Bursa İli Karacabey İlçesinde Örnek Bir Biyogaz Tesisinin
advertisement
Bursa İli Karacabey İlçesinde Örnek Bir Biyogaz Tesisinin Kurulabilirliği İçin Tarımsal ve Gıda Artıklarının Enerji Potansiyeli Yahya ULUSOY1, Halil ÜNAL2, Kamil ALİBAŞ2 1 Uludağ Universitesi, Teknik Bilimler MYO, Tarım Alet ve Makinaları Programı, Bursa 2 Uludağ Universitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Makinaları Bölümü, Bursa yahyau@uludag.edu.tr Özet: Biyogaz teknolojisi uzun süredir bilinmesine rağmen son yıllarda gerek çevresel faktörlerin ve gerekse fosil yakıt rezervlerinin hızla tükenmeye başlaması ve bunun sonucunda fiyatlarının artması alternatif enerji kaynağı olan biyogazın önemini artırmıştır. Organik atıkların hemen hemen tüm çeşitleri biyogaz hammaddesi olarak kullanılabilmektedir. Bunlar içerisinde en önemlileri hayvansal, bitkisel ve agro-endüstriyel biyokütle atıklarıdır. Bursa ili hayvansal, bitkisel ve agro endüstriyel atık potansiyeli bakımından Marmara Bölgesinde ve Türkiye genelinde önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmanın amacı, Bursa ili Merkez ve Karacabey ilçe sınırları içerisinde bulunan bir süt sığırcılığı işletmesine ait gübre, mısır silajı ve yeşil artıklar ile iki gıda firmasının organik atıklarından domates ve bezelye posalarının biyogaza dönüştürülme potansiyeli değerlendirmektir. Ayrıca, bölgemizde kurulması amaçlanan örnek bir biyogaz tesisine altyapı oluşturacak modern bir tesisin Almanya’daki modellerinden birinin karşılaştırması verilmiştir. Anahtar kelimeler: Biyogaz, tarımsal organik atıklar, enerji tarımı The Energy Potential of the Agricultural and Food Wastes for the Feasibility of a Sample Biogas Plant in Karacabey-Bursa Abstract: Although biogas technolgy has been known for a long time, but in recent years the interest in it has significantly increased, especially due to the higher costs and the rapid depletion of fossil fuels as well as their environmental considerations. Almost all types of the organic wastes can be used as a raw material for digestion. The most important wastes are animal wastes, vegetable and agri industrial wastes. Bursa has an important role in Marmara Region and Turkey in terms of potential of animal, vegetable and agri industrial wastes. The main objective of the present study is to investigate the biogas conversion potential of manure, corn silage and green wastes and organic wastes of two different food industry such as tomato and pea in Bursa and Karacabey region. In addition, comparison of a modern biogas plant which will be basis for the sample biogas plant projected to be built in Bursa province with one of the model plant in Germany was made. Keywords: Biogas, Agricultural organic waste, Energy farming. temiz enerji kaynakları olarak adlandırılan jeotermal, GİRİŞ Dünya nüfusunun hızlı bir şekilde artmaya devam etmesi, sanayileşmenin yeni boyutlar kazanması ve insanoğlunun geleneksel yaşam şartlarından kurtularak yaşama standardını yükseltmek istemesi, enerji ihtiyacını hızlı bir şekilde artırmaktadır. Bu nedenle, yeni enerji kaynaklarının bulunması, enerji teknolojisinin geliştirilmesi gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde çalışmaların yoğunlaştığı alanlar olmuştur. Bugün dünyada nükleer enerjinin yanı sıra yeni ve güneş, rüzgar ve biyogaz enerjileri son yıllarda üzerinde en çok durulan ve araştırılan konuları oluşturmaktadır. Hayvansal ve bitkisel gıda artıklarının temiz enerji olarak geri dönüşümü çevre kirliliği ve enerji kaynaklarının geliştirilmesi açısından önemlidir (Sözer ve Yaldız, 2006). Elde edilen bu temiz enerji, gıda artıklarının oksijensiz ortamda metan gazına dönüşümü ile mümkündür. Geriye kalan kısım ise zenginleştirilmiş bir gübre kaynağı olmaktadır. 109 Fosil enerji kaynaklarının (petrol, kömür, doğalgaz sonucu elde edilen metan gazı biyogaz olarak vb.) tükenebilir olması, yeni ve yenilenebilir enerji kazanlarda yakılmakla buhar üretiminde veya gaz kaynaklarının (rüzgâr, güneş, hidrolik, jeotermal, vb.) motorlarında yakılarak elektrik üretiminde kullanılabil- ilk yatırım değerlerinin fazla olması özellikle kırsal mektedir. Gerek Avrupa Birliği ülkeleri gerekse diğer bölgelerde yenilenebilir biyogazın kaynağı olarak ülkelerde hayvansal atıklardan biyogaz üreten tesisler gerekliliğini ortaya fizibil olarak çalışmakta ve kısa sürede yapılan yatırımı enerji değerlendirilmesi koymaktadır. Bitkisel, hayvansal ve kentsel organik geri öder hale gelmişlerdir (Akinbami ve ark., 2001). atıkların anaerobik fermantasyonu sonucu elde edilen Gıda Atıklarının Toplanması biyogaz, içeriğindeki metan gazından dolayı yanabilme özelliğine sahiptir. Biyogaz, fosil yakıtlardan farklı olarak karbondioksit emisyonunun ve sera etkisinin azaltılmasına katkıda üretiminin başarılı karıştırma gibi bulunmaktadır. olması pH fermantasyon Gıda Atıklarının Taşınması Biyogaz derecesi, sıcaklık, koşullarına bağlıdır Biyogaz Üretimi (Gülen ve Arslan, 2005). Diğer taraftan, biyogaz üretiminin ekonomik uygunluğunu belirleyen birçok faktör vardır. En önemli faktörlerden biri kullanılacak olan atıkların ekonomik Biyogazın Depolanması Artıkların Depolanması Biyogazın Kullanımı Artıkların Değerlendirilmesi değerleri ve bu atıkların biyogaz verimlilikleridir. Ayrıca bölgesel olarak kullanılan diğer enerji kaynaklarının miktarları ve maliyetleri biyogaz üretim ekonomisini etkileyen faktörlerden bir tanesidir. Seçilen teknoloji yatırım maliyetlerini etkilediği gibi Şekil 1. Tarıma dayalı endüstriyel atıkların biyogaz amaçlı kullanım şeması üretim verimliliğini dolayısı ile maliyetleri belirleyen unsurdur. Kırsal kesimlerde, köylerde kurulacak biyogaz tesisleri hayvansal atıkların daha sağlıklı bir şekilde değerlendirilmesini sağladığı gibi yemek pişirme, ısınma, aydınlatma gibi kullanım alanlarının daha ekonomik sağlayabil-mektedir bir şekilde (Dalgıç, değerlendirilmesini 2004). Ayrıca, bu çalışmanın da temelini oluşturan tarıma dayalı sanayi kesimlerinde ise organik kaynaklı artıkların doğaya verebileceği çevresel zararların önlenmesinin yanı sıra enerji ihtiyaçlarının karşılanmasına da belirli oranlarda katkıda bulunabilmektedir. Tarıma dayalı endüstriyel atıkların değerlendirilmesine ilişkin algoritma Şekil 1’de verilmiştir. Yenilenebilir enerji kaynakları içerisinde önemli bir yer tutan hayvansal ve bitkisel atık kullanımı sürdürülebilir kalkınma modelleri içerisinde çevre ve enerji optimizasyonu bakımından önem kazanmaktadır. Yaygın olarak kullanılan diğer arıtma yöntemlerine göre daha az enerji ve besin gerektirmesi, daha düşük işletme maliyetine sahip olması, mevsimsel işletim olanağı sunması ve üretilen metan gazının ısı ve elektrik enerjisi üretiminde kullanılması anaerobik yöntemleri daha çekici kılmaktadır. Anaerobik arıtma Bu çalışmada, Bursa ili Merkez ve Karacabey ilçe sınırları içerisinde bulunan bir süt sığırcılığı işletmesine ait gübre ile iki adet gıda sanayisinin organik atıklarının (domates, bezelye posası, mısır silajı ve yeşil artıklar) biyogaza dönüştürülerek bu gazdan elde edilecek ısı ve elektrik üretimi değerlendirilmiştir. Ayrıca, bölgemizde kurulması amaçlanan örnek bir biyogaz tesisine altyapı oluşturacak modern bir tesisin Almanya’da kurulmuş olan modellerinden birinin karşılaştırması verilmiştir. Bursa İlindeki Bazı Hayvansal, Bitkisel ve Endüstriyel Atık Miktarları Bursa ilinde özellikle Mustafakemalpaşa ilçelerinde Karacabey ve gerek tarıma dayalı çalışan konserve fabrikaları ve gerekse büyük ölçekli süt sığırcılığı yaygın olarak yapılmaktadır. Bu bölgede büyük ölçekli başta domates salçası ve bezelye konservesi olmak bulunmaktadır. üzere Bu 10’un fabrikaların üzerinde atık fabrika miktarları incelendiğinde dönemsel olmakla birlikte yoğun posa ve 110 atık çıkmaktadır. Yapılan anket çalışması sonucunda her fabrikadan ortalama 1015 bin ton bırakıldığı yerde çevre kirliliğine neden olunmaktadır. atığın çıktığı, bunun da küçük bir kısmının bölgedeki Yapılan anket çalışması ve Bursa İl Tarım Müdürlüğü çiftliklerde hayvan yemi olarak değerlendirildiği, kalan verileri kısmının ise çöplüklere atıldığı veya yerel ayıklama değerlendirilebilen miktarın, gerçek değerlerine göre karşılaştırıldığında, bölgelerinde bırakıldığı gözlenmiştir (Anonim 2005 ve çok az olduğu (%10 gibi) görülmektedir. Bölgede süt sığırcılığının 2008). Domates atıklarının hasat dönemindeki hava envantere giren ve yoğun ve büyük ölçekli sıcaklığından dolayı kötü koku yaydığı ve bunun olarak yapıldığı büyük çiftlikler vardır. Ayrıca bölgede hayvan sütünü bile etkilediği, bezelye atıklarının ise koperatifleşme parça büyüklüğü ve lif yapısından dolayı hayvan yemi giderek dahada yaygınlaşması, gelecek dönemde olarak pek tercih edilmediği gözlenmektedir. Pazar hayvan gübresi ve hayvansal atıkların bertarafını da değerleri ise yaklaşık taşıma ücretinin biraz üzerinde gündeme getirecektir. Kyoto olduğu görülmektedir. Çizelge 1’de, Bursa il ve ilçelerindeki mevcut değerlendirilebilen yem sanayi bitkileri atıklarının de yaygındır. protokolünün Koperatifleşmenin Ülkemiz tarafından da üretimi ve imzalanması ve AB kriterleri uygulamasının devreye 2006 yılı girmesiyle birlikte, çiftçiler bu atıklarını depolamakta envanteri verilmektedir (Anonim, 2007). Endüstriyel güçlük bu ürünler tarladan hasat edildikten sonra belirlenen gerektiğini ayıklama yerinde ön işleme tabi tutularak tane ürünler çiftçiler depolayamadıkları ve bertaraf edemedikleri sap ve bitki artıklarından ayıklanmaktadır. Ayıklama tarımsal ve hayvansal atıklarını kaçak yollarla çevreye sonrası kalan bu bitki artıkları bölgedeki çiftçiler atmaktalar veya denetimlerde cezayi müeyyidelerle tarafından karşı karşıya kalmaktadırlar. değerlendirilebilecek miktarı alındıktan çekmekte, hatta nasıl bilmemektedirler. değerlendirilmesi Bunun sonucunda sonra geriye kalan kısmı çöplüklere atılmakta veya Çizelge 1. Bursa ilinin 2006 yılı bazı yem bitkileri üretim ve gıda endüstrisi atık miktarları İlçeler Yem Bitkileri Mısır Buğday Gıda Endüstrisi Atıkları (Posa) Yonca Sorgum Arpa Sudan Yulaf otu Araka Pancar Elma Domates Arpa Fiğ Merkez 93.500 11.000 5.000 3.000 1700 3.000 900 600 700 Büyükorhan 12.100 6.000 50 - - 2.700 - - 26.000 Gemlik 20 - - - - - - - - Gürsu 990 - - - 200 100 - - 35 65 Harmancık İnegöl İznik Karacabey Keles Kestel Mudanya M.Kemalpaşa Orhaneli 1.660 - - - - - - - 34.460 180 250 50 400 - - - 50 500 - - - - - - - 45 82.360 3.000 3.800 1.500 3.000 55.000 300 9.000 30 5.200 - - - - 2000 200 - 60 3.500 - - - - - 200 - 35 17.320 3.000 500 150 - - - - 50 156.100 770 2.300 500 600 33400 50 4.000 75 1.700 - - - - - - - 55 Orhangazi 2.190 950 100 - - - - - - Yenişehir 35.400 5.100 1.000 800 100 3.800 350 1.400 800 447.000 30.000 13.000 6.000 6.000 100.000 2.000 15.000 28.000 Toplam Ara Toplam 496.000 151.000 Genel Toplam 647.000 111 1.800 6.000 1600 1nci revizyon EEG 2nci revizyon EEG 1400 4780 1270 Tesis sayısı Tesis sayısı 4.000 4000 Kurulu elektrik kapasitesi (MW el) 3.000 950 2690 2.000 1360 1760 49 78 1999 2000 3711 1.000 3280 665 800 600 400 190 160 111 1.400 1.200 247 1043 850 1.000 1608 2010 1.600 Kurulu elektrik gücü (MWel) EEG 5.000 200 0 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Tahmini Şekil 2. Almanya’daki biyogaz tesis sayıları ve kurulu elektrik üretim kapasiteleri Bölgede süt sığırcılığı ile birlikte, mısır slajı talebinin artması, ikinci ürün yetiştirilmesini de gündeme getirecektir. Bölge topraklarının daha verimli sisteminin aşamaları ve kullanım alanları verilmiştir. Tasarımda üreteç ölçülerinin bağımlı olduğu parametreler: kullanılması ile ortaya çıkacak olan bitkisel kaynaklı Uygun hammadde miktarı, mısır slajı gibi ürünlerin Alman çiftçi birliklerinde Hammaddenin cinsi ve özellikleri, örnekleri görülen biyogaz tesislerinin bölgemizde de Isıtma ihtiyaçları, yaygınlaştırılması kaçınılmaz hale gelecektir. Karıştırma ihtiyaçları, Üreteç için kullanılacak malzemenin cinsi, Biyogaz Üretiminde Almanya Örneği ve şeklinde sıralanabilir. Biyogazın Üretimin Aşamaları Hammaddenin miktarının tespiti ve özelliklerinin Gelişmiş veya biyogazın yaygın olarak kullanıldığı ülkelerden biri olan Almanya belirlenmesinden sonra üreteç çeşidinin belirlenmesi ve diğer gelişmiş gerekir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli Avrupa ülkelerinde tarımsal ve endüstriyel organik unsur; en yüksek verimliliğin en uygun maliyete ve atıkların ve enerji tarımının yaygınlaştığı görülmekte- kolay bir uygulama sistemine sahip olan üretecin dir. Almanya’daki biyogaz tesis sayıları ve kurulu bulunmasıdır (Ulusoy, 2006). elektrik üretim kapasiteleri Şekil 2’de verilmiştir Kırsal kesimlerde ağırlıklı olarak yarı kesikli dikey (Plöchl and Heiermann, 2006; FNR, 2009). 2007 üreteçler kullanılmaktadır. Bu üreteçlerde günlük verilerine göre, tesis sayısı 3711 ve kurulu elektrik besleme kapasitesi ise 1270 MW’dır. Bu değerler Almanya’da kullanılabilmesi için hergün üretecin kapasitesine göre yenilenebilir enerji kaynağı olan biyogaza verilen önemi göstermektedir. Gelişmekte olan besleme yapılmaktadır. yapılması Bu gerekir. üreteçlerin Günlük besleme sağlanamıyorsa, kesikli üreteçler kullanılabilir. Bu ülkelerde biyogaz üretecinin üreteçlerde ilk dolumdan sonra tekrar besleme tasarımı iki farklı şekilde yapılmaktadır. Eldeki atıklar yapılmaz ve biyogaz üretiminin sonuna kadar beklenir. başlangıç olarak alınmakta ve bundan elde edilen Biyogaz üretimi durduktan sonra üreteç boşaltılır ve biyogaz alanları temizlenir. Temizlendikten sonra yeni bir üretim için bulunmaktadır (Yaldız, 2007). İkinci durumda ise talep üreteç doldurulur. Ortam sıcaklığının istenilen düzeyde edilen biyogaz ihtiyacına göre tasarım gerçekleştiril- tutulabilmesi için güneş enerjisinden yararlanılabilir. miktarı bulunarak kullanım mektedir. Şekil 3’te akış şeması verililen bir üretim 112 Şekil 3. Biyogazın üretim aşamaları ve kullanım alanları Bu sistemlerde güneş enerjisi hem karışım suyunun istenilen düzeye getirilmesinde kullanılır, hem de sera etkisinin olduğu üsten kapalı tasarımlarda Ülkemizde, 70’li yıllardan günümüze kadar biyogaz incelediğimizde örnek olarak Çin tipi diyebileceğimiz basit ve tropikal bölgelerde çalışabilecek, gübre olgunlaştırma amaçlı ve biyogaz üretim verimi düşük tesisler olduğunu görmekteyiz (Alibaş, 2004). Türkiye’nin konumu düşünüldüğünde, yaz aylarının sıcak ve basit yapıdaki bu reaktörlerdeki Parametre Özellik Tesis gücü (Jeneratör gücü) 500 kW böyle tesislerin çalışmadığı ve boş beton yığını olarak 3 Reaktör Kapasitesi (2x2700 m ) 5400 m3 Reaksiyon süresi 40 Gün Hammadde düşünüldüğünde; Türkiye’nin şartlarına en uygun biyogaz tesisinin Almanya ve Danimarka’daki gibi Avrupa Birliği normalarına uygun olarak kurulan ve Mısır silajı ve hayvan gübresi Mısır slajının özellikleri Kuru madde oranı % 23 Organik kuru madde oranı % 80 Yarı katı hayvan gübresinin özellikleri kaldıkları gözlenmektedir (Ulusoy ve ark., 2006). Profesyonel anlamda ekonomik bir tesisin yapısı 150 m3 Dozajlama ünitesi reaksiyon için kısmen uygun olduğunu, fakat tüm yıl ve profesyonel anlamdaki tesisler düşünüldüğünde ise örnek bir tesisin özellikleri ısı kayıplarının azaltılmasında kullanılabilir. tesislerini Çizelge 2. Almanya’dan Kuru madde oranı %8 Organik kuru madde oranı % 80 Toplam hammadde 42500 ton/yıl Kuru madde oranı % 11 Biyogaz üretimi 2 Milyon m3/yıl Metan oranı (CH4) %55 çalıştırılan tesislerin olduğu görülmektedir. Yukarıda Elektrik üretimi (net) ~ 3.65 milyon kWh/yıl da Isı üretimi (net) ~ 2.93 milyon kWh/yıl açıklandığı kullanılabilecek gibi bir biyogaz hammaddeler ve tesisisinde bunlardan üretilebilecek biyogaz miktarları ve metan oranları Şekil 4’te verilmiştir. Almanya şartlarında ekonomik ve verimli olarak çalışabilen ve bu ülkeye göre küçük, Türkiye şartlarına göre ise orta veya büyük ölçekli sayılabilecek bir tesisin boyut ve özellikleri incelendiğinde Çizelge 2’de verilen değerleri almak gerekmektedir (Karakuz, Örnek Bir Biyogazın Tesisinde Üretimin Değerlendirilmesi Avrupa normlarına uygun ve Türkiye’de işletilebilecek bir biyogaz tesisinin Bursa ili Karacabey ilçesi sınırları içerisinde yapılabilirliği için eldeki veriler değerlendirilmiştir (Çizelge 3). Burada, atık materyaller 2007). 113 225 202 Biyogaz üretimi (m3/ton) Metan içeriği (%) 200 172 175 163 150 128 125 111 108 100 88 80 70 75 67 60 45 50 25 %60 re si %60 sı ğ ır gü b %60 Su lu Sı ğı r gü uz D om gü br es i %72 br es i %54 ya pr ak l Po sa ar ı %60 %53 gü br es i uk Ta v Pa nc ar %54 Şe ke r pa nc ar ı %51 Ta t lı s or gu m %55 pa nc ar ı H ay v an ot u %52 Su da n Ça vd ar si la jı M (t ü m bi tk i) si la jı O t ıs ır si la jı 0 %54 %52 25 Şekil 4. Çeşitli hammaddelerin biyogaz verimleri ve metan içerikleri Çizelgede görüldüğü gibi, beş farklı kaynaktan elde artmaktadır. Gelecekte görülecek çevresel problemler edilebilecek toplam 104 bin ton tarımsal ve hayvansal sadece tabii kaynakların tükenmesinden değil, aynı atıktan ortalama 6.76 milyon m3 biyogaz ve bundan zamanda bu kaynakların nasıl tüketildiği ile de ilgilidir. Fosil enerji kaynaklarının tükeneceği gerçeği, da 11.83 milyon kWh elektrik ve 11.36 milyon kWh ısı üretimi gerçekleştirebilecek bir potansiyel yenilebilir elde enerji vurgulamaktadır. edilebilmektedir. kaynaklarının Türkiye’nin artan elektrik önemini üretiminin yaklaşık %30’u fosil kaynaklara, % 48’i ise dışa bağımlı SONUÇ olan doğalgazdan üretildiği unutulmamalıdır. Ülkelerin artan nüfus ve gelişen teknolojilerine Türkiye’de tarımsal ve endüstriyel organik atıklar halâ bağlı olarak enerjiye olan ihtiyaçları her geçen gün yeterince değerlendirilememekte ve bunun yanı sıra Çizelge 3.Mısır silajı, domates, bezelye ve yeşil atıklar ile süt sığırı gübresinden elde edilebilecek biyogaz üretimi ve bundan üretilebilecek elektrik-ısı miktarları Posa Biyogaz üretim Biyogaz Elektrik üretimi miktarı miktarı üretimi x1.75 x1.68 (t) (m3/ton) (m3) (kWh) (kWh) Mısır slajı 10.000 190 1.900.000 3.325.000 3.192.000 Domates atığı 10.000 94 940.000 1.645.000 1.579.200 Bezelye atığı 10.000 82 820.000 1.435.000 1.377.600 Yeşil atıklar 10.000 150 1.500.000 2.625.000 2.520.000 Sığır gübresi (2000) 64.000 25 1.600.000 2.800.000 2.688.000 Toplam 104.000 6.760.000 11.830.000 11.356.800 Materyal 114 Isı üretimi tarımsal alanlar ve tarımsal üretim arttırılamamakta ve üretilen ürünlerin pazar sorunları vardır. Tarımsal, hayvansal ve endüstriyel atıklardan biyogaz üretilmesi ekonomiye katkı sağlamasının yanı sıra Dalgıç, A. Ç. 2004. Biyogaz Uygulamaları. http://www1. gantep.edu.tr/~dalgic/biogas.htm FNR, hem çevre kirliliğinin azaltılmasını hem de çevre dostu enerji üretimini sağlayacaktır. Ayrıca süreç sonucu elde edilen gübre, kimyasal gübre ihtiyacının azaltılması 2009. Biogas Nachwachsende – an Rohstoffe Renewable Resources Consulting Service”, e.V. introduction. Fachagentur e.V. Agency (FNR), (FNR), Hofplatz 1 for FNR “Bioenergy 18276, Germany, http://www.bio-energie.de. Gülen J. ve açısından da önemlidir. Biyogaz üretimi ile atıklar H. Arslan, 2005. Biyogaz. Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, Sigma, 4, 121-129. kontrollü ve uygun koşullarda depolanacaktır. Sonuçta Karakuz, S. 2007. Enerji Krizleri Açısından Biyogaz. Biyoyakıt bütün bu çevresel sorunların çözümüne de katkıda Dünyası, Nisan 2007/09, Sayı: 4, Issn: 1306-9373, s.70- bulunacaktır. 71. Plöchl M. and M. Heiermann, 2006. Biogas Farming in Central and LİTERATÜR LİSTESİ Akinbami J.F.K., M.O. Ilori, T.O. Oyebisi, I.O. Akinwumi and O. Adeoti, 2001. Biogas Energy Use in Nigeria: Current Status, Future Prospects and Policy Yenilenebilir Enerji Kaynakları Kitabı Üniversiteliler Ofset Bornova-İzmir, s. 205-216. 2005. Türkiye'de Domates Salçası Üretimi. http://www.Gidasanayii.com/Modules.Php?Name=News& Filehttp://www1.gantep.edu.tr/~dalgic/biogas.htm=Articl e&Sid=2550. Developing 183, Antalya. Ulusoy, Y., H. Ünal ve K. Alibaş, 2006. Biyogaz Üretim Prosesi. Biyoyakıt Dünyası, Ağustos 2006/08 Sayı:1, ISSN: 1306-9373, s.58-63. Ulusoy, Y. 2006. İsveç’ten Biyogaz Üretim Prosesi ve Kalmar’dan Örnek Bir Tesis. Biyoyakıt Dünyası, 2006/9 Sayı: /2, ISSN: 1306-9373, s.60-63, Ankara 2006. Yaldız, O. 2007. Biyogaz Teknolojisi ve Türkiye Açısından İrdelenmesi, Biyoyakıt Dünyası, Nisan 2007/09, Issn: 1306-9373, s. 8-14, Ankara. Bursa İl Tarım Müdürlüğü. 2008. for Karışımlarından Biyogaz Üretimi Üzerine Bir Araştırma, Anonim, 2007. 2006 Yılı Bursa İli Tarım Faliyetleri Raporu. Anonim, Strategy Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(2):179- Senpozyumu 20-22 Ekim 2004 Ege Üniversitesi Bildiri Anonim, A CIGR Ejournal. Invited Overview No. 8. Vol. VIII. March. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 5: 97-112. Olarak Europe: Sözer S., O. Yaldız, 2006. Sığır Gübresi Ve Peynir Altı Suyu İmplications. Alibaş, K. 2004. Biyogaz Üretimi ve Sistemleri. Biyoenerji, Biyolojik Northern Countries?. Agricultural Engineering International: the Türkiye'de Salça Üretimi. http://www. Gidasanayii.com/Modules.Php?Name=News&File=Article &Sid=14254. Anonim, 2009. Türkiye Tarım İstatistikleri, http://www.Tuik. Gov.Tr/Veribilgi.Do, 2009. 115
