Full Text - Erciyes Medical Journal

ARAÞTIRMALAR (Research Reports)
PROLÝFERATÝF DÝABETÝK RETÝNOPATÝLÝ OLGULARDA PARS PLANA
VÝTREKTOMÝ SONUÇLARIMIZ
Our results of pars plana vitrectomy in patients with proliferative diabetic
retinopathy
Abdullah Özkýrýþ1, Kuddusi Erkýlýç1, Cem Evereklioðlu1, Ertuðrul Mirza1
•
Özet
Amaç: Proliferatif diabetik retinopatili (PDR) olgularda
pars plana vitrektomi (PPV) sonuçlarý ve komplikasyonlarýnýn
deðerlendirilmesi.
Gereç ve Yöntem: PDR komplikasyonlarý nedeni ile PPV
uygulanan ortalama yaþý 53.5±13.6 yýl olan 53 hastanýn 65
gözü çalýþma kapsamýna alýndý. Tüm olgularda standart
PPV sonrasý arka hyaloid ve mevcut preretinal membranlar
uzaklaþtýrýldý. Olgularýn ameliyat öncesi ve sonrasý görme
keskinliði, ön ve arka segment bulgularý, takip süresi ve
geliþen komplikasyonlar kaydedildi.
Bulgular: Olgularýn ortalama takip süresi: 13.6±9.2 ay idi.
Vitre içi kanama olan olgularýn %94.4’ünde, traksiyonel
retina dekolmaný olan olgularýn ise %83.3’ünde anatomik
baþarý saðlandý. Ameliyat sonrasý olgularýn %81.5’inde
görme artýþý saptanýrken, %18.4’ünde ise görme keskinliði
sabit kaldý veya azaldý. Ameliyat esnasýnda en sýk rastlanýlan
komplikasyonlar, retinal mikrokanamalar ve yatrojenik
retina yýrtýðý oluþumu idi. Ameliyat sonrasý erken dönemde
en sýk gözlenen komplikasyonlar ise geçici göziçi basýncý
(GÝB) yükselmesi ve rehemoraji idi, en sýk gözlenen geç
dönem komplikasyon ise katarakt geliþimi idi.
Sonuç: PDR’in komplikasyonlarýnýn tedavisinde pars plana
vitrektomi oldukça etkilidir, ancak bu tür olgularýn muhtemel
komplikasyonlar yönünden sýký bir þekilde takibi gereklidir.
Abstract
Purpose: To evaluate the results and complications of pars
plana vitrectomy (PPV) in patients with proliferative diabetic
retinopathy (PDR).
Material and Methods: Sixty-five eyes of 53 patients with
a mean age of 53.5±13.6 years who had undergone PPV
for treatment of PDR complications were included in the
study. In all eyes, posterior hyaloid and preretinal membranes
were removed after standard PPV. Pre- and postoperative
visual acuities, anterior and posterior segment findings,
follow-up time and encountered complications were recorded.
Results: Mean follow-up time was 13.6±9.2 months.
Anatomical success was achieved in 94.4% of patients with
vitreous hemorrhage, and in 83.3% of patients with tractional
retinal detachment. Postoperatively, visual acuity improved
in 81.5% of eyes, remained stable or decreased in 18.4%
of eyes. The most common intraoperative complications
were retinal microhemorrhages and formation of iatrogenic
retinal breaks. Transient intraocular pressure (IOP) elevation
and re-hemorrhages were the most common complications
in the early and cataract formation in the late postoperative
period.
Conclusion: Pars plana vitrectomy is very effective in the
treatment of PDR complications, but these patients should
be closely followed up for possible complications.
Anahtar Kelimeler: Baþarý oraný; Komplikasyonlar; Pars
plana vitrektomi; Proliferatif diabetik retinopati.
Key Words: Complications; Pars plana vitrectomy;
Proliferative diabetic retinopathy; Success rate.
1Erciyes
Ün. Týp Fak. Göz Hast. AD, Kayseri, TURKEY
Geliþ tarihi: 15 Aralýk 2004
Erciyes Týp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 28 (2) 065-070, 2006
65
Proliferatif Diabetik Retinopatili Olgularda Pars Plana Vitrektomi Sonuçlarýmýz
Giriþ
Diabetik retinopati geliþmiþ ülkelerde en baþta gelen
körlük nedenlerinden biri olup görme kaybý özellikle
vitre içi kanama veya makulayý etkileyen traksiyonel
retina dekolmanýna baðlý olarak ortaya çýkmaktadýr
(1-3). Görme fonksiyonlarýnýn korunmasý ve
iyileþtirilmesinde panretinal laser fotokoagülasyon ve
pars plana vitrektomi (PPV) oldukça etkili olmaktadýr.
Son zamanlarda PPV teknik ve ekipmanlardaki
geliþmelere paralel olarak cerrahi endikasyonlar
geniþlemiþ ve premaküler fibrosis, maküler heterotopi,
progresif fibrovasküler proliferasyon, hemolitik
glokom, neovasküler glokom ve makula ödemi gibi
durumlarda da baþarý ile uygulanýr hale gelmiþtir.
Buna ek olarak, diabetik olgularda postoperatif
dönemde ortaya çýkan komplikasyonlarýn
giderilmesinde de PPV önemli rol oynamaktadýr (411).
Bu çalýþmada, proliferatif diabetik retinopatiye baðlý
ortaya çýkan komplikasyonlarýn tedavisinde uygulanan
pars plana vitrektominin anatomik ve görsel sonuçlarý,
ameliyat esnasýnda ve sonrasýnda saptanan
komplikasyonlar retrospektif olarak irdelenmiþtir.
Gereç ve Yöntem
Erciyes Üniversitesi Týp Fakültesi Göz Hastalýklarý
Anabilim Dalý'nda 2002-2004 yýllarý arasýnda
proliferatif diabetik retinopati komplikasyonu nedeni
ile PPV uygulanan 53 hastanýn 65 gözü çalýþma
kapsamýna alýndý. Olgularýn 28’i erkek, 25’i bayan
olup ortalama yaþlarý 53.513.6 yýl idi. Olgularýn tümü
ayný cerrah (AÖ) tarafýndan opere edilmiþ olup 5’inde
tip I, 48’inde Tip II diabetes mellitus mevcut idi.
Ameliyat öncesi tüm olgulara rutin oftalmolojik
muayene ve gerekli olgulara B-scan ultrasonografi,
Flaþ VEP ve ERG uygulandý.
Tüm hastalara lokal ya da genel anestezi altýnda
standart üç giriþli pars plana vitrektomi uygulandý.
Arka hyaloid ve mevcut preretinal membranlar
segmentasyon, delaminasyon ve/veya soyma
yöntemleri ile uzaklaþtýrýldý. Yýrtýk ve retinotomi
çevrelerine ve laser gerektiren bölgelere endolaser
66
fotokoagülasyon uygulandý. Regmatojen retina
dekolmaný ve periferik traksiyonu olan olgulara band
serklaj uygulandý. Ýnternal tamponad olarak C3F8 gazý,
silikon yaðý, hava veya BSS solüsyonu kullanýldý.
Ameliyat sonrasý topikal antibiotik, steroid ve
sikloplejik damlalar uygulanarak olgular 1. gün, 1.
hafta, 3. hafta ve sonrasý gereken sýklýkta kontrollere
çaðrýlarak en iyi düzeltilmiþ görme keskinliði, göz içi
basýncý (GÝB), ön segment ve retina bulgularý ve
geliþen komplikasyonlar kaydedildi. Gereken olgulara
ek laser tedavisi uygulandý.
Optik aksýn temiz ve makulanýn yatýþýk olmasý
anatomik baþarý olarak nitelendirildi. Elde edilen
veriler retrospektif olarak deðerlendirildi ve istatistiksel
analiz için deskriptif yöntem ve c2-testi uygulandý.
Sonuçlar
Olgularýn takip süresi 3-22 ay arasýnda deðiþmekte
olup ortalamasý 13.6±9.2 ay idi. PPV endikasyonunun
en sýk nedeni, traksiyonel retina dekolmaný (24 göz,
%36.9) idi. Bunu sýrasý ile vitre içi kanama (18 göz,
%27.6), traksiyonel retina dekolmaný+vitre içi kanama
(13 göz, %20), premaküler kanama (4 göz, %6.1),
traksiyonel retina dekolmaný+regmatojen retina
dekolmaný+vitre içi kanama (3 göz, %4.6), diabetik
makula ödemi (3 göz, %4.6) takip etmekte idi (Tablo
1).
Olgularýn ameliyat öncesi muayenesinde 4 gözde iris
neovaskülarizasyonu, 1 gözde neovasküler glokom
(NVG), 5 gözde primer açýk açýlý glokom, 11 gözde
psödofaki ve 19 gözde katarakt mevcut idi. Dokuz
olguda PPV öncesi, 10 olguda PPV ile kombine
fakoemülsifikasyon+göz içi lens implantasyonu
uygulandý. Týbbi tedavi ile GÝB’ý kontrol altýna
alýnamayan NVG’lu göze Ahmed glokom valf
implantasyonu sonrasý GÝB’ý normal deðerlere
düþmesini takiben PPV uygulandý.
Sadece vitre içi kanama olan olgularýn %94.4’ünde,
traksiyonel retina dekolmaný olan olgularýn
%83.3’ünde, traksiyonel retina dekolmaný+vitre içi
Erciyes Týp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 28 (2) 065-070, 2006
Abdullah Özkýrýþ, Cem Evereklioðlu, Ertuðrul Mirza, Kuddusi Erkýlýç
kanamasý olan olgularýn %76.9’unda anatomik baþarý
saðlandý. Anatomik baþarý ile preoperatif taný arasýnda
istatistiksel anlamlý baðýmlýlýk gözlenmedi ( c2= 0.783;
P>0.05). Hastalarýn ameliyat öncesi ve sonrasý görme
keskinliði daðýlýmý tablo 2’de gösterilmiþtir. Ameliyat
sonrasý en iyi düzeltilmiþ görme keskinliði 21 gözde
0.05 ve üzeri, 35 gözde 1 metreden parmak sayýmý
(mps)-0.05 arasý, 7 gözde 1mps’in altýnda ve 2 gözde
ise ýþýk hissi (-) idi. Ameliyat sonrasý olgularýn
%81.5’inde (53 göz) görme artýþý saptanýrken,
%18.4’ünde (12 göz) ise görme keskinliði sabit kaldý
veya azaldý.
Ameliyat sonrasý gözlenen komplikasyonlar tablo 3’de
gösterilmiþ olup intraoperatif en sýk rastlanýlan
komplikasyon retinal mikrokanamalar (%43.0) idi,
bu olgularda endodiatermi ve irrigasyon basýncý
yükseltilerek kanama kontrol altýna alýndý. Bunu
yatrojenik retina yýrtýðý oluþumu (%10.7) takip etti,
bu olgularda yýrtýk etrafýna endolaser FK uygulandý.
Ameliyat sonrasý erken dönemde ise en sýk gözlenen
komplikasyon geçici GÝB yükselmesi (%20) ve
rehemoraji (%16.9) idi. Sadece bir olguda hemorajinin
yoðun olmasý üzerine sývý-hava, hava-C 3 F 8 gaz
deðiþimi uygulandý. En sýk gözlenen geç dönem
komplikasyon ise katarakt geliþimi (%22.8) idi. Bu
olgulara eðer silikon yaðý retinal tamponad olarak
kullanýlmýþsa fakoemülsifikasyon ile kombine arka
kapsüloreksis açýklýðýndan silikon boþaltýlmasý ve göz
içi lens implantasyonu uygulandý. Silikon yaðý
kullanýlmamýþ olanlarda ise standart
fakoemülsifikasyon+göz içi lens implantasyonu
uygulandý.
Tartýþma
Diabetik retinopati, en baþta gelen körlük nedenlerinden
biri olup diabetik popülasyonun yaklaþýk %25’inde
gözlenmekte ve bu olgularýn da %25’inde proliferatif
retinopati bulgularý bulunduðu tahmin edilmektedir
(12). PDR’e baðlý görmeyi ciddi ölçüde etkileyen
komplikasyonlarýn baþýnda vitre içi kanama ve
makulayý etkileyen traksiyonel retina dekolmaný
gelmektedir. Ancak, vitrektomi tekniklerinin ve
cihazlarýn geliþimine paralel olarak PDR
komplikasyonlarýnýn giderilmesinde ve görme artýþý
saðlanmasýnda önemli derecede ilerlemeler
kaydedilmiþtir. Diabetik hastalarda PPV sonrasý baþarýlý
görsel ve anatomik sonuçlar bildirilmiþ olup geniþ
serilerde nihai görme keskinliðinin %44.7-90 arasýnda
arttýðý gösterilmiþtir (13,14). ETDRS (15), 0.2 ve üzeri
görme keskinliði artýþýný %47 olguda, de Bust-ros ve
arkadaþlarý (14) ise %50 olguda bildirmiþlerdir.
Hasanreisoðlu ve arkadaþlarý (4), PPV sonrasý olgularýn
%84.3’ünde görme artýþý veya stabil vizyon saptarken,
%21 olguda görme keskinliðini 0.1 ve üstü olarak
saptamýþlardýr. Özertürk ve arkadaþlarýnýn (7) serisinde
0.1 üstü görme keskinliði %17 olarak bildirilmiþtir.
Kýr (16) kendi serisinde %72.2 olguda görme artýþý,
%27.7 olguda stabil görme veya azalma saptamýþ, 0.1
ve üzeri görme keskinliðini ise %49.3 olguda
gözlemiþtir. Eldem (17) ise olgularýnýn %73.6’ýnda
görme artýþý saptamýþtýr. Bizim çalýþmamýzda ise
olgularýn %32.3’ünde görme keskinliði 0.05’in
üzerinde idi ve 53 gözde (%81.5) görme artýþý, 12
gözde (%18.4) stabil görme keskinliði veya azalma
saptandý.
PDR’de PPV sonrasý anatomik baþarý oranlarý %4788 arasýnda olup özellikle dekolmanýn eþlik etmediði
vitre içi kanamalarda baþarý daha yüksek
bildirilmektedir (7,9,18). Bununla birlikte, tip I diabetli
olgularda yeni damar oluþumu ve fibröz
proliferasyonlarýn daha hýzlý olmasý nedeni ile erken
vitrektomi uygulamasý ciddi görme artýþý saðlarken,
tip II diabetli olgularda erken PPV’in belirgin bir
üstünlüðü gözlenmemiþtir (19). Vitre içi kanama olan
olgularda PPV sonrasý görme artýþýný, Kýr (16) %90.4,
Ünlü (20) %88.2, Chaundhry (21) %91, Kolsal (9)
%66, Aaberg (5) %71 olarak bildirmiþtir. Bizim
serimizde ise saf vitre içi kanamasý olan olgularýn
%88.8’inde görme artýþý saptandý.
Makulayý içine alan traksiyonel retina dekolmanlarýnda
ise baþarý oranlarý %48-75 arasýnda deðiþmekte olup
görsel baþarý özellikle makulanýn dekole kaldýðý süre
ile iliþkilidir (22,23). Altý aydan uzun süreli durumlarda
anatomik baþarý ile görsel baþarý paralellik
göstermemekte ve görme keskinliði düþük kalmaktadýr.
Erciyes Týp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 28 (2) 065-070, 2006
67
Proliferatif Diabetik Retinopatili Olgularda Pars Plana Vitrektomi Sonuçlarýmýz
Meier (22), bu tür olgularda anatomik baþarýyý %96,
görsel baþarýyý %50 olarak bildirirken, Ünlü (22) bu
oranlarý %76.2 ve %57.1, Kýr (16) ise görsel baþarýyý
%67.7 olarak saptamýþtýr. Bizim serimizde ise
traksiyonel retina dekolmaný olan olgularda anatomik
baþarý %83.3 iken olgularýn %62.5’inde görme artýþý
saptandý.
Ameliyat esnasýnda en sýk ortaya çýkan komplikasyon
retinal mikrokanamalar idi ve bu olgularda glial doku
proliferasyonu ve retina dekolmaný nüksünü azaltmak
için hemorajiler temizlendi ve endodiatermi ile kanama
kontrolü yapýldý. Diðer sýk görülen komplikasyon ise
yatrojenik retina yýrtýðý oluþumu idi ve bu gözlerde
retinal tamponad olarak silikon yaðý veya C3F8 gazý
kullanýldý. Yatrojenik retina yýrtýðý oraný literatürde
%8-29 arasýnda bildirilmekte olup özellikle atrofik
bölgelerde membranlarýn temizlenmesi esnasýnda
oluþmaktadýr (11-15).
Çalýþmamýzda erken postoperatif dönemde en sýk
gözlenen komplikasyon, geçici GÝB yükselmesi idi.
Bu durum, kullanýlan retinal tamponada, intraoküler
inflamasyona, uygulanan endolaser FK veya
krioterapiye sekonder geliþebilir ve genellikle týbbi
tedavi ile kontrol altýna alýnabilir, ancak geç dönemde
ortaya çýkan GÝB yükselmeleri, özellikle neovasküler
glokoma ve pupiller blok glokomuna baðlý ortaya
çýkabilir. Geç dönemde olgularýmýzýn 4’ünde
neovasküler glokom, 2’sinde pupiller blok glokomu
geliþti. Pupiller blok olan olgularda laser iridotomi
sonrasý göz içi basýncý normal seviyelere düþtü.
Neovasküler glokomlu olgularýn tümünde medikal
tedavi baþarýsýz olmasý nedeni ile Ahmed glokom valf
implantasyonu uygulandý, bir olguda ise tüm medikal
ve cerrahi tedavilere raðmen ftizis bulbi geliþti.
68
PPV sonrasý rehemoraji oranlarý %5-50 arasýnda
bildirilmektedir, ancak etkili endolaser FK ve
endodiatermi ile bu oranlar oldukça azalmýþtýr (24,25).
Ameliyat sonrasý kanamalar genelikle birkaç hafta
içinde spontan olarak temizlenir. Bununla birlikte,
hemorajisi çekilmeyen olgularda sývý-gaz deðiþimi
uygulanabilir. Ameliyat sonrasý rehemoraji geliþimi
çalýþmamýzda %16.9 oranýnda idi ve sadece bir olguda
sývý-gaz deðiþimi uygulandý.
Postoperatif geç dönemde en sýk gözlediðimiz
komplikasyon katarakt geliþimi (%22.8) idi ve olgularýn
tümüne fakoemülsifikasyon+göz içi lens
implantasyonu uygulandý. Literatürde diabetik
olgularda PPV sonrasý katarakt oranlarý %17-38
arasýnda bildirilmektedir (26,27). Katarakt, gençlerde
arka subkapsüler, yaþlý hastalarda ise daha çok nukleer
skleroz tarzýnda geliþmekte olup kullanýlan retinal
tamponadlar, operasyon esnasýnda lens temasý,
vitrektomi ve ýþýða maruziyet süresi ve kullanýlan
irrigasyon sývýsý etyolojide önemli rol oynamaktadýr.
Ameliyat sonrasý dönemde ftizis geliþme oraný
literatürde %1-14 arasýnda deðiþmekte olup (7,28)
bizim serimizde bu oran %3.0 idi.
Sonuç olarak, PDR’in komplikasyonlarýnýn tedavisinde
PPV anatomik ve görsel baþarýyý saðlamada oldukça
etkili bir tedavi biçimidir. Bununla birlikte, rubeozis
iridis varlýðý, uzun süreli makulanýn dekole olmasý,
ameliyat öncesi kötü görme keskinliði ve ameliyat
öncesi laser uygulanmamýþ olmasý gibi faktörler görsel
baþarýyý önemli ölçüde azaltmaktadýr. Bu nedenle,
zamanýnda ve etkili cerrahi yaklaþým ile bu tür
hastalarýn görmelerinin önemli derecede arttýrýlabileceði
göz önünde bulundurulmalýdýr.
Erciyes Týp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 28 (2) 065-070, 2006
Abdullah Özkýrýþ, Cem Evereklioðlu, Ertuðrul Mirza, Kuddusi Erkýlýç
Tablo 1. Olgularýn ameliyat öncesi taný ve ameliyat sonrasý anatomik baþarý oranlarý.
Preoperatif taný
TRD
VÝH
TRD+VÝH
Premaküler kanama
TRD+RRD+VÝH
DMÖ
Göz sayýsý
24
18
13
4
3
3
%
36.9
27.6
20
6.1
4.6
4.6
Anatomik baþarý (%)
83.3
94.4
76.9
100
66.6
100
TRD: traksiyonel retina dekolmaný; VÝH: vitre içi kanama; RRD: regmatojen retina dekolmaný; DMÖ: diabetik makula ödemi
Tablo 2. Olgularýn pre- ve postoperatif görme keskinliði daðýlýmý.
Görme keskinliði
Preoperatif
5/10 ve üstü
0.05-4/10 arasý
1mps-0.05
1mps
IH (-)
Göz sayýsý
0
8
17
40
0
Postoperatif
%
0
12.3
26.1
61.5
0
Göz sayýsý
8
13
35
7
2
%
12.3
20
53.8
10.7
3.0
mps:metreden parmak sayýmý, EH: El hareketi, IH: Iþýk hissi
KAYNAKLAR
Tablo 3. Ameliyat sonrasý gözlenen komplikasyonlar.
Göz Sayýsý %
Erken postoperatif
Geçici GÝB
Nüks kanama
Uzun süren kornea epitel defekti
Geç postoperatif
Katarakt geliþimi
Rubeozis iridis
Neovasküler glokom
Pupiller blok glokomu
Ftizis bulbi
13/65
11/65
5/65
20
16.9
7.6
8/35
5/61
4/64
2/65
2/65
22.8
8.1
6.2
3.0
3.0
1. Klein R, Klein BE, Moss SE. Epidemiology of
proliferative diabetic retinopathy. Diabetes Care
1992;15:1875-1891.
2. Aiello LM. Perspectives on diabetic retinopathy. Am J
Ophthalmol 2003;136:122-135.
3. Porta M. Diabetic retinopathy and metabolic control.
Eur J Ophthalmol 1993;3:207-215.
4. Hasanreisoðlu B, Bilgihan K, Akbatur HH, Akata F, Or
M. 379 proliferatif diabetik retinopati olgusunda vitrektomi,
komplikasyonlar ve sonuçlar. Ret-Vit 1993;1: 44-48.
5. Aaberg TM, Abrams GW. Changing indications and
techniques for vitrectomy in management of complications
of diabetic retinopathy. Ophthalmology 1987;94:775-779.
Erciyes Týp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 28 (2) 065-070, 2006
69
Proliferatif Diabetik Retinopatili Olgularda Pars Plana Vitrektomi Sonuçlarýmýz
6. Miller SA, Butler JB, Myers FL, Bresnick GH. Pars plana
vitrectomy. Treatment for tractional macula detachment
secondary to proliferative diabetic retinopathy. Arch
Ophthalmol 1980;98:659-664.
18. Ramsay RC, Knobloch WH, Cantrill HL. Timing of
vitrectomy for active proliferative diabetic retinopathy.
Ophthalmology 1986;93:283-289.
7. Özertürk Y, Erþanlý D, Durmuþ M. Proliferatif diyabetik
retinopatide prognozu etkileyen komplikasyonlar ve
vitrektominin etkisi. Ret-Vit 1998;6:46-49.
19. Diabetic Retinopathy Vitrectomy Study Report 5. Early
vitrectomy for severe vitreous hemorrhage in diabetic
retinopathy. Four-year results of a randomized trial. Arch
Ophthalmol 1990;108:958-964.
8. Hayashi H, Kurata Y, Imanaga Y, Goya K, Oshima K.
Vitrectomy for diabetic retinopathy in patients undergoing
hemodialysis for associated end-stage renal failure. Retina
1998;18:156-159.
20. Ünlü N, Acar MA, Kocaoðlan H, Yýlmaz G, Aslan BS,
D u m a n S . P ro l i f e r a t i f d i a b e t i k re t i n o p a t i
komplikasyonlarýnda vitrektomi. T Oft Gaz 2002;32:374379.
9. Kolsal M, Avcý R, Baykara M, Geliþken Ö. Proliferatif
d i a b e t i k re t i n o p a t i d e p a r s p l a n a v i t re k t o m i .
Ret-Vit 1998;6: 220-227.
21. Chaudhry NA, Lim ES, Saito Y, Mieler WF, Liggett PE,
Filatov V. Early vitrectomy and endolaser photocoagulation
in patients with type I diabetes with severe vitreous
hemorrhage. Ophthalmology 1995;102:1164-1169.
10. Sigurdsson H, Baines PS, Roxburgh ST. Vitrectomy for
diabetic eye disease. Eye 1988;2:418-423.
11. Machemer R, Blankenship G. Vitrectomy for proliferative
diabetic retinopathy associated with vitreous hemorrhage.
Ophthalmology 1981;88:643-636.
12. American Academy of Ophthalmology. Retina and
Vitreous. In: Hecht KA (ed): Basic and Clinical Science
Course 1990-91. San Francisco, California. 1990, Vol 4:14-24.
13. Laatikainen L, Summanen P. Long-term visual results
of vitreous surgery in diabetic eye disease. Acta Ophthalmol
1989;67:21-29.
14. de Bustros S, Thompson JT, Michels RG, Rice TA.
Vitrectomy for progressive proliferative diabetic retinopathy.
Arch Ophthalmol 1987;105:196-199.
15. Flynn HW Jr, Chew EY, Simons BD, Barton FB, Remaley
NA, Ferris FL 3rd. Pars plana vitrectomy in the Early
Treatment Diabetic Retinopathy Study. ETDRS report number
17. The Early Treatment Diabetic Retinopathy Study
Research Group. Ophthalmology 1992;99:1351-1357.
16. Kýr N. Diabetik retinopatide pars plana vitrektomi
sonuçlarý. T Oft Gaz 2001;31:638-643.
22. Meier P, Wiedemann P. Vitrectomy for tractional macular
detachment in diabetic retinopathy. Graefes Arch Clin Exp
Ophthalmol 1997;235:569-574.
23. Castellarin A, Grigorian R, Bhagat N, Del Priore L,
Zarbin MA. Vitrectomy with silicone oil infusion in severe
diabetic retinopathy. Br J Ophthalmol 2003;87:318-321.
24. Liggett PE, Lean JS, Barlow WE, Ryan SJ. Intraoperative
argon endophotocoagulation for recurrent vitreous
hemorrhage after vitrectomy for diabetic retinopathy. Am
J Ophthalmol 1987 15;103:146-149.
25. Neely KA, Scroggs MW, McCuen BW. Peripheral retinal
cryotherapy for postvitrectomy diabetic vitreous hemorrhage
in phakic eyes. Am J Ophthalmol 1998;126:82-90.
26. Braunstein RE, Airiani S. Cataract surgery results after pars
plana vitrectomy. Curr Opin Ophthalmol 2003;14:150-154.
27. Biro Z, Kovacs B. Results of cataract surgery in previously
vitrectomized eyes. J Cataract Refract Surg 2002;28:1003-1006.
28. Schachat AP, Oyakawa RT, Michels RG, Rice TA.
Complications of vitreous surgery for diabetic retinopathy.
Postoperative complications. Ophthalmology 1983;90:522-530.
17. Eldem B, Oruç S. Pars plana vitrektomi sonuçlarý. Andaç
K, Menteþ J, Yaðcý A, ve ark (Ed.ler): TOD XXVII. Ulus
Kong Bült (1993), Cilt II. S: 1117-23, Ýzmir:Yeniyol Matbaasý,
1994.
70
Erciyes Týp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 28 (2) 065-070, 2006