2. konuşmacılar

26. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Hastal›klar› Kongresi
KONUfiMA MET‹NLER‹
Postmenopozal osteoporoz tedavisi
Dr. Refik Tanakol
‹stanbul T›p Fakültesi, Endokrinoloji, Metabolizma ve Beslenme Bilim Dal›, ‹stanbul
P
ostmenopozal kad›nlarda osteoporotik k›r›klar›n
insidensi yaflla birlikte eksponansiyal olarak artar. Fraktürler, yafll›lar›n hayat kalitesini ileri derecede bozarak baz› ülkelerde sa¤l›k harcamalar›n›n
çok önemli bir k›sm›na malolmaktad›rlar. Bu durumda
osteoporoz korunma ve tedavisinde en etkili tedaviler
seçilirken, maliyetlerin de göz önüne al›nmas› zorunludur. Bunun için de kan›ta dayal› t›p yöntemlerinin
kullan›lmas› en makul yol olarak gözükmektedir. Osteoporoz patofizyolojisinin daha iyi anlafl›lmas› ile kemik mineral yo¤unlu¤unun art›r›lmas›, kemik yap›my›k›m döngüsü ve k›r›k riskinin azalt›lmas›na yönelik
etkin tedavilerin gelifltirilmesi olana¤› do¤mufltur. Ancak osteoporoz tedavisinde kullan›lan tüm ilaçlar kan›ta dayal› t›p prensiplerine eflit derecede uymamaktad›rlar. Bu sebeple randomize, çift kör, plasebo kontrollü tedavi çal›flmalar› aras›ndan, hedef son nokta olarak
kalça ve vertebra k›r›klar›n›n azalt›lmas›na yönelik etkileri olan ilaçlar› araflt›ran çal›flmalar›n metanalizleri
üzerinde durulacakt›r.
Yukar›da belirtilen s›k› kriterlere ba¤l› kal›narak yap›lan meta-analizlere göre, morfometrik vertebra fraktürlerinin azalt›lmas›nda, plasebo ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda alendronat, raloksifen ve risedronat anlaml› derecede etkili bulunmufltur. Tek bafl›na kalsiyumun vertebra k›r›k riski üzerine etkisi subgrup analizlerinde incelenmifl, diette kalsiyum al›m› 500 mg/gün alt›nda olan
ve bafllang›çta k›r›klar› bulunan kiflilerde kalsiyumun,
vertebra k›r›klar›n› azaltt›¤› saptanm›flt›r. Kalça k›r›k
riski dikkate al›nd›¤›nda alendronat, kalsiyum ve D vitamini ve risedronat anlaml› derecede etkili bulunmufltur. Kalsiyum ve D vitamini çal›flmalar›, bak›m evlerinde yaflayan, bazal kalsiyum ve D vitamini al›m›
yetersiz olan yafll›larda yap›lm›flt›r. Ancak risedronat›n 2,5 ve 5 mg l›k dozlar›n›n toplu olarak istatistiki hesaplar› yap›ld›¤›nda k›r›klar› azaltt›¤› gösterilmifltir.
Flor, raloksifen ve kalsitonin kalça k›r›¤› riskini azalt-
mada etkili de¤ildir. Risedronat›n 5 mg/gün olarak
uygulanan dozu, düflük kemik mineral yo¤unlu¤u ve
vertebral k›r›¤› bulunan 70-79 yafl grubunda etkili bulunmam›flt›r.
Kemik gücünün en önemli belirleyicisi kemik mineral
yo¤unlu¤u (KMY) olup, kemik k›r›klar›n›n %60’›ndan
sorumludur. Tedavi esnas›ndaki KMY art›fllar› da, eskiden düflünülenden daha az oranda olmakla birlikte,
kemik k›r›klar›n›n önlenmesinden sorumludur. Fakat
flor tedavisinde oldu¤u gibi baz› ilaçlar KMY art›fl›
yapmakla beraber k›r›klar› azaltmamaktad›rlar. Birçok
çal›flman›n toplu olarak de¤erlendirildi¤i meta-analizlerde, çal›flmalar›n ayn› yönde gösterdi¤i tutarl›l›¤a da
(consistency) çok önem verilmektedir. Bu aç›dan bak›ld›¤›nda, lomber vertebrada en yüksek tutarl›l›k alendronat, hormon replasman tedavisi ve risedronat ile
görülmekte; femur boynunda ise alendronat ve etidronat en yüksek tutarl›l›¤› göstermektedir. Anabolik
ajanlardan teriparatide (PTH 1-34) ve stronsiyum
ranelat ile de vertebra k›r›klar›n›n azald›¤› gösterilmifltir. Ancak henüz bu ilaçlar›n osteoporoz tedavisinde
ruhsatland›r›lmas› dünya genelinde çok s›n›rl›d›r.
Kaynaklar
1.
2.
3.
4.
5.
Haüselmann HJ, Rizzoli R. A comprehensive review of treatments for postmenopausal osteoporosis. (Rev article) Ost Int
2003; 14: 2-12.
Guyatt GH, Cranney A, Griffith L, Walter S, Krolicki N, Favus M,
Rosen C. Summary of meta-analyses of therapies for postmenopausal osteoporosis and the relationship between bone density
and fractures. Endocrinol Metab Clin N Am 2002; 31: 659-679.
Compston J. Prevention of osteoporotic fractures in postmenopausal women. Baliere’s Clin Endocrinol Metab 2000; 14: 251-264.
Kanis JA, Delmas P, Burckhardt P, Cooper C, Torgerson D. Guidelines for diagnosis and management of osteoporosis. The European Foundation for Osteoporosis and Bone Disease. Ost Int
1997; 7: 390-406.
Guyatt GH. Evidence-based management of patients with osteoporosis. J Clin Densitom 1998; 1: 395-402.
103