Sağlık Kurumlarını Tarihi Genel Tekrar
advertisement
Sağlık Kurumlarını Tarihi Genel Tekrar • Modern Tıbbın olmadığı bir çağda hasta tedavisi ve bakımı için bir sağlık kurumuna gerek yok ! • Bu nedenle yataklı sağlık kurumlarının açılmasını gerektiren özel nedenler varsa bu tür kurumlar açılıyorlar. Özel nedenler ortadan kalkarsa hastaneler de işlevlerini yitiriyorlar Sağlık Kurumlarını Tarihi Genel Tekrar • Savaş durumları • Askeri ve sivil bürokrasinin yoğun olduğu yerler • Kıtlık, salgın hastalıklar gibi hastalıkların yoğun olduğu bölgeler (cüzzam, akıl hastalıkları, trahom benzeri göz hastalıkları, veba) • Yüksek nüfuslu şehirler Sağlık Kurumlarını Tarihi Genel Tekrar • Bir bölgede hastanenin varlığı doğrudan o kuruma olan ihtiyaç ile ilişkilidir. Hastanenin varlığı ya da yokluğu medeni gelişmişliğin bir göstergesi değildir !! • 19. yüzyıla kadar hemen her sağlık kurumunda Hipokratik Galenik tıp ekolü uygulandı. Bu uygulamalar bir bilim olarak kabul edilemeyeceği gibi, bunların başarıları da oldukça sınırlıydı. Sağlık Kurumlarını Tarihi Genel Tekrar • Eski Mısır, Mezopotamya, İran ve • Hint Uygarlıklarında özelleşmiş sağlık kurumuna rastlamıyoruz • Eski Yunanda sağlıklı yaşam amacına yönelik Asklepion isimli kurumlar var ama bunlar düşündüğümüz anlamda sağlık kurumları değiller Sağlık Kurumlarını Tarihi Genel Tekrar • Hasta tedavisi ve bakımı amacına yönelik ilk kurumlar Roma İmparatorluğunda görülüyor. Bunlara Valetudinarian ismi veriliyor. • Batı’da Roma İmparatorluğunun yıkılmasından sonra Manastırlar hasta bakımı ve tedavisini üstleniyorlar Sağlık Kurumlarını Tarihi Genel Tekrar • Bizans devletinde 6. yüzyıldan itibaren Xenon (Xenodocheion) ve Nozokomeion isimli sağlık kuruluşları görülmeye başlanıyor. • Bu kurumlarda uygulanan tedavinin klasik Yunan ve Roma tıbbından farkı yok, dini öğeler de tedavide egemen Sağlık Kurumlarını Tarihi Genel Tekrar • İslam dinin ortaya çıkması ve fetihlerle birlikte büyük bir alana yayılması sonucu 9-12. yüzyıllar arasında ortaya çıkan İslam Uygarlığı her alanda varlığını hissettirdi. • Başlangıçta Xenon ve Nozokomeion benzeri yapıları örnek alan türde hastaneler yapılarak burada gayri Müslim hekimler istihdam edildi Sağlık Kurumlarını Tarihi Genel Tekrar • Bu bağlamda İslam Uygarlığında ilk hastanenin 9. yüzyıl başında Bağdatta kurulduğu rivayet ediliyor. Bunu takiben iki yüzyıl boyunca şehirlerde bazı hastanelerin kurulduğuna dair sınırlı bilgilerimiz var. • Kuruluşu konusunda daha sağlam bilgilere sahip olduğumuz ilk hastane Büveyhi Sultanı Adüddevle tarafından 981 yılında Bağdatta kurulan hastanedir. Sağlık Kurumlarını Tarihi Genel Tekrar • 1154 yılında Şam’da Nureddin Zengi tarafından kurulan hastane İslam uygarlığındaki en büyük ikinci hastanedir. Burada hekimlerin her günü vizit yaptıkları, hastanede ilaç üretildiği, hastalıklara göre farklı koğuşlar olduğunu biliyoruz. Sağlık Kurumlarını Tarihi Genel Tekrar • İslam tarihindeki en büyük hastane Memluklar tarafından Kahire’de kurulan Kalavun ya da Mansuri hastanesidir. Hala ayakta olan bu hastanenin 20. yüzyıla kadar önemi azalmakla beraber işlev gördüğü bilinmektedir. Sağlık Kurumlarını Tarihi Genel Tekrar • Kurulan tüm bu kurumların süre devamlılık göstermedikleri bilinmektedir. İslam dünyasında hüküm sürmüş devletlerinin hiç birinin uzun siyasi ömre sahip olmamaları, iç karışıklıklar, savaşlar, salgın hastalıklar, şehirlerin sosyoekonomik önemlerini kaybetmeleri ve buna bağlı nüfus azalması gibi nedenlerle bu hastaneler zamanla işlevlerini kaybettiler Sağlık Kurumlarını Tarihi Genel Tekrar • İslam hastanelerinin işleyişine ait somut bilgilere ne yazık ki sahip değiliz. Bu konuda sadece tahminlerde bulunabiliyoruz. • Ancak İslamda gelişen bu hastane sisteminin Bizans imparatorluğuna sirayet ettiği ve 12. yüzyılda İstanbulda kurulan Pantakrator manastır hastanesinin İslam devletlerindeki hastane yapısı gözetilerek şekillendirildiği görüşler Batılı araştırıcılar tarafından da dile getirilmektedir. ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER • • • • • • • • • Mardin Eminüddin Bimaristanı Kayseri Gevher Nesibe Maristanı Sivas Keykavus Darü’s-sıhhası Divriği Turan Melik Darü’ş-şifası Kastamonu Ali bin Süleyman Maristanı Çankırı Cemaleddin Ferruh Darü’l-Afiyesi Tokat Süleyman Pervane Darü’ş-şifası Amasya Darü’ş-şifası Konya Alaeddin Darü’ş-şifası ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER • • • • Mardin Eminüddin Bimaristanı Kayseri Gevher Nesibe Maristanı Sivas Keykavus Darü’s-sıhhası Divriği Turan Melik Darü’ş-şifası ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER • Mardin Eminüddin Bimaristanı (1108 ?) ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER • Kayseri Gevher Nesibe Maristanı (1205) • Eyyamü’s Sultani’l Muazzam Gıyasü’d-dünya v’ed-din • Keyhüsrev bin Kılıcarslan Damet Takvahu bena Haza • El mâristan vasiyyeten an il-meliketi ismetü’d-dünya v’ed-din Gevher Nesibe ibneti kılıcarslan rıza en lillah senetü isneyn ve sitte mie” ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER • Sivas Keykavus Darü’s-sıhhası (1217) ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER • Divriği Turan Melik Darü’ş-şifası ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER • • • • • Kastamonu Ali bin Süleyman Maristanı Çankırı Cemaleddin Ferruh Darü’l-Afiyesi Tokat Süleyman Pervane Darü’ş-şifası Amasya Darü’ş-şifası Konya Alaeddin Darü’ş-şifası
