Yeniden Şekillenen Tedarik Zincirleri
advertisement
İGA 3. Havalimanı Şantiyesi Fotoğraf: Gökhan ALAY İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERGİSİ İş Makinaları Mühendisleri Birliği Derneği yayın organıdır. Üç ayda bir yayınlanır. ISSN 1306-6943 2017 Nisan-Mayıs-Haziran Sayı: 58 İMMB Adına Sahibi 4 ÖNSÖZ 6 Hidrolik Sistemlerde Kirlilik Problemleri ve Çözümleri 12 Hidrolik Uygulamanız için Doğru Motoru Seçmenin Temel Kriterleri 14 Şantiyelerde Ambar Tesisi ve Yönetimi Duran KARAÇAY Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Bayramali KÖSA Yayın Komisyonu Duran KARAÇAY Mustafa SİLPAĞAR Bayramali KÖSA Murtaza BURGAZ Halil OLKAN Halide RASİM Selami ÇALIŞKAN Turgay KARGIN Tuğba DEMİRBAĞ C. Cem DORKEN Gülderen ÖÇMEN Yazışma Adresi Uzayçağı Caddesi No: 62/7 Ostim / ANKARA Tel: 0.312 385 78 94 • Faks: 0.312 385 78 95 www.ismakinaları.org.tr e-posta: bilgi@ismakinalari.org.tr Grup-e-posta: ismakinalari@yahoogroups.com Grup e-posta üyelik adresi: ismakinalari-subscribe@yahoogroups.com Tasarım ve Baskı Bizim Grup Basımevi Mithatpaşa Cad. 62/11 Kızılay / ANKARA Tel: 0.312 418 18 03 Faks: 0.312 431 88 81 e-posta: bizimgrupajans@gmail.com www.bizimgrup.com.tr Grafik Tasarım Hasan ERKAN Yayının Türü: Yerel Basım Tarihi: 26. 07.2017 Bu dergi üyelerine ilgili kurum ve kuruluşlara ücretsiz olarak dağıtılır. Yayınlanan yazılardaki sorumluluk yazarlarına, ilanlardaki sorumluluk ilan veren kurum ve kişilere aittir. Yayınlanan yazılara ücret ödenmez. Yayınlanmayan yazılar geri iade edilmez. 26 Konveyörler Bant 42 Endüstri 4.0 ‘la Yeniden Şekillenen Tedarik Zincirleri Reklam İndeksi 52 Hidrolik Akümülatör Nedir? ALFATEK21 56 Yeraltı Maden İşyerlerinde Kurulacak Sığınma Odaları Hakkında Tebliğ 60 Sanayide Rekabetin Yolu İhracattan Geçer BP CASTROL 25 CARRARO (PİMMAKSAN) 51 2017 Yılı İdari Para Cezaları CUMMINS TURKEY (Arka Kapak İçi Karşısı) ALPEM DONALDSON 13 ALPEM PARKER (Ön Kapak İçi Karşısı) ANADOLU FLYGT 47 ANİŞMAK (Önsöz Karşısı) 64 74 78 84 85 86 92 94 İşbaşı İSG Konuşmaları (Toolbox Talks) Yaz İçin Sağlık Rehberi Eğlence Zamanı Şiir Etkinliklerimiz Sektörden Haberler Eğitimler ECE ELEKTRİK 39 ECE ELEKTRİK 41 ESSA GRUP MAKİNA 73 EXXON MOBİL (Arka Kapak İçi) GÖRAL OTOMOTİV 9 HAKMAK63 HİDROMEK (Ön Kapak İçi) İMMB 71 KASTAŞ11 ÖZBEKOĞLU49 ÖZÇELİKLER HİDROLİK 55 ÖZÇELİKLER HİDROLİK 59 PETROL OFİSİ (Arka Kapak) Pİ MAKİNA 33 PİMMAKSAN35 PMS (PİMMAKSAN) 37 TEKNO ASFALT 23 TSM GLOBAL (İçindekiler Karşısı) Önsöz Önsöz Duran KARAÇAY İMMB Yönetim Kurulu Başkanı Değerli Okurlar Yaz dönemi okulların kapandığı tatil planlarının yapıldığı bir mevsim. Sınav sonuçlarının belli olduğu okul ve bölüm tercihlerinin yapıldığı, aynı zamanda mezuniyetlerin olduğu bir dönem. Okul kazananlar eğitime, eğitimini bitirenler iş aramaya koyulacaklar. İstatistiklere göre 15-24 yaş arası gençlerimizin %19.8’i işsiz. Gençlerimizin %24’ü ne eğitimdeler ne de işteler. Her yıl neredeyse 1 milyon genç iş hayatına atılıyor. Yaklaşık 13 milyon genç nüfusumuz olduğuna göre 3.120.000 genç boşta. Genç nüfusun %35’i mutsuz. Gençlerin işsizliği ve mutsuzluğu aileleri etkiliyor. Dolayısı ile toplum çok etkileniyor. 34 OECD ülkesi arasında yaşam memnuniyet sıralamasının en sonunda yer aldığımıza göre genel bir memnuniyetsizlikte var . TÜİK verilerinden aldığım bu rakamları değiştirmek için daha çok yatırım, daha kaliteli eğitim, daha çok üretim alanları yaratmalıyız. Gençlerin sosyal aktivitelerini ve becerilerini artırmalıyız. Yetenekli ve motivasyonu yüksek, çok hızlı değişen sanayi üretim sistemlerine uyumlu becerisini sürekli geliştirebilecek aynı zamanda girişimci ve risk almaktan korkmayan çok çalışmayı göze alan gençleri yetiştirmeliyiz. İMMB Nedir? Sektörlerin ve eğitim kurumlarının iş birliği yapacağı İMMB; İş makinaları konusunda uzmanlaşmış makina mühendisleri tarafından 1998 yılı Ağustos ayında kuruldu. modeller geliştirilmeli böylece hem sektörlerin ihtiyacı olan Farklı sektörlerden (inşaat firmaları, maden firmaları, iş makinası üreticileri, iş makinası temsilcileri ve servisler) gelen profesyonellerin ortak amaçla toplandığı bir dernektir. sonucu istihdam ve katma değeri yüksek ürün üretimini ar- İMMB’nin Amacı Nedir? İMMB’nin amacı; çoğunluğu ithal ürünler olan iş makinalarının tanınmasını, ulusal servetimiz olan bu üretim makinalarının iyi işletilmesini ve ekonomik ömürlerinin verimli bir şekilde sürdürülmesini sağlamaktır. Amacımız; verimliliği sağlayacak bilgi kaynaklarına en kısa sürede ulaşmak, bu kaynaklara ihtiyaç duyacak nitelikli insan potansiyelinin güç birliğini oluşturmaktır. Bu bilgilerin teknik alt kadrolara ulaştırılmasıyla da en yaygın şekilde paylaşımını sağlamaktır. İMMB; Üyelerine her yıl düzenli seminerler vermek suretiyle, üyelerinin bilgi düzeyinin yükseltilmesini sağlamaktadır. Bu seminerler aynı zamanda sektördeki insanların bir araya gelerek tanışmalarını sağlamaktadır ki bu da gelişimi ivmelendirmektedir. İMMB’nin internet ortamındaki grup mailinde üyeler ihtiyaçlarını gruba duyurmak suretiyle yardımlaşmayı sürdürmektedir. Derneğin her üç ayda yayınladığı İMMB dergisi ilgili kurumlar, şirketler ve bireylere ücretsiz olarak gönderilmektedir. hem de girişimci ruhuna sahip gençler yetişecektir. Bunun tırabiliriz. Eğitim ile üretimin birbirine olan bağlantısını ülkemizin kaynaklarına göre düzenlemek öncelikli olmalı ve dünyanın diğer ülkelerindeki ihtiyaçları da göz önünde tutan eğitim ve üretim sistemleri geliştirmeliyiz. Birçok ülke nüfusundan fazla olan genç nüfusumuzu üretime yönlendirecek eğitim için hepimizin çok çalışması gerekiyor. Çok çalışmadan daha iyi şartları yaşamak ve sürekliliğini sağlamak mümkün değildir. Bu gün sürekli konuştuğumuz Endüstri 4 Devrimi ile sadece üretim sistemi değişmiyor. Hizmet sektöründe de Endüstri 4’e uyumlu olarak büyük yenilikler yaşanıyor. Ticaret, bankacılık, lojistik gibi bir çok sektör büyük değişiklikler yaşıyor. Genç nüfusumuzu bu yeniliklere ve gelecekte yaşanacak yeniliklere uyumlu yetiştirmek hepimizin görevi. Saygılarımızla İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Hidrolik Sistemlerde Kirlilik Problemleri ve Çözümleri Erdem ŞAHİN / Satış & Pazarlama Müdürü / Altan Hidrolik Müh. San. ve Tic. A.ş. Hidrolik yağlarında partikül kirliliği ve su, ciddi arızaların kaynağıdır. Kirlilik partikülleri ISO ve NAS standartları doğrultusunda ifade edilir. Kir sisteme aşağıdaki resimde görüleceği üzere çok çeşitli yollardan bulaşır. Çok hassas dengeler üzerine kurulu hidrolik sistemlerde kaçaklar, tıkanmalar ve köpüklenmeler sistemin iyi ve sorunsuz çalışmasını engeller. Pahalı hidrolik devre elemanlarının arızaları ve pahalı üretim duruşları kolayca engellenebilecek kirlilik girişi ile en aza çekilebilir. Yapılacak kirlilik önleme çalışmaları ile işletmenin verimi ciddi oranda arttırılabilir. Ancak, bu durumun gerçekleşmesi işletmenin yağ durumunun iyi anlaşılması, problem kaynaklarının tanımlanması, bu sorun kaynaklarını giderecek teknolojilerin bilinmesi ve uygulanması ile mümkündür. İncelemeye alınacak tüm yağların olması gereken kirlilik seviyelerinin tesbit edilmesi gerekir. Kirlilik hedefleri belirlenmelidir. Eldeki mevcut filtrasyon sistemi tablosu çıkarılmalıdır. Bir işletmede kirliliğe karşı yapılması gereken ilk iş işletmede yağ seferberliği başlatmaktır. Bu seferberliğin amacı: • kullanılan yağ miktarını azaltmak, • hidrolik devre elemanlarının ömrünü uzatmak, • hidrolik sistem arızalarını azaltmak olmalıdır. Bunun için aşağıdaki adımlar sırasıyla atılmalıdır: 6 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ İncelemeye alınacak tüm yağların olması gereken kirlilik seviyelerinin tesbit edilmesi gerekir. Kirlilik hedefleri belirlenmelidir. Hangi yağda ne tip filtre kullanılmaktadır ve bu filtreler temizleme işleminde ne kadar başarılı olmaktadır; bunların tesbiti yapılmalıdır. Bunun için önce her yağdan numune alınıp kirliliğinin ölçülmesini sağlamak, sonra da işletmenin tercih etmekte olduğu filtreleri değerlendirmek amacıyla, hiç kullanılmamış bir filtrenin giriş ve çıkışından alınan numunelerde kirlilik sayımı yaparak, filtrenin satıcının iddia ettiği gibi mi, yoksa gerçekten ne kadar kir tutabildiğini saptamak gerekir. Yağlama sistemine kirliliğin nereden girdiği araştırmalıdır. Periyodik olarak yağ kirliliği ve su miktarı ölçülmelidir. 6 ay periyodlarla yapılan işlemlerin ve elde edilenlerin genel bir değerlendirmesi yapılıp, bir sonraki 6 ay için planlama yapılmalıdır. 7 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Filtre seçimi dikkatli hesap yapılmasını, yağın viskozitesinin, sıcaklığının ve debisinin harmanlanarak bir filtre sistemi dizayn edilmesini gerektirir. Filtre sistemi seçilirken özellikle filtrenin işletme maliyetine dikkat edilmelidir. Zira birçok filtre sistemi, alındığında ucuz olabilmektedir. Kolayca tıkanabilen veya su ile şişebilen filtreler kaynakları boşa harcamaktan öteye gitmez. 1. Off Lıne Filtre Uygulaması a.Genel Hidrolik sistemlerin uzun ömürlü ve sağlıklı şartlar altında çalışması şüphesiz ki hidrolik yağ kirlilik seviyesi ile yakından ilgilidir. Off Line Filtre Kiti İş Makinası Uygulama Örneği Özellikle ağır şartlar altında (tünel şantiyeleri, baraj şantiyeleri, yol şantiyeleri, taç ocağı, kum ocağı vb. gibi toz ve kirliliğin yoğun olduğu ortamlarda) çalışan makinelerde, hidrolik pompa çıkışından alınan 4 lt/dk. hidrolik yağ ile sistemde sürekli filtreleme yapma özelliği olan ve Hidrolik Sistem Kirlilik Seviyesini maksimum 3-4 mikron seviyelerinde tutan OFF-LINE Filtreleme Sistemi kirlilik seviyesini minimuma düşürecek, uygulama makinanızı ve sisteminizi koruyacak, giderlerinizi düşürecek, duruşlarınızı minimuma indirecektir. OFF-LINE Filtrenin bir diğer avantajı da 1450 gr lık yüksek kir tutma kapasitesidir. Bu özelliği ile ağır şartlar altında çalışan makinelerde dahi yaklaşık 2.000 çalışma saatinden sonra filtre elemanının değiştirilme ihtiyacı göstereceği öngörülmektedir. Ayrıca aynı filtrelerin gövdesinde özel filtre elemanları kullanarak hidrolik sistemdeki su da ayrıştırılabilmektedir. 8 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Filtreleme sisteminin makinelere adaptasyonu çok kolay olup, sistem üzerinden sadece 4 lt/ dk. yağ geçişinin genel makine çalışma performansını düşürmeyeceği ve hidrolik sistem güvenilirliğini ve performansını oldukça artırması nedeniyle yaygın olarak tercih edilmektedir. Diğer Filtrasyon Çözümleri Geri Dönüş Filtresi Geri Dönüş Filtre Kiti 10 Mobil Filtrasyon (Flushing) Üniteleri İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Hidrolik Uygulamanız için Doğru Motoru Seçmenin Temel Kriterleri http://blog.parker.com/tr Bir hidrolik uygulama için motor seçimi karmaşık olabilir. Aşağıdaki teknik makale temel seçim etkenlerini tartışarak süreci çözümlemektedir. Motor seçimi Hidrolik sistem tasarımındaki amaç, toplam verimliliği uygulama performans beklentisiyle eşleştirmektir. Bu, tasarımcının öncelikle motoru sonra da pompayı sistem performansı beklentisiyle eşleştirmesini gerektirir. Gereklilik ister belirli bir zaman çerçevesi içinde bir şey yapmak olsun, ister belirli miktarda yükü idare etmek olsun, tüm sistemin tasarımı seçilen motora göre değişecektir. Hidrolik motor, bir hidrolik sisteme uygun şekilde bağlandığında döner hareket üretecek olan hidrolik bir aktüatördür. Bu, sistem tasarımına bağlı olarak tek yönlü veya iki yönlü olabilir. Motorlar tasarım olarak pompalara benzer ancak pompa sıvıyı ünitenin dışına hareket ettirmek için döner hareket alırken, motor akışı içine alır ve döner hareket üretir. Motor seçimi süreçte ilk önce gelir çünkü uygulama tasarım iyi uygulamaları yük gereksinimiyle başlamanızı ve performans hedefini sağlamak için sıvıyı seçilen motora getirecek olan birincil taşıyıcı pompa üzerinde çalışmanızı gerektirir. Motor Tipleri Her bir motor türünün (dişli, paletli, pistonlu, eğik eksenli pistonlu ve radyal pistonlu) belirli bir performans pro- 12 fili vardır. Bu nedenle, uygulama performans gereksinimini ve hangi motor tipinin hedefi en iyi şekilde karşıladığını bilmek ilk adımdır. Daha sonra tüm sistem için istediğiniz karmaşıklık derecesinin yanı sıra motor tipinizin tasarım avantajlarını değerlendirmeniz gerekir. En sonunda, iş dönüp dolaşıp uygulamanın performans beklentilerine gelir. Bazılarının ağır hizmet döngüleri varken diğerlerinin yoktur. Örneğin, düşük verimlilikte, hafif hizmet bir motorun ağır hizmet döngülü bir uygulamada çalıştırmayı düşünüyorsanız, motorun ömrü, ağır hizmet döngüsünde çalışacak şekilde tasarlanmış olan motorunkinden daha kısa olacaktır. Uygulama performans beklentilerini karşılamak amacıyla seçilen motor için hangi çalışma basınçlarının ve akışlarının gerekli olduğunu anlamak önemlidir. Her bir motor tipinin diğerlerinden daha iyi bir seçenek olduğu kendi uygulamaları vardır. Örneğin, 210 bar(3000 psi) ve 1000 dev/dak’da çalışmak üzere tasarlanmış bir dişli motor, sürekli olarak 210 bar (3000 psi) ve 1000 dev/ dak’da çalışması gereken bir uygulamada kullanılırsa, motor teknik olarak değerler içinde olsa bile “uç” aşırı yük durumunda çalışacak ve ömrü kısa olacaktır. Daha iyi motor seçimi, uygulamada daha uzun ömürlü olacak daha yüksek değerli bir motordur. Diyelim ki daha yüksek değerli bir motor kullanmanın daha yüksek maliyeti var. Son karar her zaman uygulama performansı ve motor ömrü açısından gerekli olana karşı maliyet açısından bulunmak istediğiniz noktaya bağlıdır. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Şantiyelerde Ambar Tesisi ve Yönetimi Mustafa SİLPAĞAR/ Makina Yük. Müh. / Limak İnş. San. ve Tic. A.Ş. Ambar kelimesi dilimize Farsçadan geçmiş, üretim veya tüketim için ihtiyaç duyulacak hammadde, yarı mamul veya mamul malzemelerin kullanım zamanına kadar özelliklerini kaybetmeden muhafaza altında tutulacağı yerlerdir. Depo (Fransızca) ve anbar (Farsça) kelimeleri de dilimizde aynı manayı verecek biçimde kullanılmaktadır. Genel kabul gören şekli ile depo aynı cinsten çok miktarda malzemenin tutulduğu yerleri, anbar ise bir birlerinden doğrudan ulaştırma bağlantısı olmayan tedarikçi ve müşteri arasında nakliyeyi sağlayacak firmanın malları geçici bir süre için tuttuğu 3. şahıslara ait depolama yerleridir. Ambarları kullanıcıları noktasından sınıflayacak olursak • Üreticiler • İthalatçılar • İhracatçılar • Toptancılar • Nakliyeciler • Müşteriler Ambarların kullanımına (hitap ettiği kuruma) göre sınıflanmasında ise • Ticari ambarlar: İkinci şahıslara ait malzemelerin bir ücret karşılığında depolandığı yerlerdir. Soğuk hava depoları, limanlardaki yükleme ve boşaltma için kul- 14 lanılan biriktirme depoları gibi • Proje ambarları: Kuruluşun üretimleri için kendi ihtiyacını karşılamak üzere kullandığı ambarlardır. Şantiyelerde ambarlar; muhafaza edilecek malzemelerin mahiyetine (tehlikeli ve kimyasal maddeler), çokluğuna ve proje büyüklüğüne göre bir veya birden fazla (Makina ambarı, Elektrik ambarı, İnşaat ambarı, Dinamit ambarı vs. gibi) olabilir. Şantiyelerde muhafaza altında tutulacak mal grupları aşağıdaki sınıflamaya tabi tutulabilir ve hacimleri itibarı ile depolanması esnasında özelliklerine göre muhafaza tedbirleri alınır. • İş makinası yedek parçaları ve filtreler • Yağlar, yakıtlar ve katkı maddeleri • Atölye sarfları (Kaynak elektrotları, telleri, taşları ) • Kaynak tüpleri ve diğer basınçlı gazlar • Lastikler ve alt takım malzemeleri • Aşınma malzemeleri (Bıçaklar, tırnaklar, koruyucular) • Elektrik ve elektronik malzemeleri • Agrega ve kumlar • Çimento ve katkı malzemeleri • İnşaat demiri, çelik profil, boru ve muhtelif saçlar • Kereste, ahşap sarfları ve kalıp malzemeleri İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ • Bitüm ve katkıları • Kimyasallar, boyalar • Patlayıcılar ve ateşleme malzemeleri • Kamp, ofis malzemeleri ve sarfları • Mutfak kullanımı gıda malzemeleri • İş güvenliği malzemeleri • Ölçme ve etüt ekibi malzemeleri Bu kadar geniş kalemde olan malzemelerin kontrolünün bir elden takibi hizmet noktasında sıkıntılar çıkaracağı için firmalar işin işleyişini kolaylaştırmak için, bazı malzemelerin tasarruflarını malzemeye ihtiyaç duyan alt gruplara devrederler. Dinamit ve patlayıcılar ile ilgili malzemeler özellikle ayrı bir depoda tehlikesi ve yasal mevzuat ( devletin emniyet birimlerince kullanımı esnasında nezaret edilme gerekliliği ) dolayı mutlaka ayrı bir depoda kazı gruplarına bağlı ateşçiler tarafından kontrol edilir. Demir, profil saçlar ve benzeri proje sarfları ise çelik veya beton imalat işlerini kontrol eden gruplara bağlı olarak sahada veya demir imalat atölyelerinde tutulmaları uygun olmaktadır. Kum, agrega, çimento ve katkılar ise kalite kontrol laboratuarlarınca takibi işleyiş kolaylığı sağlamaktadır. Dışarıdan tedarik edilen yakıt, demir, çimento vs. malzemenin alım miktarlarının evrakındaki belirtilen miktarda olup olmadığının teyidi için kantar tartımlarının muhakkak surette yapılması gerekir. Kantar kurulumunda malzeme taşıyan çekici kamyon (tır) veya kamyonların rahat giriş ve çıkış yapabilmeleri yanı sıra imalatta kullanılacak kum, agrega, be- ton ya da asfalt gibi malzemelerin tartımlarının yapılması da gerekiyorsa uygun yer seçilmelidir. Gerek ambar, patlayıcı depoları, akaryakıt istasyonları ve de gerekse elektronik kantar sistemleri yıldırım tehlikelerine karşı paratonerlerle koruma altına alınmalıdır. Elektronik kantarlarda ikinci bir risk unsuru da gerilim düşümleridir. Bu nedenle kesintisiz güç kaynağı tedariki de ihmal edilmemelidir. Elektrik tesisatı nem ve yangına dirençli malzemelerden seçilmelidir. Elektriki aydınlatmalar göz yormayan ve ısı oluşturmayan özellikte olmalıdır. Yiyecek ve içeceklerin gibi mutfak malzemelerinin mutfak hizmetlilerince, kamp ve ofis ihtiyaç malzemelerinin ise kamp idarecilerince ara (koltuk) depolarda tekniklerine uygun muhafaza edilmeleri gerekebilir. Ambar alanları düzenlenirken aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir. • Şantiye içindeki trafiği kalabalıklaştırmayacak ve erişim kolaylığı temin edecek • Yangın, patlama, yıldırım düşmesi ve su baskını gibi afet hallerinden etkilenmeyecek • Mal ve personel ulaşımına zorluk çıkarmayacak • Hırsızlık ve kontrol dışı malzeme tasarrufuna imkân vermeyecek şekilde olmalıdır. Malzemelerin çevre şartlarından etkilenmesi, yapısal özellikleri (patlayıcı, parlayıcı, zehirleyici) özelliklerine, kullanım miktarının fazlalığına ve büyüklüğüne göre muhafaza edilecekleri yerleri 15 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ • Açık alan depolaması ( Sundurma altı, konteynır, varil veya dökme malzeme yığınları) olarak • Kapalı alan depolaması ( Raflarda, çekmecili dolaplarda, sandık veya paketler halinde palet üstünde olabilir. Ambar binaları kurulurken aşağıdaki hususları göz önüne alarak tasarımlar gerçekleştirilir. • Temiz ve aydınlık olmalı • Havalandırılması ve mahal sıcaklıkları uygun olmalı • İş güvenliği şartlarını sağlayabilmeli • Ofis alanları ve sosyal ihtiyaç alanları uygun olmalıdır. • Malzeme giriş ve çıkışları iyi organize edilebilmeli (Boşaltma ve yükleme alanlarının teşkili) Ambarlarda mümkün olduğunca doğal aydınlatma tesis edilmelidir. Diğer taraftan güneş ışınımlarından etkilenecek malzemeler içinde gereken korunma tedbirleri alınmalıdır. Yer sıkıntısı çekiliyor ise katlı ambarlar teşkil edilebilir. Yangın algılama sistemleri, yangın söndürücüler veya otomatik yangın söndürme sistemleri bulunmalıdır. Hırsızlığa karşı kamera kayıt sistemleri ve çevre emniyet çitleri bulunmalıdır. Ambar hollerinde ve ofislerde acil çıkış kapıları bulunmalıdır. Koridorlarda, giriş, çıkış güzergâhlarında malzeme stoklanmamalıdır. 16 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Ambar malzeme kabul alanları mal dolaşım hızına göre uygun büyüklükte tesis edilebilmeli, gelen nakliye araçlarından forklift, tavan vinci vs. gibi makineler ile yük indirebilinmeli, ambar giriş sayımları için bekletilebileceği geniş bir alanı bulunmalıdır. Ambarlarda malzeme muhafazasında uygun yaklaşım gösterilmediğinde • Para kaybı • Zaman kaybı • Üretim kayıpları meydana gelecektir. Ambardaki malzemelerin çıkışlarında ilk giren ilk çıkar (FIFO) prensibi uygulanmalıdır. Ambarda çalışan personelin rahat çalışabileceği ofis ortamı temin edilebilmelidir. Çalışılan coğrafyanın özelliğinden dolayı aşırı soğuk veya sıcaklıklar, nem ve toz gibi iklim özelliklerinin çalışanlar ve bilgi işlem donanımına olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak için ofislerde iklimlendirme cihazlarının bulunmalıdır. Ambar personeli için tuvalet, sigara içme alanları, çay, kahve vs ihtiyaçlarını gidereceği yerler bulunmalıdır. Ambar malzeme giriş ve çıkış, demirbaş, personel zimmetleri, tartım fişleri gibi kayıtların muhafaza edileceği arşiv alanı ambar ofisine yakın olmalıdır. Özellikle raf ömrü olan kauçuk, kimyasal maddeler, yağlar, antifrizler, aküler, piller, filtreler vb maddelerin üzerinde giriş zamanları ile ilgili bilgi notları bulunmalıdır. Çarpma, devrilme düşmeden etkilenecek parçalar için tedbirler alınmalıdır. Dik ya da yatık tutulması gereken parçalara dikkat edilmelidir. Stoklama miktarlarının ( asgari – azami stok seviyesi) belirlenmesinde, parçanın ömrü, kullanılma sıklığı, çalışılan şantiyenin mal tedarik merkezlerine olan uzaklığı, ulaşım imkânları ve iklim şartları gibi coğrafi özellikler, şantiye ve çalışılan coğrafyanın teknik üretim ve tamir teknolojisi kapasitesine, piyasalarda mal bulunabilme ve istihdam edilen personelin bilgi becerisi gibi etmenler tesir eder. Malzeme özelliklerine göre muhafaza etmek için gerekli tedbirler alınmalı ve işaretlenmeler yapılmalıdır. Patlama tehlikesi arz eden kaynak tüpleri boş ve dolu olarak gaz sınıflarına göre ayrı yerlerde tutulmalıdır, devrilmeye mahal vermeyecek şekilde bağlanmalıdır ve depolanma alanı tel örgü içine alınmalıdır. Gaz tüplerinin vanalarını koruyucu başlıklar kullanım anına kadar tüplerde bulunmalıdır. Boşa- 17 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ lan tüpler muhafaza altına alınırken emniyet başlıkları tekrar yerine takılmalıdırlar. Birbirleri ile etkileşime girmeleri söz konusu olan malzemeler ( Yağlar ile lastikler veya yağlar ile gaz tüpleri gibi) bir arada tutulmamalıdır. Solunmasında tehlike olan kimyasal maddelerin bulunduğu mahallerde gerekli ikaz cihazları bulunmalı ve havalandırılmaları uygun olmalıdır. Cam benzeri malzemeler için mevcut sevkiyat ambalajları veya özel raflar kullanılarak yatay veya dikey stoklanabilir. Yakıt depoları ve servis alanları da mevcut makine parkının teşkil edecekleri trafiğin kalabalık yaratmaması için uygun olmalıdır. Yakıt ve yağ depolarından olası sızıntı için hacimsel olarak tanktaki mevcut miktarı alabilecek çevre emniyet duvarı teşkil edilmelidir. Bu emniyet alanı yağışlardan etkilenmemelidir. Yıldırım düşmelerine karşı paratoner kurulmalıdır. Yüksek risk ihtiva eden dinamit ambarları, yakıt istasyonları, basınçlı kapların bulunduğu mahaller yetkisiz personelin buralara erişemeyeceği şekilde emniyete alınmalıdır. 18 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Yedek parça depolanma alanlarında yer sıkıntısından dolayı katlı ambar kurulmuş ise 2 kata malzeme çıkarabilmek için makina desteği bulunulmalıdır. Sıcak ve ışıktan az etkilenecek, kullanımı az olan, taşıması için personelin sıkıntı çekmeyeceği malzemeler üst katlara konulabilir. Ağır ve hacimli malzemeler rafların alt gözlerinde, küçük ve sık kullanılacak malzemeler rafların orta gözlerinde, hafif ve hacimli malzemeler üst gözlerde depolanmalıdır. Malzemeler raflardan yuvarlanma, düşme veya alınması esnasında bir birine karışmaması için çekmecelerde ya da dolaplarda muhafaza edilebilirler. Kayışlar, bazı hazır hortumlar askılarda tutulmalıdır. Elektrik, elektronik veya kaynak sarf malzemeleri gibi rutubet veya ortam nemine hassas malzemelerin vakumlu ambalajları bozulmamalı ve nem giderici malzemeleri ambalajlarında bulundurulmalıdır. Stoklanacak malzemelerin ambalajları üzerindeki bilgi notlarının anlamları ambarcılar tarafından bilinmelidir. Yanı sıra malzemenin emniyet bilgi notları için tüm personel bilgilendirilmelidir. İthal gelen malzemeler için kullanılan farklı mahiyetteki terminoloji hakkında bilgi sahibi olunmalıdır. Ambalajdaki malzemelerin etkileneceği çevre şartları ile ilgili bilgiler işaretlemeler ile her kes tarafından anlaşılacak basit resimler halindedir. Ambalajın içindeki malzemenin çevreye veya kullanıcılara verebileceği riskler ile ilgili bilgilendirmede ambalajlar üzerinde görülmektedir. Oluşacak risk durumlarından korunmak için elleçlemede kişisel koruyucuların kullanımı çok önemlidir. Ambar personeli bu konuda çok iyi eğitilmelidir. Takip eden resimde kendini tasvir grafik resimler de toz maskesi, koruyucu gözlük, yüz maskesi, kulaklık, emniyet ayakkabısı, iş eldiveni, tulum ve gaz emniyet maskesi kullanımının gerekliliği ifade edilmiştir. Ambar personelinin de diğer şantiye çalışanları gibi iş güvenliği eğitimleri sürekli yenilenmelidir. Resimler ile desteklenmiş emniyet ifadelerine dikkat edilmelidir. Malzeme risk sınıfları ve tehlikelerinden haberdar olunmalıdır. Aşağıda Amerikan ulusal yangın ajansınca yapılmış NFPA 704 yönergesine ait değerlendirme resmi görülmektedir. Sağlık, Yangın, spesifik (malzeme yapısından kaynaklanan) ve etkileşim gibi özelliklerin değerlendirildiği bir etiketlenme sınıfı vardır. Bu konu ileride ayrı bir yazı olarak değerlendirilecektir. Ambar stoklama kayıtları (envanter) için son yıllarda bilgisayarlı kayıt sistemleri geliştirilmiş ise de kartoteks sistemi (stok kayıt kartları) ve raflarda malzeme berabe- 19 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ ri olan göz kartları kullanımına devam edilmesinde fayda vardır. Bazı şantiyelerde ambarların 24 saat açık kalması, bilgi işlem personeli bulmada çekilen sıkıntılar, bilgisayar sistemlerinde meydana gelen problemler gibi nedenlerden işleyişin aksamaması için elle kayıt tutma sistemin işletilmesi gereklilik olabilir. İnternete erişimin şantiyelerde istenen kalitede de sağlanamaması çok şantiyeli merkezi kontrollü SAP, AX gibi proje yönetim uygulamalarının handikap’ıdır. Bilgisayarlı sistemlerin kullanılmasına başlanılmadan önce stok kodlamaları teşkil edilirken malzeme kullanım yerlerine grup kodları ( Makine yedek parçası, makine sarfları, elektrik malzemeleri, inşaat sarfları vs gibi) oluşturulmakta idi. Alfa nümerik ( harf ve numaralar) yada ilk 3 veya 4 karak- 20 terli numaralar ile grup kodları teşkil edilmişti. İş makinalarına ait yedek parça numaraları ve markayı temsil edecek alfabetik kısaltmalar ile oluşturulan stok kodlarının kullanımı pratiklik sağlamaktadır. Bazı iş makinalarının katoloklarında, kullanılan aksamı üreten bir başka firma ise onları işaret eden tanımlamalarda vardır. Örneğin Mack kamyonlarda 745 – ile başlayan parça numaraları Bosch tarafından imal edilen parçayı göstermektedir. Tire işaretinden sonra ise gelen karakterler doğrudan Bosch’un stok kodlarıdır. Ambar personeli stoklama yapılan malzemelerin tanımı, kullanım yerleri ve bir biri yerine ikame edecek malzemeler ile ilgili olarak eğitilmelidir. Yedek parça kitaplarının İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ sistematiği ve yukarıda bahsedilen numaralama mantığı, keçe ve sızdırmazlık malzemeleri, rulmanlar, tamir takımları ve sarfların kullanım yerleri, bir birini ikame eden malzemeler gibi teknik konularda bilgi sahibi olmaları sağlanmalıdır. Bunların hassasiyetleri ve depolanmasında dikkat edilecek hususların önemini kavramalıdır. Pas oluşumlarına sebep olunmaması için kullanılan ambalajları zarar görmemelidir. Gerekiyor ise korucu yağ ve ambalajları yenilenmelidir. Stoklanmaları esnasında dik tutulması gereken krank, silindir gömlekleri gibi özellikli malzemelere dikkat edilmelidir. Üst üste konulmaları halinde ağırlıktan dolayı zarar görebilecek malzemeler belirlenmelidir. Güneş ışığı veya ısı kaynaklarından etkilenecek malzemeler için uygun depolama şartları tesis edilmedir. Motor, şanzıman, diferansiyel, direksiyon kutuları gibi komple malzemelerin paslanmamaları için konserve edilmeleri ( içlerine yağ doldurulmaları) gibi muhafaza şartlarına dikkat edilmelidir. 22 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Şantiyelerde tecrübeli ve kaliteli personelin sürekliliğini sağlamak sıkıntılı olacağı için, yardımcı personelin kendisini geliştirebilecek eğitimli personelden seçilmeleri ve meslek içi eğitimlerine önem verilmelidir. Ambarcılıkta önemli bir diğer nokta ise yeniden değerlendirme ve hurda (atık) malzeme depolanma alanlarının teşkil edilmesidir. Kimi zaman acil ihtiyaç veya makine yatma zamanlarının azaltılması için aksam ( motor, turbo, devirdaim pompası, şarz ve marş dinamosu, hidrolik silindirler, hidrolik pompa ve hidromotor gibi) değişimlerine gidilir. Bu durumda çıkarılan aksamın tamir edilerek şantiyede tekrar kullanılabilecek şekilde hazır tutulmalıdır. Özellikle tamir imkânı kısıtlı olan coğrafyalarda aksam malzemeleri biriktirilip uygun nakliye imkanı temin edildiğinde, tamirin yapılacağı bir başka mahale intikal ettirilip, tamirden sonra tekrar stoka alınması sağlanmalıdır. Tamiri yenisinden masraflı olan aksamlar ise ilerde ihtiyaç duyulabilecek kullanılabilir parçaları için değerlendirme ambarlarında tutulmalıdır. Hurda malzemeler ise atık bertaraf etme yönergelerinde tarif edilen uygun depolama alanlarında muhafaza edilmelidirler ve zamanı geldiğinde bertaraf edilmelidirler. 24 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Şekil 1: Konveyör bantları tüm tesisin genel verimliliğinde kilit unsurlardır. Bu bölüm, bantların yapısı ve uygun şekilde kullanımına odaklanarak, güvenli dökme malzeme taşımasının temelleri ve konveyörlerin temelleri hakkındaki tartışmayı devam ettirmektedir. Uygun şekilde depolama ve taşıma yanında, bant seçiminde dikkat edilecek hususlar dahil edilmiştir. Ayrıca, çeşitli bant hasarı türleri ve bandı tamir etme ve ömrünü koruma yöntemleri de tartışılmaktadır. Konveyörler Bant Martin Engineering Foundations™ kitabından alıntıdır. TESİS GÜVENLİĞİ VE BANT TERTİBATI Bir bantlı konveyör sistemi birçok bileşenden oluşur, fakat hiçbiri banttan daha önemli değildir (Şekil.1). Bant tertibatı, konveyör maliyetinin önemli bir kısmını oluşturur ve başarılı şekilde çalışması, konveyörün bulunduğu tesisin tamamındaki genel verimliliğin kilit unsuru olabilir. Bu nedenle, bant tertibatı özenle seçilmeli ve faydasını korumak için mümkün olan tüm önlemler alınmalıdır. Konveyör bandı yangını, önemli bir risktir. Bant tertibatının kendisi yanabilir; bununla birlikte, bandın, yangını, bir tesis içinde çok kısa zamanda büyük mesafelere yayabilme riskini bandın uzunluğu ve hareketi belirler. Bu bölüm, genellikle dökme malzeme taşımasında kullanılan ağır hizmet bant tertibatına odaklanır. Dökme malzeme taşıması için en yaygın bant tertibatı tipleri, kauçuk ve polivinil klorür (PVC) kaplamalarıyla ve sentetik kumaş veya çelik kablolardan oluşan bir iç germe karkasıyla yapılır. Konveyör bant tertibatındaki yangınlar en çok, hızı kesilmiş (veya kayan) bir banda karşı dönen bir tamburun veya sıkışmış bir makara üzerinde hareket eden bandın neden olduğu sürtünmeden çıkan ısı tarafından başlatılır. Banda kazara sıcak ve yanan malzeme yüklendiğinde de çıkan konveyör yangınları olmuştur. Herhangi bir konveyör 26 Konveyör Bandının Yangın Direnci İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ bandının yangın riskini en aza indirmek için en iyi uygulamalar arasında şunlar bulunur: A Düzenli bant muayeneleri gerçekleştirmek B.Konveyör bandı boyunca mevcut tüm yanıcı malzeme birikmelerini temizlemek C.Sıkışmış rulolar, aşırı ısınmış rulmanlar veya bant kaçıklığı gibi potansiyel yangın kaynaklarını gidermek, Yangın riski, bir konveyör yangınının yol açabileceği zehirli gazlar, yoğun duman vezararlı buharlarla birleştiğinde, bant tertibatı, bu şartların en tehlikeli olduğu uygulamalarda (yer altı madenciliği ve özellikle yer altı kömür madenciliği) düzenlenir. Birçok ülke, yer altı uygulamalarında kendi kendine sönen bant tertibatının kullanımını zorunlu kılarak, küçük bir Bunsen Beki Testini geçen, alev geciktirici bant tertibatı şartını değiştirdi. TÜM konveyör bantlarının, yeterli ısı ve hava akışı verildiğinde yanacağı unutulmamalıdır. Bununla birlikte, farklı konveyör bantlarının yanma özelliklerini ölçmek ve sınıflandırmak için, standartlaştırılmış laboratuvar testleri, resmi düzenleyici kuruluşlar tarafından kabul edilmiştir. Çok genel anlamda, “kendi kendine sönen” bant, tutuşturma kaynağı ortadan kaldırıldığında, laboratuvar ortamında bir yangını yaymayacak bant olarak kabul edilir. Kendi kendine sönen bant tertibatının maliyeti alev geciktirici bant tertibatından daha yüksektir. Bu maliyet artışı, genellikle yüzde 10 ila 50 arasında olmakla birlikte, karkas yapısına ve kaplama kalınlıklarına bağlı olarak değişecektir. Birleşik Devletler dışında, konveyör bandı tertibatı için yangın emniyeti standartları, Avustralya, Kanada, Çin, Almanya, Hindistan, Endonezya, Polonya, Rusya ve Güney Afrika’yı kapsayan en büyük kömür madenciliği ülkelerinde benzerdir. Örneğin Almanya’da, katı şartlar 30 yıldan daha uzun bir süredir uygulanmaktadır. Rehberlik ve yönetim hizmeti sağlayan sayısız uluslararası düzenleyici ve danışmanlık kuruluşu ve resmi kurum vardır. Bunlarla sınırlı olmamakla birlikte bu kurumlar arasında şunlar bulunur: İngiliz Standartları Enstitüsü (BSI), Konveyör Ekipmanı İmalatçıları Birliği (CEMA), Deutsches Institut für Normung (DIN), Avrupa Standartları (EN) ve Uluslararası Standartlaştırma Örgütü (ISO). Bu ve diğer ülkelerdeki testler şunları içerir: A.Tambur Sürtünme Testi (DIN 22100 ve diğerleri) Tambur sürtünme testi, belirli bir süre sonrasında ve belirli bir gerilim altında yüzey sıcaklığının gerekli maksimum değerin altında kalıp kalmadığını ölçer. Test prosedürü, sıkışan bir tamburdan kayan bir bant veya sabit bir konveyör bandı altında dönen tambur simülasyonu yapar. Bu testi geçmek için, bant tertibatının yüzey sıcaklığı, görünür hiçbir alev veya kızarma olmadan 325 santigrat derece (617° F) altında kalmalıdır. B.Yüzey Direnci Testi (ISO 284/EN 20284/DIN 20284) Konveyör bandı yüzeyinde elektrostatik yük birikerek bir alev alıcı gaz ve hava karışımını tutuşturabilir. Bant tertibatının yüzey direnci düşük tutulduğunda (bant kaplaması daha iletken yapıldığında), konveyör bandı yükün serbestçe akmasına izin verir ve kıvılcım riskini giderir. C.Yüksek Enerjili Propan Ocağı Testi (EN 12881) Bir konveyör bandının yangını yayıp yaymayacağını belirmek için, 2 ila 2,5 metre uzunluğunda 1200 milimetre genişliğinde bir bant numunesi (80-100 inç uzunluk, 48 inç genişlik) bir propan ocağıyla tutuşturulur. Tutuşturma kaynağı kapatıldıktan sonra, alevler belirli bir sürede kendi kendine sönerek, bandın tanımlanmış alanını hasar görmeden bırakmalıdır. Güvenlik Hususları Herhangi bir hareket eden makineyle olduğu gibi, konveyör bandına da saygıyla ve yaralanmalara neden olduğu bilinciyle yaklaşılmalıdır. Ölüme veya ciddi yaralanmaya yol açabilen konveyör bandı, sayısız fiziksel yaralanma riski barındırır. Bu kaygıların çoğu, temas yanıkları ve hareketli banda temas etmekten kaynaklanan sıkışma riski gibi bandın konveyör sistemlerinde hareketinden doğar. Hasarlı alanları aramak veya merkezlemesini kontrol etmek için hareketli bir bant incelenirken özel dikkat gösterilmelidir. Bant tertibatının ruloları büyük ve taşınması zordur, dikkatle taşınmalıdır. Taşınırken boşalıp gevşememeleri için sabitlenmeli ve uygun ekipman ve tedbirlerle manevra yaptırılmalıdır. Bir bant tamir edilirken, işçiler ağır kaldırma, keskin aletler ve endüstriyel kimyasallara maruz kalır. Konveyörün üzerinde veya çevresinde bir işe başlamadan önce uygun kilitleme / etiketleme / bloke etme / test etme prosedürleri izlenmelidir. Uygun PPE kullanılmalı ve üreticilerin, kimyasalların taşınmasına dair prosedürlerine uyulmalıdır. 27 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ D.Laboratuvar Ölçeğinde Galeri Testi (DIN 22100 ve 22118) 1200 milimetre uzunluğunda ve 120 milimetre genişliğinde (48 inç x 4,8 inç) bir numune propan ocağının üzerine yerleştirilir. Tutuşturma kaynağı kapatıldıktan sonra, alevler kendi kendini söndürmeli ve tanımlanan boyda uzunluk hasar görmemiş olmalıdır. Birleşik Devletlerde, konveyör bandı tutuşabilirlik standartları, diğer ülkelerde kullanılanlardan daha sıkı kabul edilebilir, çünkü yangını bastırmak için bir toplam sistem yaklaşımı benimsenmiştir. ABD yönetmelikleri yalnızca konveyör bandı tertibatını değil, hava izleme ve motor kayması algılama cihazlarını da içerir. Birleşik Devletlerde, yeraltı kömür madenleri dışında her şey için uygulamalara yönelik mevcut alev direnci şartı, Federal Yönetmelikler Yasasında (CFR) yayınlandığı şekliyle, oldukça basittir: Bunsen Beki Testi. (CFR Bölüm 30, Kısım 18.65) Küçük (yaklaşık 150‘ye 12 milimetrelik) (6’ya ½ inç) bir bant parçası bir dakika boyunca Bunsen beki alevi üzerinde tutulur, bu süre dolduğunda alev kaldırılır ve üç dakika boyunca bir hava akışı uygulanır. Belirlenen uzunlukta bir süreden sonra, alevlerin süresi kaydedilir. Dört numunenin ortalaması bir dakikadan fazla yanmamalı veya üç dakikadan fazla kızarma göstermemelidir. 1969 Federal Kömür Madeni Sağlığı ve Güvenliği Yasasına göre uygulanan bu test, 1970’lerin ortasından bu yana Avrupa’da yürürlükte olan yer altı konveyör bantları standardına benzerdir. Bununla birlikte, daha katı yönetmeliklerin gelmesiyle birlikte, Avrupa’da alev geciktirici bantların kullanımına yalnızca yerüstü uygulamalarda izin verilmekte, yer altında kendi kendine sönen bantlar gerekmektedir. Birleşik Devletler şu anda, yeraltı kömür madenlerine aleve dayanıklı bantlar için daha katı bir standarda sahiptir. Aralık 1992’de, ABD Çalışma Bakanlığı, Maden Güvenliği ve Sağlığı İdaresi (MSHA), konveyör bandı test gereksinimleri için güvenlik standartlarını uluslararası seviyeye getirecek yeni bir kural önerdi (Federal Sicil, Böl. 57, No. 248). Yaklaşık on yıl sonra, Temmuz 2002’de, önerilen bu kural geri çekildi. Geri çekme için belirtilen sebepler, konveyör bandı yangınlarının sayısının önemli ölçüde düştüğü ve bant izlemede iyileştirmelerin uygulanmakta olduğu idi. 2006 Maden İyileştirme ve Yeni Acil Müdahale (MINER) Yasasında yapılan tavsiyeler, yeraltı kömür madenleri için Aralık 2008’den itibaren geçerli olan, 1992’de önerilen kural için yapılan çalışmaya dayanan bir laboratuvar ölçeğinde aleve dayanıklılık testi (Bant) içeren yeni bir kuralla sonuçlandı (CFR Bölüm 30, Kısım 14.20). Bir bandın bant yöntemini geçmesi için, alevlerin yayılmasını büyük ölçüde sınırlayan, iyileştirilmiş yangın direnci yeteneği olmalıdır. 28 Test, 152’ye 23 santimetrelik (60’a 9 inç) üç bant numunesinin, 168 santimetre (66 inç) uzunluğunda 456 santimetre (18 inç) kare bir test odasına yerleştirilmesini gerektirir. Ocak alevini numunenin ön kenarına 5 dakika boyunca uyguladıktan ve alev söndükten sonra, test edilen her bir numune, genişliğinin tamamı boyunca hasarsız bir kısım göstermelidir. Bu yazının yazıldığı tarihte, MSHA tarafından son yayınlanan kural, yeraltı kömür madenlerinde hizmete sokulan konveyör bantlarının aleve karşı, 31 Aralık 2009’dan itibaren daha önce istenenden daha dayanıklı olmasını gerektiriyor. Kural aynı zamanda mevcut bant tertibatının on yıl içinde değiştirilmesini gerektiriyor. Ek, güncel bilgi için MSHA veya tanınmış bir bant tertibatı tedarikçisiyle temasa geçilebilir. Diğer Bant Tertibatı Güvenliği Hususları Bazen başka standartlar uygulanır. Bazı ülkeler, örneğin bandın zehirliliği, hijyeni veya kaplama pürüzlülüğüne dair çok daha katı gereksinimlere sahip. Tam şartnameler belirli bir coğrafi bölge veya endüstrideki standartlarda bulunabilir. Prosedür ve standartlar DIN, EN, ISO, BSI, CEMA ve diğer standartlar altında sunulmaktadır. Elbette, bant tertibatının üzerinde taşınan malzemelerle uyumlu olması zorunludur. BANT YAPISI Bant Karkası Konveyör bandı tertibatı iki parçadan oluşur: iç karkas ve dış kaplamalar. Karkas, konveyör üzerinde taşınan yüke temas eden gerilebilir elemanı içerdiğinden bandın en önemli yapısal kısmıdır. Karkasın başlıca amacı, yüklü bandı kaldırmak ve hareket ettirmek için gerekli gerilimi iletmek ve bandın üzerine yüklendikçe malzeme tarafından serbest bırakılan darbe enerjisini emmektir. Hangi bant destek sistemi kullanılırsa kullanılsın, eğer bant karkası ilk darbe enerjisini kaldıramazsa, bant zamanından önce arızalanacaktır. Karkas, uygun birleştirme tekniklerine izin verecek yeterlilikte ve yüklü bandın başlatılması, hareketi ve duruşu sırasında ortaya çıkan kuvvetleri kaldıracak güçte olmalıdır. Karkas aynı zamanda makaralar arasında uygun destek ve hizalamayı korumak için gerekli dengeyi de sağlar. Çoğu karkas bir veya daha fazla kat örülmüş kumaştan yapılsa da, ağır hizmet bant tertibatları kumaşın bir kısmı veya tamamı yerine paralel çelik teller içerebilir. Karkas kumaşı genellikle, belirli bir desende örülen ipliklerden yapılır. Konveyöre paralel olarak uzunlamasına giden ipliklere çözgü iplikleri denir ve bunlar gerilim taşıyıcı elemanlardır. Enine veya çapraz liflere atkı iplikleri denir ve bunlar, öncelikle darbe direnci, mekanik sabitleme elemanı tutma, yük desteği ve genel kumaş sağlamlığı için tasarlanır. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Yıllar önce, konveyör bantları, tekstil takviyesi olarak genellikle pamuktan yapılan iplikler kullanıyordu. Gelişmiş kaplama yapışkanlığı ve hor kullanıma karşı mukavemet için, kaplama ve karkasın arasına çoğu kez kırıcı bir kumaş yerleştiriliyordu. 1960 ve 1970’lerde, karkas takviyeleri değişime uğradı. Bugün, çoğu bant karkası, naylon, polyester veya ikisinin birleşimi gibi suni kumaşlarla yapılıyor. Bu kumaşlar, dayanıklılık, yapışkanlık, hor kullanıma direnç, sabitleme elemanı tutma ve esneklik ömrü dahil hemen hemen her açıdan eski doğal kumaşlardan üstün. Bugün, bazı konveyör bandı uygulamaları için aramid lifler içeren kumaşlar kullanılıyor. Aramid kumaşlar, yüksek mukavemet, düşük uzama ve ısı direnci sunuyor. Bu suni kumaşlarla birlikte kırıcı dokümanlar nadiren kullanılıyor, çünkü çok az veya hiçbir iyileştirme sağlamıyor. Karkas Tipleri Dört tip bant karkası vardır: A.Çok katlı bant tertibatı Çok katlı bant tertibatı genellikle, elastomer bir bileşimle birbirine bağlanmış, pamuklu dokuma, suni ipek veya bu kumaşların birleşimi iki veya daha fazla kat veya katmandan yapılır. Bant mukavemeti ve yük desteği özellikleri, kat sayısına ve kullanılan kumaşa göre değişir. Çok katlı konveyör bandı en çok 1960’ların ortasında yaygın olarak kullanılıyordu; oysa bugün yerini azaltılmış katlı bant tertibatı aldı. B.Azaltılmış katlı bant tertibatı Azaltılmış katlı bantlar, çok katlı bantlara kıyasla daha az kata sahip veya özel dokuma karkaslardan oluşur. Çoğu durumda, azaltılmış katlı bant, çok katlı bir banda kıyasla daha yüksek birim mukavemeti sağlamak için daha az katlı bir karkasta yoğunlaştırılmış, daha yüksek dirençli sentetik tekstil lifleri kullanımına bağlıdır. Bant imalatçıları tarafından sağlanan teknik veriler genellikle, azaltılmış katlı bant tertibatının, çok katlı bant tertibatı için belirtilen tüm uygulamalar için kullanılabileceğini gösterir. C.Çelik kablolu bant tertibatı Çelik kablolu bant tertibatları, germe elemanı olarak kauçuğa tamamen gömülmüş tek kat paralel çelik kablolarla yapılır. Çelik kablolu bant tertibatının karkası, iki tip yapıda mevcuttur. Tamamı lastik yapı yalnızca, çelik kablolar ve kauçuk kullanır; kumaş takviyeli yapıda, kabloların üzerinde ve/veya altında bir veya daha fazla kat kumaş vardır, fakat kablo lastiğiyle kablolardan ayrılmıştır. Her iki tipte de uygun üst ve alt kaplamalar mevcuttur. Çelik kablolu bant tertibatı, öncelikle arzu edilen bant mukavemetine bağlı olarak, geniş bir kablo çapı ve aralığı yelpazesi kullanılarak üretilir. Çelik kablolu bant tertibatı ço- ğunlukla, kumaş bantların kapasitesi üzerinde işletme gerilimi gerektiren uygulamalarda kullanılır. Diğer bir uygulama alanı da, gerdirme sisteminin hareket edebileceği mesafedeki sınırlamalar nedeniyle, bant tertibatının önemli ölçüde gerilmesine izin verilemeyen konveyörlerdir. D.Katı dokuma bant tertibatı Bu bant tertibatı tipi, genellikle PVC’yle emprenye edilmiş ve kaplanmış, nispeten ince üst ve alt kaplamalara sahip tek kat katı dokuma bir kumaştan oluşur. PVC bantların yüzeyi, eğimlerde taşımaya yardımcı olmak için çoğunlukla pürüzlüdür; fakat pürüzlü yüzey, bant temizliğini güçleştirir. PVC’nin aşınma direnci kauçuktan düşüktür, bu nedenle bazı katı dokuma bantlar, PVC göbek ve kauçuk kaplamaların birleşimiyle yapılır. Üst ve Alt Kaplamalar Kaplamalar, bandı yük aşınmasından ve bandın bozulmasına yol açan diğer koşullardan korur. Konveyör bandının üst ve alt kaplamaları, banda yok denecek kadar az yapısal mukavemet kazandırır. Üst kaplamanın amacı karkası çarpma hasarı ve aşınmasından korumaktır. Alt kaplama, bandın tahriki ve merkezlenmesi için bir sürtünme yüzeyi sağlar. Genellikle, üst kaplama alt kaplamadan daha kalın ve hasara karşı artırılmış potansiyeli sayesinde aşınma, çarpma hasarı ve aşınmasına karşı daha dayanıklıdır. Aşınma ve kesik o kadar şiddetli olabilir ki, 18 milimetre (0.75 inç) veya üstü kalınlıkta bir üst kaplama gerekir. Her durumda, kaplama seçiminin amacı, karkası, karkas ömrünün pratik sınırına kadar korumak için yeterli kalınlık sağlamaktır. Kaplamalar, doğal ve sentetik kauçuklar, PVC ve yağ, yangın veya aşınmaya direnç gibi özel uygulama gereksinimlerini karşılamak üzere özel olarak formüle edilmiş malzemeler dahil, birçok elastomerden yapılabilir. Taşıyıcı tarafı aşındığında, kullanıcılar, bandı ters çevirmeye teşvik edilebilir. Genellikle, üst tarafta derin aşınma meydana geldikten sonra bandın ters çevrilmesinden uzak durmak daha iyidir. Bant ters çevrildiğinde, tambura düzensiz bir yüzey verilir, bu da gerilimin yetersiz yanal dağılımına yol açarak bandın kaymasına neden olabilir. Başka bir problem de, daha önce bandın taşıyıcı yüzeyi olan tarafın içine ince yük taneleri gömülmüş olabilir; bant ters çevrildiğinde, bu malzeme tambur kaplaması, makaralar ve diğer bant destek sistemleriyle aşındırıcı şekilde temas ettirilecektir. Ayrıca, yıllarca tek bir yönde oluk biçimine sokulduktan sonra, bant bir “duruş” alma eğiliminde olur (bir yöne yatkınlık) ve bandı ters çevirmek için gereken oluğun ters çevrilmesine direnir. Bazen bu sorunun üstesinden gelmek haftalar sürebilir ve bant merkezleme sorunlarına yol açabilir. 29 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Bazı bant tertibatı üreticilerinin logolarını, bandın taşıyıcı yüzeyine basma uygulaması özellikle dile getirilmelidir (Şekil.2). Bant kenarının yakınında olduğunda dahi, bu girintili alan, taşınan malzeme için bir tuzak haline gelir ve alanın pürüzlülüğü, kabartılmış alanın altından geçeceği bant temizleme ve sızdırmazlık sistemlerine zarar verebilir. Kullanıcıların, bu tedarikçi logolarının, bant tertibatının taşıyıcı olmayan dönüş tarafına yerleştirilmesini belirtmeleri önerilir. En-Boy Oranı Bazı bantlar, her iki tarafta da aynı kaplama kalınlığına sahip olsa da, çoğu bant, gereken aşınma direncindeki fark nedeniyle, tambur tarafındaki kaplama bandın taşıyıcı tarafından biraz daha ince (kalınlıkta daha hafif) üretilir. Üst ve alt kaplamaların kalınlığı arasındaki farka bandın en-boy oranı denir. Bununla birlikte, iki kaplama arasındaki fark çok büyük olamaz, aksi takdirde bant çanak şeklini alabilir. oranına sahip bant tertibatı birçok amaç için uygundur ve bant tertibatı distribütörlerinin stoklarında en yaygın olarak bulunan orandır. Profil Destekli Bantlar, Profiller,Çavuş Bantlar ve Mapalar Malzemenin taşınmasına yardımcı olmak için bant yüzeyinde bazen yükseltilmiş elemanlar kullanılır (Şekil.3). Bu profil destekli bantlar, profiller, çavuş bantlar ve mapalar genellikle, bir konveyörün malzemeyi, düz bir bantla yapılabilecekten daha yüksek bir eğim açısında taşımasını sağlamak için kullanılır. Bu özellik, engelsiz bir eğimde kolaylıkla aşağı yuvarlanacak topaklar veya taşlar taşınırken kullanışlıdır. Şekil 2: Bant üreticisinin bandın taşıyıcı tarafına logo işlemesi kötü bir uygulamadır, çünkü geri taşınan malzeme logoya yakalanabilir. En-boy oranları iyi tasarlanmamış bantlarla ilgili sorun, daha büyük kauçuk kütlesinin daha küçükten daha fazla büzülecek olmasıdır. Dolayısıyla, eğer bir bant, aşırı büyük üst-alt kaplama oranına sahipse ve üst kaplama yaşlanma, ultraviyole ışığa maruz kalma veya diğer etkenler nedeniyle büzülürse, bant çanak şeklini alacak ve makaralarla temas halinde olan alt kaplamanın alanını azaltacaktır. Bu, bant hareketini hizada tutmayı güçleştirecektir. Bir tesis, hizmet ömrünü uzatmak için kalın bir üst kaplama elde etmek adına alt kapmadan çok daha kalın bir üst kaplamaya sahip bant tertibatı sipariş ettiğinde bu problemin ortaya çıkma ihtimali yüksektir. Tutarlı büzülme ve daha tutarlı merkezleme sağlamak için, 900 milimetreye (36 inç) kadar olan bantlar için 1,5-1’lik bir en-boy oranı önerilirken 1000 ila 1600 milimetre (42 - 60 inç) arasındaki bantlar için 2-1’lik bir enboy oranı önerilir. 1600 milimetre (60 inç) üzerindeki bantlar için 3-1’lik bir en-boy oranı önerilir. 3-1 en boy 30 Şekil 3: Destekler, profiller, çavuş bantlar ve mapalar, bandın daha yüksek bir eğim açısında malzeme taşımasını sağlayan, bandın yüzeyindeki yükseltilmiş elemanlardır. Profil destekli bantlar veya profiller, bant kenarları tarafından oluşturulmuş hatlara dik monte edilmiş duvar veya raflar olarak görülebilir. Çavuş Bantlar, V şeklindeki bir düzendedir. Mapalar, bandın yüzeyindeki ayrı “adalar” veya ayaklardır. Bunların tümü, çok çeşitli desen ve stillerde mevcut olup yükseklikleri uygulama tarafından belirlenir. Bandın ilk imalatı sırasında yüzeyin içine entegre biçimde imal edilebilir veya bant tertibatının yüzeyine cıvatayla tutturulabilir veya vulkanize edilebilirler. Profil destekli bant, çubuk, çavuş bant veya mapalar ne kadar uzun olursa, hasara karşı o kadar savunmasız olacaklarını ve bandı temizlemenin ve sızdırmazlığını sağlamanın o kadar güç olacağını hatırda tutun. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Bant ve taşınan malzeme arasındaki çekişi artırmanın bir yolu da tersine çevrilmiş çavuş bantları olan bir üst kaplama kullanmaktır. Bant kaplamasından yukarı uzatılmak yerine, tersine çevrilmiş çavuş bantlar, bir lastiğin sırtı gibi üst kaplamanın içine girintilidir. Oluklar bant kaplamasının içine bir frezeyle açılır; oluklar çavuş bant açısında veya kenara 90 derece açıyla banda dik olabilir. Bu tasarım geleneksel sistemlerde temizlik ve bant sızdırmazlığı konusunda daha büyük başarı sağlamasına rağmen girintili destekleri malzemeyle doldurmak da mümkündür. Bant Tertibatı Dereceleri Çeşitli ulusal ve uluslararası kuruluşlar, genel amaçlı dökme malzeme taşımasında kullanılan bant tertibatı için derecelendirme sistemleri oluşturmuşlardır. Farklı uygulamalarda hangi derecelerin kullanılacağına dair son kullanıcılara bir referans sağlamak amacıyla tasarlanan derecelendirmeler, belirli bir uygulamada herhangi bir performans garantisi vermeden farklı laboratuvar testi kriterleri belirtir. Birleşik Devletlerdeki Kauçuk İmalatçıları Birliği (RMA), bant tertibatı kaplamaları için iki standart derece belirlemiştir. RMA, I. Derece bant tertibatı, daha yüksek kauçuk gerilme ve uzama şartlarını karşılar ve genellikle II. Derece kaplamaların performansına göre gelişmiş kesme ve oyma direnci gösterir. Derecelendirmenin mutlaka genel aşınma direncini göstermediğini unutmamak gerekir. Uluslararası Standartlaştırma Örgütü (ISO) da ISO 10247 kapsamında benzer bir derecelendirme sistemi oluşturmuştur. Bu standart H (Şiddetli Kesme ve Oyma Altında Hizmet), D (Şiddetli Aşınma Altında Hizmet) ve L (Orta Derecede Hizmet) kategorilerini içerir. H kategorisi, aşağı yukarı RMA’nın I. Derecesiyle karşılaştırılabilir; D ve L kategorileri de yaklaşık olarak RMA II. Derece bant tertibatıdır. Ayrıca, yeraltı madenlerinde sıcak malzemelerle kullanım veya yağ veya kimyasallara maruz kalma gibi stresli uygulamaların özel gereksinimlerini karşılamak için üretilen bant tertibatı tipleri vardır. Çoğu şeyde olduğu gibi, ilk önce çalışma koşullarına dair bir anlayış edinmek ve daha sonra, bant tertibatı kategorilerini seçmeden önce, tanınmış tedarikçilere danışmak en iyisidir. Bant Tertibatında Aşınma Direnci Konveyör bantlarında meydana gelen iki tip aşınma vardır. Biri, malzemenin bant kaplamasına sürtünmesiyle ortaya çıkar. Bir nesneyi zımparalayan ağaç işçisi gibi, bu aşınma, yüzeye baskı uygulayan malzemenin etkisi altında nispeten eşittir. Aşınmanın gerçek hızı, yüklenen malzemenin yoğunluğu ve bandın hızı tarafından değiştirildiği şekliyle, malzemenin doğasına bağlı olacaktır. Buna çarpma hasarı denir. Aşınmanın daha agresif bir biçimi de bandı kesen veya oyan keskin kenarlı malzemelerin yüzeye verdiği zarardır. Buna genellikle darbe hasarı denir. Bant kaplamasının aşınmasını ölçmek için kullanılan iki test tipi vardır. Biri, (eskiden DIN 53516 olarak bilinen) ISO 4649 A ve B Tipi Aşınma Testi Metodolojisidir. Bu test, bir kauçuk kaplama numunesi kullanır ve bu numuneyi sabit bir süreyle, dönen, aşındırıcı bir tambura tutar. Kaplama numunesi, hacim kaybını hesaplamak için öncesinde ve sonrasında tartılır. Sayı ne kadar düşükse (ne kadar az malzeme kaybedilmişse) aşınmaya direnç o kadar yüksektir. İkinci bir test yöntemi, Amerikan Test ve Malzeme Derneği (ASTM) tarafından ASTM Test Yöntemi D2228 olarak da adlandırılan Pico Aşınma Testidir Bu testte, bant kaplamasından alınan küçük bir numuneyi aşındırmak için tungsten karbür uçlar kullanılır. Yukarıdaki gibi, numune, prosedürden önce ve sonra tartılır ve ağırlık kaybı hesaplanır. Sonuçlar bir indeks olarak verilir, bu nedenle sayı ne kadar yüksekse, aşınma direnci o kadar iyidir. Çoğu başvuru kaynağı, bu testlerden hiçbirinin saha uygulamalarında gerçek performansın tam bir tahmini olarak görülmemesi gerektiği konusunda uyarır Bant Tertibatındaki Yeni Gelişmeler Son zamanlarda ortaya çıkan bir yenilik, enerji tasarruflu bant kaplamalarının geliştirilmesidir. Düşük Yuvarlanma Dirençli (LRR) Kaplamalar olarak adlandırılan bu alt kaplamalar, bandı çalıştırmak için gerekli gerilimi azaltır; çünkü bant, makaralar üzerinden hareket ederken daha az rulo izi direnci vardır. Üreticilere göre bu bant tertibatı, işletme enerjisi tüketiminde yüzde 10 veya daha fazla tasarruf sağlayabilir. Bu tasarruf, kauçuk bant tertibatı konveyör sisteminin makaralarıyla buluştuğunda gerçekleşir. Enerji tasarruflu kaplamanın yuvarlanma direnci daha azdır, çünkü alt kaplama, düz bir yapıya, konveyörün dönen bileşenleri üzerinden geçerken deforme olan geleneksel bantlardan daha çabuk döner. Üreticiler, bu enerji tasarruflu kaplamanın sağladığı faydaların en iyi şekilde, sistemin sürtünmesinin makaraya bağlı dirençler tarafından belirlendiği, geniş, tamamen yüklü, yüksek yoğunluklu malzeme taşıyan bantlar kullanan konveyörlerde görülebileceğini belirtiyor. LRR bileşim, diğer kaplama bileşimlerine göre daha yüksek bir maliyete sahip. Bununla birlikte, faydalarının tam olarak hayata geçirilebileceği tesislerde, bileşen, hem enerji maliyetlerini kauçuk gerilme ve uzama şartlarını karşılar ve genellikle II. Derece kaplamaların performansına göre gelişmiş kesme ve oyma direnci gösterir. Derecelendirmenin mutlaka genel aşınma direncini göstermediğini unutmamak gerekir. 31 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Uluslararası Standartlaştırma Örgütü (ISO) da ISO 10247 kapsamında benzer bir derecelendirme sistemi oluşturmuştur. Bu standart H (Şiddetli Kesme ve Oyma Altında Hizmet), D (Şiddetli Aşınma Altında Hizmet) ve L (Orta Derecede Hizmet) kategorilerini içerir. H kategorisi, aşağı yukarı RMA’nın I. Derecesiyle karşılaştırılabilir; D ve L kategorileri de yaklaşık olarak RMA II. Derece bant tertibatıdır. Ayrıca, yeraltı madenlerinde sıcak malzemelerle kullanım veya yağ veya kimyasallara maruz kalma gibi stresli uygulamaların özel gereksinimlerini karşılamak için üretilen bant tertibatı tipleri vardır. Çoğu şeyde olduğu gibi, ilk önce çalışma koşullarına dair bir anlayış edinmek ve daha sonra, bant tertibatı kategorilerini seçmeden önce, tanınmış tedarikçilere danışmak en iyisidir. Bant Tertibatında Aşınma Direnci Konveyör bantlarında meydana gelen iki tip aşınma vardır. Biri, malzemenin bant kaplamasına sürtünmesiyle ortaya çıkar. Bir nesneyi zımparalayan ağaç işçisi gibi, bu aşınma, yüzeye baskı uygulayan malzemenin etkisi altında nispeten eşittir. Aşınmanın gerçek hızı, yüklenen malzemenin yoğunluğu ve bandın hızı tarafından değiştirildiği şekliyle, malzemenin doğasına bağlı olacaktır. Buna çarpma hasarı denir. Aşınmanın daha agresif bir biçimi de bandı kesen veya oyan keskin kenarlı malzemelerin yüzeye verdiği zarardır. Buna genellikle darbe hasarı denir. Bant kaplamasının aşınmasını ölçmek için kullanılan iki test tipi vardır. Biri, (eskiden DIN 53516 olarak bilinen) ISO 4649 A ve B Tipi Aşınma Testi Metodolojisidir. Bu test, bir kauçuk kaplama numunesi kullanır ve bu numuneyi sabit bir süreyle, dönen, aşındırıcı bir tambura tutar. Kaplama numunesi, hacim kaybını hesaplamak için öncesinde ve sonrasında tartılır. Sayı ne kadar düşükse (ne kadar az malzeme kaybedilmişse) aşınmaya direnç o kadar yüksektir. İkinci bir test yöntemi, Amerikan Test ve Malzeme Derneği (ASTM) tarafından ASTM Test Yöntemi D2228 olarak da adlandırılan Pico Aşınma Testidir Bu testte, bant kaplamasından alınan küçük bir numuneyi aşındırmak için tungsten karbür uçlar kullanılır. Yukarıdaki gibi, numune, prosedürden önce ve sonra tartılır ve ağırlık kaybı hesaplanır. Sonuçlar bir indeks olarak verilir, bu nedenle sayı ne kadar yüksekse, aşınma direnci o kadar iyidir. Çoğu başvuru kaynağı, bu testlerden hiçbirinin saha uygulamalarında gerçek performansın tam bir tahmini olarak görülmemesi gerektiği konusunda uyarır Bant Tertibatındaki Yeni Gelişmeler Son zamanlarda ortaya çıkan bir yenilik, enerji tasarruflu bant kaplamalarının geliştirilmesidir. Düşük Yuvarlanma Dirençli (LRR) Kaplamalar olarak adlandırılan bu alt kaplamalar, bandı çalıştırmak için gerekli gerilimi azaltır; çünkü 32 bant, makaralar üzerinden hareket ederken daha az rulo izi direnci vardır. Üreticilere göre bu bant tertibatı, işletme enerjisi tüketiminde yüzde 10 veya daha fazla tasarruf sağlayabilir. Bu tasarruf, kauçuk bant tertibatı konveyör sisteminin makaralarıyla buluştuğunda gerçekleşir. Enerji tasarruflu kaplamanın yuvarlanma direnci daha azdır, çünkü alt kaplama, düz bir yapıya, konveyörün dönen bileşenleri üzerinden geçerken deforme olan geleneksel bantlardan daha çabuk döner. Üreticiler, bu enerji tasarruflu kaplamanın sağladığı faydaların en iyi şekilde, sistemin sürtünmesinin makaraya bağlı dirençler tarafından belirlendiği, geniş, tamamen yüklü, yüksek yoğunluklu malzeme taşıyan bantlar kullanan konveyörlerde görülebileceğini belirtiyor. LRR bileşim, diğer kaplama bileşimlerine göre daha yüksek bir maliyete sahip. Bununla birlikte, faydalarının tam olarak hayata geçirilebileceği tesislerde, bileşen, hem enerji maliyetlerini azaltarak hem de yeni sistemlerde konveyörün, daha küçük motorlar, tamburlar, dişli kutuları, miller, rulmanlar, makaralar ve çelik yapılarla donatılmasına izin vererek, yapılan ek harcamayı telafi eder. Kullanıcı, bir LRR kaplamanın işletme giderlerini düşüreceğini varsayamaz veya her bir bant özel bir uygulama için birleştirildiğinden, LRR’yi doğrudan şart koşamaz. Bir LRR bantla sağlanan güç tüketimi ve sıcaklık koşulları arasındaki ilişki doğrusal değildir ve genellikle küçük bir uygulama alanı vardır. 20 derecede enerji tasarrufu yapmak için tasarlanmış özel bir LRR alt kaplamanın, 0 veya 30 derecede çalıştırılması daha maliyetli olabilir, bu nedenle her bant, her bir uygulamanın iklim koşullarına göre tasarlanmalıdır. Bant yapısındaki başka bir yeni gelişme de, bantla geri taşınan malzemeyi önlemek için yapışmayan bant kaplamalarının kullanımıdır. Bu bant tertibatı, geri taşınan malzemenin bant üzerinde birikmesini önlemek için bant tertibatına yapışmayan bir astar uygulanarak oluşturulur. Bu astar, ban temizliği ihtiyacını azaltmalı, böylelikle kaplamanın aşınmasını azaltarak bandın ömrünü uzatmalıdır. Bu astar aynı zamanda yağ ve grese karşı dayanıklıdır ve iklim koşulları ve yaşlanmadan etkilenmez. “Yumuşak” üretan ön sıyırıcıların “temizleyici kenarı” dahi astarı çıkarabileceğinden, yapışmayan bant tertibatı kullanılacağı zaman geleneksel bant sıyırıcılarının (kazıyıcıların) çıkarılması gerektiği unutulmamalıdır. Konveyörler bir sistem olarak tasarlanmıştır ve orijinal bant özelliklerindeki herhangi bir değişiklik, konveyörün çalışmasını olumsuz etkileyebilir. Herhangi bir uygulama için en uygun bant tertibatını belirlemede bant tertibatı üreticilerine danışılmalıdır. Kesik Kenar veya Kalıplanmış Kenar Bir bantta kenar oluşturmanın iki yöntemi vardır: kalıplanmış kenarlar veya kesik kenarlar. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Kalıplanmış kenarlı bir bant, bant için belirtilen tam genişlikte imal edilir, bu nedenle bandın kenarları kauçuğun içinde kapalıdır. Sonuç olarak, karkas kumaşları elemanlara maruz kalmaz. Kalıplanmış kenarlı bir bant özel sipariş üzerine yapıldığından, teslim süresi muhtemelen daha uzun olacak ve genellikle kesik kenarlı banttan daha maliyetli olacaktır. Kesik kenarlı bant önce üretilir ve daha sonra siparişi yerine getirmek için gerekli belirtilen genişlikte kesilir veya yarılır. Bu yöntemi kullanarak, üretici ürettiği bir parça banttan iki veya üç müşterinin siparişini karşılayabilir. Sonuç olarak, bu durum kesik kenarlı bant tertibatının üretimini daha maliyet etkin (dolayısıyla ekonomik) kılar; bunun için bu bant tipi daha yaygın hale gelmiştir. Belirtilen genişlikte kesme işlemi imalat sırasında veya üretici veya bir bant tertibatı distribütöründe, bant ikinci bir işlemde daha büyük bir rulodan kesildiğinde yapılabilir. Kesik kenarlı bir bant, daha geniş herhangi bir bant tertibatından kesilebilir. Bu, onu daha kolay bulunur kılar. Bununla birlikte, bazı dezavantajları vardır. Bandın kesik kenar(lar)ında, bandın karkası açıkta kalır; bu nedenle karkas, depolama, taşıma ve kullanımdaki kötü koşullardan doğan problemlere karşı daha savunmasızdır. Ayrıca, kesme işlemi de problemlere açıktır. Kör kesme uçları, bant dış kavisi (bandın kenarında bir kavis) gibi problemlere yol açabilir. Buna ek olarak, kullanılmış veya yeniden kesilmiş bant tertibatı alındığında, yaşı, çevreye maruziyeti ve uygulama geçmişi gibi bilinmeyenler de beraberinde gelir. Çelik kablolu bant tertibatı önceden belirlenmiş bir genişlikte üretilir; bu nedenle kalıplanmış kenarlara sahiptir. Kumaş katlı bant tertibatı kalıplanmış veya kesik bir kenarla temin edilebilir. BANT SEÇİMİ Bir Bandın Teknik Özelliklerini Belirleme Uygun bant tertibatının seçimi ve mühendisliğinin, bir bant tertibatı üreticisi veya distribütörü için çalışan veya bağımsız bir danışman olarak çalışan bir uzmana bırakılması en iyisidir. Teknik özellikleri uygun şekilde belirtilmiş ve üretilmiş bir bant, en düşük maliyetle optimum performans ve hizmet ömrünü verecektir. Hatalı seçim veya ikame, felaketle sonuçlanabilir. Bir konveyör bandının özellikleri belirtilirken detaylandırılması gereken birtakım işletme parametreleri ve malzeme koşulları vardır. Detaylandırılacak malzeme koşulları arasında şunlar vardır: A.Kalınlık Kalınlık varyasyonlarını, 2,4 milimetre (0.094 inç) gibi ince kaplamalar için +/– yüzde 20’lik bir değişken ölçekle ve 19 milimetreden (0.75 inç) büyük kaplama kalınlıkları için +/– yüzde 5’le sınırlayın. 34 B.Dış Kavis veya İç Kavis Dış kavis veya iç kavisi, yüzde birin dörtte biriyle sınırlayın (0,0025). Bu 10 metrede +/- yüzde 25’lik bir dış kavis veya iç kavis boyutu sağlar (25 fitte 0.75 inç). Dış Kavis, bandın dışbükey, iç kavis ise içbükey bir kenarıdır. RMA, iç kavisi (veya dış kavisi), bant kenarı boyunca aralarında 15–30 metre (50-100 fit) bulunan iki noktanın ortasında, gerçek bant kenarı ve iki nokta arasına düz olarak gerilmiş bir şerit arasındaki mesafenin oranı olarak tanımlar. Bu değeri yüzde olarak ifade etmek için, oranı yüzde bir olarak hesaplayın ve 100’le çarpın. Örneğin, eğer 30 metrelik bant tertibatının 450 milimetresi eğimliyse (0,45 metre), bu yüzde 1,5’lik bir dış kavise eşit olacaktır. İngiliz ölçü birimlerinde, 100 fut uzunluktaki bir bant tertibatında 18 inçlik bir mesafe (1.5 ft) yüzde 1,5’lik bir dış kavis olacaktır. C.Bant yüzeyi Bant yüzeyinin pürüzsüz, düz ve tek tip +/- 5 sertlik puanına sahip olmasını isteyin. Birleşik Devletlerde sertlik Shore A Durometresinde ölçülür. Okumalar 30 ila 95 puan arasında değişir—durometrenin gösterdiği sayı ne kadar büyükse bileşim o kadar serttir. Uluslararası Kauçuk Sertliği Dereceleri (IRHD) ölçeği, 0 esneklik katsayısından (0) sonsuza (100) kadar, 0 - 100 aralığına sahiptir. d.Üreticinin logosu Üreticinin logosunun kaldırılmasını veya üst kaplama yerine, bant temizleme ve sızdırmazlık sistemlerine müdahale etmeyeceği alt kaplamanın içine gömülmesini isteyin. Bir konveyör bandının özelliklerini belirtirken detaylandırılacak işletme parametreleri şunları içerir: A.Yüklü ve yüksüz çalışma saati B.Transfer noktasının, oluk açısı ve geçiş mesafesi yanında malzeme yolu, düşme yüksekliği ve hızı içeren detayları C.Topak büyüklükleri ve malzeme sıcaklık aralığı dahil, taşınacak malzemenin mümkün olduğunca eksiksiz şekilde tanımı D.Kullanılacak bant temizleme sisteminin tanımı E.Uygulanacak kimyasal işlemlerin (örneğin buz çözücü maddeler veya toz bastırıcıları) tanımı F. (Yakındaki prosesler veya diğer kaynaklardan doğan) atmosferik kirletici maddelerin tanımı) G.Bandın dayanması gereken şiddetli yerel hava şartlarının özellikleri İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Yapınızı Tanırsanız, Bandınızı Tanırsınız Bandın özelliklerini anlamadan bir konveyör yapısına herhangi bir bant yerleştirilmesi, sistemin performansını zayıflatacak ve bandın performansını düşürecektir. Bandın merkezden kaçması, kısalan bant ömrü, hasarlı bant ekleri, programlanmamış duruş süresi ve ilave bakım giderleri şeklinde problemler olabilir. Sistemde kullanılan bandın doğru seçim olduğundan emin olmak için konveyör yapısı ve dönen bileşenlerin detaylı bir analizi gerekir. Mevcut bir yapıya bant seçilmeden ve takılmadan önce tüm parametrelerin tamamen anlaşılması önerilir. Bant tertibatı tedarikçilerinin tavsiyesini göz önünde bulundurmak daima akıllıcadır. Yapı ve Dönen Bileşenlerle Uyumluluk Bant tertibatı satın almak giysi satın almak gibidir. En iyi şekilde oturması için, mevcut yapıya göre dikilmelidir. Konveyör bantları farklı kapasite, uzunluk, genişlik, oluk açısı ve gerilimler için tasarlanır. Bir bant, konveyör yapısıyla uyumlu olmalıdır ve uyumluluk, bant genişliğinden fazlasını içerir. Ne yazık ki, bu husus bir tesisin işletme seviyesinde çoğunlukla anlaşılmaz. Genellikle “bant tertibatı, bant tertibatıdır” felsefesi yerleşmiştir. Bu, bant tertibatı denkleminin karmaşıklığının eksik anlaşılmasından kaynaklanır. Bu felsefe, tasarruf yapma veya daha hızlı hizmete geri döndürme ihtiyacının doğduğu zamanlarda uygulanır. Bu durumlardaki tipik tepki, stoktan, bakım depolarında bulunan artık parça veya yedek bir bant kullanmak veya bir bant tertibatı distribütörü veya kullanılmış ekipman satıcısı gibi bir dış kaynaktan kolaylıkla temin edilebilen bant tertibatını kullanmaktır. Konveyör sistemiyle tamamen uyumlu olmayan bir “kelepir” bant kullanmak yanlış bir tasarruftur. Bandın yapıya uyumsuzluğu, düşük bant performansına ve bant tertibatı yatırımında düşük getiriye yol açan yaygın bir problemdir. Bu uyumsuzluk, bir yedek bandın takıldığı veya mevcut bant tertibatına parçaların eklendiği konveyörlerde görülen merkezleme problemlerinin en yaygın nedeni de olabilir. Uyumun temellerinin anlaşılması, bant ve konveyörden iyi performans elde etmek için zaruridir. Bir konveyör bandının özelliklerini belirtmek önemli bir sorumluluktur. Konveyör prosesinin bu kısmında sorumluluğu bir uzmana vermek işletmenin kendi yararınadır. Bu uzman, üreticiler tarafından sağlanan bantların yetenekleri hakkında bilgi sahibi olmalı ve sorulacak uygun soruları bilmelidir. Bant Gerilimi Derecesi Her bir bant mukavemetine (dayanacağı çekme kuvveti miktarına) göre derecelendirilir. Bir bandın mukavemeti (veya daha doğrusu, dayanabileceği gerilim) Birleşik Devletlerde, genellikle PIW olarak kısaltılan, İnç Genişlik başına Pound olarak değerlendirilir. 36 Dünyanın diğer yerlerinde, bant, newton / metre (N/ mm) veya kilonewton / metre (kN/m) metrik birimlerinde nihai kopma mukavemeti olarak derecelendirilir. Mukavemet derecesi, bandın karkasının içerdiği takviye, kumaş katlarının sayısı ve malzemesinin tipi veya çelik kablolu bantsa, kabloların boyutunun bir fonksiyonudur. Yukarıda belirtildiği şekilde, bir bandın üst ve alt kaplamaları, bandın mukavemet veya gerilim derecesine çok az etkide bulunur. İster karkas gerilimi derecesi ister nihai kopma mukavemeti olsun bandın mukavemeti, bant tertibatına uygulanabilecek kuvvet miktarını temsil eder. Malzeme yükü, gerdirme ağırlığı ve eğim çekimi şeklinde bu bandın daha büyük taleplerle zorlanması, bandın kopma olasılığı da dahil ciddi problemlere yol açacaktır. Bandın nominal gerilimi ne kadar yüksekse, bandın yapıyla ve dönen bileşenlerle uyumu o kadar kritik hale gelir. Her bir konveyör yapısı, belirli bir gerilim derecesine sahip bant gerektirecektir. Bu kararı etkileyen faktörler şunlardır: A.Yapının uzunluğu B.Konveyörün eğim açısı C.Arzu edilen kapasite D.Bandın genişliği E.Dönen bileşenlerin sürüklenim ve ataleti Minimum Saptırma Yarıçapı Bant tertibatı, üretici tarafından belirlenen minimum tambur büyüklüğüyle tasarlanır. Bir bandı çok küçük bir yarıçapın üzerinde bükmek, banda zarar verebilir. Bu, katların ayrılmasına, kat arızasına veya bandın üst kaplamasının çatlamasına neden olabilir. Yetersiz tambur büyüklüğü de mekanik eklemelerin çıkmasına neden olabilir. Minimum tambur çapı, çelik veya kumaş takviyeli katların sayısı ve malzemesi, bandın nominal gerilimi ve üst ve alt kaplamanın kalınlığı tarafından belirlenir. Bir konveyör sistem ilk tasarlandığında, (örneğin, yükleme bölgesindeki yüksek darbe seviyeleri karşısında bant ömrünü uzatmak için) konveyör sisteminde daha kalın bir bant kullanma arzusu, daha büyük çaplı tamburların monte edilmesini gerektirebilir. Bir işletme, bandın taşıyıcı tarafında bir tür yüzey hasarı fark ettiğinde, yaygın bir hata yapar. Anlık tepki, daha uzun bir hizmet ömrü elde etme beklentisiyle, konveyöre çok daha kalın bir bant takmaktır. Eğer daha kalın bant, yapıdaki tamburlardan daha büyük bir minimum tambur büyüklüğüne sahipse, bant esasen daha kısa bir ömre sahip olabilir ve çözmek için daha kalın kaplamanın seçildiği problemi daha da kötüleştirebilir. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Oluk Açısı Bantlar, konveyörün daha fazla malzeme taşımasını sağlamak için oluklaştırılır. Oluk açısı arttıkça daha fazla malzeme taşınabilir. Tüm düz kauçuk veya PVC bantlar, makaralar tarafından oluklaştırılabilir. Maksimum oluk açısını bant karkasının tipi, bandın kalınlığı, bandın genişliği ve bandın gerilim derecesi belirler. Bant tertibatı üreticisinin teknik veri formlarında, oluk haline gelebilme değeri genellikle çeşitli oluk açıları için izin verilen minimum bant genişliği olarak gösterilir. Belirli bir bandın maksimum oluk açısının aşılması, bandın kalıcı olarak bir çanaklaşmış pozisyonda deforme olmasına neden olabilir. Çanaklaşma bir bandın sızdırmazlığının sağlanmasını ve temizlenmesini güçleştirirken, merkezlenmesini neredeyse imkansızlaştırabilir. Çanaklaşma arttıkça, konveyörün dönen bileşenleri ve bant arasındaki yüzey teması azalarak dönen bileşenin bandı doğru şekilde yönlendirme yeteneğini azaltır. Şekil 4: Oluk haline gelebilirliğinin aşılması, bandın hasar görmesiyle sonuçlanabilir. Eğer bandın oluk haline gelebilirliği aşılırsa, bant doğru şekilde oluk biçimini almayabilir ve sızdırmazlık ve merkezleme problemleri oluşturabilir. Eğer bant çok sertse ve doğru şekilde oluk biçimini almıyorsa, bandın içinde uygun şekilde hareket etmeyecektir (yolunda durmayacaktır). Bu sorun da çabucak konveyörün yanlarından döküntüye ve bandın kenarlarının zarar görmesine dönüşecektir (Şekil.4). Bandın oluk haline gelebilirliğinin aşılması durumunda ortaya çıkabilecek başka bir problem de, üst ve alt kaplamaların ve makara birleşme yeri alanındaki karkasın zarar görmesidir. Ayrıca, eğer bandın oluk haline gelebilirliği, oluk makaralarıyla uyumlu değilse, konveyörü çalıştırmak için tasarımında öngörülenden daha fazla güç gerekebilir. Şekil 5: Bant kenarlarını yükseltmek ve yükü taşıyan oluğu oluşturmak için geçiş makaraları kullanılır. Geçiş Mesafesi Bant, kuyruk tamburundan düz bir pozisyonda geçer. Bant, kuyruk tamburunu terk edip yükleme bölgesine girdiğinde, bant kenarları yükseltilir ve malzemenin taşındığı oluk oluşturulur (Şekil.5). Bu oluk, geçiş makaraları (düz ve konveyörün son oluk açısı arasındaki açılarda sabitlenmiş makaralar) tarafından oluşturulur. Konveyörün baş tamburunda, tahliye noktasına ulaşmadan hem önce konveyörün oluklu bir profilden düz profile geçirildiği, benzer fakat ters bir geçiş alanı vardır. Banda bir oluk biçimi verilirken, bandın dış kenarları bandın merkezinden daha fazla gerilir. Eğer geçiş çok kısa bir mesafe içinde gerçekleştirilirse, bandın makara birleşme yeri alanlarında hasar oluşabilir (düz merkezi rulo ve açılı kanat rulosu arasındaki kesişme üzerinde bulunan noktalar) (Şekil.6). 38 Şekil 6: Birleşme yeri arızasına hatalı geçiş mesafesi neden olur (uç tamburunun merkezinden ilk tam oluk silindirine kadar olan mesafe). İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Gerekenden daha kısa bir geçiş alanına sahip konveyörlere sıkça rastlanır. Bunun birkaç nedeni vardır: hatalı mühendislik veya geçişin öneminin anlaşılmaması, yer yokluğu veya maliyetleri düşürme arzusu. Bu nedenle, daha uzun bir geçiş mesafesi gerektiren bir yedek bant takarak problemi artırmamak çok daha fazla kritik önem taşır. Bir konveyörün geçiş alanı uzatılabilir. Bunu yapmanın iki yolu vardır. Biri, yük bölgesinden önceki mesafeyi uzatmak için kuyruk tamburunu geriye taşımaktır. İkinci yöntem, bandın, yükleme bölgesinden girmeden önce kısmen oluklaştırıldığı ve yük yüklendikten sonra son oluk açısına geçişini tamamladığı iki aşamalı bir geçiş alanı uygulamaktır. Bununla birlikte, daha yaygın olarak, yeterli alanın bulunmaması gibi ve mevcut bütçenin sınırları gibi şartlar, bir konveyörün geçiş alanının uzatılmasını imkansız hale getitir. En yaygın çözüm, bant tertibatının mevcut geçiş mesafesine uygun olduğundan emin olmaktır. Yükleme problemleri, artan kenar gerilimi ve bant hasarı gibi tüm maliyetler eklendiğinde bu en ekonomik çözüm olmayabilir. Kötü tasarlanmış bir geçiş alanı maliyetleri artıracak ve bandın ömrünü azaltacaktır. 59. sayıda devam edecek... 40 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Endüstri 4.0 ‘la Yeniden Şekillenen Tedarik Zincirleri Korhan DEMİRCİ / DEMİRCİ Eğitim & Danışmanlık Tedarik zincirleri müşteri bulmaz, ürün geliştirmez. Bunları pazarlama, satış ve arge departmanları yapar. Dolayısıyla bizler organizasyonlarımızın beyni değiliz. Ama bizler şirketlerimizin kasları ve kemikleriyiz. Dünya klasındaki tedarik zincirleri extreme fit atletler gibidir. Olimpiyat atletleri gibi. Güçlü, hızlı, esnek ve çevik. Vücutlarıyla neredeyse her şeyi yapabilirler. Elbette o atletler o noktaya kolay gelmemişlerdir. Yıllarca her gün sabır ve emekle sürekli antremanlarla gelişmişlerdir. 42 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Biz tedarik zinciri çalışanlarının 2 tane patronu vardır. O yüzden şirketlerin en yüksek çalışan turnover oranları tedarik zincirindedir. Birincisi büyük patron, ötekisi de müşteriler. Bunlar tedarik zincirinden ne beklerler? Müşteriler değer beklerler. Bir çok şey olsun ve en iyi fiyat olsun. Öte yandan büyük patronlar verimlilik ister. Bir çok şey olsun ve en düşük maliyetli olsun. İşte bizlerin en ana / baba KPI da böyle ortaya çıkar: Bir çok değeri en düşük maliyetle yarat. Tartışmasız kollaborasyon tedarik zinciri içerisindeki en önemli faktördür ve olmaya da devam edecektir. Gelişen teknoloji ilişkileri kuvvetlendirmeye yardımcı olsa da hala uçtan uca bir korelasyonunu oluşturmak ve korumak oldukça zor. Bir çoğumuz her gün kendi hedeflerimizi yakalayıp yakalamadığımızla ilgili hesap veriyoruz. Focusumuz kendi departmanımız. Bu entegre bir düşünce yapısı değil. Nihayetinde biz tedarik zincirinin bir halkasıyız. Kendi halkamızın güçlü olması zincirinin tamamını güçlü olduğu anlamına gelmiyor. Asıl ihtiyaç duyulan ise bu. Yalnızca kendi rakamlarımızı düşünmek yerine, nihayi müşterilerimizin rakamlarını, pazarlamacılarımızın rakamlarını veya tedarikçilerimizin rakamlarını nasıl geliştireceğimizi düşünmek. Bunu yaparsak sadece ofimiz daha parlak bir yer haline gelmeyecek, tüm tedarik zincirinin modern entegre bir tedarik zinciri haline dönüşmesi için de ilk adımları atmış olacağız. Uçtan uca birbirine entegre tedarik zincirleri artık bir ütopya olmaktan çıkıyor. 2009 yılında Alman hükümetinin endüstriyle dijitalleşme stratejisinin bir parçası olarak doğan ve kısa sürede gelişmiş ülkelere yayılan Endüstri 4.0, tedarik zincirlerini bugüne kadar hiç olmadığı kadar etkin ve verimli bir hale getiriyor. Endüstri 4.0 ‘ın temelinde yatan; otomasyon ve data paylaşımının birbirine entegre olduğu üretim teknolojilerine sahip akıllı fabrikalar sayesinde silolar ortadan kalkıyor ve departmanlar, sistemler ve insanlar arasında tam bir bütünleşme mümkün kılınıyor. Peki robot üretim 1970 lerden beri var, ERP hayatımızın son 30 yılında hemen hemen her firmada kullanılıyor, ‘ Endüstri 4.0 ın nesi yeni?’ diye merak edenlere kritik farklılığın; tüm fonksiyonlar arasındaki otomatik bilgi paylaşımı olduğunu söyleyebilirim. Önceden robot kolu ve ERP birbirinden ayrı çalışan, insanlar tarafından programlanan ve yönetilen fonksiyonlarken, şimdi fabrikalar ve aslında tüm tedarik zinciri kendi içinde entegre ve otomatize oldu. Artık sadece satınalma, lojistik ve operasyonları birbirine bağlayan, stokları az, üretimi yalın tutmak için dizayn edilmiş geleneksel bir tedarik zinciri yönetimi yeterli değil. Çünkü; • Yeni regulasyonlar • Artan müşteri beklentileri • Kısalan ürün ömürleri • Talepteki dalgalanmalar • Yeni oyuncular • Global tedarik zincirindeki miyopluk • Etik değerler ve çevresel faktörlerdeki hassasiyet oyunun kurallarını kökten değiştirdi. O zaman tedarik zinciriniz de değişmeli. Herkesin elinde bir akıllı telefon ve sosyal medya yayınları ile müşteri kararları talep üzerinde hiç olmadığı kadar güçlü ve geniş etkiler yapıyor. Pazarlamacılar müşteriye özel promosyonları akıllı telefonlar üzerinden paylaşıyor. Optimum stoklar ile hızlı değişen talepleri karşılayabilmek çok daha zorlayıcı Düzensiz müşteri talepleri, tedarik maliyetlerinde oynaklık, ve deniz aşırı bölgelerden malzeme tedarikleri ile sürekli kısalan tedarik süreleri arasında sıkışıp kalan firmaları geleneksel ERP paketleri kurtaramıyor. Peki çözüm nedir? 43 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Firmalar, tedarikçiler, iş ortakları, rakip ya da müşteri olarak birbirleriyle sürekli etkileşim halindedirler. Bu etkileşim ile ortaya çıkan 'big data' yı kendi organizasyonunun yararına kullanabilmek için modern tedarik zincirleri global olmalı ve tüm paydaşlar kendilerini genişletilmiş tedarik zincirinin bir parçası olarak görmelidir. Firmalar, ortak bir vizyon geliştirerek paydaşları ile ve hatta rakipleriyle, kendi başlarına elde edebileceklerinden fazlası için tedarik zinciri müttefiklikleri oluşturmalıdırlar. Günümüzde organizasyonların ihtiyaç duyduğu bu esnekliği, entegrasyonu ve geniş görebilmeyi bulut tabanlı sistemler ile elde etmek mümkün. Çeviklik ve Adaptasyon Çeviklik; • Stokları istenildiği gibi hareket ettirebilme • Sevkiyatları konsolide ederek, verimliğini artırma • Yedek parça taleplerine zamanında reaksiyon • Hızlı yeni ürün devreye alma • Üretimin ortasında bile siparişleri konfigüre ederek değiştirebilme • Birimler arasındaki dataları, doğru talep yönetimi için bir araya getirme çevikliğe bazı örneklerdir. Çeviklik için ilk adım geniş bir görüşe sahip olmaktır. Göremediğiniz bir şeyi değiştiremezsiniz. Bütünü görebilmek; • Riskleri yönetmeyi • Maliyetleri düşürmeyi • Karlılığı sürdürmeyi Gelişmiş tedarikçi entegrasyonuna ve tüm birimler arası gerçek zamanlı bilgi akışına olanak tanıyan bu platformlar sayesinde tüm paydaşlar aynı güncel arz ve talep dinamiklerini görebilirler, bunlarla ilgili aldıkları aksiyonları bu platform üzerinden diğer paydaşlarla yine gerçek zamanlı paylaşabilirler. Peki kazanımlar nelerdir? Müşteri isterse hazır olsun felsefesiyle önceden, çok sayıda, yetersiz tahminlerle stoğa üretim mantığından (push), gerçek bir sipariş gelince, sipariş adedi kadar, daha iyi bir iletişimle, daha az stoklu üretime geçiş mantığı (pull), son 30 yılda yalın yönetim modellerini benimsemiş bir çok firma tarafından devreye alındı. Ama insanoğlunun yani müşterinin daha hızlı, daha doğru ve daha ucuz beklentilerini artık bu model de karşılayamaz hale geldi. Artık zaman, IoT (Internet of Things) ve Big Data diye isimlendirilen ve birbirine ağlarla bağlı global bilgi havuzda, birbirine eş zamanlı entegre sistemlerle, daha müşterinin sipariş vermediği ama ihtiyacı olabilecek bir ürün için tüm fonksiyonların ve paydaşların hazırda beklemesi zamanı Bütünü görebilmek uçtan uca tüm resme bakabilmek ile mümkündür. Tedarik zincirlerinin, tedarik networklerine dönüştüğü dijital bir platformun merkezine müşteriyi yerleştirerek rekabetçilik, inovasyon, esneklik, bireysellik ve çalışma kondisyonlarında kökten bir değişim yaratmak gerekiyor. Ancak tedarikçiden müşteriye tüm adımların durumunu bilerek ani ve beklenmedik gelişmelere gerçek zamanlı aksiyon alınabilir. İşte uçtan uca genişletilmiş tedarik zincirlerinde amaç sadece talep ile arzı eşleştirmek değildir. Bu eşleşmeyi karlılığı da maksimize ederek yapabilmek hedeflenir. Endüstri 4.0'da herkes genişletilmiş tedarik zincirinin bir parçasıdır Holistik tedarik zincirlerinde yalnızca tedarikçiler değil, müşteriler de kategorize edilir. sağlar. 44 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Internet üzerinden satış ve sosyal medya üzerinden pazarlama her geçen gün özellikle B2C pazarlarda bir seçenek değil bir zorunluluk oluyor. Yalnız bayi / mağaza üzerinden sıcak satışlar 2015 yılında perakendecilere %4,5 satış kaybına sebep oldu ve bu oran her sene artıyor. Holistik tedarik zincirleri, çok kanallı sipariş yönetimini gerçek zamanlı satınalma dataları ile destekliyor. POS cihazından ya da Internet üzerinden yapılan tüm işlemler, ilgili tüm birimlerin ve müşterinin görebildiği güncel stoklarla entegreli bir şekilde çalışarak, müşterinin hangi kanalı seçerse seçsin istediği ürüne zamanında sahip olmasını sağlıyor. Ayrıca sisteme entegre her bir perakendeci, eldeki fazla stoklarını ciddi fiyat indirimleri ile satmak yerine, ilgili üründeki stoğu daha az kanallara stoklarını yönlendirebiliyor. Karlılık esaslı bu gruplama platforma entegre finansman, üretim, satınalma ve ilgili diğer birimler tarafından da görülür A kategorisinden bir satış gerçekleştiği zaman tüm birimlerin öncelik listeleri anlık güncellenir. Holistik tedarik zincirlerinde tahmin etme değil, talep oluşturma esastır. Üretim planını, hazır ürünleri ve ürünlerle eşleşmiş şekilde malzeme stoklarını gerçek zamanlı görebilen pazarlama ve satış birimlerinin elinde müşteri taleplerini şekillendirebilmek için büyük bir güç oluşur. Bu güç, fiyatlama, promosyon ve farklı müşteri teşvikleriyle talebi şekillendirmek için kullanılır. Müşteri ile yüz yüze kontak kuran tüm birimlerin saha bilgilerini ve siparişleri aktardıkları bir platform ile mevcut ve olası yeni taleplerin tüm ilgili birimleri gerçek zamanlı tetiklediği bir ortam sağlanır. Böylelikle bayiden, ürün geliştirmeye kadar birimlere müşteri bakış açısı eş zamanlı aktarılır. Holistik tedarik zincirlerinde ortak müşteri algısı hedeflenir. Müşterinin ürününüzden haberdar olmasından, ürünün kullanım süresinin sonuna kadar sizinle ve ürününüzle her bir etkileşimi müşteri tecrübesini oluşturur. Maliyet Merkezinden Kar Merkezine Dönüşüm Geleneksel tedarik zincirlerinde CFO ların görev tanımında yer alan nakit bulabilme, holistik yaklaşımda tedarik zinciri executivelerinin (yönetici) de KPI ları (Anahtar Performans İndikatörleri) arasına girdi. Nakit Geri Dönüş Döngüsü = Stok Bekleme Süresi + Satış Vadesi - Tedarikçiye Ödeme Süresi Olarak hesaplanır. Tedarikçiden satın aldığımız bir parçanın nihai ürün satışı sonrası müşteri üzerinden bize nakit geri dönüş süresini verir. Bu formülden görebileceğiniz gibi nakit geri dönüş döngüsü aslen tedarik zincirinin yetkinliğine bağlıdır. Bu durum, özellikle kırılgan ekonomilerde ve kredi darboğazı yaşanan pazarlarda işletme sermayesinin hayati önemini ve uçtan uca tedarik zincirinin değerini artırmaktadır.Bu süre ne kadar kısalırsa o kadar az işletme sermayesi gerekir. Holistik tedarik zinciri platformunda yoldaki ve eldeki stoklar gerçek zamanlı göz önünde olacağı için sürekli gerçek ihtiyaç kadar siparişleme yapılır. Nihai ürün siparişleri ile tedarikçiye geçilen siparişleri eş zamanlı yöneterek, parçaların ara bir dağıtım üssünde depolanması ve nihai destinasyonlara daha küçük miktarlarla sevk ve faturalanması sağlanabilir. Geleneksel tedarik zincirlerinde her birim, müşteri tecrübesini kendi parametreleriyle algılar. Yani filin parçasını görür ama bütününü göremez. Üretim gözünde müşteri tecrübesi güven ve maliyettir. Bayiye göre uygun stoktur. Lojistiğe göre zamandır. Dolayısı ile her birinin önceliği farklıdır. Holistik platformda bu öncelikler törpülenir. Herkes filin bütünü görerek hareket eder. Gerçek zamanlı lojistik dataya göre sistemin sürekli en iyi rotalamayı yapması ve böylelikle hiç bir lokasyonda stoğun gereğinden fazla kalmaması mümkün kılınır. Dijital platformlarla çoklu kanal yönetimi hiç olmadığı kadar etkinleşiyor. Dünyanın ne büyük e-ticaret sitelerinden bir tanesi olan Amazon.com, negatif nakit geri dönüş döngüsüne sahiptir. Dinamik nakliye takibi ile ürünler müşteriye daha hızlı ulaşır ve böylelikle daha çabuk ödeme gerçekleşir Amazon.com Vakası 45 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Nakliye Entegrasyonu Nakliye, organizasyonun en büyük dolaylı maliyetidir. Bir çok üründe, müşteri kredi kartı ile ödemeyi yaptıktan sonra tedarikçilerine siparişleri göndererek hem stok tutma sürelerini minimize ediyorlar hem de tedarikçinin alacağını müşteriden gelen para ile ödüyorlar. Buna rağmen kurdukları uçtan uca tedarik zinciri ağıyla ürünleri 1-2 iş günü içerisinde teslim ediyorlar. Sonuç; tedarikçi ödeme vade ortalamaları 54 gün iken, tahsilat ortalamaları 10 gün ve hiç bir ürünü 30 günden fazla stoklarında tutmuyorlar. Tedarikçi Finansmanına Holistik Bakış Geleneksel tedarik zincirlerinde tedarikçi ödeme vadeleri uzatılırken, holistik yaklaşımda sinerji yaratan işbirlikçi yöntemler tercih edilmektedir. Böylelikle uzayan ödeme vadeleri altında ezilen, yatırım ve inovasyon yapmaya kaynak ayıramayan tedarikçilerin orta ve uzun vadede kendi tedarik zincirimizde yaratacağı kriz olasılıklarının da önüne geçilir. Yukarıdaki banka, müşteri ve tedarikçi arasında gerçekleşen işbirliğinde görülebileceği gibi; 1.Tedarikçi ödeme garantisi ile tüm enerjisini katma değerli işlere ayırıyor 2.Tedarikçi, müşteri onaylı faturalarla bankalardaki kredibilitesini yükseltiyor 3. Tüm bilgiler platform üzerinde olduğu için data kalitesini artırıyor ve zaman kazandırıyor. 46 Maliyetler içerisindeki yerine rağmen, nakliye maliyetlerini sınırlayabilmek oldukça güçtür. Çünkü geleneksel tedarik zincirlerinde silolar arasında nakliye harcamaları sağa sola serpilmiş halde dağınık vaziyettedir. Bütünü tüm açıklığıyla görmek zordur. Uçtan uca tedarik zincirlerinde, nakliye yönetim sistemleri, global farkındalığı yüksek ağlar üzerine kuruludur. Gerçek dünyada çoğunlukla siparişten son müşteriye kadar ürünün takibini yapabilen bir platform yoktur. EDI gibi yazılımlar, paydaşların yalnızca bir kısmı arasında kontak sağlar (örn; üretici - tedarikçi) ve data bir ara yüzden ötekisine aktarılırken zaman ve kalite kaybeder. Holistik yaklaşım, herkesin ortak bir platformda tüm operasyonları izleyebilmesine ve herhangi bir anlık değişim için bütün ilgililerin anında müdahale etmesine olanak sağlar Platform tabanlı holistik tedarik zincirlerinde nakliye yönetimi yalnızca hareket halindeki ürünlerin nakliyesini değil, ilgili tüm birimlerin yönetimini kapsar. Bu platform sayesinde örneğin; tedarikçi yüklemesindeki bir son dakika gecikmesi alternatif rota çalışmalarını tetiklerken, aynı zamanda üretim planlamadaki akışı da değiştirir. Satınalma Entegrasyonu Uçtan uca tedarik zincirlerinde stratejik satınalmanın maliyete bakış açısı fiyat merkezli olmaktan çıkarak; toplam iyelik maliyetine dönüşür. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Tedarikçi risk puanları; tedarikçi performans notlarından, tedarikçi finansal yapılarından, ülke riskinden ve ekonomik / çevresel faktörlerden gelen anlık verilerle objektif bir şekilde dinamik olarak hesaplanır ve tedarikçi ilişkilerine yön veren önemli bir veri olarak kullanılır. ARGE Entegrasyonu Mühendislik ekibiniz bir ürün tasarlarken; • Müşterinin gerçekte ne istediğini birinci ağızdan duyuyor mu yoksa bu bilgiler kulaktan kulağa mı aktarılıyor? Holistik yapıda satınalmacılar tedarikçi fiyatlarını değil, parçanın toplam kullanım süresi içerisinde ortaya çıkan tüm maliyetlerini kıyaslayarak daha doğru seçimler yapabilirler. Finansman, lojistik, ithalat, stok, kalite, satış sonrası iadeleri ortak platformda anlık olarak satınalmacıların parmaklarının ucunda yer alır. Holistik tedarik zincirinin geniş görüş ve şeffaflık ilkeleri sayesinde, tedarikçi karneleri dosyalarda unutulmak yerine, tedarikçilerin proaktif bir şekilde ve gerçek zamanlı takip edebileceği bir aynaya dönüşür. Yalnızca kendilerine ait değil, rakip firmaların da durumları hakkında bilgi alıp, iyileşme alanları hakkında benchmark yapabilen tedarikçiler ile uzun dönemli güvene dayalı işbirlikleri mümkün kılınır. Ve en önemlisi, buradaki puanlamalar, yalnızca satınalmanın değil; anlık olarak malzeme siparişi, finansman gibi departmanların da kararlarına yön verir. 48 • Ürün dizaynı yaparken kendi odalarının ne kadar dışına çıkabiliyorlar? Parçaların bulunabilirliğine, maliyetine, kalitesine ve çevresel gereksinimlere ne kadar dikkat edebiliyorlar? Uçtan uca tedarik zincirlerindeki geniş görüş ürünlerin pazara çıkışlarını hızlandırır ama aynı zamanda maliyet ve riskleri de kontrol altında tutar. Bu da sonuçta aşağıdakine benzer bir ürünün çıkmasını engeller. Tedarikçi Entegrasyonu Holistik tedarik zincirlerinde tedarikçiler vücudunuzun bir uzvu gibidir, beraber hareket edersiniz. Firmalar arası entegrasyon tedarikçilerinizin alt tedarikçilerine kadar genişler ve aynı platform üzerinde gerçek zamanlı yaşar. Ürün geliştirmeden, paketleme optimizasyonlarına kadar her iki firmanın çalışanları beraber çalışırlar. Amaç ortadaki pastayı büyütmek ve israfları minimize etmektir. Satınalma ve tedarikçiler arasında rekabetçi müzakereler yerine uzun vadede daha yüksek kazanım getiren işbirlikçi müzakereler yürütülür. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Müşteri Katılımlı Sipariş Yönetimi Siparişleri doğru şekilde alabilmek ve yerine getirebilmek, müşteri memnuniyeti için birincil şarttır. Bu denli önemine rağmen, malasef geleneksel sipariş yönetim süreçlerinde kopukluk ve zaaflar kaçınılmazdır. Temel sorun bilgilerin silolar arasında kulaktan kulağa dolaşmasıdır. Uçtan uca tedarik zincirlerinde; 1.Müşteri siparişinin durumunu doğru şekilde ve gerçek zamanlı olarak takip eder. 2.Birbirine entegre sistemlerle talep ve talep karşılamadaki anlık beklenmedik değişimler eş zamanlı kararlarla yönetilir. Stok Yönetimi Talep tahmini tedarik zincirlerinin en çok zorlandığı konudur. Buradaki dengesizlik size stok olarak geri döner. Holistik tedarik zincirlerinde stoklar yavaş, orta ve hızlı hareket edenler olarak kategorize edilir ve değişen müşteri taleplerine ve şirket stratejilerine göre eş zamanlı güncellenir. Uçtan uca tedarik zincirlerinde fiziksel olarak çok farklı bölgelerdeki stoklar aynı platform üzerinde tek merkezli gibi yönetilebilir. Farklı coğrafyalardaki müşteri ve pazar bilgilerinin entegre sistemler içerisinde bütünsellik kazanması sayesinde talep ve arz merkezi karar mekanizmaları ile örtüştürülür. Üretim Entegrasyonu Müşterisini merkeze koyan uçtan uca tedarik zincirlerinde, üretim de esnek ama aynı zamanda maliyet odaklı olmak zorundadır. Üretim planları; müşteri siparişleri, mal- zeme tedariği ve karlılık esaslarına göre dinamik bir yapıda takip edilir. Kapasite dağıtımı değişmez kurallara göre değil, mevcut şartlara göre ürün bazlı yapılır. Üst Yönetim Entegrasyonu Holistik tedarik zincirleri, üst yönetimlerinin özgün (out of box) bakabilmelerini bekler. Tedarikçiler ve hatta rakipler ile sinerji yaratabilecek her türlü iş imkanını destekler. Birleşmeler, satınalmalar, ortaklıklar, coğrafi yeni yapılanmalar ve bir çok gizli fırsatlar oyunun sürekli bir parçasıdır. Hammadde tedariği, işveren konuları, düzenlemeler, insan hakları ve çevre koruma vb. konularda tüm paydaşlarının sınırları aşarak beraber hareket etmesi hedeflenir. Sonuç olarak; Tek bir küresel ağa bağlı olmayan tedarik zincirleri, engellenmiş ve silolar için de çalışmaya indirgenmiştir. Silolar içinde çalışan tedarik zincirlerinin ölçümleri o silolar içindeki dataya göredir ve silonun performansına odaklanır. Silonun içinde olanları da bütünsel müşteri tecrübesine çevirebilmenin hiç bir yolu yoktur. 50 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ ? r ö t a l ü m ü k Hidrolik A Nedir Levent YONTAR / Makina Mühendisi / AKDER - Akışkan Gücü Derneği Hidrolik devrelerde basınç enerjisini depolayan ve sistemde ihtiyaç duyulduğunda bu enerjiyi çok hızlı bir şekilde veren devre elemanına hidrolik akümülatör denir. Hidrolik yağın basınçla depolanabilmesi için sıkışması gerekir, hidrolik yağların sıkışma özelliklerinin zayıf olması sebebiyle hidrolik akümülatörlerde azot gazından yararlanılır. Akümülatör içindeki azot gazı ayrıma elemanına etki eden basınçlı hidrolik yağ aracılığıyla sıkıştırılarak hacmi küçültülürken basıncı da artar, azalan gaz hacminin yerini hidrolik yağ doldurur. Böylece akümülatör içerisine basınçlı hidrolik yağ depolanmış olur. Hidrolik Akümülatör kesit resmi ve devre sembolü 52 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Yine hidrolik akümülatörleri kapalı devre sistemlerde sıcaklık sonucu oluşan genleşmeyi ya da hadde uygulamalarında karşı kuvvetin değişimini dengeleme amacıyla kullanmak mümkündür. Akümülatörler Neden Kullanılır? Akümülatörler hidrolik devrelerde çeşitli amaçlarla kullanılabilir. Şimdi bunlara kısaca değinelim; Bir hidrolik sistemde çevrim süresi boyunca değişik debi ihtiyaçları olabilir, böyle bir durumda sistemin çalışabilmesi için ihtiyaç duyulan en yüksek debiyi sağlayacak büyüklükte hidrolik pompa ve elektrik motoru seçmek gerekir. Sistemin ilk kurulum maliyetini ve enerji sarfiyatını azaltmak adına sistemin bu kısa süreli ihtiyaç duyduğu yüksek debiyi karşılamada akümülatör kullanabiliriz, pompa debisinin sistemin ihtiyacından fazla oluğu anlarda akümülatör doldurulurken, pompa debisinin yetersiz kaldığı durumlarda akümülatörde depolanmış yağ kullanılabilir. Uzun süreli kilitleme, tutma, gerdirme vb uygulamalarda sistemdeki basıncın tutulması gerekir her ne kadar sistemde kilitleme valfleri vb çözümler kullanılsa da oluşacak kaçaklar sebebiyle sistem basıncı düşecek ve pompanın sık sık devreye girmesi gerekecektir. Bu tip uygulamalarda akümülatörler kaçakları telafi ederek sistem basıncındaki düşüşü yavaşlatır. Yukarıdaki sebeplerin dışında hidrolik sistemlerde, oluşan darbe, şok ve titreşimleri sönümleme amacıyla da hidrolik akümülatörler kullanılır. Bu titreşim ve şoklar valflerin kapanmaları, pompaların yapıları gereği kesikli yağ aktarmaları ya da bir dış kuvvet etkisiyle oluşabilir. Akümülatör ile yapılacak sönümleme sayesinde tüm devre elemanlarının ömürleri uzayacaktır. Bir kazıcı yükleyiciye ait hidrolik fren devresinde akümülatör kullanımı 53 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Hidrolik akümülatörlerin gaz basınçları altı ayda bir periyodik olarak kontrol edilip eksilmelerde tekrar dolum yapılmalıdır. Gaz dolumu için kararlı ve zararsız bir gaz olması sebebiyle sadece azot gazı kullanılmalıdır. Yine hidrolik akümülatörleri kapalı devre sistemlerde sıcaklık sonucu oluşan genleşmeyi ya da hadde uygulamalarında karşı kuvvetin değişimini dengeleme amacıyla kullanmak mümkündür. Akümülatörlerin bir diğer kullanım amacı da acil durum uygulamalarıdır, devre de ortaya çıkabilecek tehlikeli durumlarda akümülatör yardımı ile işlem çok hızlı durdurularak hasar önlenebilir ya da güç kesintisi durumlarında hidrolik akümülatör devreye girerek yüklerin sıfır konumuna indirilmesinde, çevrimin tamamlanmasında kapı ya da kapakların açılmasında veya kapanmasında kullanılabilir. Gaz Dolumu Hidrolik akümülatörlerin gaz basınçları altı ayda bir periyodik olarak kontrol edilip eksilmelerde tekrar dolum yapılmalıdır. Gaz dolumu için kararlı ve zararsız bir gaz olması sebebiyle sadece azot gazı kullanılmalıdır. Gaz dolumu ve gaz basıncı kontrolleri sırasında akümülatör içerisindeki hidrolik yağ basıncı mutlaka sıfırlanmalıdır. Aksi takdirde olduğunda yüksek gaz basıncı ölçülecektir. Gaz dolum basıncının ölçümü ancak uygun bağlantı aparatları ile akümülatörün üzerinden gaz haznesinin bulunduğu kısımdan yapılabilir. Akümülatörün bulunduğu blok ya da hidrolik hat üzerinde bulunan manometrelerden sadece hidrolik yağ basıncı ölçülebilir. Yüksek gaz basıncı doldurulması halinde akümülatör içerisine hidrolik yağ depolayamayacağımız için akümülatör tamamen devre dışı olacaktır. Düşük gaz basıncı doldurulması ya da zaman içerisinde ayırma elemanından veya dolum valfinden gaz kaçakları sebebiyle 54 gaz basıncının düşmesi ise bir yere kadar akümülatörün performansının düşmesine belli bir noktadan sonra devre dışı kalmasına sebep olacaktır. Gaz basıncı akümülatörün kullanım amacına ve tipine göre sistemin işletme basıncının %60 ile %90’ nı arasında değişir. Gaz dolum basıncı değeri olarak makine üreticisinin talimatları dikkate alınmalıdır. Eğer bu talimatlara ulaşma imkanımız yok ise bu konuda yetkin kişilerden destek alınmalıdır. Yeraltı Maden İşyerlerinde Kurulacak Sığınma Odaları Hakkında Tebliğ Resmi Gazete Tarihi: 08.04.2017 Resmi Gazete Sayısı: 30032 Amaç MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 30 uncu maddesinde belirtilen yeraltı maden işyerlerinde kurulacak sığınma odalarına ilişkin usul ve esasları belirlemektir. Kapsam MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, 6331 sayılı Kanun kapsamına giren yeraltı metal maden işyerlerini kapsar. Dayanak MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı Kanunun 30 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. İşverenin sığınma odası kurma yükümlülüğü MADDE 4 – (1) Sığınma odalarının maden işyerlerinde kurulup kurulmayacağı ile konumlandırılması hususlarında işveren; a)Sığınma odalarını 5 inci maddenin ikinci fıkrası gereğince gerçekleştirilen muhtemel acil durum senaryosunu göz önünde bulundurmak şartıyla Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin Ek-3’ünün 14 üncü maddesi gereğince çalışanlarda kişisel solunum koruma cihazları bulundurarak kurar veya inşa eder. b)Henüz hazırlık aşamasında olan ve üretim aşamasına geçmemiş faaliyet alanları hariç, sığınma odalarını, çalışma alanlarına olan uzaklığı en fazla 700 metre olacak şekilde kurar veya inşa eder. 56 c)Henüz hazırlık aşamasında olan ve üretim aşamasına geçmemiş faaliyet alanları hariç, sığınma odalarını, çalışma alanlarının temiz hava girişi sağlayan kuyu dibine veya insan naklinin gerçekleştirildiği ana ve bağlantı yolları kullanılarak yeryüzüne olan mesafesinin 700 metreyi aşması durumunda kurar veya inşa eder. ç)(b) ve (c) bentlerinde belirtilen mesafeleri, gerçekleştirilen muhtemel acil durum senaryosuna göre gerekli görülmesi halinde azaltabilir ve sığınma odalarının sayılarını arttırabilir. d)(b) ve (c) bentleri gereğince sığınma odalarının kurulma zorunluluğunun bulunmadığı hallerde maden işyerinde gerçekleştirilen muhtemel acil durum senaryosuna göre söz konusu sığınma odasının kurulup kurulmayacağını kararlaştırır. Sığınma odasının kurulmasına gerek görülmemesi halinde, çalışanların acil durumlarda kişisel solunum koruma cihazı ile tahliye edilebileceği hususunu sağlık ve güvenlik dokümanında belirtir. İşverenin diğer yükümlülükleri MADDE 5 – (1) İşveren; a)Sığınma odalarını yangın, patlama, göçük, zehirli veya boğucu gazların açığa çıkması gibi durumlarda kullanılmak üzere her zaman kullanıma hazır vaziyette bulundurur. b)Acil durum planında sığınma odasının konumunu ve sığınma odalarında bulunan kişilerin kurtarılmasına yönelik hususları belirtir. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ c)Sığınma odalarını temiz hava giriş yolları öncelikli olmak üzere vardiyadaki çalışan sayısı, sığınma odasının kapasitesi ile ortaya çıkabilecek muhtemel acil durum senaryoları göz önünde bulundurarak konumlandırır ve sığınma odalarının sayısını belirler. Çalışma esnasında acil durumların belirlenmesinde maden işyerinin kapsamlı muhtemel acil durum senaryolarını esas alır. ç)Sığınma odalarını hayat hattı ile erişime mümkün hale getirir. d)Sabit sığınma odalarını, sağlam dayanıma sahip ve dışarıdan zehirleyici, boğucu ve patlayıcı gaz sızıntısı olmayacak şekildeki kayaç içerisine kurar veya inşa eder. Taşınabilir sığınma odalarını ise, yine sağlam dayanıma sahip güvenli bölgelere kurar. Sığınma odalarının bulunduğu alan oluşabilecek süreksizliklere karşı uygun tahkimat ile sağlamlaştırır. e)Sığınma odalarının amacı dışında kullanılmasını engeller. (2) İşveren; muhtemel acil durum senaryolarını aşağıdaki hususları dikkate alarak değerlendirir: a)Vardiyadaki çalışan sayısı. b)Madenin türü, üretim yöntemi, üretim panoları ile insan naklinin gerçekleştirildiği ana ve bağlantı yollarının eğimi ve uzunluğu. c)Sığınma odasının kapasitesi. ç)Acil bir durumda çalışanların mahsur kalma potansiyeli. d)Acil bir durumda işin durdurulması için gerekli olan süre. e)Tatbikatlara göre tahliyenin güvenli bir şekilde mümkün olup olamayacağı. f) Ani bir patlama durumunun maden ocağında oluşturacağı etki. g)Kirli havanın çıkış yolunda olası yangın, patlama, göçük, zehirli veya boğucu gazların açığa çıkması halinde çalışanların bulunması veya çalışanların kirli hava yolunu acil çıkış olarak kullanması durumu. ğ)Madenin jeolojik yapısı, damar kalınlığı, tavan-taban taşı özellikleri, fay hatları kesim bölgelerine olan uzaklık, su havzalarına olan uzaklık, h)Sığınma odalarının potansiyel patlama ve yanma kaynaklarından, patlayıcı malzemelerin depolandığı bölgelerden, yakıt depolama tesislerinden ve araçların park alanlarına olan uzaklığı. ı) Vardiyada kullanılan makine ve ekipmanların sayısı, boyutları, yakıt tipleri ve benzeri özellikleri. i) Ani yangın ve patlama durumunda maden işyeri içerisinde belirli mesafe aralıkları ile konumlandırılmış su spreyleri ve benzeri yangın önleme sistemlerinin çalışır durumda olup olmadığı. j) Çalışanlar için hangi tip kişisel solunum koruma cihazının bulunduğu, her maden işyeri için gerçekleştirilen tatbikatlarda çalışan profili ve ocağın fiziksel özelliklerine göre belirlenen acil durumlarda yeryüzüne ve/veya sığınma odasına ulaşma süresi ölçüm sonuçları. k)Sadece doğal havalandırma olan maden işyerlerinde yaz ve kış mevsimlerinde temiz hava yönünün değişiklik gösterebileceği. Sığınma odasının teknik özellikleri MADDE 6 – (1) Sığınma odasının teknik özellikleri madenin türü, üretim planı, vardiyadaki çalışan sayısı, acil durum planı ve kaçış yolları dikkate alınarak belirlenir. (2) Sığınma odası, madenin basınçlı hava hattına bağlanır. Odada basınçlı havayı gerektiğinde kapatmak için kapama vanası bulunur. (3) Sığınma odalarının kullanılması durumunda içinde bulunan kişilere en az 36 saat yetebilecek solunabilir hava sağlanır. Maden basınçlı havasının kesilmesi durumunda içeride güvenilir oksijen kaynakları bulundurulur. Sığınma odasına oksijen sağlanırken, kişilerin sağlık ve güvenliğini tehdit etmeyecek şekilde karbondioksit ve karbonmonoksitin de seyreltilmesi veya filtrelenmesi sağlanır. (4) Odalarda; klima, hava temizleme, nem alma, aydınlatma, uyarı ışıkları, haberleşme, gaz izleme sistemleri ve sığınma odasındaki diğer elektrikli ekipmanlar için en az 36 saate kadar yedek enerji kaynağı bulundurulur. (5) Sığınma odası ve bütün elemanlarının dışarıdan gelebilecek darbelere karşı dayanıklı ve sağlam yapıda olması gerekir. Sığınma odalarının tavan, taban ve yan bölmeleri olmak üzere tüm gövdesi en az 5 psi’lik patlama basıncına dayanıklı olacak şekilde inşa edilir veya kurulur. (6) Sığınma odası, zehirli veya boğucu gazların içeri girmesini engelleyecek şekilde sızdırmaz yapıda olur. (7) Sığınma odasında, içinde bulunan kişilerin sağlık ve güvenliğine zarar vermeyecek şekilde termal konfor şartları sağlanır. (8) Sığınma odası içerisindeki oksijen, karbondioksit ve karbonmonoksit gazları ile sıcaklık içeride bulunan çalışanların sağlığına zarar vermeyecek şekilde olur. Oda içinde olması gereken asgari ve azami gaz değerleri O2 için en az % 19, CO için en fazla 35 ppm ve CO2 için en fazla % 0,5 olur. Sığınma odası içerisindeki hissedilen sıcaklığın 35 oC’yi geçmemesi sağlanır. Bu değerler sabit veya seyyar ölçüm cihazlarıyla sürekli izlenir. (9) Sığınma odasında maden işyerinde görevli işyeri hekiminin görüşleri doğrultusunda belirlenen ilk yardım çantası bulundurulur. 57 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ (10) Sığınma odasını kullanacak kişi sayısı ve sığınma odasının kullanılacağı gün sayısı dikkate alınarak yeterli miktarda son kullanma tarihi geçmemiş içme suyu hazır bulundurulur. İstenildiği takdirde odalarda kuru gıda bulundurulabilir. Bu konuda işyeri hekiminin tavsiyeleri dikkate alınır. c)Sığınma odasının uzun süre kullanılmaması, arızalı olması, kullanılmasını engelleyecek iş kazası yaşanması durumunda odanın kontrolleri yapılır. Bu kontrollerden sonra 6 ncı maddede belirtilen teknik özellikleri de içerecek şekilde, odanın güvenli olduğunu gösteren belge düzenlenir. (11) Sığınma odası ve yerüstü arasında görsel ve/veya sesli iletişimin kurulmasına imkân sağlanır. ç)Sığınma odasının bakımları kullanım kılavuzunda belirtilen aralıklarla imalatçı tarafından yetkilendirilmiş servislerce veya işveren tarafından görevlendirilmiş, yeterli bilgi ve tecrübeye sahip kişilerce yapılır. (12) Sığınma odası, kurulacağı konum itibarıyla sabit sığınma odası, taşınabilir sığınma odası olacak şekilde tasarlanır. (13) Sığınma odalarında; portatif yapıda kimyasal tuvalet, oturma yerleri, yangın söndürücüler ile mobil sığınma odaları için darbe, patlama ve sıcaklığa karşı dayanıklı uygun gözetleme penceresi bulundurulur. (14) Sığınma odasının etrafında/yakınında oda kullanımını engelleyebilecek malzeme/makine veya engeller bulundurulmaz. (15) Taşınabilir sığınma odalarının tasarımı, odaların nakliyesine izin verecek şekilde yapılır. (16) Dışarıdaki kirli havanın oda atmosferine sızmaması için odalarda pozitif basınç sistemi olur. (17) Sığınma odasının dışarısında; sesli ve ışıklı uyarılar, sığınma odasının çevresinde reflektör şerit bulundurulur. (18) Sığınma odalarının kapıları dışarıya doğru açılır ve taşınabilir sığınma odalarında acil durumlarda kullanılmak üzere çıkış kapısından farklı yönde olacak şekilde acil çıkış kapısı bulundurulur. (19) Sığınma odası ve sığınma odasının bütün elemanları yanmaz malzemeden yapılır. Sığınma odasının kontrol ve bakımı MADDE 7 – (1) Sığınma odasının kontrol ve bakım aralıkları, bunları yapacak kişiler ve düzenlenecek belgeler aşağıda belirtilmiştir: a) Sığınma odasının, kurulumundan sonra veya yeri değiştirildiğinde imalatçı verilerine uygun olarak gerekli kontrolleri yapılır. Sığınma odasının kullanımına dair imalatçı tarafından Türkçe kullanım kılavuzu sağlanır. Odaların; doğru kurulduğunu, 6 ncı maddede belirtilen teknik özelliklere uygun ve güvenli olduğunu gösteren ve kullanım kılavuzuna göre hazırlanan bir kurulum belgesi düzenlenir. b)Sığınma odasının kontrol ve bakımları kullanım kılavuzunda belirtilen sürelerde yapılır. Bu sürenin 6 aydan fazla olması durumunda ise kontrol ve bakımlar en geç 6 ayda bir gerçekleştirilir. Sığınma odasının güvenli olduğunu gösteren, 6 ncı maddede belirtilen teknik özellikleri de içerecek şekilde hazırlanan bir belge düzenlenir. 58 d)Sığınma odasının güvenli olduğunu gösteren kontrol ve bakım sonuçları kayıt altına alınır ve yetkililer istediğinde gösterilmek üzere uygun şekilde saklanır. Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitim MADDE 8 – (1) İşveren, sığınma odalarının konumu ve kullanımına ilişkin olarak tüm çalışanları bilgilendirir. (2) İşveren, asgari olarak sığınma odasının kullanım koşulları ve sığınma odasında acil durumlarda yapılması gerekenleri içeren yazılı bir talimatı uygun ve görülebilecek yerlere asar. Bu talimat, imalatçı tarafından sunulan sığınma odasına ilişkin kullanım kılavuzu dikkate alınarak hazırlanır. Talimatlar, sığınma odasının içinde bulundurulur. (3) Sığınma odasına ilişkin bilgilendirme ve yazılı talimatların, basit ve kolay anlaşılır bir şekilde olması sağlanır. (4) Acil durum tatbikatlarına sığınma odalarının kullanımı dâhil edilir. (5) Sığınma odasının kontrol ve bakımında görevli çalışanlara, her vardiyada en az bir kişi olacak şekilde işverence eğitim sağlanır. Söz konusu eğitimlerin birincisi sığınma odalarının kurulumu sırasında üretici ya da kurulumu yapan firma tarafından, diğer eğitimler ise 6 ayda bir işverence belirlenen yetkili kişiler tarafından verilir. Mevcut sığınma odaları ve geçiş süreci GEÇİCİ MADDE 1 – (1) İşveren; bu Tebliğin yayımı tarihinden önce mevcut bulunan sığınma odalarının bu Tebliğde belirtilen şartlara uygun hale getirilmesini 1/7/2018 tarihine kadar tamamlar. Yürürlük MADDE 9 – (1) Bu Tebliğ 1/7/2018 tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 10 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Sanayide Rekabetin Yolu İhracattan Geçer Esma AKYÜZ / İŞİM Kümelenmesi Proje Koordinatörü İş ve İnşaat Makineleri, Dünya rekabetinin hızla yükselen sektörleri arasında, insan ihtiyaçlarını kolaylaştıran ve hızlandıran ürünleriyle öne çıkmaktadır. Yerli ve Milli Makine üreticilerinin dünya genelinde bu artışı önlenemeyen hiper rekabet dönemini yakalaması, ülke ekonomisi için son derece önemlidir. 60 Ülkelerin dış borç açığının kapatılmasının yolu üretmek ve yerli ürünlerini dünyaya satmaktır. Dolayısıyla ihracat yapamayan yani ürünlerini dış pazarlara kabul edilecek standartlarda üretemeyen bir sanayinin, dünya rekabetine ayak uydurması kolay olmayacaktır. Hal böyleyken, sanayi de rekabetin yolu ihracattan geçer diyebiliriz. İş ve İnşaat Makineleri Kümelenmesi (İŞİM), üyelerinin dünya pazarında daha rekabetçi olmalarını hedefleyerek, 2011 yılından bu yana gerçekleştirmekte olduğumuz ihracatı artırmaya yönelik Ekonomi Bakanlığı destekli URGE projelerini proaktif şekilde yürütmektedir. URGE Projeleri 2011 yılından bu yana 67 firmaya toplam 3 milyon 520 bin dolar bütçe ile ihtiyaç analizleri, eğitimler, danışmanlık programları, 4 kıtada Yurtdışı Pazar Ziyaretleri ve İkili iş Görüşmeleri, Küme-Firma Tanıtım Faaliyetleri kapsamında İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ çeşitli kapasite geliştirici programlar gerçekleştirilmiştir. İlk iki proje sonunda, firmaların ihracatlarında % 121, cirolarında ise % 97 ve ihracat pazar sayılarında % 94’lük bir artış gözlenmiştir. Yurtdışı bütçeli projeler ayağında, Kümelenme bünyesinde 3 adet Avrupa Birliği Projesi yürütülmüştür. İŞİM’ in devam eden CLUSTEM isimli AB COSME Projesi Küme Mükemmeliyeti Programı kapsamında İngiltere, İspanya ve İtalya ile konsorsiyum halinde; Türkiye’den İŞİM’ in lideri olduğu kıyaslama analizleri, eğitimler, Avrupa’da en başarılı kümelere ziyaretler ve sektör analizleri gerçekleştirmekteyiz. İŞİM Kümelenmesi, Clustem Projemiz kapsamında Avrupa Komisyonunca “Bronz Marka” kazanmıştır. (www. clustem.eu) Dünya ve Türkiye İş Makineleri Sektörü İhracat Rakamları Bir ülkenin ekonomik ve sosyal yönden kalkınmışlığı, sahip olduğu iş makinalarının sayı ve niteliğine bakılarak yorumlanabilir. Dünyada İş ve İnşaat Makinaları Sektöründe 2012 yılında satılan iş makinası miktarı yaklaşık 900.000 adet olup, bunun %31’i Çin, %23’ü Avrupa, %17’si Kuzey Amerika, %7’si Japonya, %6’sı Hindistan ve %16’sı da diğer ülkelerde gerçekleşmiştir. İş ve İnşaat Makinaları Sektörü ürünlerinin 120.000 adedi Avrupa’da satılmış olup, söz konusu satışların 32.500 adedi Almanya, 25.300 adedi Fransa, 24.100 adedi İngiltere ve 36.200 adedi de diğer 12 Avrupa ülkesinde gerçekleşmiştir. Türkiye 2016'da 142.6 milyar dolarlık ihracat, 198.6 milyar dolarlık da ithalat gerçekleştirdi. 2016 yılında 142 milyar $ olarak gerçekleşen toplam Türkiye ihracatından makine sektörü % 9,5 pay almıştır. Makine ve Aksamları, Türkiye’nin ihracatında Motorlu Kara Taşıtlarından sonra 2. sıradaki sektördür. Türk makine sektöründe 2001 yılında %27 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı 2016 yılında %48’e çıkmıştır. Sektörün ihracatı 2016 yılında 2015 yılına kıyasla %1 artarak 13,4 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. Türk makine sektörünün önde gelen ihraç pazarları; AB ülkeleri ve ABD’dir. Küresel ölçekte rekabetçi olan Türk makineleri, 200 ülkede kullanılmaktadır. 2015 yılı dünya makine ticareti sıralamalarında ihracatta 27. sırada, ithalatta ise 24. sırada yer alan Türkiye, Avrupa’nın 6. büyük makine imalatçısıdır. Türkiye’nin sektörel bazda toplam ihracatı, 2017 yılı Ocak başı-Şubat sonu itibari ile %11,2 artarak 22,6 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. Makine sektör toplamından 2017 yılı Ocak başı-Şubat sonu itibari ile 2 milyar $ ihracat yapılmıştır. 2016 yılının aynı dönemine göre ihracat %2,1 artmıştır. Türkiye’den en fazla makine ihracatı yapılan ilk 10 ülke sırasıyla Almanya, ABD, İtalya, İngiltere, İran, Fransa, Romanya, İspanya, Cezayir ve Polonya’dır. İlk 10 ülke arasında en fazla ihracat artışı %64,7 ile İran, en fazla ihracat düşüşü %13,3 ile İngiltere’de yaşanmıştır. Türkiye’nin makine ihracatında ortalama birim fiyat 2017 Şubat ayında 5,7 $’dır. 2006 yılında 6,5 milyar $ olan Türkiye’nin makine sektör tamamında ihracatı, 2016 yılında 13,4 milyar $’a ulaşmıştır. Son 10 yılda sektörün Pazar payı ve ihracat rakamlarındaki yükselme %100’ün üzerindedir. En fazla makine ihracatı yapılan ülke olan Almanya’ya 2017 yılının Ocak-Şubat döneminde 2,2 milyar $ ihracat yapılmıştır. (2016 yılının Ocak-Şubat aylarına göre % 4,8 artmıştır.)Genel ihracat içinde makine sektörünün payı %16,7 olarak kaydedilmiştir. Türkiye’nin ABD’ye 2016 yılı Ocak-Şubat döneminde 153 milyon $ olan makine ihracatı 2017 yılı aynı döneminde 61 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ %8,5 azalışla 140 milyon $’a gerilemiştir. Türkiye’nin 2017 Ocak-Şubat döneminde ABD’ye genel ihracatı içinde makine sektörünün payı %12,6’dur. Türkiye’nin Rusya’ya 2016 yılı Ocak-Şubat döneminde 26 milyon $ olan makine ihracatı 2017 yılının aynı ayında % 42,3 artışla 37,1 milyon $’a yükselmiştir.2017 yılı Ocak-Şubat döneminde Türkiye’nin Rusya’ya genel ihracatı içinde makine sektörünün payı %11,5 ’tir. Tüm sektörlerde ise yine 2017 yılı Ocak-Şubat döneminde ihracat 322 milyon $’dır. Tüm sektörlerde ise aynı dönemde ihracat 1,1 milyar $’dır. İş ve İnşaat Makinaları Sektörü Küresel Kestirimler Küresel İş ve İnşaat Makinaları pazarının 2014-2020 arasındaki yıllık birleşik büyüme oranının, yaygın olarak %7,7 olacağı tahmin edilmektedir. Gelişmiş ülkelerde İş ve İnşaat Makinaları Sektör pazarının tetikleyicisi olarak; akıllı konutların inşasına duyulan talep ve konut ve diğer binaların yenilenmesine duyulan gereksinim gösterilmektedir. Gelişmekte olan ülkelerdeki güçlü inşaat alanındaki faaliyetler İş ve İnşaat Makinalarına olan talebi artırmaktadır, örneğin Güney Amerika ve Asya-Pasifik pazarlarında en güçlü talep ağır iş makinalarınadır. Tüm bu eğilimler sonucunda küresel ölçekte İş ve İnşaat Makinaları Sektöründe 2020 yılındaki tahmin edilen büyüme miktarının adet olarak 1,2 Milyon birimi geçeceği, pazar büyüklüğünün de 248,1 Milyar$ olacağı öngörülmektedir. 62 2002-2017 yılları arasında gerçekleşen İş ve İnşaat Makinaları Sektör ürünleri ihracat eğilimleri esas alınırsa en fazla büyümenin sırasıyla loderlerde (yükleyici), vinçlerde, ekskavatörlerde ve yedek parçalarında olacağı tahmin edilmektedir. İş ve inşaat makinaları ve ekipmanları sektörü Çin ve Hindistan’dan sonra pazar büyüklüğü bakımından dünyanın en hızlı büyüyen 3. ülkesi ünvanına sahip Türkiye, 2023 yılına kadar ticaret hacmini 30 milyar dolara, ihracatını ise 10 milyar dolara çıkarmayı hedefliyor. 127 ülkeye ihracat yapılan sektörde 240 bin kişiye istihdam sağlanıyor. Bu güçlü sektörü dünya pazarında marka haline getirmek ve katma değeri yüksek ürünler üreten bir Türkiye için önce kendi Kamu kurum ve belediyelerimizin yerli ve milli markalarımızı kullanmaları, yurtdışı alıcılarına önemli bir ürün referansı olmaktadır. Kaynaklar Off-Highway Research, 2014 The Yellow table, 2015 Construction Equipment, IBEF, 2015 KHL Group, 2016 İŞİM – İş ve İnşaat Makinelerine Özel Sektör ve İhtiyaç Analizi, 2016, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) 2017, TUİK, 2017 Makine İhracatçıları Birliği (MAİB), 2017 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 2017 Yılı İdari Para Cezaları 4857 Sayılı İş Kanununa Göre Uygulanacak İdari Para Cezaları (TL) 01.01.2014 itibarıyla Ceza Miktarı (YDO=%3,93) 01.01.2015 itibarıyla Ceza Miktarı (YDO=%10,11) 13.591 14.651 15.226 16.765 İşçilere eşit davranma ilkesine aykırı davranmak 107 117 110 118 122 134 99/a Geçici İş İlişkisine ilişkin yükümlülüklere uymamak 107 117 110 118 122 8 99/b Çalışma koşullarına ilişkin belgeyi vermemek 107 117 110 118 5 14 99/b Çağrı üzerine çalışma hükümlerine aykırı davranmak 107 117 110 6 28 99/c İşten ayrılan işçiye Çalışma Belgesi vermemek, belgeye gerçeğe aykırı bilgi yazmak 107 117 7 29 100 Madde hükmüne aykırı olarak işçi çıkartmak (toplu işçi çıkarma) 442 8 30 101 Özürlü ve Eski Hükümlü Çalıştırmamak 1.671 Ceza Maddesi Sıra No. 3 98 İşyerini muvazaalı olarak bildirmek. 2 5 99/a 3 7 4 17.700 18.377 İşyerini muvazaalı olarak bildiren asıl işveren ile alt işveren vekillerine ayrı ayrı. 150 155 Bu durumdaki her işçi için 134 150 155 Bu durumdaki her işçi için 122 134 150 155 Bu durumdaki her işçi için 118 122 134 150 155 Bu durumdaki her işçi için 110 118 122 134 150 155 Bu durumdaki her işçi için 487 450 485 504 554 584 606 Bu durumdaki her işçi için 1.842 1.700 1.832 1.903 2.095 2.211 2.295 Çalıştırılmayan her özürlü ve eski hükümlü ve çalıştırılmayan her ay için Açıklama 99 md.için 141 olan değerler 06.05.2016 itibarıyla 150 oldu 1 01.01.2017 itibarıyla Ceza Miktarı (YDO=%3,83) 01.01.2013 itibarıyla Ceza Miktarı (YDO=%7,80) 13.591 Fiil 01.01.2016 itibarıyla Ceza Miktarı (YDO=%5,58) 26.01.2012 tarihinden itibaren (6270/17 md. değişenler dahil 12.327 Kanun Maddesi “2012 YILI CEZA MİKTARI (YDO % 10,26)” Son Güncelleme: 02.06.2017 “2011 YILI CEZA MİKTARI (YDO % 7,7)” www.bilgit.com 64 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 9 32 102/a Ücret ile bu kanundan doğan veya TİS’den yada iş sözleşmesinden doğan ücreti kasten ödememek veya eksik ödemek 122 134 125 134 139 153 161 167 Bu durumda olan her işçi ve her ay için 10 32 102/a Ücret, pirim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını zorunlu tutulduğu halde özel olarak açılan banka hesabına ödememek 122 134 125 134 139 153 161 167 Bu durumda olan her işçi ve her ay için 11 37 102/b Ücret hesap pusulası düzenlememek 442 487 450 485 504 554 584 606 12 38 102/b Yasaya aykırı ücret kesme cezası vermek veya kesintinin sebep ve hesabını bildirmemek 442 487 450 485 504 554 584 606 13 39 102/a Asgari ücreti ödememek veya eksik ödemek 122 134 125 134 139 153 161 167 Bu durumdaki her işçi ve her ay için 14 41 102/c Fazla çalışmalara ilişkin ücreti ödememek, işçiye hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında kullandırmamak, fazla saatlerde yapılacak çalışmalar için işçinin onayını almamak 219 241 220 237 246 270 285 295 Bu durumdaki her işçi için 15 52 102/b Yüzde ile ilgili belgeyi temsilciye vermemek 442 487 450 485 504 554 584 606 16 56 103 Yıllık ücrelli izni yasaya aykırı şekilde bölmek, 219 241 220 237 246 270 285 295 Bu durumdaki her işçi için 17 57 103 İzin ücretini yasaya aykırı şekilde ödemek veya eksik ödemek 219 241 220 237 246 270 285 295 Bu durumdaki her işçi için 18 59 103 Sözleşmesi fesh edilen işçiye yıllık izin ücreti ödememek 219 241 220 237 246 270 285 295 Bu durumdaki her işçi için 19 60 103 Yıllık izin yönetmeliğinin esas usullerine aykırı olarak izni kullandırmamak veya eksik kullandırmak 219 241 220 237 246 270 285 295 Bu durumdaki her işçi için 20 63 104 Çalışma sürelerine ve buna dair yönetmelik hükümlerine uymamak 1.113 1.227 1.200 1.293 1.343 1.478 1.560 1.619 21 64 104 Telafi çalışması usullerine uymamak 219 241 220 237 246 270 285 295 22 68 104 Ara dinlenmesini uygulamamak 1.113 1.227 1.200 1.293 1.343 1.478 1.560 1.619 23 69 104 İşçileri geceleri 7.5 saatten fazla çalıştırmak, gece ve gündüz postalarını değiştirmemek 1.113 1.227 1.200 1.293 1.343 1.478 1.560 1.619 24 71 104 Çocukları çalıştırma yaşına ve çalıştırma yasağına aykırı davranmak 1.113 1.227 1.200 1.293 1.343 1.478 1.560 1.619 Bu durumdaki her işçi için 65 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 25 72 104 Yer ve sualtında çalıştırma yasağına uymamak 1.113 1.227 1.200 1.293 1.343 1.478 1.560 1.619 26 73 104 Çocuk ve genç işleri gece çalıştırmak veya ilgili yönetmelik hükümlerine aykırı hareket etmek 1.113 1.227 1.200 1.293 1.343 1.478 1.560 1.619 27 74 104 Doğum öncesi sonrası sürelerde kadın işçiyi çalıştırmak veya ücretsiz izin vermemek 1.113 1.227 1.200 1.293 1.343 1.478 1.560 1.619 28 75 104 İşçi Özlük dosyasını düzenlememek 1.113 1.227 1.200 1.293 1.343 1.478 1.560 1.619 29 76 104 Çalışma sürelerine ilişkin yönetmeliklere muhalefet etmek 1.113 1.227 1.200 1.293 1.343 1.478 1.560 1.619 42 92/2 107/1-a Çağrıldıkları zaman gelmemek, ifade ve bilgi vermemek, gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermemek ve vermemek; iş müfettişlerinin 92/1 fıkrada yazılı görevlerini yapmaları için kendilerine her çeşit kolaylığı göstermemek, bu yoldaki isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmemek 9.862 10.873 10.873 11.721 12.181 13.412 14.160 14.702 43 96/1 107/1-b İfade ve bilgilerine başvurulan işçilere işverenlerce telkinlerde bulunma, gerçeği saklamaya yahut değiştirmeye zorlama veyahut ilgili makamlara ifade vermeleri üzerine onlara karşı kötü davranışlarda bulunmak. 9.862 10.873 10.873 11.721 12.181 13.412 14.160 14.702 44 107/2 İş Müfettişlerinin teftiş ve denetim görevlerinin yapılmasını ve sonuçlandırılmasını engellemek. 9.862 10.873 10.873 11.721 12.181 13.412 14.160 14.702 Notlar: YDO : Yeniden Değerleme Oranı *5083 Sayılı Kanuna göre; Yeni Türk Lirası cinsinden yapılan işlemlerde yarım Yeni Kuruşun üzerindeki değerler bir Yeni kuruşa tamamlanır; yarım Yeni Kuruş ve altındaki değerler dikkate alınmaz. *5083 sayılı T.C. Devletinin Para Birimi Hakkında Kanunun 2. maddesine 21/04/2005 tarihli 5335 sayılı Kanunun 22. maddesi ile eklenen fıkra uyarınca 1 YTL'nin altında kalan tutarlar dikkate alınmamıştır. *01.06.2005 tarihinde türürlüğe giren 5326 sayılı Kabahatler Kanunun 17 nci maddesinin yedinci fıkrasında “İdarî para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır. Bu suretle idarî para cezasının hesabında bir Türk Lirasının küsuru dikkate alınmaz. Bu fıkra hükmü, nispi nitelikteki idarî para cezaları açısından uygulanmaz. 66 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 10’dan az çalışan 10-49 çalışan 50 ve daha fazla çalışan 2,603 3,904 2,702 2,702 4,053 Teh. 3,082 3,699 4,932 3,253 3,904 5,206 3,377 4,053 5,404 Çok Teh. 3,699 4,932 7,398 3,904 5,206 7,809 4,053 5,404 8,106 Az Teh. 2,466 2,466 3,699 2,603 2,603 3,904 2,702 2,702 4,053 Teh. 3,082 3,699 4,932 3,253 3,904 5,206 3,377 4,053 5,404 Çok Teh. 3,699 4,932 7,398 3,904 5,206 7,809 4,053 5,404 8,106 Az Teh. 6,167 6,167 9,250 6,511 6,511 9,766 6,760 6,760 10,140 Teh. 7,708 9,250 12,334 8,138 9,766 13,022 8,450 10,140 13,520 Çok Teh. 9,250 12,334 18,501 9,766 13,022 19,533 10,140 13,520 20,280 Az Teh. 6,167 6,167 9,250 6,511 6,511 9,766 6,760 6,760 10,140 Teh. 7,708 9,250 12,334 8,138 9,766 13,022 8,450 10,140 13,520 Çok Teh. 9,250 12,334 18,501 9,766 13,022 19,533 10,140 13,520 20,280 Az Teh. 3,083 - - - - - - - - Teh. - - - - - - - - - Çok Teh. - 6,166 9,249 - 6,510 9,765 - 6,758 10,137 Az Teh. 1,849 1,849 2,773 1,952 1,952 2,928 2,026 2,026 3,039 Teh. 2,311 2,773 3,698 2,440 2,928 3,904 2,532 3,039 4,052 Çok Teh. 2,773 3,698 5,547 2,928 3,904 5,856 3,039 4,052 6,078 Az Teh. 1,849 1,849 2,773 1,952 1,952 2,928 2,026 2,026 3,039 Teh. 2,311 2,773 3,698 2,440 2,928 3,904 2,532 3,039 4,052 Çok Teh. 2,773 3,698 5,547 2,928 3,904 5,856 3,039 4,052 6,078 Az Teh. 1,233 1,233 1,849 1,301 1,301 1,951 1,350 1,350 2,025 Teh. 1,541 1,849 2,466 1,626 1,951 2,602 1,687 2,025 2,700 Çok Teh. 1,849 2,466 3,699 1,951 2,602 3,903 2,025 2,700 4,050 Az Teh. 1,849 1,849 2,773 1,952 1,952 2,928 2,026 2,026 3,039 Teh. 2,311 2,773 3,698 2,440 2,928 3,904 2,532 3,039 4,052 Çok Teh. 2,773 3,698 5,547 2,928 3,904 5,856 3,039 4,052 6,078 Açıklama Türk Lirası / her yükümlülük için 50 ve daha fazla çalışan 2,603 Türk Lirası / her yükümlülük için 10-49 çalışan 3,699 TL / Her ay (Aykırılığın devamı halinde) 10’dan az çalışan 2,466 TL / Her ay (Aykırılığın devamı halinde) 50 ve daha fazla çalışan 2,466 TL / Her ay (Aykırılığın devamı halinde) 10-49 çalışan Az Teh. Türk Lirası 10’dan az çalışan 01.01.2017 itibarıyla Ceza Miktarı (YDO=%3,83) Türk Lirası 3,083 1,849 1,849 1,233 1,849 2,800 1,680 1,680 1,120 1,680 2,695 1,617 1,617 1,078 1,617 Görevlendirilen kişileri, hizmet alınan kuruluşları, başka işyerlerinden gelen çalışanları ve bunların işverenlerini İSG riskleri konusunda bilgilendirmemek. 1,500 2,500 Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirmemek. 1,500 İSG hizmetlerini yürütenler arasında koordinasyonu sağlamamak. 1,000 İSG hizmetleri için görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç-gereç-mekân sağlamamak. 01.01.2016 itibarıyla Ceza Miktarı (YDO=%5,58) TL / Her tedbir için 6,167 5,601 5,390 5,000 26-1/b 26-1/b 26-1/b 26-1/b 26-1/b Diğer sağlık personeli çalıştırmamak. 1,500 6/1-d 6/1-ç 6/1-c 6 26-1/b 6/1-b 6/1-a 6/1-a İşyeri hekimi çalıştırmamak. 23.04.2015 itibarıyla (4/4/2015 tarihli ve 6645 sayılı kanun) Türk Lirası 6,167 5,601 5,390 İş güvenliği uzmanı çalıştırmamak. Tehlike Sınıfı 01.01.2015 itibarıyla Ceza Miktarı YDO=%10,11 2,466 2,466 01.01.2014 itibarıyla Ceza Miktarı YDO=%3,93 2,240 2,240 30.12.2012 itibarıyla Ceza Miktarı 01.01.2013 itibarıyla Ceza MiktarıYDO=%7,80 2,156 2,156 İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini izlememek, denetlememek ve uygunsuzlukları gidermemek. 5,000 26-1/a 26-1/b 6/1-a 4/1-b 4 2,000 İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili tedbir almamak, organizasyonu yapmamak, gerekli araç ve gereçleri sağlamamak, sağlık ve güvenlik tedbirlerini değişen şartlara uygun hale getirmemek ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapmamak. 2,000 Ceza Maddesi Fiil 26-1/a 4/1-a Kanun Maddesi 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa Göre Uygulanacak İdari Para Cezaları 67 1,952 2,928 2,026 2,026 3,039 Teh. 2,311 2,773 3,698 2,440 2,928 3,904 2,532 3,039 4,052 Çok Teh. 2,773 3,698 5,547 2,928 3,904 5,856 3,039 4,052 6,078 Az Teh. 1,849 1,849 2,773 1,952 1,952 2,928 2,026 2,026 3,039 Teh. 2,311 2,773 3,698 2,440 2,928 3,904 2,532 3,039 4,052 Çok Teh. 2,773 3,698 5,547 2,928 3,904 5,856 3,039 4,052 6,078 Az Teh. 3,700 3,700 5,550 3,906 3,906 5,859 4,055 4,055 6,082 Teh. 4,625 5,550 7,400 4,882 5,859 7,812 5,068 6,082 8,110 Çok Teh. 5,550 7,400 11,100 5,859 7,812 11,718 6,082 8,110 12,165 Az Teh. 5,550 5,550 8,325 5,859 5,859 8,788 6,083 6,083 9,124 Teh. 6,937 8,325 11,100 7,323 8,788 11,718 7,603 9,124 12,166 Çok Teh. 8,325 11,100 16,650 8,788 11,718 17,577 9,124 12,166 18,249 Az Teh. 1,849 1,849 2,773 1,952 1,952 2,928 2,026 2,026 3,039 Teh. 2,311 2,773 3,698 2,440 2,928 3,904 2,532 3,039 4,052 Çok Teh. 2,773 3,698 5,547 2,928 3,904 5,856 3,039 4,052 6,078 Az Teh. 1,233 1,233 1,849 1,301 1,301 1,951 1,350 1,350 2,025 Teh. 1,541 1,849 2,466 1,626 1,951 2,602 1,687 2,025 2,700 Çok Teh. 1,849 2,466 3,699 1,951 2,602 3,903 2,025 2,700 4,050 Az Teh. 1,233 1,233 1,849 1,301 1,301 1,951 1,350 1,350 2,025 Teh. 1,541 1,849 2,466 1,626 1,951 2,602 1,687 2,025 2,700 Çok Teh. 1,849 2,466 3,699 1,951 2,602 3,903 2,025 2,700 4,050 Türk Lirası 1,952 Türk Lirası 2,773 TL / Her ay (Aykırılığın devamı halinde) 5,550 1,849 1,233 1,233 1,680 1,120 1,120 1,617 1,078 1,078 1,500 Ciddi ve yakın tehlike durumunda; çalışanların işi bırakarak güvenli yere gitmelerini sağlamamak. Zorunluluk olmadıkça, gerekli donanıma sahip ve özel olarak görevlendirilenler dışındaki çalışanlardan işlerine devam etmelerini istemek. Müdahalede bulunan çalışanları yaptıkları müdahaleden dolayı sorumlu tutmak 1,000 Acil durumları belirlememek, acil durumlar için tedbir almamak, acil durum planlarını hazırlamamak, destek elemanı görevlendirmemek, araç gereç sağlamamak, acil durumlarda işyeri dışındaki kuruluşla irtibatı sağlayacak düzenlemeyi yapmamak. 1,000 10/4 68 26-1/d 11 12 12 26-1/d 11 26-1/ç Risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlamamak 1,849 Türk Lirası 3,700 3,234 3,361 5,041 10 4,851 Risk değerlendirmesi yapmamaya veya yaptırmamaya devam etmek. 4,500 10/1 26-1/ç 3,000 Risk değerlendirmesi yapmamak veya yaptırmamak. 1,849 TL / Her yükümlülük için (aykırılığın devamı halinde her ay için aynı miktar) 1,849 1,680 1,500 8/6 26-1/c 1,617 Tam süreli görevlendirmelerde işyeri sağlık ve güvenlik birimini kurmamak. 8 Az Teh. TL / Her yükümlülük için (aykırılığın devamı halinde her ay için aynı miktar) 1,849 1,680 1,617 1,500 8/1 26-1/c İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının hak ve yetkilerini kısıtlamak. Türk Lirası / uzman ve hekim için ayrı ayrı İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 3,699 2,603 2,603 3,904 2,702 2,702 4,053 Teh. 3,082 3,699 4,932 3,253 3,904 5,206 3,377 4,053 5,404 Çok Teh. 3,699 4,932 7,398 3,904 5,206 7,809 4,053 5,404 8,106 Az Teh. 2,466 2,466 3,699 2,603 2,603 3,904 2,702 2,702 4,053 Teh. 3,082 3,699 4,932 3,253 3,904 5,206 3,377 4,053 5,404 Çok Teh. 3,699 4,932 7,398 3,904 5,206 7,809 4,053 5,404 8,106 1,233 1,301 1,350 1,233 1,301 1,350 1,233 1,301 1,350 500 527 547 1,233 1,301 1,350 Az Teh. 1,233 1,233 1,849 1,301 1,301 1,951 1,350 1,350 2,025 Teh. 1,541 1,849 2,466 1,626 1,951 2,602 1,687 2,025 2,700 Çok Teh. 1,849 2,466 3,699 1,951 2,602 3,903 2,025 2,700 4,050 Az Teh. 1,849 1,849 2,773 1,952 1,952 2,928 2,026 2,026 3,039 Teh. 2,311 2,773 3,698 2,440 2,928 3,904 2,532 3,039 4,052 Çok Teh. 2,773 3,698 5,547 2,928 3,904 5,856 3,039 4,052 6,078 --- 1,233 1,301 1,350 TL / Her çalışan için TL / Her çalışan için TL / Her bir aykırılık için * Her çalışan başına TL / Her ça- ayrı ayrı (23.04.2015 öncesi cezalar: lışan için TL / Her çalışan için) Türk Lirası Türk Lirası 1,849 1,233 1,617 1,680 1,120 Çalışan temsilcilerinin ve destek elemanlarının haklarını kısıtlamak ve gerekli imkanları sağlamamak 1,078 edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için, öneride bulunan ve gerekli tedbirlerin alınmasını isteyen çalışan temsilcilerinin isteklerini yerine getirmemek. 1,500 26-1/ı Uygun sayıda çalışan temsilcisi görevlendirmemek. (2-50 çalışana 1, 51-100 çalışana 2, 101-500 çalışana 3, 501-1000 çalışana 4, 1001-2000 çalışana 5, 2001 ve üzeri çalışanı bulunan işyerine 6)yok Tehlike kaynağının 1,233 --- 1,120 Çalışanların görüşlerini alma ve katılmalarını sağlama yükümlülüklerine uymamak. 1,078 --- 1,000 Çalışanlara eğitim verme yükümlülüğüne uymamak (İSG eğitimi, çalışan temsilcisine özel eğitim, mesleki eğitim, iş kazası geçirene ilave eğitim, yenileme eğitimi, başka işyerinden çalışmak için gelenlere eğitim, geçici iş ilişkisiyle gelenlere eğitim vermemek, eğitim maliyetini çalışanlara yansıtmak, eğitimlerde geçen süreyi çalışma süresinden saymamak.) TL / Her yükümlülük için 2,466 Türk Lirası 2,466 Türk Lirası Az Teh. TL / Her çalışan için 6,078 Türk Lirası / hakları kısıtlanan her birey için 1,849 2,466 4,052 1,233 3,039 1,233 5,856 1,233 3,904 1,233 2,928 1,233 2,466 1,680 2,240 5,547 1,120 3,698 1,120 2,773 1,120 4,052 1,120 3,039 1,120 2,532 1,078 3,904 1,078 2,928 1,078 2,440 1,078 3,698 1,078 2,773 1,000 2,311 1,000 Teh. Çok Teh. 1,000 2,240 1,617 2,156 3,039 1,000 2,156 1,500 2,000 2,026 --- 1,000 14/1 2,026 1,000 2,000 26-1/e 14/2 14/4 26-1/e 26-1/f 15/1 15/2 2,928 26-1/f 16 1,952 26-1/g 17 1,952 Çalışanları, karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları hakkında, ilk yardım, yangınla mücadele ve tahliye işleri konusunda görevlendirilen kişiler hakkında bilgilendirmemek 26-1/ı 20/3 2,773 --- 20 20/4 Çalışanlara sağlık gözetimi yaptırmamak 1,849 26-1/ğ 18 20/1 18 Sağlık hizmeti sunucularının iş kazalarını, yetkili sağlık hizmet sunucularının meslek hastalıklarını en geç 10 gün içinde SGK’ya bildirmemesi. 1,849 Teh. ve çok Teh. sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar için yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu almamak 26-1/ı 17 İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde, sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmemek. Az Teh. --- 15 16 İş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutmamak, ramak kala olaylar ve iş kazaları ile ilgili incelemeler yaparak ilgili raporları düzenlememek. 26-1/h 14 26-1/e İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 69 3,904 2,702 2,702 4,053 Teh. 3,082 3,699 4,932 3,253 3,904 5,206 3,377 4,053 5,404 Çok Teh. 3,699 4,932 7,398 3,904 5,206 7,809 4,053 5,404 8,106 Az Teh. 6,167 6,167 9,250 6,511 6,511 9,766 6,760 6,760 10,140 Teh. 7,709 9,250 12,334 8,138 9,766 13,022 8,450 10,140 13,520 Çok Teh. 9,250 12,334 18,501 9,766 13,022 19,533 10,140 13,520 20,280 Az Teh. 6,167 6,167 9,250 6,511 6,511 9,766 6,760 6,760 10,140 Teh. 7,708 9,250 12,334 8,138 9,766 13,022 8,450 10,140 13,520 Çok Teh. 9,250 12,334 18,501 9,766 13,022 19,533 10,140 13,520 20,280 --- 1,000 Az Teh. 61,681 61,681 92,521 65,122 65,122 97,683 67,616 67,616 101,424 Teh. 77,101 92,521 123,362 81,402 97,683 130,244 84,520 101,424 135,232 Çok Teh. 92,521 123,362 185,043 97,683 130,244 195,366 101,424 135,232 202,848 Az Teh. 98,690 98,690 148,035 104,196 104,196 156,294 108,186 108,186 162,279 Teh. 123,362 148,035 197,380 130,245 156,294 208,392 135,232 162,279 216,372 Çok Teh. 148,035 197,380 296,070 156,294 208,392 312,588 162,279 216,372 324,558 Az Teh. 98,690 98,690 148,035 104,196 104,196 156,294 108,186 108,186 162,279 Teh. 123,362 148,035 197,380 130,245 156,294 208,392 135,232 162,279 216,372 Çok Teh. 148,035 197,380 296,070 156,294 208,392 312,588 162,279 216,372 324,558 Az Teh. 98,690 98,690 148,035 104,196 104,196 156,294 108,186 108,186 162,279 Teh. 123,362 148,035 197,380 130,245 156,294 208,392 135,232 162,279 216,372 Çok Teh. 148,035 197,380 296,070 156,294 208,392 312,588 162,279 216,372 324,558 Az Teh. 1,233 1,233 1,849 1,301 1,301 1,951 1,350 1,350 2,025 Teh. 1,541 1,849 2,466 1,626 1,951 2,602 1,687 2,025 2,700 Çok Teh. 1,849 2,466 3,699 1,951 2,602 3,903 2,025 2,700 4,050 --- 500 527 547 --- 500 527 547 Türk Lirası Türk Lirası Türk Lirası 1,095 Türk Lirası 1,055 Türk Lirası 2,603 Türk Lirası 2,603 Türk Lirası / ihlale uğrayan her çalışan için (aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar) 3,699 TL / Her hüküm için (aykırılığın TL / Her çadevamı halinde lışan için her ay için aynı miktar) 98,690 98,690 1,233 89,629 1,120 86,240 1,078 1,000 30 2,466 - Yer altı maden işletmelerinde çalışanların bulundukları yeri ve giriş çıkışlarını gösteren takip sistemini kurmamak 2,466 - 26-1/o Çalışanlarına, standartlara uygun ve CE işaretli kişisel koruyucu donanım temin etmemek 26 70 30 uncu maddede öngörülen yönetmeliklerdeki hükümlere aykırı hareket etmek 26-1/ö 30 26-1/n 80,000 Durdurulan işyerinde faaliyete devam etmek Az Teh. TL / Her çalışan için 2,466 6,167 6,167 1,233 61,681 98,690 2,240 2,156 5,390 5,601 5,601 1,120 56,018 5,000 5,390 1,078 53,900 86,240 89,629 89,629 İşletilmesine Bakanlıkça izin verilmeyen işyerini faaliyete geçirmek 86,240 29 29 26-1/m Güvenlik raporunu hazırlayarak Bakanlığa sunmadan işyerini faaliyete geçirmek. 5,000 2,000 Büyük endüstriyel kaza olabilecek işyerlerinde büyük kaza önleme politika belgesi hazırlamamak 1,000 İşin durdurulması sebebiyle işsiz kalan çalışanlara ücretlerini ödememek veya ücretlerinde bir düşüklük olmamak üzere meslek veya durumlarına göre başka bir iş vermemek 50,000 İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda ölçüm, inceleme ve araştırma yapılmasına, numune alınmasına veya eğitim kurumları ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin kontrol ve denetiminin yapılmasına engel olmak 80,000 26-1/i 26-1/j 23/2 24/2 Birden çok işyerinin bulunduğu iş hanları, sanayi bölgeleri vb. yerlerde diğer işyerlerini etkileyecek tehlikeler konusunda işverenleri uyarmayan, uyarılara uymayan işverenleri Bakanlığa bildirmeyen yönetimlere 80,000 25 26-1/k 24 25/6 23 26-1/l 22 22 İş sağlığı ve güvenliği kurulu ile ilgili yükümlülükleri yerine getirmemek TL / Her aykırılık için İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Notlar: 1) Ceza miktarları Türk Lirası (TL) olarak yazılmıştır. 2) 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 30 Haziran 2012 Tarihli ve 28339 Sayılı Resmî Gazete'de yayımanmış, ilgili ceza maddelerini düzenleyen maddenin, kanunun yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra yürürlüğe gireceği belirtilmiştir. 3) 01.06.2005 tarihinde türürlüğe giren 5326 sayılı Kabahatler Kanunun 17 nci maddesinin yedinci fıkrasında “İdarî para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında (YDO) artırılarak uygulanır. Bu suretle idarî para cezasının hesabında bir Türk Lirasının küsuru dikkate alınmaz. Bu fıkra hükmü, nispi nitelikteki idarî para cezaları açısından uygulanmaz. 4) 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Madde:26/3 (Ek: 4/4/2015-6645/4 md.) Bu maddede belirtilen idari para cezaları; "a) Ondan az çalışanı bulunan işyerlerinden; 1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlar için aynı miktarda, 2) Tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde yirmi beş oranında artırılarak, 3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde elli oranında artırılarak," "b) On ila kırk dokuz çalışanı bulunan işyerlerinden; 1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlar için aynı miktarda, 2) Tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde elli oranında artırılarak, 3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde yüz oranında artırılarak, "c) Elli ve daha fazla çalışanı bulunan işyerlerinden; 1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde elli oranında artırılarak, 2) Tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde yüz oranında artırılarak, 3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde iki yüz oranında artırılarak, uygulanır. 4) 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Madde:26/4 (Ek: 4/4/2015-6645/4 md.) İşin durdurulması hâlinde, durdurmaya sebep olan fiilden dolayı ilgili idari para cezası uygulanmaz. 5) 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Madde:26/5 (Ek: 4/4/2015-6645/4 md.) Çalışan sayısıyla çarpılarak verilen idari para cezalarında üçüncü fıkra hükümleri uygulanmaz. (3) (Ek: 4/4/2015-6645/4 md.) Bu maddede belirtilen idari para cezaları; a) Ondan az çalışanı bulunan işyerlerinden; 1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlar için aynı miktarda, 2) Tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde yirmi beş oranında artırılarak, 3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde elli oranında artırılarak, b) On ila kırk dokuz çalışanı bulunan işyerlerinden; 1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlar için aynı miktarda, 2) Tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde elli oranında artırılarak, 3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde yüz oranında artırılarak, c) Elli ve daha fazla çalışanı bulunan işyerlerinden; 1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde elli oranında artırılarak, 2) Tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde yüz oranında artırılarak, 3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde iki yüz oranında artırılarak, uygulanır. 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu'nda Yer Alan İdari Para Cezaları Kanun Maddesi Ceza Maddesi 23(5)/a-1 Fiil Kanunda öngörülen bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeksizin, bağımsız veya süresiz çalışma izni ile çalışan yabancıya 13.08.2016 tarihinden itibaren uygulanacak idari para cezası (TL) 01.01.2017 tarihi itibarıyla ceza miktarı (TL) (YDO=%3,83) 400 415 400 415 23(5)/a-2 Kanunda öngörülen bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeksizin, yabancı çalıştıran işverene her bir yabancı için 23(5)/b-1 Çalışma izni olmaksızın bir işverene bağlı olarak çalışan yabancıya 2.400 2.491 23(5)/b-2 Çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan yabancıya 4.800 4.983 23(5)/b-3 Çalışma izni olmaksızın yabancı çalıştıran işverene veya işveren vekiline her bir yabancı için 6.000 6.229 (*) Yukarıda sayılan fiillerin tekrarı halinde idari para cezaları bir kat artırılarak uygulanır. 72 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ İşbaşı İSG Konuşmaları (Toolbox Talks) Uyarı: Aşırı Sıcaklar Geliyor! Tercüme: E. Esra ULUÇINAR Of! Bu ne sıcak! Sıcak bir gün olacağını biliyordunuz ama, bu nem oranıyla dışarısı herhalde 105 o F (=40. 5 o C) olmalı. İşinizi bitirmek üzere güç aletine doğru hamle yaptınız ama, başınız dönmeye başladı. Bunun muhtemel nedeni bu sabah yeterince yemek yememiş olmanız. Öğlen yemeğine kadar dayanabilirsin (ne de olsa)! Zaman geçer ve durumunuzda bir düzelme olmaz-aksine daha kötüye gidiyordur. Nefes alışınız artmıştır, bol bol terliyorsunuz ve ağzınız kuruyor. Birşeyler yanlış gidiyor! İskeleden aşağı inmeye başlıyorsunuz fakat neredeyse hareket edemeyecek kadar güçsüzsünüz. Hasta olacakmış gibi hissediyorsunuz. Kontrolsüz olarak aşağıdaki alana düşüyorsunuz. Tepenizdeki işçiler dikkatinizi çekmeye çalışıyor ama, onları anlayamıyorsunuz. ”Kalkmama yardım edin çocuklar!” diye bağırıyorsunuz, ama karşılık vermiyorlar. Duyamıyorlar mı? Bütün görebildiğiniz karanlık…Neler oluyor…. ? Sıcak bitkinliği! İşte bu oluyor. Sıcak bitkinliği; sıcak ortama maruz kaldığınızda ve sıvıyı, tuzu veya her ikisini de gerektiği kadar almadığınızda ortaya çıkabilir. Ve daha da kötüsü; ”sıcak çarpması” olarak bilinen, yaşamı tehdit eden bir duruma neden olabilir. Vücudun iç mekanizması ısısını ayarlayamadığında güneş çarpması (veya sıcak çarpması) ortaya çıkar. Bu noktada; vücut, terleyerek kendini soğutma olayını durdurur ve aşırı sıcaklıktan kurtulamaz. Ne yazık ki, eğer vücut sıcaklığı derhal düşürülemezse sonuç ölüm olabilir. Bu yüzden, özellikle eğer sıcak ortamda çalışıyorsanız, bir ısısal stres rahatsızlığından muzdaripseniz, bunun farkına varmanız kritik öneme sahiptir. Isısal Stres Bozukluğunun Belirtileri: • Isı krampları - Belirtileri kasların ağrılı spazmları şeklindedir. Sıcaklık krampları; işçiler büyük miktarlarda su tüketirken, terleme sırasında vücutlarından kaybettikleri tuzun yerini dolduracak kadar tuz tüketmediklerinde ortaya çıkar. Yorgun kaslar kramp için en hassas olanlardır. • Isı Bitkinliği – Bu rahatsızlığın belirtileri: nemli, soluk cilt; aşırı terleme; aşırı güçsüzlük veya yorgunluk; ağız kuruluğu; baş dönmesi; hızlı nabız atışı; hızlı solunum; kas krampları ve mide bulantısıdır. 74 • Sıcak/Güneş çarpması – Belirtileri: çok yüksek vücut ısısı (104o F ve üstü), terleyememe, zihin bulanıklığı, bilincin ve algının kaybolması hali veya halüsinasyonlar, derin nefes alma ve hızlı nabız; sıcak, kuru, kırmızı ya da alacalı deri ve iri gözbebekleridir. Bu gibi durumlarda derhal tıbbi yardım isteyin. Önlenmesi İçin İpuçları: • Uyum sağlama – Vücudunuz ısıya uyum sağlayana kadar önce kısa daha sonra giderek artan maruz kalma süreleriyle kendinizi ısıya alıştırın. Sıcak havaya maruz kalma süreci, sıcaklığın etkisini daha dayanılır hale getirmek için vücudun değişiklikleri almasına kadar 5-7 gün kadar sürebilir. • Çok fazla su/sıvı tüketmek – Terlemeyle vücudunuzun kaybettiği suyu yenileyin. Sadece su değil sodyum, potasyum ve kalsiyum gibi önemli elektrolitler terleme yoluyla kaybolur, bu nedenle ısı ile ilgili rahatsızlıklarla başa çıkmak için elektrolit içecekler kullanmaya dikkat edin. • Eğitim – Isısal stres rahatsızlıklarının belirtileri ve semptomlarını bilin ve hızlı davranın. • Aklınızı kullanın – Isısal stres rahatsızlığının olası belirtilerini göz ardı etmeyin. Eğer çok sıcak hissediyorsanız, başınız dönüyor, mideniz bulanıyor ya da kaslarınıza kramp giriyorsa, durun ve serinlemeye çalışın. Isısal stres rahatsızlıkları ciddi olaylardır. Belirtileri göz ardı eden işçiler hayatlarını kaybetmişlerdir. İnsanlar, vücut ısısını düzenleyen hünerli bir sisteme – kişisel ”doğal” bir klimaya – sahiplerdir. Biz terleriz, vücudumuz terleri derimizle buharlaştırır ve böylece serinlemiş oluruz. Fakat bu kişisel klima da bazen işe yaramayabilir, ortam sıcaklığı çok yüksekken aşırı efor sarfedersek çoğunlukla işe yaramayacaktır. Rahat olun. Isının üstesinden gelmek için ne yapmanız gerektiğini bilin. Kaynak: http://www. toolboxtopics.com/Gen%20Industry/Warning%20 Extreme%20Heat%20Is%20Coming!. htm İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Çalışanları Termal Stresten Koruma Tercüme: Can YERLİGİLK Termal Rahatsızlıklar Isıya maruz kalmak hastalıklara ve ölüme neden olabilir. En ciddi termal rahatsızlık sıcak çarpmasıdır. Sıcak yorgunluğu, sıcak krampları ve sıcak (deri) döküntüsü kaçınılması gereken diğer rahatsızlıklardır. İşverenin yüksek sıcaklıkta fiziksel güç gerektiren işler yapılırken alması gereken tedbirler vardır. Termal Rahatsızlıklara Neden Olan Risk Faktörleri • Yüksek sıcaklık, aşırı nem, direkt güneş ışığına maruz kalma ve esintisiz hava. • Düşük sıvı tüketimi • Aşırı fiziksel güç kullanımı • Su geçirmez kıyafetler • Son zamanlarda sıcak çalışma ortamlarında bulunmama Sıcak Yorgunluğu Belirtileri • Başağrısı, baş dönmesi veya baygınlık • Zayıflık ve nemli cilt • Sinirlilik ve kafa karışıklığı • Susuzluk, mide bulantısı veya kusma Sıcak Çarpması Belirtileri • Kafa karışıklığı, net düşünememe, kendinden geçme, düşme veya nöbet geçirme olabilir. Kendinizi ve Diğerlerini Nasıl Koruyabilirsiniz? • Termal rahatsızlık belirtilerini öğreniniz, kendinizde belirtileri gözlemleyiniz, çalışma arkadaşlarınızı yoklayınız. • Direkt güneş ışığı ve diğer ısı kaynaklarına maruziyeti engelleyiniz. • Çok miktarda sıvı tüketiniz. Sık sık ve susamadan önce içiniz. Her 15 dakikada bir su içiniz. • Alkol ve kafein içeren içeceklerden uzak durunuz. • Terlemenin durması olabilir. • Hafif, açık renkli ve bol kıyafetler giyiniz. Termal Rahatsızlıklardan Korunmak İçin Yapılması Gerekenler Çalışan Termal Rahatsızlık Yaşıyorsa Ne Yapmalıyız? • Termal rahatsızlıklara neden olan tehlikeler ve korunma teknikleri hakkında çalışanların eğitilmesi • Yardım için işyeri sağlık biriminizi arayınız. Yoksa 112’yi arayınız. • Çalışma alanına yakın çok miktarda soğuk içme suyu bulundurulması. Her saat için asgari yarım litre su tüketimine ihtiyaç duyulur. • Yardım gelene kadar hastanın yanında birinin bulunmasını sağlayınız. • Gölgede veya klimalı ortamda sık dinlenme araları ve su molaları planlayınız. • Çalışanı daha soğuk ya da gölge alana taşıyınız. • Hastanın dış kıyafetlerini çıkarınız. • Islak havlu veya buz torbası ile hastayı serinletiniz. • Hasta içebiliyorsa soğuk sıvı veriniz. • Giydiği koruyucu malzeme ve yüksek sıcaklık nedeniyle termal stres riski taşıyan çalışanları düzenli kontrol ediniz. EĞER ÇALIŞAN KENDİNDE DEĞİL veya şaşkın görünüyorsa, bu sıcak çarpması belirtisi olabilir. Acilen işyeri sağlık birimini (yoksa 112’yi) arayınız ve en kısa sürede soğuk kompres uygulayınız. • Soğutucu özellikli koruyucu malzeme kullanımını değerlendiriniz. Yararlanılan Kaynak: OSHA Quick Cards: Protecting Workers from Heat Stress http://www.osha.gov/Publications/osha3154.pdf 75 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Cep Telefonlarının Araç Kazalarındaki Etkisi Düzenleyen: Anonim İşle ilgili ölümlerin bir numaralı nedeninin araç kazaları olduğu yaygın bir bilgidir. Çoğu şirkette, araç filosu olmasa bile, en az bir tane kamyon vardır ve sürücüleri yollarda her geçen gün tehlikelerle yüzyüze gelirler. Bazı zamanlar, seyahatler trajik olarak sonlanır. Günümüzde, yeni bir teknoloji, sürücüler için kaza potansiyelini arttırarak tehdit oluşturmaktadır. Gittikçe daha çok şirkette, yönetim seviyelerinde olduğu gibi, inşaat, bakım, dağıtım personeli tarafından da cep telefonları kullanılıyor. Bir araştırmaya göre, araç kullanırken cep telefonu kullanımı kaza yapma riskini 4 kat artırmaktadır. Diğer bir araştırma, araç içinde cep telefonu bulunmasının bir kazaya karışma riskini %34 oranında artırdığını ortaya çıkarmıştır. Bunların yanı sıra, arabada cep telefonu bulunması acil durum servislerini ararken avantaj sağlayabilir. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz? Cep telefonları ile ilgili olarak rapor edilen tehlikeler: • Kullanıcıların dikkatlerinin emniyetli sürüş uygulamalarından farklı yöne kaydığı ve karayolu trafik şartlarına daha az tepki verdikleri söyleniyor. Temas ettiklerinde, tepki sürelerinin daha uzun olduğu bildiriliyor. • Telefon ile görüşen insanlar, daha büyük olasılıkla, yolcu ile münakaşa etmekten daha fazla dikkat dağıtıcı olan, problem çözmeyi içeren şiddetli konuşmalar yapıyorlar. • Arabadaki yolcular, telefonun ucundaki insanların tersine, sürücüyü tehlikeli durumlara karşı sık sık 76 uyarırlar ve böyle zamanlarda konuşmayı keserler, telefonun diğer ucundaki kişiler ise trafikteki durumun farkında değildirler. • Cep telefonu kullanıcıları, cihazı tutmaya veya bir numarayı çevirmeye konsantre olabilir ve bu da dur lambasını, trafik işaretlerini veya öndeki aracı farketmemelerine neden olabilir. • Eğer bir cep telefonu kullanıcısı bir kazanın temel nedeni ise, sadece telefondaki sürücü değil, karayolundaki diğer sürücüler de yüksek risk altındadırlar. Trafikte iken cep telefonunuzu kullanmanız gerekiyorsa; • Aracınızı sağa, trafiği aksatmayacağınız bir yere çekin. Stop lambalarınızı yakın ve ondan sonra konuşun ya da; • Ellerin serbest kalmasını sağlayan bir hoperlörlü telefon sistemi kullanın, böylece ellerinizi direksiyonda ve gözlerinizi yolda tutabilirsiniz ve halen konuşmanızı devam ettirebilirsiniz. Bu hoperlörlü telefonlar, bir çok popüler telefon modeli için mevcuttur. Eğer duramayacağınız bir yerdeyseniz, telefonunuzu derhal kapatın. Emniyetli sürüş, telefon görgü kurallarından önde gelir. Daha sonra açıklayabilirsiniz çünkü hala yaşıyor olacaksınız. Tüm sürücüler, iş sırasında veya işten sonra araç kazası yapma riski altındadır ve cep telefonu kullanımı da bu riski artırır. Yukarıdaki uyarılara konsantre olun! İstatistiklere girmeyin! Bel İncinmeleri Hakkındaki Bilginiz Ne Kadar? Tercüme: Dr.Hilal KINLI Bel incinmeleri; ağrılı ve zaman zaman kuvvetten düşüren rahatsızlıklar olup, birçok sanayide problemdir. Bel zorlanmalarından; çalışanların elle taşıdıkları yükün boyutu veya ağırlığı azaltılarak, caraskallar, konveyörler veya hidrolik kaldıraçlar kullanılarak ve çalışanların kaldırma teknikleri konusunda iyi bir şekilde eğitilmiş olduklarından emin olunarak kaçınılabilir. Fakat bel korumasında anahtar çalışanın kendisidir. Herkes aşağıdaki soruları cevaplayabilmek için bir bel koruma “uzmanı” olmak zorundadır: SORU: Hatırladığınız en önemli kaldırma kuralı nedir? CEVAP: Yükü kendinize yakın tutmak! Diğer pek çok kaldırma kuralı bulunmaktadır. Örneğin “Dizinizi kırın ve yükü bacaklarınızla kaldırın”. Ancak bunu her durumda yapamazsınız. Araştırmalar bu şekilde sıklıkla kaldırma gerektiğinde, bacak kaslarının aşırı yorulduğunu göstermektedir. Bu sebeple diğer kaldırma teknikleri de kullanılmalıdır. SORU: Yükü vücudunuza yakın tutmadığınızda, yükün gerçek ağırlığından ne kadar fazla ağırlık “hissedersiniz”? CEVAP: On kez daha ağır! Sırt basit bir kaldıraç gibi hareket eder ve dayanak noktası beldir. Sırt kasları güç kolu olarak hizmet görür; kaldırılan yük ağırlık koludur ve belde 10:1 kaldıraç oranı oluşur. Yükü ne kadar uzakta tutarsanız, o kadar “ağır” olur. SORU: Bel neden yükle birlikte bükülmez? CEVAP: Yükü kaldırırken bel omurları, diskleri ve eklemleri daha fazla basınç altındadır. Belin yükle birlikte bükülmesi bu organlarda “kesilme” etkisi yaratır. Sırtınıza ne kadar fazla yüklenirseniz, bu baskıya dayanımı daha az olacaktır. SORU: Omurganın S harfi şeklindeki biçimini korumak için hangi kaslar önemlidir? CEVAP: Omurgayı desteklemek için karın kasları ile sırt kasları işbirliği içinde çalışır. Ağır bir yük kaldırırken karın kasları sırt kaslarının sıkılaşmasına yardımcı olur, daha da önemlisi onları iyi bir biçimde tutar. Problem; karın kaslarının zaman içinde zayıflama eğilimi göstermesindedir. SORU: Hayatınızdaki stres sırt ağrılarını nasıl etkiler? CEVAP: Farkında olun veya olmayın, duygusal (emotional) stres kasları sıkılaştırabilir. Genellikle yorgun sırt kasları en fazla etkilenir ve ilk önce hissedilir. Sırt ağrısının; gerilim tipi baş ağrısının (tension headache) sırta “kaymış” haline benzediği söylenir. SORU: Bel zorlanmalarının en fazla günün hangi zamanında olması olasıdır? CEVAP: Sabahları veya vardiya başlangıcında, bir başka deyişle kasların “ısınmadığı” zamanlarda. Öğle yemeğini takiben artış olduğu da görülmüştür, bunun sebebi muhtemelen yemekten sonra kan sirkülasyonunun büyük kaslar yerine midede olması ve kişilerin uykulu hali dolayısıyla dikkatsizliği olabilir. SORU: Esnekliği muhafaza etmek sırt ve kas zorlanmalarını nasıl önler? CEVAP: Kaslar tam kapasite ile kullanılmadıkları zamanlarda kısalma eğilimindedirler. Ani ve ağır bir yük karşısında, esnek kaslar sıkı kaslara kıyasla daha az zorlanır ve incinirler. Çalışma öncesi kaslarda esneklik sağlayan programlar sırt ve kas zorlanmalarının önlenmesi açısından çok yararlıdır. Profesyonel atletleri örnek alın—onlar bir oyundan önce ısınma hareketleri yaparlar! 5 dakika dahi yeterlidir.! Kaynak:http://www.toolboxtopics.com/Gen%20Industry/What%20 is%20your%20Back%20IQ.htm İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ YAkZReiçhbineri Sağlı Uzm. Dr. M. Gökhan EMİNSOY / Aile Hekimliği ABD Sağlıkta Adres Başkent Dergisi Sayı 20 Ülkemizin de içinde bulunduğu subtropikal iklim kuşağında yaz ayları bazı riskleri de beraberinde getirir. Aşırı sıcak, rutubet, güneş, deniz kenarı veya yüksek rakımlı bölgelere seyahat, bulaşıcı hastalıklar, su kaybı gibi durumlar özellikle çocuk, ileri yaş ve hamileler gibi bazı risk gruplarında dikkat edilmesi veya önlem alınması gereken sorunlara yol açabilir. 78 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Yaz ayları boyunca aşağıdaki konularda dikkatli davranarak ve gerekli önlemleri alarak daha sağlıklı bir dönem geçirmek mümkün olacaktır. Sıcak Ortamlardan Kaçının ve Bol Su İçin Özellikle yaz mevsiminde havaların ısınması su kaybını önemli ölçüde artırır, metabolizmayı da yavaşlattığı için pek çok rahatsızlıkların oluşmasına yol açar. Yaz aylarında su kaybını azaltmak için mümkün olduğunca serin ve gölge yerlerde bulunmaya özen gösterin. Aşırı rutubetli ortamlarda uzun süre kalmayın. Özellikle güneş ışınlarının dik geldiği saatlerde (11.00-15.00 arası) dışarıda gezmeyin. Günlük 2-2,5 litre civarında su için, aşırı terleme gibi ihtiyacınızın arttığı durumlarda miktarı artırabilirsiniz. Kolay temin edemeyeceğiniz koşullarda suyunuzu yanınızda taşıyın. Güneşten Korunun Beyaz kalarak güneşlenme ilkesini benimseyin. Güneşin kanserojen etkisini aklınızdan çıkarmayın. Aşırı sıcak gün ve saatlerde güneş altında kalmayın. Sizi serin tutan, açık renkli ve pamuklu giysiler tercih edin. Mutlaka UV koruyuculuğundan emin olduğunuz bir güneş gözlüğü kullanın. Dışarıda şapka takın, bulutlu havalarda, gölgede bile güneşin zararlı ışınlarına maruz kalabileceğinizi unutmayın. Sabah veya akşam saatlerine doğru güneşlenin. Cildinize uygun hem UV-A hem de UV-B’ye karşı etkin bir güneş koruyucu kullanın. Güneşe çıkmadan en az 30 dakika önce güneş koruyucunuzu sürmüş olmanız gerekmektedir. Çoğu kişide güneş koruma faktörü (SPF) 30 olan güneş koruyucular yeterli iken açık tenli kişilerde, kızıl ve sarışınlarda, bebek, çocuk ve yaşlılarda, cilt kanseri öyküsü olanlarda daha yüksek koruma faktörü olan bir ürünü tercih etmek gerekecektir. Güneş koruyucu etkinliğini yitirdikçe, deniz, havuz veya duş sonrası, ya da her 3-4 saatte bir güneş koruyucunuzu tekrar sürmeyi unutmayın. Güneş sonrası nemlendirici özelliği olan bakım ürünleri kullanabilirsiniz. Egzersiz Yapın Sağlık açısından bir engeliniz yok ise yaşınıza uygun fiziksel egzersizleri ve yürüyüşleri özellikle sabah erken saatlerde yapmaya özen gösterin. Sağlıklı yaşam tarzı açısından özellikle yüzme, bisiklet veya tenis gibi sporları fırsat buldukça yapın. Yeterli sıvı ve tuz alımına dikkat edin. Sağlığınız açısından engel olabilecek durumları doktorunuza danışın. 79 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Seyahat öncesi önlemlerinizi alın Seyahatlerin büyük kısmı yaz döneminde gerçekleştirilmektedir. Seyahat öncesi gideceğiniz coğrafi bölgenin koşulları ve riskleri hakkında bilgi edinin. Kendiniz ve çocuğunuz için gerekli malzemeleri alın. Düzenli kullandığınız ilaçlarınızı seyahat süresince yetecek kadar temin edin, ayrıca ağrı kesici, ateş düşürücü, anti-alerjik, taşıt tutmasına karşı ilaçlar, yanık kremi ile antiseptik özellikli yara temizleyiciler, oral rehidratasyon tuzları ve yara bandı almayı unutmayın. İlaçsız kalma olasılığına karşın reçetenizi yanınızda bulundurun. Kronik hastalığınız varsa seyahat öncesi doktorunuza danışın. Bulaşıcı hastalıklardan korunmak için seyahatten 3 hafta önce bağışıklama ve proflaktik ilaçlar açısından kamusal hizmet veren seyahat sağlığı merkezlerine başvurun. Özellikle sarılık, menenjit ve sarı humma aşılarının zorunlu olduğu ve sıtmanın yaygın görüldüğü coğrafi bölgelere yapılacak seyahatlerden önce medikal danışmanlık almak önemlidir. Gözlük, sinek ve böcek kovucu losyon, nemlendirici, güneş koruyucu, klor tableti, diş fırçası ve diş macunu götürün. Kaynağından ve tazeliğinden emin olmadığınız hiçbir gıdayı tüketmeyin, ambalajlı ve iyi pişmiş gıdaları tercih edin. Suyu kaynatarak için. Kişisel sağlık bilgilerinizi, kan grubunuzu, ilaçlarınızı, alerji ve hastalıklarınızı içeren İngilizce yazılmış bir sağlık belgesini üzerinizde taşıyın. Hayvanlarla yakın temastan kaçının. Kirli veya tatlı sularda yüzmekten kaçının. Yurtdışı sağlık sigortanızı yaptırmayı unutmayın. Riskli ve bilmediğiniz bölgelerde rehberlik hizmeti alın. Sivil havacılık kurallarını öğrenin, kabine alacağınız insülin vb ilaçlarınız için belge ve izin alın. Uzun ve direk olarak klima maruziyetinden kaçının. Ailenizle birlikte vakit geçirin Fırsat buldukça kısa da olsa seyahatlere çıkarak eş ve çocuklarınızla vakit geçirin. Aile büyüklerinizi ziyaret edin. Beraber etkinliklerde bulunarak yaşayacağınız anların tadını çıkarın. Rahatlayın Okulda veya işte çok çalışarak geçirdiğiniz bir yıl sonrası kendinize vakit ayırın, ruhen ve bedenen rahatlamaya çalışın. Hobiler edinin, bol kitap okuyun. Kazalara karşı korunun Özellikle su sporları sırasında suda boğulma riskine karşı gerekli önlemlerin alındığından emin olun. Olumsuz hava koşullarında yüzmeyin, cankurtaran olmayan yerlerde denize ve havuza girmeyin. Riskli sporlar yaparken güvenlik önlemlerinizi alın. 80 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Sağlıklı beslenin Beslenme hayatın her anında dikkat edilmesi gereken bir konudur. Sağlığınız, yaşam kaliteniz ve gelişmeniz için her çeşit besin öğesi ile dengeli ve sağlıklı beslenilmelidir. Yaz döneminde bol sıvı alın öncelikle su için. İhtiyacınız kadar tuz tüketin. Sık ve küçük öğünlerle beslenme prensibini devam ettirin. Taze meyve ve sebzeleri mevsiminde tüketin. Serinletici etkisi olan hafif içecek ve yiyecekleri tercih edin. Karbonhidratları azaltın. Salata, taze sıkılmış meyve suları, ayran, yoğurt, sütlü tatlılar, zeytinyağlı yiyecekler daha doğru tercihler olacaktır. Proteinli gıdalara 1-2 öğünde yer verebilirsiniz. Yağlı yemeklerden, kızartmalardan, şekerli içeceklerden ve alkol alımından kaçının. Haşlama veya yağsız pişirme yöntemlerini tercih edin. Sağlığımız için gerekli olan D vitaminin etkinleşmesi için kısa süreli ve güneş koruyucu sürülmemiş bölgesel güneşlenme yeterli olacaktır. Sıcak ortamlarda hijyen koşullarına dikkat edilmeden hazırlanan özellikle süt ve süt ürünleri, kremalı, mayonezli, yumurtalı yiyecekler ile uygun koşullarda saklanmayan et, tavuk ve deniz ürünleri kısa sürede bozularak mikroorganizmaların üremesine olanak vermektedir. Sıcak havalarda yiyecekler daha çabuk bozulacağından gıda zehirlenmesi riski nedeniyle besin güvenliğine dikkat edin. Dışarıda satılan, sıcakta beklemiş ürünleri tüketmeyin. Yemek hazırlarken ve tüketirken ellerinizi çok iyi yıkayın. 81 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Bulaşıcı Hastalıklardan Korunun Yaz aylarında bulaşıcı hastalıklar ve enfeksiyonlarda artış olabilir. Özellikle dışkılama sayısında artış ve sulu dışkılama ile giden yaz ishalleri sık görülür. İshaller parazit, bakteri veya virüs kaynaklı olabilir. Yaz aylarında kontamine suların tüketilmesi, içme sularının klorlanmaması, hijyen koşullarına dikkat edilmeden hazırlanmış yiyeceklerin yenilmesi, çiğ tüketilen besinlerin uygun ve yeterli şekilde temizliğinin yapılmaması, gıdaların uygun ortamda hazırlanıp saklanmaması, dışkı ile bulaş olabilecek ortamlara karşı önlem alınmaması, kişisel hijyene dikkat edilmemesi ve özellikle ellerin yemek öncesi, bulaş sonrası ve tuvalet sonrası yeterince yıkanmaması salgınların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Eller bol su ve sabunla tırnak arası, parmak araları, avuç içi ve bilekleri de içerecek şekilde yıkanmalıdır. Çiğ tüketilen meyve ve sebzeler bol temiz su ile yıkanmalı, dezenfekte edilmeli ve gerektiğinde kabukları soyularak tüketilmelidir. İshal varlığında öncelikle bol temiz su içmeli, hazır veya evde hazırlanan tuz, şeker, karbonat karışımları kullanılmalıdır. İshal diyeti olarak yağsız patates haşlama veya püresi, yağsız makarna, pirinç lapası, beyaz ekmek, yağsız peynir, yağsız yoğurt, ayran, muz, kabuksuz şeftali gibi yağsız ve posasız yiyecekler tercih edilmelidir. İshal durdurucu ilaçlar zararlı etkilerinden dolayı önerilmemektedir. İshalin nedeni belirlenmeden ve doktor tarafından önerilmedikçe antibiyotikler kullanılmamalıdır. Aşırı kusma, sıvı ve elektrolit kaybı durumunda bir sağlık merkezine başvurmak yerinde olacaktır. Özellikle yaz aylarında iyi dezenfeksiyonu yapılmamış su tesisatları ve klima sistemlerinden geçen Legionella enfeksiyonu kişinin tedavi edilmesini gerektiren şiddetli bir enfeksiyondur. Bu tür işletmelerin periyodik bakımları yaptırmaları gerekmektedir. Piknik alanlarında insanları bekleyen en büyük tehlikelerden birisi de böcek ısırmaları sonucu gelişen enfeksiyonlardır. Bu konudaki önemli örnek ülkemizde son yıllarda gündemde olan İç Anadolu Bölgesi kuzeyi ile Orta ve Doğu Karadeniz güneyinde görülen, coğrafi alanını genişleten, bir virüsün neden olduğu, kenelerin ısırması ile bulaşan, ateş ve yaygın kanamalarla seyreden, öldürücü olabilen Kırım Kongo Kanamalı Ateşidir. Açık alanlarda çıplak ayakla gezilmemesi, ev hayvanlarının da korunması ve böcek kovucu kremlerin sürülmesi alınacak önlemler arasındadır. 82 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ " İshal diyeti olarak yağsız patates haşlama veya püresi, yağsız makarna, pirinç lapası, beyaz ekmek, yağsız peynir, yağsız yoğurt, ayran, muz, kabuksuz şeftali gibi yağsız ve posasız yiyecekler tercih edilmelidir. " Hamilelik döneminde dikkatli olun Benzer öneriler hamileler için de geçerlidir. Çok sıcak ve rutubetli bölgelere gitmekten, uzun ve yorucu yolculuklardan kaçının. Serin yerlerde, yorucu olmayan aktiviteler yapın, bol su tüketin, hamileler için uygun güneş koruyucular kullanın. Sizi takip eden doktorun önerilerini alın, hamilelik döneminin son aylarında uçak yolculuğuna çıkmayın. Şişlikler için tuz tüketimini sınırlayın ve sık istirahatler ve kısa yürüyüşler yapın, suda uzun süre kalmayın. İdrar yolu ve mantar enfeksiyonları açısından dikkatli olun. Mide yanması açısından önlemlerinizi alın. 83 Fıkra Köşesi Eğlence Zamanı... Saat Neden Geride Toplu Sözleşme Öğretmeni Temel'e sordu: -Söyle bakalım Temel... Amerika'da saatler Avrupa'ya göre neden 5 saat geridir? Temel cevabı bilmese de yine hazır cevaplılığını konuşturur: -Amerika daha geç keşfedildi da ondan öğretmenum :) Toplu sözleşme pazarlığından yeni çıkmış sendika başkanı, salonda toplanmış işçilere ateşli bir söylev çekmektedir: - "Yoldaşlar! Yönetimle yeni bir sözleşme yaptık. Bundan böyle haftanın dört günü daha çalışmayacağız!" Kalabalık, - "Yaşasııınn!" diye bağırır. - "Çalışma saatimiz beşte degil, dörtte bitecektiiir!" - "Yaşhaaaaaa!!" - "Çalışmaya dokuzda değil, onbirde başlayacağııızz!" - "Helaaallll!!" - "Maaşlarımız yüzde 150 artacaktııırrr!" - "Vaaaaaauuuuuvvvv!!" - "Yalnızca Çarşambaları çalışacağıııız!" Bu sözün ardından derin bir sessizlik olur. Derken arkalardan bir ses duyulur: - "Her çarsamba mı !" Yeni Arkadaşlar Babası küçük Temel'e sorar: -Sınıfta kaçincusun bakalum? -Yirmincuyum baba. -Geçen on beşinci diyudun? -Sınıfa beş yeni oğrenci geldi baba. Padişah İle Yaşlı Kadın Çanakkale'de Ne İşi Varmış? İstanbul’da kenar semtlerden birinde oturan yaşlı bir kadın, padişahın huzuruna çıkmak istediğini saraydaki görevlilere bildirmiş. Bunun üzerine sultanın karşısına çıkarılmıştı. Yaşlı kadın: Evinin soyulduğunu ve bu olaydan padişahın sorumlu olduğunu söyleyerek, şikayette bulunur. Bunun üzerine hiddetlenen Kanuni: -Bana bak kadın, sen niçin bu kadar derin uyku uyudun da evinin soyulduğunu duymadın? deyince, yaşlı kadın: Padişahım! Kusura bakma, biz seni uyanık bilirdik, onun için evimizde rahat uyuyorduk der. Bu cevap üzerine Kanuni utanarak: -Haklısınız diyerek, kadının çalınan mallarının bedelini kendi malından öder. Cumhuriyet'in ilanından sonra İstanbul'da bir resepsiyon verilir. Tüm dünya ülkelerinin elçileri ve ataşeleri de davet edilir. Davet güzel bir şekilde devam etmektedir fakat İngiliz ataşesi olan binbaşının bakışları Mustafa Kemal'in gözünden kaçmaz. Bütün davet boyunca kendisine dik dik bakmıştır ve bakmaya devam etmektedir. Ne olduğunu öğrenmek için yaverini gönderir. Yaver Mustafa Kemal'e şöyle der: - Paşam kendisine neden ters bir tavır takındığını sordum, o da bana: Mustafa Kemal'in Çanakkale'de babasını öldürdüğünü söyledi. Bunun üzerine Mustafa Kemal şöyle der: - Git sor bakalım babasının Çanakkale'de ne işi varmış? 84 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Değerli okuyucular; Yakın zamanda bir bayram geçirdik, dergi elinize geçtiğinde muhtemelen yeni bir bayram yaklaşmış olacaktır. Bayramların değerini anlamak, iyi günde ve kötü günde bir arada olabilmenin önemini hatırlarda tutmak açısından bu şiiri paylaşmak istedim. Hatta mümkün olduğunca kendimize, sevdiklerimize, dostlarımıza zaman ayırarak, iyi ya da kötü günleri beklemeden zaman zaman bir araya gelmenin çok güzel olacağını düşünüyorum. Bayramali KÖSA Can Yücel*'den *Bayram*; Nefes almak bayramdır mesela; günün birinde soluksuz kalınca anlar insan... Görmenin nasıl bir bayram olduğunu karanlık öğretir; sevmeninkini yalnızlık... Sızlamayan her organ, hele de burun direği bayramdır. Bayramdır, elden ayaktan düşmemek, zihinden önce bedeni kaybetmemek, kurda kuşa yem olmayıp "çok şükür bugünü de gördük" diyebilmek... Sevdiklerinle geçen her gün bayramdır. Yoğun bakımda sancılı geceyi ya da kangren olmuş bir ilişkiyi bitirmek de öyle... En acıktığın anda dumanı tüten bir somunun köşesini bölmek, korktuğunda güvendiğine sarılabilmek, dara düştüğünde dost kapısını çalabilmek bayramdır. Bir sürpriz paketinden çıkan hediye, tatlı bir şekerlemede üstüne serilen battaniye, saçlarını müşfik bir sevgiyle okşayan anne bayramdır. "Ona güvenmiştim, yanılmamışım" sözü bayramdır. Hiç aldatmamış, aldanmamış olmak bayram... Yeni eve asılan basma perdeler, alın teriyle kazanılmış ilk rızkın konduğu çerçeveler, yüklü bir borcun son taksiti ödenirken sıkılan eller bayramdır. Evde yalnızlığı noktalayan insan nefesi, akşam kapıda karşılayan yavuklu busesi, sevdalı bir elin tende gezmesi, nice adağın ardından çınlayan çocuk sesi bayramdır. Alnı açık yaşlanmak bayramdır; ulu bir çınar gibi ayakta ölebilmek bayram.. Bunların kadrini bilirseniz, kıymet bilmeyi öğrenirseniz her gününüz bayram olur. Meraklanmayın, öyledir diye size deli demezler. Deseler de böyle delilik, bayram artığı günlerdeki nankör akıllılıktan evladır. *Her gününüz bayram tadında olsun iyi bayramlar* 85 Etkinliklerimiz “İş Makinaları Mühendisleri Birliği (İMMB) Bilgi Paylaşımı İçin Değişik Seminer Organizasyonları İle Üyelerini ve Sektör Temsilcilerini Biraraya Getirmeye Devam Ediyor” KOMATEK 2017 16. Uluslararası İş ve İnşaat Makina, Teknoloji ve Aletleri İhtisas Fuarı’na Katıldık. 3-7 Mayıs 2017 tarihleri arasında 16.ncısı düzenlenen KOMATEK Uluslararası İş ve İnşaat Makina, Teknoloji ve Aletleri İhtisas Fuarı, Ankara Atatürk Kültür Merkezi (AKM) 1 numaralı alanında başarıyla gerçekleşti. Derneğimiz her zaman olduğu gibi, fuar’ın medya sponsoru olarak yıl boyunca gerekli tanıtımları ve duyuruları yaptı ve kapalı alanda KE-20 numaralı standında yerini aldı. Fuar sırasında yapılan ziyaretlerde katılımcılarla pek çok konuda bilgi paylaşımında bulunuldu. 5 gün boyunca 33734 kişinin ziyaret ettiği fuarda standımızı ziyaret ederek bizleri onurlandıran tüm üyelerimize ve sektör ilgililerimize çok teşekkür ederiz. 86 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ İMMB KOMATEK 2017 87 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ İMMB KOMATEK 2017 88 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ İMMB KOMATEK 2017 89 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Derneğimizin Mayıs ayı etkinliğini; Altan Hidrolik Mühendislik San. ve Tic. A.Ş. çalışanları ve yöneticileri ile birlikte 23.05.2017 tarihinde Ankara Point Hotel’ de gerçekleştirdik. Üyelerimizin yoğun ilgi gösterdiği seminerde Altan Hidrolik Satış Müdürlüğü tarafından katılımcılara, kirlilik problemleri, filtrasyon çözümleri ve tasarımı Altan Hidrolik tarafından yapılan hidrolik iş makinaları kit çözümleri hakkında bilgi verildi. Hidrolik iş makinalarının en büyük düşmanı olan kirlilik problemiyle ilgili olarak; kirlilik türleri, kirliliğe yol açan faktörler, kirliliğin ölçülmesi, kirliliğin kontrol altına alınıp azaltılması ve engellenmesi için neler yapılması gerektiği hakkında bilgiler aktarıldı. Altan Hidrolik tarafından pazara sunulan mobil filtrasyon sistemleri (flushing), off-line filtrasyon sistemleri, geri dönüş filtresi ve kiti, mobil ve sabit partikül sayaçları, yağ durum sensörleri, su sensörü, yalıtkanlık/iletkenlik/vizkosite sensörleri, sıcaklık sensörü gibi uygulamalar tanıtıldı. Eğitim semineri sonrasında düzenlenen gala yemeğinde Altan Hidrolik çalışanları ve yöneticileri üyelerimiz ile bir araya gelerek bilgi alışverişinde bulundular, geliştirebilecekleri işbirliği fırsatları hakkında görüşmeler yaptılar. 90 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 91 Sektörden Haberler Dernek üyelerimiz Rıza Toprakçı ve Eren Özol`un ortak oldukları RT Kaya ve Maden Teknolojileri Ltd. Şti, Ankara merkezli olarak Türkiye ve Orta Asya`daki faaliyetlerine başlamış bulunmaktadır. RT Kaya ve Maden Teknolojileri Ltd. Şti, kırma eleme makinaları için Avrupa’daki en büyük satış sonrası üretici olan ve dünya çapında madencilik, taşocakçılığı, yıkım ve geri dönüşüm endüstrileri için yüksek kaliteli kırıcı, elek ve asfalt plenti yedek parçaları ve servis tedarikçisi olan CMS Cepcor ™ firmasının Türkiye ve Orta Asya bayiliğini üstlenmiş bulunmaktadır. CMS Cepcor Grubu İngiltere merkezli ana şirket olan Crusher Manganese Steel Limited (CMS), 1960 yılında kurulan ve 2005 yılında Güney Afrika`lı OZZ dökümhanesi grubundan aldığı eski rakibi olan Cepcor’u; 2006 yılında Metso grubundan alınan, kırma eleme tesisi orijinal ekipman üreticisi Goodwin Barsby şirketini ve 2009 yılında aldığı eski Baguley Precision Engineers Limited olarak bilinen CMS Cepcor Precision Services şirketini de bünyesinde bulundurmaktadır. Adres Tel GSM e-posta : RT Kaya ve Maden Teknolojileri Alacaatlı Mah. 3329. Sok. Sizinevler Sit. No:5 Çankaya / Ankara : 0 312 222 51 21 : 0 537 653 44 90 : riza.toprakci@gmail.com Dernek üyemiz Sn. Hıdır Ayyıldız’ın Genel Koordinatörü olduğu ve yeni kurulan A Grup Makina İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. firması, iş makinasına yönelik olarak ‘Reman ve Revizyonlu Yedek Parça’ alanında hizmet vermeye başlamıştır. A Grup Makina, Türkiye de bir ilki gerçekleştirerek yurt dışında yaygın olmasına rağmen ülkemizde pek bilinmeyen ve yapılmayan ‘Reman parça’ veya diğer tanımıyla ‘Revizyonlu parça’ konusunda bir adım atmıştır. Birçok komponentten oluşan iş makinaları (ekskavatör, yükleyici, dozer vs.) makina sahiplerine belirli bir zaman sonunda veya süresinde ciddi masraflara yol açabilmektedir. Bu parçaların yenisiyle değiştirilmesi yüksek maddi külfet getirmekte veya bakımının yapılması uzun zaman alabilmekte, bu da iş kaybına sebep olmaktadır. Bu sorunlara istinaden kurulan A Grup Makina firması, iş ortaklarının bu sektördeki geçmiş 30 yıllık tecrübeleriyle birlikte müşterilerine garantili iş makinası yedek parça satışını ‘Reman ve Revizyonlu Yedekler’ başlığı altında sunmaktadır. Firma, gerekli revizyonu ve yenilenmesi yapılmış, gerekli testlerden geçmiş bu parçaları, belirli garanti koşulları altında ve uygun fiyatlarla satışını gerçekleştirmektedir. Firmanın Reman olarak satışa sunduğu iş makinaları parçaları genel olarak; cer, kule şanzımanı, diferansiyel ve dizel motorlardan oluşmaktadır. Ayrıca firma, Türkiyede bu sektörde ilk olmak üzere Motor Test Merkezini kurmuştur. Satışa sunduğu motorların testini bu merkezde eğitimli teknik personeliyle gerçekleştirmekte olup, bu sektöre de motor test hizmeti vermektedir. 92 Adres : Aşağı Yahyalar Mah. Mehmet Akif Ersoy Cad. No:10/A Yenimahalle ANKARA Tel : 0 312 385 35 35 GSM : 0 533 740 21 09 e-posta : hidir@agrupmakina.com Web:www.agrupmakina.com.tr İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Komatek Fuarı KOMATEK 2017 16. Uluslararası İş ve İnşaat Makina, Teknoloji ve Aletleri İhtisas Fuarı 3-7 Mayıs 2017 tarihleri arasında Ankara Atatürk Kültür Merkezi (AKM) 1 nolu alanında başarıyla gerçekleştirilmiştir. İMDER (Türkiye İş Makinaları Distribütörleri ve İmalatçıları Birliği) ve OSTİM - İŞİM Kümelenmesi destekleriyle gerçekleşen fuar’da, toplam 22 ülkeden gelen 113’ü yabancı 369 katılımcı firma, sektör alıcılarına ürün ve hizmetlerini tanıtma fırsatı bulmuştır. KOMATEK 2017 fuarında Çin İnşaat Makinaları Derneği (CCMA) ile de başarılı bir işbirliği yapılmış ve Çin firmaları ayrı bir bölüm olarak fuar’da yer almışlardır. KOMATEK 2017 fuarı, otoparklar hariç yaklaşık, 72000 m2 alana kurulmuş olup, 46000 m2’si açık alan ve 6000 m2’si kapalı alan olmak üzere 52000 m2’lik net stant alanında gerçekleşmiştir. 1557’sini yabancıların oluşturduğu toplam 33734 ziyaretçi, 5 günlük fuar süresince sunumu yapılan ürünleri inceleme fırsatı bulmuştır. Delta İş Makinaları İvedik Organize Sanayi Bölgesindeki yeni yerine taşınarak faaliyetlerine başladı. Delta İş Makinaları, 2001 yılında 3 ortaklı kurulmuştur. Bugün Kdz. Ereğli şubesi ile Anadolu ve Batı Karadeniz bölgesinde Temsa İş Makinaları - Komatsu yetkili servis, satış ve yedek parça bayisi olarak faaliyetini sürdürmektedir. Delta İş Makinaları ülkesini ve insanını seven, güvenen işine yatırım yapan, çalışanına değer veren, meslek eğitimlerini hiç aksatmadan alan SSH hizmet anlayışında gelenekselliği elden bırakmadan son teknoloji Komatsu markamıza yenilikçi bir anlayışla hizmete devam edecektir. Adres Tel Web : İvedik OSB. Mah.1518. Cad. No:6 Yenimahalle / Ankara : 0 312 395 64 00 : www.deltaismakinalari.com.tr Temsa İş Makinaları - Komatsu eğitimlerini almış, mesleğinde uzmanlaşmış güçlü teknisyen kadrosuyla 7/24 müşterilerinin çözüm ortağıdır. Bugün Şubelerle beraber 20 mobil araç, toplam Ankara merkezde 3 makine müh. ve 43 teknisyenle toplamda 70 kişilik kadrosuyla yeni yerimiz İvedik organizede 1100 m2 atölyesi olmak üzere toplam da 2850 m2 lik serviste kaliteyi artırmıştır. Komatsu kullanıcı müşterilerine hızlı-güvenilir servis hizmeti vermeye devam edecektir. 93 Eğitimlerimiz Operatörlük Eğitimleri 21.05.2017 Tarihli Operatörlük Sınavı 94 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 17.06.2017 Tarihli Operatörlük Sınavı 95
