Birleﬂmiﬂ Milletler’e (BM) ba¤l› Uluslararas› Telekomünikasyon Birli¤i (International Telecommunication Union [ITU]) enerji tasarrufu etkin ve tüm cep telefonlar›
için kullan›labilecek bir ﬂarj aleti için onay verdi. Buna göre, tüm cep telefonu üreticileri, ayn› standartta ve telefon ay›rt etmeyen ﬂarj aleti imal edecekler. Dünya genelinde, 4 milyar›n üzerinde cep telefonu kullan›c›s› bulundu¤u tahmin ediliyor.
D›ﬂiﬂleri Bakan› Ahmed Davuto¤lu, Ermenistan’la iliﬂkileri normalleﬂtiren protokollerle baﬂlay›p Bursa’daki Ermenistan-Türkiye maç›nda Azeri bayra¤›na getirilen yasakla tavan yapan, Bakü’deki Türk ﬁehitli¤i’nde bulunan Türk bayraklar›n›n indirilmesiyle karﬂ›l›kl› notalaﬂmaya varan Azerbaycan’la gerilimi düﬂürmek için ‘kardeﬂlik diplomasisi’ni devreye soktu. Karadeniz Ekonomik ‹ﬂbirli¤i Örgütü (Organization of Black Sea Economic Cooperation [BSEC]) toplant›s› vesilesiyle dün Bakü’ye
giden Davuto¤lu, Azerbaycan Cumhurbaﬂkan› ‹lham Aliyev ve D›ﬂiﬂleri Bakan› Elmar Mammadyarov’la görüﬂüp Bakü’nün protokollerle ilgili kayg›lar›n› gidermeye
ve sürecin Bakü’ye de yarayaca¤›na iknaya çal›ﬂt›
‹ran’a yeni yapt›r›mlar öngören bir yasa tasar›s›, ABD Temsilciler Meclisi’ne sunuldu. Nükleer faaliyetleri nedeniyle ‹ran’a yönelik Amerikan politikas›n› sertleﬂtirmeyi
355
356
KRONOLOJ‹
23 Ekim
2009
23 Ekim
2009
23 Ekim
2009
23 Ekim
2009
24 Ekim
2009
24 Ekim
2009
24 Ekim
2009
24 Ekim
2009
amaçlayan birçok baﬂka metinden sonra Meclis’e sunulan bu tasar›, ABD hükümetiyle iﬂ yapan özel ﬂirketlerin ‹ran’da enerji ya da hassas teknoloji sektöründe bir ba¤lant›s› bulunmad›¤›n› kan›tlar bir sertifika ibraz etmelerini öngörüyor.
Tukaﬂ G›da Sanayi ve Ticaret A.ﬁ. Yönetim Kurulu, Manisa Turgutlu'daki fabrikas›n›n üretim faaliyetlerinin sona erdirilmesine karar verdi. Karar, fabrikan›n yerleﬂim
ve yaﬂam alanlar› ile iç içe olmas›, buna ba¤l› çeﬂitli riskleri içermesi, büyüme ve geniﬂleme olanaks›zl›¤› nedeniyle al›nd›. Fabrikadaki mevcut üretim hatlar› makine ve
ekipmanlar›, ‹zmir’in Torbal› ve Bal›kesir’in Manyas ilçelerinde bulunan fabrikalar›na taﬂ›nacak. Turgutlu Fabrikas› arsas› da mevcut salça tesisi ile birlikte veya ayr› ayr› sat›lacak
Türkiye kriz nedeniyle Rusya’dan taahhüt etti¤i do¤al gaz›n bir bölümünü almad›.
Y›l sonunda önümüze 1.5 milyar dolarl›k fatura gelece¤i aç›kland›. Gazprom yetkilisi Komlev, “Kriz mücbir sebep say›lmaz,” diyerek tahsilâtta ›srarl› olduklar›n› gösterdi.
Vatikan, ‘dünyan›n güneﬂin etraf›nda döndü¤ü’ tezinden vazgeçmesi ile ölüm aras›nda tercihe zorlad›¤› gökbilimci Galileo, evrim teorisi yüzünden savaﬂ açt›¤› Charles
Darwin ve gelene¤i sars›c› görüﬂlerinden ötürü hedef seçti¤i Oscar Wilde’den sonra
“Din halk›n afyonudur,” diyen Karl Marx’la da bar›ﬂ›yor. Vatikan gazetesi L’Osservatore Romano, “Marx’›n kapitalizm eleﬂtirisi insanl›¤›n geniﬂ bir kesimince hissedilen
sosyal yabanc›laﬂmaya ›ﬂ›k tuttu,” tespitiyle ünlü filozofa ‘iade-i itibar’da bulundu.
Yüksel ‹nﬂaat, Erbil’i kuzey do¤usuna ba¤layan Kora-ﬁaklava-Kandil Projesi’ne önceki gün imzalanan törenle baﬂlad›. Yüksel ‹nﬂaat’tan yap›lan aç›klamaya göre, ‹ran’a
giden koridor üzerinde stratejik bir önem taﬂ›yan karayolu projesinin bedeli yaklaﬂ›k
180 milyon dolar. 30 ayda tamamlanmas› planlanan kara yolunun toplam uzunlu¤u
51 km yol üzerinde 935 metre ve 380 metre uzunlu¤unda iki de tünel bulunuyor.
ABD’nin Dallas kentinde son üç y›l içinde en az 39 kiﬂiye ‹ngilizce konuﬂamad›klar› gerekçesiyle trafik polisi taraf›ndan para cezas› kesildi¤i ortaya ç›kt›. Olay, 1980
y›l›ndan beri yasal olarak ABD’de yaﬂayan 48 yaﬂ›ndaki Ernestina Mondragon adl›
kad›n›n, genç bir polis memurunun “‹ngilizce konuﬂmuyorsun,” diyerek kesti¤i cezaya itiraz etmesiyle ortaya ç›kt›. Yasalarda böyle bir ceza gerekçesi olmad›¤› için paralar iade edilecek.
ABD’nin Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu gibi iﬂlev gören Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC) 7 küçük bankan›n daha yönetimine el koydu. FDIC, ABD’nin
Florida eyaletinde bulunan Partners Bank, Hillcrest Bank Florida ve Flagship National Bank ile Georgia’da American United Bank, Wisconsin’de Bank of Elmwood,
Minnesota’da Riverview Community Bank, ‹llionis’de de First Dupage Bank’›n yönetimine el koydu. Bu son 7 banka ile, 2009 y›l›nda iflâs eden banka say›s› 109’a yükseldi.
Afganistan’a dönmeyi reddetti¤i için hakk›nda dava aç›lan bir ‹ngiliz asker, Londra’da düzenledi¤i savaﬂ karﬂ›t› gösteriye 5,000 kat›l›mc› toplad›. Göstericiler hükümeti ordunun güvenini kötüye kullanmakla ve askerleri yan›ltmakla suçlarken, Afganistan’daki tüm askerlerin çekilmelerini istedi.
Dünyan›n en büyük narenciye üreticisi ve iﬂleyicisi Brezilyal› Sucocitrico Cutrale,
Anadolu Grubu-Özgörkey ortakl›¤›yla Türkiye’ye geldi. Sucocitrico Cutrale, Anado-
CHRONOLOGY
25 Ekim
2009
25 Ekim
2009
25 Ekim
2009
25 Ekim
2009
25 Ekim
2009
25 Ekim
2009
26 Ekim
2009
lu Holding’le birlikte Özgörkeylerin Etap Tar›m’›n›n %33.3’üne 12.7 milyon dolar
ödeyerek ortak oldu. ﬁirket, ço¤unlu¤u ﬂeftali olmak üzere, Türkiye’ye 10 milyon
meyve a¤ac›yla yay›l›p, 10 y›lda 500 milyon dolar yat›racak. Hedef müﬂteri Coca-Cola olacak.
16 Do¤u Asya ülkesi, Avrupa Birli¤i (AB) tipi bir birli¤i tart›ﬂmaya açt›. Tayland’daki Güneydo¤u Asya Uluslar Toplulu¤u (Association of Southeast Asian Nations
[ASEAN]) toplant›s›n›n ard›ndan Çin, Japonya ve Güney Kore gibi bölge devlerine
Avustralya, Yeni Zelanda ve Hindistan liderlerinin de kat›l›m›yla yap›lan zirvede, do¤al felaketler ve iklim de¤iﬂikli¤iyle mücadele, ekonomik ve siyasi entegrasyona h›z
verecek 43 belgeye imza konuldu. Ekonomik krizde ABD ve di¤er Bat›l› ülkelerden
daha h›zl› toparlanan Asya ülkelerinin liderleri Japonya’n›n bölge ülkeleri aras›ndaki
ticari bariyerleri kald›racak ‘Do¤u Asya Toplulu¤u’ önerisini de tart›ﬂmaya açt›.
Antalya ‹hracatç› Birlikleri (A‹B) Baﬂkan› Osman Ba¤datl›o¤lu, y›l sonuna kadar 50
milyon dolarl›k kesme çiçek ihracat› hedeflediklerini bildirdi.
‹stanbul Serbest Muhasebeci Mali Müﬂavirler Odas›’na (‹SMMMO) göre, ekonomik
krizden en fazla etkilenen ülkeler aras›nda yer alan Türkiye, bu süreçte iﬂsizler ordusunu en fazla büyüten ülkelerden biri olurken çal›ﬂanlar›n al›m gücü de eridi. ‹SMMMO’nun haz›rlad›¤› ‘Kriz Çal›ﬂan› Vurdu’ baﬂl›kl› rapora iliﬂkin yap›lan aç›klamada, Türkiye’nin, krize karﬂ› baz› alanlarda getirdi¤i teﬂviklerin, krizin etkilerini çal›ﬂan aç›s›ndan hafifletmedi¤i görüﬂüne yer verildi. Rapora göre, krizin faturas›n›n çok
büyük k›sm› ‘iﬂi olan ya da bu süreçte iﬂsiz kalan’ çal›ﬂanlara ç›kt›. Al›nan önlemlere karﬂ›n, reel ücretler geriledi, iﬂsizlik ve kay›td›ﬂ› çal›ﬂma artt›. Reel ücretler, Haziran 2009 itibar›yla son bir y›l içinde sanayide %11.4 gerilerken, ayn› dönemde, tar›mda reel ücretlerdeki kay›p %12’yi buldu. ‹SMMMO’nun Türkiye ‹statistik Kurumu,
Hazine Müsteﬂarl›¤› ve Devlet Planlama Teﬂkilat›’n›n verilerinden yararlanarak yapt›¤› hesaplamaya göre, 2.2 milyon kiﬂilik iﬂsizler ordusu 4 milyon s›n›r›n› zorlarken
iﬂyerleri kriz nedeniyle ilk olarak çal›ﬂanlar› gözden ç›kar›nca kay›td›ﬂ› çal›ﬂma oran›
da %45’leri aﬂt›.
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlü¤ü (MTA) dünyada ticareti yap›lan 90 çeﬂit
madenden 77’sinin Türkiye’de bulundu¤u, bunlar›n bugünkü piyasa de¤erinin 2.5
trilyon dolar›n üzerinde oldu¤u bildirildi. Türkiye’de yeralt›nda bulunan en yüksek
maden rezervi 15.8 milyar ton ile serami¤in hammaddesi dolomit.
Maliye Bakan› Mehmet ﬁimﬂek, CHP Mersin Milletvekili Ali R›za Öztürk’ün soru
önergesine verdi¤i yan›tta, “ÖTV art›ﬂ› enflasyonun alt›nda kald›. 4.5 y›lda ÜFE’deki art›ﬂ %35.48, ÖTV art›ﬂ› kurﬂunsuz benzin için %24.15 oldu,” diyerek ÖTV art›ﬂ›n› savundu.
Türk-‹ﬂ Genel Baﬂkan› Mustafa Kumlu, k›dem tazminat›n›n iﬂçinin kazan›lm›ﬂ en
önemli haklar›ndan biri oldu¤unu söyledi. Kumlu, k›dem tazminat›na dokunulmas›
halinde Türk-‹ﬂ Genel Kurulu’nun, bunun genel grev sebebi say›laca¤› yönünde bir
karar ald›¤›n› aç›klad›.
1987’den beri Bat› destekli Tunus diktatörü olan Zine El Abidine Ben Ali, oylar›n
%89.62’sini alarak 5’nci kez 5 y›ll›¤›na devlet baﬂkan› ‘seçildi.’ Muhtemel rakiplerinin tümünün seçimlere kat›lmalar›n› yasaklayan Ben Ali, kendisinin izin verip görevlendirdi¤i, tan›nmam›ﬂ 3 baﬂka adayla ‘yar›ﬂmaktayd›.’ Ben Ali’nin rakipleri Halk
Birli¤i Partisi’nin aday› Mohamed Bouchiha’n›n %5.01, Demokratik Birlik Partisi
357
358
KRONOLOJ‹
26 Ekim
2009
26 Ekim
2009
26 Ekim
2009
26 Ekim
2009
26 Ekim
2009
26 Ekim
2009
26 Ekim
2009
26 Ekim
2009
aday› Ahmed Inoubli’nin %3.8 ve Yenilikçi Hareket aday› Ahmed Ibrahim’in de
%1.57 oranlar›nda oy ald›klar› belirtildi.
26 Ekim 2009 tarih ve 27388 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanarak yürürlü¤e giren
‘G›da ve Yem Amaçl› Genetik Yap›s› De¤iﬂtirilmiﬂ Organizmalar ve Ürünlerinin ‹thalat›, ‹ﬂlenmesi, ‹hracat›, Kontrol ve Denetimine Dair Yönetmelik’le ‘Genetik Yap›s› De¤iﬂtirilmiﬂ Ürünler’ (GDO) tart›ﬂmas› Türkiye gündemine girdi. Yönetmeli¤in
özellikle “GDO’suz ürünlerin etiketinde ürünün GDO’suz oldu¤una dair ifadeler bulunamaz,” maddesi tart›ﬂma yaratt›. GDO’yu savunanlar, yöntemin küresel açl›k sorununa çözüm oldu¤unu, karﬂ› ç›kanlar ise bu ürünlerin insan sa¤l›¤›na ve biyolojik
çeﬂitlili¤e zarar verece¤ini savunuyorlar.
ABD bilim adamlar› travma kurbanlar›ndaki iç kanamalar› en aza indirebilecek bir
antikor keﬂfettiklerini bildirdiler.
Afganistan Cumhurbaﬂkan› Hamid Karzai, 7 Kas›m’da yap›lacak ikinci tur cumhurbaﬂkanl›¤› seçimi öncesinde Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu’nun baﬂkan›n› görevden almas› yolundaki ça¤r›lar› reddetti. Ça¤r›, Karzai'nin ikinci turdaki rakibi Abdullah Abdullah’tan geldi. Abdullah, düzenledi¤i bas›n toplant›s›nda geçmiﬂte cumhurbaﬂkanl›¤› dan›ﬂman› olarak çal›ﬂan Azizullah Ludin’in Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu’nun
güvenilirli¤ini y›kt›¤›n› öne sürdü.
Hükümet, aile yard›m› ödene¤inde çocuk say›s› s›n›rland›rmas›n› kald›rmak için dü¤meye bast›. Maliye Bakan› Mehmet ﬁimﬂek, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda
2010 y›l› Bütçe Kanun Tasar›s› kapsam›nda üyelere sunum yapt›. ﬁimﬂek, iki çocuk
için ödenmekte olan aile yard›m› ödene¤inde çocuk say›s› s›n›rlamas›n›n kald›r›lmas› yönünde düzenleme yap›laca¤›n› duyurdu.
Küba liderleri Fidel ve Raul Castro’nun k›z kardeﬂi Juanito Castro, ABD’ye sürgüne
gitmeden önce ülkesinde Amerikan istihbarat örgütü CIA ile iﬂbirli¤i yapt›¤›n› aç›klad›. Miami’de yaﬂayan ve yaklaﬂ›k 40 y›ld›r kardeﬂleri hakk›nda aç›klama yapmayan
76 yaﬂ›ndaki Juanita Castro, Meksikal› gazeteci Maria Antonieta Collins taraf›ndan
kaleme al›nan an›lar›n›n yay›mlanmas›ndan önce ‹spanyolca yay›n yapan ‘UnivisionNoticias 23’ televizyon kanal›na konuﬂtu. Collins, Juanita’n›n sürgüne gitmeden önce CIA’yle çal›ﬂt›¤›n› belirterek, “1961’den 1964’e kadar hayat›n› riske atarak çal›ﬂmalar yapt›,” dedi.
Maliye Bakan› Mehmet ﬁimﬂek, yeni ‘Gelir Vergisi Kanunu’ çal›ﬂmalar›nda son aﬂamaya gelindi¤ini bildirdi. Bakan ﬁimﬂek, “yeni Gelir Vergisi Kanunu, geliﬂmiﬂ ülke
örnekleriyle paralel müesseseler içeren, serbest piyasa ekonomisiyle uyumlu, yat›r›mlar› ve istihdam› teﬂvik ederek sürdürülebilir ekonomik büyümeyi destekleyen,
vergiye gönüllü uyumu art›rarak kay›tl› ekonomiye geçiﬂ sürecini h›zland›ran, geniﬂ
tabanl›, etkin ve verimli bir vergi sistemini oluﬂturmaya yönelik olarak yal›n, kolay
anlaﬂ›l›r ve kolay uygulanabilir bir kanun olacakt›r,” aç›klamas›n› yapt›.
Merkez Bankas› ödemeler dengesi verilerine göre, yabanc› yat›r›mc›lar 2002 baﬂ›ndan A¤ustos 2009’a kadar geçen dönemde Türkiye’deki do¤rudan yat›r›mlardan elde
etti¤i kârlar›n ve portföy yat›r›mlar›ndan sa¤lad›klar› getirilerin 35.3 milyar dolarl›k
bölümünü ülkelerine transfer ettiler.
Türk K›z›lay› Pakistan’›n baﬂkenti ‹slamabad’ta ‘Afet Koordinasyon ve Lojistik Merkezi’ açt›. Do¤al bir afet durumunda Pakistan’›n 4 farkl› eyaletiyle kablosuz, kesinti-
CHRONOLOGY
27 Ekim
2009
27 Ekim
2009
27 Ekim
2009
28 Ekim
2009
28 Ekim
2009
28 Ekim
2009
28 Ekim
2009
28 Ekim
2009
siz ve görüntülü haberleﬂme sa¤layacak olan merkez, uluslararas› yard›m operasyonlar›n› da gerçekleﬂtirebilecek kapasiteye sahip.
Spor ve moda markas› Puma’n›n, kendi ad›na ç›kartaca¤› cep telefonu için Frans›z
iletiﬂim firmas› Sagem ile lisans anlaﬂmas› imzalad›¤› bildirildi. ‹mzalanan lisans anlaﬂmas›na göre, 2010 y›l›n›n ikinci çeyre¤inde Puma için geliﬂtirilen özel cep telefonunun tüm dünyada piyasaya sürülece¤i belirtildi.
Tibet’in baﬂkenti Lhasa’da 14 Mart 2008 y›l›nda yap›lan Tibet protestolar›na kat›lmakla suçlanan 2 Tibetli Çin makamlar›nca idam edildi. Merkezi Washington’da bulunan Uluslararas› Tibet Kampanyas› grubunun yapt›¤› aç›klamada göre, Lobsang
Gyaltsen ve Loyak adl› protestocular Nisan 2009’da ölüme mahkûm edilmiﬂti. Grup,
Lhasa’da idam edilen iki kiﬂinin infazlar›n›n ne zaman yap›ld›¤›n› belirtmedi.
Türkiye Elektrik Da¤›t›m A. ﬁ.’nin (TEDAﬁ) ba¤l› ﬂirketleri olan Çoruh, Osmangazi ve Yeﬂil›rmak Elektrik Da¤›t›m A. ﬁ.’deki TEDAﬁ’a ait %100 oran›ndaki hisselerin özelleﬂtirme ihalelerine kat›lmak üzere, ön yeterlilik alan 52 firmadan 29 tanesi
teklif verdi. Baﬂbakanl›k Özelleﬂtirme ‹daresi Baﬂkanl›¤›’na 20 Ekim gününe kadar
teklif veren ﬂirketler aras›nda Çoruh Elektrik ve Da¤›t›m A. ﬁ. için, Aksa Elektrik,
Cengiz Elektrik, Aytem Elektrik, Çal›k Enerji ve Akenerji-Akkök yer ald›. Osmangazi Elektrik Da¤›t›m A. ﬁ.’nin ihalesine Limak ‹nﬂaat, KCETAﬁ-Ayen, Cengiz Elektrik, Aksa Elektrik, Sarar Giyim-Sarar Büyük Ma¤azac›l›k, Park Holding, Aydem
Elektrik, Eti Gümüﬂ, SII Enerji ve Üretim, Çal›k Enerji, Kolin ‹nﬂaat, Akenerji-Akkök teklif verirken, Yeﬂil›rmak Elektrik Da¤›t›m A. ﬁ. için de Limak ‹nﬂaat, Anadolu Do¤algaz Da¤›t›m, Cengiz Elektrik, Çorum Elektrik ve Do¤algaz, KCETAﬁ-Ayen,
Park Holding, Özalt›n ‹nﬂaat, Aydem Elektrik, SII Enerji ve Üretim, Çal›k Enerji, Kolin ‹nﬂaat, Akenerji-Akkök teklif verdi.
AKP hükümetinin ‘komﬂularla ekonomik entegrasyon’ projesinin bir ad›m› ‹ran’la
at›ld›. ‹ran’la ticarette Çin ve Rusya ile yap›lan anlaﬂma gibi euro ya da Amerikan dolar› gibi döviz kurlar› devre d›ﬂ› b›rak›lacak. Ülkeleraras› ticaret, Türk liras› ve ‹ran
riyali üzerinden yap›lacak.
Arçelik’in 2009 y›l›n›n ilk 9 ay›ndaki net kâr›, geçen y›l›n ayn› dönemine göre, iki kat›n üzerinde art›ﬂ göstererek 410.3 milyon lira oldu.
AvivaSA Emeklilik ve Hayat’›n %49.7 orta¤› ve dünyan›n 5’nci büyük sigorta grubu
Aviva, büyüme f›rsat› gördü¤ü Avrupa operasyonlar›n› tek çat› alt›nda toplayarak yeni bir strateji ve yönetim yap›lanmas›na gidece¤ini aç›klarken, Türkiye’nin, Polonya
ve ‹talya’yla birlikte Avrupa’n›n en çok büyüyen üç pazardan biri oldu¤una dikkat
çekti.
Baﬂbakan Recep Tayyip Erdo¤an, Tahran’da ‹ran Cumhurbaﬂkan› Mahmoud Ahmadinejad’la görüﬂüp Bat›’yla yaﬂanan nükleer krizi yat›ﬂt›r›c› mesajlar verdi. “‹ran
olumlu tav›r ortaya koydu; karﬂ› taraf da bunu olumlu yan›tlas›n,” mesaj› veren Baﬂbakan, ‹ranl›lar›n bar›ﬂç› nükleer enerji üretti¤ini ekledi. Ahmadinejad da Erdo¤an’›n
duruﬂunu ‘takdir etti.’
Dünya Ekonomik Forumu (World Economic Forum [WEF]) taraf›ndan her y›l düzenli olarak haz›rlanan ve kad›n ile erke¤in istihdam ile siyasal ve sosyal hayata kat›l›m›n› gösteren endekste, Türkiye, kad›n-erkek eﬂitli¤i endeksinde, geçen y›la göre alt› s›ra gerileyerek 129’uncu s›raya düﬂtü. Türkiye geçen y›l 123’üncü s›rada bulunu-
359
360
KRONOLOJ‹
28 Ekim
2009
28 Ekim
2009
28 Ekim
2009
28 Ekim
2009
28 Ekim
2009
28 Ekim
2009
28 Ekim
2009
28 Ekim
2009
yordu. 2007’de 121’inci s›rada yer al›rken, 2006 y›l›ndaki s›ralamada ise 105’inci durumdayd›. Bu y›l da, her y›l oldu¤u gibi, endekste ilk s›ralar› ‹skandinav ülkeleri ald›. ‹zlanda, Finlandiya ve Norveç kad›n-erkek eﬂitli¤i endeksinde ilk üç s›ray› alan ülkeler oldu.
Dünya’n›n dört büyük global denetim, vergi ve dan›ﬂmanl›k ﬂirketinden biri olan
KPMG’nin ‘Uzun Soluklu Bir Plan: Türk ﬁirketlerinin 2009-2014 Y›llar› Aras›ndaki
Yurtd›ﬂ› Yat›r›m Planlar›’ araﬂt›rmas›na göre, Türk ﬂirketlerin içinde bulunulan dönemde ve önümüzdeki beﬂ y›l içinde, yurtd›ﬂ›nda yat›r›m yapmak için en çok tercih
ettikleri ülkenin Rusya oldu¤u belirtildi; art›k yerleﬂik Avrupa ülkelerinin pek tercih
edilmedi¤i aç›kland›.
‹ngiliz petrol ﬂirketi BP’nin üçüncü çeyrek kâr›n›n %34 düﬂerek 5.3 milyar dolara geriledi¤i aç›kland›. Petrol devi Hollandal› Shell’in de üç ayl›k dönemdeki kâr›n›n %73
düﬂtü¤ü belirtildi.
‹stanbul Tekstil ve Konfeksiyon ‹hracatç› Birlikleri (‹TK‹B) Ortak Sat›n Alma Platformu (OSAP) kurdu. Platforma üye firmalar›n genel maliyetlerinde %12-25 aras›nda tasarruf sa¤lanacak. ﬁu anda uygulamadan 180 firma yararlan›yor.
Japonya’n›n yüksek teknoloji devi Canon Inc. üçüncü çeyrekte kâr›n›n geçen y›la
oranla %50’den fazla düﬂtü¤ünü, bunun sebebinin azalan elektronik eﬂya sat›ﬂlar› ve
güçlü yen oldu¤unu aç›klad›.
Küresel g›da devi McDonald’s Corporation, mali krizin vurdu¤u ‹zlanda’daki restoranlar›n› kapatarak bu ülkeden tümüyle çekilece¤ini aç›klad›. ‘Fast food’ devi,
320,000 nüfuslu ülkedeki 3 bayiini de kapataca¤›n› ve geri dönmeye de niyeti olmad›¤›n› aç›klad›.
Maliye Bakanl›¤› ile Bay›nd›rl›k ve ‹skân Bakanl›¤›’n›n Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebli¤i Resmi Gazete’de yay›mland›. Tebli¤e göre, emlak vergisine esas al›nacak
fabrika ve otel binalar›n›n metre kare inﬂaat maliyetleri %12, sinema ve tiyatro binalar› ile meskenlerinki de %25 art›r›ld›. Buna göre, bu y›l için 1,151.24 lira olan mesken olarak uygulanan lüks inﬂa edilen çelik karkas binalarda ortalama maliyet, 2010
y›l› için 1,439.05 liraya, betonarme karkas binalarda 701.36 liradan 876.70 liraya,
y›¤ma kagir binalarda 550.53 liradan 688.16 liraya yükseltildi.
Pakistan’›n kuzeydo¤usundaki Peﬂaver kentinde kalabal›k bir pazar yerinde patlayan
bomba yüklü araç ço¤u kad›n ve çocuk 100 kiﬂinin ölümüne yol açt›. Sald›r› ABD D›ﬂiﬂleri Bakan› Hillary Rodham Clinton’›n Pakistan ziyaretinin baﬂlad›¤› gün gerçekleﬂti. Patlaman›n sorumlulu¤unu henüz hiçbir grup üstlenmese de Pakistan’›n Güney
Veziristan’da yapt›¤› Taliban karﬂ›t› operasyondan sonra grubun sivil hedeflere olan
sald›r›lar›n›n artt›¤› biliniyor. Pakistan D›ﬂiﬂleri Bakan› Shah Mehmood Hussain Qureshi dün yapt›¤› aç›klamada Taliban’›n sivillere sald›rmas›n›n hükümetin ülkeye bar›ﬂ getirme azmini k›ramayaca¤›n› söyledi.
Seramik Sa¤l›k Gereçleri Üreticileri Derne¤i (SERSA), merkezi Paris’te olan Avrupa Seramik Sa¤l›k Gereçleri Üreticileri Federasyonu’na (Fédération Européenne des
Fabricants de Céramiques Sanitaires [FECS]) asil üye olarak kat›ld›. SERSA’n›n
FECS’e asil üye olarak kat›lmas›n›n ard›ndan, SERSA Baﬂkan› ve ECE Yönetim Kurulu Baﬂkan› Erdem Çenesiz, SERSA Baﬂkan Yard›mc›s› ve Vitra Genel Müdürü Haluk Bayraktar ve SERSA Genel Sekreteri Germiyan Saatçio¤lu FECS’in yönetim kuruluna girdi.
CHRONOLOGY
28 Ekim
29 Ekim
29 Ekim
29 Ekim
29 Ekim
29 Ekim
29 Ekim
2009 Yüksek Ö¤retim Kurulu (YÖK) hukuk fakültelerinde Roma Hukuku, Avrupa Birli¤i
Hukuku, Karﬂ›laﬂt›rmal› Hukuk, Çevre ve Deniz Hukuku anabilim dallar›n›n bulunmas› zorunlulu¤una son verdi. Bundan sonra hukuk fakültelerinde bu anabilim dallar›n› kurmak zorunlu de¤il, ancak fakülte isterse bu dersleri verebilecek. Karar›n hukuk e¤itiminde kaliteyi düﬂürece¤ini ve bundan sonra bu alanlarda bilim insan› yetiﬂtirilemeyece¤ini söyleyen hukukçular Dan›ﬂtay’a baﬂvurarak karar›n iptalini istedi.
2009 Baﬂbakan Recep Tayyip Erdo¤an, ‹ran ziyaretinin son gününde Cumhurbaﬂkan› yard›mc›s› Mohammad-Reza Rahimi ile ortak bas›n toplant›s› düzenleyip ‹ran’› ‘dost ve
kardeﬂ ülke’ diye nitelerken, “Türkiye de ‹ran da ortak tarih ve medeniyetin mensuplar›. Tarihten bu yana gelen dayan›ﬂmam›z› sürdürmenin gayretindeyiz,” dedi. Ayn›
günlerde The New York Times, The Financial Times ve Le Monde gibi Bat›l› gazetelerde Türkiye’nin yüzünü Do¤u’dan Bat›’ya çevirip çevirmedi¤i tart›ﬂ›lmaya baﬂland› ve Bat›l› müttefiklerin endiﬂelerine yer verildi.
2009 Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) Genel Kurul Sözcüsü Jean-Victor Nkolo taraf›ndan yap›lan
yaz›l› aç›klamada, Genel Kurul Baﬂkan› Ali Abdussalam Treki’nin 4 Kas›m’da Genel Kurul’u ‘Goldstone Raporu’nu görüﬂmek üzere toplama karar› ald›¤›n› belirtti.
Aç›klamada, Treki’nin BM’deki Arap grubu ülkelerinden ‘Goldstone Raporu’nun
BM Genel Kurulu’nda bir hafta içinde görüﬂülmesini talep eden bir mektup ile
BM’deki Ba¤lant›s›zlar Hareketi’nin 118 üyesinden bu talebi desteklediklerini belirten baﬂka bir mektup ald›¤› hat›rlat›ld›. Cenevre’deki ‹nsan Haklar› Konseyi konuyla
ilgili ald›¤› son kararda Goldstone raporunun BM Genel Kurulu taraf›ndan ele al›nmas›n› istemiﬂti.
2009 Fransa’da ‘Angolagate Skandal›’ olarak adland›r›lan ve Angola’ya 790 milyon dolarl›k yasad›ﬂ› silâh sat›ﬂ›na iliﬂkin skandalla ilgili dava sonuçland›. Frans›z A¤›r Ceza
Mahkemesi, aralar›nda eski Cumhurbaﬂkan›’n›n o¤lu Jean-Christophe Mitterrand ve
‹çiﬂleri eski Bakan› Charles Pasqua’n›n da bulundu¤u 42 kiﬂiye “nüfuzlar›n› kullanarak yasad›ﬂ› silâh satmak, kara para aklamak ve sat›c›lardan komisyon almak” suçundan a¤›r para ve hapis cezas› verdi. ‘Angolagate Davas›’nda, 1993 ve 1998 y›llar› aras›nda, ülkesinde ayr›l›kç›larla savaﬂan Angola Cumhurbaﬂkan› José Eduardo dos Santos’a, Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) silâh ambargosuna ra¤men sat›lan ve de¤eri 790 milyon dolar› bulan silâh sat›ﬂ›nda, baz› Frans›z siyasetçilerine, nüfuzlar›n› kullanarak silâh sat›c›lar›ndan komisyon almaktan dava aç›lm›ﬂt›. Angola’n›n UNESCO nezdindeki büyükelçisi Pierre Falcone ve Rus kökenli ‹srail vatandaﬂ› Arcadi Aleksandrovich Gaydamak da ayn› davada 6’ﬂar y›l hapis cezas› ald›.
2009 Global krizden en a¤›r etkilenen ülkelerden ABD ekonomisi bir y›l sonra ilk kez y›l›n üçüncü çeyre¤inde %3.5 büyüdü. Reuters haber ajans› büyümeye iliﬂkin haberi,
“ABD ekonomisi gayr-i resmi olarak son 70 y›l›n en derin ekonomik krizinden ç›kt›,” ﬂeklinde duyurdu.
2009 Rusya son 10 y›lda ilk kez bütçe aç›¤›yla karﬂ› karﬂ›ya kal›rken, Maliye Bakan› Alexei Leonidovich Kudrin yüksek fiyat› nedeniyle nakit karﬂ›l›¤› alt›n sat›ﬂ›n› düﬂündüklerini söyledi. Artan petrol ve enerji fiyatlar› sayesinde bütçesinde son 10 y›ld›r
aç›kla karﬂ›laﬂmayan Rusya’n›n 2009 y›l› bütçe aç›¤›n›n %7.7, 2010 y›l› aç›¤›n›n da
%6.8 oran›nda olmas› bekleniyor.
2009 Uçak say›s›na göre dünyan›n en büyük 5’inci havayolu ﬂirketi olan Continental Airlines, Inc., Star Alliance üyeli¤ine törenle kat›ld›. New York Newark Havaliman›’nda
361
362
KRONOLOJ‹
30 Ekim
2009
30 Ekim
2009
30 Ekim
2009
30 Ekim
2009
31 Ekim
2009
31 Ekim
2009
konuﬂan Continental Airlines, Inc. CEO’su Lawrence W. Kellner, stratejik olarak
Star Alliance’›n kendilerine bir çok avantaj sundu¤unu ve bu nedenle SkyTeam’den
ç›kt›klar›n› söyledi. Aralar›nda THY’nin yan› s›ra dünya devi Air Canada, Lufthansa,
United Airlines, Singapore Airlines gibi 25 havayolunun bulundu¤u Star Alliance’›n
çok önemli bir ortak ald›¤›na dikkat çeken Star Alliance CEO’su Jaan Albrecht,
“Continental’in bizi tercih etmesi Star Alliance’a önemli bir güç kazand›rd›. Bu sayede uçuﬂ noktam›z 952’ye, uçak filomuz da 3,500’e ulaﬂt›,” dedi.
Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ile Almanya’n›n oluﬂturdu¤u ‘P5 art› 1’ grubuyla müzakerelere oturan ‹ran, Uluslararas› Atom Enerjisi
Kurumu’nun (International Atomic Energy Agency [IAEA]) uranyum zenginleﬂtirmeyle ilgili sundu¤u anlaﬂma tasla¤›na resmi yan›t›n› verdi. Buna göre, ‹ran zenginleﬂtirdi¤i uranyumun hepsini bir kerede yurtd›ﬂ›na yollamaya yanaﬂmad›. Ama ‹ran
Cumhurbaﬂkan› Mahmoud Ahmadinejad iﬂbirli¤ine haz›r olduklar›n› söyleyip Bat›’n›n tavr›ndaki de¤iﬂikli¤i övdü. UAEK, “Yak›nda anlaﬂma umuyoruz,” aç›klamas›n› yapt›.
Japon bilgisayar üreticisi ve bilgi teknolojileri altyap› firmas› Fujitsu, üretim yapt›¤›
ülkeler aras›na Türkiye’yi de ekledi. Japonya ve Almanya’da bilgisayar üretimi yapan Fujitsu, 2008’den beri test üretimleri yapt›¤› Türkiye’yi, bölgede üretim merkezi
olarak konumlad›. Firma, geçen y›l 30,000 masaüstü bilgisayar üretti¤i Türkiye’de,
2010 y›l›nda 70-100,000 adetlik üreterek, çevre ülkelere de ihracat planl›yor.
Modern Fransa tarihinde ilk kez eski bir cumhurbaﬂkan›, ‘kamu fonlar›n› zimmetine geçirme’ suçundan yarg›lanmak üzere a¤›r ceza mahkemesine sevkedildi. Frans›z mahkemesi Chirac’›n, belediye paras›yla 21 siyasi müttefikine hayali iﬂler için maaﬂ ba¤lamakla suçland›¤› davada yarg›lanmas›na karar verdi. Chirac ayn› davada, 1995 ve 2007
y›llar›nda cumhurbaﬂkan› dokunulmazl›¤›ndan faydalanarak yarg›lanmam›ﬂt›.
Yap›salc›l›¤›n ve modern antrolopolojinin babas› say›lan ve 60 y›la yay›lan uzun kariyerinde bugün birer klasik kabul edilen Tristes tropiques [Hüzünlü Dönenceler]
(1955) ve La Pensée sauvage [Yaban Düﬂünce] (1962) gibi eserlerin yazar› Claude
Lévi-Strauss 100 yaﬂ›nda hayat›n› kaybetti. Lévi-Strauss’un özellikle ilkel ve modern
toplumlar aras›nda mitler, davran›ﬂ ve düﬂünce biçimleri bak›m›ndan ortak yap›lara
iﬂaret eden çal›ﬂmalar›, yay›mland›¤›nda büyük ilgi görmüﬂ, hatta antropolojide ç›¤›r
açm›ﬂt›. Lévi-Strauss, çal›ﬂmalar›yla ilkel kabilelere yönelik bak›ﬂ aç›s›n› sarsan düﬂünceler ortaya koymuﬂtu. Lévi-Strauss, Sorbonne’da felsefe ve hukuk okumuﬂ,
1935’te gitti¤i Brezilya’da Amazon’un derinliklerine yapt›¤› yolculuklarla ilk antropolojik gözlemlerini gerçekleﬂtirmiﬂti. ‹kinci Dünya Savaﬂ› sonras› Fransa’da çal›ﬂmalar›yla ülkenin önde gelen düﬂünürlerinden biri olmuﬂtu.
Afganistan’da A¤ustos’ta yap›lan cumhurbaﬂkanl›¤› seçimlerindeki en etkili adaylardan Abdullah Abdullah’›n, ikinci tur seçimden çekilebilece¤i bildiriliyor. Abdullah
ikinci turda usulsüzlü¤ün önlenmesi için kilit önemdeki baz› yetkililer, bakanlar ve
valilerin görevden al›nmas›n› istemiﬂti. Abdullah’›n bunun için verdi¤i süre bugün
doluyor; ancak söz konusu kiﬂiler henüz görevden al›nm›ﬂ de¤il. Abdullah’›n üst düzey dan›ﬂmanlar›ndan biri, bu koﬂullarda adaylar›n›n seçime kat›lmamas› gerekti¤ini
söyledi.
Çin’in ‘uzay teknolojisinin babas›’ olarak adland›r›lan Qian Xuesen 98 yaﬂ›nda öldü.
Çin Bilimler Akademisi ve Çin Mühendislik Akademisi’nde görev yapan Qian,
CHRONOLOGY
31 Ekim
2009
31 Ekim
2009
31 Ekim
2009
31 Ekim
2009
2 Kas›m
2009
1934’te Shanghai Jiao Tong Üniversitesi’nden (Shànghãi Jiãotõng Dàxué) mezun oldu. Qian, daha sonra ABD’de Massachusetts Institute of Technology (MIT) ile California Institute of Technology’de (Caltech) e¤itim gördü ve havac›l›k ile matematik
dallar›ndaki doktoras›n› 1939 y›l›nda tamamlad›. Qian, 36 yaﬂ›nda Massachusetts Institute of Technology’de profesör oldu. McCarthycili¤in kol gezdi¤i 1950’li y›llarda
komünist oldu¤u ve Amerikan devletine ait s›rlar› çald›¤› gerekçesiyle 5 y›l FBI denetiminde ev hapsine mahkûm edildi. Haziran 1955’te Çin ile ABD aras›nda yap›lan
görüﬂmeler sonunda serbest b›rak›larak Çin’e döndü.
Demokrat Parti (DP) ve Anavatan Partisi’nin (ANAP) bütünleﬂme kongresinde, iki
parti DP çat›s› alt›nda birleﬂti. Anavatan Partisi’nin 10. Ola¤an Büyük Kongresi2nde
yap›lan gizli oylamada, partinin tüzel kiﬂili¤inin feshedilerek DP çat›s› alt›nda birleﬂme karar› ç›kt›. Al›nan bu karar, ayn› salonda çal›ﬂmalar›n› sürdüren DP’nin 6. Ola¤anüstü Kongresi’nde delegelerin oyuna sunuldu. Yap›lan iﬂari oylamada, 20 May›s
1983 tarihinde kurulan ANAP’›n, Demokrat Parti ile birleﬂmesi amac›yla tüzel kiﬂili¤inin sona ermesine, bu birleﬂme nedeniyle partinin kanunlar gere¤ince edindi¤i
mal varl›¤›n› oluﬂturan taﬂ›n›r-taﬂ›nmaz mallar, haklar, alacaklar ve borçlar ile kamu
ve özel hukuk kiﬂileri, gerçek kiﬂiler ve mahkemeler nezdinde, üyelik formlar› ve
bunlarla ilgili her tür evraktaki yetkiler ve yükümlülüklerin, bütün sonuçlar›yla birlikte Demokrat Parti ile ‘Demokrat Parti’ ad› alt›nda birleﬂmesi kabul edildi.
‹ﬂgal sonras› Irak’la hem ekonomik hem siyasi iliﬂkilerini canland›rmak isteyen Türkiye, Irak’›n Basra ve Musul kentlerinde baﬂkonsolosluk açt›. D›ﬂiﬂleri Bakan› Ahmet
Davuto¤lu ile Sanayi ve Ticaret Bakan› Zafer Ça¤layan’› Erbil’de a¤›rlayan Massoud Barzani Türk hükümetinin demokratik aç›l›m›na tam destek verip “Türkiye ile iﬂbirli¤i içindeyiz,” dedi. Davuto¤lu, Barzani ile görüﬂmesi sonras›, “Ortak gelecek vizyonumuzda terör yok,” dedi. Barzani’nin “Bir y›lda yapt›¤›n›z› yüz y›lda kimse yapamad›,” diye övdü¤ü Davuto¤lu, AB tarz› birleﬂme önerdi.
Mexico Kuzey Meksika’n›n kuzeyindeki bir çiftlikte tar›m iﬂçilerini örgütleyen
önemli bir sendika lideri—Margarito Montes—ile birlikte toplam 15 kiﬂinin mermiyle delik-deﬂik edilmiﬂ cesetleri bulundu. Katliam› uyuﬂturucu çetelerinin iﬂledi¤i tahmin ediliyor. 2006 y›l›ndan bu yana, uyuﬂturucu çetelerine karﬂ› aç›lan savaﬂta
15,000’den fazla kiﬂi öldürüldü.
Petkim Genel Müdürü Kenan Yavuz, ‹ran devlet ﬂirketi National Petrochemical
Company (NPC) ﬂirketiyle ortak yat›r›m konusunda fizibilite yapmak üzere çal›ﬂma
baﬂlatt›klar›n›, bölgede do¤al kaynaklar› bulunan baﬂka ülkelerde de görüﬂmelerinin
devam etti¤ini söyledi.
Afganistan’da 7 Kas›m Cumartesi günü yap›lmas› planlanan baﬂkanl›k seçimlerinin
ikinci turu, iki adaydan Kuzey ‹ttifak›’na yak›n Abdullah Abdullah’›n seçimlerden
çekilmesi üzerine iptal edildi. ‹kinci turda Abdullah ve Karzai’nin karﬂ› karﬂ›ya gelmesi beklenirken Abdullah, baﬂkan› ve üyeleri Karzai taraf›ndan atanan Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu üyelerinin Karzai’ye çal›ﬂt›¤›n›, bu kiﬂilerin görevden al›nmas› ve
yerlerine tarafs›z isimlerin atanmas› durumunda seçimlere devam edebilece¤ini aç›klad›. Talepleri yerine getirilmeyen Abdullah 1 Kas›m günü seçimlerden çekildi¤ini
aç›klay›nca, seçim kurulu ikinci turun iptal edildi¤ini ilan ederek, Karzai’yi yeni ve
meﬂru cumhurbaﬂkan› olarak ilan etti. Siyasi bir kriz riskiyle karﬂ› karﬂ›ya olan Afga-
363
364
KRONOLOJ‹
2 Kas›m
2009
3 Kas›m
2009
4 Kas›m
2009
5 Kas›m
2009
5 Kas›m
2009
nistan’a bir ziyaret gerçekleﬂtiren Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) Genel Sekreteri Ban Kimoon da, bu durum üzerine yapt›¤› aç›klamada Ba¤›ms›z Seçim Komisyonu karar›n›
memnuniyetle karﬂ›lad›¤›n› söylerek Karzai’yi kutlad›.
Arjantin’in 1976-1983 diktatörlük döneminin son askeri lideri Reynaldo Benito Bignone’nin, adam kaç›rma, iﬂkence ve toplama kamp›ndaki 56 kiﬂinin öldürülmesi suçlar›ndan yarg›lanmas›na baﬂland›. Bignone ile birlikte generaller Santiago Omar Riveros, Eugenio Guañabens Perelló ve Fernando Exequiel Verplaetsen ile eski albaylar Jorge Osvaldo García, Carlos Alberto Tepedino ve Carlos Alberto Tepedino da
ayn› suçlardan yarg›lan›yor. Generallerin 25 y›l hapsi istendi. Ayr›ca eski polis memuru German Montenegro da yarg›lananlar aras›nda bulunuyor. Polis memuru Montenegro hakk›nda da 2 ila 20 y›l aras›nda de¤iﬂen hapis cezas› talep edildi. Resmi raporlara göre, Arjantin’deki ‘Kirli Savaﬂ’ döneminde 11,000’den fazla kiﬂi öldü ya da
kayboldu. ‹nsan haklar› gruplar› ise bu say›s›n›n 30,000 oldu¤unu belirtiyor.
‹stanbul Zeytinburnu’ndaki bir iﬂ merkezinde 2008’de meydana gelen ve 21 kiﬂinin
ölümü, 116 kiﬂinin yaralanmas›yla sonuçlanan patlamaya iliﬂkin iddianamede 8 kiﬂinin cezaland›r›lmas› istendi.
Arjantin’de, askeri yönetimin son lideri ve beﬂ di¤er eski generalin yarg›land›klar› dava baﬂlad›. Ülkede 1976-1983 y›llar› aras›nda askeri yönetimin baz› vatandaﬂlar›na ve
solcu gerillalara karﬂ› yürüttü¤ü mücadeleye ‘Kirli Savaﬂ’ ad› verilmiﬂti. ‘Kirli Savaﬂ’
kapsam›nda binlerce kiﬂinin öldürüldü¤ü ya da kayboldu¤u, 60,000 kiﬂiye de iﬂkence yap›ld›¤› iddia ediliyor. Arjantin’de o dönem, askeri yönetimin son lideri Reynaldo Benito Bignone idi. Halen ev hapsinde bulunan Bignone, Arjantin’deki diktatörlük döneminin son 4 askeri liderinden sonuncusu oldu. Bignone devlet baﬂkanl›¤› görevini, 1983’te diktatörlü¤ün sona ermesinden sonra yap›lan ilk demokratik seçimleri kazanan Raúl Ricardo Alfonsín’e devretmiﬂti. Bignone ile birlikte, 5 di¤er eski generalin yarg›land›klar› dava, baﬂkent Buenos Aires’te baﬂlad›. Bignone ve 5 eski general geçmiﬂte adam kaç›rmak, iﬂkence yapmak ve 1970’li y›llar›n sonunda askeri yönetim karﬂ›t› 56 muhalifin öldürülmesine kar›ﬂmakla suçland›lar. Cumhurbaﬂkan›
Cristina Elizabet Fernández de Kirchner, binlerce kiﬂinin öldürülmelerinden ya da
kaybolmalar›ndan sorumlu kiﬂilerin, yarg›ç karﬂ›s›na ç›kar›lmalar›n›n, öncelikleri
aras›nda oldu¤unu ilan etti.
Güney Afrikal› Yarg›ç Richard Goldstone önderli¤indeki komisyonun bulgular›na
dayanarak haz›rlanan Genel Kurul yasa tasar›s›, ‹srailli ve Filistinli kuvvetlerinin savaﬂ suçlar› ve insanl›¤a ayk›r› suçlar iﬂledi¤iyle sonuçlanm›ﬂ ve büyük ço¤unluk taraf›ndan kabul edilmiﬂtir: 114 devlet lehte, 18 devlet aleyhte oy kullanm›ﬂ, 44’ü ise
çekimser kalm›ﬂt›r. Rusya çekimser kal›rken, ABD ve 7 Avrupa Birli¤i (AB) üyesi
ülke aleyhte oy kullanm›ﬂt›r. Oylama ertesi, Uluslararas› Af Örgütü’nün (Amnesty
International) New York’taki Birleﬂmiﬂ Milletler Ofisi Baﬂkan› Yvonne Terlingen bir
aç›klama yaparak, ABD, Çek Cumhuriyeti, Almanya, Macaristan, ‹talya, Hollanda,
Polonya ve Slovakya’n›n yasa tasar›s›na karﬂ›t oy kullanmas›ndan ve bu çat›ﬂmadaki
cinsel taciz kurbanlar› için önemli olan mali sorumluluk, adalet ve insan haklar› gere¤ini desteklememesinden derin üzüntü duyduklar›n› söylemiﬂtir.
Tunceli’yi 19 y›l aradan sonra ziyaret eden ilk cumhurbaﬂkan› olan Abdullah Gül,
“Her vatandaﬂ›m›z bu ülkenin birinci s›n›f vatandaﬂ›d›r,” dedi. Gül, Tunceli’ne yap-
CHRONOLOGY
10 Kas›m
10 Kas›m
10 Kas›m
t›¤› ziyarette bir cemevini de ziyaret etti. Gül, bu ziyaretiyle Atatürk’ten sonra bir cemevini ziyaret eden ilk cumhurbaﬂkan› olarak tarihe geçti.
2009 Adalet Bakanl›¤›, Sincan 1. A¤›r Ceza Mahkemesi Baﬂkan› Osman Kaçmaz ile Yarg›tay Cumhuriyet Savc›s› Ömer Faruk Emina¤ao¤lu hakk›nda yürütülen adli ve disiplin soruﬂturmalar›n› tamamlad›. Her iki ismin meslekten ihrac› istenirken, Kaçmaz
hakk›nda 4, Emina¤ao¤lu hakk›nda da 3 ayr› suçtan dava aç›lmas› talep edildi. Sincan 1. A¤›r Ceza Mahkemesi Baﬂkan› Osman Kaçmaz, Anayasa’ya ayk›r› ﬂekilde
Cumhurbaﬂkan› Abdullah Gül’e ‘Kay›p Trilyon Davas›’nda yarg›lama yolu açma giriﬂiminde bulunan karar›yla gündeme gelmiﬂti. Kaçmaz, en son YARSAV Baﬂkan›
Ömer Faruk Emina¤ao¤lu’nun iddialar› üzerine Telekomünikasyon ‹letiﬂim Baﬂkanl›¤›’nda soruﬂturman›n gizlili¤ini ihlal edici nitelikte bilirkiﬂi incelemesi yapt›rtm›ﬂt›.
Kaçmaz hakk›nda ‘hürriyeti tahdit, evrakta sahtecilik, izinli, raporlu veya sevkli olmad›¤› halde görev yerini terk etmek, tavassut sonucu karar vermek ve görevini tarafs›z yapamayaca¤›’ iddialar›yla soruﬂturma yürütülüyordu. Kaçmaz’a ‘davran›ﬂlar›yla görevini do¤ru ve tarafs›z yapamayaca¤› kanaati uyand›rd›¤›, adli yarg› adalet
komisyonu ve a¤›r ceza mahkemesi baﬂkan› s›fatlar›na yak›ﬂmayacak hareket ve iliﬂkilere girdi¤i, mesle¤in ﬂeref ve nüfuzu ile ﬂahsi onur ve sayg›nl›¤›n› yitirdi¤i’ suçlamas› yöneltiliyor. Ayn› zamanda YARSAV Baﬂkan› olan Emina¤ao¤lu’yla ilgili suçlamalar ise ﬂöyle s›raland›: “Ergenekon soruﬂturmas›nda hakim ve savc›lar› hukuka
ayk›r› ﬂekilde etkilemeye teﬂebbüs, soruﬂturman›n gizlili¤ini ihlal ve Yarg›tay binas›nda kanuna ayk›r› aç›klama yapmak.” Bakanl›¤›n talebine Hakimler ve Savc›lar
Yüksek Kurulu (HSYK) karar verecek. HSYK’n›n ihraç iste¤ini onaylamas› halinde
Kaçmaz ve Emina¤ao¤lu avukatl›k dahi yapamayacak.
2009 Baﬂbakan Recep Tayyip Erdo¤an “domuz gribi aﬂ›s› olmay› düﬂünmedi¤ini',” söyledi. Bunun üzerine aﬂ›lar›n güvenilir olmad›¤›na iliﬂkin tart›ﬂmalar yap›ld›.
2009 TBMM Genel Kurulunda, Kürt sorunu eksenli ‘Demokratik Aç›l›m’ konulu görüﬂmeler s›ras›nda, CHP ad›na söz alan Genel Baﬂkan Yard›mc›s› Onur Öymen, “Atatürk’ün ölüm y›ldönümünde yap›lan iﬂ, asl›nda maalesef, Türkiye için üzüntü vericidir, ibret verecidir ve çok hazindir. Atatürk ﬁeyh Sait’le müzakere mi etti? Dersim ‹syan›’n› yapanlarla müzakere mi etti? Onlar›n sözcüleriyle, temsilcileriyle masaya m›
oturdu? Bunlar›n hiçbirini yapmad› arkadaﬂlar. Yabanc› ülkelerin istihbarat›ndan m›
yararland›? Hay›r. Türkiye’nin istihbarat›ndan yararland› ve k›sa bir sürede bütün terör örgütlerini dize getirdi. De¤erli arkadaﬂlar›m ‘Analar a¤lamas›n,’ diyorlar. Maalesef, bu ülkenin analar› çok a¤lad›. Çok ﬂehit verdik. Tarihimiz boyunca çok ﬂehit verdik. Çanakkale Savaﬂ›’nda 200,000 ﬂehidimiz var. Hepsinin anas› a¤lad›. Bir kiﬂi ç›k›p da ‘Analar a¤lamas›n. Biz bu savaﬂtan vazgeçelim,’ demedi. Kurtuluﬂ Savaﬂ›’nda
analar a¤lamad› m›? Kimse ç›k›p da ‘Analar a¤lamas›n. Biz ﬂu Yunanl›larla anlaﬂal›m,’ dedi mi? ﬁeyh Sait ‹syan›’nda analar a¤lamad› m›? Dersim ‹syan›’nda analar a¤lamad› m›? K›br›s’ta analar a¤lamad› m›? Bir tek kiﬂi Türkiye’de ç›k›p da ‘Analar a¤lamas›n diye, bu mücadeleyi durdural›m,’ dedi mi? Dünyada diyen var m›? Amerika’da bir saat içinde 3,000 kiﬂiyi öldürdü teröristler. Bir Amerikal› devlet adam› ç›k›p da ‘Aman, analar a¤lamas›n. ﬁu teröristlerle bir uzlaﬂal›m,’ dedi mi? ‹lk siz diyorsunuz. Niçin? Çünkü, terörle mücadele cesaretiniz yok. Sizden önceki bütün hükûmetlerin gösterdi¤i cesareti siz gösteremiyorsunuz,” dedi.
365
366
KRONOLOJ‹
12 Kas›m
12 Kas›m
12 Kas›m
12 Kas›m
12 Kas›m
12 Kas›m
2009 ‘‹rticayla Mücadele Eylem Plan›’ baﬂl›kl› belgede ›slak imzas› bulundu¤u öne sürülen ve ç›kar›ld›¤› mahkemece tutuklanan Deniz Kurmay Albay Dursun Çiçek, ‘delil
durumu,’ ‘kaçma ﬂüphesinin bulunmamas›’ ve ‘sabit ikametgah sahibi olmas›’ gerekçeleriyle ikinci kez tahliye edildi.
2009 AKP ‹stanbul Milletvekili Reha Çamuro¤lu, Öymen’in konuﬂmas›n› “tahrik edici ve
geçmiﬂin yaralar›n›n tazeleme gayreti” olarak nitelendirdi. CHP’li Öymen’in Dersim
ile ilgili sözlerini hayretler içinde izledi¤ini ve bu mant›¤›n çok tehlikeli oldu¤unu
söyleyen Çamuro¤lu, “Bu mant›kla Diyarbak›r’› uçaklarla bombalamak gerekiyor,”
dedi. Çamuro¤lu, aralar›nda CHP lideri Baykal ile Tuncelili olan Genel Baﬂkanvekili K›l›çdaro¤lu’nun da bulundu¤u CHP’lilerin konuﬂmas›nda Dersim örne¤ini veren
Öymen’i alk›ﬂlamas›n› ise, “Demek ki onlar›n mant›¤›nda bu var. Ak›l ile izah etmek
mümkün de¤il. Bunlara kal›rsa ülkenin yar›s›n› bombalamak laz›m,” diye de¤erlendirdi.
2009 Ankara-Eskiﬂehir seferini yapan ‘Yüksek H›zl› Tren’in (YHT) lokomotifiyle beraber
3 vagonu Eskiﬂehir merkeze ba¤l› Hasanbey köyü yak›nlar›nda raydan ç›kt›. Kazada
ölen ya da yaralanan olmad›¤› belirtildi. Ulaﬂt›rma Bakan› Binali Y›ld›r›m, konuyla
ilgili olarak, “H›zl› hattan normal hata geçerken 1-2 vagon raydan ç›kt›. Ciddi bir konu de¤il,” aç›klamas›n› yapt›.
2009 CHP Genel Baﬂkan Yard›mc›s› Onur Öymen’in ‘Demokratik Aç›l›m’ sürecini eleﬂtirirken Dersim ‹syan›’n›n bast›r›lma ﬂeklini övmesine Tuncelilerden büyük tepki geldi. Tunceliler, Dersim’de yaﬂanan›n ‘katliam’ oldu¤unu ifade ederek, Öymen’in bunu bir zafer olarak anlatt›¤›n› ifade ettiler. Tunceliler önümüzdeki günlerde CHP Genel Merkezi’nin önüne siyah çelenk koyacaklar. Öymen, demokratik aç›l›m yap›lmas›n› eleﬂtirerek, daha önce de isyanlar›n yaﬂand›¤›n› ve bunlar›n nas›l sona erdirildi¤ini hat›rlatm›ﬂt›.
2009 ‹nsan Haklar› Derne¤i (‹HD) Tunceli temsilcisi Bar›ﬂ Y›ld›r›m, “Türkiye Cumhuriyeti devleti Dersim 1937-1938 sürecinden ötürü Dersim halk›ndan, katledilenlerin yak›nlar›ndan, insanl›ktan özür dileyece¤i yerde, muhalefet partisi sözcüsü Dersim’deki olay› ‘isyan,’ Dersim’deki insanlar› ‘terörist’ olarak görüyor. Bu suç teﬂkil eder. Bu
halk› dil, din, ›rk olarak gözeterek kin ve düﬂmanl›¤a tahrik etmektir. Biz Onur Öymen hakk›nda suç duyurusunda bulunaca¤›z. Bizler devlet ve CHP’nin Dersimlilerden özür dilemesini bekliyoruz. E¤er ortada bir ‘terörist’ var ise ‘terörist’ Onur Öymen’dir ve ona karﬂ› mücadele edilmelidir,” dedi. ‹stanbul Ba¤›ms›z Milletvekili
Ufuk Uras da, yapt›¤› aç›klamada ﬂöyle dedi: “Öymen’i Tunceli’ye davet ediyorum.
Gelsin ve halk›n karﬂ›s›na ç›k›p Meclis’te söylediklerini tekrar etsin. Halkla yüzleﬂsin. Piyasada Dersim’le ilgili kitaplarda yaz›lanlar yetmiyorsa, Genelkurmay arﬂivleri aç›ls›n; Öymen ve arkadaﬂlar› bu arﬂivlerdeki bilgileri toplumla paylaﬂs›nlar. Türkiye, yeni gerginlikleri, çat›ﬂmalar›, insanlar›n daha fazla ölmesini kald›rabilecek durumda de¤ildir. Bir CHP yöneticisi olarak Onur Öymen’in bu bilinçle ve sorumlulukla hareket etmesi beklenir.”
2009 Tunceli Sanayi Ticaret Odas› (TSTO) Baﬂkan› Yusuf Cengiz, “Bu ilin hem ekonomik
hem sosyal anlamda sorunlar› var. CHP’nin üst düzey yetkilisi Onur Öymen, 70 y›l
önce uygulanan bir yöntemi tekrar Türkiye kamuoyuna sundu. Bu il, sosyal demokrat olarak kendini lanse eden bir partiye oy verdi. Maalesef bu CHP ve MHP’nin po-
CHRONOLOGY
13 Kas›m
2009
13 Kas›m
2009
13 Kas›m
2009
14 Kas›m
2009
14 Kas›m
2009
litikalar›n›n sonucudur. Çözüm olarak ise katliam ve savaﬂ› gündeme getirmiﬂtir; savaﬂ k›ﬂk›rt›c›l›¤› yapm›ﬂt›r,” dedi.
Diyarbak›r’da 43 sivil toplum kuruluﬂu, CHP Genel Baﬂkan Yard›mc›s› Onur Öymen’in ‘Demokratik Aç›l›m’ konusunda TBMM’de yap›lan ön görüﬂmelerdeki ‘Dersim ‹syan›’ sözlerine tepki gösterdi. Diyarbak›r Demokrasi Platformu’ndan Harika
Peker, sendika, dernek ve odalar›n aralar›nda bulundu¤u 43 sivil toplum kuruluﬂu ad›na Tüm-Bel Sen Diyarbak›r ﬁubesi’nde düzenlenen bas›n toplant›s›nda, Öymen’in
aç›klamas›n›n Meclis tarihine ‘kara bir leke’ olarak geçti¤ini iddia etti.
Radyo ve televizyonlar›n farkl› dil ve lehçedeki yay›nlar›nda süre s›n›rlamas›n› kald›ran yönetmelik Resmi Gazete’de yay›mland›. ‘Türk Vatandaﬂlar›n›n Günlük Yaﬂamlar›nda Geleneksel Olarak Kulland›klar› Farkl› Dil ve Lehçelerde Yap›lacak Radyo ve Televizyon Yay›nlar› Hakk›nda Yönetmelik’ ile TRT d›ﬂ›ndaki radyo ve televizyon kuruluﬂlar›n›n farkl› dil ve lehçelerdeki yay›nlar›na iliﬂkin usul ve esaslar yeniden düzenlendi. Bu konuda 25 Ocak 2004 tarihinde yay›mlanan ve yay›nlara baz›
s›n›rlay›c› düzenlemeler getiren yönetmelik ise yürürlükten kald›r›ld›.
Yarg›tay Baﬂkan› Hasan Gerçeker, Denizli Barosu taraf›ndan Pamukkale Üniversitesi’nde düzenlenen ‘Türk Borçlar Kanunu’nun Getirdi¤i Yenilikler’ konulu konferans
öncesi telefon dinlemeleriyle ilgili bas›n mensuplar›n›n sorular›n› yan›tlad›. Gerçeker, Yarg›tay’›n bundan sonra izleyece¤i süreç ile ilgili bir soruya, “Bunlar› ayak üstü anlatmak kolay de¤il. Bu telefon dinlemeleri art›k toplumda bir paranoya ve korku yaratt›. Herkeste ‘Telefonum dinleniyor,’ korkusu var. Bu da güzel bir ﬂey de¤il.
Bu kiﬂilik haklar› ve özgürlükleri zedeleyici bir durum olarak ortaya ç›k›yor. Bunlar›n belli ölçüde düzelmesi laz›m,” diye konuﬂtu
‘Dersim Katliam›’n› savunan CHP’li Onur Öymen’in amcas› H›fz›rrahman Raﬂit Öymen’in de, 1935 Tunceli Kanunu’nu onayland›¤› ve katliam›n yaﬂand›¤› dönemde
Meclis’teki mebuslardan biri oldu¤u ortaya ç›kt›. Sosyolog ‹smail Beﬂikçi’nin Tunceli Kanunu (1935) ve Dersim Jenosidi adl› kitab›nda, kanunun ç›kt›¤› ve katliam›n yaﬂand›¤› dönemde yaﬂananlara destek veren milletvekili akademisyenlerin listesinin
yer ald›¤› ‘TBMM'deki Profesörler’ baﬂl›kl› bölümde yer alan 57 kiﬂiden biri de Onur
Öymen’in amcas› H›fz›rrahman Raﬂit Öymen. Bu çarp›c› gerçe¤i ortaya ç›karan Beﬂikçi, Öymen’in soyk›r›m› bu kadar rahat ﬂekilde savunabilmesinin nedenini resmi
ideolojide aramak gerekti¤ini belirtti. Beﬂikçi, bu kadar çok say›da ‘bilim adam›’n›n
böyle bir vahﬂete nas›l izin verdikleri konusunu da kitab›nda ﬂöyle yorumluyor: “Görüldü¤ü gibi, ﬂeften baﬂka kimse yoktur. Uzun unvanl› bu ulemay› gerek toptan, gerekse teker teker yaratan da odur. O halde tap›lacak tek unsur ﬂeftir. ‹badet ona karﬂ›
yap›l›r. ‹ﬂte biz diyoruz ki, böylesine ‘bilgin’lerin, ‘hukukçu’lar›n, ‘ilim heyetleri’nin,
Hitler’in, Mussolini’nin profesörlerinden, Franco’nun dan›ﬂmanlar›ndan, Salazar’›n
hukukçular›ndan hiçbir fark› yoktur. Hatta Türkiye’dekiler Çankaya’n›n sazl›-sözlü
ve içkili sofralar›nda ‘ilim’ tedris ederlerken kiﬂiliklerini o kadar kaybetmiﬂlerdir ki,
ne derece sömürgeci ve ›rkç› ve faﬂist zihniyetli olduklar›n›n fark›na bile varamam›ﬂlard›r.”
Yarg›çlar ve Savc›lar Birli¤i YARSAV 2’nci Ola¤an Genel Kurulu, Türkiye Barolar
Birli¤i Konferans Salonu’nda yap›ld›. Seçimde, YARSAV’›n 13 kiﬂilik yönetim kurulu asil üyeleri ile 5 kiﬂilik denetim kurulu asil üyeleri ve yedek üyelerinin seçimi ta-
367
368
KRONOLOJ‹
15 Kas›m
2009
15 Kas›m
2009
16 Kas›m
2009
16 Kas›m
2009
mamland›. Yap›lan seçimde 441 delege oy kulland›, 3 delegenin oyu geçersiz say›ld›. YARSAV Baﬂkan› Ömer Faruk Emina¤ao¤lu geçerli oylar›n 195’ini alarak liste
d›ﬂ› kald›. Listeye sonradan eklenen Ayd›n Tezcan da 247 oyla liste d›ﬂ›nda b›rak›ld›. YARSAV Yönetim Kurulu üyeleri ﬂu isimlerden oluﬂtu: Nuh Hüseyin Köse, Remzi Özdemir, Kaz›m Da¤deviren, Eray Kar›nca, Gürsel Özkan, Mehmet Ruﬂen Gültekin, Emine Ülker Tarhan, Leyla Köksal, Fetih Say›n, Muhammet Önder Tekin, Murat Arslan, Ali R›za Ayd›n ve Hasan Akgedik. YARSAV’da yap›lan seçimlerde Ömer
Faruk Emina¤ao¤lu’nun, Yönetim Kurulu’na girememesinden sonra ortal›k kar›ﬂt›.
Gün boyu YARSAV 2’nci Ola¤an Genel Kurulu’nu izleyen gazeteciler d›ﬂar› ç›kart›ld›. Emina¤ao¤lu ve ekibinin 1-2 ismi istifa ettirmeye çal›ﬂarak seçimleri yenilemeye çal›ﬂt›¤› ö¤renildi. YARSAV Divan Kurulu ise seçim yap›ld›ktan sonra istifalar›n
mümkün olmad›¤›n› belirtti.
2008’de ba¤›ms›zl›¤›na kavuﬂan Kosova’da ilk kez yerel seçimler yap›ld›. Seçimlere
kat›l›m %45 civar›nda oldu. Bölgede yaﬂayan yaklaﬂ›k 120,000 civar›ndaki S›rptan
çok az› oy kulland›. 74 partinin kat›ld›¤› seçimde, 36 belediyenin üçte ikisini alan Kosova Baﬂbakan› Hashim Thaçi’nin liderli¤indeki Kosova Demokratik Partisi (Partia
Demokratike e Kosovës [PDK]) adaylar› birinci oldu.
Kemal K›l›çdaro¤lu, Onur Öymen’i istifaya ça¤›rd›. CHP Grup Baﬂkanvekili K›l›çdaro¤lu, CHP Genel Baﬂkan Yard›mc›s› Öymen’in 10 Kas›m’da TBMM’de yapt›¤›
konuﬂmadaki Dersim ‹syan›’yla ilgili sözlerini de¤erlendirirken, “Yara kanam›ﬂt›r.
Bu süreçte yap›lmas› gereken, tepkileri dikkate almakt›r. Tepkileri dikkate almas› gereken say›n Onur Öymen’dir ve gere¤ini yapmak zorundad›r. Gere¤ini yapt›¤› zaman
hem CHP’yi, hem CHP’deki parlamenterleri ve CHP’lileri rahatlatm›ﬂ olacakt›r,” dedi. K›l›çdaro¤lu, “ﬁunun alt›n› özenle çizmek isterim. Dersim co¤rafyas›nda yaﬂanan
olay, bir insanl›k dram›d›r. Bu bölgede yaﬂayan insanlar, o dönemin ac›lar›n›, o dönemin kaybolan hayatlar›n›, o dönemin a¤›tlar›n› dinleyerek, bugünlere geldiler. O
dönemde yap›lan çok ciddi, insanl›kla ba¤daﬂmayan olaylar oldu. Ama bu olaylarla,
günümüzde terör örgütüyle mücadelenin bir unsuru, benzeriymiﬂ gibi ifade etmenin
do¤ru olmad›¤›n› ifade etmek istiyorum,” dedi.
Domuz Gribi’ne karﬂ› koruyucu bir önlem olarak yap›lmaya baﬂlanan aﬂ› uygulamas›n›n 2’nci aﬂamas›, tüm yaﬂ gruplar›ndaki kronik hastal›¤› olanlarla 6 ay-5 yaﬂ aras›
çocuklar› kapsayacak ﬂekilde baﬂlad›.
Genelkurmay Baﬂkanl›¤›’ndan yap›lan aç›klamada, Genelkurmay Adli Müﬂavirli¤i
taraf›ndan haz›rland›¤› iddia edilen belgenin sahte oldu¤u bildirildi. Aç›klamada, “‹ddia edilen 3. ihbar mektubunun 15 Kas›m 2009 günü medyada yer almaya baﬂlamas›n›n tesadüf olmad›¤› ve zamanlamas›n›n da oldukça düﬂündürücü oldu¤u ortadad›r,” denildi. Genelkurmay Baﬂkanl›¤›’n›n internet sitesinde yer alan aç›klamada, “17
Kas›m 2009 günü bir gazetede yer alan ve bu konularla iliﬂki kurulmaya çal›ﬂ›lan Genelkurmay Adli Müﬂavirli¤i taraf›ndan haz›rland›¤› iddia edilen belge ise sahtedir.
Söz konusu bilgi notu, ‹stanbul Cumhuriyet Baﬂsavc›l›¤›’nca yap›lan soruﬂturma do¤rultusunda baz› ﬂüphelilerde ele geçirildi¤i belirtilerek, 8 Nisan 2009 tarihinde Genelkurmay Baﬂkanl›¤›’na incelenmek üzere gönderilen belgeler aras›ndad›r. Yap›lan inceleme neticesinde, ilgili savc›l›¤a 1 May›s 2009 tarihinde ‘Kay›tlar›m›zda böyle bir
belgeye rastlanmam›ﬂt›r. Askeri yaz›m teknikleri ve isimler kullan›larak kurgulanm›ﬂ
CHRONOLOGY
16 Kas›m
2009
17 Kas›m
2009
17 Kas›m
2009
18 Kas›m
2009
19 Kas›m
2009
19 Kas›m
2009
20 Kas›m
2009
20 Kas›m
2009
sahte bir belgedir,’ ibaresiyle cevap verilmiﬂtir. Sahte belgeyi, kas›tl› olarak gerçek
gibi sunan, gazete hakk›nda suç duyurusunda bulunulmuﬂtur,” denildi.
Metris Cezaevi’nde ‘iﬂkence ve kötü muamele’ sonucu öldü¤ü öne sürülen Engin Çeber ile ilgili disiplin soruﬂturmas› çerçevesinde, 8 infaz koruma memurunun devlet
memurlu¤undan ç›kar›lmas›, 4 yönetici ile 41 infaz koruma memuru hakk›nda ise k›nama cezas› verilmesi istendi.
Abdullah Öcalan’›n hükümlü bulundu¤u ‹mral› adas›ndaki yeni cezaevine, Mudanya’dan dördü PKK, biri de T‹KKO üyesi olan 5 mahkum sevkedildi. Mahkumlar sabah saat 05:00 s›ralar›nda Mudanya’dan ‹mral›’ya askeri feribotla gönderildi. Adalet
Bakan› Sadullah Ergin uygulaman›n amac›n›n Türkiye’ye yönelik haks›z eleﬂtirileri
önlemek oldu¤unu söyledi. MHP Baﬂkan› Devlet Bahçeli, “Bu, Adalet ve Kalk›nma
Partisi’nin (AKP) ve onun baﬂbakan› ve hükümetinin uzun zamand›r düﬂündü¤ü, Avrupa Birli¤i (AB) sürecinin bir dayatmas› olarak yerine getirmeye mecbur kald›klar›
bir haldir. Bana göre bir zavall›l›kt›r,” ﬂeklinde konuﬂtu. DTP Genel Baﬂkan› Ahmet
Türk ise yap›lan uygulamay› olumlu karﬂ›lad›klar›n› ifade ederek, “12 y›ldan beri bu
tecrit anlay›ﬂ›n›n k›r›lmas› gerekiyordu. Baﬂ›ndan beri karﬂ› ç›k›yorduk. ﬁu anda farkl› bir yaklaﬂ›m biçimi var. Olumlu karﬂ›l›yoruz,” dedi.
YARSAV Genel Kurulu’nda yap›lan seçimde Ömer Faruk Emina¤ao¤lu’nun yerine
Yarg›tay 4. Ceza Dairesi Tetkik Hakimi Emine Ülker Tarhan seçildi. Tarhan 13 üyenin tüm oylar›n› alarak oybirli¤iyle baﬂkan oldu.
‘Ergenekon’ soruﬂturmas› kapsam›nda ‹stanbul, Poyrazköy’deki kaz›larda ç›kar›lan
mühimmata iliﬂkin Adliye’ye getirilen 2 askeri personel serbest b›rak›ld›.
Avrupa Birli¤i’ne (AB) bir baﬂkan, bir de d›ﬂiﬂleri bakan› seçildi. Brüksel’de yap›lan
zirvede 27 AB ülkesinin liderleri taraf›ndan ikibuçuk y›ll›¤›na Avrupa Konseyi Baﬂkanl›¤›’na Belçika Baﬂbakan› Herman van Rompuy ve D›ﬂiﬂleri Yüksek Temsilcili¤i’ne ‹ngiliz Barones Catherine Ashton seçildi. Görevine 1 Aral›k’a baﬂlayacak olan
Van Rompuy’un seçilmesinde, AB liderlerinin güçlü, karizmatik ve üye ülke liderlerini gölgeleme potansiyeli olan bir isim yerine düﬂük profilli, ancak uzlaﬂ› ustas› bir
ismi tercih etmeleri etkili oldu. Kiﬂisel olarak Türkiye’nin üyeli¤ine s›cak bakmayan
Van Rompuy, zirve s›ras›nda AB’nin bu konudaki politikalar›na sad›k kalaca¤› yönünde garanti verdi.
Taraf gazetesi manﬂetten verdi¤i haberde “Deniz Kuvvetleri Komutanl›¤›’ndaki cunta AKP’yi bitirmek amac›yla gayr-i müslimlere yönelik sald›r›lar planlad›,” iddias›nda bulundu. Habere göre, ‘Kafes’ ad› verilen bu plan ‘Poyrazköy Soruﬂturmas›’ ile
ortaya ç›kt›. Konuyla ilgili aç›klama Genelkurmay’dan de¤il Baﬂbakanl›k’tan geldi.
Baﬂbakanl›k, ‘Kafes Eylem Plan›’ iddialar›yla ilgili soruﬂturman›n, ilgili yarg› makamlar› taraf›ndan sürdürüldü¤ünü bildirdi. Baﬂbakanl›k aç›klamas›nda, “Soruﬂturmaya iliﬂkin bilgilerin bas›nda yer almas›, soruﬂturman›n gizlili¤i ve masumiyet karinesinin aç›kça ihlalidir,” denildi.
‘Ergenekon’ soruﬂturmas› kapsam›nda ‹stanbul, Poyrazköy’deki kaz›larda ç›kar›lan
mühimmata iliﬂkin Adliye’ye getirilen 5 askeri personel daha serbest b›rak›ld›.
Diyarbak›r Cumhuriyet Baﬂsavc›l›¤›, aralar›nda DTP Genel Baﬂkan Yard›mc›s› Emine Ayna’n›n da bulundu¤u DTP’li 7 milletvekilinin dokunulmazl›¤›n›n kald›r›lmas›
için fezleke haz›rlad›. Fezlekenin ‘Terörle Mücadele Kanunu’nun (TMK) ‘Terör ör-
369
370
KRONOLOJ‹
20 Kas›m
2009
20 Kas›m
2009
20 Kas›m
2009
20 Kas›m
2009
22 Kas›m
2009
22 Kas›m
2009
22 Kas›m
2009
23 Kas›m
2009
gütünün propagandas›n› yapmak’ suçunu kapsayan 7/2. Madde’si uyar›nca haz›rland›¤› bildirildi. Milletvekilleri Emine Ayna, Aysel Tu¤luk, Fatma Kurtulan, Sebahat
Tuncel, Sevahir Bay›nd›r, Pervin Buldan ve Osman Özçelik hakk›nda haz›rlanan fezlekeler, TBMM Baﬂkanl›¤›’na sunulmak üzere Adalet Bakanl›¤›’na gönderildi.
Elaz›¤’›n Karakoçan ilçesinde ‘askerin eline pimi çekilmiﬂ el bombas› vererek patlamas›na neden oldu¤u’ öne sürülen Piyade Te¤men Mehmet Tümer 9 y›l 2 ay hapis
cezas›na çarpt›r›ld›.
‹zmir Cumhuriyet Baﬂsavc›l›¤›nca 28 May›s’ta, PKK’n›n amac›na dönük faaliyette
bulunduklar› gerekçesiyle aralar›nda KESK yöneticileri ve üyelerinin de bulundu¤u
kiﬂilere yönelik baﬂlat›lan operasyona iliﬂkin davan›n ilk ilk duruﬂmas› tamamland›.
Tutuklu yarg›lanan 22 san›¤›n tamam›n›n tahliyesine karar verildi.
Sincan 1. A¤›r Ceza Mahkemesi, eski YARSAV Baﬂkan› ve Yarg›tay Cumhuriyet
Savc›s› Ömer Faruk Emina¤ao¤lu iddianamesiyle ilgili Sincan Cumhuriyet Baﬂsavc›l›¤›’n›n Baﬂkan Osman Kaçmaz hakk›ndaki redd-i hakim talebini reddetti. Adalet Bakanl›¤›’n›n meslekten ihrac›n› istedi¤i Kaçmaz’›n Emina¤ao¤lu iddianamesinde tarafs›zl›¤›n›n tart›ﬂmal› oldu¤u belirtiliyordu. YARSAV üyesi Emina¤ao¤lu hakk›nda
karar verecek mahkemenin baﬂkan› Kaçmaz ile bir üye de YARSAV’›n aktif üyesi.
Yarg›çlar ve Savc›lar Birli¤i’nden (YARSAV) “Yarg›ç ve Savc›lar örne¤i görülmemiﬂ bir bask› ve sindirme politikas›yla karﬂ› karﬂ›ya,” aç›klamas› geldi. Birlik usulsüz
dinleme iddialar› üzerine yapt›¤› aç›klamada, Adalet Bakanl›¤›’na “yarg› üzerinde
güç kullanmaktan vazgeç,” ça¤r›s› yapt›. YARSAV aç›klamas›nda, Baﬂbakan ve
Cumhurbaﬂkan› aleyhinde kararlar veren, yasad›ﬂ› örgüt soruﬂturmalar›n› yürüten
Cumhuriyet Baﬂsavc›lar›’n›n isimlerine yer verildi. YARSAV, bu isimlerin, haklar›nda yasa d›ﬂ› dinleme kararlar› verilerek tehdit edildiklerini iddia etti.
22 baro baﬂkan›n›n yarg›daki telefon dinleme iddialar›na iliﬂkin yay›mlad›¤› ortak bildiride, “Yarg›ç karar›na dayanmaks›z›n dinleme yapan kurum ve bireyler derhal ortaya ç›kar›larak cezaland›r›lmal›d›r,” denildi.
‹zmir’in Hatay semtinde DTP Genel Baﬂkan› Ahmet Türk’ü karﬂ›lamak üzere oluﬂturulan konvoydaki partililerle bir grup vatandaﬂ aras›nda kavga ç›kt›. Kavgan›n, terör
örgütünü simgeleyen bez parças›n› açan partililere, vatandaﬂlar›n tepki göstermesi ve
bir arac›n, 1 vatandaﬂa çarpmas› üzerine baﬂlad›¤› bildirildi.
Tunceli’de CHP Genel Baﬂkan Yard›mc›s› Onur Öymen’in ‘Dersim ‹syan›’yla ilgili
sözlerine tepki göstermek için aralar›nda 3 ilçe belediye baﬂkan›n›n da bulundu¤u
yaklaﬂ›k 300 partili CHP’den istifa etti. ‹stifalar Cumhuriyet Meydan›’nda yaklaﬂ›k
1,000 kiﬂinin kat›ld›¤› bas›n aç›klamas›yla duyuruldu. Aç›klamay›, istifa edenler aras›nda yer alan Ovac›k Belediye Baﬂkan› Mustafa Sar›gül okudu.
Baﬂbakan Recep Tayyip Erdo¤an, ‹zmir’de yaﬂanan olaylarla ilgili “bir partinin otobüsünde veya konvoyunun içinde terör örgütünün bayraklar› olursa, bölücü terörist
baﬂ›n›n posterleri olursa buna s›cak bakman›n mümkün olmad›¤›n›,” belirterek, “bu
tür görüntüler, süreci, bizim olumlu bak›ﬂ›m›z›n aksine etkilemektedir. Kesinlikle daha önce yaﬂad›klar›m›z› asla yaﬂayamay›z. Buna da müsaade edemeyiz,” dedi. DTP
Genel Baﬂkan› Türk, ‹zmir’de yaﬂanan olaylarla ilgili, “Güvenlik güçleri, DTP’ye
karﬂ› adeta ‘derslerini als›n’ gibi bir mant›kla yaklaﬂ›rlarsa, bu ülkede kargaﬂan›n
do¤mas›na neden olurlar,” diye konuﬂtu.
CHRONOLOGY
23 Kas›m
24 Kas›m
24 Kas›m
25 Kas›m
25 Kas›m
25 Kas›m
25 Kas›m
26 Kas›m
26 Kas›m
26 Kas›m
2009 Demokratik Sol Halk Partisi (DSHP) ad›yla yeni bir siyasi parti kuruldu. Kurucu genel baﬂkanl›¤›n› Hulki Cevizo¤lu’nun üstlendi¤i partinin kurucular› aras›nda Rahﬂan
Ecevit de yer al›yor.
2009 Ankara Cumhuriyet Baﬂsavc›l›¤›, Spor Toto Teﬂkilat Baﬂkanl›¤›’n›n suç duyurusu
üzerine, Türkiye liglerindeki 3 futbol karﬂ›laﬂmas›nda ﬂike yap›ld›¤› iddialar›yla ilgili soruﬂturma baﬂlatt›.
2009 Sa¤l›k Bakanl›¤› daha önce 6 ay-5 yaﬂ aras› ile her yaﬂta kronik hastalara uygulanan
‘Domuz Gribi’ aﬂ›s› için yaﬂ s›n›r›n› 24’e yükseltti.
2009 ‘Aldo Bare’ ismiyle tan›nan ve 1997-2001 y›llar› aras›nda iﬂledi¤i cinayetlerin yan›
s›ra örgütlü suç örgütü kurmak ve uyuﬂturucu trafi¤i yönetmekle suçlanan mafya lideri Alfred Shkurti, bir charter uça¤›yla Türkiye’den Arnavutluk’a iade edildi. Baﬂkent Tiran’daki Anne Tereza Havaliman›’nda yüksek güvenlik önlemleri alt›nda Arnavut makamlar›na teslim edilen mafya lideri 313 numaral› hapishaneye kondu.
Shkurti, 2001 y›l›nda Arnavutluk’un Elbasan ili mahkemesi taraf›ndan g›yab›nda 25
y›l hapis cezas›na çarpt›r›lm›ﬂt›. Shkurti tutuklanmadan kaçmay› baﬂarm›ﬂ, ancak
Türkiye’de 25 Mart 2006 tarihinde yakalanarak cezaevine konulmuﬂtu.
2009 ‘Ergenekon’ soruﬂturmas›n› yürüten Cumhuriyet savc›lar›, ‹stanbul Nöbetçi 12. A¤›r
Ceza Mahkemesi’nce serbest b›rak›lan 3 askeri personelin serbest b›rak›lmas›na itiraz etti. Mahkeme heyeti, Cumhuriyet savc›lar›n›n itiraz›n› kabul ederek, nöbetçi hakim taraf›ndan 18 ve 20 Kas›m’da serbest b›rak›lan 3 askeri personel hakk›nda ‘yakalama’ karar› ç›kartt›.
2009 Dan›ﬂtay 8. Dairesi, YÖK'ün üniversiteye giriﬂte katsay› fark›n› kald›ran karar›n›n yürütmesini oy birli¤i ile durdurdu.
2009 Türkiye Kamu Çal›ﬂanlar› Sendikalar› (Türkiye Kamu-Sen), Kamu Emekçileri Sendikalar› Konfederasyonu (KESK), Birleﬂik Kamu ‹ﬂgörenleri Sendikalar› Konfederasyonu (Birleﬂik Kamu-‹ﬂ), Ba¤›ms›z Kamu Görevlileri Sendikalar› Konfederasyonu
(BASK) ve Kamu Çal›ﬂanlar› Hak Sendikalar› Konfederasyonu (HAKSEN) üyesi kamu çal›ﬂanlar› ‘grevli, toplu sözleﬂmeli sendika hakk›’ talebiyle bir günlük ‘uyar› grevi’ yapt›. Grev nedeniyle tren seferlerinde önemli aksama yaﬂand›. Baﬂkentteki eylemler s›ras›nda polis müdahalesi oldu, ‹stanbul Beyaz›t’ta ise binlerce kiﬂi topland›.
2009 Ankara Cumhuriyet Baﬂsavc›l›¤›, DTP Siirt Milletvekili Osman Özçelik hakk›nda,
DTP’nin 3’üncü Ola¤anüstü Büyük Kongresi’ndeki konuﬂmas›nda, ‘PKK’l› teröristleri övdü¤ü’ gerekçesiyle, dokunulmazl›¤›n›n kald›r›lmas› istemiyle fezleke haz›rlad›.
2009 Ergenekon soruﬂturmas› kapsam›nda Poyrazköy’de ele geçirilen mühimmata iliﬂkin
mahkemece serbest b›rak›ld›ktan sonra haklar›nda ‘yakalama’ karar› ç›kart›lan 3 askeri personel tutukland›. Beﬂiktaﬂ’taki ‹stanbul Adliyesi’nde ç›kar›ld›klar› nöbetçi mahkemede, haklar›ndaki ‘yakalama’ karar› yüzlerine okunan albaylar Mücahit Erakyol ve
Levent Gülmen ile yarbay Halit Özsaran tutuklanarak cezaevine gönderildi. ‘Ergenekon’ soruﬂturmas›n› yürüten cumhuriyet savc›lar›, 3 askeri personelin ‹stanbul Nöbetçi 12. A¤›r Ceza Mahkemesi’nce serbest b›rak›lmas›na itiraz etmiﬂti. Poyrazköy’deki
kaz›lardan bulunan mühimmat üzerine ‘Ergenekon’ soruﬂturmas›n› yürüten savc›larca
sürdürülen soruﬂturma kapsam›nda daha önce de 7 asker tutuklanm›ﬂt›.
2009 YÖK’ten yap›lan aç›klamada, Dan›ﬂtay’›n üniversiteye giriﬂte katsay› fark›n› kald›ran karar›n›n yürütmesini durdurmas›na itiraz edilece¤i belirtilerek, “‹tiraz› takiben
371
372
KRONOLOJ‹
27 Kas›m
2009
27 Kas›m
2009
27 Kas›m
2009
29 Kas›m
2009
Dan›ﬂtay taraf›ndan al›nacak karara göre Baﬂkanl›¤›m›z, ÖSS sisteminde daha önceden haz›rlad›¤› alternatif çözümlerden birisini kullanacakt›r,” denildi.
Adrese dayal› nüfus kay›t sistemine geçildi¤i zaman askerlik yapmad›¤› ortaya ç›kan,
daha önce de çeﬂitli hastal›klar nedeniyle askere al›nmayan 70 yaﬂ›ndaki jandarma er
Ahmet Vatansever, 12 ay önce baﬂlad›¤› askerlik görevini tamamlayamad›. Çank›r›
Hizmet ve Muhaf›z Bölük Komutanl›¤›’nda ‘jandarma er’ olarak askerlik görevini
yerine getiren Vatansever, tezkeresine 3 ay kala, solunum yolu rahats›zl›¤›ndan dolay› yaﬂam›n› yitirdi.
Genelkurmay Baﬂkanl›¤›’n›n internet sayfas›nda yer alan bas›n aç›klamas›nda, halen
sürmekte olan bir soruﬂturmayla ilgili, bugüne dek ifade vermeye gönderilen askeri
personel say›s›n›n 29 oldu¤u belirtilerek, “26 Kas›m günü, son grupta ifade veren ve
mahkeme karar›yla serbest b›rak›lan 3 subay›n, savc›l›¤›n istemi üzerine, mahkeme
karar›yla tutuklanmalar›na karar verilmiﬂtir,” denildi. Aç›klamada, “Söz konusu soruﬂturmaya ‹stanbul Cumhuriyet Baﬂsavc›l›¤› taraf›ndan 5 Kas›m 2009 tarihinde baﬂlan›lm›ﬂ ve olay›n medyaya yans›d›¤› 19 Kas›m 2009 tarihine kadar, 24 askeri personel ifade vermeye gönderilmiﬂtir. Gerçek buyken, olay›n 19 Kas›m 2009 günü medyaya servis edilmesinin nedenleri üzerinde düﬂünülmelidir. Müteakiben 20 Kas›m
2009 tarihinde 5 askeri personel daha ifade vermeye ça¤r›lm›ﬂ, böylece bugüne kadar
ifade vermeye gönderilen askeri personel say›s› 29 olmuﬂtur. ‹fadesi al›nanlar›n ço¤u
savc›l›k taraf›ndan serbest b›rak›lm›ﬂt›r. Savc›l›k taraf›ndan tutuklama istemiyle mahkemeye sevkedilenler de sevkedildikleri mahkeme taraf›ndan serbest b›rak›lm›ﬂlard›r.
Sadece son grupta ifade verdikten sonra mahkeme karar›yla serbest b›rak›lan 3 subay›n, savc›l›¤›n istemi üzerine 26 Kas›m günü tutuklanmalar›na karar verilmiﬂtir. Türk
Silâhl› Kuvvetleri, her f›rsatta hukukun üstünlü¤üne ve yarg›ya sayg›s›n› ifade etmiﬂ,
yarg› karar›n› vermeden insanlar›n peﬂinen suçlu ilan edilmelerinin evrensel hukuk
kurallar›na ve masumiyet karinesine ayk›r› oldu¤unu vurgulam›ﬂt›r. Benzer hususlar
Baﬂbakanl›k taraf›ndan 29 Ekim 2009 ve 19 Kas›m 2009 tarihlerinde yap›lan aç›klamalarda ayn› ﬂekilde yer alm›ﬂt›r. Hal böyleyken, ortaya at›lan her iddiay› peﬂinen
do¤ru kabul eden ve bunu baﬂkalar›na da kabul ettirmeye çal›ﬂan bir zihniyetin mensuplar›, ›srarla yarg› sürecini etkilemek ve soruﬂturma kapsam›nda ad› geçen herkesi
suçlu, her iddiay› do¤ru kabul eden bir gayret içine girmiﬂlerdir,” denildi.
Rusya’da, Moskova-Saint Petersburg seferini yapan bir yolcu treni raydan ç›kt›. 39
kiﬂi öldü, 100’e yak›n kiﬂi yaraland›. Demiryollar› yetkilileri, polisin kazayla ilgili bir
sald›r› olas›l›¤›n› da düﬂündü¤ünü, bu olas›l›¤›n güvenlik güçlerince titizlikle incelenmesi gerekti¤ini söyledi. Interfax Ajans›’n›n Rusya güvenlik güçlerinden bir kayna¤a dayanarak verdi¤i haberde de, “demiryolu yak›n›nda 1 metre çap›nda bir havan topu mermisi çukuru bulundu¤u ve görgü tan›klar›n›n kazadan önce güçlü bir ses duyduklar›n› söyledikleri, tüm bunlar›n olas› bir sald›r›n›n kan›tlar› olabilece¤i,” kaydedildi.
400,000 Müslüman’›n yaﬂad›¤› ‹sviçre’de yeni minare yap›m›n›n yasaklan›p yasaklanmayaca¤›na karar vermek amac›yla düzenlenen halk oylamas›nda seçmenin
%57.5’inin yasa¤a destek vermesi farkl› tepkilere yol açt›. 26 kantondan sadece dördünün yasa¤a karﬂ› ç›kt›¤› referandumun sonucunu ‘sürpriz’ olarak de¤erlendiren
Bern yönetimi ‹sviçre anayasas›na, dini özgürlüklere ve ülkenin hoﬂgörü gelene¤ine
CHRONOLOGY
30 Kas›m
2009
30 Kas›m
2009
30 Kas›m
2009
1 Aral›k
2009
1 Aral›k
2009
ayk›r› oldu¤u gerekçesiyle minare yap›m›n› yasaklatma giriﬂimini reddetti¤ini bildirmiﬂti. ‹sviçrelilerin %57.5’i ülkesinde minare görmek istemiyor. Yeni minare yap›m›n›n yasaklat›lma giriﬂiminin böylesine aç›k destek bulmas› ‹sviçre hükümetini ve
parlamentosunu ﬂaﬂ›rtt›. Referandum, sa¤ popülist aﬂ›r› muhafazakâr ‹sviçre Halk
Partisi’ne (Schweizerische Volkspartei [SVP]) yak›n çevrelerin giriﬂimiyle tertiplenmiﬂti. ‹sviçre hükümeti ise, seçmene, halk giriﬂiminin red edilmesi ça¤r›s›nda bulunmuﬂtu.
2004 yap›m› Karpuz Kabu¤undan Gemiler Yapmak adl› filmiyle tan›nan Yönetmen
Ahmet Uluçay tedavi gördü¤ü ‹stanbul Üniversitesi Çapa T›p Fakültesi Hastanesi’nde 55 yaﬂ›nda yaﬂam›n› yitirdi. Köyde tavukçulukla u¤raﬂan arkadaﬂ› ‹smail Mutlu ve maden iﬂçisi arkadaﬂ› ﬁerif Akarsu ile ‘Tepecik Köyü Arkadaﬂ Sinema Grubu’nu oluﬂturan Uluçay, ilk filmi Optik Düﬂler’i (1992) arkadaﬂlar›yla Almanya’da
yaﬂayan bir gurbetçiden ald›klar› VHS kamerayla çekmiﬂti. Uluçay, ilk kez 1994 y›l›nda 6’nc› Ankara Uluslararas› Film Festivali’ne kat›larak Optik Düﬂler ve Koltuk
De¤neklerinden Kanat Yapmak isimli filmleriyle tan›nd›. Kendi çocuklu¤undan esinlendi¤i ilk uzun metrajl› filmi Karpuz Kabu¤undan Gemiler Yapmak’› çekerken geçimini sa¤lamak için yem fabrikas›nda hamall›k da yapan Uluçay, bu filmiyle Türkiye’de ve yurtd›ﬂ›nda 40’a yak›n ödül alm›ﬂt›.
Avrupa Birli¤i (AB) S›rbistan, Makedonya ve Karada¤ vatandaﬂlar›na vizeyi 19 Aral›k itibariyle kald›raca¤›n› aç›klad›. Bu ülke vatandaﬂlar› 90 gün süreyle AB üyesi ülkelerde vize olmadan seyahat edebilecekler.
‹flas›n› aç›klayan Rus petrol ﬂirketi Yukos Oil Company’nin eski sahiplerinin Rusya
hükümeti aleyhine açt›klar› 100 milyar dolarl›k tazminat davas›nda önemli geliﬂme
yaﬂand›. Lahey’deki uluslararas› Daimi Tahkim Mahkemesi (Permanent Court of Arbitration [PCA]) tazminat gerekçesi olan hasar›n tespitine karar verdi. Mahkeme,
Rusya Parlamentosu alt kanad› Duma’n›n onaylamamas›na ra¤men, Enerji ﬁart› Anlaﬂmas›’n› (Energy Charter Treaty [ECT]) Rusya hükümetinin imzalamas›n› ba¤lay›c› buldu. Böylece, Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi’nde (European Court of Human
Rights) 14 Ocak 2010’da baﬂlayacak 100 milyar dolarl›k tazminat davas›nda Yukos
Oil Company’nin eski sahipleri önemli bir avantaj sa¤lam›ﬂ oldu. Yukos Oil Company’nin eski sahiplerinin yer ald›¤› Group Menatep Direktörü Tim Osbome ‹ngiliz
gazetesi The Financial Times’a yapt›¤› aç›klamada, “Bu büyük bir ad›m. Mahkeme
Rusya’n›n itiraz›na mahal b›rakmayacak ﬂekilde karar›n› aç›klad›. Biz Rusya’n›n hiç
bir hakk› olmadan bizim varl›klar›m›z› müsadere etti¤ini ispatlam›ﬂ olduk,” dedi. Osbome, Rus yönetiminin Yukos’u zorunlu iflâsa süreklili¤ini iddia etti. Yukos’un tüm
vergi borçlar›n› zaman›nda ödedi¤ini savunan Group Menatep, sonradan ç›kar›lan yasalar›n geriye do¤ru iﬂletildi¤ini iddia ediyor.
ABD’nin Ankara Büyükelçisi James Jeffrey, ABD Baﬂkan› Barack Obama’n›n son
Afganistan stratejisi çerçevesinde di¤er müttefik ülkelerin yan› s›ra Türkiye’den de
ek katk› beklediklerini ve buna asker göndermenin dahil oldu¤unu aç›klad›.
Bir zamanlar Türkiye’nin en büyük çocuk giyim ma¤azas› olan Ceylan Giyim’de sat›ﬂ süreci bugün itibariyle sona erdi. Ceylan Giyim’in yeni sahibi CFK Kurumsal Finansal Dan›ﬂmanl›k’›n Yönetim Kurulu Baﬂkan› Ayhan Öztürk oldu. Öztürk, ﬂirket
hisselerinin %46.36’s› için 3,166,123 lira ödeyecek.
373
374
KRONOLOJ‹
1 Aral›k
1 Aral›k
1 Aral›k
1 Aral›k
1 Aral›k
2009 Diyanet ‹ﬂleri Baﬂkanl›¤›, ‹sviçre'deki ‘minare referandumu’yla ilgili olarak, “temel
insan haklar›n›n iptali veya ihlalinin referandum konusu yap›lamayaca¤› gibi, herhangi bir ulus, devlet yahut organ taraf›ndan k›s›tlanmas› veya bu anlama gelebilecek ﬂekilde s›n›rland›r›lmas›n›n da kabul edilemeyece¤ini,” bildirdi.
2009 Eski Deniz Kuvvetleri Komutan› emekli Oramiral Özden Örnek, eski Kara Kuvvetleri Komutan› emekli Orgeneral Aytaç Yalman ve eski Hava Kuvvetleri Komutan›
emekli Orgeneral ‹brahim F›rt›na ‘Ergenekon’ soruﬂturmas› kapsam›nda ifadelerine
baﬂvurulmak üzere savc›l›¤a ça¤r›ld›. Emekli Oramiral Örnek’e kendisine ait oldu¤u
öne sürülen ‘darbe günlükleri’ ayr›nt›l› olarak sorulurken, di¤er komutanlara da darbe giriﬂimi soruldu. Türkiye ‘darbe günlükleri’nden ilk olarak Nokta dergisinin 29
Mart-4 Nisan 2007 tarihli say›s›ndan haberdar oldu. Emekli Oramiral Örnek’e ait oldu¤u ileri sürülen günlüklere göre, Türkiye 2003-2004 y›llar›nda bir darbe giriﬂimi
atlatm›ﬂt›. Dönemin dört kuvvet komutan›—Özden Örnek, ‹brahim F›rt›na, Aytaç
Yalman ve ﬁener Eruygur—hükümeti devirecek planlar yapm›ﬂt›.
2009 ‹sviçre’yi ‘Minare Yasa¤›’ sonras› Müslüman ülkelerin paralar›n› ‹sviçre bankalar›ndan çekme korkusu sard›. ‘Minare Yasa¤›’na tepki gösteren Devlet Bakan› Egeman
Ba¤›ﬂ, zengin Müslümanlar›n ‹sviçre bankalar›ndaki yüklü hesaplar›n› Türkiye’ye
aktarmas›n› istemiﬂti. Devlet Bakan› Ba¤›ﬂ’›n bu aç›klamas› ‹sviçre’nin yüksek tirajl› Zürih gazetesi Blick’i de meﬂgul etti. 30 Kas›m tarihli Blick, ‹sviçrelilerin %57 oran›nda minare yasa¤›na karﬂ› ç›kmas›n›n ard›ndan Müslüman iﬂadamlar›n›n ‹sviçre
bankalar›n› boykot edebilece¤i uyar›s›nda bulundu. ‹sviçre Merkez Bankas› (Schweizerische Nationalbank/Banque Nationale Suisse/Banca Nazionale Svizzera/Banca
Naziunala Svizra [SNB]) istatistiklerine göre, Müslüman ülkelerin ‹sviçre bankalar›nda toplam 50 milyar dolar civar›nda paras› bulunuyor. Haberde Suudi Arabistanl›
ﬂeyhlerin ‹sviçre bankalar›nda 13.5 milyar dolar paras› oldu¤u belirtildi. Türkiye’nin
ise 3.9 milyar dolar paras›n›n ‹sviçre bankalar›nda oldu¤u hat›rlat›ld›. Di¤er Müslüman ülkelerin ‹sviçre bankalar›ndaki para miktar›: Birleﬂik Arap Emirlikleri 6.9 milyar dolar, Endonezya 6.6 milyar dolar, Lübnan 3.5 milyar dolar, Malezya 3.3 milyar
dolar, Kuveyt 2.3 milyar dolar, Suriye 1.5 milyar dolar, Ürdün 1.5 milyar dolar, ‹ran
1.1 milyar dolar, Fas 1 milyar dolar ve Pakistan 1 milyar dolar.
2009 Kuzey Kore 17 y›ld›r ilk defa para biriminin de¤erini yükseltti.
2009 Lahey’deki Uluslararas› Adalet Divan› (International Court of Justice [ICJ]), Kosova`n›n 17 ﬁubat 2008’de ilan etti¤i ba¤›ms›zl›¤› tan›mayan S›rbistan’›n baﬂvurusu
üzerine, genç Kosova devletinin meﬂruiyeti ile ilgili dava sürecini baﬂlatt›. Mahkeme
karar›yla Kosova’n›n ba¤›ms›zl›¤› uluslararas› camiada ya tamamen tan›nacak, ya da
ülke S›rbistan’›n himayesine geri dönecek. Mahkemenin Kosova aleyhine karar vermesi durumunda Kosoval›lar›n devlet olma ümidi büyük bir darbe alacak ve uluslararas› toplum taraf›ndan resmen tan›nma ihtimali tamamen ortadan kalkacak. S›rbistan D›ﬂiﬂleri Bakan› Vuk Jeremiç Reuters haber ajans›na S›rplar›n mahkemenin nihai
karar›n›n “bar›ﬂ zaman›nda uluslararas› camian›n tan›d›¤› bir ülkeden ba¤›ms›zl›k ilan
ederek ayr›lamazs›n›z,” yönünde olaca¤›n› umut ettiklerini söyledi. Kosova Baﬂbakan Yard›mc›s› Ramë Manaj ise bu iddiaya “S›rplarla yaln›zca iki ba¤›ms›z devlet
olarak yan yana yaﬂayabiliriz. S›rplar Kosova nüfusunun yar›s›n› s›n›r d›ﬂ› ettiler, öldürdüler ve 12,000’den fazla insan› katlettiler; ve bunlar›n hepsini ba¤›ms›zl›¤›m›z›
CHRONOLOGY
1 Aral›k
2009
1 Aral›k
2009
1 Aral›k
2009
1 Aral›k
2009
1 Aral›k
2009
1 Aral›k
2009
ilan etti¤imiz için yapt›lar,” ﬂeklinde karﬂ›l›k verdi. Avrupa Birli¤i’ne (AB) üye 22
devlet Kosova’n›n ba¤›ms›zl›¤› kabul ediyor. Ancak, AB üyesi K›br›s Cumhuriyeti,
Yunanistan, Romanya, Slovakya ve ‹spanya ba¤›ms›zl›¤a karﬂ› olduklar›n› aç›klam›ﬂ
bulunuyorlar. Sebebi ise, bu ülkelerin kendi az›nl›klar›na Kosoval›lar›n örnek teﬂkil
etmesinden duyduklar› korku. Dahas›, Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin de Kosova’n›n ba¤›ms›z bir devlet olma statüsüne karﬂ› ç›k›yorlar ve beﬂ AB üyesinin endiﬂelerini paylaﬂ›yorlar.
Mardin Artuklu Üniversitesi’nde rektörlü¤üne ba¤l› olarak ‘Türkiye’de Yaﬂayan Diller Enstitüsü’ kurulmas›na iliﬂkin Bakanlar Kurulu Karar› Resmi Gazete’de yay›mland›. ‘Türkiye’de Yaﬂayan Diller Enstitüsü’nün Kürtçe ile ilgili program›, 2010-2011
akademik y›l›n›n sonbahar döneminden itibaren yüksek lisans ö¤rencisi almay› planl›yor.
The New York Times, Norveçli cep telefonu operatörü Telanor’un cep telefonu a¤›n›
yenilemek için Çinlileri seçti¤ine iﬂaret ederek, sektörün yenisi Çinli Huáwei Technologies Co. Ltd.’in (Huáwei Jìshù Yõuxiàn Gõngsî) dünyan›n en büyük ikinci telekom ekipmanlar› üreticisi haline geldi¤ine dikkat çekti. Gazeteye göre, 2008 y›l›nda endüstrinin en büyük dördüncü ﬂirketi olan Huáwei, 2009 sat›ﬂlar›nda rakipleri
Nokia Siemens Networks ve Alcatel’i gerisinde b›rakt›. Huáwei’in rakiplerine oranla
%50’ye varan oranlarda düﬂük fiyatlar önerdi¤i belirtiliyor. Vodafone, France
Télécom S. A., Telefónica, S. A. ve Deutsche Telekom AG gibi Avrupal› devlere
ekipman sa¤layan Çinli ﬂirket, Türkiye pazar›nda da etkin rol oynuyor. Cep telefonu
operatörlerinin hepsine ekipman sa¤layan Huáwei, yurtd›ﬂ›ndaki 8’inci Ar-Ge merkezini de Türkiye’ye aç›yor.
Türkiye ‹hracatç›lar Meclisi (T‹M) Baﬂkan› Mehmet Büyükekﬂi, Kas›m ay› ihracat
rakamlar›n›, ﬁ›rnak’›n Silopi ilçesi yak›nlar›ndaki Habur S›n›r Kap›s›’nda düzenledi¤i ve Devlet Bakan› Hayati Yaz›c›’n›n da kat›ld›¤› bas›n toplant›s›yla aç›klad›. Büyükekﬂi’nin verdi¤i bilgiye göre, Ocak-Kas›m dönemindeki ihracat rakam› bir önceki
y›l›n ayn› dönemine göre %27.31 düﬂüﬂle 87.6 milyar dolar oldu.
Türkiye ‹statistik Kurumu (TÜ‹K) ‘2008 Yoksulluk Çal›ﬂmas›’ sonuçlar›na göre,
Türkiye’de g›da için günde harcayacak 2.29 liras› olmayan 374,000 kiﬂi var. Açl›k s›n›r› alt›ndaki bu insanlar›n oran› 2007’ye göre artt›. Yoksulluk s›n›r› alt›nda yaﬂayanlar›n oran› ise %17.79’dan %17.11’e düﬂtü. Ancak, TÜ‹K’in kamuoyuna sundu¤u
‘2008 Yoksulluk Çal›ﬂmas›’ verilerinin gerçe¤i yans›tmad›¤› ve gerçek rakamlar›n
çok alt›nda ifadeler kullan›ld›¤› çeﬂitli kesimler taraf›ndan dillendirildi. D‹SK Genel
Sekreteri Tayfun Görgün yapt›¤› aç›klamada, yoksulluk s›n›r›n›n geçen y›la göre
%0.68 puan azald›¤› yönündeki verilerin gerçeklerden uzak oldu¤unu belirtti.
Türkiye Petrol Rafinerileri A. ﬁ. (TÜPRAﬁ) Genel Müdürü Yavuz Erkut, Türkiye’deki tüketim art›ﬂ› nedeniyle motorin üretimini art›rmaya karar verdiklerini ve bu
çerçevede yaklaﬂ›k 2 milyar dolarl›k bir yat›r›m yapacaklar›n› aç›klad›. Erkut, “Ham
petrol ünitesi olmayan yeni bir rafineri yat›r›m› yapaca¤›m›z› söyleyebilirim,” dedi.
Uluslararas› dan›ﬂmanl›k ﬂirketi PricewaterhouseCoopers (PwC) taraf›ndan haz›rlanan ‘Küresel Ekonomik Suç’ raporuna göre, Türkiye’de yolsuzluk %15 düzeyinde
bulunuyor. Türkiye’nin, %15 oran›ndaki yolsuzluk oran›yla, %30 olan dünya ortalamas›n›n çok alt›nda oldu¤una dikkat çekilen raporda, en az yolsuzlu¤un görüldü¤ü
375
376
KRONOLOJ‹
1 Aral›k
2009
2 Aral›k
2009
2 Aral›k
2009
2 Aral›k
2009
2 Aral›k
2009
2 Aral›k
2009
2 Aral›k
2009
2 Aral›k
2009
ülkenin Japonya oldu¤u, Japonya’y› da Hong Kong ile Türkiye’nin izledi¤i ifade
edildi. Yolsuzlu¤un %20’nin alt›nda oldu¤u yerler aras›nda, ‹sveç, Singapur, ‹sviçre,
Finlandiya ve Romanya gibi ülkeler bulunuyor. Yolsuzlu¤un en çok bulundu¤u ülkelerin aras›nda ise %71 oran›ndaki yolsuzluk düzeyi ile birinci s›rada olan Rusya’y›,
Güney Afrika, Kenya, Kanada, Meksika, Ukrayna, ‹ngiltere, Yeni Zelanda ve Avustralya gibi ülkeler izliyor.
Yazar Cahide Birgül 53 yaﬂ›nda vefat etti. 20’ye yak›n radyo oyunu TRT Ankara
Radyosu’nda yay›mlanan Birgül, TRT ‹stanbul Televizyonu için de metinler yazd›.
Birgül’ün Emin Bey Pansiyonu adl› tiyatro oyunu, ‘1999 Devlet Tiyatrolar› Tiyatro
Oyunu Yar›ﬂmas›’nda üçüncülük ödülü kazand›. Birgül’ün Ah Tutku Beni Öldürür
Müsün, Gölgeler Çekildi¤inde, Geceye Uyananlar, Akl›n Yolu Birdir: Talat Halman
Kitab› ve Eflatun Koza adl› kitaplar› bulunuyor.
Amerikan dev otomotiv ﬂirketi General Motors’un (GM) en tepedeki yöneticisi Fritz
Henderson istifa etti. Henderson, Baﬂkan Barack Obama’n›n iste¤i üzerine 29 Mart
2009’da görevinden istifa eden GM’in eski patronu Rick Wagoner, Jr.’›n yerini alm›ﬂ, ﬂirketi iflâstan kurtarma stratejileri uygulamaya çal›ﬂm›ﬂt›.
Amerikan t›p otoriteleri, Baﬂkan Barack Obama’n›n yeni siyaseti çerçevesinde, bilimsel araﬂt›rmalar için insan embriyosundan elde edilen kök hücrelerin kullan›lmas›na
ilk kez izin verdi.
Avrupa Hastal›k Önleme ve Kontrol Merkezi’nin (European Centre for Disease Prevention and Control [ECDC]) derledi¤i son verilere göre, dünyada domuz gribinden
öldü¤ü belirlenenlerin say›s› 8,750’ye ulaﬂt›. Ölümlerin dünyadaki çeﬂitli bölgelere
göre da¤›l›m›nda Güney Amerika yaklaﬂ›k 3,000 kiﬂi ile birinci s›rada yer al›yor
Baﬂbakanl›k Yat›r›m Ajans›, Akros Çimento’yla birlikte Bursa’da 175 milyon euroluk bir yat›r›m› duyurdu. Akros Çimento, Bursa’da 500 kiﬂiye istihdam kap›s› aç›p,
2.5 milyon ton çimento üretecek.
Devlet Bakan› ve Baﬂbakan Yard›mc›s› Ali Babacan, önümüzdeki dönemde Ziraat
Bankas›’n› da halka açmak istediklerini belirtti.
Irak Petrol Bakanl›¤› sözcüsü As›m Cihad, Selahaddin iline ba¤l› Biji ilçesinde Kerkük-Yumurtal›k petrol boru hatt›n›n hedef al›nd›¤› sald›r› sonucu petrol boru hatt›nda meydana gelen hasar giderildikten sonra tekrar petrol sevkiyat›na baﬂlad›klar›n›
söyledi. Cihad, tahrip edilen petrol boru hatt›n›n, Kuzey Petrolü ﬁirketi taraf›ndan 5
gün gibi k›sa bir sürede onar›ld›¤›n› ve geçen günlerde duran petrol ihracat›ndaki eksikli¤i telafi etmek için Kerkük-Yumurtal›k petrol boru hatt›ndan günde 640,000 varil petrol ihraç etmeye baﬂlad›klar›n› bildirdi. Cihad, Kerkük-Yumurtal›k petrol boru
hatt›n› k›sa bir süre içinde 3 kez hedef alan sald›r›lar›n petrol ihracat›n› aksatt›¤›n› ve
Irak’› milyarlarca dolar zarara u¤ratt›¤›n› söyledi. 70.9 milyon ton/y›l kapasiteli Kerkük-Yumurtal›k (Irak-Türkiye) Petrol Boru Hatt›’n›n Irak petrollerinin dünya pazarlar›na ulaﬂmas›nda önemli bir yeri bulunuyor. Irak, Ekim ay›nda Kerkük üzerinden
874 milyon dolar tutar›nda 11.9 milyon varil petrol ihraç etmiﬂti. Boru hatt›na bir ay
içinde 2 kez bombal› sald›r› düzenlenmesi sebebiyle Kas›m ay›nda petrol ihracat›n›n
Ekim ay›na oranla düﬂmesi bekleniyor.
‹sviçre’de sand›ktan ç›kan minare yasa¤›na dünyadan tepki ya¤d›. AB, BM ve
AG‹T’in ‘ayr›mc›’ buldu¤u referandum sonucunun, imzalanan uluslararas› anlaﬂma-
CHRONOLOGY
2 Aral›k
3 Aral›k
3 Aral›k
lara ayk›r›l›¤› hükümeti zorda b›rakt›. Sa¤c›lar ise yeni yasak peﬂindeler. BM’ye
2002’de üye olup Avrupa Konseyi’nin dönem baﬂkanl›¤›n› yürüten ‹sviçre’de minare yasa¤›na karﬂ› ç›kan Yeﬂiller, konuyu Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi’ne
(A‹HM) taﬂ›yacak. ‹sviçre’nin en eski ve en önemli gazetelerinden Neue Zürcher Zeitung, “Henüz Son Söz Söylenmedi,” baﬂl›kl› yorumunda, yasa¤›n BM ‹nsan Haklar›
Beyannamesi’nin din özgürlü¤ünü koruyan 9. Madde’si ile din, dil ve ›rka göre ayr›mc›l›k yap›lamayaca¤›na iﬂaret eden 14. Maddesi’ne ayk›r› oldu¤unu s›ralay›p, ‹sviçre’nin A‹HM’de bu maddeleri ihlalden suçlu bulunabilece¤ini, yine uygulamada
›srar ederse, yapt›r›mlarla karﬂ›labilece¤i, hatta Avrupa Konseyi’nden ihraç edilebilece¤ini kaydetti.
2009 Yüksek Ö¤retim Kurumu (YÖK) üniversiteye giriﬂte katsay› fark›n› kald›ran karar›n
yürütmesinin durdurulmas›na itiraz etti. ‹tiraz dilekçesinde, “Dava dilekçesinin, davac›n›n talebinin aç›k olmamas› nedeniyle reddedilmesi gerekirken, Dan›ﬂtay 8. Dairesi, davac›n›n yerine geçerek ve usul hükmünü çi¤neyerek davan›n kapsam›n› resen
belirlemek suretiyle adeta tarafm›ﬂ gibi davranm›ﬂt›r,” denildi.
2009 ABD Baﬂkan› Barack Obama Afganistan’da 8 y›ld›r süren savaﬂ› bitirme amac›yla
müttefiklerden askeri katk› istiyor. ABD’nin Ankara Büyükelçisi James Jeffrey, istedikleri asker say›s›n› Ankara’ya ilettiklerini, konunun Baﬂbakan recep Tayyip Erdo¤an’›n 7 Aral›k’taki Washington ziyaretinde ele al›naca¤›n› belirtti. Türkiye muharip
(savaﬂan) asker talebine direnirken, Jeffrey “Her asker muhariptir,” yorumunu yapt›.
2009 ABD Temsilciler Meclisi’nde düzenlenen bir oturumda konuﬂan Demokrat Parti
Maryland milletvekili ve Tom Lantos ‹nsan Haklar› Komisyonu üyesi Donna Edwards, “Türkiye’de bugün özellikle bas›n ve ifade özgürlü¤üne karﬂ› sald›r›lar oldu¤unu, hükümeti eleﬂtiren gazete ve gazetecilerin, ola¤anüstü ekonomik ve adli bask›
alt›na al›nd›¤›n›,” söyledi. Edwards, Baﬂbakan Recep Tayyip Erdo¤an’›n iktidara geldikten sonra, sivil-asker iliﬂkileri de dahil olmak önemli reformlar baﬂlatt›¤›n›, ancak
bu sürecin zamanla yavaﬂlad›¤›n› ve çok say›da gözlemcinin son y›llarda Türkiye’nin
insan haklar› karnesinin kötüye gitti¤ini söyledi¤ini bildirdi. Oturum konuﬂmac›lar›ndan Zaman gazetesi yazar› ‹hsan Da¤›, Türkiye’de insan haklar›n›n 5-10 y›l öncesiyle karﬂ›laﬂt›r›ld›¤›nda ileriye gitti¤ini iddia etti. Uluslararas› Af Örgütü’nün geçen yaz
kongresini Türkiye’de düzenlemesinin “Türkiye’de insan haklar›n›n suistimal edildi¤i” iddias›n› çürüttü¤ünü belirten Da¤›, Hrant Dink davas›n›n hükümetle ilgisi bulunmad›¤›n› ve yasal süreç oldu¤unu ifade ederek, bu davalar›n ‘Ergenekon’ san›klar›na
yönelik davalarla bir ﬂekilde ba¤lant›l› oldu¤unu öne sürdü. Sabah gazetesi yazar›
Hasan Bülent Kahraman da ordunun siyasete müdahalesini engelleyen anayasa de¤iﬂikli¤ine ihtiyaç oldu¤unu, Anayasa’n›n 301. Madde’sinin de de¤iﬂtirilmesi gerekti¤ini söyledi. Türk demokrasisinin son 5 y›lda çok geliﬂti¤ini kaydeden Kahraman,
“Türkiye’de hükümetin son 5 y›ldaki insan haklar› karnesinden mutsuz oldu¤umu
söyleyemem. Demokrasinin güçlendirilmesi yolunda hükümet çok iﬂ yapt›,” dedi. Eski AH‹M Yarg›c› R›za Türmen, “Türkiye’de toplumun ‹slamileﬂtirilmesi yönünde gidiﬂat oldu¤unu, bu geliﬂmelerin hükümetin politikalar›yla ba¤lant›s› bulundu¤unu,”
savundu. Ahlaki seçimlerin devletler taraf›ndan dayat›lmamas› gerekti¤ini ifade eden
Türmen, ‘Ergenekon’ davas›n›n da amac›ndan ç›kt›¤›n› ve muhalefeti susturma amac›na dönüﬂtü¤ünü öne sürdü. Gözalt› sürelerinin çok uzun oldu¤unu belirten Türmen,
377
378
KRONOLOJ‹
3 Aral›k
2009
3 Aral›k
2009
3 Aral›k
2009
3 Aral›k
2009
3 Aral›k
2009
3 Aral›k
2009
3 Aral›k
2009
telefon dinlemelerinin de gerekçelerinin belirtilmedi¤ini kaydetti. Avrupa Kad›n Lobisi Yönetim Kurulu üyesi Selma Acuner, Türkiye’de güçlü bir kad›n hareketi oldu¤una, ancak parlamentoda kad›n milletvekili oran›n›n %9 civar›nda kald›¤›na dikkati çekerek, bunun kad›na karar alma mekanizmalar›nda yer verilmedi¤ini gösterdi¤ini söyledi. Uluslararas› Af Örgütü (Amnesty International) ve S›n›r Tan›mayan Gazeteciler (Reporters sans frontières [RSF]) örgütünden de birer temsilci, toplant›da
Türkiye’deki bas›n ve ifade özgürlü¤ü ve insan haklar› konular›ndaki kayg›lar›n› dile getiren birer sunum yapt›. Toplant›da konuﬂan Hürriyet gazetesi yazar› Sedat Ergin ise Do¤an Medya Holding’e verilen vergi cezas›n› de¤erlendirirken, “Bill Gates
bile bu miktar› ödemede zorluk çekerdi,” dedi.
Çin, Shinjang (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi’ndeki olaylar nedeniyle 5 Uygur’u daha ölüm cezas›na mahkûm etti.
Son aylar içerisinde Suriye, Arnavutluk ve Libya’dan sonra, Cumhurbaﬂkan› Abdullah Gül’ün ziyaret etti¤i Ürdün de Türkiye’ye karﬂ› vize uygulamas›n› kald›rd›¤›n›
aç›klad›.
The Banker dergisi Yap› Kredi’yi, Türkiye’de Y›l›n Bankas› (Bank of the Year 2009
in Turkey) seçti. Bankalar›n 2009 y›l› finansal performanslar› ve rekabetteki pozisyonlar› aç›s›ndan de¤erlendirildi¤i ‘Y›l›n Bankas›’ seçiminde, Yap› Kredi’nin kârl›l›¤›ndaki art›ﬂ, güçlü sermaye ve fonlama yap›s›, baﬂar›l› maliyet yönetimi ve risk politikas› uygulamalar›n›n yan› s›ra, teknoloji, çal›ﬂan geliﬂimi ve müﬂteri memnuniyeti alanlar›nda yapt›¤› yat›r›mlarla Türkiye’deki bankalar aras›nda bu ödüle lay›k görüldü¤ü bildirildi. Ödül, Londra’da gerçekleﬂtirilen törenle Yap› Kredi Murahhas Aza
ve Genel Müdürü Faik Aç›kal›n’a takdim edildi.
TurkNet yeni bayilik sistemiyle TurkNet bayii olmak isteyen firmalara do¤rudan ve
arac›s›z çal›ﬂma olana¤› ve zaman›nda prim ödeme garantisi sunuyor. Türkiye’nin en
büyük ba¤›ms›z internet servis sa¤lay›c›s› olan TurkNet, ADSL sat›ﬂ›ndaki deneyiminin yan› s›ra teknoloji alan›ndaki uzmanl›¤›ndan da yararlanarak yeni bir bayilik sistemi oluﬂturuyor.
Türkiye ‹statistik Kurumu (TU‹K) Kas›m ay› enflasyon rakamlar›n› aç›klad›. Tüketici enflasyonu (TÜFE) %1.27 artarken, üretici enflasyonu (ÜFE) %1.29 art›ﬂ gösterdi. Aç›klanan rakamlar beklentilerin üzerinde geldi. Yaﬂanan yükseliﬂte g›dadaki
%2.21’lik art›ﬂ ve giyimdeki %4.55’lik ç›k›ﬂ etkili oldu. Öte yandan y›ll›k ÜFE
%1.51 olurken, y›ll›k TÜFE %5.53 olarak gerçekleﬂti.
Türkiye’de ilk kez kamu, özel sektör ve sivil toplum ortakl›¤›yla, Baﬂbakanl›k Devlet Planlama Teﬂkilat› (DPT), Birleﬂmiﬂ Milletler Kalk›nma Program› (United Nations Development Programme [UNDP]), Habitat için Gençlik Derne¤i, Visa Europe
Türkiye ve üye bankalar›n›n kat›l›m›yla ‘Param› Yönetebiliyorum’ projesi baﬂlat›ld›.
Projenin amac›, Türkiye’de gençler aras›nda finansal bilinci geliﬂtirerek, sürdürülebilir ekonomiye katk› sa¤lamak.
Uluslararas› kredi de¤erlendirme kuruluﬂu Fitch Ratings Ltd., Türkiye’nin notunu iki
kademe yükselterek BB’ye ç›kard›. Fitch Ratings Ltd.’e göre, Türkiye’deki bankac›l›k sektörü, ‘Yükselen Avrupa Bölgesi’nde bulunan bankac›l›k sektörüne göre daha
iyi durumda bulunuyor. Yap›lan analize göre, Türk bankalar›yla birlikte, Polonya,
Slovakya ve Çek Cumhuriyeti bankalar›n›n da sermaye yap›lar› güçlü durumda bulunuyor.
CHRONOLOGY
4 Aral›k
4 Aral›k
4 Aral›k
4 Aral›k
4 Aral›k
4 Aral›k
5 Aral›k
5 Aral›k
2009 Aralar›nda Türk-‹ﬂ, Hak-‹ﬂ, Disk, Türkiye Kamu-Sen ve Kesk’in bulundu¤u konfederasyonlar ile baz› meslek örgütlerinin genel baﬂkanlar› SGK Genel Kurulu’na kat›lmad›. Konfederasyon baﬂkanlar›nca, genel kurula kat›lmama gerekçesi olarak '”Çal›ﬂma ve Sosyal Güvenlik Bakan› Dinçer’in ‹ﬁKUR’un Genel Kurulu’nda yapt›¤› konuﬂma'” ve '”SGK Genel Kurulu’nda sosyal taraflar›n konuﬂmalar›n›n 5 dakika ile s›n›rland›r›lmas›,” gösterildi.
2009 Eczaneler hükümetin ilaçta yapt›¤› indirim yüzünden kepenk kapatt›. Eczac›lar, 700
kalem ilaçta yap›lan iskontonun %11’den %24’e ç›kar›lmas› karar› yüzünden ma¤dur
olacaklar›n› belirtiyor. Çal›ﬂma bakan› Ömer Dinçer ise yapt›¤› aç›klamada, ilaç firmalar›yla stoktan kaynaklanan zararlar›n karﬂ›lanmas› konusunda anlaﬂma sa¤land›¤›n› belirtti. Eczac›larsa kendilerini bu kadar yak›ndan ilgilendiren bir konuda, hiç fikirleri al›nmadan kararlar al›nd›¤› için öfkeli. Eczanelerin ilaçta iskonto oran›n› yükselten kararnameye tepki için bir günlük kepenk kapatma eylemi gerçekleﬂti. Eczac›lar›n Kepenk kapatma eylemi baﬂta Ankara ‹stanbul ve ‹zmir gibi büyük ﬂehirler olmak üzere tüm Türkiye’de yaﬂam› etkiledi. 24,000 eczanenin destekledi¤i eylem s›ras›nda 2,400 eczane de nöbetçi oldu ve aç›k kald›.
2009 ‹ran, 10 yeni uranyum zenginleﬂtirme tesisi inﬂa etme ve uranyumu kendi topraklar›nda %20 oran›nda zenginleﬂtirmeyi deneme niyetini aç›klad›. Bu aç›klama, Tahran’›n nükleer bombaya yetecek kadar yüksek düzeyde zenginleﬂtirilmiﬂ uranyum
üretmeye yaklaﬂaca¤› anlam›na geliyor. Tahran, bunun Uluslararas› Atom Enerjisi
Kurumu’nun (International Atomic Energy Agency [IAEA]) kendisini iﬂbirli¤i yapmamas›ndan dolay› k›nayan karar›na tepki oldu¤unu belirtti.
2009 Küresel ›s›nman›n Himalayalar’daki etkisine dikkati çekmek için Everest da¤›nda
toplanan Nepal hükümeti, ‘Everest Bildirgesi’ni onaylad›. Hükümetteki 27 bakandan
24’ünün kat›ld›¤› bakanlar kurulu toplant›s›, 5,242 metre yükseklikteki ana kamp Kala Patthar’da yap›ld›.
2009 NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, 25 NATO üye ve orta¤›n›n Afganistan’a 7,000 ilave asker taahhüdünde bulundu¤unu söyledi.
2009 Türkiye ‹statistik Kurumunun (TÜ‹K) aç›klad›¤› d›ﬂ ticaret verilerine göre, Türkiye’nin ihracat› Ekim ay›nda, geçen y›l›n ayn› ay›na göre %3.9 artarak, 10.1 milyar
dolar oldu. ‹thalat ise %15.2 azalarak, 12.7 milyar dolar oldu. TÜ‹K’in aç›klad›¤› d›ﬂ
ticaret verilerine göre, Ekim’de d›ﬂ ticaret aç›¤› %50.7 azalarak, 5.2 milyar dolardan
2.6 milyar dolara geriledi. 2008 Ekim ay›nda %65.1 olan ihracat›n ithalat› karﬂ›lama
oran›, 2009 Ekim ay›nda %79.7’ye yükseldi. 10 ayl›k ihracat, geçen y›l›n ayn› dönemine göre %27.6 gerileyerek 83.2 milyar dolar, ithalat %36.8 azalarak 112.8 milyar
dolar oldu.
2009 12,000 Tekel iﬂçisi ve ailelerinin 15 Aral›k’ta Ankara’da AKP genel merkezi önünde
gösteri yapacaklar› aç›kland›. Tekel’de örgütlü Tekg›da ‹ﬂ Sendikas›’n›n Genel Baﬂkan› Mustafa Türkel, Baﬂbakan Recep Tayyip Erdo¤an’› protesto eden Tekel iﬂçilerinin 4/C statüsüyle çal›ﬂmak istemedi¤i için bu eylemi yapaca¤›n› söyledi.
2009 Bay›nd›rl›k ve ‹skân Bakan› Mustafa Demir, Kayseri’de yapt›¤› aç›klamada ‹ller
Bankas›’n›n anonim ﬂirkete dönüﬂece¤ini, k›rsal alandaki kendine özgü yap›lar›n muhafaza edilece¤ini, ç›kacak yeni yasa ile kaçak inﬂaat›n haf›zalardan silinece¤ini aç›klad›.
379
380
KRONOLOJ‹
5 Aral›k
5 Aral›k
5 Aral›k
6 Aral›k
6 Aral›k
6 Aral›k
6 Aral›k
7 Aral›k
7 Aral›k
7 Aral›k
2009 Eski kuvvet komutanlar› emekli Orgeneral Aytaç Yalman, emekli Orgeneral ‹brahim
F›rt›na ile emekli Oramiral Özden Örnek, ‘Ergenekon’ soruﬂturma kapsam›nda ifadeleri al›nd›ktan sonra serbest b›rak›ld›.
2009 ‹nternet devleri Microsoft ve Yahoo, internette arama konusundaki ortakl›klar›yla ilgili müzakereleri tamamlad›klar›n› ve yetkililerin onay›n› beklediklerini aç›klad›.
2009 Rusya’da bir gece kulübünün içinde yap›lmak istenen havai fiﬂek gösterisinin faciaya dönüﬂmesinin ard›ndan ülkede ulusal yas ilan edildi. Devlet Baﬂkan› Dmitry Anatolyevich Medvedev, 109 kiﬂinin ölümüne sebep olan iﬂletmecilerin en a¤›r ﬂekilde
cezaland›r›lmas›n› isterken, gece kulübü sahipleri için ‘beyinsizler’ dedi.
2009 Diyarbak›r Cumhuriyet Baﬂsavc›l›¤›, Demokratik Toplum Partili (DTP) 99 belediye
baﬂkan› ve 10 ‹l Genel Meclis Baﬂkan› ad›na yap›lan bas›n aç›klamas›yla ilgili inceleme baﬂlatt›. DTP’li 99 belediye baﬂkan› ve 10 ‹l Genel Meclisi Baﬂkan› ad›na haz›nlanan bas›n bültenini okuyan Diyarbak›r Büyükﬂehir Belediye Baﬂkan› Osman
Baydemir, Abdullah Öcalan’›n ‹mral›’daki ﬂartlar›n›n sürekli a¤›rlaﬂt›r›ld›¤›n› ve iﬂkenceye dönüﬂtürüldü¤ünü ileri sürmüﬂtü. Baydemir, herkesin dikkatli olmas› gereken bir dönemden geçtiklerini belirterek, '”Sorunun ad› Kürt sorunudur. Sorunun nedeni, kimli¤inin reddedilmesidir. Çözüm, kimli¤in Anayasa’da kabul edilmesidir.
Kürt halk›n›n siyasi ve kültürel haklar›n›n tan›nmas›d›r,” demiﬂti.
2009 Irakl› liderler, siyasal uzlaﬂmaya ve ABD askerlerinin çekilmesini kolaylaﬂt›rmaya
yönelik önemli bir ad›m olarak görülen genel seçimler konusunda anlaﬂmaya vard›.
Anlaﬂma, parlamento taraf›ndan da onayland›.
2009 Küresel krize ra¤men Dünya Futbol ﬁampiyonas› finallerinin ev sahibi ülke Güney
Afrika’n›n ekonomisine 2.8 milyar dolarl›k katk› yapaca¤› ve 159,000 kiﬂiye iﬂ sa¤layaca¤› tahmin ediliyor. Uluslararas› Futbol Federasyonlar› Birli¤i (Fédération Internationale de Football Association [FIFA]) ise televizyon yay›n ve pazarlama haklar›ndan 3.2 milyar dolar gelir elde edecek.
2009 Latin Amerika’daki sol kuﬂa¤›n önde gelen liderlerinden ve Bolivya’n›n ilk yerli
Devlet Baﬂkan› olan Evo Morales, önceki günkü baﬂkanl›k seçiminde en yak›n rakibine 36 puan fark atarak aç›k bir zaferle iktidar›n› perçinledi. Morales oylar›n
%63’ünü toplarken sa¤c› rakibi eski vali ve asker Manfred Reyes Villa %27, di¤er
sa¤c› rakibi ‘çimento kral›’ ve eski bakan Samuel Doria Medina Auza %6 oy ald›. 10
adayl› devlet baﬂkanl›¤› seçimine paralel düzenlenen genel seçimde de Morales’in
müttefiki Sosyalizme Do¤ru Hareket (Movimiento al Socialismo [MAS]) Kongre’nin
her iki kanad›nda ço¤unlu¤u ele geçirdi. Ulusal Birlik Cephesi (Frente de Unidad Nacional) dahil onlarca y›ld›r siyasete hükmeden üç büyük parti silindi.
2009 ABD’de krizin baﬂlang›c›yla t›rman›ﬂa geçen iﬂsizlik rakamlar› Kas›m ay›nda %10'lara gerileyerek iki y›ll›k kriz döneminin en düﬂük seviyesine ulaﬂt›.
2009 Çatalca’da Avrupa’n›n en büyük ‘Clean-Room’lu stent fabrikas›n› kuran Alvimedica
T›bbi Ürünler Sanayi ve D›ﬂ Ticaret A. ﬁ., iki ABD’li rakibini geçerek, damar hücrelerini sekiz günde saran bir kalp stenti üretti. ‘Coracto’ adl› ürün 2010’da piyasada
olacak.
2009 Çelebi Hava Servisi’nden Borsa’ya yap›lan aç›klamada, ﬂirketin baﬂl›ca Barcelona,
Madrid, Bilbao, Palma de Mallarco ve Santiago olmak üzere toplam 22 havaliman›nda yer hizmetleri faaliyetleri yürüten ve ‹spanya’da yerleﬂik Newco Airport Services
CHRONOLOGY
7 Aral›k
2009
7 Aral›k
2009
7 Aral›k
2009
7 Aral›k
2009
7 Aral›k
2009
firmas›n›n sermayesini oluﬂturan hisselerinin %100’ünü sat›n almak için ba¤lay›c› olmayan teklif verdi¤i belirtildi.
Hükümet, serbest bölgeden yurt d›ﬂ›na yap›lan ihracat›n art›r›lmas› amac›yla, yurt d›ﬂ›ndan serbest bölgeye getirilen mallar üzerinden al›nan %0.05’lik ücreti, %0.01’e indiren yeni bir düzenleme haz›rlad›.
‹talya’da yay›mlanan haftal›k araﬂt›rma dergisi Panorama, Vatikan Bankas›’n›n (Istituto per le Opere di Religione [IOR]) ‹talya'n›n en büyük bankalar›ndan UniCredit’te bulunan hesaplar›n› kullanarak kara para aklama iﬂine kar›ﬂt›¤› gerekçesiyle soruﬂturuldu¤unu belirtti.
Küresel ›s›nma ve iklim de¤iﬂikli¤i konusunda yaklaﬂ›k 18 Aral›k’a kadar sürecek müzakerelerin yap›laca¤› Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) ‹klim Konferans› (2009 United Nations Climate Change Conference) Danimarka’n›n baﬂkenti Kopenhag’da baﬂlad›. 192
ülkenin temsilcilerinin kat›laca¤› konferans›n resmi aç›l›ﬂ› yap›ld›. Liderler, konferans›n son bir ya da iki gününe kat›lacak. Bu tarihi toplant›n›n amac›, 2012’den sonra dünyan›n küresel iklim de¤iﬂikli¤ine karﬂ› alaca¤› önlemleri belirlemek için yol haritas›n›
çizmek ve bu yolculukta ne kadar sera gaz› emisyonunun azalt›lmas›na gereksinim
olaca¤›n› ve bunun ulaﬂ›labilir bir hedef olup olmad›¤›n› tart›ﬂmak. Konferans›n temel
konu baﬂl›klar›n› karbon sal›m›n›n s›n›rland›r›lmas›, iklim de¤iﬂikli¤inin sonuçlar›na
en çok maruz kalan yoksul ülkelere ekonomik yard›m ve 2012’den sonras› için tasarlanm›ﬂ olan iklim sözleﬂmesinin yasal yap›s›n›n hayata geçirilmesi oluﬂturdu.
Moskova’da düzenlenen ‘Rusya Ekonomisi’nin Modernizasyonu’ adl› konferansta
konuﬂan Rusya Maliye Bakan› Alexei Leonidovich Kudrin, “Ödenmeyen kredilerle
ilgili önümüzdeki dönemde nas›l bir tablo ile karﬂ›laﬂaca¤›m›z henüz net de¤il. Art›ﬂ
muhtemel. Yat›r›mlar ve bankalar aras›ndaki dengede baz› zorluklar›m›z var,” dedi.
Tüm ﬂirketlerin giderlerini azaltmaya çal›ﬂt›¤›n› ve karl›l›k oranlar›n› düﬂürdü¤ünü
ifade eden Kudrin, ﬂirketlerin verimliliklerini art›rarak masraflar› k›smaya çal›ﬂt›klar›na dikkat çekti. Rus ekonomisinin d›ﬂa aç›lmas› gerekti¤ini vurgulayan bakan,
“Rusya’da uygulanan ortalama gümrük vergileri %11.5 seviyesinde. Avrupa Birli¤i’nde (AB) bu rakam %3-4 civar›nda. ABD’de ise %3’e yak›n. Yeni ürünler ortaya
koymak istiyorsak, en iyi teknolojiyi ithal etmek zorunday›z. Bunu kendimiz yapabilece¤imizi söylüyorsak yan›l›yoruz. Bizim daha aç›k olmaya ihtiyac›m›z var,” dedi.
Tüm dünya ülkeleri toplam ticaret hacimlerinin ekonomik kriz döneminde ortalama
%11.9 seviyesinde geriledi¤ini, ancak Rusya’n›n bunun çok üzerinde bir düﬂüﬂ yaﬂad›¤›na dikkat çeken Kudrin, “Ekonomik kriz nedeni ile birçok ülke kendi ekonomilerini korumaya çal›ﬂ›yor. Rusya en kapal› ekonomi,” ifadesini kulland›. Kudrin Dünya Ticaret Örgütü (World Trade Organization [WTO]) üyeli¤inin ve 1 Ocak
2010’dan itibaren uygulamaya baﬂlanacak Rusya-Beyaz Rusya-Kazakistan gümrük
birli¤inin Rus ekonomisinin aç›lmas›na büyük katk› sa¤layaca¤›n› belirtti.
S›rbistan’›n baﬂvurusu üzrine Kosova’n›n ba¤›ms›zl›k ilan›n›n meﬂru olup olmad›¤›na iliﬂkin incelemeyi 1 Aral›k’ta baﬂlatan Lahey’deki Uluslararas› Adalet Divan› (International Court of Justice [ICJ]), zorlu bir süreçle karﬂ› karﬂ›ya. Aralar›nda ABD,
Almanya ve Türkiye’nin de bulundu¤u 63 ülke Kosova’n›n ba¤›ms›zl›¤›n› tan›rken,
Rusya, Çin, ‹spanya gibi önemli ülkeler ba¤›ms›zl›k ilan›n› kabul etmedi. ‹lgili devletlerin mahkemeye görüﬂ bildirme süreci 11 Aral›k’a kadar devam edecek. Süreç,
381
382
KRONOLOJ‹
7 Aral›k
2009
8 Aral›k
2009
8 Aral›k
2009
8 Aral›k
2009
8 Aral›k
2009
8 Aral›k
2009
8 Aral›k
2009
8 Aral›k
2009
8 Aral›k
2009
özellikle ayr›l›kç› hareketlere sahne olan ülkelerde dikkatle izleniyor. S›rbistan, 2008
y›l› Ekim ay›nda BM Genel Kurulu’nda ço¤unlu¤un deste¤ini arkas›na alarak konuyu Lahey’deki Uluslararas› Adalet Divan› (International Court of Justice [ICJ]) gündemine taﬂ›may› baﬂarm›ﬂt›. Davan›n 6’nc› duruﬂmas›nda ABD ile Rusya karﬂ› karﬂ›ya getirdi. Lahey’deki duruﬂmada ABD Kosova’n›n ba¤›ms›zl›¤›n›n tan›nmas› yönündeki tavr›n› korurken, Rusya Kosova’n›n tezlerinin geçersiz oldu¤unu savundu.
Tokat’›n Reﬂadiye ‹lçesi Sazak köyü yak›nlar›nda, yo¤un sis alt›nda devriye görevi
yapan jandarma müfrezesine teröristlerce ateﬂ aç›ld›. Aç›lan ilk ateﬂ sonucu devriye
arac›nda bulunan jandarma uzman çavuﬂ Harun Arslanbey (Adana); jandarma erler,
Onur Bozdemir (Ad›yaman), Kemal Bide (Ordu), Ferit Demir (Muﬂ), Yakup Mutlu
(Muﬂ), Cengiz Sar›baﬂ (Giresun) ve Fatih Yonca (Hatay) ﬂehit oldu. Jandarma uzman
çavuﬂ Yusuf Öztürk ile jandarma erler Emrah Mand›ral› ve Arif Temel yaraland›.
Anayasa Mahkemesi, Demokratik Toplum Partisi’nin (DTP) kapat›lmas› istemiyle
aç›lan davay› esastan görüﬂmeye baﬂlad›.
Bankac›l›k sektörünün 10 ayl›k net kâr›, bir önceki y›la göre %45.9 artarak 17.4 milyar liraya yükseldi.
Baﬂbakan Recep Tayyip Erdo¤an ABD Baﬂkan› Barack Obama ile Beyaz Saray’da
yapt›¤› görüﬂmenin ard›ndan “Türkiye-ABD iliﬂkileri model ortakl›k kapsam›nda sürüyor. D›ﬂ politikam›zda eksen kaymas› yok. Türkiye’de dere yata¤›nda, su yata¤›nda ak›yor. ‹ran’la iliﬂkimiz sorun de¤il, çözüme yard›mc›. Obama da böyle düﬂünüyor,” aç›klamas›n› yapt›.
Çin ‹nternet Merkezi (China Internet Network Information Center [CNNIC]) taraf›ndan yay›mlanan raporda, y›l›n ilk 11 ay›nda 87 milyon Çinli’nin internet üzerinden
al›ﬂveriﬂ yapt›¤› bildirildi. Rapora göre, ö¤renciler ve ofis çal›ﬂanlar› al›ﬂveriﬂ yapanlar›n ço¤unlu¤unu oluﬂturuyor. Kad›nlar erkeklerden daha fazla al›ﬂveriﬂ yaparken,
18-30 yaﬂ aras›nda yo¤unlaﬂan al›c›lar›n ortalama ayl›k gelirleri 440 dolar düzeyinde
bulunuyor. ‘Çin’de Online Al›ﬂveriﬂ 2009’ ad›yla yay›nlanan raporda, internet üzerinden yap›lan sat›ﬂlar›n toplam›n›n y›l sonunda 36.6 milyar dolara ulaﬂmas›n›n beklendi¤i belirtildi.
Fitch Ratings Ltd., Yunanistan’›n ‘A-‘ olan kredi notunu ‘BBB’ seviyesine düﬂürdü;
görünümün ‘olumsuz’ oldu¤unu bildirdi. Böylece, Fitch Ratings Ltd.10 y›ld›r ilk kez
Yunanistan’›n kredi notunu ‘A’ dan aﬂa¤›ya çekmiﬂ oldu.
Kamu idaresi sa¤l›k hizmeti sunucular› d›ﬂ›ndaki vak›f üniversiteleri dahil sözleﬂmeli sa¤l›k hizmeti sunucular›n›n, Sa¤l›k Hizmetleri Fiyatland›rma Komisyonu’nca belirlenen sa¤l›k hizmetleri bedelinin en fazla %70’ine kadar ilave ücret alabilmelerine
iliﬂkin Bakanlar Kurulu Karar›, Resmi Gazete’de yay›mland›. Uygulama, 1 Ocak
2010’da baﬂlayacak.
Sanayi üretimi kriz döneminde ilk kez artt›. 2008 A¤ustos ay›ndan bu yana gerileyen
sanayi üretimi Ekim 2009’da bir önceki y›l›n ayn› ay›na k›yasla %6.5, bir önceki aya
göre de %13.7 yükseldi.
Tekel iﬂyerlerinin kapat›lma karar›n›n ard›ndan, özlük haklar›yla baﬂka kamu kuruluﬂlar›nda çal›ﬂmak isteyen 12,000’e yak›n Tekel iﬂçisi 15 Aral›k’ta AKP genel merkezi önünde toplanarak eylem yapmaya haz›rlan›yor. Tekg›da-‹ﬂ Genel Yönetim Kurulu taraf›ndan yap›lan yaz›l› aç›klamada, sigara fabrikalar›n›n yabanc› tekellere sa-
CHRONOLOGY
8 Aral›k
2009
8 Aral›k
2009
9 Aral›k
2009
9 Aral›k
2009
9 Aral›k
2009
9 Aral›k
2009
9 Aral›k
2009
9 Aral›k
2009
10 Aral›k
2009
10 Aral›k
2009
10 Aral›k
2009
t›ld›¤› belirtilerek, “Tütün ekimini yasaklayan ve ülkenin en fazla ihracat geliri getiren tar›m ürününü ürettirmeyip, böylelikle yaprak tütün iﬂletmelerini de iﬂlevsiz hale
getiren baﬂbakan›n kendisidir,” denildi. Yap›lan aç›klamada, yaprak tütün iﬂletmelerinin AKP iktidar›n›n siyasi iradesiyle kapat›ld›¤› kaydedilerek, Tekel iﬂçilerinin baﬂka kamu kurumlar›na özlük haklar›yla nakledilmek istendi¤i vurguland›. Kendilerinin özelleﬂtirme ma¤duru gibi gösterilerek, 4/C kapsam›na al›nmas›na karﬂ› ç›kan iﬂçiler sonuç al›ncaya kadar Ankara’da kalmaya kararl› olduklar›n› bildirdiler.
Türkiye ﬁeker Fabrikalar› A. ﬁ.’ye ait Kastamonu, K›rﬂehir, Turhal, Yozgat, Çorum
ve Çarﬂamba ﬁeker fabrikalar›n›n bir bütün halinde portföy grubu olarak (Portföy C)
özelleﬂtirme ihalelerinin nihai pazarl›k görüﬂmelerinde en yüksek teklifi 606 milyon
dolarla Ak-Can ﬁeker Sanayi ve Ticaret A. ﬁ. verdi. Özelleﬂtirme ‹daresi Baﬂkan Yard›mc›s› Sami Ölmeztoprak baﬂkanl›¤›nda yap›lan ihalenin nihai pazarl›k görüﬂmelerine 9 firma kat›ld›.
Yabanc› yat›r›mc›lar 2009 y›l›n›n ilk 11 ay›nda ‹MKB hisse senedi piyasas›nda 1.6
milyar dolar net al›m gerçekleﬂtirdi.
15 Aral›k’ta Ankara’da AKP Genel Merkezi önünde eylem yapmaya haz›rlanan Tekel iﬂçileri, sözleﬂmeli personel statüsüne ve hak kay›plar›na karﬂ› mücadelelerini sürdürmekte kararl› olduklar›n› Adana’da yapt›klar› eylemle bir kez daha gösterdiler. ‹ﬂçiler, Adana Yaprak Tütün ‹ﬂletmesi Müdürlü¤ü önünde yapt›klar› bas›n aç›klamas›n›n ard›ndan D-400 karayolunu trafi¤e kapatt›lar.
Alman otomotiv üreticisi Volkswagen’›n (VW) Japon otomotiv üreticisi Suzuki’nin
%20 hissesini 2.5 milyar dolara sat›n alaca¤› aç›kland›. ‹ki ﬂirketten yap›lan ortak
aç›klamada, “uzun vadeli stratejik ortakl›kla yak›n iliﬂki kurmak için uzlaﬂmaya vard›k,” denildi. Volkswagen ile Suzuki hisse sat›ﬂ› için Haziran ay›ndan bu yana görüﬂmelerini sürdürüyordu.
Hubble uzay teleskobu, yaklaﬂ›k 14 milyar yaﬂ›nda oldu¤u hesaplanan Evren’in ortaya ç›kt›¤› Büyük Patlama’dan 600 milyon y›l sonraki halini görüntülemeyi baﬂard›.
Japon hükümeti, ülkenin ekonomik daralmaya girmesini önlemek için 81 milyar dolarl›k yeni bir teﬂvik paketinde anlaﬂt›.
Rekabet Kurumu, beyaz et sektöründe faaliyet gösteren 9 firmaya, rekabeti s›n›rlay›c› eylemleri nedeniyle toplam 27,568,149 lira idari para cezas› verdi.
Uluslararas› kredi derecelendirme kuruluﬂu Moody’s mevcut kredi notlar›n› tehlikeye düﬂürmemek için ABD ve ‹ngiltere’nin k›sa süre içinde kamu borçlar›n› düzene
sokmas› gerekti¤ini bildirdi.
‘Aç›l›mlar’ sürecinin bir halkas› olan Birinci Roman Çal›ﬂtay› ‹stanbul’da gerçekleﬂtirildi. Çal›ﬂtay’a kat›lan Roman temsilcileri, kentsel dönüﬂüm projeleriyle ellerinden
al›nan mahallelerini geri istediler.
ABD’li yaz›l›m ﬂirketi Microsoft Corporation, biliﬂim teknolojileri (BT) otomasyonunda faaliyet gösteren Kanada ﬂirketi Opalis Software’i sat›n ald›. Giderek daha büyük veri merkezlerine hizmet vermeye baﬂlayan Microsoft’un, artan sunucu say›lar›
ve karmaﬂ›k altyap›lar› dolay›s›yla Opalis Software’i sat›n alarak gelece¤in a¤ ve sistem altyap›lar›n› oluﬂturmay› hedefledi¤i belirtildi.
Bursa’n›n Mustafa Kemal Paﬂa ilçesindeki bir maden oca¤›ndaki grizu patlamas› ve
ard›ndan meydana gelen göçü¤ün alt›nda kalan 19 iﬂçi hayat›n› kaybetti.
383
384
KRONOLOJ‹
10 Aral›k
10 Aral›k
10 Aral›k
11 Aral›k
11 Aral›k
11 Aral›k
11 Aral›k
12 Aral›k
12 Aral›k
12 Aral›k
2009 Dan›ﬂtay ‹dari Dava Daireleri Kurulu, YÖK’ün, Dan›ﬂtay 8. Dairesi’nin üniversiteye
giriﬂte katsay› fark›n› kald›ran karar›n yürütmesini durdurmas›na yapt›¤› itiraz›n› reddetti.
2009 ‹sveçli mucit sanayici Alfred Nobel’in 30 Aral›k 1896’da aç›klanan vasiyetine göre,
sadece bar›ﬂ ödülünü veren Norveç parlamentosu Storting’in Bar›ﬂ Komitesi, 18 ayar
alt›n madalya ile Nobel diplomas› ve 10 milyon ‹sveç Kronu (1.41 milyon dolar) tutar›ndaki ödülü ABD Baﬂkan› Barack Obama’ya Oslo’da yap›lan törenle takdim etti.
Obama, Nobel’in büyük para ödülünü hay›r iﬂlerine ba¤›ﬂlayaca¤›n› aç›klam›ﬂ bulunuyor. Nobel ödülleri, Alfred Nobel’in 10 Aral›k 1896’daki ölümünün y›l dönümlerinde veriliyor.
2009 Merkez Bankas› ‘2010 Para ve Kur Politikas›’nda Türkiye’nin IMF ile anlaﬂmas›n›
yok sayd›. 2009 y›l› ortas›nda ekonomideki belirsizlikler nedeniyle tünelin ucundaki
›ﬂ›¤› araba far›na benzeten Merkez Bankas› Baﬂkan› Durmuﬂ Y›lmaz, “Tünelin ucundakinin güneﬂ ›ﬂ›¤› olma ihtimali giderek art›yor,” sözleri ile ekonomide iyileﬂme sinyali verdi.
2009 Anayasa Mahkemesi, Abdullah Öcalan’›n ‘emir ve talimat›yla’ kuruldu¤u, PKK’n›n
‘siyasi uzant›s›’ oldu¤u, ﬂiddete karﬂ› ç›kmad›¤›, “eylemleri yan›nda, terör örgütüyle
olan ba¤lant›lar› da de¤erlendirildi¤inde devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlü¤üne ayk›r› nitelikteki fiillerin iﬂlendi¤i bir odak haline geldi¤i,” gerekçesiyle
Demokratik Toplum Partisi’nin (DTP) oy birli¤iyle kapat›lmas›na karar verdi. Yüksek mahkeme, DTP Genel Baﬂkan› Ahmet Türk ile Diyarbak›r Milletvekili Aysel
Tu¤luk’un da aralar›nda bulundu¤u 37 kiﬂiye, gerekçeli karar›n Resmi Gazete’de yay›m›ndan itibaren 5 y›l siyasi yasak getirdi. Karara göre, partinin tüzel kiﬂili¤i karar
tarihinde, Türk ve Tu¤luk’un milletvekilli¤i de gerekçeli karar›n Resmi Gazete’de yay›m› tarihinde sona erecek.
2009 ‹malat sanayiinde kapasite kullan›m oran› Kas›m ay›nda geçen y›l›n ayn› ay›na göre
2.2 puan azal›rken, bir önceki aya göre de 1.1 puan azal›ﬂla %70.7 seviyesinde gerçekleﬂti.
2009 Rekabet Kurumu, ald›¤› kararla Turkcell ‹letiﬂim Hizmetleri A. ﬁ. hakk›nda soruﬂturma aç›lmas›na karar verdi. Soruﬂturma Turkcell’in 4054 say›l› ‘Rekabetin Korunmas› Hakk›nda Kanun’un 4. ve 6. Madde’sini ihlal edip etmedi¤inin tespiti amac›yla
baﬂlat›ld›.
2009 Türkiye ‹statistik Kurumu’nun (TÜ‹K) üçüncü çeyrek ve y›l›n ilk dokuz ayl›k hesaplar›, global krizin Türkiye’ye etkisinin ciddi ölçüde sürdü¤ünü ortaya koydu. Türkiye, y›l›n ilk dokuz ay›nda %8.4 küçülme yaﬂad›. Küçülme oran› cari fiyatlarla %2.3
olsa da Türkiye’nin milli geliri 700.9 milyar liraya geriledi.
2009 Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) ‹klim Konferans›’n›n (2009 United Nations Climate Change Conference) yap›ld›¤› Danimarka’n›n baﬂkenti Kopenhag’da, 67 ülkeden 516 çevre örgütünün örgütledi¤i protesto gösterilerine 50,00’in üzerinde gösterici kat›ld›.
2009 Cumhurbaﬂkan› Abdullah Gül, Demokratik Toplum Partisi’nin (DTP) kapat›lmas›
karar›n› de¤erlendirirken, “Anayasa Mahkemesinin karar›na sayg› göstermek gerekir.
Gönül arzu ederdi ki parti yöneticileri partilerini korumak için gereken özeni göstermiﬂ olsalard›. Anayasa ve kanunlar ortada, mahkeme ne yaps›n,” dedi.
2009 Gürcistan’dan tek yanl› ba¤›ms›zl›¤›n› ilan eden ve geçen y›lki savaﬂ›n ard›ndan ba¤›ms›zl›¤› Rusya taraf›ndan tan›nan Abhazya’da devlet baﬂkanl›¤› seçimi yap›ld›.
CHRONOLOGY
12 Aral›k
2009
12 Aral›k
2009
12 Aral›k
2009
13 Aral›k
2009
13 Aral›k
2009
13 Aral›k
2009
13 Aral›k
2009
13 Aral›k
2009
Gürcistan’›n ‘yasa d›ﬂ›’ ilan etti¤i seçimde, mevcut lider Sergei Bagapsh’›n yan› s›ra
4 aday daha yar›ﬂt›. Eski devlet baﬂkan› yard›mc›s› Raul Khajimba, iﬂ adam› ve eski
milletvekili Beslan Butba, devlete ait Abhazya Devlet Denizcilik ﬁirketi yöneticisi
Zaur Ardzinba ve Vitali Bganda, devlet baﬂkanl›¤›na aday oldu. Sergei Bagapsh %61
oy alarak devlet baﬂkan› seçildi.
‹ngiltere eski Baﬂbakan› Tony Blair “kitle imha silâhlar›na dair kan›t olmasa bile
Irak’› iﬂgal ederdim ve bunu kamuoyuna aç›klaman›n bir yolunu bulurdum,” dedi.
Kapat›lan Demokratik Toplum Partisi’nin (DTP) Eﬂ Baﬂkan› Ahmet Türk, “Grubumuz fiili olarak parlamentodan çekilmiﬂtir, çal›ﬂmalara kat›lmayacakt›r,” aç›klamas›n› yapt›.
Venezuela Devlet Baﬂkan› Hugo Chávez Havana’da Küba lideri Raul Castro ile 3.2
trilyon dolar de¤erinde ticaret ve iﬂbirli¤i anlaﬂmas› imzalad›.
‹talya Baﬂbakan› Silvio Berlusconi, lideri oldu¤u Özgür Halklar (Il Popolo della Libertà [PdL]) partisinin Milano’nun Duomo meydan›nda düzenledi¤i miting s›ras›nda
sald›r›ya maruz kald›. Berlusconi’nin konuﬂmas›n› tamamlamas›n›n ard›ndan, dinleyiciler aras›nda bulunan bir kiﬂinin sald›r›s›na u¤rad›¤› bildirildi. Diﬂi k›r›lan ve duda¤› patlayan Berlusconi hastaneye kald›r›ld›. 42 yaﬂ›ndaki erkek sald›rgan gözalt›na
al›nd›.
Modern ekonomi biliminin temellerini atan ve iktisat dünyas›n›n önde gelen isimlerinden biri olan Nobel ödüllü Amerikal› Profesör Paul A. Samuelson Massachusetts
eyaletinde, Belmont’taki evinde 94 yaﬂ›nda yaﬂam›n› yitirdi. Samuelson fiyat, arz ve
talep aras›nda matematik analiz metotlar› uygulayan çal›ﬂmalar›yla tan›n›yor. Samuelson’un yazd›¤› ve ilk bask›s› 1948, son bask›s› da 2005 y›l›nda ç›kan, 41 yabanc›
dilde toplam 4 milyon kopya sat›lan Economics adl› ders kitab› ekonomi dal›nda ‘en
çok sat›lan kitap’ ünvan›n› bugüne kadar korudu. ABD eski Baﬂkan› Bill Clinton Samuelson’u 1996 y›l›nda ‘Ulusal Bilim Madalyas›’yla ödüllendirmiﬂti.
Rusya’n›n en büyük petrol ﬂirketi Lukoil, Norveçli StatoilHydro ile kurdu¤u konsorsiyumla Irak’taki ‘Bat› Kurna-2’ petrol yataklar›n› iﬂletme hakk›n› kazand›. 1997 y›l›nda Irak’ta daha Saddam Hussein yönetimi döneminde, ‘Bat› Kurna-2’ petrol yataklar›n›n iﬂletilmesi için Ba¤dat yönetimiyle prensip anlaﬂmas›na varan Lukoil’in,
ABD’nin Irak müdahalesinden sonra bu hakk› bir daha geri al›namayacak biçimde
kaybetti¤i yorumu yap›l›yordu.
Samsun’da Sosyalist Parti, Dev-Lis ve Devrimci Gençlik Birli¤i, Tekel’in özelleﬂtirilmesini ve iﬂçilerin 4/C kapsam›nda çal›ﬂt›r›lmalar›n› bir yürüyüﬂle protesto etti.
Grup ad›na aç›klama yapan Sosyalist Parti ‹l Sekreteri ‹lhan Cüre, “Tekel iﬂçilerinin
demokratik hak arama eylemlerini ‘kontrolsüz bir öfke’ olarak de¤erlendiren Baﬂbakan’›n ‘Yan gelip yatarak para kazanmak istiyorlar. Devlet mal› deniz de¤il,’ ﬂeklinde yapt›¤› aç›klamalar ve yak›ﬂt›rmalar onur k›r›c›d›r. Tekel iﬂçileri baﬂka kuruluﬂlara 4/C’li olarak de¤il, özlük haklar›yla nakledilmek ve buralarda çal›ﬂmaya devam etmek istiyorlar,” dedi.
ﬁili’de yap›lan devlet baﬂkanl›¤› seçiminde oylar›n %98’i say›l›rken, muhafazakâr
aday Sebastián Piñera %44.06, iktidardaki sol koalisyonun aday› ve 1994-2000 aras›
devlet baﬂkan› olan Eduardo Frei Ruiz-Tagle ise %29.6 oranlar›nda oy ald›. Aç›klanan resmi sonuçlara göre, hiçbir aday seçilmek için gerekli olan %50 oy baraj›n› aﬂa-
385
386
KRONOLOJ‹
14 Aral›k
2009
14 Aral›k
2009
14 Aral›k
2009
14 Aral›k
2009
14 Aral›k
2009
14 Aral›k
2009
15 Aral›k
2009
15 Aral›k
2009
15 Aral›k
2009
mad›. Böylece 17 Ocak 2010’da yap›lacak ikinci turda, 20 y›ld›r iktidarda olan sola
karﬂ› büyük bir ç›k›ﬂ yakalayan Pinera ile Frei yar›ﬂacak. Ba¤›ms›z olarak seçime kat›lan ve %20.14 yak›n oy alan sosyalist aday Marco Enríquez-Ominami’nin sol oylar› böldü¤ünü belirten gözlemciler, Piñera’n›n seçimin ilk turunda önemli bir baﬂar›
yakalad›¤›n›, ikinci turu kazanma ﬂans›n›n da yüksek oldu¤unu belirtiyor.
Bursa’n›n Mustafa Kemal Paﬂa ilçesinde 19 iﬂçinin hayat›n› kaybetti¤i grizu facias›nda, madeni iﬂleten Bükköy Madencilik ‹ﬂletmesi’nin Genel Müdürü Fahrettin Çolpan,
‹ﬂletme Müdürü Hayrettin Çelik ve Ocak ﬁefi Bayram Erdo¤an tutukland›. Zanl›lar,
‘görevi ihmal ve taksirle birden fazla kiﬂinin ölümüne sebebiyet vermek’ suçundan
Mustafa Kemal Paﬂa Adliyesi’ne sevk edildi. Savc›l›k sorgusu tamamlanan üç ﬂüpheli, tutuklanma talebi ile ç›kart›ld›klar› nöbetçi mahkeme taraf›ndan tutuklanarak cezaevine gönderildi.
Danimarka’n›n baﬂkenti Kopenhag’da yap›lan iklim konferans›na kat›lan geliﬂmekte
olan ülkeler, zengin ülkelerin sera gaz› emisyonlar›n›n azalt›lmas›na yönelik taahhütlerini yerine getirmelerini isteyerek görüﬂmeleri kesti.
Denizli Organize Sanayi’nin ilk fabrikas› olan ve bir zamanlar 450 kiﬂiye istihdam
sa¤layan Denteks, 10 milyon liraya icradan sat›ﬂa ç›kar›ld›. Geçen sene üretim faaliyetlerini durduran Denteks’in patronu Ali ‹hsan Kasapo¤lu, Türkiye’nin en zenginler
listesinde yer alm›ﬂt›.
Ekonomik Kalk›nma ve ‹ﬂbirli¤i Örgütü (Organisation for Economic Co-operation
and Development [OECD]) bölgesinde iﬂsizlik oran› Ekim ay›nda %8.8’e yükseldi.
‹nsan Haklar› ‹zleme örgütü (Human Rights Watch [HRW]) Kongo’nun do¤usunda
militanlara yönelik askeri operasyonlar›n yap›ld›¤› Ocak-Eylül döneminde 1,400 sivilin yaﬂam›n› yitirdi¤ini bildirdi.
Sa¤l›k Bakanl›¤› Türkiye’de domuz gribinden ölenlerin say›s›n›n 415’e yükseldi¤ini
bildirdi.
“Y›l sonuna kadar yeni borçlanma yok,” diyen Yunanistan, yüksek faizle 2 milyar euro borçland›. 300 milyar euro borcu olan ülkenin 2010’da toplam 55 milyar euro kaynak bulmas› ﬂart. Yunanistan, 2010 için gerekli 55 milyar euroyu Avrupa’da bulamazsa ABD ve Japonya’ya baﬂvuracak. Yunanistan’›n 2009 borçlanmas› 70 milyar
euroya ulaﬂt›. Öte yandan Yunanistan’daki kriz Türk-Yunan ekonomik iliﬂkilerini de
etkiledi. Edinilen bilgilere göre, Yunan iﬂadamlar› son dönemde Türk meslektaﬂlar›na ödeme yapmakta güçlük çekiyor. 2008 y›l›nda 3.5 milyar euroya ulaﬂan iki ülke
aras›ndaki ticaret hacminin bu y›l 2.7 milyar euroya düﬂmesi bekleniyor.
ABD Temsilciler Meclisi, Tahran yönetimini nükleer amaçlar›ndan vazgeçirmek
amac›yla, ‹ran’a yapt›r›m öngören kanun tasar›s›n› kabul etti. Temsilciler Meclisi’nde
12’ye karﬂ› 412 oyla kabul edilen kanun tasar›s›n›n Senato taraf›ndan da onaylanmas› gerekiyor. Tasar›da, ‹ran’a benzin satan ﬂirketlerin cezaland›r›lmas› öngörülüyor.
‹ran, petrol üreten bir ülke olmas›na ra¤men, benzininin %40’›n› d›ﬂar›dan al›yor. Kanun tasar›s›n›n, ‹ran’a rafine petrol satan ‹sviçreli ﬂirketler Vitol ve Glencore International AG, Hollanda-‹sviçre ﬂirketi Trafigura, Frans›z Total, ‹ngiliz British Petroleum
(BP), ve Hintli Reliance ﬂirketlerini kapsad›¤› belirtiliyor.
Almanya’da kozmetik ve temizlik malzemeleri satan ma¤azalar zinciri Rossmann’›n
Türk pazar›na girece¤i, bunun için Türk ﬂirketi PNR Group ile bir ortakl›k kuraca¤›
CHRONOLOGY
15 Aral›k
2009
15 Aral›k
2009
15 Aral›k
2009
15 Aral›k
2009
15 Aral›k
2009
ifade edildi. Rossmann’›n kurulacak bu yeni ﬂirkette %75, PNR Grubu’nun da %25
oran›nda ortak olaca¤› belirtilen aç›klamada, Türkiye’de ilk Rossmann ma¤azalar›n›n
2010 y›l›n›n ilkbahar›nda aç›laca¤› kaydedildi.
Amerikal› uçak imalatç›s› Boeing’in, gövdesi tamamen plastik kompozitten imal edilen yeni uça¤› ‘787 Dreamliner,’ Türkiye saati ile 20:00’de ilk uçuﬂunu baﬂar›yla gerçekleﬂtirdi. Seattle yak›nlar›ndaki Everett tesislerinde yap›lan uçuﬂta, 787’in temel
uçuﬂ sistemleri denendi. Test pilotlar› taraf›ndan gerçekleﬂtirilen 2 saatlik uçuﬂtan
sonra 787 Everett’e indi. Yaklaﬂ›k 2 y›l gecikme yaﬂanan projede testlerin ve sertifikasyon sürecinin tamamlanmas›ndan sonra ilk teslimat›n Japon ANA & JP Express
Co., Ltd. kargo ﬂirketine gelecek y›l sonunda yap›lmas› planlan›yor. Boeing’in
1997’de uçan 777 modelinden sonra geliﬂtirdi¤i ilk yeni nesil uça¤› olan 787, proje
aﬂamas›nda dünyan›n en iyi satan uçaklar›ndan biri oldu. Projenin baﬂlad›¤› 2005’ten
bu yana toplam 840 adetlik sipariﬂ al›nd›.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun 2010 y›l› iiçin geçerli olacak asgari ücreti belirlemek üzere yapt›¤› ikinci toplant› sona erdi. Komisyon, 29 Aral›k’ta tekrar toplanacak. Komisyondaki iﬂveren heyetinin baﬂkan› ve T‹SK Yönetim Kurulu üyesi Ali Nafiz Konuk, toplant›n›n ard›ndan Çal›ﬂma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›’nda yapt›¤›
aç›klamada, Türkiye ‹statistik Kurumu (TÜ‹K), Hazine Müsteﬂarl›¤› ve Devlet Planlama Teﬂkilat›’ndan (DPT) istedikleri verilerin geldi¤ini, bunlar› inceleyerek, sonraki toplant›ya kat›lacaklar›n› söyledi. Türk-‹ﬂ’in toplant›ya kat›lmamas›n›n kendilerini
üzdü¤ünü dile getiren Konuk, bunun konfederasyonun takdiri oldu¤unu ifade etti.
Türk-‹ﬂ, ilk toplant›da ald›¤› karar do¤rultusunda ikinci tur görüﬂmelere kat›lmad›. ‹lk
toplant› öncesi asgari ücret konusundaki görüﬂlerini ve beklentilerini aç›klamak isteyen Türk-‹ﬂ Genel E¤itim Sekreteri Nihat Yurdakul, Çal›ﬂma Genel Müdürü Ali Kemal Say›n’›n buna izin vermemesi üzerine heyetiyle birlikte toplant›y› terk etmiﬂti.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 5’i iﬂçi, 5’i iﬂveren, 5’i de hükümet temsilcisi olmak
üzere toplam 15 kiﬂiden oluﬂuyor. Komisyonda iﬂçi taraf›n› Türk-‹ﬂ, iﬂveren taraf›n›
T‹SK temsil ediyor. ‹ﬂ Kanunu gere¤ince, ücretlerin asgari düzeyinin komisyon arac›l›¤› ile en geç iki y›lda bir belirlenmesi gerekiyor.
Birleﬂmiﬂ Milletler’in (BM) Kopenhag’da düzenledi¤i iklim zirvesinde kayda de¤er
bir anlaﬂma sa¤layamad›. Konferans’ta dünyadaki iklim de¤iﬂikli¤iyle mücadele için
somut kararlar al›nmas› hedefleniyordu. Bunlar aras›nda karbon emisyonlar›n›n azalt›lmas› konusunda ülkelerin taahhütte bulunmas›n›n yan›s›ra yoksul ülkelere yap›lacak milyar dolarl›k yard›m›n boyutunun belirlenmesi de yer al›yor.
Darbe planlar›yla ilgili çal›ﬂma, bas›n dünyas›ndan da, STK’lardan da tepki gördü.
Genelkurmay Baﬂkanl›¤›’nda haz›rland›¤› ileri sürülen ‘‹rticayla Mücadele Eylem
Plan›’na her kesimden tepki ya¤›yor. ‘Ergenekon’ soruﬂturmas› kapsam›nda tutuklanan avukat Serdar Öztürk’ün ofisinde ele geçirilen belgedeki vahim ifadeler ‘dehﬂet
verici’ olarak nitelendirildi.
Enerji firmas› ExxonMobil, rakibi XTO Energy’yi 41 milyar dolara sat›n almak üzere anlaﬂma yapt›¤›n› aç›klad›. ABD’nin en büyük petrol ﬂirketi ExxonMobil, bu sayede do¤algaz ve petrol kaynaklar› konusunda daha da büyüyece¤ini duyurdu. Anlaﬂman›n, özellikle do¤algaz üretimi konusunda ABD’nin lider kuruluﬂu olan XTO
Energy’nin 10 milyar dolarl›k borçlar›n› da kapsad›¤› belirlendi. Birleﬂmeyle birlikte
387
388
KRONOLOJ‹
15 Aral›k
2009
15 Aral›k
2009
15 Aral›k
2009
15 Aral›k
2009
15 Aral›k
2009
15 Aral›k
2009
15 Aral›k
2009
15 Aral›k
2009
15 Aral›k
2009
ExxonMobil’in Ar-Ge faaliyetlerinin de büyüyece¤i belirtilirken, finansal anlamda
da ﬂirkete global olarak büyük katk› sa¤layaca¤› kaydedildi.
Filipinler’in Legazpi City’deki Mayon Yanarda¤›’n›n faaliyete geçmesi üzerine yaklaﬂ›k 50,000 kiﬂi tahliye edildi.
‹ran Devlet televizyonu, orta menzilli ‘Sajil-2’ füzesinin menzilini uzatacak çal›ﬂmalar›n ard›ndan yap›lan testte füzenin baﬂar›l› oldu¤unu duyurdu. ‹ran’›n ‹srail'de Tel
Aviv ve Güneydo¤u Avrupa’da Atina’y› vurabilecek menzilde bir füzeyi baﬂar›yla
denedi¤ini aç›klamas› dünyay› aya¤a kald›rd›.
‹ﬂsizlik oran› Eylül ay›nda bir önceki aya göre de¤iﬂmeyerek %13.4 olarak kaydedildi. ‹ﬂsiz say›s› ise 33,000 kiﬂi azalarak 3.4 milyon kiﬂiye geriledi.
‹ﬂyerleri kapat›ld›¤› için özlük haklar›yla kamu kuruluﬂlar›na yerleﬂtirilmelerini isteyen Tekel iﬂçileri, Ankara’da 77 gün sürecek eylemlerine baﬂlad›lar.
Kenya’da düzenlenen Afrika'n›n en eski futbol turnuvas› CECAFA Kupas›’na kat›lan
Eritre milli tak›m›n›n 25 oyuncusundan 12’si geçen hafta ﬂampiyonadan elendikten
sonra ortadan kayboldu. Bask›c› hükümet, oyuncular›n kay›p oldu¤unu yalanlarken,
CECAFA Baﬂkan› Nicolas Musonye, “Futbolcular Kenya’n›n baﬂkenti Nairobi’de
saklan›yorlar,” dedi. Kenya polisi her yerde Eritreli futbolcular› ar›yor.
Kuzey Kore lideri Kim Jong-il’in sa¤l›k durumunun kötüleﬂti¤i bildirildi. Güney Kore’de yay›n yapan Kuzey Kore için Aç›k Radyo (Open Radio for North Korea
[ORNK]), Kuzey Kore liderinin muhtemelen aﬂ›r› sigara ve içki kullan›m›ndan kaynaklanan kronik larenjit hastas› oldu¤unu belirtti. Radyo, kimli¤ini aç›klamad›¤› Kuzey Kore’deki ‘üst düzey kaynaklara’ dayand›¤›n› ileri sürdü¤ü haberinde, Kim Jongil’in sa¤l›¤›n›n geçen ay daha da kötüleﬂti¤ini ve ancak birer gün arayla çal›ﬂabildi¤ini iddia etti.
M›s›r Devlet Baﬂkan› Hosni Mubarak resmi bir ziyaret için geldi¤i Ankara’da iki ülke aras›ndaki askeri, sivil ve ekonomik alanda iﬂbirli¤ini ‘stratejik ortakl›k’ noktas›na taﬂ›d›. M›s›r ile Türkiye, Ortado¤u’daki sorunlara çözüm aray›ﬂ› baﬂta olmak üzere askeri, ticari ve sosyal alanda birlikte hareket etme ve uluslararas› platformlarda
birbirlerini destekleme karar› ald›. Cumhurbaﬂkan› Abdullah Gül’le görüﬂen M›s›r lideri, ‹srail’in baﬂkenti kabul etti¤i Kudüs’ün hem Filistin hem de ‹srail’in baﬂkenti oldu¤una dair Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nde karar al›nmas› iste¤ini
de Konsey’in geçici üyesi Türkiye’ye iletti. Türk taraf› Mubarak ile görüﬂmelerde
Fransa Cumhurbaﬂkan› Nicolas Sarkozy’nin fikir babal›¤›n› yapt›¤› ve Ankara’n›n
so¤uk bakt›¤› ‘Akdeniz ‹çin Birlik Projesi’ ve K›br›s Cumhuriyeti’nin Akdeniz’de
petrol arama çabalar›na M›s›r’›n verdi¤i deste¤i de eleﬂtirdi. Türk taraf›n›n “Sarkozy
ve Rumlara verdi¤iniz destek, ikili iﬂbirli¤imizi baltal›yor. Bu deste¤i bütünüyle kesmeniz gerekiyor,” diye bask› yapt›¤› Mubarak, ‘bundan böyle daha dikkatli davranma’ sözü verdi.
Muﬂ’un Bulan›k ilçesinde Demokratik Toplum Partisi’nin (DTP) kapat›lmas›n› protesto etmek için izinsiz gösteri yapan grup, bir banka ve baz› iﬂ yerlerine taﬂla sald›rd›. Ç›kan olaylarda 2 kiﬂi öldü, 7 kiﬂi de yaraland›.
Türkiye ‹statistik Kurumu (TÜ‹K) ile Merkez Bankas› taraf›ndan her ay ortaklaﬂa düzenlenen ve tüketicilerin harcama, davran›ﬂ ve beklentilerinin de¤erlendirildi¤i, ‘Ayl›k Tüketici E¤ilim Anketi’nin 2009 Kas›m ay› sonuçlar› aç›kland›. Buna göre, Ekim
CHRONOLOGY
15 Aral›k
2009
15 Aral›k
2009
16 Aral›k
2009
16 Aral›k
2009
16 Aral›k
2009
ay›nda 80.46 olan tüketici güven endeksi, Kas›m’da %2.59 oran›nda azalarak 78.38
oldu. Endeksin alt kalemleri ve de¤iﬂim oranlar›na bak›ld›¤›nda, mevcut dönemde sat›n alma gücü endeksi Ekim ay›na göre 74.02’den 72.56’ya, gelecek dönem sat›n alma gücü endeksi 77.66’dan 76.32’ye, gelecek dönem genel ekonomik durum
76.23’den 73.48’e geriledi. Gelecek dönem iﬂ bulma olanaklar› endeksi 72.61’den
72.33’e, mevcut dönemin dayan›kl› tüketim mal› sat›n almak için uygunlu¤u endeksi de 101.77’den 97.21’e indi. Endeksin 100’den büyük olmas› tüketici güveninde
iyimser durum, 100’dan küçük olmas› tüketici güveninde kötümser durum, 100 olmas› ise tüketici güveninde ne iyimser ne de kötümser durum oldu¤unu gösteriyor.
Türkiye ‹statistik Kurumu’nun (TÜ‹K) iﬂsiz say›s›n› 3.4 milyon olarak aç›klamas›na
karﬂ›n, gerçek iﬂsiz say›s›n›n 5.3 milyon kiﬂi oldu¤u belirlendi. Gerçek iﬂsiz say›s› bir
y›lda 825,000 kiﬂi artarken, gerçek iﬂsizlik oran› resmi verilerdeki gibi %13.4 de¤il,
%19.4 olarak gerçekleﬂti. Gerçek iﬂsizlik kad›nlarda %26.1 oran› ile 2.2 milyon, erkekte %27.9 oran› ile 3.1 milyon kiﬂi oldu. ANKA Haber Ajans›’n›n TÜ‹K verilerinden yapt›¤› hesaplamaya göre, A¤ustos-Eylül-Ekim dönemini kapsayan Eylül döneminde gerçek iﬂsiz say›s› 5.3 milyon, gerçek iﬂsizlik oran› da %19.4 oldu. TÜ‹K, aralar›nda iﬂ bulma umudu olmayanlar›n da yer ald›¤› iﬂsizlik oran›na iﬂ aramay›p, çal›ﬂmaya haz›r olanlar ile mevsimlik çal›ﬂt›¤› için iﬂsiz durumda bulunanlar› dahil etmeksizin iﬂsizlik oran›n› belirliyor. Bu hesapla TÜ‹K, Eylül döneminde iﬂsizlik oran›n›
yüzde 13.4, iﬂsiz say›s›n› da 3.4 milyon kiﬂi olarak aç›klad›. Resmi verilere göre kad›nlarda iﬂsizlik %14.7 ile 1 milyon, erkekte %12.8 oran› ile 2.3 milyon oldu.
Yunanistan Maliye Bakan› Giorgos Papakonstantinou ülkesinin mali sorunlar›n› çözmeye çal›ﬂt›¤›n› belirtip ayr›ca euro bölgesi üyesi olarak yükümlülüklerini yerine getirdi¤ini söyledi. Papakonstantinou, ‹ngiliz BBC televizyonunda yay›nlanan söyleﬂisinde, “Yunanistan, bir sonraki ‹zlanda ya da s›radaki Dubai de¤ildir. Egemen bir
devlet olan Yunanistan bir AB üyesidir; ancak daha da önemlisi yap›lmas› gerekenleri yapan bir hükümete sahiptir,” dedi.
ABD Çal›ﬂma Bakanl›¤› taraf›ndan dün yap›lan aç›klamaya göre, ABD’de tüketici fiyat endeksi (TÜFE) Kas›m ay›nda bir önceki aya göre %0.4 art›ﬂ gösterdi. G›da ve
enerji fiyatlar›n›n hesaplama d›ﬂ› tutuldu¤u çekirdek TÜFE ise Kas›m ay›nda de¤iﬂim
göstermedi. TÜFE Ekim ay›nda bir önceki aya göre %0.3 ve çekirdek TÜFE %0.2 art›ﬂ göstermiﬂti. Y›ll›k bak›ld›¤›nda ise TÜFE Ekim ay›ndaki %0.2 düﬂüﬂten sonra Kas›m ay›nda %1.8 yükseldi. Çekirdek TÜFE’nin y›ll›k art›ﬂ› ise Kas›m ay›nda Ekim
ay›ndaki gibi %1.7 seviyesinde gerçekleﬂti. TÜFE’nin enerji maliyetindeki art›ﬂlarla
yükseldi¤i aç›kland›. ABD’de dün yap›lan aç›klamaya göre, konut baﬂlang›çlar› verisi Kas›m ay›nda %8.9 artarak 574,000 seviyesinde gerçekleﬂti. Beklentiler verinin
580,000 seviyesinde gerçekleﬂmesi yönündeydi. Aç›klamada ayr›ca Ekim ay›nda
%10.6 azal›ﬂ olarak aç›klanan veri %10.1 art›ﬂ olarak revize edildi. ABD’de konut
baﬂlang›çlar› Kas›m ay› itibariyle geçen y›l›n ayn› dönemine göre yaklaﬂ›k %12 gerilemiﬂ durumda bulunuyor.
Ad›yaman Yaprak Tütün ‹ﬂletme Müdürlü¤ü’nde çal›ﬂan ve Ankara’ya gidemeyen
kad›n iﬂçiler, AKP ‹l Baﬂkanl›¤› önünde protesto gösterisi yapt›.
AKP Hükümeti taraf›ndan Tekel fabrikalar› özelleﬂtirildi¤i için iﬂsiz kalma tehdidiyle karﬂ› karﬂ›ya kalan iﬂçilerinin AKP önündeki direniﬂleri sürüyor. AKP Genel Mer-
389
390
KRONOLOJ‹
16 Aral›k
16 Aral›k
16 Aral›k
kezi’ne yaklaﬂt›r›lmayarak birkaç yüz metre uzakta tutulan iﬂçilere polis biber gaz› ile
sald›rd›. Çok say›da iﬂçi ve gazeteci biber gaz›ndan etkilenirken, baz› iﬂçiler bayg›nl›k geçirdi. Özelleﬂtirme Karﬂ›t› Platform (ÖKP) Ankara Bileﬂenleri de, eylemdeki iﬂçilere destek ziyaretinde bulundu. ÖKP Ankara Bileﬂenleri sekretaryas› ad›na konuﬂan TMMOB Elektrik Mühendisleri Odas› (EMO) Ankara ﬁubesi Yönetim Kurulu
Baﬂkan› Ramazan Pektaﬂ, özelleﬂtirme yanl›lar›n›n ‘K‹T'ler zarar ediyor,’ söylemlerinin gerçe¤i yans›tmad›¤›n›, K‹T’lerin son 15 y›l içinde 21 milyar lira kâr etti¤ini
söyledi.
2009 Ankara, S›hh›ye’deki Abdi ‹pekçi Park›’nda iﬂyerlerinin özelleﬂtirilmesi nedeniyle
özlük haklar› ve kamu kurumlar›na geçiﬂ hakk› için 3 gündür eylem yapan Tekel iﬂçilerine polis müdahale etti. Ankara Emniyeti’ne ba¤l› ekiplerin biber gaz› ile müdahale etti¤i gruptan baz› iﬂçiler fenalaﬂt›. ‹ﬂçilerin eyleminin üçüncü gününde polis eylemin saat 15:00’e kadar sonland›r›lmas›n› istedi. Bu arada kendilerine direnen 18 eylemciyi gözalt›na alan polis, sürenin dolmas›n›n hemen ard›ndan gruba müdahale etti. Bu arada Türk-‹ﬂ Genel Sekreteri ve Tekg›da-‹ﬂ Genel Baﬂkan› Mustafa Türkel gözalt›na al›nd›. ‹ﬂçilerin yan›nda bulunan CHP ve MHP milletvekilleri müdahale s›ras›nda alandan uzaklaﬂt›r›l›rken, baz› milletvekilleri de polisin att›¤› gaz bombas›ndan
etkilendi. Fenal›k geçiren iﬂçiler için çok say›da ambulans istenirken, müdahalede bulunan polislere tepki gösteren iﬂçilerin baz›lar›n›n a¤lad›¤› görüldü. Polisin iﬂçilere
yapt›¤› müdahalenin ard›ndan, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih, Co¤rafya Fakültesi'nden ç›kan bir grup ö¤renci, Atatürk Bulvar›’n› trafi¤e kapatmak istedi. Polisin müdahalesiyle ö¤renciler fakülte önüne al›nd›. Ö¤renciler bu s›rada “Tekel iﬂçisi yaln›z
de¤ildir,” ﬂeklinde slogan att›.
2009 Demokratik Toplum Partisi’nin (DTP) kapat›lmas›n›n ard›ndan ‹stanbul Beyo¤lu’nda ç›kan olaylarda göstericilere tabanca do¤rulttuklar› gerekçesiyle gözalt›na al›n›p
serbest b›rak›lan 3 kiﬂi tekrar gözalt›na al›nd›. 3 kiﬂinin, “Tan›mad›¤›m›z kiﬂiler bize
para verip ateﬂ etmemizi istediler,” sözleri nedeniyle gözalt›na al›nd›¤› belirtildi.
2009 Genelkurmay Baﬂkan› Orgeneral ‹lker Baﬂbu¤, Trabzon Liman›’nda demirli TCG
Oruçreis f›rkateyninde düzenledi¤i bas›n toplant›s›nda, son zamanlarda, çeﬂitli vesilelerle TSK’ya karﬂ› yürütülmekte olan psikolojik harekâta, asimetrik psikolojik harekâta de¤inmek istedi¤ini belirterek, “Bu konuya özellikle, bugün üzerinde beraber
oldu¤umuz TCG Oruçreis f›rkateyninde de¤inmemin özel bir anlam› vard›r. Herhalde herkes, aç›kça ne demek istedi¤imi anlamaktad›r,” diye konuﬂtu. Orgeneral Baﬂbu¤, içinde bulunduklar› süreçten rahats›z olduklar›n› dile getirerek, ﬂunlar› kaydetti: “Bu rahats›zl›¤›m›z› her vesile ile yetkili ve ilgili makamlara iletti¤imiz gibi yasal olarak yap›lmas› gerekenleri de yap›yoruz. Hem ülkesini, hem milletini sevmek,
hem de haks›z yere TSK’ya karﬂ› psikolojik harekât yürütmek, bir arada olamaz.
TSK’ya karﬂ› planl› ve kendi amaçlar› ve menfaatleri çerçevesinde haks›z ﬂekilde
psikolojik harekât yürütenlere diyorum ki bulundu¤unuz yol, bulundu¤unuz yer
do¤ru de¤ildir. Türk milletinin büyük ço¤unlu¤u da ne yapt›¤›n›z›n fark›ndad›r.” Orgeneral Baﬂbu¤, ﬂunlar› kaydetti: “Terör olaylar›n›, TSK ile iliﬂkilendirmeyi PKK
destekleyicileri ve PKK sempatizanlar› yapabilir. Ancak böyle iliﬂkilendirmeleri, bu
amaca yönelik imal› konuﬂmalar› siyasiler, akademisyenler ve medya mensuplar›
yapamaz, yapmamal›d›r.”
CHRONOLOGY
16 Aral›k
16 Aral›k
16 Aral›k
16 Aral›k
16 Aral›k
17 Aral›k
2009 Krizin her ﬂeyi alt üst etti¤ini söyleyen Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i (TOBB)
Baﬂkan› Hisarc›kl›o¤lu, “Notumuz yükseliyor ama bunun temeli bankalar›n borç ödeme kapasitesiyle ilgili. Enflasyon düﬂüyor, faiz iniyor. Fakat ekonomi dört çeyrektir
üst üste küçülüyor. 9 ayda ekonomi %8.4 küçüldü. ‹ﬂsiz say›s› 3.5 milyonu aﬂt›,” dedi ve bu nedenle, Türkiye’de de yeni bir büyüme hikâyesine ihtiyaç oldu¤unu, yeni
nesil reformlar yap›lmas› gerekti¤ini belirtti.
2009 Siyasi yasakl› Siirt Belediye Baﬂkan› Selim Sadak hakk›nda, PKK’n›n propagandas›n› yapt›¤› iddias›yla 5 y›la kadar hapis cezas› istendi. Diyarbak›r Cumhuriyet Baﬂsavc›l›¤›’nca haz›rlanan iddianamede, Sadak’›n 15-16 A¤ustos 2009’da Siirt’in Eruh ilçesinde gerçekleﬂtirilen ‘1’inci Eruh Çirav Kültür Sanat Festivali’ndeki konuﬂmas›nda, suç unsuru tespit edildi¤i belirtildi. ‹ddianamede, Sadak’›n yasa d›ﬂ› hale dönüﬂen
etkinlikte Türkçe ve Kürtçe yapt›¤› konuﬂmada, PKK’n›n propagandas›n› yapt›¤›n›n
tespit edildi¤i kaydedildi.
2009 Türkiye’de istihdam edilen her iki kiﬂiden neredeyse biri kay›td›ﬂ› çal›ﬂ›yor. Sosyal
güvenlikten yoksun bu kesimin sadece %3.5’ini iﬂverenler oluﬂturuyor, büyük bölümü ücretli-yevmiyeli iﬂçiler, kendi hesab›na çal›ﬂanlar ve ücretsiz aile iﬂçilerinden
meydana geliyor. Türkiye ‹statistik Kurumu’nun (TÜ‹K) A¤ustos-Eylül-Ekim 2009
dönemini kapsayan ‘Hanehalk› ‹ﬂgücü Araﬂt›rmas›’ Eylül ay› sonuçlar›na göre, Türkiye’de 22 milyon kiﬂi düzeyindeki toplam istihdam›n 10 milyonu kay›td›ﬂ› çal›ﬂanlardan meydana geliyor. 5.7 milyon kiﬂinin istihdam edildi¤i tar›m sektöründe kay›td›ﬂ›l›k %87’yi buluyor. Sektörde çal›ﬂan erkeklerin %78’i, kad›nlar›n ise %96.6’s›
kay›td›ﬂ› üretim yap›yor. Eylül döneminde, tar›m d›ﬂ› istihdam 16.3 milyon kiﬂi olarak hesapland›. Bu alanda kay›td›ﬂ›l›k %30.8 oldu. Kad›n ve erkekler aras›nda kay›td›ﬂ›l›k oran›nda belirgin de¤iﬂiklik gözlenmedi.
2009 Yemen güvenlik güçlerinin operasyonlar›nda 34 Al-Qaeda üyesinin öldürüldü¤ü bildirildi. Yemen Savunma Bakanl›¤›’n›n aç›klamas›nda, Sana da dahil olmak üzere ülkenin üç kentinde Al-Qaeda’ye karﬂ› düzenlenen operasyonlarda 34 kiﬂinin öldürüldü¤ü, 17 kiﬂinin ele geçirildi¤i belirtildi. Arhab bölgesinde düzenlenen operasyonlarda
yakalanan 8 kiﬂinin üzerlerinde patlay›c› kemerleri bulundu¤u, bu kiﬂilerin, okullar ile
yerel ve yabanc› hedeflere intihar sald›r›lar› düzenlemeyi amaçlad›klar› kaydedildi.
2009 Yüksekova’da PKK Lideri Abdullah Öcalan’›n cezaevi koﬂullar›n› ve DTP’nin kapat›lmas›n› protesto etmek amac›yla düzenlenen yürüyüﬂe kat›lan Musa Ayhan’›n polisler taraf›ndan linç edilmek istendi¤i kamera kay›tlar›yla belgeli olmas›na ra¤men polis, Ayhan için Yüksekova Devlet Hastanesi’nden sa¤lam raporu ald›. Ancak avukatlar›n yapt›¤› suç duyurusu üzerine ikinci rapor al›nd›. Bu raporda, Ayhan’›n burnunda k›r›lma, aln›nda yar›lma, ayak tabanlar›nda lezyon, tekmelerden dolay› kaburgalar›nda hassasiyet, kafada iki yerde k›r›k, nefes almakta zorluk çekme, kaﬂ yar›lmas›,
sol kol ve parmaklarda ezilme, dudakta patlama ve sürüklenmeden dolay› çeﬂitli yerlerinde çiziklerin oluﬂtu¤u tespit edildi. Polisin haz›rlad›¤› tutanakta ise, Ayhan’›n
“sapanla bir polisin gözüne taﬂ att›¤›, ayn› polisin ayn› gözle Ayhan’› takibe ald›¤› ve
yakalad›¤›, yakalama esnas›nda Ayhan’›n düﬂtü¤ü ve burnu ile çeﬂitli yerlerinde hasar meydana geldi¤i,” ileri sürüldü.
2009 ABD ve Kanada’n›n en büyük teknoloji ürünleri al›ﬂveriﬂ firmalar›ndan olan Best
Buy Co., Inc., Avrupa’daki ilk ma¤azas›n› ‹zmir’de açt›.
391
392
KRONOLOJ‹
17 Aral›k
17 Aral›k
17 Aral›k
17 Aral›k
17 Aral›k
17 Aral›k
2009 ABD’de yay›mlanan Time dergisi, ekonomi alan›nda ‘Büyük Buhran’dan sonra en
zor y›l›n› geçiren ABD’de krizden ç›kmak için çaba harcayan Merkez Bankas› (Federal Reserve [FED]) Baﬂkan› Ben Shalom Bernanke’yi ‘Y›l›n Adam›’ seçti.
2009 Bilgi Teknolojileri ve ‹letiﬂim Kurumu (BTK) Baﬂkan› Tayfun Acarer, yapt›¤› aç›klamada, 2005 y›l›nda ç›kan bir kanunla cep telefonlar›yla ilgili sorumlulu¤un kendilerine verildi¤ini hat›rlatarak, o dönem 40 milyon civar›ndaki telefonun yar›s›n›n kay›t alt›nda oldu¤unu ve kay›t d›ﬂ›ndakilerin 5 lira ücret karﬂ›l›¤›nda kayda al›nd›¤›n›
söyledi Türkiye’ye d›ﬂardan cep telefonlar›n›n o zamanlardan itibaren gelmeye devam etti¤ini belirten Acarer, ülkeye her y›l giren 20 milyon civar›ndaki cihaz ile ﬂu
anda 125 milyon civar›nda telefon oldu¤unu, 9 milyon civar›ndaki telefonun da kay›t
d›ﬂ› girdikleri için kara listede yer ald›¤›n› kaydetti. Numara taﬂ›nabilirli¤i konusuna
da de¤inen Acarer, Türkiye’de numaras›n› taﬂ›yan abonelerin toplam say›s›n›n bir ay
önce 7.6 milyon iken bugün 8.5 milyona yaklaﬂt›¤›n› söyledi. Numara taﬂ›nabilirlik
ile GSM sektöründe rekabetin artt›¤›n› vurgulayan Acarer, bunun tüketiciye olumlu
yans›d›¤›n› ve iﬂletmecilerin rekabet ortam› sonucunda yeni tarifeler üretmek durumunda kald›klar›n› ifade etti.
2009 Bursa’n›n Mustafa Kemal Paﬂa ilçesindeki özel kömür iﬂletmesinde grizu patlamas›
sonucu 19 maden iﬂçisinin yaﬂam›n› yitirmesinden sonra kay›plara kar›ﬂan Bükköy
Madencilik’in sahibi Nurullah Ercan, mahkemece tutuksuz yarg›lanmak üzere serbest
b›rak›ld›. 10 Aral›k akﬂam› yaﬂanan patlamadan bir hafta sonra bugün Mustafa Kemal
Paﬂa Adliyesi’ne gelen Nurullah Ercan, ifade verdi¤i savc›l›kça tutuklanma istemiyle mahkemeye ç›kar›ld›. Maden oca¤›n›n ba¤l› oldu¤u Bükköy Madencilik’in genel
müdürü ve iki görevlisi tutuklan›rken Ercan serbest b›rak›ld›.
2009 Güneﬂ sistemi d›ﬂ›nda bol su bulundu¤u düﬂünülen bir gezegen keﬂfedildi. Haftal›k
Nature dergisinin 17 Aral›k 2009 say›s›nda yay›nlanan ve David Charbonneau ile
meslekdaﬂlar›n›n yazd›¤› makaleye göre, Dünya’dan yaklaﬂ›k 40 ›ﬂ›k y›l› uzaktaki gezegenin kütlesinin Dünya’dan 6.6 kat büyük oldu¤u belirlendi. ‘GJ 1214b’ ad› verilen ‘d›ﬂ gezegenin’ keﬂfinin, Dünya’ya benzeyen gezegen aray›ﬂ›nda ‘önemli ad›m’
oldu¤una iﬂaret edildi.
2009 Maliye Bakanl›¤›, Kas›m ay› ‘Bütçe Gerçekleﬂmeleri Raporu’na göre, merkezi yönetim bütçe aç›¤›, Ocak-Kas›m döneminde geçen y›l›n ayn› dönemine k›yasla %460.4
artarak, 8.3 milyar liradan 46.4 milyar liraya ç›kt›. Ayn› dönemde bütçe giderleri
239.5 milyar lira, bütçe gelirleri ise 193.2 milyar lira olarak gerçekleﬂti. Faiz d›ﬂ› fazla ise 5.8 milyar lira oldu. Kas›m ay›nda ise bütçe aç›¤› geçen y›l›n ayn› ay›na göre
%7.7 azalarak 3.1 milyar liraya geriledi. Kas›m’da bütçe giderleri 20.9 milyar lira,
bütçe gelirleri ise 17.8 milyar lira oldu. Faiz d›ﬂ› aç›k ise 1.2 milyar lira olarak gerçekleﬂti.
2009 Özelleﬂtirme Karﬂ›t› Platform (ÖKP) Ankara Bileﬂenleri, Abdi ‹pekçi Park›’nda bulunan Tekel iﬂçilerine destek vermek amac›yla yürüyüﬂ düzenlediler. Jeoloji Mühendisleri Odas› önünde bir araya gelen ve ÖKP Ankara Bileﬂenleri pankart› açan çok say›da özelleﬂtirme karﬂ›t›, ‘Zam zulüm iﬂkence iﬂte AKP,’ ‘Direne direne kazanaca¤›z,’ ‘Tekel iﬂçisi yaln›z de¤ildir,’ ‘Kurtuluﬂ yok tek baﬂ›na ya hep beraber ya hiçbirimiz,’ ‘Genel grev genel direniﬂ,’ ‘Zafer direnen emekçinin olacak,’ ‘Yaﬂas›n s›n›f
dayan›ﬂmas›,’ ve ‘Ak ak dediler karanl›¤a gömdüler,’ sloganlar› at›p alk›ﬂlarla Mithatpaﬂa Caddesi’ne, oradan da Abdi ‹pekçi Park›’na yürüdüler.
CHRONOLOGY
17 Aral›k
17 Aral›k
17 Aral›k
17 Aral›k
2009 Türk Hava Yollar› (THY) Yönetim Kurulu Baﬂkan› Candan Karl›tekin istifa etti.
2002’den bu yana THY’de görev yapan Karl›tekin, son 4 y›ld›r yönetim kurulu baﬂkan›yd›.
2009 Türkiye ‹statistik Kurumu (TÜ‹K) 2006-2007 dönemine iliﬂkin ‘Gelir ve Yaﬂam Koﬂullar› Araﬂt›rmas›’n›n sonuçlar›n› aç›klad›. Araﬂt›rmas› sonuçlar›na göre, en yoksul
%20 ile en zengin %20 aras›ndaki gelir fark› 2007 y›l›nda 9.5 kattan 8.1 kata geriledi. Türkiye’de hane halk› baﬂ›na düﬂen ortalama y›ll›k kullan›labilir gelir 2007’de
18,827 lira olarak hesapland›. Ortalama y›ll›k eﬂde¤er hane halk› kullan›labilir geliri
ise 8,050 lira olarak tahmin edildi. ‹stanbul bölgesi, 11,454 lira ile ortalama y›ll›k eﬂde¤er hane halk› kullan›labilir geliri en yüksek bölge oldu. En düﬂük ortalamaya sahip bölge ise 3,591 lira ile Güneydo¤u Anadolu Bölgesi oldu. Toplam gelir içinde en
fazla pay %39.7’yle maaﬂ-ücret gelirlerinden elde edildi. Bunu%18.2’yle sosyal
transferler izledi. 2006’ya göre maaﬂ-ücret gelirlerinin pay› 1.1 puan düﬂtü, sosyal
transferlerin pay› 0.4 puan artt›. Nüfusun %20.6’s›—yani, her 5 kiﬂiden 1’i—yoksulluk s›n›r›n›n alt›nda yaﬂ›yor. %55.5’inin hanesinin konut al›m› ve konut masraflar› d›ﬂ›nda taksit ödemeleri ve borçlar› bulunuyor. Bu borç ödemeleri, %23.3’ünün hanesine çok yük getiriyor.
2009 Türkiye’nin geçmiﬂte önde gelen elektronik ﬂirketleri aras›nda yer alan, ancak iflâs
eden Raks Elektronik’in Manisa Organize Sanayi Bölgesi’ndeki tesislerinin yeni sahibi Vak›fbank oldu. Teyp ve video kaset üretiminde dünyan›n en büyük firmalar›
aras›nda yer alan, ancak yaﬂad›¤› mali kriz nedeniyle bankalara olan borçlar›n› ödeyemeyen Raks Elektronik’in ‹zmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesi taraf›ndan 3 May›s
2007’de al›nan iflâs karar›n›n ard›ndan üretim tesisleri aç›k art›rma yoluyla sat›ﬂa ç›kar›lm›ﬂt›. Manisa Organize Sanayi Bölgesi'nde 35,340 metre kare arazi üzerine kurulu fabrikan›n, eﬂyalarla birlikte 22,280,000 lira muhammen bedel üzerinden 7 Aral›k günü ilk aç›k art›rmas› yap›ld›. Bedelin en az %60’›n›n teklif edilmesinin arand›¤› ilk art›rmaya kat›lan olmamas› üzerine 17 Aral›k’ta ‹zmir 11. ‹cra ‹flas Müdürlü¤ü’nde ikinci aç›k art›rma yap›ld›. Bedelin %40’› olan 9,000,053 lirayla baﬂlayan aç›k
art›rmada Vak›fbank, 9,100,000 lira vererek tesislerin yeni sahibi oldu.
2009 Üç K›br›sl› Rum, Türkiye ve KKTC aleyhine toplamda 2.1 trilyon liral›k dava açt›.
Davay› açan ABD’li avukat davan›n geçti¤imiz Ekim ay›nda Washington’daki bir
mahkemede aç›ld›¤›n› ifade ederken, Türkiye'nin 1974 y›l›ndaki K›br›s operasyonunda ABD’den ald›¤› silâhlar› K›br›sl› Rumlar› yerlerinden etmek için kulland›¤›n› iddia etti. ABD yasalar›n›n di¤er ülkelerin Amerikan silâhlar›n› uluslararas› hukuka ayk›r› biçimde kullanmas›n› yasaklad›¤›n› söyledi. Mihalis Toumazou, Nicolas Kantzilaris and Maroula Toumpazou isimli K›br›sl› Rumlar, ABD’de Washington ﬂehrinde
Türkiye ve KKTC aleyhine, eski mallar›na ulaﬂamamalar› ve kullanamamalar›n›n
karﬂ›l›¤› olarak 400 milyar dolar, manevi tazminat olarak da toplam bir trilyon dolarl›k dava açt›. ABD vatandaﬂ› da olan K›br›sl› Rumlar ad›na dava açan Washington’l›
avukat Athan Tsimpedes, K›br›s’taki di¤er müﬂteki Rumlar› da bu davaya katmak
amac›yla Lefkoﬂe’de temaslarda bulunuyor. Avukat Tsimpedes, K›br›s’›n en yüksek
tirajl› Phileleftheros gazetesine yapt›¤› aç›klamada, K›br›s’›n bir bölümünde süregelen iﬂgal ve insan haklar› ihlalleri iddias›yla açt›klar› davada Türkiye ve KKTC’den
‘çok a¤›r’ bir bedel talep ettiklerini söyledi. Bu davan›n yaln›z baﬂvuru sahibi üç
393
394
KRONOLOJ‹
17 Aral›k
2009
18 Aral›k
2009
18 Aral›k
2009
18 Aral›k
2009
Rum’u de¤il, bütün Rumlar› ilgilendirdi¤ini savunan Tsimpedes, müvekkili olan üç
Rum ad›na Washington’da açt›klar› dava ile Türkiye’den, KKTC’deki eski taﬂ›nmaz
mallar›na ulaﬂamamalar› ve kullanamamalar›n›n karﬂ›l›¤› olarak 400 milyar dolar tazminat talep ettiklerini bildirdi. Baﬂvuruda, yine mallar›na eriﬂimlerinin ve kullanmalar›n›n reddedilmesi nedeniyle Rumlar›n u¤rad›klar› manevi zarar için de bir trilyon
dolar manevi tazminat talep ediliyor. Ayr›ca, Türkiye ve KKTC’den, bugüne kadar
eski Rum mal› sat›ﬂlar›ndan ald›klar› bütün paralar› vermeleri de isteniyor. Bunun
için, Rum mallar›n›n sat›ﬂ› için reklam yap›lmas›n› yasaklayan bir mahkeme karar›n›n da ç›kart›lmas› talep ediliyor. Baﬂvuru sahiplerinin ABD vatandaﬂ› olmas›n›n ﬂart
olmad›¤›n› ifade eden Tsimpedes, K›br›s’ta ikamet eden Rumlar›n da ayn› ﬂeyi yapabileceklerini kaydetti. Toplamda 2.1 trilyon liraya ç›kan tazminat talebi, Türkiye’nin
2010 y›l› için planlanan bütçe gelirinin yaklaﬂ›k dokuz misline tekabül ediyor.
Yunanistan’da sendikalar Baﬂbakan Geórgios Papandréou’nun önceki gün aç›klad›¤›
ülkenin kamu borcunun indirilmesine yönelik önlem paketine sert ç›kt›. ‹ngiliz The
Financial Times gazetesinin haberine göre, bugün 24 saat boyunca greve gitmeye haz›rlanan sendika yetkilileri, Yunanistan’da çal›ﬂan her bir kiﬂinin haklar›n› savunmak
için müdacele karar› ald›. Hükümetin 15 Aral›k günü aç›klad›¤› eylem plan›nda ayl›k
geliri 3,000 dolar› geçen çal›ﬂanlar›n ücretlerinin dondurulmas›, savunma harcamalar›nda indirime gidilmesi, yüksek ikramiyelere vergi konmas› gibi hususlar bulunuyor.
Anayasa Mahkemesi’nin verdi¤i kapatma karar›n›n ard›ndan, sine-i millete dönme
karar›ndan vazgeçen kapat›lan DTP’nin milletvekilleri, önümüzdeki hafta Bar›ﬂ ve
Demokrasi Partisi’ne (BDP) geçecekler. 19 milletvekilinin BDP’ye geçmesinin ard›ndan ‹stanbul Ba¤›ms›z Milletvekili Ufuk Uras’›n da deste¤i al›narak Meclis’te yeni grup kurulacak. 20 milletvekili ile TBMM’de yer alacak olan Bar›ﬂ ve Demokrasi
Partisi’nin (BDP) kongresini Ocak ay› sonunda ya da ﬁubat ay› baﬂ›nda yapmas› bekleniyor.
Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Eylül 2009 verilerine göre,
kredi kart› takibe düﬂen müﬂteri say›s›n›n 2.5 milyona yaklaﬂt›. Toplam bireysel krediler Eylül ay›nda, geçen y›l›n ayn› dönemine göre %4.4 artarken, alt bileﬂenleri olan
tüketici kredileri %2.8, kredi kartlar› da %8.8 art›ﬂ gösterdi. Tüketici kredileri içinde
yaln›zca taﬂ›t kredileri, geçen y›l›n ayn› dönemine göre %26 gibi önemli bir azal›ﬂ
gösterdi. BDDK Finansal Piyasalar Raporu’na göre, Eylül ay› itibariyle kredi kartlar› içinde taksitli kredilerin pay› son iki çeyrekte artarken, kredi kartlar› toplam bakiyesi içinde taksitli kredi kartlar› bakiyesi gecen çeyre¤e göre 2.7 puan artarak
%37.8’e yükseldi. Kredi kartlar›n›n takibe düﬂen k›sm›ndaki art›ﬂ h›zlanarak devam
etti. Takibe düﬂen kredi kartlar› alacaklar› oran› %10.5’e ulaﬂt›. BDDK raporunda, bu
oran›n son 9 ay içinde %62 artmas›n›n, bankalar›n kredi riski aç›s›ndan dikkate al›nmas› gereken bir konu oldu¤una dikkat çekildi.
Kopenhag’da 7 Aral›k’ta baﬂlayan Birleﬂmiﬂ Milletler (BM) ‹klim De¤iﬂikli¤i Zirvesi beklentileri cevaplamayan bir taslakla sona erdi. Fakir ülkelerin deste¤ini arkas›na
alan Çin, anlaﬂma ç›kmas›n› engelleyen taraf oldu. Danimarka Baﬂbakan› Lars Lökke Rasmussen’in haz›rlad›¤› iki taslak metin ters tepki görünce Kyoto Protokolü’nün
yerine geçecek bir Kopenhag anlaﬂmas›na var›lamad›. Kopenhag ‹klim De¤iﬂikli¤i
Zirvesi’nin en önemli sonucu ‘Kopenhag Mutabakat›’ (‘Copenhagen Accord’) olarak
CHRONOLOGY
19 Aral›k
2009
19 Aral›k
2009
19 Aral›k
2009
20 Aral›k
2009
20 Aral›k
2009
görünmektedir. Aç›klanmas›yla oldukça büyük tart›ﬂmalara yol açan ve baz› geliﬂme
yolundaki ülkelerin ﬂeffaf ve demokratik olmayan bu süreci onaylamad›klar›n› söyleyerek karﬂ› ç›kt›klar› Mutakabat, büyük ço¤unluk bak›m›ndan iklim de¤iﬂikli¤iyle
mücadelenin gelece¤i için gerekli elemanlar› içeren bir çerçeve olarak kabul edilmektedir. Yasal ba¤lay›c›l›¤› bulunmayan ve daha çok ‘uzlaﬂ›’ niteli¤i taﬂ›yan ‘Kopenhag
Mutabakat›’›nda küresel ›s›nmada etkili olan sera gaz› sal›n›m›n›n önemli oranda k›s›tlanmas› gere¤inin bilimsel aç›dan da desteklendi¤i vurgulanarak, “bu çerçevede
küresel s›cakl›k art›ﬂ›n›n 2 dereceden daha az olmas›n› sa¤lamak amac›yla gaz sal›n›m›nda k›s›tlama yap›lmas› gerekti¤i,” ifade edildi. Metinde azgeliﬂmiﬂ ülkelere yap›lacak yard›m konusu ise, “geliﬂmiﬂ ülkelerin geliﬂmekte olan ülkelerin adaptasyon çal›ﬂmalar› için yeterli, öngörülebilir ve sürdürülebilir finansal kaynak, teknoloji ve kapasite geliﬂtirme deste¤i sa¤layacakt›r,” ifadesiyle yer ald›. Mutabakat metninde söz
konusu yard›m program› için 2010-2012 y›llar›n› kapsayan k›sa vadeli dönemde Avrupa Birli¤i’nin (AB) 10.6 milyar dolar, Japonya’n›n 11 milyar dolar ve ABD’nin 3.6
milyar dolar vadetti¤i de belirtildi.
30 Kas›m’da al›nan karar› dün uygulamaya koyan Avrupa Birli¤i (AB), S›rbistan,
Karada¤ ve Makedonya vatandaﬂlar›na vizesiz seyahat uygulamas›n› resmen baﬂlatt›.
Bu üç Balkan ülkesinin vatandaﬂlar›, Schengen bölgesine dahil olmayan ‹ngiltere ve
‹rlanda d›ﬂ›ndaki AB ülkelerine art›k vize almadan seyahat edebiliyor. S›rbistan D›ﬂiﬂleri Bakan› Vuk Jeremiç, vizenin kald›r›ld›¤› gece yar›s› Macaristan s›n›r›n› geçerken, “‹ﬂte iﬂe yar›yor. Art›k bu s›n›r› vizesiz geçebiliyoruz. Bunun için yaklaﬂ›k 20 y›l
beklememiz gerekti. Ama geç olsun, güç olmas›n,” dedi.
‹ran’›n önde gelen muhalif dini liderlerinden Büyük Ayetullah Hussein-Ali Montazeri
yaﬂam›n› yitirdi. Büyük Ayetullah Montazeri, 1997’de, Büyük Ayetullah Ruhollah Mousavi Khomeini’nin yerine geçen Büyük Ayetullah Ali Hoseyni KhÇmenei’in bu görev
için yetersiz oldu¤unu söylemesi üzerine Kum’da ev hapsine al›nm›ﬂ, bu ceza 2003’te
kald›r›lm›ﬂt›. Montazeri, y›llarca yönetimi, ‹slam ad›na diktatörlük uygulamakla suçlam›ﬂ ve eleﬂtirilerine Haziran’daki tart›ﬂmal› seçimlerden sonra da devam etmiﬂti.
Son günlerde t›rman›ﬂa geçirilen ﬂiddet kültürü ve ülke genelinde bar›ﬂa, kardeﬂli¤e
karﬂ› giriﬂilen sald›r›lar TMMOB, KESK, D‹SK ve Türk Tabipleri Birli¤i (TTB) taraf›ndan düzenlenen kitlesel bas›n aç›klamas› ile protesto edildi. Emek ve demokrasi
güçleri Ziya Gökalp Caddesi üzerinde toplan›p ‘Savaﬂa hay›r bar›ﬂ hemen ﬂimdi,’ slogan›n› atarak bir kez daha bar›ﬂ taleplerini dile getirdiler.
Deniz Kuvvetleri Komutanl›¤›’nda görev yapan biri emekli, iki amirale yönelik suikast iddialar›na iliﬂkin yürütülen soruﬂturma kapsam›nda, hakk›nda yakalama karar›
ç›kart›lan Deniz Yarbay Ali Tatar, Beylerbeyi’nde kald›¤› askeri lojmanda tabancayla intihar etti.
Dünya Bankas› (World Bank) taraf›ndan bugün aç›klanan ve Do¤u Avrupa’da gerçekleﬂtirilen iﬂletme anketlerinin verileri, bölgeyi bu y›l vuran talep krizinin boyutlar›n› ve ﬂirketlerin buna nas›l cevap verdi¤ini ilk kez ortaya koydu. Anket, nitelikli iﬂgücünün büyük bir k›sm›n› istihdam eden genç, yenilikçi iﬂletmelerin ve ﬂirketlerin
sat›ﬂlar›nda ciddi düﬂüﬂler meydana geldi¤ini gösterdi. Konuyla ilgili de¤erlendirmede bulunan Dünya Bankas› Avrupa ve Orta Asya Bölgesi Özel ve Finansal Sektör Geliﬂtirme bölümü ekonomisti Paulo Correa, “Genç ve yenilikçi ﬂirketlerin krize karﬂ›
395
396
KRONOLOJ‹
21 Aral›k
21 Aral›k
21 Aral›k
koyma ve gelecekte büyümeyi sa¤lama bak›m›ndan daha donan›ml› olduklar› düﬂünülüyordu. Krizin bu ﬂirketler üzerindeki fazlas›yla ciddi etkileri, bu alt› ekonominin
toparlanma h›z› ile ilgili soru iﬂaretleri do¤urmaktad›r,” dedi.
2009 Anadolu Ajans›’n›n (AA) Mustafa Seven imzas›yla verdi¤i habere göre, Dünya Bankas› (World Bank) ekibi taraf›ndan gerçekleﬂtirilen anket kapsam›nda, Haziran ve
Temmuz 2009’da Bulgaristan, Macaristan, Letonya, Litvanya, Romanya ve Türkiye’yi de içeren 1,686 iﬂletmeden veriler topland›. AA haberi, ankete göre Türkiye’nin
Do¤u Avrupa’da, küresel mali krizden en h›zl› ç›kabilecek ülke olaca¤›n› iddia etti.
Yine AA’n›n yorumuna göre, beklentilerin di¤er 5 ülkeye k›yasla ‘nispeten iyimser’
oldu¤u Türkiye’yi, Letonya ve Romanya takip etmekteydi. Ancak, AA’n›n verdi¤i
haberin yalan oldu¤u TBMM’deki bütçe görüﬂmelerinde ﬂahs› ve grubu ad›na 24
Aral›k 2009’da konuﬂma yapan eski Hazine Müsteﬂar› CHP milletvekili Faik Öztrak
taraf›ndan dile getirildi. Anadolu Ajans›’n›n geçti¤i “Dünya Bankas› anketine göre
Türkiye %7 ile bölgede en yüksek (krizden) ç›k›ﬂ oran›na sahip bulunuyor,” adl› haberde gerçe¤in çarp›t›ld›¤› ortaya ç›kt›. Sözkonusu habere dayanak teﬂkil eden Dünya Bankas› raporunda yöneticilere krizden nas›l etkilendikleri, istihdam kay›plar› gibi sorular yöneltildi. Cevaplar, bu ülkelerden Bulgaristan’da kriz sürecinde ﬂirketlerin yaln›zca %0.9’unun kapand›¤› ya da kapanma sürecine girdi¤ini ortaya koydu.
Bulgaristan raporda bu konuda en iyi performansa sahip ülke olarak yer ald›. Ard›ndan oransal olarak en az ﬂirketi kapanan ülkenin Macaristan oldu¤u ortaya ç›kt›. Türkiye’nin ise, AA’n›n haberinin tam tersi olarak, bu süreçte (Aral›k 2007-Haziran
2009) ﬂirketlerinin %7’sini krize kurban verdi¤i belirtildi. Ayn› dönemde Türkiye sürekli istihdamdaki %8’lik kay›pla bu alanda en kötü performans gösteren ülke oldu.
ﬁirket yöneticilerinden al›nan bilgiye göre yaz›lan Türkiye de¤erlendirmesinde kapasite kullan›m oran›n›n %65’ten %51’e geriledi¤i, sat›ﬂlarda da %22 oran›nda düﬂüﬂ
oldu¤u belirtildi. Ancak tüm bu olumsuzluklara ra¤men Türkiye’de iyimser bir hava
oldu¤unun da alt› çizildi.
2009 Arap halklar›n %40’›n›n yoksulluk s›n›r›n›n alt›nda yaﬂad›¤› kaydedildi. BM Kalk›nma Program› ve Arap Birli¤i’nin (Arab League/al-JÇmi‘a al-‘Arabiyya) Kahire’de
kamuoyuna aç›klad›¤› ‘Arap Bölgesi için Kalk›nma Sorunlar›’ baﬂl›kl› raporuna göre, bölgede 140 milyon kiﬂi yoksulluk s›n›r›n›n alt›nda yaﬂ›yor ve 20 senedir yoksulluk oran›nda azalma olmuyor. Birçok Arap ülkesinde gençlerin iﬂsiz halk›n %50’sinden fazlas›n› oluﬂturdu¤una dikkat çekilen raporda, Arap ülkelerinin önümüzdeki 10
y›lda 51 milyon yeni iﬂ yaratmas› gerekece¤i belirtildi. Raporda, petrol üreticisi zengin Arap ülkeleri ile ekonomik durumu kötü olan Arap ülkeleri aras›nda bir çeﬂit ‘sosyal kontrat’ veya ‘kalk›nma için ortakl›k’ kurulmas› önerisinde bulunuldu.
2009 Avrupa Birli¤i (AB) üyeli¤i ile ilgili 35 baﬂl›kl› müzakerelerde 12. baﬂl›k olarak ‘çevre’nin aç›ld›¤› hükümetler aras› konferansa kat›l›p bas›n toplant›s› düzenleyen D›ﬂiﬂleri Bakan› Ahmet Davuto¤lu, AB aday› Makedonya ile potansiyel aday S›rbistan ve
Karada¤’›n vatandaﬂlar›n›n 19 Aral›k günü kavuﬂtu¤u vize muafiyetini gündeme getirdi. AB ile üyelik müzakerelerinde çevre baﬂl›¤›n›n aç›lmas› vesilesiyle Baﬂ Müzakereci Egemen Ba¤›ﬂ ve Çevre Bakan› Veysel Ero¤lu dahil 80 kiﬂilik heyetle Brüksel’e ‘ç›kartma’ yapan D›ﬂiﬂleri Bakan› Davuto¤lu, müzakerelere baﬂlamam›ﬂ üç Balkan ülkesine vize kalkarken Türkiye’ye hâlâ vize uygulanmas›n› eleﬂtirdi.
CHRONOLOGY
21 Aral›k
21 Aral›k
21 Aral›k
21 Aral›k
21 Aral›k
22 Aral›k
2009 Garanti Bankas›’n›n, 500’den az çal›ﬂan› olan KOB‹’lere sunulacak yat›r›m ve iﬂletme kredilerinin finansman›nda kullanmak üzere Avrupa Yat›r›m Bankas›’ndan (European Investment Bank [EIB]) 147.8 milyon dolar tutar›nda 12 y›l vadeli kredi ald›¤› bildirildi.
2009 Krizin etkiledi¤i organize sanayi bölgelerinden olan ‹zmir Atatürk Organize Sanayi
Bölgesi (‹AOSB) y›l› %50’lik istihdam kayb› ile kapatt›. Birçok firman›n kapand›¤›
ve do¤algaz tüketiminde azal›ﬂ›n yaﬂand›¤› bölgede krizden makine, haz›r giyim,
elektronik sektörlerinin yan›s›ra ambalaj, g›da, plastik ve oto yan sanayileri sektörleri de etkilendi. Yönetim Kurulu Baﬂkan› Hilmi U¤urtaﬂ, “2009, reel sektör aç›s›ndan
iyi geçmedi. Krizde çal›ﬂanlar›m›z›n yar›s›n› kaybettik. Ço¤u firmam›z sat›l›rken do¤algaz ve su tüketimi geçen y›l›n gerisinde kald›. Avrupa ve ABD’deki büyüme rakamlar› art›l› seviyelere geçmedi¤i sürece Türkiye’de ancak 2010’un üçüncü çeyre¤inde toparlanma olabilir” dedi.
2009 Sa¤l›k Bakanl›¤› ‘Domuz Gribi’nden ölenlerin say›s›n›n art›k aç›klanmayaca¤›n› duyurdu. Sa¤l›k Bakanl›¤› taraf›ndan yap›lan son resmi aç›klamada ölü say›s›n›n 415 oldu¤u bildirilmiﬂti. Sa¤l›k Bakanl›¤›, önce haftada iki kez—Pazartesi ve Perﬂembe
günleri—A (H1N1)’den ölenlerin say›s›n› aç›kl›yordu. Daha sonra sadece Sal› günleri aç›klama yap›lmaya baﬂlanm›ﬂt›. Sa¤l›k Bakanl›¤› yetkilileri, “A (H1N1) virüsünden kaynaklanan ölümlerin say›s›n› bildirmenin halk sa¤l›¤›, al›nmas› gereken önlemler ve buna karﬂ› yürütülen mücadele aç›s›ndan bir faydas› olmad›¤›n›,” iddia ettiler.
2009 Tekel iﬂçilerinin direniﬂi alt›nc› gününü doldururken, Abdi ‹pekçi Park›’ndaki eylem
s›ras›nda polisin sert müdahalesi sonucu yaﬂanan arbedede yaralanan Tekg›da-‹ﬂ Muﬂ
ﬁubesi üyelerinden Tekel iﬂçisi Ali Can Akyel’in belinden aﬂa¤›s›n›n felç olma riskiyle karﬂ› karﬂ›ya oldu¤u aç›kland›. Polisin sözkonusu eylemde gözüne biber gaz›
s›kt›¤› CHP ‹stanbul Milletvekili Çetin Soysal da, “Bana gaz s›kan polisin ad›n› tespit ettik. Davaya haz›rlan›yoruz,” dedi.
2009 Türkiye S›nai Kalk›nma Bankas› (TSKB), Türkiye’nin enerji sektöründeki önde gelen ﬂirketlerinden Akenerji Elektrik Üretim A. ﬁ.’nin ba¤l› ortakl›¤› MEM Enerji
Elektrik Üretim A. ﬁ. bünyesinde gerçekleﬂtirilecek 3 hidroelektrik santral için 84
milyon euro tutar›nda finansman sa¤lad›. Akenerji, 120 milyon dolar yat›r›mla Adana’da Himmetli ve Gökkaya hidroelektrik santralleri ile Ad›yaman’daki Bulam hidroelektrik santralinin yap›mlar›n› gerçekleﬂtirecek ve üç santralde toplam 240 milyon
kilovat/saat elektrik üretecek. Avrupa’n›n enerji sektöründeki en büyük kuruluﬂlar›ndan biri olan Çek CEZ Group (Skupina CEZ) ile eﬂit ortakl›¤a sahip bulunan Akkök
Grubu ﬂirketi Akenerji, gelecek 5 y›lda kurulu enerji üretim kapasitesini 3,000 megavata ulaﬂt›rmay› ve ayn› sürede toplam 3 milyar dolar yat›r›m yapmay› planl›yor.
2009 ABD’nin en büyük bankalar›ndan Citibank, Rus internet korsanlar›n›n milyonlarca
dolara mâl olan sald›r›lar›na maruz kald›. The Wall Street Journal gazetesinde “FBI
Probes Hack at Citibank” baﬂl›¤›yla yer alan habere göre, hükümet görevlileri FBI’›n
Citibank’› hedef alan sanal sald›r› için soruﬂturma yürüttü¤ünü bildirildi. Gazete, korsanlar›n bankan›n sitesine do¤rudan m› yoksa üçüncü kiﬂilerin üzerinden mi ulaﬂt›¤›n›n aç›klanmad›¤›n› söylerken, sald›r›n›n sanal alemdeki suç-ulusal güvenlik iliﬂkilerini gündeme getirdi¤ini belirtti. FBI’›n tahminlerine göre, 2008 y›l›nda ABD’de 260
397
398
KRONOLOJ‹
22 Aral›k
2009
22 Aral›k
2009
22 Aral›k
2009
22 Aral›k
2009
22 Aral›k
2009
milyon dolardan fazla online suç iﬂlendi. Ancak ABD bankalar›n›n müﬂterileri korkutmamak için bu durumu kamuoyuna aç›klamad›¤› biliniyor. 1994 y›l›nda yine böyle bir sald›r›ya maruz kalan Citibank’›n müﬂteri hesaplar›ndan Rus bir hacker 10 milyon dolardan fazla para çalm›ﬂt›. Citibank paray› temin etti¤ini ve müﬂterilerin kesinlikle etkilenmedi¤ini aç›klam›ﬂt›.
Adalet Bakanl›¤› yetkililerinden Abdullah Öcalan hakk›nda bilgi alan CHP Sivas
Milletvekili Malik Özdemir, ‹mral› Cezaevi’ndeki yeni odas› tart›ﬂma yaratan Öcalan’›n Adalet Bakanl›¤› yetkililerine “‹mral›’ya nakledilen mahkûmlardan biri taraf›ndan öldürülme korkusu yaﬂad›¤›n›,” söyledi¤ini aç›klad›. Edinilen bilgilere göre,
Öcalan’›n eski yerinde odas›yla iç içe olan tuvalet ve banyo, yeni düzenlemede 2.01
metrekarelik ayr› bölüm olarak odan›n içinde ayr›larak kapat›ld›. Öcalan’›n, bu durumu “Koku gelmiyor; daha hijyenik,” diye de¤erlendirdi¤i ve memnuniyetini ifade etti¤i belirtildi. Öcalan’›n iste¤i üzerine, yeni odas›na klima ve buzdolab› konulmad›¤›
bildirilirken, disiplin cezas› nedeniyle televizyon izleyemedi¤i, ancak radyosunun bulundu¤u kaydedildi.
Anayasa Mahkemesi’nin kapatt›¤› DTP’li 91 Belediye Baﬂkan› ve 9 ‹l Genel Meclisi Baﬂkan› Diyarbak›r’da düzenlenen törenle Bar›ﬂ ve Demokrasi Partisi’ne (BDP)
kat›d›. BDP Genel Baﬂkan› Demir Çelik, Kürtsüz ve muhataps›z bir çözümün Kürtlere dayat›lmak istendi¤ini ileri sürerek, “Biz halen kardeﬂleﬂmede inad›na bir çaba
ile var›z. Yeter ki dilimiz anayasal güvence alt›na al›narak resmi dil olsun. Kültürümüz anayasal güvence alt›na al›ns›n,” dedi. Diyarbak›r Büyükﬂehir Belediye Baﬂkan› Osman Baydemir, “Bar›ﬂ ve Demokrasi Partisi Türkiye’nin bütün deneyimlerinden
hareketle 72 milyonu da kuçaklayacakt›r. 72 milyon rozetimiz var. Hep beraber tüm
Türkiye’ye dolaﬂarak bu rozetlerimizi takaca¤›z,” dedi.
Baﬂbakan Recep Tayyip Erdo¤an, Tekel iﬂçilerinin haklar›n›n ödenmesi ve haklar›n›n iyileﬂtirilmesi konusunda bir ay önce talimat verdi¤ini söyleyerek, “Ankara’da
uygunsuz provokatif eylemlerin içine girmek suretiyle muhalefette olan veya olmayanlar›n Türkiye’nin önünde, sa¤da-solda eylemler yapmas›n› do¤ru bulmuyorum,”
dedi.
Petrol ‹hraç Eden Ülkeler Örgütü (Organization of the Petroleum Exporting Countries [OPEC]) petrol üretiminde de¤iﬂikli¤e gitmedi. Angola’n›n baﬂkenti Luanda’da
toplanan OPEC ad›na aç›klama yapan Cezayir Enerji ve Madenler Bakan› Chakib
Khelil, daha önce aç›kland›¤› gibi, üretimin de¤iﬂtirilmemesi konusunda uzlaﬂmaya
vard›klar›n› söyledi. Angola, Birleﬂik Arap Emirli¤i (BAE) ve Libya’n›n petrol bakanlar› da örgütün üretim kotalar›n› sabit tutmaya karar verdi¤ini teyit ettiler.
OPEC’in önündeki en önemli sorunu, küresel ekonomideki toparlanmaya zarar vermeksizin fiyatlar› yeteri kadar yüksek seviyede tutmak oluﬂturuyor. 12 üyeli OPEC
günde 28.6 milyon varil petrol üretiyor. 2008 y›l›nda 147 dolar› aﬂarak tüm zamanlar›n en yüksek seviyesine ulaﬂan petrol fiyatlar›n›n, küresel ekonomik krizle sadece
beﬂ ayda 30 dolara kadar gerilemesi üzerine OPEC, geçen y›l sonu itibar›yla günlük
üretimini 4.2 milyon varil azaltm›ﬂt›.
Türk-‹ﬂ Genel Baﬂkan› Mustafa Kumlu, Türk-‹ﬂ Baﬂkanlar Kurulu toplant›s› öncesi
bir aç›klama yapt›. Türk-‹ﬂ Genel Merkezi’nde devam eden Tekel iﬂçilerinin mücadelesinin ekmek mücadelesi oldu¤unu belirten Kumlu, sadece Tekel iﬂçileri de¤il, özel-
CHRONOLOGY
23 Aral›k
2009
23 Aral›k
2009
23 Aral›k
2009
23 Aral›k
2009
23 Aral›k
2009
leﬂtirmeyle, kapatmalarla ve iﬂsizleﬂtirmelere muhatap tüm iﬂçilerin huzursuz ve endiﬂeli oldu¤unu kaydetti. Türk-‹ﬂ’in ‘Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nu terk etmesine de de¤inen Kumlu, Çal›ﬂma ve Sosyal Güvenlik Bakan› Ömer Dinçer’in ilk toplant›ya kat›lmamas›n› ve taraflara kamuoyu önünde konuﬂma hakk› verilmemesini
eleﬂtirerek, Türk-‹ﬂ olarak ‘Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda yer almayacaklar›n›,
bu ay›ba ortak olmayacaklar›n› söyledi.
Ekonomik krizle birlikte sürekli zarar eden Volvo markas›n› sat›ﬂa ç›karan ABD’li
otomotiv devi Ford Motor Company, ‹sveçli markas›n› Çinli Zhejiang Geely Holding
Group ﬂirketine satma konusunda anlaﬂt›. Baﬂta Çinliler olmak üzere pek çok otomotiv grubunun yak›ndan ilgilendi¤i Volvo’nun, Ford’a verilen 2 milyar dolarl›k teklifin kabul edilmesinin ard›ndan Geely’nin kontrolüne geçece¤i aç›kland›. Ford, Volvo’yu 1999 y›l›nda 6 milyar dolara alm›ﬂt›. Anlaﬂman›n, 2010’un ilk çeyre¤inde imzalanmas›n›n, yeni y›l›n ikinci çeyre¤inde de tüm iﬂlemlerin tamamlanmas›n›n planland›¤› kamuoyuna duyuruldu.
EnerjiSA Enerji Üretim A. ﬁ, Türkiye’deki 50,000 konut abonenin elektrik ihtiyac›n› karﬂ›layacak düzeyde elektrik üreten üç do¤al gaz santral› için GE Energy ile 6 y›ll›k hizmet anlaﬂmas› imzalad›. EnerjiSA’dan yap›lan aç›klamada, yeni yap›lan Uzun
Süreli Hizmet Anlaﬂmas›’n›n, GE Energy ve EnerjiSA aras›nda 2004’te imzalanan
sözleﬂmenin devam› niteli¤ini taﬂ›d›¤› belirtilerek, anlaﬂman›n, Adana, Mersin ve Çanakkale’deki, toplam 250 megavat kurulu güce sahip ve y›lda iki milyar kilovat/saat
elektrik üreten santrallar için “Emre Amadelik” ve “Performans” garantilerini içerdi¤i kaydedildi.
Hak arayan Tekel iﬂçilerine ve itfaiyecilere güvenlik kuvvetlerinin ölçüsüz müdahalesi, toplu sözleﬂme ve grev hakk› için mücadele eden demiryolu çal›ﬂanlar›na yönelik bask›lar üniversitelerin çal›ﬂma ekonomisi ve endüstri iliﬂkileri bölümlerinde görev yapan ö¤retim üyelerini harekete geçirdi. Ö¤retim üyeleri yapt›¤› aç›klamada
ﬂöyle dedi: “Ülkemizde son dönemlerde çal›ﬂanlara yönelik olumsuz tutum ve tahammülsüzlüklerin ﬂiddet boyutuna ulaﬂt›¤› gözlenmektedir. Hak arayan Tekel iﬂçilerine
ve itfaiyecilere yönelik bask›lar bu tahammülsüzlü¤ün örnekleridir. Tersanelerden ve
maden ocaklar›ndan gelen iﬂ kazas› ve ölüm haberleri eme¤e yönelik kay›ts›zl›¤›n sonucudur. Hükümeti, iﬂçilerle kamu görevlilerinin sendika, toplu pazarl›k ve grev haklar›n›n eksiksiz olarak kullan›lmas› için önlem almaya davet ediyoruz.”
Internet sitesi Twitter, dünyan›n önde gelen internet arama motorlar›ndan Google ve
biliﬂim devi Microsoft ile yapt›¤› anlaﬂma sayesinde ilk kez kâra geçiyor. ABD’nin
ve dünyan›n önde gelen ekonomi dergisi BusinessWeek’de yer alan habere göre, 2006
y›l›nda kurulan internet sitesi Twitter’›n, ilk kez bu y›l 25 milyon dolar kâr etmesi
bekleniyor. Piyasa de¤erinin 1 milyar dolar oldu¤u düﬂünülen Twitter, Google’dan 15
milyon dolar, Microsoft’un arama motoru Bing’den ise 10 milyon dolar kazanacak.
ABD’de Facebook ve MySpace’den sonra en çok kullan›lan üçüncü sosyal iletiﬂim
a¤› olan internet sitesinin 105 çal›ﬂan› ve dünyada ayl›k 58 milyon kullan›c›s› bulunuyor.
‹srail’in Gazze’yi yerle bir etti¤i operasyonunun y›ldönümünde rapor yay›mlayan ve
aralar›nda Uluslararas› Af Örgütü (Amnesty International [AI]) ile Oxfam’›n da bulundu¤u 16 uluslararas› yard›m örgütü, dünya güçlerini Gazze halk›na ihanet etmek-
399
400
KRONOLOJ‹
24 Aral›k
2009
24 Aral›k
2009
25 Aral›k
2009
25 Aral›k
2009
25 Aral›k
2009
le suçlad›. Dünya güçleri, tecridin kalkmas› için k›l›n› k›p›rdatmamakla, ‹srail ise toplu cezaland›rmayla insani hukuku çi¤nemekle itham edildi.
Hac› Bektaﬂ-› Veli Anadolu Kültür Vakf›’n›n matem ay› dolay›s›yla, Erzincan Cem
Evi’nde düzenledi¤i ‘Muharrem Cemi,’ ilk kez TRT 1 kanal›ndan canl› olarak yay›nland›.
Rusya’n›n, Sovyetler Birli¤i döneminden kalan nükleer silâhlar›n›n kullan›m sürelerini uzatma çal›ﬂmalar› çerçevesinde yapt›¤› k›talararas› balistik füze denemesinin baﬂar›l› sonuçland›¤› bildirildi. Rusya Stratejik Füze Kuvvetleri’nin yaz›l› aç›klamas›nda, “Deneme, RS-20V füzelerinin uçuﬂ özelliklerini teyit etme ve bunlar›n kullan›m
süresini 23 y›la yükseltme çal›ﬂmalar› için yürütülen denemeler çerçevesinde yap›ld›,” denildi. Aç›klamada, Orenburg bölgesinden f›rlat›lan 22 tonluk RS-20V füzesinin 6,500 kilometre uzakl›ktaki Kamchatka yar›madas›nda bulunan hedefi baﬂar›l› ﬂekilde vurdu¤u kaydedildi. Rusya’n›n, 11,000 kilometre menzile sahip 34 metrelik
RS-20V füzeleri en az 10 savaﬂ baﬂl›¤› taﬂ›ma kapasitesine sahip bulunuyor. Bat›’da
‘SS-18 Satan’ ad›yla bilinen RS-20V hal-i haz›rda dünyan›n en güçlü k›talararas› balistik füzesi.
Al-Qaeda ba¤lant›l› oldu¤u bildirilen Omar Faruq Abdulmuttalib ad›nda bir Nijeryal›, Noel günü Amsterdam’dan ABD’nin Detroit ﬂehrine giden bir yolcu uça¤›n› havaya uçurmaya çal›ﬂt›. Sald›rgan, yolcular ve mürettebat›n son anda üzerine atlamas› sonucu bombay› patlatamad›. Amerikan Ulusal Güvenlik Kurumu (National Security
Agency [NSA]) yetkilileri, Amsterdam’dan kalkan Delta/Northwest Airlines’a ait
253 sefer say›l› Airbus 330 tipi uça¤›n 278 yolcusuyla Detroit’e indi¤ini belirterek,
“Abdulmuttalib’in uça¤›n iniﬂinden önce elindeki patlay›c› ayg›t› ateﬂlemeye çal›ﬂt›¤›, yolcu ve mürettebat›n kendisini engelledi¤i, olayda en az 2 yolcuda hafif yan›k oldu¤unu,” söyledi.
Enerji Piyasas› Düzenleme Kurumu (EPDK) Baﬂkan› Hasan Köktaﬂ, kurum taraf›ndan belirlenen yeni elektrik tarifeleri çerçevesinde toplamda sanayi abonesinin elektrik fiyatlar›n›n artmad›¤›n›, bilakis ucuzlad›¤›n› söyledi. Köktaﬂ, 1 Ocak 2010’dan
itibaren geçerli olacak yeni tarifeler çerçevesinde 2010 y›l›n›n ilk üç ayl›k dönemi
için toplam sanayi tüketiminin %87’sinde—yani, orta gerilim sistemlerine özel hatt›
ile ba¤l› tek terimli sanayi abonelerinin elektrik tarifelerinde— %0.62 ile %2.01 oranlar›nda bir ucuzlama olaca¤›n› ve bu sürede sanayicinin elektri¤e yaklaﬂ›k 2 milyon
lira daha az bedel ödeyece¤ini kaydetti. 1 Ocak 2010’dan geçerli olmak üzere konutlarda kullan›lan elektri¤in kilovat/saati ise %1.32, alçak gerilim sanayi abonelerinde
elektri¤inin fiyat› da %1.23 art›r›ld›.
Hakkâri’nin Yüksekova ilçesi Da¤l›ca bölgesinde 12 askerin ﬂehit oldu¤u terörist sald›r› sonras› PKK taraf›ndan esir al›nan 8 askerin tutuksuz yarg›land›¤› Da¤l›ca Davas›’n›n 10’uncu duruﬂmas›nda karar ç›kt›. Van Jandarma Asayiﬂ Kolordu Komutanl›¤› Askeri Mahkemesi’nde görülen ve 2 saat süren duruﬂmada er Ramazan Yüce, ‘Alenen askerleri itaatsizli¤e teﬂvik’ suçundan 2.5 y›l hapis cezas›na çarpt›r›ld›. Yüce için
ayr›ca ‘görevi ihmal’den hükmün aç›klanmas›n›n geriye b›rak›lmas› ﬂart›yla 1 y›l 8
ay hapis, ‘yurt d›ﬂ›na firar’dan beraat, ‘bas›n-yay›n yoluyla terör örgütü propagandas› yapmak, suçu ve suçluyu övmek’ suçundan ise görevsizlik karar› verildi. Di¤er 7
san›k için de ‘görevi ihmal’ suçlar›ndan verilen cezalarda ‘hükmün aç›klanmas›n›n
CHRONOLOGY
25 Aral›k
2009
26 Aral›k
2009
26 Aral›k
2009
26 Aral›k
2009
26 Aral›k
2009
geri b›rak›lmas›na’ karar verildi. 1 y›l 3 ay ile 1 y›l 8 ay aras›nda de¤iﬂen sürelerde
ceza alan askerlerin, 5 y›l içinde suç iﬂlememeleri gerekiyor. ‹ddianameye göre, Ramazan Yüce, bask›n gecesi PKK’l› teröristlerin iste¤i üzerine Kürtçe ve Türkçe olarak arkadaﬂlar›n›n silâh b›rakarak teslim olmalar›n› istemiﬂti. Yüce Kürtçe bildi¤i için
telsiz dinlemesi de yapan askerlerden biriydi.
Yurtsever Cephe ‹ﬂçi Birli¤i (YC‹B) ODTÜ emekçileri ve E¤itim-Sen’in davet etti¤i
Tekel iﬂçileri, özelleﬂtirme sürecinden beri yaﬂad›klar› s›k›nt›lar›, eylem sürecini ve
gelinen noktay› ODTÜ’lü ö¤renci, emekçi ve akademisyenlerle paylaﬂt›lar. ODTÜ’lülerin yo¤un bir kat›l›m gösterdi¤i etkinlik, ODTÜ ‘Devrim Stadyumu’na yap›lan yürüyüﬂle son buldu.
ABD’nin, Amsterdam-Detroit seferini yapan uça¤a sald›r› düzenlemeye çal›ﬂan kiﬂinin terör ba¤lant›s› olabilece¤ini 2 y›ldan beri bildi¤i ortaya ç›kt›. Amerikal› yetkililerin Associated Press ajans›na yapt›¤› aç›klamaya göre, Nijerya vatandaﬂ› Omar Faruq Abdulmuttalib adl› ﬂahs›n, “bir teröristle ya da terörist örgütle ba¤lant›l› ya da temas halinde oldu¤u bilinen ya da ﬂüphelenilen,” kiﬂiler listesinde yer ald›¤› söylendi.
Amsterdam-Detroit seferini yapmakta olan Delta/Northwest Airlines’a ait uça¤a düzenlenen sald›r› giriﬂiminden sonra Lufthansa Havayollar›’na ait Frankfurt-Detroit
seferini yapan bir yolcu uça¤›, sahibi uçakta olmayan bir bagaj›n ortaya ç›kmas›yla
‹zlanda’ya acil iniﬂ yapt›. ‹zlanda’n›n baﬂkenti Reykjavik yak›nlar›nda bulunan Keflavík Uluslararas› Havaalan›’n›n sözcüsü Fridthor Eydal, yaklaﬂ›k 200 yolcu bulunan
Lutfhansa Havayollar›’na ait Airbus 380-300 yolcu uça¤›n›n, bir valizin sahibinin
uça¤a binmedi¤inin ortaya ç›kmas› üzerine acil iniﬂ yapt›¤›n› söyledi. Sözcü, alana
acil iniﬂ yapt›ktan sonra uça¤›n bomba imha timlerince arand›¤›n›, yolcular›n arama
esnas›nda uçakta tutuldu¤unu, ﬂüphelenilen valizden ise bir ﬂey ç›kmad›¤›n› kaydetti.
Dünyan›n önde gelen kozmetik üreticilerinden Yves Rocher 79 yaﬂ›nda Paris’te hayat›n› kaybetti. 1959’da bitkisel kozmetik ürünleri satarak iﬂ hayat›na at›lan Rocher,
sadece posta yoluyla ald›¤› sipariﬂler üzerinden sat›ﬂ yap›yordu. Rocher, ﬂu anda kendi ad›n› taﬂ›yan ve 30 ülkede 2.8 milyar dolar ciroya sahip bir firma olarak dikkat çekiyor. Fransa Cumhurbaﬂkan› Nicolas Sarkozy, yapt›¤› aç›klamada, dünya çap›nda
yaklaﬂ›k 15,000 çal›ﬂan› ve 2,00 perakende sat›ﬂ ma¤azas› bulunan Yves Rocher’in,
“büyük bir sanayici, bitkisel kozmetik ürünlerinin muciti ve posta arac›l›¤›yla perakende sat›ﬂ öncüsü oldu¤unu,” söyledi.
Hakkâri’nin Yüksekova ilçesinde 13 gün aradan sonra yine olaylar ç›kt›. PKK’n›n sivil yap›lanmas› ‘Kürdistan Topluluklar Birli¤i Türkiye Meclisi’ne (KCK/TM) yönelik operasyonlar› protesto eden bir grup, polisi taﬂlad›. Polis, göstericileri bas›nçl› su
ve göz yaﬂart›c› bomba kullanarak da¤›tmaya çal›ﬂt›. Yüksekova’n›n Cengiz Topel
Caddesi üzerinde toplanan yaklaﬂ›k 100 kiﬂi, “Bask›lar bizi y›ld›ramaz,” “Biji Serok
Apo [Yaﬂas›n Apo],” sloganlar› atarak cadde sonunda ateﬂ yak›p, yola barikat kurdu.
Polis, göstericileri da¤›lmalar› konusunda uyard›. Göstericiler, polisin uyar›s›na taﬂ
atarak karﬂ›l›k verdi. Bunun üzerine harekete geçen polis, bas›nçl› su ve göz yaﬂart›c› bomba kullanarak grubu da¤›tmaya çal›ﬂt›. Olaylar›n ard›ndan Yüksekova merkezindeki tüm iﬂyerleri kepenk kapatt›. Polis ilçe merkezinde geniﬂ güvenlik önlemi
al›rken, olaylar›n sonunda 4 kiﬂi gözalt›na al›nd›.
401
402
KRONOLOJ‹
27 Aral›k
27 Aral›k
28 Aral›k
28 Aral›k
28 Aral›k
28 Aral›k
28 Aral›k
2009 Al›ﬂ-veriﬂ merkezlerinin (AVM) bu y›lki cirolar› %18 art›ﬂla 22 milyar liraya ulaﬂt›.
Al›ﬂ-veriﬂ Merkezi Yat›r›mc›lar› Derne¤i’nden (AYD) yap›lan aç›klamaya göre, 2009
y›l›nda toplam AVM say›s› 238’e ç›karken, kiralanabilir alan %14 art›ﬂ ile 5,670,000
metre kareye ulaﬂt›. Aç›lan 25 AVM ile sektöre yaklaﬂ›k 700,000 metre kare ilave
olurken, aç›l›ﬂlar›n %80’i Ankara ve ‹stanbul’da gerçekleﬂti.
2009 Bir Amerikan yolcu uça¤›na yönelik sald›r› giriﬂiminin ard›ndan ABD Yönetimi, ‘Terörle Savaﬂ’ta üçüncü cepheyi aç›yor. Washington, Irak ve Afganistan’dan sonra ﬂimdi de Yemen’de Al-Qaeda karﬂ›t› askeri operasyonlar baﬂlatacak. ‹ki New York Times
muhabirinin imzas›yla gazetenin ilk sayfas›nda ç›kan, “U.S. Widens Terror War to
Yemen, a Qaeda Bastion,” baﬂl›kl› yaz›da “Henüz bitmemiﬂ iki savaﬂ›n ortas›nda,
ABD ﬂimdi de Al-Qaeda’ye karﬂ› Yemen’de büyük ölçüde gizli, üçüncü bir cepheyi
sessizce aç›yor,” ifadesi kullan›ld›. ‹stihbarat kaynaklar› ve askeri yetkililere dayanan
habere göre, Merkezi ‹stihbarat Teﬂkilat› (Central Intelligence Agency [CIA]) terörle
mücadelede en deneyimli ‘saha görevlileri’ni Yemen’e gönderirken, Amerikal› özel
tim komandolar› da Yemen güvenlik güçlerini e¤itmeye baﬂlad›. CNN’e göre ise,
ABD, sald›r› giriﬂiminin sorumlulu¤unu üstlenen Yemen’deki Al-Qaeda ﬂubesine
‘misilleme’ yap›lmas› için Yemen hükümetiyle olas› hedefleri inceliyor. Seçenekler
yak›nda ABD Baﬂkan› Barack Obama’n›n onay›na sunulacak.
2009 2010 y›l›ndan itibaren geçerli olacak asgari ücret y›l›n ilk yar›s›nda %5.2 artarak net
577 liraya, ikinci yar›s›nda ise %4.3 art›ﬂla 599.58 liraya yükselecek. Y›l›n ilk yar›s›nda brüt asgari ücret ise 729 lira, ikinci yar›s›nda ise 760.50 lira olarak belirlendi.
Birikimli asgari ücret art›ﬂ› ise 9.74 olarak aç›kland›. 16 yaﬂ›n› doldurmam›ﬂ iﬂçilerde ise uygulanacak asgari ücret y›l›n ilk alt› yar›s›nda net 499.62 lira, ikinci alt› ay›nda ise 518.97 lira olacak.
2009 Azerbaycan-Ermenistan ateﬂkes hatt›nda bir Azeri askerin keskin niﬂanc›lar taraf›ndan vurularak öldürüldü¤ü bildirildi. Bölgede gerçekleﬂen baﬂka bir olayda ise, Ermenistan askerlerinin açt›¤› ateﬂ sonucu bir Azeri köylü öldürüldü.
2009 Bulgaristan’da internet üzerinden yap›lan bir kamuoyu anketinden, televizyonda Türkçe haber bültenine ‘hay›r’ yan›t› ç›kt›. ‘News.bg’ adl› haber a¤›rl›kl› yay›n yapan internet sitesinin anketine kat›lan 30,738 kiﬂinin %52.75’i, Bulgaristan Ulusal Televizyon (BNT) kanal›nda halen yay›mlanmakta olan Türkçe haber bültenine karﬂ› ç›kt›.
2009 Tekel iﬂçilerinin 4/C statüsüne karﬂ› Ankara’da baﬂlatt›klar› direniﬂ iki haftay› geride
b›rakt›. ‹ﬂçiler havan›n so¤umas›na ve ya¤mura karﬂ›n direniﬂlerini sürdürüyor. Türk‹ﬂ Genel Baﬂkan› Mustafa Kumlu ve ba¤l› sendikalar›n baﬂkanlar› Ankara’da bir araya gelerek TBMM’yi ziyaret etti. Kumlu ve heyetiyle birlikte Meclis’e yürümek isteyen iﬂçilere ise polis barikat kurdu. ‹ﬂçiler Güvenpark’ta kalarak yaklaﬂ›k bir buçuk
saat Meclis’teki heyetin dönüﬂünü bekledi.
2009 Türkiye ‹ﬂveren Sendikalar› Konfederasyonu’nun (T‹SK) yapt›¤› bir anket, özel sektör üst düzey kad›n yöneticiler aç›s›ndan Türkiye’nin Avrupa’da üst s›ralarda oldu¤unu gösterdi. Özel sektördeki %28’lik kad›n yönetici oran›yla Türkiye Avrupa s›ralamas›nda üçüncü oldu. Kamuda ise, Baﬂbakanl›k Devlet Personel Baﬂkanl›¤› verilerine göre, en üst düzey yönetim makamlar›ndan olan müsteﬂarl›k seviyesinde kad›n yönetici bulunmamas› dikkat çekti. Kamuda üst düzey yöneticiler içinde kad›n yönetici
oran› %6.8 olurken, müsteﬂar yard›mc›lar› içinde kad›n oran› %2.5’te kald›. Genel
CHRONOLOGY
28 Aral›k
29 Aral›k
30 Aral›k
müdürlür içinde kad›n %yüzde 6.4, genel müdür yard›mc›lar›nda %8.3, daire baﬂkan
yard›mc›lar›nda %7.1 oldu. Kamuda kad›n yönetici oran›n›n en yüksek oldu¤u makam %15.1 ile daire baﬂkanl›¤›nda gerçekleﬂti. Böylece özel sektörde her 100 genel
müdürden 28’i kad›n iken, devlette bu oran %6.4’te kald›. Üst düzey yöneticilerin
oran› özelde %22.8 iken, kamuda %6.8 oldu.
2009 Vodafone Türkiye 3,000 kurumsal müﬂterisi bulunan ve kurumsal sabit iletiﬂim pazar›nda faaliyet gösteren alternatif telekom operatörlerinden biri olan Borusan Telekom
hisselerinin tamam›n› sat›n almak üzere Borusan Holding ile anlaﬂt›.
2009 Uluda¤ ‹hracatç› Birlikleri (U‹B) verilerine göre, 2008’i 23 milyar dolara yak›n ihracatla kapatan Türk otomotiv sektörü, 2009 y›l›n›n 11 ayl›k döneminde ancak 13 milyar 904 milyon dolarl›k ihracata ulaﬂabildi. Sektör, Aral›k ay› sonunda, iyimser bir
tahminle ihracatta 16 milyar dolar› yakalasa bile, 2009 y›l›nda 7 milyar dolarl›k ihracat kayb› olacak. Sektör, 2008 y›l›ndaki 23 milyar dolara yak›n ihracat ile tarihi rekorunu k›rarken, ayn› y›l›n son çeyre¤inde baﬂgösteren küresel ekonomik kriz ve dünya
pazarlar›ndaki daralma yüzünden, ihracattaki art›ﬂ trendi 2009’da ilk kez sert bir düﬂüﬂle eksiye döndü.
2009 Hükümet’in motorlu taﬂ›tlar vergisi tutarlar›, baz› mallara uygulanan özel tüketim
vergisi oranlar›, maktu ve asgari maktu vergi tutarlar› ile harçlar ve damga vergisi nispet ve tutarlar›n›n belirlenmesine iliﬂkin karar› Resmi Gazete’de yay›mland›. Karara
göre, 95 oktan kurﬂunsuz benzindeki ÖTV tutar› litrede 20 kuruﬂ art›r›larak 1.69 liradan 1.89 liraya yükselirken, a¤›rl›k itibariyle kükürt oran› %0.05’i geçmeyen motorindeki ÖTV tutar› da 15 kuruﬂ art›ﬂla 1.15 liradan 1.30 liraya yükseltildi. Zamlar›n
pompa fiyatlar›na benzinde %7.1, otogaz, LPG ve motorinde ise %6.5 yans›mas› bekleniyor. Tütün mamullerinde vergi oran› %58’den %63’e ç›kar›ld›. De¤erli ka¤›t bedelleri, %66.7’ye varan oranlarda art›r›ld›. Buna göre, pasaportlar için bu y›l 90 lira
olan de¤erli ka¤›t bedeli, %53.3’lük art›ﬂla 138 liraya yükseldi. Bu y›l 40 lira olan sürücü belgeleri için de 2010’da %55’lik art›ﬂla 62 lira bedel ödenecek. Nüfus cüzdanlar› için ödenen 3 lira bedel ise %53.3 art›ﬂla 4.60 lira oldu. Köprü ve otoyol ücretlerine de ortalama %13.91 oran›nda zam geldi.
403

000 a ilk iki sayfa.qxd - Çankaya University Journal of Science and

Related documents

Products

Support

000 a ilk iki sayfa.qxd - Çankaya University Journal of Science and

Related documents

Add this document to collection(s)

Add this document to saved

Suggest us how to improve StudyLib