ÖN SÖZ Bilim ve teknoloji üretimi bilimsel araştırmalara dayanır. Bilim ve teknoloji sayesinde sorunlarımızı çözerek hayatımızı kolaylaştırmaktayız. Araştırmalar sonucunda tüm ülkeler ve ekonomiler, her alanda kalite ve rekabet üstünlüğü sağlamaya çalışmakta. Araştırma yapmak ve araştırmacılık eğitimi vermek daha birçok nedenlerle önemli hâle geldi. Araştırmacılıkla doğrudan ilgilenen kişi ve grupların sayıları artmıştır. Gazeteci, yazar, televizyoncu sözcüklerinin başına bundan böyle araştırmacı gazeteci, araştırmacı yazar, araştırmacı televizyoncu unvanları eklenmeye başlandı. Üniversitelerimizin başlıca işlevi araştırma yapmaktır. Sayısı 170’i geçen üniversitelerimizde dört milyona yakın üniversite öğrencisi, 200 bine yaklaşan master ve doktora öğrencileri de kendi araştırmalarını yürütmektedirler. Her yıl ülkemizde 40 bin civarında master ve doktora tezi tamamlanmaktadır. Binlerce firma daha ucuz ve daha kaliteli ürün için AR-GE adı verilen araştırma ve geliştirmelere bütçelerinde yer vermektedirler. KOBİ’lerimiz ve diğer işletmeler inovasyon denilen yenilikçilikte ön sırada olma çabasındalar: Ürün, yöntem, süreç, yönetim, örgüt, pazarlama, kalite kontrol alanlarında yenilik ve ilerleme peşindeler. Bunların tümü araştırmalarla mümkündür. Her alanda, kamu veya özel araştırma kurumlarının sayıları da hızla çoğalmaktadır. Enstitüler, araştırma şirketleri, siyasi partiler, sivil toplum örgütleri, yerel yönetimler, yabancı elçilikler ve uluslararası örgütler sürekli şekilde bilgi toplayarak araştırma raporları hazırlatmaktadırlar. Bu kadar önemli olan araştırmacılık ancak araştırma eğitimi ile mümkün olur. Araştırma konusu nasıl belirlenir, gerekli olan bilgi ve belgeler nasıl elde edilir, bilgiler nasıl analiz edilerek yorumlanır, araştırma nasıl raporlaştırılır ve nasıl sunulur ve tüm süreçte uyulması gereken etik kurallar nelerdir soruları araştırma eğitiminin ve dolayısıyla elinizdeki bu kitabın kapsamını oluşturmaktadır. Araştırmalar sayesinde bilginin üretim, iletim ve kullanım hızı olağanüstü artmıştır. Bu artış birçok sorunu da beraberinde getirmiştir: Bilgi kirliliği, bilginin ve bilimin dev firmalar elinde tekelleşmesi, bilginin yönlendirme amaçlı kötü kullanımı da yaygınlık kazandı. İnternet olgusu ve siber suçlar bu kapsamdadır. Bilimsel bir araştırma ile bilimsel olmayan bir araştırmayı ayırt etmek için de bu işin eğitimi şart hâline geldi. Bu nedenlerle yaşadığımız çağa bilgi çağı diyoruz. III IV Araştırma Yöntem ve Teknikleri Yaklaşık yirmi yıldır peşinde koştuğumuz araştırmacılığı, kendi deneyimlerimizi ve birçok kıymetli araştırmacının da eserlerinden faydalanarak bu kitapta yeniden toparlamaya çalıştık. Yararlandığımız tüm araştırmacılara, asistanlarımıza ve öğrencilerimize, tümünün adlarına yer verememekle beraber, tamamına teşekkür borçluyum. Nobel Akademik Yayıncılık mensuplarına da yakın iş birliği ve titiz çalışmalarından dolayı teşekkür ederim. Hiçbir iddiası olmayan bu çalışmanın geliştirilmiş yeni basımının da yararlı olması dileği ile. Rauf Arıkan Mart 2013, Ankara