4688 Sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu Sunum Planı 1. Bölüm Temel Bilgiler Tarihçe İstatistikler Konfederasyonlar 2. Bölüm Sendikalar Kuruluş Organlar Üyelik 3. Bölüm Toplu İş Sözleşmesi Yetki Toplu İş Sözleşmesi (TİS) 1. BÖLÜM TEMEL BİLGİLER Tarihçe 1. 1924 Anayasası 2. 1961 Anayasası ve 624 sayılı Devlet Personel Sendikaları Kanunu (çalışan ifadesi ve sendikaların kurulması) 3. 12 Mart 1971 (üyeliğin yasaklanması) 4. 1982 Anayasası ve 657 sayılı Kanun 5. 4688 sayılı Kanun 1924 Anayasası Dönemi • Cemiyetler Kanunu • Memurların sendika kurması ve üye olmaları yasaklanmıştır. • Memurin Kanunu • Sendika ve dernek kurma hususunda açık bir yasak getirmemiştir. • Açıkça grevi yasaklamıştır. • ILO üyeliği 1961 Anayasası • • • • • “Çalışanlar ve işverenler” ibaresiyle örgütlenme kapsamı geniş tutularak işçi ve işverenlerle birlikte memurlara da örgütlenme hakkı verilmiştir. Memur sendikaları 1965’te kurulmaya başlamıştır. Anayasada 1971 yılında yapılan düzenlemelerle 1961 Anayasasının 46 ncı maddesinde ifade edilen “çalışanlar” ibaresi “işçiler” olarak değiştirilmiştir. Memurların örgütlenme hakkı ortadan kaldırılmıştır. Memur sendikaları kapatılmıştır. 1982 Anayasası • 1982 Anayasasında örgütlenmeye ilişkin açık bir düzenlemeye yer verilmemiştir. • ve bu boşluk 1982 sonrasında memurların örgütlenmesine yönelik sürecin başlatılmasına vesile olmuştur (Yorgun, 2011: 149). • Danıştay’ın 1992’de verdiği kararla, Anayasa’da memurların sendikal örgütlenmesini engelleyen bir hüküm bulunmadığını bildirmiştir. • 1995 yılında, 1982 Anayasanın 53 üncü maddesine eklenen bir fıkrayla memurlara sendika ve üst kuruluşlar kurma, toplu görüşme hakkı verilmiştir. 1982 Anayasası • 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 22 nci maddesine “Devlet Memurları Anayasa ve özel kanunlarda belirtilen hükümler uyarınca sendikalar ve üst kuruluşlar kurabilir ve bunlara üye olabilirler” hükmü konulmuştur • 2001 yılında 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu ile kamu görevlilerinin sendika özgürlüğü ayrı bir kanunla düzenlenmiştir. • 12 Eylül 2010’da yapılan referandumla Anayasa’nın 53 üncü maddesinin başlığı “Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” olarak değiştirilmiş ve üçüncü fıkra ile memurlar ve diğer kamu görevlilerine toplu sözleşme yapma hakkı verilmiştir. 4688 sayılı Kanun 1. Amaç, Kapsam ve Tanımlar 2. Kuruluş Esasları ve Organlar 3. Üyelik ve Güvenceler 4. Faaliyetler, Yasaklar ve Yönetime Katılma 5. Sendika ve Konfederasyonların Denetimi 6. Toplu Sözleşme 7. Çeşitli, Geçici ve Son Hükümler Gelirleri ve 4688 Sayılı Kanunda Yapılan Düzenlemeler (2012) • Sendikaların kuruluşu ve işleyişi kolaylaştırıldı. • Sendikalara üye olabilecek kamu görevlilerinin kapsamı genişletildi. • Sendika kurucusu olmak için yıl şartı kaldırıldı. • Aday memurların da sendika kurucusu olmalarının önü açıldı. • Kamu kurum ve kuruluşlarında işçi statüsü dışındaki kadro ve pozisyonlarda çalışanların tamamı kamu görevlisi sayıldı. 4688 Sayılı Kanunda Yapılan Düzenlemeler (2012) • Kamu personelini ilgilendiren genel nitelikli konularda istişareye imkân veren Kamu Personeli Danışma Kurulu oluşturuldu. • Kamu görevlilerinin mali ve sosyal hakları toplu sözleşme ile belirlenmesinin önü açıldı. • Toplu sözleşmede uzlaşmaya varılamaması halinde Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun uyuşmazlığı çözmesi sağlandı. • Mahalli idarelerde çalışan personel için ihtiyari nitelikte sözleşme yapılabilmesi ve bu sözleşmeye göre mahalli idare personeline sosyal denge tazminatı ödenmesine imkan sağlandı. Sendikalaşma Kamu Görevlisi: 2.452.249 Sendikalı Kamu Görevlisi: 1.756.954 Sendikalaşma Oranı: %71,64 Sendikalaşma Üye Memur-Sen T. Kamu-Sen KESK Birleşik Kamu-İş Tüm Kamu-Sen DESK BASK Hak-Sen Anadolu-Sen Konfederasyon • Değişik hizmet kollarında en az beş sendikanın bir araya gelerek oluşturdukları tüzel kişiliği olan üst kuruluşlar. 2. BÖLÜM SENDİKALAR Kuruluş • Sendikalar hizmet kolu esasına göre, Türkiye çapında faaliyette bulunmak amacıyla bir hizmet kolundaki kamu işyerlerinde çalışan kamu görevlileri tarafından kurulur. • Bir hizmet kolunda birden fazla sendika kurulabilir. • Meslek veya işyeri esasına göre sendika kurulamaz. • Sendika ve konfederasyonlar önceden izin almaksızın serbestçe kurulurlar. • Sendika kurucusu olabilmek için kamu görevlisi olarak çalışmak yeterlidir. Kuruluş Usulü • Sendikanın kurucuları; sendika tüzüğü ve kamu görevlisi olduklarını gösterir belge ile sendikayı ilk genel kurula kadar sevk ve idare edeceklerin isimlerini kuruluş dilekçelerinin ekinde sendika merkezinin bulunacağı ilin valiliğine vermek zorundadırlar. • Belge ve tüzüklerin ilgili valiliğe verilmesi ile sendika veya konfederasyon tüzel kişilik kazanır. Hizmet Kolları Büro, Bankacılık ve Sigortacılık Hizmetleri Diyanet ve Vakıf Hizmetleri Enerji, Sanayi ve Madencilik Hizmetleri Tarım ve Ormancılık Hizmetleri Eğitim, Öğretim ve Bilim Hizmetleri Sağlık ve Sosyal Hizmetler Hizmet Kolları Yerel Yönetim Hizmetleri Basın, Yayın ve İletişim Hizmetleri Ulaştırma Hizmetleri Bayındırlık, İnşaat ve Köy Hizmetleri Kültür ve Sanat Hizmetleri Tüzük • Tüzüke yer alması zorunlu hususlar: – Sendika veya konfederasyonun adı, merkezi ve adresi., – Sendikanın faaliyet göstereceği hizmet kolu, – Sendika veya konfederasyona üyelik koşulları, üyelikten çıkma ve çıkarılmanın usul ve esasları, – Konfederasyon, sendika ve sendika şubesi genel kurul delegelerinin belirlenmesi usulü, – Sendika veya konfederasyonların yöneticilerinde aranılacak şartlar, – Sendika veya konfederasyonun iç denetim usulü, – Harcamaların nasıl yapılacağı, yetkilerin nasıl verileceği ve yetki sınırları. Zorunlu Organlar • Zorunlu Organlar: – – – – Genel Kurul Yönetim Kurulu Denetleme Kurulu Disiplin Kurulu • Diğer Organlar GELİR • Sendikaların gelirleri • Üyelerinin ödeyecekleri üyelik ödentileri, • Bu Kanuna göre yapabilecekleri faaliyetlerden elde edilecek gelirler, • Bağış ve yardımlar, • Mal varlığından elde edilen gelirler. Üyelik • Sendikalara üye olmak serbesttir. • Kamu görevlileri çalıştıkları işyerinin girdiği hizmet kolunda kurulu bir sendikaya üye olabilirler. • Sendikaya üyelik, kamu görevlisinin 3 nüsha olarak doldurup imzaladığı üye formu ile sendikaya başvurması ve başvurunun sendika yetkili organınca kabulü ile kazanılır. • Üyelik başvurusu, sendika tarafından en çok 30 gün içinde reddedilmediği takdirde üyelik istemi kabul edilmiş sayılır. Üyelikten Çekilme • Her üye üyelikten serbestçe çekilebilir. • Üyelikten çekilme, çekilmek isteyen kamu görevlisi tarafından, üç nüsha olarak doldurulup imzalanan üyelikten çekilme bildiriminin kurumuna verilmesi ile gerçekleşir. • Kamu işvereni, bildirimin bir örneğini onbeş gün içinde sendikaya gönderir. • Çekilme, kamu işverenine başvurma tarihinden başlayarak 30 gün sonra geçerli olur. Sendika Üyesi Olamayacaklar • Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliğinde çalışan kamu görevlileri, • Yüksek yargı organlarının başkan ve üyeleri, hâkimler, savcılar ve bu meslekten sayılanlar, • Müsteşarlar, başkanlar, genel müdürler, daire başkanları ve yardımcıları, yönetim kurulu üyeleri, merkez teşkilâtlarının denetim birimleri yöneticileri ve kurul başkanları, hukuk müşavirleri, bölge, il ve ilçe teşkilâtlarının en üst amirleri, • Mülkî idare amirleri • Silahlı Kuvvetler mensupları, • Millî İstihbarat Teşkilâtı mensupları, • Emniyet hizmetleri sınıfı , • Ceza infaz kurumlarında çalışan kamu görevlileri, • Merkezi denetim elemanları Kamu Personeli Danışma Kurulu • Kimlerden oluşur? • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı, • En çok üyeye sahip üç konfederasyonun genel başkanı ile • Her bir hizmet kolunda en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikasının başkanı, • Devlet Personel Başkanı. • Kurul, her yıl Mart ve Kasım aylarında toplanır. Üye Sayılarının Tespiti Kurumlarca yapılacak tespit • Tespite ilişkin toplantıda üyelerinden aidat kesintisi yapılan sendikaların üyelerini gösterir liste, toplantıya katılanlarca değerlendirilir. • Toplam kamu görevlisi sayısı ile sendika üyesi kamu görevlilerinin sendikalara göre toplam sayılarını belirten tutanak toplantıya katılan taraflarca imzalanır. • İmzalı tutanak, Bakanlığımıza gönderilir. Üye Sayılarının Tespiti Bakanlığımız tarafından yapılacak tespit • Kurumlarda çalışan toplam kamu görevlisi sayısı ile sendikalar itibarıyla üyelik kesintisi yapılan üye sayılarını dikkate alarak, hizmet kollarındaki bütün kamu görevlileri sayısı ile hizmet kolundaki sendikaların üye sayılarını tespit eder. • Kamu görevlileri sendikaları ile konfederasyonların toplam üye sayısını belirler ve sonuçları her yıl Temmuz ayının ilk haftasında Resmî Gazetede yayımlar. 3. BÖLÜM TOPLU SÖZLEŞME Taraflar • Kamu İşveren Heyeti – – – – – – – Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı (Heyet Başkanı) Kalkınma Bakanlığı Maliye Bakanlığı İçişleri Bakanlığı Hazine Müsteşarlığı Devlet Personel Başakanlığı Diğer Bakanlık Temsilcileri • Kamu Görevlileri Sendikaları Heyeti – Memursen (Heyet Başkanı) – Her bir hizmet kolunda en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikasının başkanı(11) – Memursen, Kamusen, KESK Toplu Görüşme • Toplu sözleşme görüşmeleri son rakamı tek olan yıllarda yapılır. • Ağustos’un ilk işgübnü görüşmelere başlanır. • Son işgünü görüşmeler sona erer. • Taraflar anlaşırsa • Toplu sözleşme imzalanır.. • Anlaşamazlarsa • Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulur. Kamu Görevlileri Hakem Kurulu • 11 üye • Yargıtay, Danıştay ve Sayıştay Başkan, Başkanvekili, Başkan Yardımcısı veya Daire Başkanları arasından Bakanlar Kurulunca Başkan olarak seçilecek bir üye (heyet başkanı) • Kamu İşveren Heyeti Başkanınca Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı ve Devlet Personel Başkanlığından görevlendirilecek birer üye • Bağlı sendikaların üye sayısı itibarıyla en fazla üyeye sahip konfederasyon tarafından belirlenecek iki, bağlı sendikaların üye sayısı açısından ikinci ve üçüncü sırada bulunan konfederasyonlardan birer üye • Üniversitelerin kamu yönetimi, iş hukuku, kamu maliyesi, çalışma ekonomisi, iktisat ve işletme bilim dallarından en az Doçent unvanını taşıyanlar arasından Bakanlar Kurulunca seçilecek bir üye, • En az Doçent unvanını taşımak kaydıyla, önerilecek toplam yedi öğretim üyesi arasından Bakanlar Kurulunca seçilecek bir üye Kamu Görevlileri Hakem Kurulu • Kurul 8 üyenin katılımı ile toplanır. • Tarafların başvuru tarihinden itibaren beş gün içinde kararını verir. • Kurul, tarafların başvuru tarihinden itibaren beş gün içinde kararını verir. • Kamu Görevlileri Hakem Kurulu, toplantıya katılanların çoğunluğu ile karar alır. • Oyların eşitliği halinde Başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılır. • Kurul kararları kesindir ve toplu sözleşme hükmündedir. • Kurul kararları taraflara üç gün içerisinde yazılı olarak bildirilir ve Resmî Gazetede yayımlanır TEŞEKKÜRLER