Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş’yi Devralması Projesi Uzman Görüşü Raporu Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. 8 Aralık 2009 UYARI NOTU Uzman Görüşü Raporu (“Rapor”) Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş. (“Karsan”), Kare Dış Ticaret A.Ş. (“Kare Dış Ticaret”) ve Karsan ile Kare Dış Ticaret yönetimi tarafından temin edilen ve/veya diğer kaynaklardan elde edilen bilgiler esas alınarak hazırlanmıştır. Rapordaki bilgilerin doğru olduğuna güvenilmekle birlikte, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. (“TSKB”) veya yöneticileri, çalışanları, acenteleri, danışmanları veya müşavirleri tarafından Raporda yer alan bilgilerin ve yorumların veya ilgili tarafa veya onun danışmanlarına sağlanan diğer yazılı veya sözlü bilgilerin doğru veya tam olmasına yönelik olarak açık veya örtülü herhangi bir beyan ve tekeffül verilmemiştir ve verilmeyecektir ve herhangi bir sorumluluk veya yükümlülük kabul edilmemiştir ve edilmeyecektir. Raporda yer alan veya almayan söz konusu bilgiler ve görüşlerdeki hatalar, atlamalar veya yanlış beyanlar, ihmaller veya diğerleri için açık veya örtülü hiçbir sorumluluk veya yükümlülük kabul edilmeyecektir ve bu bilgilerle veya başka şekilde ortaya çıkabilecek kusur ve ihmalle ilgili olarak bütün sorumluluk açıkça reddedilmektedir. Özellikle ve ancak yukarıda ifade edilenlerin genel kural olma niteliğine halel gelmeksizin, Raporda yer alan gelecek projelerinin, idari tahminler, beklentiler veya geri dönüşlerin veya diğer sözlü veya yazılı bilgilerin makullüğü veya başarısına ilişkin açık veya örtülü hiçbir beyan ve tekeffül verilmemiştir ve verilmeyecektir ve açık veya örtülü hiçbir sorumluluk veya yükümlülük kabul edilmemiştir veya kabul edilmeyecektir. Bu itibarla TSKB, ve ilgili yöneticileri, çalışanları, pay sahipleri, acenteleri, danışmanları veya müşavirleri, açıkça ve özellikle kabul edilmedikçe, herhangi bir kişinin Raporda yer alan herhangi beyan veya ihmale dayanmasının sonucu olarak veya gelecek irtibatlar nedeniyle uğradığı hiçbir doğrudan veya dolaylı kayıp ve zarardan sorumlu olmayacaktır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 1 İÇİNDEKİLER I. GİRİŞ: 8 II. SEKTÖR BİLGİLERİ 9 2.1. OTOMOTİV SEKTÖRÜ 2.1.1. Dünyada Otomotiv Sektörü 2.1.1.1 Üretim 2.1.1.2 Ticari Araç Üretimi 2.1.1.3 İthalat 2.1.1.4 İhracat 2.1.1.5 Seçilmiş Ülkelerde Otomobil Yoğunluğu 2.1.2. Türkiye’de Otomotiv Sektörü 2.1.2.1 Sayısal Göstergeler 2.1.2.2 Araç Parkı 2.1.3. Sektöre Genel Bakış 9 9 9 10 10 12 14 15 15 17 18 2.2. OTOMOTİV YAN SANAYİ 2.2.1. Sektörün Yapısı 2.2.2. Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayinde Mevcut Durum 2.2.2.1 İhracat 2.2.2.2 İthalat 20 20 20 21 22 2.3. DÖKÜM SEKTÖRÜ 23 III. FİRMALAR 26 3.1. KARSAN OTOMOTİV SANAYİİ VE TİCARET A.Ş. 3.1.1 Firma ve Sektörel Konumu 3.1.2. Karsan Mevcut Durum Tespiti 3.1.2.1 Firmanın Geçmiş Faaliyet Performansı 3.1.2.1.1 Karsan J9 3.1.2.1.2 Peugeot Partner-Citroen Berlingo 3.1.2.1.3 Hyundai 3.1.2.1.4 Renault Trucks 3.1.2.1.5 Diğer 3.1.2.2 Firmanın Teknik İncelemesi 3.1.2.2.1 Mevcut İşletme 3.1.2.2.1.1 Saç Parça Üretimi 3.1.2.2.1.2 Gövde Birleştirme (Kaynak) 3.1.2.2.1.3 Araç Boyama Departmanı 26 26 27 27 28 29 29 29 29 30 30 31 31 32 GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 2 3.1.2.2.1.4 Montaj Departmanı 3.1.2.2.1.5 Kalite Kontrol Departmanı 3.1.2.2.2 Ürünler ve Kapasite 3.1.2.2.3 Yönetim ve İşgücü 3.1.2.3 Firmanın Finansal Durum Analizi 3.1.2.3.1 Ciro ve Kârlılık 3.1.2.3.2 İşletme Sermayesi İhtiyacı ve Likidite 3.1.2.3.3 Aktif Yapısı ve Finansmanı 32 33 34 34 34 35 40 42 3.2. KARE DIŞ TİCARET A.Ş. 3.2.1 Firma ve Sektörel Konumu 3.2.2. Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş. 3.2.3. Kırpart Mevcut Durum Tespiti 3.2.3.1 Firmanın Geçmiş Faaliyet Performansı 3.2.3.2 Firmanın Teknik İncelemesi 3.2.3.2.1 Mevcut İşletme 3.2.3.2.2 Ürünler ve Kapasite 3.2.3.2.3 Hammaddeler ve Sınai Maliyet 3.2.3.2.4 Yönetim ve İşgücü 3.2.3.3 Firmanın Finansal Durum Analizi 3.2.3.3.1 Ciro ve Kârlılık 3.2.3.3.2 İşletme Sermayesi İhtiyacı ve Likidite 3.2.3.3.3 Aktif Yapısı ve Finansmanı 44 44 46 46 46 49 49 51 52 52 52 52 57 59 IV. BİRLEŞME ve DEĞERLEME 61 4.1. BİRLEŞME ŞEKLİ ve ZAMANLAMASI 61 4.2. BİRLEŞMENİN AMAÇLARI 61 4.3. DEĞERLEME 4.3.1. Metodoloji 4.3.2. Özkaynak Yöntemi 4.3.3. İndirgenmiş Nakit Akımı Yöntemi 4.3.3.1 Karsan Otomotiv Sanayi ve Ticaret A.Ş. 4.3.3.1.1 Ürünler ve Kapasite Öngörüleri 4.3.3.1.2 Satış Projeksiyonları 4.3.3.1.2.1 Karsan J9 4.3.3.1.2.2 Peugeot-Citroen 4.3.3.1.2.3 Hyundai 4.3.3.1.2.4 Renault Trucks 4.3.3.1.2.5 P1 ve P2 Projeleri 4.3.3.1.2 Diğer Gelirler 4.3.3.1.3 Amortisman Öncesi Esas Faaliyet Karı (AÖEFK) Varsayımları 4.3.3.1.3.1 Amortisman Hariç Brüt Satış Karlılığı 62 62 63 65 65 65 66 67 67 67 68 68 68 69 69 GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 3 4.3.3.1.3.2 Faaliyet Giderleri 4.3.3.1.3.3 AÖEFK 4.3.3.1.4 İşletme Sermayesi İhtiyacı Varsayımları 4.3.3.1.4.1 Ticari Alacaklar 4.3.3.1.4.2 Stoklar 4.3.3.1.4.3 Ticari Borçlar 4.3.3.1.5 Yatırım Projeksiyonları 4.3.3.1.6 Vergi Hesaplamaları 4.3.3.1.7 İndirgenmiş Nakit Akımları 4.3.3.2 Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş 4.3.3.2.1 Kırpart Ürünler ve Kapasite 4.3.3.2.2 Satış Projeksiyonları 4.3.3.2.2.1 Termostat 4.3.3.2.2.2 Su Pompası 4.3.3.2.2.3 Yağ Pompası 4.3.3.2.2.4 Yakıt Pompası 4.3.3.2.2.5 İşleme Parça Müşterileri 4.3.3.2.2.6 Karter 4.3.3.2.2.7 Diğer 4.3.3.2.3 Amortisman Öncesi Esas Faaliyet Karı (AÖEFK) Varsayımları 4.3.3.2.3.1 Brüt Satış Karlılığı 4.3.3.2.3.2 Faaliyet Giderleri 4.3.3.2.3.3 Amortisman ve AÖEFK 4.3.3.2.4 İşletme Sermayesi İhtiyacı Varsayımları 4.3.3.2.5 Yatırım Projeksiyonları 4.3.3.2.6 Vergi Hesaplamaları 4.3.3.2.7 İndirgenmiş Nakit Akımları 4.3.3.3 Kare Dış Ticaret A.Ş. 4.3.3.4. INA’ya göre Bulunan Birleşme Oranı 4.3.4 Benzer Şirketler Yöntemi 4.3.4.1 İMKB'de İşlem Gören Otomotiv Yan Sanayi Şirketleri 4.3.4.1.1 Bosch Fren 4.3.4.1.2 Ditaş Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş. 4.3.4.1.3 Döktaş Componenta Dökümcülük Ticaret ve Sanayi A.Ş. 4.3.4.1.4 Ege Endüstri ve Ticaret A.Ş. 4.3.4.1.5 FM İzmit Piston ve Pim Üretim Tesisleri A.Ş. 4.3.4.1.6 Mutlu Akü ve Malzemeleri Sanayi A.Ş. 4.3.4.1.7 Parsan Makina Parçaları Sanayii A.Ş. 4.3.4.2 Şirketlere İlişkin Bazı Mali Göstergeler 4.3.4.3 Benzer Şirket Yöntemine Göre Kırpart'ın Özsermaye Değerinin Tespiti 4.3.5. Birleşme İçin Seçilen Yöntem ve Gerekçesi 4.3.6. Birleşme Oranı, Değiştirme Oranı ve Birleşme Sonrası Sermaye Hakkında Görüş GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 4 69 70 70 70 70 71 71 72 72 73 74 75 76 76 76 76 76 76 76 77 77 77 77 77 78 78 78 79 80 81 81 81 82 82 82 82 82 83 83 85 89 90 EKLER Ek:1.a Karsan Otomotiv Karşılaştırmalı Bilançoları (Bin TL) Ek:1.b Karsan Otomotiv Karşılaştırmalı Gelir Tabloları (Bin TL) Ek:2 Karsan Nakit Akım Tabloları (Bin TL) Ek:3 Kare Dış Ticaret – Kırpart Tam Konsolidasyon Yöntemi ile Hazırlanmış Mali Tabloları (30.09.2009 İtibariyle) Ek:4.a Karsan Otomotiv İmalat Teknolojisi Akış Şeması Ek:4.b Kırpart Otomotiv Kapasite Hesapları Ek:5.a Kırpart Otomotiv Karşılaştırmalı Bilançoları (Bin TL) Ek:5.b Kırpart Otomotiv Karşılaştırmalı Gelir Tabloları (Bin TL) Ek:6 Kırpart Nakit Akım Tabloları (Bin TL) Ek:7 Ağırlıklı Ortalama Sermaye Maliyeti Hesapları GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 5 93 94 95 96 97 98 103 104 105 106 TABLOLAR Tablo 1: Dünya Araç Üretimi 9 Tablo 2: Dünya Ticari Araç Üretimi 10 Tablo 3: Ülkelere Göre Binek Araç İthalatı 11 Tablo 4: Ülkelere Göre Kamyon-Kamyonet İthalatı 11 Tablo 5: Ülkelere Göre Otobüs-Minibüs İthalatı 12 Tablo 6: Ülkelere Göre Binek Araç İhracatı 13 Tablo 7: Ülkelere Göre Kamyon-Kamyonet İhracatı 13 Tablo 8: Ülkelere Göre Otobüs-Minibüs İhracatı 14 Tablo 9: Araç (otomobil ve ticari) Yoğunluğu Karşılaştırılması 15 Tablo 10: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Toplam Araç Üretimi 15 Tablo 11: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Otomotiv Sektöründe Kapasite Kullanım Oranları 16 Tablo 12: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Toplam Araç İhracatı 16 Tablo 13: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Toplam Araç İthalatı 16 Tablo 14: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Otomotiv Sektörü İç Satışlar 17 Tablo 15: Türkiye’de Yıllar İtibariyle İthalat / İç Satışlar 17 Tablo 16: Türkiye’de Yıllar İtibariyle İhracat / Üretim 17 Tablo 17: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Araç Parkı 18 Tablo 18: Ülkelere Göre Otomotiv Yan Sanayi İhracatı 22 Tablo 19: Ülkelere Göre Otomotiv Yan Sanayi İthalatı 23 Tablo 20: Türk Döküm Sanayi Üretimi 24 Tablo 21: Türk Döküm Sanayi İhracatı 25 Tablo 22: Karsan Otomotiv Ortaklık Yapısı 26 Tablo 23: Karsan Otomotiv Yönetim Kurulu Üyeleri 27 Tablo 24: Karsan Otomotiv Denetim Kurulu Üyeleri 27 Tablo 25: Karsan Otomotiv Satış Performansı 28 Tablo 26: Birim Fiyatlar 28 Tablo 27: 9 Kasım 2009 İtibariyle J9 Premier Maxi Bayi Satış Fiyatları (TL) 28 Tablo 28: Karsan Mevcut Tesis Kapasitesi 2009 34 Tablo 29: Dönem Sonu ve Dönem Ortalaması Euro Kurları 35 Tablo 30: Karsan Gelir Tablosu Özetleri 35 Tablo 31: Karsan Satış Gelirlerinin Yıllar İtibariyle Değişimi 37 Tablo 32: Karsan Ürün Grupları Bazında Üretim ve Satışların Gelişimi 38 Tablo 33: Karsan Karşılaştırmalı Bilançoları 40 Tablo 34: Kare Dış Ticaret Ortaklık Yapısı 45 Tablo 35: Kare Dış Ticaret Karşılaştırmalı Solo Mali Tabloları 45 Tablo 36: Kırpart Sermaye Yapısı 46 Tablo 37: Kırpart Yurtiçi Müşteriler 2008 47 Tablo 38: Kırpart Yurtiçi Müşteriler 2009/9 47 Tablo 39: Kırpart Yurtdışı Müşteriler 2008 48 Tablo 40: Kırpart Yurtdışı Müşteriler 2009/9 48 Tablo 41: Kırpart Üretim Tablosu 49 GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 6 Tablo 42: Kırpart Ürün Gruplarına Göre Satışlar 49 Tablo 43: Kırpart Mevcut Tesis Kapasitesi 2009 51 Tablo 44: Dönem Sonu ve Dönem Ortalaması Kurları 52 Tablo 45: Kırpart Karşılaştırmalı Gelir Tabloları 53 Tablo 46: Kırpart Karşılaştırmalı Bilançoları 58 Tablo 47: Özkaynak Yöntemi ile Firma Özsermaye Tutarları 63 Tablo 48: Özkaynak Yöntemi ile Sermaye ve Özsermaye Tutarlarının Belirlenmesi 64 Tablo 49: Özkaynak Yöntemi – Birleşme Oranı Hesabı 64 Tablo 50: Karsan Kapasite Öngörüleri 2010 - 2014 65 Tablo 51: İNA Yöntemi – Karsan Satış Projeksiyonları 66 Tablo 52: İNA Yöntemi – Karsan Birim Fiyat Projeksiyonları 67 Tablo 53: İNA Yöntemi Karsan Diğer Gelirler 68 Tablo 54: İNA Yöntemi – Karsan Brüt Kar Marjı (Amortisman Hariç) Projeksiyonları 69 Tablo 55: İNA Yöntemi – Karsan Faaliyet Gideri Projeksiyonları 70 Tablo 56: İNA Yöntemi – Karsan AÖEFK Hesaplaması 70 Tablo 57: İNA Yöntemi – Karsan Ticari Alacaklar Projeksiyonu 70 Tablo 58: İNA Yöntemi – Karsan Stok Projeksiyonları 70 Tablo 59: İNA Yöntemi – Karsan Ticari Borç Projeksiyonları 71 Tablo 60: İNA Yöntemi – Karsan Sabit Kıymet Yatırımları 72 Tablo 61: Karsan İndirgenmiş Nakit Akımları ve Özsermaye Değeri 73 Tablo 62: Kırpart Kapasite Öngörüleri 2010-2013 74 Tablo 63: İNA Yöntemi Kırpart Satış Projeksiyonları 75 Tablo 64: İNA Yöntemi Kırpart Birim Fiyat Projeksiyonları 75 Tablo 65: İNA Yöntemi Kırpart Brüt Kar Marjı Projeksiyonları 77 Tablo 66: İNA Yöntemi Kırpart AÖEFK Hesaplaması 77 Tablo 67: İNA Yöntemi Kırpart İşletme Sermayesi Yatırımları 77 Tablo 68: Kırpart Yatırım Projeksiyonları 78 Tablo 69: Kırpart İndirgenmiş Nakit Akımları ve Özsermaye Değeri 79 Tablo 70: Kare Dış Ticaret’in Özsermaye Değeri Hesabı 80 Tablo 71: Birleşmeye Konu Özsermaye Değerleri 80 Tablo 72: Hesaplanan Birleşme Oranı 80 Tablo 73: Kırpart Benzer Şirketler Özet Mali Verileri 83 Tablo 74: Kırpart Benzer Şirket Piyasa ve Mali Verileri 86 Tablo 75: Kırpart Benzer Şirket Çarpanları 86 Tablo 76: Benzer Şirket Yaklaşımı – Kırpart Mali Verileri 88 Tablo 77: Benzer Şirket Yaklaşımı – Kırpart Özsermaye Değeri 88 Tablo 78: Değerleme Yöntemleri İcmal Tablosu 90 GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 7 I. GİRİŞ: Sermayenin ülke ve bölgeler arasında hareket serbestisinin artmasıyla yoğunluğunu her sektörde artıran rekabet, firmaları yeni açılımlara yönlendirmektedir. Benzer alanda faaliyet gösteren ve / veya varlıkları ile faaliyetlerinin tek elden yönetilmeleri sonucu ekonomik ve yönetsel açıdan sinerji oluşturabilecek firmaların birleşerek daha büyük kurumlar meydana getirmesi bu kapsamda sıklıkla ele alınan çözüm stratejilerinden birisidir. Ulusal ve uluslararası piyasalarda yaşanan rekabetçi koşullar ve değişken ekonomik dengeler firmaları yukarıda anılan türde birliktelikleri oluşturmaya yönlendirmektedir. Sanayi ve bilhassa otomotiv sektörü yapısı itibariyle ekonomide yaşanan pozitif ve negatif tüm değişimlere öncelikli açıktır. Bu nedenle stratejik işbirlikleri, devralmalar, yabancı ortak temini ve şirket evlilikleri diğer sektörlere oranla daha yaygın bir düzeye ulaşmıştır. Bu çerçevede şirket evliliklerinin, daha büyük aktif toplamı ve daha tatminkar bir sermaye tabanı yaratarak, sektörde faaliyet gösteren firmaların artan rekabete başarıyla karşı koyması ve sağlıklı bir mali yapı ile sürdürülebilir büyümenin sağlanarak tüketici ve yatırımcıların taleplerini karşılamasına destek olacağı düşünülmektedir. Otomotiv sektöründe faaliyet gösteren şirketler, teknolojik altyapısı, makine parkı ve kalite standartları ölçüsünde pazarda yer bulan, sermaye yoğun kurumlardır. Çok uluslu otomotiv üreticilerinin geniş yelpazede gerçekleştirdikleri faaliyetlerinin çapraz etkileşiminden yarattığı sinerjik avantajlar karşısında sektörde faaliyet gösteren yerli üreticilerin olabildiğince elastik, dinamik ve kendine yeterli olmaları gerekmektedir. Söz konusu yeterliliğin oluşturulabilmesi için ekonomik ve yönetsel sinerji oluşturacak şirketlerin birleşmelerinin en etkin çözüm olduğu düşünülmektedir. Özellikle belirsizliğin arttığı veya büyümenin ivmeli gerçekleştiği dönemlerde sektörde faaliyet gösteren firmaların, kaynak ve potansiyellerini birleştirerek daha rekabetçi, mali yapısı güçlü ve sağlıklı bir yapı tesis etmeleri yatırımcı, çalışan ve tüketici nezdinde fayda sağlamaktadır. Birleşme ve devralma işlemleri sonunda oluşan varlığın tek tek şirketler toplamından iktisaden daha önemli ve teknik açıdan daha yeterli olması öncelikli hedeflerdendir. Otomotiv sektörünün dinamik kurumlarından Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş. sahip olduğu organik büyüme döngüsünü Kare Dış Ticaret A.Ş. ile birleşerek inorganik bazda da sürdürmeyi hedeflemektedir. Bu planın gerçekleşmesi durumunda mali yapısının güçleneceği, karlılığını olumlu yönde etkileyecek varlıklara sahip olacağı öngörülmektedir. İşbu rapor ifade edilen birleşmeye konu şirketlerin tanıtımı ile olası birleşmenin mali ve operasyonel sonuçlarını etüt etmek üzere Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. tarafından hazırlanmıştır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 8 II. SEKTÖR BİLGİLERİ 2.1 OTOMOTİV SEKTÖRÜ 2.1.1 Dünyada Otomotiv Sektörü Geçtiğimiz yıllarda otomotiv sektöründe, birleşme ve satın almalar nedeniyle şirket sayısında azalma görülmüştür. Sektörde aşırı kapasite ve rekabet hüküm sürmeye başlamıştır. Dünya otomotiv ana ve yan sanayi ihracatının %83’ü Almanya, Japonya, ABD, Kanada, Fransa, Belçika, İspanya, Güney Kore, İngiltere, Meksika, İtalya, İsveç ve Çin tarafından gerçekleştirilmektedir. Türkiye’nin toplam ihracattaki payı %1 civarındadır. 2.1.1.1 Üretim 2008 yılında dünyada, 70,5 milyon adet motorlu taşıt üretilmiştir ve sektör %3,7 oranında küçülmüştür. Anılan yılda otomobil üretimi 52,6 milyon ile toplam araç üretimi içinde yaklaşık %75 oranında pay alırken, ticari araçlarda üretim 17,9 milyon seviyesinde gerçekleşerek, toplam araç üretimi içinde yaklaşık %25 oranında pay almıştır. Ticari araçların üretimi içinde hafif ticari araçlar %76, kamyon %20 ve otobüs %4 pay almıştır. 2007 ile kıyaslandığında, üretim Kuzey Amerika’da %16,1 ve Avrupa’da %4,7 azalmış, Asya-Okyanusya’da %1,8, Güney Amerika’da %6,6, Afrika’da ise %7,0 artmıştır. 100 bin adedin üzerinde üretimi olup da üretiminde en çok artış görülen ülkeler Endonezya (%46), Malezya (%20), Polonya (%20) ve Macaristan (%19) olmuştur. 2008 yılında dünya araç üretiminin %31’i Avrupa kıtasında, %24’ü Amerika kıtasında, %44’ü AsyaOkyanusya ülkelerinde, %1’i de Afrika’da gerçekleşmiştir. Bahsi geçen kıtalar içinde belirli bölgeler üretimin önemli bölümünü teşkil etmektedirler. AB ülkeleri Avrupa kıtasındaki araç üretiminin %82’sini, NAFTA ülkeleri de Amerika kıtasındaki üretimin % 77’sini oluşturmaktadır. 2008 yılındaki toplam araç üretimi 2003 yılındaki söz konusu rakamla karşılaştırıldığında sektörün 5 yıl içinde yaklaşık %16 büyümüş olduğu görülmektedir. Tablo 1: Dünya Araç Üretimi (Milyon Adet) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Artış (%) Pay (%) 20 20 20 21 21 21 23 22 -5 31 1 17 17 18 18 18 19 20 18 -7 26 Amerika 18 19 18 19 19 19 19 17 -12 24 -NAFTA 16 17 16 16 16 16 15 13 -16 18 Asya-Okyanusya 18 20 22 24 26 28 31 31 2 44 Afrika 0 0 0 0 1 1 1 1 7 1 Toplam Kaynak: OICA 56 59 61 65 66 69 73 71 -4 100 Avrupa -AB 1 AB verileri 2003 yılına kadar 15 üyeyi, 2003 ve 2004 yılında 25 üyeyi, sonrasında 27 üyeyi kapsamaktadır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 9 Dünya araç üretiminin yıllar boyunca gelişimi incelendiğinde göze çarpan en önemli gelişme orta vadede üretim miktarının artmakta olduğu ve araç üretiminde liderliğin 2002 yılından itibaren Avrupa kıtasından Asya-Okyanusya kıtasına geçmiş olmasıdır. Benzer biçimde Amerika kıtası üretimi içerisinde de NAFTA dışı ülkelerin (Orta ve Güney Amerika’nın) payı 2001 yılındaki %12’den 2008 yılında %23’e yükselmiştir. Bu durum otomotiv üretiminin tasarım ve bazı elektronik içerikli aksamlar dışında standart teknoloji bir üretim dalı haline gelmiş oluşu ve giderek işgücü maliyetlerinin daha düşük olduğu merkezlere doğru kaydığı şeklinde yorumlanabilir. 2.1.1.2 Ticari Araç Üretimi Hafif ticari araç, kamyon ve otobüsten oluşan ticari araç üretimi dünya genelinde yaşanan gerilemelerle 2008 yılında bir önceki seneye kıyasla %10,8 oranında küçülmüştür. 2008 yılında ticari araç üretiminde artış kaydeden Çin, Endonezya, Malezya gibi Asya-Okyanusya ülkeleri olsa da bu ülkelerdeki artış 110 bin adetle sınırlı kalmıştır. Tablo 2: Dünya Ticari Araç Üretimi (Milyon Adet) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 08/07 % 2008 Pay (%) Avrupa 2,67 2,58 2,77 3,00 3,14 3,30 3,52 3,40 -3,5 19 -AB1 2,28 2,13 2,20 2,29 2,39 2,48 2,62 2,49 -5,2 14 Amerika 9,03 9,70 10,00 10,38 10,49 9,76 9,83 7,68 -21,9 43 -NAFTA 8,64 9,36 9,61 9,80 9,80 9,03 8,98 6,76 -24,7 38 Asya-Okyanusya 4,62 5,23 5,79 6,42 5,78 5,99 6,50 6,61 1,7 37 Afrika Toplam Kaynak:OICA 0,14 0,13 0,14 0,13 0,20 0,23 0,21 0,20 -3,8 1 16,46 17,64 18,69 19,95 19,62 19,28 20,06 17,89 -10,8 100 2.1.1.3 İthalat 2007 yılı dünya binek araç ithalatında, ABD %22’lik payı ile en ön sırada yer almaktadır. Türkiye ise 2007’de aldığı %0,8’lik pay ile gelişmiş ülkelerin oldukça gerisinde kalmıştır. 2007’de kamyon ve kamyonet ithalatında ilk iki sırada ABD(%16) ve Kanada(%9) bulunmaktadır. Otobüs ve minibüs ithalatında aldıkları pay ile ilk sırada Fransa (%7), ikinci sırada ABD (%6) bulunmaktadır. 1 AB verileri 2003 yılına kadar 15 üyeyi, 2003 ve 2004 yılında 25 üyeyi, sonrasında 27 üyeyi kapsamaktadır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 10 Tablo 3: Ülkelere Göre Binek Araç İthalatı (Bin USD) ABD Almanya İngiltere İtalya Fransa İspanya Belçika Kanada Rusya Avustralya Hollanda Çin Meksika Avusturya S.Arabistan Japonya İsviçre İsveç BAE Polonya Türkiye Yunanistan Norveç G. Afrika Diğerleri Toplam Kaynak: International Trade Center 2004 124.263.912 37.413.344 35.237.340 30.152.478 25.422.998 21.722.924 19.951.586 17.765.698 5.162.896 8.157.491 8.738.984 4.601.894 6.425.199 6.596.686 4.493.419 8.195.503 6.252.942 4.820.420 3.419.616 3.501.898 4.214.588 3.618.865 2.874.131 2.566.676 59.162.483 455.493.056 2005 125.602.912 36.684.448 35.350.076 30.574.156 26.580.496 23.024.772 19.269.144 20.072.680 7.732.031 9.275.567 8.580.932 4.690.717 7.840.182 6.516.972 6.630.745 8.105.371 6.259.379 5.264.574 4.262.057 3.031.095 4.297.925 3.309.583 3.092.370 3.627.107 70.582.297 481.016.128 2006 137.487.312 42.059.832 36.180.376 31.820.532 28.341.524 24.175.378 21.498.816 22.973.476 12.720.859 9.478.981 9.034.949 6.950.950 9.265.262 6.817.452 7.466.313 7.654.017 6.348.025 6.214.342 5.163.311 4.016.150 4.270.786 3.510.886 3.600.518 4.153.723 82.185.501 533.947.136 2005 18.378.028 7.722.520 5.943.439 4.917.541 3.806.092 3.051.234 3.032.198 3.043.169 1.850.607 2.341.232 623.543 1.565.199 1.372.303 818.054 1.140.013 553.773 609.189 1.008.697 563.174 784.297 25.251.162 88.375.464 2006 19.156.186 9.052.904 6.369.362 5.421.417 4.588.123 3.344.015 3.447.951 2.983.891 2.342.477 2.667.128 1.046.168 1.892.124 1.307.459 953.190 1.262.335 821.955 791.820 1.118.848 851.775 1.028.062 28.682.098 99.129.288 2007 136.300.944 44.190.916 44.008.484 38.025.640 34.735.664 29.105.908 26.425.560 25.476.932 21.333.780 11.481.370 10.384.352 9.839.428 9.436.330 7.904.884 7.761.869 7.692.665 7.410.672 7.281.048 6.612.168 5.733.026 4.748.663 4.508.236 4.470.439 4.410.321 108.977.740 618.257.024 Tablo 4: Ülkelere Göre Kamyon-Kamyonet İthalatı (Bin USD) ABD Kanada Fransa İngiltere Almanya Avustralya İtalya İspanya Belçika Meksika Rusya Hollanda S.Arabistan Polonya Norveç Romanya Venezüella Şili G. Afrika Danimarka Diğerleri Toplam Kaynak: International Trade Center GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 2004 17.422.038 6.807.755 5.431.077 4.636.509 3.617.702 2.563.603 2.844.868 2.695.413 1.715.891 1.836.627 395.794 1.674.057 964.952 843.642 911.266 422.856 281.035 632.726 316.836 629.693 22.145.188 78.789.528 11 2007 19.602.644 10.747.893 6.957.444 6.627.083 6.047.962 4.545.589 4.383.454 3.964.852 3.018.222 3.003.641 2.905.431 2.538.360 1.776.436 1.751.308 1.606.077 1.518.346 1.460.279 1.414.045 1.397.320 1.304.089 35.838.053 122.408.528 Tablo 5: Ülkelere Göre Otobüs-Minibüs İthalatı 2004 2005 2006 2007 Fransa 520.040 518.277 559.040 957.895 ABD 934.056 857.504 850.918 858.538 Kanada 369.203 527.900 571.517 649.237 İtalya 461.589 508.449 450.199 628.494 Almanya 351.886 417.535 588.205 590.307 Rusya 149.712 175.604 256.425 471.417 BAE 153.307 189.057 318.105 445.238 S.Arabistan 251.053 329.823 240.290 407.282 Tayland 113.714 229.957 223.423 331.375 İngiltere 315.071 333.112 295.814 320.249 Şili (Bin USD) 159.427 431.821 254.912 292.421 Romanya 75.090 90.841 251.505 277.621 G. Afrika 37.530 93.182 99.223 261.982 Türkiye 66.688 103.390 257.924 248.608 Venezüella 35.740 86.901 81.127 242.710 Cezayir 161.881 262.082 165.914 241.669 Yunanistan 174.700 86.553 111.427 231.894 Avusturya 223.992 162.768 179.366 227.572 Filipinler 109.406 89.021 165.321 226.153 İsveç 177.273 200.607 211.681 207.915 Diğerleri 4.210.103 4.693.285 5.188.417 5.914.819 Toplam Kaynak: International Trade Center 9.051.461 10.387.669 11.320.753 14.033.396 2.1.1.4 İhracat 2007 yılı dünya binek araç ihracatında, Almanya %22 ile en ön sırada yer almakta, arkasından %17’lik payı ile Japonya gelmektedir. Türkiye’nin 2007’de binek araç ihracatındaki payı ise %1,1 seviyesindedir. Kamyon ve kamyonet ihracatında ilk iki sırada ABD (%12) ve Almanya (%11) bulunmaktadır. Türkiye’nin 2007 yılı kamyon ve kamyonet ihracatı son yıllardaki artış ile %4 seviyesine ulaşmıştır. Otobüs ve minibüs ihracatında aldığı pay ile ilk sırada Japonya (%19), ikinci sırada Almanya (%11), üçüncü sırada ise Türkiye (%10) bulunmaktadır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 12 Tablo 6: Ülkelere Göre Binek Araç İhracatı (Bin USD) Almanya Japonya ABD Kanada Güney Kore Belçika Fransa İspanya İngiltere Meksika İtalya Slovakya İsveç Çek Cum. Avusturya Polonya Türkiye Macaristan Brezilya Tayland Diğerleri Toplam Kaynak: International Trade Center 2004 99.698.488 74.822.896 25.163.128 36.770.256 24.632.146 28.747.572 35.440.956 26.295.432 22.412.192 11.840.723 8.400.889 4.183.758 8.092.517 4.592.023 7.712.081 4.237.610 3.933.685 1.837.554 3.351.542 1.128.565 22.259.811 455.553.824 2005 108.685.496 79.769.272 31.277.220 37.303.892 27.256.100 28.939.908 33.888.504 24.088.158 24.124.828 13.404.388 7.824.170 3.895.864 8.126.445 6.313.166 7.780.336 5.379.791 4.373.431 2.221.874 4.395.373 2.160.709 25.713.891 486.922.816 2006 115.981.544 94.485.248 35.401.132 37.809.540 30.597.196 30.080.684 30.767.252 24.385.898 23.441.832 17.407.486 9.613.816 6.422.850 9.240.599 8.429.659 8.647.989 7.009.956 5.645.000 3.292.610 4.597.287 2.921.663 30.186.679 536.365.920 2005 10.049.015 9.764.717 7.578.306 9.961.321 7.135.333 4.810.721 3.767.055 5.087.969 2.997.432 2.431.694 2.275.078 2.057.694 686.594 1.263.616 1.312.346 1.681.829 1.052.248 1.077.798 1.454.932 716.505 5.340.237 82.502.440 2006 11.587.502 10.208.445 8.293.843 8.941.532 8.510.648 6.373.771 4.433.900 4.708.003 3.682.673 2.993.774 2.740.330 2.451.327 1.183.746 1.815.066 1.576.528 1.869.312 1.183.336 1.390.189 1.447.625 1.071.051 6.978.479 93.441.080 2007 138.802.720 108.147.200 44.792.580 37.729.536 34.482.840 32.259.686 30.988.064 29.815.260 28.917.222 18.684.440 11.608.157 10.354.530 10.279.559 10.062.434 8.485.908 7.766.306 6.839.691 5.786.675 4.653.470 3.853.716 34.382.934 618.692.928 Tablo 7: Ülkelere Göre Kamyon-Kamyonet İhracatı (Bin USD) ABD Almanya Japonya Kanada Meksika İspanya İtalya Fransa Tayland Türkiye İngiltere Hollanda Çin Belçika Avusturya Brezilya Polonya Arjantin G. Kore İsveç Diğerleri Toplam Kaynak: International Trade Center GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 2004 8.713.044 8.633.164 8.071.499 9.009.591 6.668.884 4.165.669 3.513.344 5.171.402 2.516.162 2.212.655 2.390.362 1.779.460 276.689 1.844.512 1.284.372 1.123.060 863.786 545.764 1.224.101 191.623 4.161.113 74.360.256 13 2007 13.706.513 12.983.924 9.985.414 9.221.635 8.969.509 7.771.595 6.063.683 5.483.435 4.297.864 4.137.159 3.782.821 3.284.042 2.737.300 2.586.095 2.076.784 2.054.275 1.720.319 1.696.027 1.668.809 1.435.364 8.737.785 114.400.352 Tablo 8: Ülkelere Göre Otobüs-Minibüs İhracatı 2004 2005 2006 2007 Japonya 1.334.042 1.606.829 1.941.469 2.433.682 Almanya 1.512.194 1.433.722 1.571.484 1.473.251 556.381 726.788 836.121 1.264.705 81.026 196.624 416.392 899.323 ABD 526.625 585.470 646.447 757.871 Güney Kore 479.260 474.442 523.098 721.281 Polonya 447.972 511.850 566.981 684.922 Kanada 688.244 599.813 581.410 572.295 Çek Cum. 190.385 230.750 326.809 509.984 Belçika 495.553 415.733 447.676 499.009 Hollanda 236.987 268.502 275.692 326.452 Fransa 267.946 207.696 215.975 299.274 İspanya 230.958 248.954 278.076 285.239 Brezilya 144.336 438.350 199.002 282.432 Hindistan 137.533 176.537 202.081 221.923 İngiltere 250.160 271.517 247.816 200.897 İsveç 85.610 113.753 116.868 189.244 Rusya 101.810 121.679 146.195 165.710 81.581 107.536 125.605 136.677 (Bin USD) Türkiye Çin Arjantin Portekiz 37.060 43.268 53.689 130.109 Diğerleri 1.037.227 983.335 966.678 1.056.381 Toplam Kaynak: International Trade Center 8.922.890 9.763.148 10.685.564 13.110.661 2.1.1.5 Seçilmiş Ülkelerde Otomobil Yoğunluğu Seçilmiş bazı ülkelere göre motorlu araç yoğunluğu karşılaştırması, ortalama gelir düzeyleri ile birlikte aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Yıllar itibariyle ülkelere göre 1.000 kişiye düşen araç adetleri incelendiğinde son 20 yıl içerisinde Güney Kore, Polonya, İspanya gibi bazı ülkelerde önemli bir gelişme yaşandığı anlaşılmaktadır. Kişi başına düşen araç sayısının en yüksek olduğu ülke ABD iken, onu İtalya ve İspanya izlemektedir. Kişi başı gelir ve alım gücü karşılaştırmasına göre bakıldığında ise en avantajlı olan ülkenin Polonya olduğu ortaya çıkmaktadır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 14 Tablo 9: Araç (otomobil ve ticari) Yoğunluğu Karşılaştırılması (Adet/1000 Kişi) 1985 ABD 708 1995 759 2002 785 2003 2004 775 2005 2006 GSMG/kişi($) 2006 803 794 2006 Alım Gücü($) 813 44.970 44.260 İtalya 412 541 638 656 670 666 673 32.020 29.840 İspanya 276 430 554 362 577 604 600 27.570 28.420 Almanya 450 529 580 583 589 592 597 36.620 31.280 Fransa 446 520 585 587 594 597 595 36.550 32.130 Japonya 375 527 576 580 581 584 593 38.410 33.730 AB1 380 473 560 568 576 583 586 34.149 30.745 Kanada 559 562 572 584 587 582 585 36.170 34.610 İngiltere 379 474 536 554 564 572 571 40.180 35.690 Belçika 363 463 520 523 530 537 538 38.600 34.460 Polonya 117 229 325 344 353 377 385 8.190 14.530 25 177 273 294 306 311 322 17.690 23.800 Arjantin 173 167 190 183 184 184 181 5.150 15.390 Brezilya 86 89 117 118 120 123 124 4.730 8.800 Türkiye 27 65 89 89 93 108 115 5.400 9.060 Çin 3 8 12 14 18 21 23 2.010 7.730 Hindistan Kaynak: Dünya Bankası ve CCFA 3 5 6 8 8 10 12 820 3.800 Güney Kore 2.1.2. Türkiye’de Otomotiv Sektörü 2.1.2.1 Sayısal Göstergeler Tablo 10: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Toplam Araç Üretimi (Bin Adet) Otomobil 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2008- 200910 10 08/07 09-10/ 08-10 2004-2008 arasında yıllık ortalama büyüme 204 294 447 454 546 635 622 569 420 -2% -26% 9% Otobüs 3 4 5 5 6 7 8 6 5 8% -20% 12% Midibüs 4 7 10 7 8 9 11 9 2 15% -80% 4% Minibüs 6 14 28 26 21 22 21 19 9 -4% -51% -6% Kamyon 12 19 32 37 37 35 37 31 6 7% -81% 4% Kamyonet Tic. Araç Top. Traktör 117 196 302 350 370 392 449 415 256 15% -38% 11% 142 240 376 426 442 465 526 480 279 13% -42% 9% 11 29 39 35 37 34 25 22 12 -26% -47% -10% Toplam 357 562 862 914 1.025 1.133 1.172 1.072 711 3% -34% 8% 1 1985’te 10; 1995, 2002 ve 2003’te 15; 2004 ve 2005’te 25; 2006’da 27 ülke verisi toplanmıştır. Kişi başı GSMG EMU (Ekonomik ve Parasal Birlik) üyeleri için hesaplanmıştır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 15 Tablo 11: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Otomotiv Sektöründe Kapasite Kullanım Oranları (%) 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2008-10 2009-10 Otomobil 31% 41% 58% 58% 69% 76% 62% 68% 48% Otobüs 46% 71% 69% 80% 79% 92% 104% 104% 74% Midibüs 32% 49% 64% 44% 44% 48% 85% 88% 18% Minibüs 11% 25% 41% 36% 25% 29% 24% 26% 12% Kamyon 20% 31% 52% 65% 57% 54% 66% 68% 14% Kamyonet 76% 127% 158% 174% 155% 160% 159% 176% 105% Tic. Araç Top. 49% 83% 110% 120% 107% 113% 118% 129% 73% Traktör 16% 44% 59% 58% 62% 46% 35% 38% 31% Toplam 35% 52% 73% 76% 81% 86% 77% 84% 55% Tablo 12: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Toplam Araç İhracatı (Bin Adet) 08/07 09-10/ 08-10 2004-2008 arasında yıllık ortalama büyüme 319 4% -33% 15% 5 4 3% -20% 18% 2 2 1 -27% -52% 6% 3 1 1 1 -67% 23% -25% 4 9 10 9 2 4% -82% 54% 218 254 296 367 338 177 24% -48% 18% 203 233 266 316 385 354 184 22% -48% 17% 12 10 8 10 10 10 9 7 10% -23% 2% 361 519 561 706 830 921 836 510 11% -39% 16% 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 170 215 305 320 430 504 525 473 Otobüs 2 3 3 4 4 5 6 Midibüs 3 1 2 2 2 3 Minibüs 1 4 6 4 2 Kamyon 2 2 3 5 Kamyonet Tic. Araç Top. 80 123 190 88 134 Traktör 4 Toplam 262 Otomobil 2008-10 2009-10 Tablo 13: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Toplam Araç İthalatı (Bin Adet) Otomobil 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2008-10 2009-10 08/07 09-10/ 08-10 2004-2008 arasında yıllık ortalama büyüme 55 154 312 302 255 237 207 177 196 -13% 11% Otobüs 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - Midibüs 0 0 2 2 2 0 0 0 0 - - - Kamyon 4 10 8 9 11 11 8 7 3 -24% -51% -2% Kamyonet+Minibüs 24 59 111 124 116 108 91 79 51 -16% -35% 14% Tic. Araç. Top. 28 69 121 136 129 119 99 86 55 -17% -36% 11% Toplam 83 223 432 438 384 356 306 264 251 -14% -5% 12% GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 16 13% Tablo 14: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Otomotiv Sektörü İç Satışlar1 (Bin Adet) 2002 2003 2004 Otomobil 2005 2006 2007 2008 2008-10 2009-10 08/07 09-10/ 08-10 2004-2008 arasında yıllık ortalama büyüme 89 233 454 436 371 367 303 273 297 -17% 9% 12% Otobüs 0 1 2 2 2 2 2 2 2 29% -19% 14% Midibüs 2 6 10 7 8 6 8 7 1 34% -87% 15% Kamyon 14 27 37 42 44 36 35 30 8 -2% -73% 7% Kamyonet+Minibüs 66 141 245 278 250 224 194 174 139 -13% -20% 11% Tic. Araç. Top. 83 175 294 329 304 268 240 213 149 -10% -30% 10% 172 408 747 765 675 635 543 486 447 -14% -8% 11% Toplam Tablo 15: Türkiye’de Yıllar İtibariyle İthalat / İç Satışlar (%) Otomobil 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2008-10 2009-10 62% 66% 69% 69% 69% 64% 68% 65% 66% Otobüs 6% 4% 5% 16% 14% 10% 12% 13% 13% Midibüs 14% 4% 21% 29% 23% 0% 0% 1% 0% Kamyon 27% 36% 20% 23% 25% 29% 23% 23% 42% Kamyonet+Minibüs 36% 42% 45% 45% 46% 48% 47% 46% 37% Tic. Araç. Top. 34% 40% 41% 41% 42% 44% 41% 41% 37% Toplam 48% 55% 58% 57% 57% 56% 56% 54% 56% Tablo 16: Türkiye’de Yıllar İtibariyle İhracat / Üretim (%) 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2008-10 2009-10 Otomobil 83% 73% 68% 70% 79% 79% 85% 83% 76% Otobüs 84% 72% 61% 71% 69% 77% 73% 73% 73% Midibüs 63% 22% 20% 27% 26% 32% 20% 20% 48% Kamyon 11% 30% 20% 14% 9% 12% 4% 4% 11% Kamyonet+Minibüs 14% 9% 8% 14% 11% 27% 26% 28% 25% Tic. Araç. Top. 69% 63% 63% 62% 69% 75% 82% 81% 69% Toplam Kaynak: OSD 62% 56% 54% 55% 60% 68% 73% 74% 66% 2.1.2.2 Araç Parkı 1995-2000 yılları arasındaki 5 senede araç parkı % 48 oranında büyümüştür. 2002 yılına bakıldığında toplam araç parkının % 62’sini otomobillerin oluşturduğu görülmektedir. 2003 yılında ise araç parkındaki artış %3 seviyesinde gerçekleşmiştir. Otomobildeki artış ise %2 seviyesinde kalmış ve araç parkındaki oranı %61’e gerilemiştir. 2004 yılında araç parkının bir önceki yıla göre %18 büyümüş olduğu görülmektedir. 2004’te otomobil parkındaki artış %15 olurken, otomobillerin araç parkındaki 1 İç satışlar Üretim+İthalat-İhracat olarak hesaplanmış, stoklar ihmal edilmiştir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 17 payı %60 olmuştur. 2005 yılında araç parkı otomobil sınıfında %7 toplamda ise %8 büyüme kaydetmiştir. 2006 yılındaki pazar daralmasının etkisiyle hem otomobil parkı hem de toplam park ancak %1 oranında gelişme gösterebilmiştir. 2007 ve 2008 yıllarında araç parkı sırasıyla %6 ve %5 seviyesinde büyüme göstermiş; bu yıllarda otomobil parkı yıllık yaklaşık %5 seviyesinde büyüme göstermiştir. 2007-2008 yıllarında ortalamadan hızlı büyüyen araç sınıfları kamyonet ve otobüs olmuştur. Tablo 17: Türkiye’de Yıllar İtibariyle Araç Parkı (Adet) Otomobil Kamyon Kamyonet Minibüs Otobüs Traktör Toplam 1965 87.584 49.317 29.804 10.476 11.693 54.608 243.482 1975 403.546 108.381 98.579 40.623 23.763 243.066 917.958 1985 983.444 205.496 212.505 87.951 47.119 583.974 2.120.489 1995 3.058.511 432.216 397.743 173.051 90.197 937.528 5.089.246 2000 4.422.180 557.295 794.459 235.885 118.454 1.159.070 7.287.343 2001 4.534.803 562.063 833.175 239.381 119.306 1.179.068 7.467.796 2002 4.600.140 567.152 875.381 241.700 120.097 1.180.127 7.584.597 2003 4.700.343 579.010 973.457 245.394 123.500 1.184.256 7.805.960 2004 5.400.440 647.420 1.259.867 318.954 152.712 1.210.283 8.989.676 2005 5.772.745 676.929 1.475.057 338.539 163.390 1.247.767 9.674.427 2006 6.140.992 709.535 1.695.624 357.523 175.949 1.290.679 10.370.302 2007 6.472.156 729.202 1.890.459 372.601 189.128 1.327.334 10.980.880 6.796.629 744.217 2.066.007 383.548 199.934 1.358.577 11.548.912 2008 Kaynak: TUİK 2.1.3. Sektöre Genel Bakış 2001 yılında Türkiye’de yaşanan ekonomik krizin etkisiyle sektörde üretim, kapasite kullanma oranı ve iç pazar büyüklüğü açısından önceki 10 yılın en düşük seviyeleri görülmüştür. Krizin uzun süren etkileri 2002 yılında da sektörü olumsuz etkilemiş ve iç pazar daha da küçülmüş, sektörün kapasite kullanma oranı da %35 gibi oldukça düşük bir oranda gerçekleşmiştir. 2002 yılında üretim, ihracatın sağladığı olumlu etkilerle 2001 yılına göre sektör genelinde %25, otomobiller için ise %16 oranında artış göstermiş ve son on yılın sektör genelinde en yüksek üretimine sahip 2000 yılı üretim seviyesini %80 oranında yakalamıştır. 2003 yılında üretim yüksek ihracat seviyesinin sağladığı olumlu etkilerle 2002 yılına göre sektör genelinde 42%, otomobiller için 29% ticari araçlar için ise 60% oranında artış göstermiştir. 2003 yılındaki sektör üretimi 2001 krizi öncesinde en yüksek üretim miktarının ulaşıldığı 2000 yılı üretiminin %20 üzerinde gerçekleşmiştir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 18 2004 yılında Türkiye ekonomisinin hızlı bir büyüme trendi içine girmesi sonucu tüketici güvenin artması yıllardır ertelenen iç talebi tetiklemiş, bunun sonucunda pazar büyüklüğü rekor seviyeye ulaşmıştır. İç talepteki patlamaya son 5 yıl içerisinde istikrarlı bir gelişme gösteren ihracat da eklendiğinde 2004 yılında sektördeki üretim rekor seviyeye ulaşmıştır. Sektörde 2005 yılı 2004 yılına benzer geçmiş, sadece ertelenen talep etkisinin azalmasıyla otomobil yurtiçi satışlarında sınırlı bir düşüş (%4) yaşanmıştır. Diğer taraftan toplam ihracat %8 ve üretim %6 büyüyerek yeni rekor düzeylerine ulaşmıştır. 2006 yılının Mayıs ayında yaşanan ekonomik dalgalanma ve 2007 yılında seçim belirsizliğinin içine girilmesi son dönemde sektördeki eğilimleri en fazla etkileyen unsurlar olmuştur. 2006 yılında hem iç pazar satışları hem de ithalat %12 oranında azalmış, buna karşın ihracatın %26 oranında yükselmesi ile üretim %12 oranında artmıştır. 2007 yılında iç pazar satışlarının %5 oranında daralmasına rağmen otomotiv sektörü anılan yıldaki büyümesine ihracat sayesinde devam edebilmiştir. Otomobil ihracatında %17, ticari araçlar ihracatında ise %19 oranında artış gerçekleşmiş ve 2007 yılında toplam üretim %10 oranında artmıştır. 2008 yılına çok iyi başlayan sektör Amerika’da başlayan finansal krizin derinleşmesiyle ivme kaybetmiştir. Otomotiv sektörü 2008 yılı ikinci yarısından itibaren krizin etkisiyle düşüşe geçmiş, 2008 son çeyreğinde ve 2009 yılının ilk 2 ayında tarihi daralmalarla sarsılmıştır. 2009 Mart ayında devreye giren ÖTV indirimiyle nispi bir toparlanma görülse de bu indirimin üretime olan katkısı, ithal binek araç satışlarına sağladığı katkının oldukça gerisinde kalmıştır. Özellikle 1 Ocak 1996’da Gümrük Birliği’nin yürürlüğe girmesinden sonra yurtiçi talep artan miktarda ithalat ile karşılanmaya başlamıştır. 1996 yılında iç satışların içinde ithal araçların payı %14’den %25’e yükselmiştir. Gümrük Birliği yürürlüğe girdikten sonra sadece 2001-2002 yıllarında ve 2009 ilk 10 ayında ekonomik kriz ve daralan iç pazar nedeniyle düşen bu oranın diğer yıllarda ise sabit bir seyir izlediği gözlenmektedir. 2008 yılında ithalatın iç pazardaki payı ticari araçlarda %45, otomobil kaleminde %68 olarak hesaplanmıştır. 2000’li yıllarda otomotiv sektöründeki en önemli gelişme ihracata yönelik üretimin ağırlık kazanmış olmasıdır. Bu durum sektörün AB kaynaklı yoğun rekabet kadar, sektör içi uzmanlaşma doğrultusunda hafif ticari araç üretiminin ağırlık kazanması ve üretilen otomobil modelleri sayısının sınırlı kalmasından da kaynaklanmaktadır. Az sayıda yerli otomobil çeşidinin üretiliyor oluşu ve tüketicilerin ürün farklılığı talebi özellikle otomobil ithalatının artmasına yol açmıştır. Yurtiçi üretimdeki otomobil çeşidini GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 19 sınırlayan en önemli unsur, yurtiçi pazar büyüklüğünün ve istikrar eksikliğinin ekonomik ölçekte üretim olanaklarını kısıtlıyor olmasıdır. 2.2.OTOMOTİV YAN SANAYİ 2.2.1.Sektörün Yapısı 1960’lı yıllarda tüm parçalar ana sanayi üretici firmaları içinde üretilirken, kapasitelerin artması ve yan sanayideki yatırımların gelişmesiyle birlikte sektörde önemi ve ağırlığı bulunan yan sanayi oluşmuştur. Türkiye oto yan sanayi 1964 yılında çıkarılan Montaj Sanayi Talimatı ile korumaya alınmıştır. Ana sanayide yerli ara malı kullanım oranının artırılması mecburiyeti ile yan sanayinin güçlendirilmesi hedeflenmiştir. Ana üreticilerin teknik ve ekonomik desteği ile kurulan ve gelişen yan sanayi bugün kendi alanında önemli bir potansiyel göstermektedir. Sektörde AB menşeili firmaların ağırlığı fazladır. 130'un üzerinde AB ve 10’un üzerinde AB dışı firma, yan sanayide lisans ve ortak yatırım kurmak suretiyle işbirliği içersindedir. Türkiye’de otomotiv yan sanayi, otomotiv sanayindeki gelişmelerin sonucunda hızla gelişmiştir. Türk otomotiv yan sanayi yüksek kapasitesi, geniş ürün yelpazesi ve yüksek standartlarıyla otomotiv sanayine ve 11,5 milyon adet olan Türkiye taşıt araçları parkına parça sağlamaktadır. İhracat potansiyeli yüksek bir sektördür. Otomotiv ana sanayimizde 1964’lerde %15 olan yerli parça kullanım oranı bugün bazı araçlarda %90’lar seviyesini aşmıştır. 2.2.2.Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayinde Mevcut Durum Türk otomotiv ana sanayinde faaliyette bulunan firmalar, 1.120 oto yan sanayi firması ile doğrudan çalışmaktadır. Türkiye’de 4.000 adet yan sanayi firması mevcuttur. TAYSAD’a (Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği) göre Türk oto yan sanayi 2008 yılı cirosu 28 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Otomotiv yan sanayi, mamul üretim kapasitesi, mamul çeşitliliği ve ulaştığı standartlar itibariyle, ülkemizde imal edilen taşıt araçları için gerekli olan yedek parçaların %80’ini karşılayabilecek düzeye erişmiştir. Üretilen başlıca yedek parçaların isimleri aşağıda verilmiştir: • • • • • • • Komple motor ve motor parçaları Aktarma organları Fren sistemleri ve parçaları Hidrolik ve havalı aksamlar Süspansiyon parçaları Emniyet aksamları Kauçuk ve lastik parçalar GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 20 • • • • • • Şasi aksam ve parçaları Dövme ve döküm parçalar Elektrik ekipmanları ve aydınlatma sistemleri Aküler Oto camları Koltuklar Türk otomotiv ana ve yan sanayi, başta Bursa olmak üzere Marmara Bölgesi’nde yoğunlaşmıştır. İki büyük otomobil fabrikasının Bursa’da bulunması ve iki adet “Organize Sanayi Bölgesi”nin kurulmuş olması otomotiv sanayinin özellikle bu ilde yoğunlaşmasına neden olmuştur. Endüstrinin yoğun olduğu diğer şehirler İstanbul, İzmir, Kocaeli, Ankara, Konya, Adana ve Manisa olarak sıralanmaktadır. Sektördeki bilgi birikimi, tecrübe, geniş ürün yelpazesi, yüksek ihracat potansiyeli ve Türkiye’nin coğrafi avantajlarından dolayı, oto yan sanayi sektörü yabancı yatırımcıların ilgisini çekmektedir. Şu anda otomotiv yan sanayinde 192 yabancı sermaye ortaklığı bulunmaktadır Dünyadaki büyük şirketlerin pek çoğu Türk firmalarıyla ortaklıklar kurmuşlardır. 2.2.2.1 İhracat Bir motorlu taşıt, farklı yapı, malzeme ve teknoloji ile üretilen ve özgün yöntemlerle ve birbiri ile uyumlu olarak bir araya getirilen 5.000 dolayında parçadan oluşmaktadır. Bu parçaların üretiminde demir ve çelik, hafif metaller, plastik ve lastik, boya ve benzeri kimyasal maddeler ile cam kullanılmaktadır. Parçaların büyük bölümü yan sanayide üretilmekte ve ana sanayi bunları montaj yolu ile birleştirmek suretiyle araç üretmektedir. Bu nedenle motorlu araç imalat sanayi, demir çelik sanayi başta olmak üzere hafif metaller, plastik, lastik ve cam sanayi gibi ham madde üreten sanayiler ile doğrudan ilişki içindedir. Pazardaki yoğun rekabet nedeni ile her geçen gün değişen ürün teknolojilerinin gerektirdiği yeni malzeme ve teknikler taşıt araçları sanayi ile ham madde sanayi arasında çok yakın işbirliğinin kurulmasını gerektirmektedir. Son 10 yılda sektör ihracat potansiyelini artırmıştır. Birçok yerli firma Türkiye’de üretilen dünya araçlarında ortak tasarımcı olarak yer almaktadır. Yan sanayi bugüne kadar sürdürdüğü gelişimini, gerek doğrudan yurt dışındaki üreticilere ve gerek yenileme pazarına ihracatını arttırarak devam ettirmiştir. Yan sanayinin AB pazarına yönelik ihracatının daha da gelişeceği tahmin edilmektedir. Türkiye’nin oto yan sanayi ihracatı 1997 yılında 896 milyon dolar iken 2008 yılında 7.3 milyar dolara ulaşmıştır. İhracatı yapılan başlıca parçalar motor aksam ve parçaları, dış ve iç lastikler, montaj karoseri aksamı, jantlar, kauçuk parçalar, transmisyon mili, frenler ve servo frenlerdir. Türkiye parçalar halinde pek çok otomobil, otobüs ve kamyon ihraç etmektedir. Oto yan sanayinin ihracatında başta gelen şehirler sırasıyla Bursa, İstanbul, Kocaeli ve İzmir’dir. Oto yan sanayi ürünleri dünyanın pek çok ülkesine ihraç edilmektedir. Başlıca ihraç pazarları Almanya, İtalya, İngiltere, Fransa, Rusya, Romanya, Polonya ve GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 21 Belçika’dır. 2008 yılında oto yan sanayi ihracatının %72’si başta Almanya, İtalya, Fransa ve İngiltere olmak üzere AB ülkelerine yapılmıştır. Türk firmaları, Opel, VW, Ford, GM gibi önde gelen üreticilere parça sağlamaktadırlar. Tablo 18: Ülkelere Göre Otomotiv Yan Sanayi İhracatı 2005 2006 2007 2008 Almanya 948.275.784 1.139.370.121 1.674.457.860 1.755.986.711 İtalya 343.715.834 416.281.137 440.788.276 615.893.852 İngiltere 279.538.087 368.686.929 444.955.605 601.798.068 Fransa 321.003.980 395.063.933 369.840.425 563.076.889 Rusya 58.943.088 97.912.660 167.670.159 300.178.657 Romanya 76.991.013 114.874.868 154.195.450 249.807.533 Polonya 121.126.440 147.279.451 167.655.215 236.021.398 Belçika 109.687.810 132.525.264 156.257.441 208.469.606 (ABD doları) Iran 89.220.655 86.844.019 87.881.950 199.437.206 İspanya 88.244.665 114.169.246 135.202.308 184.402.312 A.B.D 109.802.878 125.115.663 114.639.981 177.548.183 Hollanda 33.426.840 45.823.040 75.157.263 128.405.407 Brezilya 22.981.909 43.371.528 36.970.616 93.249.708 Avusturya 45.484.733 46.225.000 52.199.769 91.929.932 Mısır 40.665.381 44.737.448 40.405.179 90.642.574 Irak 38.467.053 44.939.890 60.997.111 70.753.750 S. Arabistan 36.429.291 29.150.660 32.154.965 66.020.499 963.734.544 1.073.508.835 1.130.134.819 1.646.131.240 3.765.877.201 4.532.467.963 6.485.290.049 7.279.753.525 Diğerleri Toplam Kaynak: DTM Bilgi Sistemi 2.2.2.2 İthalat Türkiye’nin oto yan sanayi ithalatı 2005 yılında 7,6 milyar ABD doları, 2006 yılında 9,2 milyar ABD doları, 2007 yılında 10,9 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiş ve bu değer 2008 yılında 12,2 milyar ABD dolarına yükselmiştir. İthalatı yapılan başlıca parçalar dizel ve yarı dizel motorlar, montaj karoseri aksamı, vites kutuları, motor aksam ve parçaları, iç-dış lastikler, frenler ve servo frenlerdir. Yeni modellerin birçok parçası ithal edilmektedir. Türkiye’nin ithalat yaptığı başlıca ülkeler Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, İspanya, Japonya ve Güney Kore’dir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 22 Tablo 19: Ülkelere Göre Otomotiv Yan Sanayi İthalatı 2005 2006 2007 2008 Almanya 1.676.173.221 1.896.764.411 2.311.746.437 2.610.139.895 Fransa 1.075.574.407 1.452.319.887 1.542.976.599 1.816.218.691 İngiltere 1.248.184.588 1.300.167.272 1.414.052.701 1.346.080.572 747.164.687 914.019.772 1.001.334.853 1.045.332.535 Japonya 544.096.093 610.562.584 721.415.950 915.119.129 İspanya 520.893.614 630.922.815 741.132.953 768.051.716 Güney Kore 386.086.890 525.985.833 616.947.906 585.473.739 Çin 145.771.764 192.592.014 316.696.175 513.813.465 Çek C. 103.373.645 83.526.046 391.295.582 507.537.248 Polonya 201.492.880 244.835.014 356.424.387 459.463.221 A.B.D. 146.949.854 188.066.151 226.617.531 265.777.516 Romanya 30.341.242 38.522.785 60.747.317 111.592.495 Hindistan 45.440.216 86.918.941 108.300.338 111.166.865 Macaristan (ABD doları) İtalya 170.440.127 346.369.675 258.078.240 108.532.985 Tayland 28.012.752 68.236.759 79.034.715 103.363.178 İsveç 49.022.571 59.991.207 71.137.409 92.501.078 Hollanda 35.595.230 41.515.979 56.102.019 72.770.845 Danimarka 45.303.637 45.989.055 58.223.750 65.607.647 Tayvan 41.938.848 48.249.835 62.204.084 63.548.832 Brezilya 51.806.612 46.788.591 59.463.319 63.018.414 Diğerleri Toplam Kaynak: DTM Bilgi Sistemi 348.540.605 411.078.805 488.832.700 676.807.624 7.649.470.346 9.240.399.721 10.953.111.465 12.201.917.690 2.3. DÖKÜM SEKTÖRÜ Ülkemizde döküm sanayi ağırlıklı olarak otomotiv sanayine yönelik üretim gerçekleştirmektedir. İnşaat, beyaz eşya, makine, petro-kimya ve gıda gibi sektörler de talebe katkıda bulunmaktadır. Türkiye’de çoğunluğu demir esaslı metallerin dökümünde uzmanlaşmış irili ufaklı 1.200 civarında metal döküm tesisi bulunmaktadır. Demir döküm sektörünün toplam üretim kapasitesinin 1,4 milyon ton/yıl düzeyinde olduğu tahmin edilmektedir. 2007 yılı itibariyle Türkiye demir döküm üretimi Avrupa’da Almanya, İtalya, Fransa ve İspanya’nın ardından beşinci sırada bulunmaktadır. Ağırlıklı olarak otomotiv sanayisine yönelik üretim yapan başlıca demir döküm tesisleri Componenta (180.000 ton/yıl), Demisaş (80.000 ton/yıl), Trakya Döküm (70.000 ton/yıl), Erkunt (60.000 ton/yıl), Odöksan (50.000 ton/yıl), Ferro Döküm (45.000 ton/yıl), Ay Döküm (25.000 ton/yıl), Eku Fren (20.000 ton/yıl), Akdöküm (20.000 ton/yıl) olarak sıralanmaktadır. Panel radyatör kullanımının artmasıyla pazar payı hızla gerileyen döküm radyatör alanında ise Odöksan ve Toprak Döküm faaliyet göstermektedir. Ağırlıklı olarak çelik ve çimento sanayilerine yönelik üretim yapan 35.000 ton/yıl kapasiteli Kardökmak ile sulama ve altyapı alanlarında kullanılmak üzere valf ve bağlantı parçaları gibi üretimler yapan 30.000 GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 23 ton/yıl kapasiteli Samsun Makina ise diğer önemli demir dökümhaneleridir. Çelik döküm konusunda lider firma ise 20.000 ton/yıl kapasite ile Hisar Çelik’tir. İhracata dönük büyüme eğiliminde olan alüminyum döküm sanayinde faaliyet gösteren firmalar ise ağırlıklı olarak otomotiv sanayisine yönelik jant ve parça üretimi yapan yan sanayi işletmeleridir. CMS, Cevher Jant, Componenta ve Kormetal’in toplam jant üretim kapasitesi 2008 yılı itibariyle 8 milyon adet/yıl1 seviyesindedir. Bunun yanında Componenta 9.500 ton/yıl, Cevher Döküm ise 8.000 ton/yıl kapasite ile alüminyum parça dökmektedir. Türkiye’de metal döküm üretimi 2001 yılında yaşanan finansal kriz ile gerilemiştir. 2002 yılında tekrar artışa geçen döküm üretimi 2003 yılında 955 bin tona ulaşmıştır. 2002 yılından beri tüm döküm çeşitlerinin üretiminde artış yaşanmaktadır. Toplam üretim içerisinde katma değeri yüksek olan çelik ve demir dışı (alüminyum vb.) döküm ürünlerinin payı artış eğiliminde olsa da düşük seviyededir. 20022008 arasında demir döküm üretimi içinde sfero dökümün payı önemli ölçüde artarak %18’den %41’e yükselmiştir. 2008 yılında demir döküm üretiminin %58’i pik, %41’i sfero ve %0,5’i temper döküm olarak gerçekleşmiştir 2008 yılı 2. yarısından itibaren finansal krizin etkisini artırmasıyla özellikle otomotiv sektörüne yönelik döküm üretimi önemli ölçüde gerilemiştir. 2009 yılı ilk 6 ayında üreticiler rekor sayılabilecek seviyede düşük kapasitelerle çalışmışlardır. Sabit maliyetlerin ton başına maliyetlerdeki payının sürdürülemez seviyelerde yüksek gerçekleşmesi nedeniyle bir çok dökümcü üretimi durdurmuştur. Sektör 2008 4. Çeyreğinden itibaren personel çıkarma ve zorunlu ücretsiz izinlerle anılmıştır. 2009 yılında üretiminin %50’sini otomotiv ve ilişkili sektörlere satan döküm sektöründe %30-40 arasında daralma beklenmektedir. Tablo 20: Türk Döküm Sanayi Üretimi2 (Bin ton) Demir Çelik Demir dışı Toplam 2000 2001 827 98 40 965 755 107 44 906 2002 767 110 45 922 2003 785 112 58 955 2004 789 121 72 982 2005 900 125 96 1.121 2006 961 132 117 1.210 2007 1024 144 149 1.317 2008 970 140 150 1.260 Çoğunluğu AB ülkelerine yönelik olarak yapılan metal döküm ihracatı 2008 yılında 804 bin ton olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılında %64 seviyesinde bulunan ihracatın üretimdeki payı yıllar itibariyle artış eğilimindedir. 2008 yılında 619 bin ton olarak gerçekleşen demir döküm ihracatının 340 bin tonu pik, 375 bin tonu sfero, 3 bin tonu temper dökümdür. 1 2 CMS 4,2, Cevher 2, Compenenta 1,2, Kormetal 0,6 milyon adet/yıl. Kaynak: Türkiye Döküm Sanayicileri Derneği (TÜDOKSAD) GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 24 Tablo 21: Türk Döküm Sanayi İhracatı1 (Bin ton) Demir Çelik Demir dışı Toplam Toplam (Milyon Euro) 2000 263 47 19 329 482 2001 286 49 22 357 524 2002 315 52 26 393 581 2003 341 59 35 435 666 2004 447 68 46 561 863 2005 488 70 75 633 1115 2006 543 81 88 712 1278 2007 604 90 95 789 1506 2008 619 95 90 804 1513 Döküm ürünlerinin ithalatı çoğunlukla dolaylı olarak2 gerçekleştiği için ithalata ilişkin kesin verilere ulaşılamamaktadır. Ancak sektörden edinilen bilgilere göre ithalatın daha çok yurtiçinde üretimi olmayan ve yüksek tasarım teknolojisi içeren otomotiv parçası gibi ürünlerde ağırlıklı olarak AB ülkelerinden gerçekleştiği anlaşılmaktadır. 2010 yılından itibaren krizin yaralarının sarılması için firmaların öncelikli hedefleri ürünlerini farklı sektörlere yönelik olarak çeşitlendirmeleri ve yeni müşteri ve pazarlara ulaşmak olacaktır. 2010-2015 döneminde Türkiye dövme ve döküm sanayilerinin ihracata dönük olarak büyüme eğiliminin sürmesi beklenmektedir. Nitekim döküm üretimi çevreyi kirleten bir ağır sanayi dalı olarak değerlendirilmesinden ve emek yoğun bir sektör olmasından dolayı gelişmiş ülkelerden Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelere doğru kaymaktadır. Bunun dışında tersanecilik, makine imalatı gibi alanlarda büyüme görüleceği ve bu gibi yeni sektörlerden döküm ürünlere yönelik talep geleceği tahmin edilmektedir. Ayrıca enerji üretiminde son yıllarda görülen yatırımlara paralel olarak hidroelektrik ve rüzgar enerjisine yönelik döküm parçalarına da talebin artması beklenmektedir. Öte yandan son dönemde yapılan nitelikli döküm yatırımlarının devreye alınmasıyla arz fazlasının oluşması muhtemeldir. 1 Kaynak: TÜDOKSAD 2 “Başka bir üretim dalının girdisi olarak” GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 25 III. FİRMALAR 3.1. KARSAN OTOMOTİV SANAYİİ VE TİCARET A.Ş. 3.1.1 Firma ve Sektörel Konumu Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş. (“Karsan” / “Firma”), ticari araç üretimi alanında faaliyet göstermek amacıyla 1966 yılında Bursa’da kurulmuştur. 1979 yılından itibaren Koç Grubu bünyesine giren Karsan, 1998 yılında İnan Kıraç’ın çoğunluk hisselerini almasıyla birlikte Kıraça Şirketler Topluluğuna dahil olmuştur1. Halka açık bir firma olan Karsan’ın hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Birinci Ulusal Pazar’da işlem görmektedir. Karsan, Türkiye’de her nevi oto montaj ve karoseri tesisleri kurmak, kurulmuş olanları satın almak, bunlara iştirak etmek, karoser imali için oto ithal etmek, her nevi oto karoseri yapmak ve satmak amacıyla kurulmuştur. Karsan’ın ana faaliyet alanı; çeşitli otomotiv markalarına motorlu araçlar üretmek, ithal ve ihraç etmektir. Aynı kapsamda, otomotiv ana ve yan sanayine endüstriyel hizmetler vermektir. Türk Otomotiv sanayinde fason üretim modelinin lideri olan Karsan, sektörün hafif ve ağır ticari araçlar grubunda yer almaktadır. Mevcut ürün gamını, toplu taşımacılık hizmetleri ve servis taşımacılığında tercih edilen Karsan J9 Premier minibüs - midibüs tipi araçlar, Peugeot Partner hafif ticari araçlar ile Hyundai hafif kamyon ve Renault Trucks ağır kamyonlar oluşturmaktadır. Karsan araç üretiminin yanı sıra, Ford, Tofaş, Renault Trucks, Türk Traktör gibi firmalara pres, kaynak, kataforez, boya, montaj ve kabin imalatı gibi endüstriyel hizmetler sunmaktadır. Sermayesinin %34,71'i IMKB'de işlem görmekte olan Karsan'ın ödenmiş sermayesi, Mayıs 2009’da alınan yönetim kurulu kararı ile 100 milyon TL’den 150 milyon TL seviyesine çıkarılmıştır. Sermaye artışı ortaklar tarafından nakdi olarak gerçekleştirilmiş olup, sermayenin ortaklar arasındaki dağılımı aşağıdaki gibidir. Tablo 22: Karsan Otomotiv Ortaklık Yapısı Ortaklar Kıraça Holding A.Ş. Diniz Grubu İnan Kıraç İMKB'de İşlem Gören Toplam 1 % 52,36 10,68 2,25 34,71 100,00 Kıraça Holding, 1996 yılında İnan Kıraç ve Klod Nahum tarafından “Hitit Turizm ve Yatırım A.Ş.” adıyla kurulmuştur. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 26 Haziran 2009’da gerçekleştirilen Ortaklar Olağan Genel Kurul Toplantısı neticesinde belirlenen Karsan Yönetim ve Denetim Kurulu üyeleri ve yetki sınırları aşağıda verilmiştir. Tablo 23: Karsan Otomotiv Yönetim Kurulu Üyeleri Adı ve Soyadı İnan KIRAÇ Talat DİNİZ Klod NAHUM Jan NAHUM Yiğit Tahsin OKUR Giancarlo BOSCHETTI Antonio BENE Görevi Başkan Başkan Vekili Başkan Vekili Murahhas Üye Üye Üye Üye Tablo 24: Karsan Otomotiv Denetim Kurulu Üyeleri Adı ve Soyadı Zekai TERZİ Necmettin TOSUN Görevi Denetçi Denetçi Karsan, 24 Haziran 2009 tarihli yönetim kurulu kararı çerçevesinde, 2009 yılı Şubat ayından bu yana Karsan J9 ve Hyundai markalı ticari araçların Türkiye distribütörlüğünü yapan Karsan Otomotiv Sanayi Mamulleri Pazarlama A.Ş.’ye, B grubu imtiyazlı hisse senetlerini Kıraça Holding A.Ş.’den bedelsiz devralmak suretiyle % 25 oranında iştirak etmiştir. “Mevcut Durum Tespiti” bölümünde yapılan değerlendirmeler, 2009 yılı itibariyle Karsan Otomotiv ve Karsan Pazarlama’nın konsolide mali tabloları üzerinden yapılmıştır. 3.1.2. Karsan Mevcut Durum Tespiti 3.1.2.1 Firmanın Geçmiş Faaliyet Performansı Mevcut durumda Karsan çatısı altında 5 markanın üretimi yapılmaktadır. Bunlardan J9, Firmanın Peugot’dan devraldığı lisans ile Karsan markasıyla üretilmektedir. Peugeot, Citroen, Hyundai ve Renault’ya ise fason üretim yapılmaktadır. J9 ve Hyundai modellerinin satış ve pazarlama faaliyetlerini Kıraça Holding ve Karsan Otomotiv’in iştiraki olan Karsan Otomotiv Sanayi Mamulleri Pazarlama A.Ş. yürütmektedir. Firmanın 2005-2009/10 aylık satış performansı aşağıdaki tabloda verilmiştir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 27 Tablo 25: Karsan Otomotiv Satış Performansı (Adet) 2005 2006 2007 2008 2009/9 2009/10 Karsan J9 2.027 3.357 6.096 3.463 1.722 1.905 11.116 8.960 3.667 2.469 4.827 5.736 Hyundai - - 245 1.297 544 686 Renault Trucks - - - 150 223 235 13.143 12.317 10.008 7.379 7.316 8.562 Peugeot Partner (Citroen Berlingo) Toplam Tablo 26: Birim Fiyatlar 2006 2007 2008 2009/101 Karsan J9 14.472 14.456 13.461 13.800 Peugeot Partner (Citroen Berlingo) 10.163 9.529 9.096 8.120 Hyundai HD - 13.084 10.982 12.000 Renault Trucks - - 51.045 51.000 11.337 12.617 12.329 10.872 (Euro) Ortalama 3.1.2.1.1 Karsan J9 J9 yıllardan beri cazip satış fiyatlarıyla yolcu taşımacılığında en çok tercih edilen minibüs markalarından olmuştur. Karsan’ın 1981-2006 yılları arasında fason olarak ürettiği, Peugeot’dan 2006 yılında devraldığı J9, Karsan markasıyla ve yapılan değişikliklerle modellerini çeşitlendirerek (Premier, Premier Maxi) günümüze kadar gelmiştir. 2005-2008 yılları arasında yılda ortalama yaklaşık 3.700 adet satışı gerçekleşmiştir. J9 satışları 2005-2007 yılları arasında yıllık bazda artış göstermiştir. 2007 yılında satışların %82 oranında artmasının en önemli sebebi Firmanın İran minibüs pazarına girmiş olmasıdır. Firmanın İran’a J9 ihracatı yaklaşık 2.000 adet olarak gerçekleşmiştir. Sektörde 2008 yılı ikinci yarısı itibariyle görülen daralma ile Firmanın 2008 yılı ve 2009/10 aylık Karsan J9 satış performansı da gerilemiştir. Karsan J9 fiyatları 2006-2007 yıllarında yaklaşık 14.500 Euro seviyesindedir. Firma 2008 ve 2009 yıllarında krizin de etkisiyle enflasyon artışını satış fiyatına kısmen yansıtabilmiştir. Tablo 27: 9 Kasım 2009 İtibariyle J9 Premier Maxi Bayi Satış Fiyatları (TL) Vergiler Hariç Perakende Satış Fiyatı Anahtar Teslim Fiyatı 14+1 37.701 49.606 18+1 Okul 37.818 47.977 18+1 Uzun 40.058 50.726 21+1 Okul 41.812 52.878 Model 1 2009 yılı 10 aylık ortalama satış fiyatları tahminidir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 28 3.1.2.1.2 Peugeot Partner – Citroen Berlingo Firma, Peugeot Partner üretimine 1997 yılında Türkiye’nin ilk ticari minivan üreticisi unvanıyla başlamıştır. 2002’de PSA (Peugeot-Citroen)’dan yıllık minimum adet garantileri alınarak “Partner” lisansı yenilenmiştir. 2005-2008 yılları arasında yıllık ortalama yaklaşık 6.500 adet Partner satışı gerçekleşmiştir. 2008 yılında PSA ile önümüzdeki 5 yıllık süre için 150 bin adetlik üretim sözleşmesi imzalanmıştır. Bu sözleşme ile PSA 120 bin adet Partner alımı için garanti sağlamıştır. Firma 2009-2013 yıllarını kapsayan anlaşma ile yıllık ortalama 24 bin adet Partner satışını garanti altına almıştır. 2009 yılı ilk 10 ayında adet olarak Partner satışları 2008 yılındaki seviyenin üzerine çıkmış olsa da; hedeflediği satış adetlerine ulaşamamıştır. PSA ile yapılan sözleşme gereği gelecek yıllarda yapılacak üretimle 2009 yılının telafi edilmesi beklenmektedir. 3.1.2.1.3 Hyundai Firma, Hyundai HD serisi hafif kamyonlarının 3,5 ve 7,5 tonluk modellerinin ve bu modellerin devamında satışa sunulacak olan yeni serinin üretim ve distribütörlük anlaşmasını 2007 Mart ayı sonunda imzalamıştır. 5 yıl için yıllık 2.000 adet olarak hedeflenen üretim rakamları 2008 yılında aşılarak 2.352 adet olarak gerçekleşmiş ancak 1.297 adet net satış rakamına ulaşılabilmiştir. 2009 yılı ilk 10 ayında bir önceki yıl üretilmiş 1.055 adet Hyundai kamyonetin 686’sının satışı gerçekleşmiştir. Firma 2008 ve 2009 yıllarında krizin de etkisiyle enflasyon artışlarını satış fiyatına kısmen yansıtabilmiştir. 3.1.2.1.4 Renault Trucks 2007 Temmuz ayında yıllık yaklaşık 5.000 adet Renault Trucks ağır kamyon üretimi hedefi ile anlaşma sağlanmıştır. İlk kez 2008’de üretilen Renault Trucks’ın 150 adetinin satışı gerçekleşmiştir. 2009 yılında Ocak-Ekim ayları arasında 235 adet Renault Trucks satışı gerçekleşmiştir. 3.1.2.1.5 Diğer Firmanın diğer gelirleri yedek parça ve malzeme satışları ve otomotiv ana ve yan sanayine verilen ve transformasyon, kataforez kaplama, parça basımı, kabin boyama ve traktör kabin imalatı içeren endüstriyel hizmetlerden oluşmaktadır. 2006 yılında diğer gelirler toplam cironun %8,5’ini oluşturarak 16,4 milyon ABD doları, 2007’de %10,8’ini oluşturarak 20,9 milyon ABD doları, 2008’de ise %16,5’ini oluşturarak 26,4 milyon ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 29 3.1.2.2 Firmanın Teknik İncelemesi 3.1.2.2.1 Mevcut İşletme Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş., Bursa’da, Akçalar Sanayi Bölgesi ve Bursa Organize Sanayi Bölgesi’nde toplam 86.010 m2’lik (71.760 m2 +14.250 m2) kapalı alana sahip iki ayrı fabrika ve idari binada faaliyetlerini sürdürmektedir. Karsan., 40 yılı aşkın deneyimi, esnek üretim yapabilme kabiliyeti ve kapasitesi ile dünyanın seçkin markalarına tasarım, mühendislik ve imalat dahil anahtar teslimi ticari araç imalatı hizmetleri sunmaktadır. Karsan, fason hafif ticari araç üretimi konusunda Türkiye’de lider konumda yer almaktadır. Karsan, otomobilden küçük kamyona her türlü aracı üretebilecek şekilde tasarlanan ve yüksek teknolojiye sahip fabrikasında, küçük değişiklikler ile istenilen versiyonlarda araç imal edebilme kabiliyetine sahiptir. Halihazırda mevcut üretim gamını, toplu taşımacılık hizmetleri ve servis taşımacılığında tercih edilen Karsan J9 Premier minibüs – midübüs tipi araçlar, Peugeot’nun Partner modeli hafif ticari araçlar, Hyundai HD 35 ve HD 75 modeli hafif kamyonlar, çekici ve arazi için iki farklı amaçta üretilen Renault ağır kamyonlar oluşturmaktadır. Halihazırda üretilen bu araçlara ilave olarak önümüzdeki yıllarda yeni tip ve model ticari araçların imalatı öngörülmektedir. Karsan ticari araç üretimine ek olarak, Ford, Tofaş, Renault Trucks ve Türk Traktör gibi otomotiv imalatı yapan firmalara pres, kataforez, boya, montaj ve kabin imalatı alanlarında endüstriyel hizmetler sunmaktadır. Karsan’da otomotiv imalatı beş ana aşamadan oluşmaktadır. • • • • • Sac Parça Üretimi (Kalıp + Pres) Gövde Birleştirme (Kaynak) Araç Boyama Araç Montaj Kalite kontrol GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 30 3.1.2.2.1.1 Sac Parça Üretimi Sac parça üretimi kalıp ve pres olmak üzere iki aşamada gerçekleşmektedir. Kalıp imalatı, sac parça imalatının ilk aşamasını oluşturmaktadır. İmalat yüksek yatırım maliyeti, yüksek kalite ve deneyim gerektirmektedir. Bu konu Karsan’da başarıyla ve uygun maliyetlerle gerçekleştirilmektedir. Kalıp Bölümü’nün iki ana fonksiyonu bulunmaktadır. 1. Kalıp tasarımı (CAD) ve Reverse Engineering proseslerini, CATIA ve PAMSTAMP gibi yazılımların desteğinde yapılmasını sağlamak, kalıpları CATIA ortamında solid olarak tasarlayarak, bunların üretim çıktılarını oluşturmaktır. 2. CAM datası hazırlanarak modelleme, tezgahta işleme, taşlama, montaj ve alıştırma işlemleri yapılmaktadır. Üretilecek kalıba uygun CNC ve diğer konvansiyonel tezgahlarda talaşlı operasyonlarla imalat gerçekleştirilerek sac parça kalıpları hazırlanmaktadır. Pres Departmanı’nda, rulo veya levha halindeki saclar, imalatı yapılacak parçaya uygun ölçülerde giyotin makaslarda kesilmektedir. Daha sonra bu kesilen saclar plastik şekil vermek üzere kapasiteleri 350 ton’dan, 1.250 ton’a kadar değişen ve ardışık kalıplar bağlanmış eksantrik ve hidrolik preslerde istenilen form verilmek suretiyle işlenmektedir. Mevcut sac parça imalat tesisinde Karsan J9 modelinin tüm sac parçaları, Peugeot Partner’lara ait sac parçaların bir kısmı, ayrıca Fiat Doblo ve Renault Trucks kamyon kabinine ait parçaların imalatı yapılmaktadır. 3.1.2.2.1.2 Gövde Birleştirme (Kaynak) Gövde Birleştirme (kaynak) Departmanı’nda Karsan J9 ve Peugeot Partner’ların gövdeleri imal edilmektedir. Üretim başta elektrik direnç kaynağı olmak üzere çeşitli kaynak metotları kullanılarak, her bir model için ayrı kaynak fikstürlerinde, preslerde form verilerek şekillendirilmiş parçaların birleştirilmesiyle gerçekleştirilmektedir. Yapılan kaynaklı birleştirmelerde tüm emniyet puntaları gözle ve tahribatsız keski-çekiç yöntemiyle kontrol edilmektedir. İmalat ekipmanının ayar değişikliklerinde ilgili konstrüktif parça grubu ve her GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 31 1.000 araçta 1 adet komple gövde tahribatlı teste tabi tutulmaktadır. İmal edilen gövdelerin geometrik doğruluğu, 3D ölçüm cihazı ile ölçülerek ölçüm hassasiyet kontrolü yapılmaktadır. İmalatı gerçekleştirilen gövdeler kalite kontrolden geçirildikten sonra Araç Boyama Departmanı’na sevk edilmektedir. 3.1.2.2.1.3 Araç Boyama Departmanı Kaynaklı birleştirme operasyonları tamamlanmış J9 ve Partner gövdeleri ve boya işlemi gerektiren yedek parçaları Boyama Departmanı’nda fonksiyonel ve kozmetik olmak üzere iki temel operasyona tabi tutulmaktadır. 1. Fonksiyonel işlemler, gövde ve yedek parçaların paslanmaya karşı korunması için tam otomatik olarak fosfat ve kataforez banyosuna daldırılması ve daha sonra fırınlanması operasyonlarını içermektedir. Bu ardışık operasyon serisi sonrası yedek parçalar ticari sevkiyata, gövdeler bir sonraki mastik ve alt kaplama operasyonlarına sevk edilmektedir. Mastik operasyonları sac birleşim noktalarına su sızdırmazlığı sağlama ve korozyon önleme amaçlı yapılan bir operasyondur. Ayrıca aracın altını yoldan gelen darbelere karşı korumak ve yol gürültüsünü izole etmek için PVC kaplama, ses sönümleme amaçlı asfalt plaka döşeme, astar boyama ve son olarak fırında pişirme operasyonları uygulanmaktadır. 2. Kozmetik operasyonlar Peugeot tarafından test edilip onaylanmış renklere göre, son kat boya kabininde boyanarak fırınlanan araçlar, kalite kontrol istasyonuna gönderilmektedir. Kalite kontrolden kontrol onayı alan araçlar Araç Montaj Departmanı’na sevk edilmektedir. 3.1.2.2.1.4 Montaj Departmanı : İmalatı yapılan Karsan J9, Peugeot Partner ve Renault Trucks araçlarına ait ayrı bağımsız montaj hatları bulunmaktadır. Araç Boyama Departmanı’ndan gelen boyanmış gövdeler, montaj atölyesinde sıkmavidalama, sıvı ve gaz dolumları, yapıştırma uygulamaları ve manuel operasyondan geçtikten sonra araç tümüyle tamamlanarak, Kalite Kontrol Departmanı’na sevk edilmektedir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 32 3.1.2.2.1.5 Kalite Kontrol Departmanı Kalite Kontrol Departmanı, araç üzerinde yapılan operasyonların doğruluğunu dünya çapında kabul edilmiş göstergelere göre kontrol işlemlerini gerçekleştirerek, imalatı yapılan ürünün kalitesini onaylamaktadır. İmalatı yapılan araçlar, fabrikada özel olarak hazırlanmış pistte 2,8 km’lik yol testine tabi tutulmaktadır. Bu test pistinde çeşitli yol koşulları simüle edilmektedir. Hattan teslim alınan her araç fren tüneli, tümsekli yollar, basamaklar, büyük/küçük taşlı yollar gibi özel etaplardan geçirilmektedir. Firma faaliyetlerini TSE-ISO-EN 9000, ISO/TS 16949, ISO 14001:2004, OHSAS 18001 kalite güvence ve yeterlilik belgeleri kapsamında yürütmektedir. Firmanın internet adresi www.karsan.com.tr’ dır. Firma, mevcut olduğu pazar payını büyütme hedefine uygun olarak, sürekli teknolojik yenileme ve kapasite artırma çalışmaları yapmaktadır. Firma mevcut faaliyetine ilişkin 27 Ocak 2004 tarihinde BVQI ve 24 Şubat 2004 tarihinde TSE’den ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Belgesi almıştır. Fabrika’da yer alan 10 m3/h kapasiteli biyolojik ve kimyasal arıtma tesisi ile entegre arıtma yapılabilmektedir. Ayrıca katı atık ayrıştırma da yapılmakta olup, çıkan atıklar lisanslı firmalara bertaraf ettirilmektedir. Son teknoloji ile kurulmuş olan evsel ve endüstriyel atık su arıtma tesisinin tüm çalışması bilgisayar ile takip edilerek, prosese ait parametreler otomatik olarak kayıtlardan izlenebilmektedir. Atık suların ilgili yönetmeliklerde verilen deşarj standartlarına göre analiz ve kontrolleri çevre laboratuarında yapılmaktadır. Hava kalitesi ve kaynaklar için emisyon standartları dikkate alınarak kurulan baca gazı yakma tesisi, bacalardan çıkan hava kirletici gaz içeriklerinin çevreye atılmasını önlemektedir. Yanma sırasında açığa çıkan enerji de, yüzey işlem prosesindeki banyoların ısıtılmasında kullanılmakta olup, çevresel etkilerinin azaltılmasına ek olarak, enerjinin verimli kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Karsan faaliyetleri sonucu oluşan tehlikeli atıklar için toplama ve kontrol sistemi kurmuştur. Bu sistemle kimyasal madde depolama alanı ve tehlikeli atık sahasının sızıntı sularını atık su arıtma tesisine bağlayarak toprak ve yeraltı sularında oluşabilecek riski minimize etmektedir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 33 Tesiste talaşlı imalat prosesinden çıkan metal artıklar ile muhtelif karton, naylon, v.s. piyasaya hurda olarak satılmaktadır. Evsel atıklar ise Belediye kanalizasyon sistemine deşarj edilmektedir. 3.1.2.2.2 Ürünler ve Kapasite Karsan bünyesinde üretilen mevcut ürünler 5 ana grupta sınıflandırılmaktadır: • • • • • Karsan minibüs (14+1, 18+1, 21+1) Peugeot Partner hafif ticari araç Hyundai kamyonet (HD 35, HD 75) Renault Trucks (çekici ve ağır iş kamyonu) Otomotiv sektörüne parça üretimi Mevcut durum için tesisin ürün gamına göre yıllık üretim kapasitesi 300 gün/yıl, 8 saat/gün (1 vardiya) için aşağıdaki tabloda özetlenmektedir. Tablo 28: Karsan Mevcut Tesis Kapasitesi 2009 2009 Üretim programı (adet/yıl - 1 vardiya) Karsan (minibüs, midibüs, otobüs) Peugeot Partner (kamyonet, otomobil) Hyundai kamyon (hafif kamyon- 3,5 ton -7,5 ton) Renault Trucks (çekici ve ağır iş kamyonu) 8.000 15.000 2.000 5.000 3.1.2.2.3 Yönetim ve İşgücü Mevcut tesiste, 38 idari, 67 teknik, 618 teknisyen ve işçi personeli olmak üzere toplam 723 kişi istihdam edilmektedir. Firmanın, otomotiv sektöründe geçmişe dayanan ve uluslararası firmalar tarafından kabul görmüş ve kendini ispatlamış güçlü bir kadrosu vardır. Personel, konusunda yılların verdiği deneyimle en üst düzeyde bilgi ve deneyime sahip uzmanlaşmış bir ekipten oluşmaktadır. 3.1.2.3 Firmanın Finansal Durum Analizi Karsan, 24 Haziran 2009 tarihli Yönetim Kurulu kararı çerçevesinde, Karsan J9 ve Hyundai markalı ticari araçların Türkiye distribütörü olan Karsan Otomotiv Sanayi Mamulleri Pazarlama A.Ş.’ye (Karsan Pazarlama), B grubu imtiyazlı hisse senetlerinin Kıraça Holding A.Ş.’den bedelsiz devralınması suretiyle % 25 oranında iştirak etmiştir. Bu bölümde yer alan faaliyet sonuçları ve mali duruma ilişkin değerlendirmeler, Karsan Otomotiv ve Karsan Pazarlama’nın bağımsız denetim firmaları tarafından GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 34 Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına uygun olarak hazırlanan konsolide mali tabloları baz alınarak yapılmıştır. Karsan’ın 2005-2008 yılları ile 2008 ve 2009 yıllarının ilk dokuz aylık dönemini kapsayan Euro cinsinden özet gelir tablosu ve bilançoları aşağıda, TL cinsinden detaylı mali tabloları ve nakit akım tablosu ise Ek:1 ve Ek:2’de verilmiştir. Mali tabloların Euro cinsinden hesaplanmasında, T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları dikkate alınmış olup, gelir tablosu için ortalama, bilanço için dönem sonu kurlar kullanılmıştır. Tablo 29: Dönem Sonu ve Dönem Ortalaması Euro Kurları Dönem Sonu Euro Kuru Dönem Ortalama Euro Kuru 2005 1.5904 1.6695 2006 1.8586 1.8000 2007 1.7102 1.7782 2008 2.1408 1.8958 2008/9 1.7978 1.8572 200/9 2.1603 2.1379 3.1.2.3.1 Ciro ve Kârlılık Karsan’ın 2005, 2006, 2007, 2008 yılları ile 2008 ve 2009 yılları ilk 9 aylık dönemleri itibariyle Euro cinsinden hesaplanmış faaliyet sonuçları ve bazı karlılık oranları aşağıdaki gibidir. Tablo 30: Karsan Gelir Tablosu Özetleri (Bin Euro) Net Satışlar Satışların Maliyeti Esas Faaliyet Kârı AÖEFK Finansman Giderleri (Net) Faiz Gideri Kambiyo Gelir / Gideri Reeskont Gelir / Gideri Diğer Gelir-Gider (Net) Ertelenmiş Vergi Gideri / Geliri Azınlık Payları Devre Kârı Vergi Net Kâr Yaratılan Fon 2005 150.262 (166.544) (16.282) (9.228) (4.978) (3.236) (1.773) 31 (37) (6.852) (28.149) (28.149) (13.957) 2006 152.654 (158.182) (5.528) 1.719 (12.251) (13.616) (393) 1.758 84 (17.695) (17.695) (10.421) 2007 141.551 (145.823) (4.272) 3.166 (3.437) (5.036) (257) 1.856 1.375 6.925 591 591 1.220 2008 108.904 (120.200) (11.296) (3.930) (15.859) (19.461) 992 2.611 1.826 2.444 (22.886) (22.886) (17.895) 2008/9 99.651 (108.908) (9.257) (3.660) (6.589) (9.025) 2.436 1.878 2.436 (11.532) (11.532) (8.184) 2009/9 89.633 (98.681) (9.048) (3.207) (15.128) (16.437) 332 978 393 3.094 1.370 (20.688) (19.318) (17.358) 4 - 3 1 - 13 2 1 0,5 1,0 5 - 9 - 42 - Oranlar İhracat/ Ciro AÖEFK/Ciro Yaratılan fon/Ciro Net dönem kârlılığı Net dönem kârı / Aktif top. (ROA) Net dönem kârı/Özsermaye (ROE) (%) (%) (%) (%) (%) (%) GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 35 Otomotiv sektörünün hafif ticari araçlar grubunda yer alan Karsan’ın ürün gamını, toplu taşımacılık hizmetleri ve servis taşımacılığında tercih edilen Karsan J9 Premier minibüs - midibüs tipi araçlar, Peugeot Partner – Citroen Berlingo hafif ticari araçlar,Hyundai hafif kamyon ve Renault Trucks ağır kamyonlar oluşturmaktadır. Firma, araç üretiminin yanı sıra Ford, Tofaş, Renault Trucks, Türk Traktör gibi firmalara pres, kaynak, kataforez, boya, montaj ve kabin imalatı gibi endüstriyel hizmetler sunmaktadır. Firmanın satışlarının 2008 yılı ve 2009 yılı Eylül sonu itibariyle dağılımı aşağıda verilmiştir. Grafik 1: Karsan Satışların Ürün Grubu Bazında Dağılımı - 2008 İnceleme konusu yıllarda, Firmanın cirosunun büyük kısmını Karsan J9 markası ile kendi bünyesinde pazarlamasını yaptığı minibüs ile PSA Peugeot Citroen adına fason olarak üretimini gerçekleştirdiği Partner model hafif ticari araç satışları oluşturmaktadır. 2008 yılında bu iki ürünün ciro içerisinde aldığı pay %64 seviyesindedir. 2007 yılından itibaren üretimine başlanan Hyundai marka hafif ticari kamyon ve 2008 yılının ikinci yarısında üretimine başlanan Renault marka kamyon satışları ise 2008 yılında cirodan %20 oranında pay almıştır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 36 Grafik 2: Karsan Satışların Ürün Grubu Bazında Dağılımı – 2009/9 2009/9 dönemi itibariyle, PSA Peugeot Citroen ile Partner model vasıtaların seri sonu üretimi için yapılan 5 yıllık ve toplam 150 bin adetlik yeni anlaşma neticesinde Partner üretimi bir önceki yıla göre yükselmiş ve söz konusu gelirlerin ciro içerisindeki payı %44 seviyesine ulaşmıştır. Ekonomik krizin etkisi ile yurtiçi pazarda yaşanan daralma neticesinde Karsan J9 satışlarının toplam ciro içerisindeki payı %26 seviyesine gerilemiş olup, Hyundai ve Renault Trucks satışlarının ciro içerisindeki payı 2008 yılına oranla değişmemiştir. Peugeot Partner – Citroen Berlingo ve Renault Trucks satışlarını Euro, Karsan J9 ve Hyundai marka araç satışlarını TL cinsinden gerçekleştiren Firmanın cirosunun yıllar itibariyle değişimi aşağıda verilmiştir. Tablo 31: Karsan Satış Gelirlerinin Yıllar İtibariyle Değişimi Net Satışlar (000 TL) Net Satışlar (000 €) Ortalama Enflasyon 2005 250.867 150.262 2006 274.777 152.654 2007 251.703 141.551 2008 206.457 108.904 9.3% 6.3% 12.7% 5.5% 2% (14%) (7%) (27%) (23%) (2%) (10%) Cirodaki reel büyüme (ort. enf. göre) Cirodaki büyüme ( döviz bazında) 2008/9 185.068 99.651 2009/9 191.628 89.633 Firmanın cirosunun yıllar itibariyle reel TL ve Euro bazında gerilediği görülmektedir. Yıllar itibariyle özellikle adet bazında üretim ve satışlarda görülen gerileme, satış gelirlerini olumsuz etkilemiştir. Mevcut durumda tek vardiyada yaklaşık 30 bin araç/yıl üretim kapasitesi bulunan Karsan’ın ürün grupları itibariyle üretim ve satış rakamlarının değişimi aşağıda verilmiştir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 37 Tablo 32: Karsan Ürün Grupları Bazında Üretim ve Satışların Gelişimi (Adet) Karsan J9 Üretim % Değişim Satış % Değişim Partner Üretim % Değişim Satış % Değişim Hyundai Üretim % Değişim Satış % Değişim Renault Trucks Üretim % Değişim Satış % Değişim Toplam Üretim % Değişim Satış % Değişim 2005 2006 2007 2008 2008/9 2009/9 2.068 3.570 73% 3.357 66% 5.803 63% 6.096 82% 6.258 8% 3.463 (43%) 5.038 a.d 1.722 (54%) 8.954 (19%) 8.960 (19%) 3.672 (59%) 3.667 (59%) 2.469 (33%) 2.469 (33%) 2.128 245 a.d 245 a.d 2.352 a.d 1.297 1.332 2.027 11.078 11.116 3.766 2.129 1.332 151 a.d 150 a.d 13.146 13.143 12.524 (5%) 12.317 (6%) 9.720 (22%) 10.008 (19%) 11.230 16% 7.379 (26%) 4.831 127% 4.827 127% a.d 544 (59%) 222 a.d 223 a.d 8.498 7.227 5.053 (41%) 7.316 1% 2005-2006 yıllarında sadece Karsan J9 marka minibüs ile Peugeot Otomotiv Pazarlama A.Ş.’ye fason olarak Partner model hafif ticari araç üretimi gerçekleştiren Firma, 2006 yılında Karsan J9 modelini kendi bünyesinde geliştirmiş ve satışlarını %66 artırmayı başarmıştır. Bununla birlikte, büyük miktarlarda üretim yapılan PSA’ya yapılan satışların aynı yılda %19 azalması neticesinde, toplam satışlar adet bazında %5 gerilemiştir. Adet bazında satışların %6 gerilemesine rağmen, Karsan J9’un fiyatının Partner’a oranla yüksek oluşu sebebiyle net satışlar Euro bazında %2 artmıştır (Tablo 32). 2007 yılında Türkiye hafif ticari araç pazarı ise yaklaşık %3 oranında küçülmüştür. Söz konusu yılda Partner satışları adetsel bazda %59 gerilemiştir (Tablo 33). Yurt içi pazardaki bu gerilemeyle birlikte ihraç pazarlarına yönelen Firma, 2007 yılı Şubat ayı sonunda, İran'a yaklaşık 3 bin adet Karsan J9 Premier ihracatı için anlaşma imzalamış ve Haziran ayında sevkiyata başlamıştır. 2007 yılında İran’a yapılan 1.560 adet Karsan J9 ihracatı ile J9 satışları adetsel bazda bir önceki yıla göre yaklaşık %82 oranında artmıştır. Firma yine 2007 yılı ilk çeyreğinde, Hyundai ile yılda yaklaşık 2 bin adet Hyundai HD serisi hafif kamyonların 3.5 ve 7.5 tonluk modellerinin ve bu modellerin devamında satışa sunulacak yeni serinin münhasır üretim ve satış anlaşmasını imzalamıştır. Firma Hyundai HD serisinin üretim ve satışına 2007 Ağustos ayında başlamış ve 245 adet satış gerçekleştirmiştir. 2007 yılında, Karsan toplam satış gelirleri ise Tablo 32’de görüldüğü gibi Euro bazında %7 seviyesinde gerilemiştir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 38 2008 yılında, tüm dünyada etkili olan ekonomik krizin etkisi ve özellikle yılın son çeyreğinde talepte yaşanan daralma ile Firmanın adet bazında satışları %26, Euro cinsinden gelirleri ise %23 gerilemiştir1. Bunun yanında, Firma imzalamış olduğu anlaşma kapsamında Eylül 2008 tarihinde Renault Trucks ağır kamyon üretimine başlamış, Peugeot Partner ve Citroen Berlingo seri sonu üretimi konusunda PSA firması ile 5 yıllık toplam 150 bin adetlik bir anlaşma yapmıştır. Ancak yaşanan kriz sebebiyle bu ürün gruplarında beklenen üretim ve satış rakamları yakalanamamıştır. 2009 yılı ilk 9 aylık dönemde ise, Karsan J9 satışlarında yaşanan gerilemeye ve Hyundai hafif kamyon ile Renault Trucks kamyon talebinin beklentilerin altında kalmasına rağmen, PSA’ya yapılan PartnerBerlingo satışları sayesinde, 2009/9 döneminde bir önceki yılın aynı dönemindeki satış rakamının %1 üzerinde satış miktarına ulaşılmıştır. Buna karşın, Peugeot Citroen Grubunda satış fiyatının, diğer ürün gruplarına oranla düşük olması sebebiyle, 2009/9 satış hasılatı 2008/9 dönemine oranla Euro bazında %10 gerilemiştir. 2009/9 döneminde, Firma elde ettiği gelirlerin %47’sini, Cezayir (%19), İsrail (%7) ve Tunus başta olmak üzere, Rusya, İran, Libya, Macaristan, Romanya, Suriye, Suudi Arabistan, Bosna Hersek, Bulgaristan, Fransa, Lübnan, Irak, Katar, İspanya, İtalya, Fas, Makedonya, Yemen ve Sırbistan gibi ülkelere yaptığı satışlardan elde etmiştir. 2009/9 döneminde ihracatın tamamına yakını PSA firmasına yapılan Partner-Berlingo satışlarından kaynaklanmaktadır. Yıllar itibariyle kapasitesinin %25-35’i seviyesinde üretim gerçekleştiren Karsan, faaliyetlerinden fon yaratmakta zorlanmaktadır. 2006-2007 yıllarında, satış pazarlamasını İsotlar Grubunun gerçekleştirdiği ve parçalarının yaklaşık %55-60’ını iç pazardan karşılanması sebebiyle kar marjı yüksek Karsan J9 satışlarının artması Firmanın karlılığını olumlu etkilemiş, 2007 yılında 3,2 milyon Euro seviyesinde amortisman öncesi esas faaliyet karı (AÖEFK) elde edilmiştir. Firmanın yedek parça üretimi vb. gibi araç üretimi dışında kalan ve kar marjı görece yüksek olan faaliyetlerindeki artış da Firmanın 2007 yılındaki AÖEFK karlılığının artmasına katkıda bulunmuştur. 2008 yılı ve sonrasında, satış miktarı ve kapasite kullanımında yaşanan gerileme ve kar marjı düşük seviyedeki fason Partner satışlarının ciro içerisindeki payının artması ile karlılık azalmış, Firma esas faaliyetlerinden fon yaratamamıştır. Firmanın faaliyetlerinden kar elde edememesi, yıllar itibariyle fon yaratımını da olumsuz yönde etkilemiştir. 2007 yılında 3,2 milyon Euro amortisman öncesi esas faaliyet karı elde eden Firma, 1 2008 yılında Karsan’ın tüm ürün gruplarında üretimi %16 seviyesinde yükselmiş, talebin yılın son çeyreğinde daralması sebebiyle Firmanın Karsan J9 ve Hyundai gruplarında mamul stok yükü artmıştır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 39 finansman giderlerinin makul seviyelerde seyretmesi ve duran varlık satışından elde edilen gelirler ile yıl toplamında 1,2 milyon Euro fon yaratmıştır. 2008 yılı ve sonrasında ise, yaşanan ekonomik kriz çerçevesinde, talepte yaşanan düşüş ile stok maliyetini karşılamak amacıyla kullanılan kısa vadeli krediler ve bununla birlikte alacakların faktoring yapılması finansman giderlerinin yükselmesine ve fon açıklarının artmasına sebep olmuştur. Finansman giderleri dahil değerlendirildiğinde, Firmanın 2008 yılında 17,9 milyon Euro seviyesinde, 2009/9 aylık dönemde ise 17,4 milyon Euro fon açığı oluştuğu görülmektedir. 3.1.2.3.2 İşletme Sermayesi İhtiyacı ve Likidite Karsan’ın 2005, 2006, 2007, 2008 yılları ile 2008 ve 2009 yılları ilk 9 aylık dönemler itibariyle Euro cinsinden karşılaştırmalı bilançoları ve bazı likidite, finansal yapı ve faaliyet oranları aşağıdaki gibidir. Tablo 33: Karsan Karşılaştırmalı Bilançoları (Bin Euro) Dönen Varlıklar Hazır Değerler Ticari Alacaklar (net) Hammadde Stokları Mamul-yarı mamul stokları Diğer Stoklar Diğer Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Maddi Duran Varlıklar (net) Yapılmakta Olan yatırımlar Maddi Olmayan Duran Varlıklar Ertelenmiş Vergi Alacakları AKTİF TOPLAMI Kısa Vadeli Borçlar Kısa Vadeli Banka Kredileri Anapara Taksitleri Ticari Borçlar Diğer Kısa Vadeli Borçlar Uzun Vadeli Borçlar Finansal Borçlar Grup içi Borçlar (Net) Kıdem Tazminatı Karşılığı Özsermaye Ödenmiş Sermaye Ser. Düz. Olumlu Farkları Kâr Yedekleri Diğer Fonlar PASİF TOPLAMI GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 2005 2006 2007 2008 2008/9 2009/9 35.521 133 17.108 7.145 2.460 7.412 1.262 66.895 58.081 3.305 5.509 102.416 18.231 4.594 7.355 4.864 1.419 47.815 46.157 1.026 632 36.369 12.072 55.306 (34.405) 3.395 102.416 24.816 291 8.725 7.092 4.987 2.552 1.169 52.117 46.743 310 5.063 76.933 13.362 838 4.552 5.630 2.343 38.343 36.609 1.050 684 25.227 21.522 47.325 (46.577) 2.957 76.933 48.869 494 28.354 7.123 2.622 9.099 1.178 65.124 50.135 2.363 5.425 7.200 113.993 25.527 618 20.913 3.997 25.198 22.935 1.247 1.016 63.267 58.473 51.432 (50.004) 3.366 113.993 116.223 3.134 27.540 18.310 48.333 8.296 10.609 60.953 42.241 7.598 3.064 8.050 177.176 120.229 83.517 4.545 25.522 6.644 26.672 18.253 7.546 873 30.275 46.712 41.087 (60.213) 2.689 177.176 63.465 66 11.312 17.612 23.555 5.985 4.935 70.025 44.983 11.597 3.897 9.548 133.490 65.047 42.357 4.546 12.007 6.138 20.172 18.321 691 1.160 48.271 55.624 48.926 (59.480) 3.202 133.490 82.384 82 25.342 15.476 24.030 5.423 12.031 91.695 72.152 9.253 4.156 6.134 174.080 102.430 63.364 9.091 22.686 7.289 12.589 9.091 2.426 1.072 59.061 69.435 10.455 (49.820) 28.991 174.080 40 Oranlar Net işletme Sermayesi Cari oran Likidite Oranı Ort. Kısa Vad. Net Fin. Borçlar / Ciro ONİS/Ciro Alacak Tahsil Süresi Satıcı Vadesi Hammadde Stok Tutma Süresi Mamul Yarı-Mamul Stok Tutma Süresi Ort. Aktif Devir hızı Özsermaye/Aktif Finansal Borçlar / Toplam Aktif Net faizli borç-Özsermaye Kur Riski (Açık pozisyon) (000 €) (%) (%) (%) (%) (gün) (gün) (gün) (gün) (defa) (%) (%) (%) (%) 17.289 195 95 3 18 39 11 59 5 0.6 36 57 61-39 56 11.454 186 67 3 12 21 15 43 12 0.6 33 55 62-38 52 23.341 191 113 2 18 69 57 74 7 0.7 56 21 26-74 21 (4.006) 97 26 44 80 103 101 181 178 1.4 17 60 77-23 24 (1.582) 98 17 17 34 30 33 112 62 0.9 36 49 57-43 18 (20.046) 80 25 66 40 77 72 115 72 1.5 34 47 58-42 20 Karsan, 2007 yılında ortalama 2 aylık cirosu tutarında operasyonel işletme sermayesi ile faaliyet göstermiştir. Ekonomik kriz ile stok ve alacaklarının artması neticesinde ise, 2008 yılı sonunda operasyonel işletme sermayesi yıllık cirosunun %80’i seviyesine (10 ay) ulaşmıştır. 2009 yılında satışlarını ağırlıklı olarak stoktan yapan Firma, 2009/9 itibariyle ise yaklaşık 5 aylık operasyonel işletme sermayesi ihtiyacı ile faaliyet göstermektedir. Firmanın en büyük iki müşterisi fason üretim yapılan PSA Peugeot Citroen ve Renault Trucks firmaları olup, PSA firmasından tahsilatın 45 günde, Renault firmasından tahsilatın ise 30 günde yapıldığı belirtilmiştir. Karsan J9 ve Hyundai marka araçlarının satış ve pazarlama faaliyetleri, 2006 yılı Nisan ayında yapılan anlaşma uyarınca 2008 yılı sonuna kadar “İsotlar Grubu” tarafından gerçekleştirilmiştir. 2008 yılı sonunda, İsotlar Grubu ile alacak tahsilatı konusunda sorun yaşanmış ve mevcut satış pazarlama anlaşması karşılıklı olarak feshedilmiştir. 2009 yılı Şubat ayından bu yana, Karsan J9 ve Hyundai marka araçları %25 oranında ortağı olduğu “Karsan Otomotiv Sanayi Mamulleri Pazarlama A.Ş.” bünyesinde ve ağırlıklı olarak iç pazara gerçekleştiren Karsan’ın, bu ürün grubundaki alacaklarını 60-90 günde tahsil ettiği belirtilmiştir. 2008 yılında yaşanan krizin etkisiyle alacak vadeleri dönemsel olarak artmış olup, 2009/9 itibariyle ortalama 2,5 ay seviyesindedir. Alacakların %47’lik kısmı teminatlı olup, gecikmiş alacaklar toplam ticari alacakların %10’u seviyesindedir. Firmanın 2007 yılı itibariyle yaklaşık 2,5 aylık hammadde stoku ile faaliyet gösterdiği hesaplanmaktadır. 2008 yılı son çeyreğinden itibaren üretim ve satışların büyük ölçüde azalması sonucu, hammadde stokunda önceki yıllara oranla artış gözlenmiştir. 2009/9 döneminde hammadde stokunun bir bölümünü eriten Karsan, son durum itibariyle yaklaşık 4 aylık hammadde stoku ile çalışmaktadır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 41 Karsan, fason üretim gerçekleştirdiği Peugeot Partner ve Renault Trucks araçları ile ilgili mamul stok yükü taşımamaktadır. Karsan J9 ve Hyundai marka araçların mamul stok yükü ise 2007 yılı itibariyle büyük ölçüde İsotlar Grubuna devredilmiştir. Aynı dönemde, Karsan’ın mamul stok tutma süresi toplamda 1 haftadır. 2008 yılındaki kriz ile birlikte talebin daralması sonucu, yıl sonunda Karsan J9 ve Hyundai marka araçlar için mamul stok miktarı artmıştır. Bunun yanı sıra, J9 ve Hyundai ürünlerinin satışını gerçekleştiren İsotlar Grubu ile yaşanan sorunlar neticesinde, 2008 yılı son çeyreğinde İsotlar Grubunun elindeki satışı gerçekleşmemiş araçlar Karsan tarafından geri alınmıştır. Bu durum da Karsan bünyesindeki yarı mamul-mamul stok miktarını artırmıştır. 2009/9 itibariyle Firma yaklaşık 2,5 aylık yarı mamul-mamul stoku ile faaliyet göstermektedir. 2009/9 itibariyle stoklarda 1.088 adet J9 minibüs ve 511 adet Hyundai hafif ticari kamyonet bulunmaktadır. Firmanın ortalama ticari borç vadesi ise 2009/9 itibariyle 72 gündür. PSA ve Renault Trucks için yapılan fason üretimlerde işletme sermayesi ihtiyacı bulunmayan Firmanın, PSA’dan yapılan alımlarını 105 gün, Renault’dan yapılan alımlarını 90 gün vade ile ödediği belirtilmiştir. Bu iki firma, Karsan’ın en önemli iki müşterisi olduğu gibi, en büyük tedarikçileridir. J9 üretiminde %80 yerli alımlar ortalama 80 gün vade ile ödenmekte, %20 ithalat ise peşin yapılmaktadır. Hyundai üretimi ise 2007 yılında yapılan anlaşma ile %90 oranında ithal girdi ile gerçekleştirilmekte ve alımlar peşin yapılmaktadır. 2009 yılında Hyundai ile olan anlaşma revize edilerek, 2010 yılından itibaren üretimde yerli oranının artırılması kararlaştırılmıştır. Yerli alımların vadeli yapıldığı göz önüne alındığında, bu durum Firmaya işletme sermayesi açısından avantaj sağlayacaktır. Firma operasyonel işletme sermayesi ihtiyacını kısa vadeli işletme kredileri ile finanse etmektedir. Firmanın cari oranı, 2008 yılında kullanılan kısa vadeli işletme kredileri sebebiyle başa baş seviyesinin altında seyretmektedir. 2009/9 itibariyle cari olan %80 seviyesindedir. 3.1.2.3.3 Aktif Yapısı ve Finansmanı 2009/9 itibariyle Karsan’ın aktif büyüklüğü 174 milyon Euro seviyesindedir. Aktiflerin %47’si dönen varlıklardan, %53’ü ise duran varlıklardan oluşmaktadır. Firmanın dönen varlıklarının %55’i stok, %30’u ise ticari alacaklardan oluşmaktadır. 2008 yılı sonunda yaşanan ekonomik kriz neticesinde,sektörde talebin daralması Firmanın stok maliyetlerini artırmıştır. 2008 yılı sonunda 48,3 milyon Euro’luk kısmı yarı mamul-mamul stok olmak üzere toplam 75 milyon Euro tutarında stoku bulunan Firma, 2009/9 aylık dönemde Karsan J9 ve Hyundai markalı araç üretmemiş, tüm satışlarını stoktan gerçekleştirmiştir. 2009/9 itibariyle 45 milyon Euro tutarında stoku GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 42 bulunan Firmanın, 1.088 adet Karsan J9 ve 511 adet Hyundai marka mamul stoku mevcuttur. Firma diğer üretimlerini fason olarak gerçekleştirmekte olup, stok yükü taşımamaktadır. Diğer dönen varlıkların toplam cari aktifler içerisindeki payı, 2009/9 itibariyle %15 seviyesinde olup, tamamına yakını mamul stok ve tesis yatırımlarına ilişkin KDV alacakları ile Renault Trucks ve PSA Peugeot Citroen sözleşmelerine bağlı olarak oluşan gelir tahakkuklarından oluşmaktadır. Peugeot, Karsan ile yaptığı anlaşma ile, Karsan Otomotiv’den 5 yıl içerisinde 150 bin adet Partner almayı hedeflediğini belirtmiş, 120 bin adet aracı ise alacağını taahhüt etmiştir. Anlaşmanın gereği olarak bu rakamın altında alım yapılması durumunda araç başına 250 Euro ödenmesi taahhüt edilmiştir. Firmanın duran varlıklarının %93’ü maddi duran varlıklar, yapılmakta olan yatırımlar ile ağırlıklı olarak aktifleştirilen ar-ge giderlerinden oluşan maddi olmayan duran varlıklardan oluşmaktadır. Firmanın arsa, tesis, makine ve cihazları, Mart 2009’da bağımsız bir ekspertiz şirketi tarafından yeniden değerlenmiştir. Yapılan değerleme çalışmasında, Firma aktiflerinin değeri ekonomik durum ve piyasa koşulları çerçevesinde 67,3 milyon TL (yaklaşık 31,5 milyon Euro) tutarında artırılmış, ertelenmiş vergi etkisi netleştirildikten sonra kalan tutar özsermayede yeniden değerleme fonuna aktarılmıştır. Duran varlıkların kalan kısmını fiktif bir bilanço kalemi olan ertelenmiş vergi alacakları oluşturmaktadır İnceleme konusu yıllarda, Firma, işletme sermayesi ve duran varlık yatırımlarını finansal krediler ve nakdi sermaye artışları ile finanse etmiştir. Firmanın 40 milyon TL seviyesindeki ödenmiş sermayesi 2007 yılında yapılan sermaye artışı ile 100 milyon TL seviyesine, 2009 yılında yapılan sermaye artışı ile ise 150 milyon TL seviyesine çıkartılmıştır. Sermaye artırımları ortaklar tarafından nakit olarak karşılanmıştır. 2009/9 itibariyle Firmanın toplam finansal borcu 81,5 milyon Euro seviyesindedir. 63,4 milyon Euro tutarındaki kısa vadeli borçların ağırlıklı kısmı, 2008 yılında oluşan stok ve alacak maliyetlerini karşılamak amacıyla kullanılan krediden kaynaklanmaktadır. Toplam tutarın 2,5 milyon Euro’luk kısmı Euro cinsinden, 43 milyon Euro’luk kısmı TL cinsinden işletme kredilerinden oluşmakta, kalanı ise faktoring yoluyla sağlanan finansmanı ifade etmektedir. Firmanın 18,182 bin Euro tutarında uzun vadeli kredisi bulunmaktadır (9 milyon Euro tutarındaki kısmı 1 yıldan kısa vadede ödeneceği için kısa vadeli borçlar altında izlenmektedir). Söz konusu kredi 2005 yılında kullanılmış olup (50 milyon Euro), teminat olarak 50 milyon Euro tutarında ipotek verilmiştir. Kredi 2007 yılında yapılan sermaye artırımı sırasında iki taksitin peşin olarak ödenmesi ile yeniden yapılandırılmış olup, vadesi Eylül 2011’dir. 31 Aralık 2008 ve 30 Eylül 2009 tarihli denetim GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 43 raporlarında, söz konusu kredi sözleşmesine istinaden, Karsan’ın belirlenen özsermaye yeterliliğini sağlayamaması sebebiyle, kredinin geri çağrılması olasılığı doğmuş, bu sebeple tüm bakiye denetim firması tarafından kısa vadeli krediler içerisinde değerlendirilmiştir. Bununla birlikte, kredi ödemeleri belirlenen tarihlerde gerçekleşmeye devam etmekte olup, tarafımızca itfa tablosu ışığında kısa ve uzun vadeli olarak iki kısımda değerlendirilmiştir. Firma, gümrük müdürlüklerine, vergi dairesine ve diğer kamu kuruluşlarına 4.163 bin TL tutarında teminat mektubu vermiştir. Firmanın 2,4 milyon Euro tutarındaki grup içi borçları (438 bin Euro grup içi alacak ile netleştirilmiş), ağırlıklı olarak Silco S.A.’dan yapılan alımlar ile Kıraça Otomotiv’den alınan hizmetler karşılığında oluşmuştur. Renault Trucks üretiminde kullanılmak üzere yurt dışından temin edilen parçalar merkezi Cenevre’de olan Silco S.A. aracılığı ile temin edilmektedir. Kıraça Holding’den ise, bilgi sistemleri hizmeti, insan kaynakları ve mali danışmanlık gibi hizmetler alınmaktadır. 2008 sonunda %77-23 borçlar lehine seyreden net faizli borç-özsermaye oranı, 2009 yılında yapılan sermaye artırımı ve ödenen anapara taksitleri ile 2009/9 itibariyle %58-42 seviyesinde gerçekleşmiştir. Buna paralel olarak, 2008 sonunda %17 seviyesine gerileyen özsermayenin aktif finansmanındaki payı 2009/9 itibariyle %34 seviyesine yükselmiştir. Firmanın detaylı TL mali tabloları ve nakit akım tablosu Ek.1 ve Ek.2’de verilmiştir. 3.2. KARE DIŞ TİCARET A.Ş. 3.2.1 Firma ve Sektörel Konumu 1998 yılında otomotiv sektöründe yedek parça tedariki ve ticareti konularında faaliyet göstermek amacıyla kurulan Kare Dış Ticaret A.Ş.’nin halihazırda herhangi bir üretim faaliyeti bulunmamaktadır. 2009 yılı Ocak ayında yapılan sermaye artışı ile Firmanın sermayesi 150 bin TL seviyesinden, 50 milyon TL tutarında artırılarak, 50.150 bin TL seviyesine yükseltilmiştir. Sermaye artırımı ortaklar tarafından ayni olarak gerçekleştirilmiş, Kıraça Grubu bünyesinde faaliyet gösteren Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş. (“Kırpart”) hisselerinin 83,25%’i 28 milyon TL bedelle, Bursa Organize Sanayi Bölgesi’nde Karsan’ın da bir bölümünde üretim gerçekleştirdiği tesisler ise 22 milyon TL bedelle Firmaya devredilmiştir. Firmanın sermayesinin ortaklar arasındaki dağılımı aşağıda verilmiştir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 44 Tablo 34: Kare Dış Ticaret Ortaklık Yapısı Ortaklar Kıraça Holding A.Ş. Diğer Toplam % 99,99 0,01 100,00 Firmanın Euro bazında 2009/9 solo özet mali tabloları1 aşağıda verilmiştir. Tablo 35: Kare Dış Ticaret Karşılaştırmalı Solo Mali Tabloları (Bin Euro) Dönen Varlıklar Hazır Değerler Diğer Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Finansal Duran Varlıklar Maddi Duran Varlıklar (net) AKTİF TOPLAMI Kısa Vadeli Borçlar Uzun Vadeli Borçlar Özsermaye Ödenmiş Sermaye Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları Kâr Yedekleri PASİF TOPLAMI 2009/9 17 10 7 22.839 12.961 9.878 22.857 22.857 23.214 328 (686) 22.857 (Bin Euro) Net Satışlar Satışların Maliyeti Esas Faaliyet Kârı AÖEFK Diğer Gelir-Gider (Net) Net Kâr Yaratılan Fon 2009/9 (488) (488) (179) 189 (298) 10 Firma halihazırda sahibi olduğu tesisleri Karsan Otomotiv ve diğer bir Kıraça Grubu firması Sirena Marine Denizcilik ve Ticaret A.Ş. firmalarına kiralamaktadır. Firma kira olarak 2009 yılı ilk 9 aylık döneminde yaklaşık 190 bin Euro (400 bin TL) gelir elde etmiştir. Karsan Otomotiv ile 30.09.2009 tarihli mali tabloları üzerinden birleşecek olan Kare Dış Ticaret ‘in herhangi bir üretim faaliyeti olmaması sebebiyle özsermaye değeri, sahip olduğu Kırpart Otomotiv hisselerinin değerlemesi ve duran varlıklarının ekspertizi neticesinde belirlenecektir. Bu sebeple, bu bölümde Kare Dış Ticaret’in %83,26 oranında ortak olduğu ve halen Bursa Orhangazi’de kurulu tesislerinde termostat, yağ-su-yakıt pompaları ve kalorifer musluğu gibi çeşitli otomotiv parçaları 1 Mali tabloların Euro cinsinden hesaplanmasında, T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları dikkate alınmış olup, gelir tablosu için 2009/9 ortalama, bilanço için 2009/9 sonu kurlar kullanılmıştır. Dönem Sonu Euro Kuru Dönem Ortalama Euro Kuru GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 45 2.1603 2.1379 üretmekte olan Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin mevcut durum değerlendirmesi yapılmıştır. Kare Dış Ticaret ve Kırpart finansal tablolarının tam konsolidasyon yöntemi ile birleştirilmesi sureti ile PWC denetim şirketi tarafından oluşturulan 30.09.2009 tarihli UFRS konsolide mali tabloları ise Ek:3’te verilmiştir. 3.2.2. Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş. Kıraça Holding bünyesinde faaliyet gösteren Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş. (“Kırpart”/Firma), 1998 yılında Elginkan Grubu bünyesinde yer alan Elba A.Ş.’ye ait Bursa Orhangazi’de bulunan arsa-bina ve bir kısım makinelerin Kıraça Grubu tarafından satın alınmasıyla kurulmuştur. Kırpart’ın faaliyet konusu, Bursa Orhangazi’de kurulu tesislerinde yağ-su-yakıt pompaları, termostat, işleme parçalar, kalorifer musluğu gibi çeşitli otomotiv parçalarının üretilmesi ve satışından oluşmaktadır. Firma, 2003 yılından itibaren alüminyum yüksek basınçlı döküm üretimine de başlamıştır. Kırpart’ın ödenmiş sermayesi, 2008 Ekim ayında 1,5 milyon TL'den 2,9 milyon TL'ye çıkarılmıştır. 2008 Aralık ayında ise Kırpart’ın Kıraça Holding A.Ş.’ye ait olan %83,26 oranında ortaklık payı, Kare Dış Ticaret’e 28 milyon TL bedelle devredilmiştir. Son durum itibari ile tamamı ödenmiş 2,9 milyon TL tutarındaki ödenmiş sermayenin ortaklar arasındaki dağılımı aşağıdaki gibidir. Tablo 36: Kırpart Sermaye Yapısı Ortaklar % Kare Dış Ticaret A.Ş. 83,26 Tunöz Özbay 16,65 Mustafa Savaş Çıngır 0,03 Ali Bahattin Başoğlu 0,03 Zekai Terzi 0,03 Toplam 100,00 3.2.3. Kırpart Mevcut Durum Tespiti 3.2.3.1 Firmanın Geçmiş Faaliyet Performansı Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş., Bursa Orhangazi’de kurulu tesislerinde otomotiv ana sanayine ve yedek parça (yenileme) piyasasına yönelik termostat, yağ, su ve yakıt pompaları ile çeşitli otomotiv parçalarını üretmektedir. Firma 1999 yılında ISO 9002, 2000 yılında QS 9000, 2004 yılında GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 46 ISO/TS 16949 Kalite Standard Belgeleri ile 2003 yılında ISO 14001 Çevre Yönetim Standardı Belgesini almıştır. Otomotiv yan sanayinde faaliyet gösteren Kırpart’ın cirosu termostat, yağ pompası, su pompası, yakıt pompası ve karter gibi ürünlerin satışlarından oluşmaktadır. Firmanın 2008 satışları incelendiğinde cirosunun %87’sini 4 ürün grubunun oluşturduğu görülmektedir. Satışların ürünlere göre dağılımının %35’ini su pompası, %21’ini termostat, %20’sini işleme parçalar, %11’sini ise yağ pompası oluşturmaktadır. Kırpart A.Ş., yurtiçi satışlarını ağırlıklı olarak Ford Otosan A.Ş. ve Karland A.Ş.’ye yapmaktadır. Firma, Ford Otosan’ın ana tedarikçilerinden biridir. Karland ise Kıraça Grubu’nun yedek parça distribütörlüğü yapan şirketidir. Yurtiçindeki bu iki müşteri Firmanın toplam cirosunun yaklaşık %37’sini oluşturmaktadırlar. 2008 yılı satışlarının müşterilere göre dağılımı aşağıdaki gibidir. Tablo 37: Kırpart Yurtiçi Müşteriler 2008 Müşteri Yurtiçi Ford Otomotiv Karland Otomotiv TOFAŞ Türk Traktör Oyak Renault Toplam Satışlardaki Yüzdesi 22% 15% 3% 2% 1% Firmanın 2009 yılının ilk 9 ayı sonuçlarına göre yurtiçi satışlarının dağılımında ise Oyak Renault toplam satışlardaki payını %27’ye yükselterek ilk sıraya yerleşmiştir. Ford ve Karland’ın toplam satışlardaki payı %37’den %25’e gerilemiştir. Müşterilere göre satışlar aşağıdaki gibi gerçekleşmiştir. Tablo 38: Kırpart Yurtiçi Müşteriler 2009/9 Müşteri Yurtiçi Toplam Satışlardaki Yüzdesi Oyak Renault Ford Otomotiv 27% 13% Karland Otomotiv 12% TOFAŞ 4% Türk Traktör 2% Firmanın yurtdışı satışları ağırlıklı olarak Pierburg Sarl ve Perkins Engines grubuna yapılan satışlardan oluşmaktadır. Pierburg Sarl, otomotiv yan sanayi alanında faaliyet göstermekte olan, Renault’un ana tedarikçisi bir firmadır. Perkins Engines ise dizel motor alanında uzmanlaşmış, Caterpillar’ın ana tedarikçisi köklü bir otomotiv şirketidir. Bu iki gruba yapılan satışlar firmanın toplam satışlarının %48’ini oluşturmaktadır. Toplam satışların %2’sinin yapıldığı Indebras, Brezilya merkezli elektromekanik firmasıdır. 2008 yılında, yurtdışı satışlar aşağıdaki gibi gerçekleşmiştir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 47 Tablo 39: Kırpart Yurtdışı Müşteriler 2008 Müşteri Yurtdışı Toplam Satışlardaki Yüzdesi Pierburg SARL Perkins Engines Shibaura Perkins Engines Company 23% 12% 11% Perkins Shibaura Engines Indebras Ind. Eletromec Brasileira 2% 2% Firmanın 2009 yılının ilk 9 ayındaki yurtdışı satış portföyü fazla değişmemiş, Pierburg ve Perkins Firmanın 2 ana müşterisi olarak devam etmiştir. Tablo 40: Kırpart Yurtdışı Müşteriler 2009/9 Müşteri Yurtdışı Pierburg SARL Perkins Engines Company Ltd Perkins Engines Company Ltd Perkins Distb. Perkins Engines Shibaura Indebras Ind. Eletromec Brasileira Toplam Satışlardaki Yüzdesi 23% 5% 2% 3% 1% Kırpart’ın ürettiği ana ürünler olan oto termostatı, su pompası, yağ pompası, yakıt pompası ve işleme parçalarından elde edilen gelir 2008 cirosunun %94’ünü oluşturmaktadır. Firma 2009 yılından itibaren karter üretimine başlamıştır. 2009 ilk 9 ayı itibariyle karter satışlarının cirodaki payı %24 seviyesine ulaşmıştır. Firma, bunların dışında kalorifer musluğu, termoeleman gibi ürünler üretse de söz konusu ürünlerin cirodaki yüzdesi çok düşüktür. Bütün bu ürünler çok farklı boyut ve ağırlıkta, farklı katma değer yaratan ürünlerdir. Bu durum ürünleri birbirleri ile adet bazında karşılaştırmanın yanıltıcı olmasına yol açmaktadır. 2008 son çeyreğinden itibaren şiddetini artıran ekonomik krizin etkisi otomotiv sektörünü olumsuz yönde etkilemiştir. 2008 son çeyreği üretimi miktarı, 2007 son çeyreğine göre adet bazında %48 gerilemiştir. 2008 son çeyreğinde satışlar ise, 2007’nin son çeyreğine göre %53 oranında gerilemiştir. 2009 yılında da süren kriz ortamı 9 aylık verilerde gerilemenin sürmesine neden olmuştur. Bir önceki yılın aynı dönemine göre 2009 yılı ilk 9 ayda üretim miktarı adet olarak %54, satış tutarı ise %64 oranında gerilemiştir. Kırpart’ın geçmiş dönemlerdeki üretimine ilişkin ayrıntılı döküm aşağıdaki tabloda verilmiştir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 48 Tablo 41: Kırpart Üretim Tablosu Üretim (adet) Termostat 2005 2006 2007 2008 2007-9 2008-9 2009-9 1.311.280 1.325.369 1.157.465 940.000 893.626 803.906 366.000 Su Pompası 266.088 287.407 310.957 270.000 228.363 227.763 74.800 Yağ Pompası 106.082 150.602 83.788 65.000 70.103 54.564 32.500 Yakıt Pompası 106.846 84.415 121.090 140.000 106.824 132.830 82.000 İşleme Parçalar 868.325 1.345.130 1.330.800 1.433.000 1.081.029 1.086.532 1.035.000 0 0 0 0 0 0 100.600 2.658.621 3.192.923 3.004.100 2.848.000 2.379.945 2.305.595 1.690.900 Karter Toplam Kırpart A.Ş.’nin satışlarının ürün gruplarına göre seyri aşağıdaki tablodaki özetlenmiştir. Tablo 42: Kırpart Ürün Gruplarına Göre Satışlar Ürün Satışları (Euro) 2005 2006 2007 2008 2007-9 2008-9 Termostat 3.476.088 3.774.785 3.728.514 Su Pompası 4.818.183 5.080.877 Yağ Pompası 2.407.971 2.464.063 2009-9 3.103.702 2.836.000 2.681.757 958.879 5.732.390 5.030.832 4.120.454 4.274.569 1.141.300 1.941.806 1.662.546 1.487.177 1.481.695 708.167 Yakıt Pompası 624.920 479.680 731.694 901.146 631.906 853.423 500.488 İşleme Parçalar 1.637.977 2.599.977 2.766.281 2.961.348 2.156.905 2.428.802 1.817.193 Karter 0 0 0 0 0 0 1.734.402 Diğer 1.419.413 1.166.819 1.072.408 935.023 899.896 921.509 352.213 14.384.552 15.566.201 15.973.093 14.594.597 12.132.339 12.641.755 7.212.641 Toplam Firmanın ihracatta sahip olduğu en önemli rekabet gücü, Avrupalı rakiplerine göre göreceli olarak düşük olan işçilik ücretleri ve 30 yıldır bu alanda faaliyet göstererek elde ettiği know-how’dır. 3.2.3.2 Firmanın Teknik İncelemesi 3.2.3.2.1 Mevcut İşletme Kırpart, Yalova-Gemlik karayolu üzerinde, Orhangazi’ye 7 km mesafede, Gedelek köyünde, 28.450 m2’lik arsa üzerinde kurulu olan 8.860 m2’lik kapalı alana sahip(sundurma alanları hariç) fabrika ve idari binasında faaliyetlerini sürdürmektedir. Kırpart, otomotiv ana sanayisine ve yedek parça (yenileme) piyasasına oto termostatı, su pompası, yağ pompası, yakıt pompası ve diğer ürünler kapsamında rulman kitleri, kalorifer muslukları, yakıt otomatiği, benzin filtresi, v.s. üretmektedir. Üretim tesisi üretim holü-1 2 3 olarak adlandırılan üç ayrı kısımda faaliyet göstermektedir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 49 Üretim holü-1 bünyesinde 2 adet oto termostat üretim hattı, yakıt pompası üretim hattı, kalorifer musluğu üretim hattı, yağ ve su pompası üretim hattı, yatay ve dikey CNC işleme merkezleri, CNC torna tezgâhları, otomatik kesim testeresi, v.s. bulunmaktadır. Üretim holü-2 olarak adlandırılan kısımda ise, TOFAŞ-FIAT A.Ş.’den alınan makine, tezgâh ve hatlar ile FIAT bünyesinde 2001 yılına kadar üretilen tüm model araçların (Doblo modeli hariç) yağ ve su pompaları üretimi yapılmaktadır. Yeni yapılmakta olan yatırımla birlikte devreye alınan üretim holü-3 olarak adlandırılan kısımda Renault Firması için karter üretimi yapılmaktadır. Firma tüm ürünlere ait imalatları CAD/CAM/CAE uygulamaları destekli yapmakta olup, imalatın her aşamasında en son teknoloji ve yeniliklerden yararlanılmaktadır. Üretim optimizasyonu için Oracle tabanlı üretim yönetim programı ile desteklenen barcode sistemi kullanılmaktadır. Tüm özel montaj ekipmanları, test düzenekleri ve fikstür aparatları Firma bünyesinde yer alan teknik kadro tarafından tasarlanmakta ve imal edilmektedir. Ayrıca ürün test laboratuarı bünyesinde sertlik ölçme cihazı, yay gerilim cihazı, bilgisayarlı metal mikroskobu, üç boyutlu koordinat ölçüm cihazı ile muhtelif sayıda ve tipte ürün test cihazları yer almaktadır. Firma faaliyetlerini ISO-9002/QS-9000 ve ISO/TS 16949 kalite güvence ve yeterlilik belgesi kapsamında yürütmektedir. Firmanın internet adresi www.kirpart.com.tr ‘dır. Firma, mevcut olduğu pazar payını büyütme hedefine uygun olarak, sürekli teknolojik yenileme ve kapasite artırma yönünde çalışmalar gerçekleştirmektedir. Tesiste talaşlı imalat prosesinden çıkan metal artıklar ile muhtelif karton, naylon, v.s. piyasaya hurda olarak satılmaktadır. Evsel atıklar ise Belediye kanalizasyon sistemine deşarj edilmektedir. Firma mevcut faaliyetine ilişkin ISO-14000 çevre yönetim sistemleri belgesini 2003 yılında almıştır. Gerçekleştirilecek yatırım ile kurulmakta olan alüminyum döküm, enjeksiyon ve talaşlı imalat tesisleri kapsamında da çevreye zarar verebilecek herhangi bir proses bulunmamaktadır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 50 Tesis atığı genel olarak tekrar üretime kazandırılan metal esaslı talaş ve hurdadır. Bu talaş hurda olarak satılmaktadır. Üretim sürecinde ortaya çıkacak atık malzeme, talaşlar, hurda ve fireler, metal ergitme firmaları tarafından ergitme prosesiyle külçe haline getirilip üretimde tekrar kullanılmaktadır. 3.2.3.2.2 Ürünler ve Kapasite Kırpart bünyesinde üretilen mevcut ürünler 6 ana grupta sınıflandırılmaktadır: • Oto termostatları • Su pompası • Yağ pompası • Yakıt pompası • Yüksek basınçlı alüminyum döküm parçalar ve diğer (rulman kitleri, kalorifer muslukları, yakıt otomatiği, benzin filtresi, v.s.) • Motor karteri Mevcut durum için tesisin kapasite hesapları ayrıntılı olarak Ek: 4’te verilmekte ve mevcut durumdaki ürün dağılımına göre öngörülen yıllık üretim miktarları 300 gün/yıl, 8 saat/gün (1 vardiya) için aşağıdaki tabloda özetlenmektedir. Tablo 43: Kırpart Mevcut Tesis Kapasitesi 2009 2009 Üretim programı (adet/yıl - 1 vardiya) Oto termostatı 1.728.000 Su pompası 281.520 Yağ pompası 216.520 Yakıt pompası 281.520 Yüksek basınçlı alüminyum döküm parçaları 900.000 Motor karteri GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 84.000 51 3.2.3.2.3 Hammaddeler ve Sınai Maliyet Üretimde kullanılan temel hammadde özel alaşımlı alüminyumdur. Bu malzeme Türkiye’den sipariş kompozisyonuna uygun olarak Şahinler Metal, CB Metal ve Altek Metal Metal Firmalarından temin edilmektedir. İthalatla spot alım yapılmaktadır. Bunun dışında pompa ve termostat yapımında kullanılan yardımcı maddeler (rulman, sızdırmazlık kömürü, membran, diyafram, yay v.b.) yurtdışından temin edilmektedir. 3.2.3.2.4 Yönetim ve İşgücü Mevcut tesiste, 36 idari ve teknik, 139 işçi ve 10 kişi taşeron personeli olmak üzere toplam 185 kişi istihdam edilmektedir. Yeni yatırımın tamamlanması ile birlikte bu kadroya ilave olarak toplam 15 kişi ek istihdam öngörülmektedir. Kadro, konusunda yılların verdiği deneyimle en üst düzeyde uzmanlaşmış bir ekipten oluşmaktadır. 3.2.3.3 Firmanın Finansal Durum Analizi Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş.(Kırpart) 2005-2008 yılları ile 2008 ve 2009 yıllarının ilk dokuz aylık dönemini kapsayan Euro cinsinden özet gelir tablo ve bilançoları aşağıda, TL cinsinden detaylı mali tabloları ve nakit akım tablosu ise Ek:5 ve Ek:6’da verilmiştir. Mali tabloların Euro cinsinden hesaplanmasında, T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları dikkate alınmış olup, gelir tablosu için ortalama, bilanço için dönem sonu kurlar kullanılmıştır. Tablo 44: Dönem Sonu ve Dönem Ortalaması Kurları Dönem Sonu Euro Kuru Dönem Ortalama Euro Kuru 2005 1.5904 1.6695 2006 1.8586 1.8000 2007 1.7102 1.7782 2008 2.1408 1.8958 2008/9 1.7978 1.8572 200/9 2.1603 2.1379 3.2.3.3.1 Ciro ve Kârlılık 1996 yılından bu yana faaliyet gösteren Kırpart'ın 2005, 2006, 2007, 2008 yılları ile 2008 ile 2009 yılları ilk 9 aylık Euro cinsinden faaliyet sonuçları, ve bazı karlılık oranları aşağıdaki gibidir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 52 Tablo 45: Kırpart Karşılaştırmalı Gelir Tabloları (Bin Euro) Net Satışlar Satışların Maliyeti Esas Faaliyet Kârı AÖEFK Finansman Giderleri (Net) Finansman Giderleri Finansman Gelirleri Kambiyo Gelir / Gideri (Net) Diğer Gelir-Gider (Net) UFRS Parasal Pozisyon Karı / Zararı Devre Kârı Vergi Net Kâr Yaratılan Fon 2005 2006 2007 2008 2008/9 2009/9 14.240 (13.203) 1.037 1.980 (193) (214) 5 16 105 (84) 865 (78) 787 1.793 15.368 (13.456) 1.913 2.828 (176) (179) 6 (2) 54 268 2.059 (393) 1.667 2.434 15.714 (14.723) 991 2.017 (231) (260) 3 25 241 19 1.020 (215) 805 1.894 14.347 (14.020) 327 1.290 (420) (361) 4 (63) 400 (6) 301 (58) 243 1.382 12.421 (11.268) 1.153 1.838 (269) (314) 2 44 219 9 1.111 (229) 882 1.616 7.152 (7.243) (91) 645 (273) (360) 36 50 210 26 (128) (128) 690 47 14 13 6 7 14 54 18 16 11 14 29 60 13 12 5 7 12 53 9 10 2 2 4 52 15 13 7 8 16 36 9 10 - Oranlar İhracat/ Ciro AÖEFK/Ciro Yaratılan fon/Ciro Net dönem kârlılığı Net dönem kârı / Aktif toplamı (ROA) Net dönem kârı/Özsermaye (ROE) (%) (%) (%) (%) (%) (%) Firmanın 2005-2007 yılları arasında cirosunu Euro bazında sırasıyla %8 ve %2 oranında artırdığı, 2008 yılında ise Firmanın cirosunun Euro bazında %9 oranında azalarak 14,3 milyon Euro seviyesinde oluştuğu görülmektedir. Ekonomik krizle birlikte talebin hissedilir derecede azaldığı 2009 yılı ilk 9 aylık dönemde ise, Firmanın satış hasılatı bir önceki yılın aynı dönemine göre Euro bazında %42 azalarak 7,2 milyon Euro seviyesinde gerçekleşmiştir. Cironun 2008 yılı ve 2009/9 aylık dönemde gerilemesinin en önemli sebebi ekonomik kriz ile birlikte yaşanan yurtiçi ve yurtdışı talepteki daralmadır. Firmanın en önemli yurtdışı müşterileri Fransız menşeili Pierburg SARL ve Perkins Engines firmalarının talebinin azalmasının etkisi ile ihracat tutarı 2009/9 aylık dönemde bir önceki yılın aynı dönemine oranla Euro bazında %59 gerilemiştir. Yurtiçinde ise, Ford Otomotiv ve Karland’a yapılan satışların 2009/9 aylık dönemde %55 oranında gerilemesine rağmen, Oyak Renault firmasına yapılan satışların etkisi ile yurtiçi satışlardaki daralma Euro bazında %20 oranında gerçekleşmiştir. 2008 yılı itibariyle, Firmanın satışlarının %53'ü yurtdışı, %47'si yurtiçine gerçekleştirilmiştir. Satışların %25'i Perkins Engines, %23'ü Pierburg, %22'si Ford, %14'ü ise grup firmalarından Karland'a gerçekleşmiştir. Diğer müşteriler arasında, Tofaş, Türk Traktör ve Oyak Renault bulunmaktadır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 53 Grafik 3: Kırpart Satışların Müşteri Bazında Dağılımı 2008 2009/9 aylık dönemi itibariyle ise, ihracatın toplam satışlar içindeki payının %36 seviyesine gerilediği görülmektedir. 2009/9 aylık dönemde, satışların %10'u Perkins Engines, %23'ü Pierburg, %13'ü Ford, %14'ü ise grup firmalarından Karland'a gerçekleşmiştir. Bu dönemde Oyak Renault’a yapılan satışların cirodan aldığı pay %27 seviyesine yükselmiştir. Diğer müşteriler arasında, Tofaş ve Türk Traktör bulunmaktadır. Grafik 4: Kırpart Satışların Müşteri Bazında Dağılımı 2009/9 İnceleme konusu yıllarda, Firmanın net satışları ürün grubu bazında incelendiğinde, satışların 2008 yılında %92'sinin, 2009/9 döneminde ise %95’sinin beş ana ürün grubundan oluştuğu görülmektedir: Su pompası, Termostat, İşleme Parçalar, Yağ Pompası, Yakıt Pompası. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 54 2008 yılı itibariyle Kırpart'ın cirosunun %34'ü su pompası, %21'i termostat, %19'u işleme parçalar, %11'i yağ pompası, %6'sı yakıt pompası ve %8'i diğer ürünler ile hurda alım-satımı gibi aktivitelerden oluşmaktadır. Grafik 5: Kırpart Satışların Ürün Grupları Bazında Dağılımı 2008 2009/9 itibariyle ise, Oyak Renault firmasının cirodan aldığı payın artması ile birlikte, bu firmaya yapılan işleme parça satışlarının cirodan aldığı pay %48 seviyesine yükselmiştir. Aynı dönemde, Kırpart'ın cirosunun %20'si su pompası, %13'ü termostat, %8'i yağ pompası, %7'si yakıt pompası ve %5'i diğer ürünler ile hurda alım-satımı gibi aktivitelerden oluşmaktadır. Grafik 6: Kırpart Satışların Ürün Grupları Bazında Dağılımı 2009/9 GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 55 Cironun %92'sini oluşturmakta olan beş ürünün, yıllar itibari ile satış fiyatları karşılaştırıldığında, 2007 yılı ve 2009/9 dönemi dışında gerçekleşen ortalama ürün fiyatlarının, birbirine paralellik göstermekte olduğu görülmektedir. 2007 yılında meydana gelen fiyat artışı, söz konusu dönemde, ana girdi olan alüminyum fiyatlarında meydana gelen artışla ilintili olup, Firma bu dönemde fiyatlarında %11 oranında artış uygulamıştır. 2009 yılında ise, hammadde maliyetlerinin ve talebin düşmesi, fiyatların büyük ölçüde gerilemesine sebep olurken, talebin artış gösterdiği işleme parçalar segmentinde ise fiyatlar yaklaşık %47 oranında artmıştır. Kırpart'ın amortisman öncesi esas faaliyet kar marjı (AÖEFK), incelenen yıllarda dalgalı bir seyir izlemektedir. Grafik 7: Kırpart Yıllar İtibariyle Ciro – AÖEFK Marjı Değişimi Firmanın 2006 yılında üretiminde ana girdi olan alüminyum fiyatlarının bir önceki yıla göre gerilemesi nedeniyle birim maliyetlerde yaklaşık %9 oranında kazanç sağlanmış, maliyetlerde yakalanan bu kazancın birim fiyatları yaklaşık %3 azaltacak şekilde satışlara yansıtılması sonucunda Firmanın AÖEFK marjı 4 puan artarak %18 seviyesine yükselmiştir. 2007 yılında ise gerek alüminyum fiyatlarındaki artış gerek gerileyen satış miktarı nedeniyle birim adet başına düşen sabit giderlerdeki artış nedeniyle birim maliyetler %17 oranında artış göstermiştir. Birim maliyetlerdeki bu artış birim satış fiyatına yaklaşık %11 oranında yansıtılabilmiş ve Firmanın AÖEFK marjı 5 puan gerileyerek %13 seviyesinde gerçekleşmiştir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 56 Firmanın AÖEFK marjının, satış hacmi ile doğrudan ilişkili olduğu görülmektedir. AÖEFK marjı 2007 yılında %13, ekonomik koşullar itibariyle talep ve satışların görece yüksek seyrettiği 2008/9 aylık dönemde %15 olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılı son çeyreğinde talep ve satışların düşmesi ile birim maliyetler artmıştır. Aynı dönemde, hammadde maliyetleri Euro cinsinden olan Firma, Euro’nun TL karşısında değer kazanması sonrası maliyetlerindeki artışı satış fiyatlarına yansıtamamış ve yıl ortalamasında AÖEFK marjı %9 olarak gerçekleşmiştir. 2009/9 döneminde ise, satış hacmi ve fiyatlar önceki yıla oranla düşük seviyelerde seyretmekte olup, AÖEFK marjı %9 seviyelerindedir. 2007 yılında 2 milyon, 2008/9 aylık dönemde 1,8 milyon Euro amortisman öncesi esas faaliyet karı elde eden Firma, 2008 yılı son çeyreğinde satışlarını maliyetinin altında gerçekleştirmek durumunda kalması sebebiyle 2008 yıl toplamında 1,3 milyon Euro AÖEFK elde etmiştir. 2009/9 döneminde bu rakam 645 bin Euro tutarındadır. Firmanın fon yaratımı, AÖEFK marjı, finansman giderleri, faaliyetlerle ilgili diğer gelir-giderler ve vergi matrahından etkilenmektedir. Firmanın finansman giderleri makul seviyede olmakla birlikte, 2009/9 döneminde cironun %3’ü seviyesine yükselmiştir. Diğer gelirlerin tamamına yakını, faaliyetlerle ilgili alım-satımlarda elde edilen realize olmuş kur farkı gelirlerinden oluşmaktadır. Firma, AÖEFK marjının %18 seviyesinde seyrettiği 2006 yılında, cirosunun %16’sı kadar, 2,4 milyon Euro tutarında fon yaratmıştır. AÖEFK marjındaki gerilemeye paralel olarak fon yaratımı 2007 yılında 1,9 milyon Euro, 2008 yılında 1,4 milyon Euro seviyesine gerilemiştir. 2009/9 döneminde ise toplam yaratılan fon 690 bin Euro tutarındadır. 3.2.3.3.2 İşletme Sermayesi İhtiyacı ve Likidite Kırpart'ın 2005, 2006, 2007, 2008 yılları ile 2008 ile 2009 yılları ilk 9 aylık Euro cinsinden karşılaştırmalı bilançoları, ve bazı likidite, faaliyet ve finansal yapı oranları aşağıdaki gibidir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 57 Tablo 46: Kırpart Karşılaştırmalı Bilançoları (Bin Euro) Dönen Varlıklar Hazır Değerler Ticari Alacaklar (net) Hammadde Stokları Mamul-yarı mamul stokları Diğer Stoklar Diğer Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Maddi Duran Varlıklar (net) Yapılmakta Olan yatırımlar Diğer Duran Varlıklar AKTİF TOPLAMI Kısa Vadeli Borçlar Kısa Vadeli Banka Kredileri Anapara Taksitleri Ticari Borçlar Diğer Kısa Vadeli Borçlar Uzun Vadeli Borçlar Finansal Borçlar Kıdem Tazminatı Karşılıkları Özsermaye Ödenmiş Sermaye Kâr Yedekleri PASİF TOPLAMI Oranlar Borç karşılama emsali Net işletme Sermayesi Cari oran Likidite Oranı Ort. Kısa Vad. Net Fin. Borçlar / Ciro ONİS/Ciro Alacak Tahsil Süresi Satıcı Vadesi Hammadde Stok Tutma Süresi Mamul Yarı-Mamul Stok Tutma Süresi Ort. Aktif Devir hızı Özsermaye/Aktif Finansal Borçlar / Toplam Aktif Net faizli borç-Özsermaye (defa) (000 €) (%) (%) (%) (%) (gün) (gün) (gün) (gün) (defa) (%) (%) (%) 2005 2006 2007 2008 2008/9 2009/9 4.921 174 3.163 731 609 16 229 7.416 7.194 6 216 12.338 4.958 1.356 215 1.773 1.614 1.388 1.130 258 5.992 2.142 3.850 12.338 5.158 570 2.971 704 473 14 425 6.001 5.815 48 138 11.159 4.541 832 236 953 2.520 1.077 778 299 5.541 1.833 3.709 11.159 5.660 203 3.808 758 545 9 337 7.136 6.968 22 146 12.796 5.039 1.952 211 1.504 1.372 898 493 405 6.859 1.992 4.867 12.796 5.019 1.292 2.585 593 245 15 289 7.482 7.393 17 72 12.501 5.322 2.838 219 1.451 813 1.485 999 485 5.695 1.591 4.104 12.501 6.811 76 4.505 838 606 304 482 8.226 7.780 390 55 15.037 6.562 3.066 212 2.040 1.244 726 283 443 7.749 1.895 5.854 15.037 4.861 1.129 2.553 698 310 130 42 7.030 6.970 24 35 11.890 3.652 1.633 213 1.072 735 2.723 2.130 593 5.516 1.577 3.940 11.890 a.d. (37) 99 67 8 18 76 57 43 18 0.8 49 22 29-71 7 617 114 78 4 21 72 33 45 15 0.7 50 17 18-82 4 621 112 80 6 22 84 45 42 15 0.8 54 21 25-75 2 (303) 94 73 12 16 73 54 41 8 0.9 46 32 31-69 3 249 104 70 14 24 95 60 59 17 0.8 52 24 30-70 1 1.209 133 101 11 27 97 54 75 14 1.3 46 33 32-68 Kırpart, halihazırda 5 ana ürün grubu ile yurtiçi ve yurtdışı yerleşik firmalara hizmet vermektedir ve 2009/9 itibariyle yurtdışı satışları, cirosunun ortalama %36'sını oluşturmaktadır. Firma yetkililerince, Firmanın, yurtiçi satışlarından doğan alacaklarına 45-90 gün, yurtdışı satışlarından doğan alacaklarına ise 90-120 gün vade uygulamakta olduğu ifade edilmiştir. Bu veriler ışığında, Firmanın 2009/9 itibariyle ortalama alacak tahsil süresi, 2,5-3,5 ay olarak hesaplanmaktadır. Firmanın alacak tahsil süresinin, 2008 yılında yaşanan krizin ardından sektöre paralel olarak yaklaşık 1 ay uzadığı belirtilmiştir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 58 Firmanın, ticari alacaklarının %95'i Perkins SARL, Piersburg Enginers, Oyak Renault, Otosan, Karland ve Tofaş firmalarından oluşmaktadır. Kırpart’ın inceleme konusu yıllarda ortalama 1,5 aylık hammadde stoku ile çalıştığı gözlenmiş olup, 2009/9 döneminde ise talebin beklenenin altında seyretmesi sebebiyle hammadde stok tutma süresi 2,5 ay seviyesine yükselmiştir. Satışlarının %90’lık kısmını OEM müşterilerine sipariş üzerine gerçekleştiren Firmanın mamul stok tutma süresi ise 2 haftadır. Firmanın başlıca alımları alüminyum ve rulman ile keçe vb. sızdırmazlık ürünlerinden oluşmaktadır. Firma iç piyasadan TL, dış piyasadan ise Euro ve ABD Doları cinsinden alım yapmaktadır. Alüminyumun tamamını iç piyasadan ve TL cinsinden gerçekleştiren Firmanın başlıca alüminyum tedarikçileri Şahinler Metal ve CB Metal firmalarıdır. Firma bu tedarikçilerden alüminyum alımlarını büyük ölçüde peşin olarak gerçekleştirmektedir. Firma rulmanı Kaco Gmbh Co., Italaccaiai ve Kinex firmalarından, sızdırmazlık malzemelerini de MTU firmasından peşin olarak ithal etmektedir. Firmanın büyük montanlı alımlarının peşin olması nedeniyle, satıcı borçları geniş bir portföye dağılmış durumdadır. Diğer alımlarında ortalama 60 gün vade ile çalışan Firmanın satıcı vadesi yaklaşık 1,5-2 ay düzeyinde hesaplanmaktadır. Tüm bu bilgiler ışığında, Firmanın 2009 yılı Eylül ayı itibariyle Operasyonel İşletme Sermayesi İhtiyacı (ONIS), yaklaşık 3 ay düzeyinde hesaplanmaktadır. 2008 yılında duran varlık yatırımlarının bir bölümünün kısa vadeli krediler ile gerçekleştirilmiş olması sebebiyle cari oran 2008 sonu itibariyle başa başın altında gerçekleşmiştir. 2009/9 döneminde ise, söz konusu kredilerin TSKB’den kullanılan orta vadeli kredi ile kapatılması neticesinde, cari oran başa baş seviyesinin üzerinde gerçekleşmiştir. 3.2.3.3.3 Aktif Yapısı ve Finansmanı 20009/9 itibariyle, Firmanın aktif toplamı 11,9 milyon Euro tutarındadır. Aktiflerin %41'i, dönen varlıklardan oluşmakta olup, dönen varlıklar içerisinde ticari alacaklar %53, stoklar %23 ve hazır değerler %24 pay almaktadır. Herhangi bir iştiraki ve bağlı ortaklığı bulunmayan Firmanın duran varlıklarının tamamına yakını, sabit kıymetlerden oluşmaktadır. Firma, 2008 yılında Renault ile yapılan anlaşma ile Renault için karter üretimi yapılmasına karar verilmesi üzerine, 2,3 milyon Euro tutarında sabit kıymet yatırımı yapmıştır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 59 Firma işletme sermayesi ve duran varlık yatırımlarını faaliyetlerinden yarattığı fonlar ve kullandığı krediler ile finanse etmektedir. 2009/9 itibariyle Firmanın toplam finansal yükü 4 milyon Euro tutarındadır. Firmanın kısa vadeli finansal borçları 1,5 milyon TL ve 800 bin Euro tutarında ihracat kredisinden oluşmakta olup, kısa vadeli borçlar operasyonel işletme sermayesi ihtiyacının %85’i seviyesindedir. Firma 2008 yılında gerçekleştirdiği duran varlık yatırımlarını kısa ve orta vadeli krediler ile gerçekleştirmiş olup, 2009 yılında bu amaçla kullanılan krediler kapatılarak 3 milyon ABD doları tutarında 2013 yılı vadeli yatırım kredisi kullanılmıştır. 2009/9 itibariyle, Firmanın net faizli borç özsermaye oranı %32-68 özsermaye lehine seyretmektedir. Özsermayenin aktif finansmanındaki payı ise %46 seviyesindedir. Firmanın TL cinsinden detaylı mali tabloları Ek.4’te, nakit akım tablosu Ek.5’te verilmiştir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 60 IV. BİRLEŞME ve DEĞERLEME 4.1. Birleşme Şekli ve Zamanlaması Karsan ve Kare Dış Ticaret arasındaki birleşme, şirket devralma şeklinde olacaktır. Devralan kurum Karsan, devralınan ise Kare Dış Ticaret olacaktır. Devralma sonucu oluşacak şirket Karsan ünvanını taşıyacak ve bu markayı kullanacaktır. Devralma işlemlerinin 2009 yılı son çeyreğinde kadar tamamlanıp, ilk birleşik mali tabloların 30 Eylül 2009 tarihi itibariyle hazırlanması öngörülmektedir. 4.2. Birleşmenin Amaçları Otomotiv sektöründe faaliyet gösteren şirketler, teknolojik altyapısı, makine parkı ve kalite standartları ölçüsünde pazarda yer bulan, sermaye yoğun kurumlardır. Çok uluslu otomotiv üreticilerinin geniş yelpazede gerçekleştirdikleri faaliyetlerinin çapraz etkileşiminden yarattığı sinerjik avantajlar karşısında sektörde faaliyet gösteren yerli üreticilerin olabildiğince elastik, dinamik ve kendine yeterli olmaları gerekmektedir. Söz konusu yeterliliğin oluşturulabilmesi için ekonomik ve yönetsel sinerji oluşturacak şirketlerin birleşmelerinin en etkin çözüm olduğu düşünülmektedir. Özellikle belirsizliğin arttığı veya büyümenin ivmeli gerçekleştiği dönemlerde sektörde faaliyet gösteren firmaların, kaynak ve potansiyellerini birleştirerek daha rekabetçi, mali yapısı güçlü ve sağlıklı bir yapı tesis etmeleri yatırımcı, çalışan ve tüketici nezdinde fayda sağlamaktadır. Birleşme ve devralma işlemleri sonunda oluşan varlığın tek tek şirketler toplamından iktisaden daha önemli ve teknik açıdan daha yeterli olması öncelikli hedeflerdendir. Otomotiv sektörünün dinamik kurumlarından Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş., sahip olduğu organik büyüme döngüsünü Kare Dış Ticaret A.Ş. ile birleşerek inorganik bazda da sürdürmeyi hedeflemektedir. Bu planın gerçekleşmesi durumunda Karsan’ın mali yapısının güçleneceği, karlılığını olumlu yönde etkileyecek varlıklara sahip olacağı öngörülmektedir. Birleşme neticesinde Karsan ile otomotiv yan sanayinde faaliyet gösteren, Kare Dış Ticaret’in iştiraki Kırpart arasında doğrudan bir bağ kurulacak, ayrıca Karsan’ın da bir bölümünde üretimine devam ettiği Kare Dış Ticaret’e ait Bursa OSB’deki tesis ve arazi Karsan’a geçecektir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 61 İşbu rapor ifade edilen birleşmeye konu firmaların tanıtımı ile olası birleşmenin mali ve operasyonel sonuçlarını etüt etmek üzere Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. tarafından hazırlanmıştır. Uzman kurum olarak her iki Firma yöneticileriyle yapılan görüşmeler sonucunda Kare Dış Ticaret için esas faaliyetlerini canlandırmaya dönük bir iş planı olmadığı anlaşılmıştır. Bu nedenle Kare Dış Ticaret’in Karsan bünyesine doğrudan katılmasının önünde herhangi bir engel olmadığı, aksine faaliyet performansını artırıcı etki yaratacağı düşünülmektedir. 4.3. Değerleme 4.3.1. Metodoloji Bir şirketin değerlemesinde kullanılabilecek çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Bunlar, şirketin salt gelecekteki faaliyet performansını (nakit yaratımı, temettü verimi vb.) dikkate alan yöntemler olabildiği gibi, şirketin mevcut varlıklarının (yeniden inşa etme veya elden çıkarma gibi) çeşitli yaklaşımlara göre değerlerinin tespit edilmesine dayanan metotları veya şirketin mevcut ve gelecekteki büyüklüğünün ve performansının, benzer şirketlerle karşılaştırılmasını ve seçilmiş piyasa göstergelerini esas alan fiyat çarpanlarıyla değerlendirilmesini öngören uygulamaları da içerebilmektedir. Kare Dış Ticaret’in Karsan tarafından devralınması projesinin değerleme bazı için özkaynak yöntemi, benzer şirketler yöntemi ve indirgenmiş nakit akımları yöntemi kullanılmıştır. Bilindiği üzere SPK’nın birleşme ve devralmaları düzenleyen Seri: I No: 31 tebliğinde gerek uzman kuruluş gerek bilirkişi raporlarında özkaynak yönteminin yer alması gerektiği vurgulanmıştır. Özkaynak yöntemi SPK’nın Seri XI No 25 tebliğinde öngörülen standartlara uygun olarak ve 30 Eylül 2009 tarihli mali tablolar baz alınarak hesaplanmıştır. İndirgenmiş nakit akımları (“İNA”) yönteminde, yönteme uygun değerleme Karsan ve Kare Dış Ticaret için ayrı ayrı yapılmıştır. Karsan’ın temel faaliyetleri hafif ticari araç, kamyon, kamyonet ve otobüs üretim ve satışından oluşmakta olup, nakit akım öngörüleri de aynı çerçevede oluşturulmuştur. Kırpart Otomotiv’in %83,26’sına sahip olan birleşmeye konu Kare Dış Ticaret’in herhangi bir üretim ve satış faaliyeti bulunmamaktadır. İNA yöntemi kapsamında Kare Dış Ticaret’in özsermaye değerinin hesaplanmasında, ilk aşamada Kırpart’ın yaratacağı nakit akımları tahmin edilerek yıllar itibariyle bugüne indirgenmiş ve bulunan firma değerinden net finansal borçları çıkarılarak Kırpart’ın özsermaye değeri bulunmuştur. Özellikle otomotiv sektörüne yönelik olarak termostat, su-yağ, yakıt pompaları ve karter üretimi ile alüminyum parça dökümü gerçekleştiren Kırpart için modelleme çalışması mevcut ürün gamı üzerinden yapılmıştır. İkinci aşamada ise, Kırpart’ın İndirgenmiş Nakit Akımları dikkate GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 62 alınarak hesaplanan özsermaye değerinin %83,26’sı ile mevcut gayrimenkullerin ekspertiz değeri1 toplanarak Kare Dış Ticaret’in firma değeri bulunmuştur. Herhangi bir finansal borcu bulunmayan Kare Dış Ticaret için bulunan firma değeri, özsermaye değerine eşittir. Bu yöntem her iki firma için de piyasa rayicini gösteren sonuç verdiğinden temel yöntem olarak ele alınmıştır. Benzer Şirketler Yaklaşımı, şirketlerin İMKB’de işlem gören benzerleri üzerinden hesaplanan değerinin kullanıldığı bir çalışmadır. Karsan’ın özsermaye değeri için İMKB’de son 6 aylık dönemde oluşan ortalama piyasa değeri alınmıştır. Aktifinde Bursa OSB’de bulunan gayrimenkuller ile Kırpart Otomotiv’in %83,26 oranında hisse senedi bulunan ve herhangi bir üretim-satış faaliyeti bulunmayan Kare Dış Ticaret’in özsermaye değeri ise, İNA yönteminde uygulanan modele benzer şekilde, Kırpart’ın İMKB’de işlem gören benzerleri üzerinden “Firma Değeri / Satışlar” çarpanı kullanılarak bulunan değerinin ortaklık oranındaki tutarına Kare Dış Ticaret aktiflerinde bulunan Bursa’daki gayrimenkullerin ekspertiz değeri eklenerek hesaplanmıştır. 4.3.2. Özkaynak Yöntemi Özkaynak yöntemi kapsamında ilk aşamada mevcut özsermayeler belirlenir ve bu özsermaye üzerinde yapılması gereken düzeltici işlemler yapılır. Firmaların birleşmeye konu 30 Eylül 2009 tarihli özsermaye tutarları aşağıda verilmiştir. Tablo 47: Özkaynak Yöntemi ile Firma Özsermaye Tutarları Bütün değerler 30 Eylül 2009 tarihli mali tablolardan alınmış olup TL cinsinden ifade edilmektedir.2 Devralınan Ortaklık Sermaye Sermaye Yedekleri Hisse Senedi İhraç Primleri Değer Artış Fonu Enflasyon Düzeltme Farkları Kar Yedekleri Yasal Yedekler Olağanüstü yedekler Net Dönem Karı / Zararı Geçmiş Yıllar Karı/Zararı Özsermaye Toplamı Kare Dış Ticaret 50.150.000 (14.118.435) (17.707.928) 2.881.785 707.708 1.780 1.780 (629.424) (879.019) 34.524.902 Devralan Ortaklık Sermaye Sermaye Yedekleri Hisse Senedi İhraç Primleri Değer Artış Fonu Enflasyon Düzeltme Farkları Kar Yedekleri Yasal Yedekler Özel Yedekler Net Dönem Karı Geçmiş Yıllar Karı/Zararı Özsermaye Toplamı Karsan 150.000.000 85.215.302 5.864.260 56.765.264 22.585.778 1.029.833 1.029.833 (41.300.546) (64.536.361) 130.408.228 1 Söz konusu gayrimenkullerin en son tarihli değerlemesi 17 Kasım 2008 tarihinde bağımsız bir kuruluş olan TSKB Gayrimenkul Değerleme A.Ş. tarafından yapılmış ve 22.567 bin TL olarak takdir edilmiştir. 2 Karsan özsermaye tutarı, PWC denetim şirketi tarafından UFRS’ye uygun olarak ve “Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.” ile %25 oranında ortak olduğu “Karsan Otomotiv Sanayi Mamulleri Pazarlama A.Ş.” firmalarının tam konsolidasyon metodu ile hazırlanan 30.09.2009 tarihli mali tablolarından alınmıştır. Kare Dış Ticaret özsermaye tutarı ise, PWC denetim şirketi tarafından UFRS’ye uygun olarak ve “Kare Dış Ticaret A.Ş.” ile %83,26 oranında ortak olduğu “Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş.” firmalarının tam konsolidasyon metodu ile hazırlanan 30.09.2009 tarihli mali tablolarından alınmıştır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 63 Söz konusu özsermayeler için yapılacak ikinci işlem iki Firmanın birbirleri arasındaki sahiplik bağını dikkate alarak özsermayelerini karşılıklı olarak düzeltmektir. Kıraça Holding bünyesinde faaliyet gösteren Karsan ve Kare Dış Ticaret arasında herhangi bir iştirak ilişkisi olmadığından, Firmaların devralma işlemine baz alınan özsermayeleri üzerinde herhangi bir düzeltme yapılmamıştır. Tablo 48: Özkaynak Yöntemi ile Sermaye ve Özsermaye Tutarlarının Belirlenmesi Devralınan Ortaklık Kare Dış Ticaret Devralan Ortaklık Karsan Özkaynak Toplamı 34.524.902 Özkaynak Toplamı 130.408.228 Sermaye Toplamı 50.150.000 Sermaye Toplamı 150.000.000 Üçüncü aşamada birleşme oranı hesaplanmaktadır. Birleşme oranı özsermayeler toplamı içinde her bir özsermayenin ne oranda pay aldığı prensibine göre hesaplanmaktadır. Buna göre devralan ortaklık Karsan için birleşme oranı %79,07’dir. Tablo 49: Özkaynak Yöntemi – Birleşme Oranı Hesabı Ortaklıklar Özkaynak Değeri Devrolan Ortaklık Kare Dış Ticaret Devralan Ortaklık Karsan Toplam 34.524.902 130.408.228 164.933.130 Birleşme Oranı Devir Sonrası Ulaşılacak Sermayedeki Oran 20,93% 79,07% 100,00% Sermaye 50.150.000 150.000.000 79,07% Dördüncü aşamada ise birleşme sonrası sermaye ve değiştirme oranı hesabı yapılmaktadır. Devralan şirket Karsan’ın ödenmiş sermayesi birleşme sonrasında Kare Dış Ticaret hisselerini elinde tutanlara verilecek sermaye nispetinde artırılmalıdır. Bu değer Karsan’ın mevcut ödenmiş sermayesi olan 150.000.000 TL’nin birleşme oranı olan %79,07’ye (79,067334) bölünmesiyle hesaplanmaktadır. Buna göre birleşme sonrası Karsan’ın ödenmiş sermayesinin 189.712 bin TL (189.711.722,02418) olması ve artırılan 39.712 bin TL’nin (39.711.722,02418) Kare Dış Ticaret hissedarlarına verilmesi gerekmektedir. Birleşme Sonrası Sermaye 189.711.722 Devralan Karsan'ın sermaye artırım tutarı Değiştirme Oranı 39.711.722 0,791859 Buna göre değiştirme oranı 0,791859 olup, Kare Dış Ticaret ortaklarının beher Kare Dış Ticaret hissesi için 0,791859 adet Karsan hissesi almaları gerektiği anlamına gelmektedir. Birleşme sonrası ulaşılacak sermayede Kare Dış Ticaret ve Karsan ortaklıklarının sermaye payları sırasıyla 39.711.722 TL ve 150.000.000 TL olarak hesaplanmaktadır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 64 4.3.3. İndirgenmiş Nakit Akımı Yöntemi İndirgenmiş nakit akımları yönteminde, yönteme uygun değerleme Karsan ve Kare Dış Ticaret için ayrı ayrı yapılmıştır. İndirgenmiş nakit akımı yönteminde kullanılan varsayımlar ve değerleme sonuçları aşağıda ayrı ayrı verilmiştir. 4.3.3.1 Karsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş. Karsan’ın temel faaliyetleri hafif ticari araç, kamyon, kamyonet ve otobüs üretim ve satışından oluşmakta olup, nakit akım öngörüleri de aynı çerçevede oluşturulmuştur. 4.3.3.1.1 Ürünler ve Kapasite Öngörüleri Karsan bünyesinde üretilen ürünler 5 ana grupta sınıflandırılmaktadır: • • • • • Karsan minibüs (14+1, 18+1, 21+1) Peugeot Partner hafif ticari araç Hyundai kamyonet (HD 35, HD 75) Renault Trucks (çekici ve ağır iş kamyonu) Otomotiv sektörüne parça üretimi Yapılacak yatırımlar sonrası tesisin üretilecek araçların ürün gamına göre öngörülen yıllık üretim miktarları 300 gün/yıl, 8 saat/gün (1 vardiya) için aşağıdaki tabloda özetlenmektedir. Tablo 50: Karsan Kapasite Öngörüleri 2010 - 2014 2010 Üretim programı (adet/yıl - 1 vardiya) Karsan (minibüs, midibüs, otobüs) 8.000 Peugeot Partner (kamyonet, otomobil) 15.000 Hyundai kamyon (hafif kamyon- 3,5 ton -7,5 ton) 2.000 Renault Trucks (çekici ve ağır iş kamyonu) 5.000 2011 Üretim programı (adet/yıl - 1 vardiya) Karsan (minibüs, midibüs, otobüs) 8.000 Peugeot Partner (kamyonet, otomobil) 15.000 Hyundai kamyon (hafif kamyon- 3,5 ton -7,5 ton) 2.500 Renault Trucks (çekici ve ağır iş kamyonu) 5.000 P1 Projesi (Uluslararası bir üreticinin 35+1 kişilik otobüsü) 800 P2 Projesi (Uluslararası bir üreticinin van tipi kamyoneti ve minibüsü) GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 65 6.000 2012 Üretim programı (adet/yıl - 1 vardiya) Karsan (minibüs, midibüs, otobüs) 8.000 Peugeot Partner (kamyonet, otomobil) 15.000 Hyundai kamyon (hafif kamyon- 3,5 ton -7,5 ton) 2.500 Renault Trucks (çekici ve ağır iş kamyonu) 5.000 P1 Projesi (Uluslararası bir üreticinin 35+1 kişilik otobüsü) 800 P2 Projesi (Uluslararası bir üreticinin van tipi kamyoneti ve minibüsü) 6.000 2013 Üretim programı (adet/yıl - 1 vardiya) Karsan (minibüs, midibüs, otobüs) 8.000 Peugeot Partner (kamyonet, otomobil) 15.000 Hyundai kamyon (hafif kamyon- 3,5 ton -7,5 ton) 3.000 Renault Trucks (çekici ve ağır iş kamyonu) 5.000 P1 Projesi (Uluslararası bir üreticinin 35+1 kişilik otobüsü) 800 P2 Projesi (Uluslararası bir üreticinin van tipi kamyoneti ve minibüsü) 6.000 2014 Üretim programı (adet/yıl - 1 vardiya) Karsan (minibüs, midibüs, otobüs) 8.000 Peugeot Partner (kamyonet, otomobil) 15.000 Hyundai kamyon (hafif kamyon- 3,5 ton -7,5 ton) 3.000 Renault Trucks (çekici ve ağır iş kamyonu) 5.000 P1 Projesi (Uluslararası bir üreticinin 35+1 kişilik otobüsü) 800 P2 Projesi (Uluslararası bir üreticinin van tipi kamyoneti ve minibüsü) 6.000 4.3.3.1.2 Satış Projeksiyonları Karsan için oluşturulmuş adet bazında satış ve fiyat tahminleri aşağıda verilmiştir. Tablo 51: İNA Yöntemi – Karsan Satış Projeksiyonları Satış Adetleri 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Karsan 2.700 2.400 2.900 3.130 3.520 4.200 4.820 Peugeot Partner 7.700 20.000 22.000 23.300 25.000 16.000 17.000 Hyundai HD 960 1.400 1.800 2.300 2.600 3.200 3.500 Renault Trucks 270 450 700 1.300 1.600 2.000 2.200 P1 0 150 600 600 600 600 600 P2 0 0 3.000 4.500 6.500 8.500 9.000 11.630 24.400 31.000 35.130 39.820 34.500 37.120 Toplam GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 66 Tablo 52: İNA Yöntemi – Karsan Birim Fiyat Projeksiyonları Birim Fiyat(Euro) 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 13.650 15.698 15.800 16.572 19.375 22.416 25.840 8.200 8.350 8.450 8.450 8.450 8.450 8.450 Hyundai HD 12.226 14.000 14.000 14.000 14.000 14.000 14.000 Renault Trucks 50.200 50.000 49.000 49.000 49.000 49.000 49.000 P1 0 37.000 37.000 37.000 37.000 37.000 37.000 P2 0 0 13.500 13.500 13.500 13.500 13.500 10.773 10.341 11.417 12.172 12.662 14.756 15.321 Karsan Peugeot Partner Ortalama 4.3.3.1.2.1 Karsan J9 Firmanın kendi markası olan Karsan J9’un AB normlarında Euro 4 tipi motorla üretime geçmesiyle, 2010 yılında birim araç satış fiyatlarında 2009’a göre %15 artış beklenmektedir. Minibüs üretimine 2013 yılı itibariyle midibüs ve otobüs sınıfındaki araçların eklenmesiyle, Karsan marka araçların hem satış fiyatlarında hem da satış adetlerinde önemli oranda artış olacağı öngörülmüştür. 4.3.3.1.2.2 Peugeot Citroen Firma, PSA ile 2008 yılında 2009-2013 yıllarını kapsayan 150 bin adet araç üretimi için sözleşme imzalamıştır. Peugeot tarafından üretimin 120 bin adeti için alım garantisi sağlanmıştır. Peugeot 120 bin adetin altında kalan satışlar için Firmaya 5 yılın sonunda adet başına 250 € ödemeyi taahhüt etmiştir. 5 yıl için (2009-2013) toplam 98 bin adet Partner satışı öngörülmüştür. Peugeot ile Firmanın uzun yıllardır devam eden işbirliği dolayısıyla, anlaşma sonrası dönemde de üretimin sürmesi beklenmektedir. Partner’in yeni versiyonlarının 2014’de 16.000 ve 2015’te 17.000 adet üretileceği varsayılmıştır. 4.3.3.1.2.3 Hyundai Eylül 2009’da mevcut Karsan-Hyundai işbirliğinin kapsamını genişletmeye yönelik anlaşmaya varılmıştır. Mevcut durumda Hyundai kamyonetlerin imalatı son nokta montajı olarak yapılmaktadır. Yeni durumda ise, Hyundai kamyonetlerin montajı, daha yüksek yoğunlukta ve bazı parçaları Türkiye’de yapılarak daha yüksek katma değer sağlayacak şekilde montaj seviyesinin derecesi yükseltilerek yapılacaktır. Karsan ayrıca Hyundai’ye yeni ve türev ürünler geliştirerek söz konusu ürünlerin üretimini yapabilecektir. Anlaşmanın 2010 başında devreye girmesi beklenmektedir. Firmanın Hyundai kamyonet satışlarının 2009 yılı için öngörülen 960 adet seviyesinden 2015 yılında kademeli olarak 3.500 adet seviyesine yükselmesi beklenmektedir. 2010-2015 yılları boyunca Hyundai satış fiyatları 14.000 € olarak öngörülmüştür. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 67 4.3.3.1.2.4 Renault Trucks Firmanın 2009 yılı için öngörülen 270 adet araç satışının 2015 yılında 2.200 adet seviyesine ulaşacağı öngörülmektedir. Dış piyasada, özellikle Orta Doğu ülkeleri ve Rusya1 pazarında kamyon araç parkı yaşının yüksek oluşu sebebiyle önümüzdeki yıllarda “0 Km” kamyon talebinin bu bölgelerde artması beklenmektedir. AB ülkelerine giren yaşlı tırlara, yaşı az olanlara göre yüksek vergi uygulanmaktadır. Türkiye’deki lojistik firmalarının tır filolarını 5 yılda bir yenilemesi , iç piyasada da “0 Km” kamyon satışlarını artırabilecek bir unsurdur. Renault Trucks satış fiyatı 2009-2010 yılları için yaklaşık 50.000 €, 2011 ve sonrası için 49.000 € olarak öngörülmüştür. 4.3.3.1.2.5 P1 ve P2 Projeleri 2010 yılında devreye alınması planlanan P12 projesi için ön çalışmalar tamamlanmıştır. 2010 yılında 150 adet gerçekleşmesi beklenen P1 satışlarının 2011-2015 yılları arasında 600 adet seviyesinde gerçekleşmesi öngörülmektedir. P1 satış fiyatı 37.000 € olarak öngörülmüştür. 2011 yılında devreye alınması planlanan P23 projesi için ön çalışmalar tamamlanmıştır. 2011 yılında 3.000 adet gerçekleşmesi beklenen P2 satışlarının 2015 yılında kademeli olarak 9.000 adet seviyesine ulaşması beklenmektedir. P2 satış fiyatı 13.500 € olarak öngörülmüştür. 4.3.3.1.2. Diğer Gelirler Tablo 53: İNA Yöntemi Karsan Diğer Gelirler 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Türk Traktör 4,2 3,8 0 0 0 0 0 Yedek Parça 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0 0 0 0 0 0 5,5 0 (Milyon €) Peugeot Garanti İadesi Firmanın, 2009 ve 2010 yıllarında Türk Traktör için kabin üretimi yapacağı öngörülmüştür. Türk Traktör’e yapılan işlerden 2009 yılı için 4,2 milyon €, 2010 yılı için ise 3,8 milyon € seviyesinde ciro tahmin edilmektedir. Yedek parça satış gelirlerinin projeksiyon yılları süresince yıllık 4 milyon € 1 1 Ocak 2009 Rusya araç parkında kamyonların yaş durumu: 10 yaş ve üzeri %45,9, 5-10 yaş %26,2, 5 yaş ve altı 27,9%. Kaynak: Uludağ İhracatçı Birlikleri 2 Firmanın P1 projesi için imzaladığı 6 Ekim 2009 tarihli gizlilik sözleşmesi Firma merkezinde görülmüştür. 3 Firmanın P2 projesi için imzaladığı 29 Haziran 2009 tarihli gizlilik sözleşmesi Firma merkezinde görülmüştür. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 68 seviyesinde gerçekleşmesi beklenmektedir. Firmanın yapılan sözleşme gereği 2014 yılında üretilmeyen 22 bin adet Partner için Peugeot’dan tahsilatı 5,5 milyon € seviyesinde öngörülmüştür. 4.3.3.1.3 Amortisman Öncesi Esas Faaliyet Karı (AÖEFK) Varsayımları 4.3.3.1.3.1 Amortisman Hariç Brüt Satış Karlılığı Firmanın, 2010 yılı itibariyle %6,5 seviyesinde amortisman hariç brüt kar marjı ile çalışacağı öngörülmektedir. Firmanın üretim ve satışlarını artıracağı varsayımı ile, kapasite kullanım oranının artması ve karlılığı nispeten yüksek araçları (P1 ve P2 projeleri) ürün gamına katması sonucunda amortisman hariç brüt kar marjının 2015 yılında %9,3 seviyesine yükselmesi beklenmektedir. Yıllar itibariyle, ürün bazında amortisman hariç brüt kar marjı tahminleri aşağıda verilmiştir. Tablo 54: İNA Yöntemi – Karsan Brüt Kar Marjı (Amortisman Hariç) Projeksiyonları (%) Karsan Peugeot Partner Hyundai HD Renault Trucks P1 P2 Türk Traktör Yedek Parça Ortalama 2011 6,0% 5,7% 17,0% 3,1% 10,0% 8,7% 28,0% 7,1% 2010 5,0% 5,7% 16,0% 3,1% 8,5% 5,0% 27,0% 6,5% 2012 10,0% 5,7% 17,0% 3,2% 10,0% 9,0% 30,0% 7,6% 2013 12,0% 5,7% 17,0% 3,4% 10,0% 9,0% 30,0% 7,9% 2014 15,0% 5,7% 17,0% 3,4% 10,0% 9,0% 30,0% 9,1% 2015 15,0% 5,7% 17,0% 3,4% 10,0% 9,0% 30,0% 9,3% 4.3.3.1.3.2 Faaliyet Giderleri Firma, Karsan J9 ve Hyundai hafif ticari kamyon araçları kendi bünyesinde pazarlamakta, diğer ürünlerin ise fason olarak üretimini gerçekleştirmektedir. Firmanın projeksiyon konusu yıllarda, Karsan J9 ve Hyundai gelirlerinin %10’u seviyesinde satış ve pazarlama gideri ile faaliyet göstereceği öngörülmektedir. Firmanın genel yönetim giderleri ise, 2009 yılında gerçekleşen tutarın %75’inin sabit, %25’inin ise toplam ciro ile orantılı olarak değişken olduğu varsayımı ile hesaplanmıştır. Söz konusu varsayımlar ışığında, Karsan’ın faaliyet giderlerinin projeksiyon konusu yıllarda aşağıdaki şekilde seyretmesi beklenmektedir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 69 Tablo 55: İNA Yöntemi – Karsan Faaliyet Gideri Projeksiyonları Faaliyet Giderleri (Bin Euro) Satış Pazarlama Giderleri Genel Yönetim Giderleri Toplam 2010 5.965 6.915 12.880 2011 7.397 7.240 14.637 2012 8.756 7.426 16.182 2013 . 10.894 7.591 18.485 2014. 14.471 7.610 22.082 2015 15.981 7.710 23.691 2014 52.002 (22.082) 29.921 5.8% 2015 53.198 (23.691) 29.507 5.2% 4.3.3.1.3.3 AÖEFK Amortisman öncesi esas faaliyet karı hesaplamaları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 56: İNA Yöntemi – Karsan AÖEFK Hesaplaması AÖEFK (Bin Euro) Brüt Satış Karı (Amortisman Hariç) Faaliyet Giderleri AÖEFK AÖEFK Marjı (%) 2010 16.951 (12.880) 4.071 1.6% 2011 25.527 (14.637) 10.890 3.0% 2012 32.778 (16.182) 16.596 3.8% 2013 40.363 (18.485) 21.878 4.3% 4.3.3.1.4 İşletme Sermayesi İhtiyacı Varsayımları 4.3.3.1.4.1 Ticari Alacaklar Karsan’ın kredili satışlarından doğacak alacaklarının, Firmadan alınan bilgi dahilinde aşağıdaki şekilde seyredeceği öngörülmektedir. Tablo 57: İNA Yöntemi – Karsan Ticari Alacaklar Projeksiyonu Ticari Alacaklar ( Bin Euro) Toplam (Gün) 2010 39,468 55 2011 53,791 55 2012 63,276 54 2013 74,646 54 2014 78,679 56 4.3.3.1.4.2 Stoklar 2008 yılı sonunda başlayan küresel krizin etkisi ile talepte yaşanan daralma sebebiyle, Firmanın stoklarında yüksek oranda artış gözlenmektedir. Projeksiyon konusu yıllarda ise, satışlarda yaşanan gelişme ile özellikle hammadde ve mamul stok tutma sürelerinin gerileyeceği öngörülmektedir. Projeksiyon konusu yıllarda, Firmanın stok miktarlarının aşağıdaki şekilde seyretmesi beklenmektedir. Tablo 58: İNA Yöntemi – Karsan Stok Projeksiyonları Mamul Stok Durumu Toplam Mamul Mamul (Gün) (000 Euro) (gün) 2010 8.059 12 2011 7.585 8 2012 8.701 8 2013 9.767 8 2014 11.363 9 2015 12.743 9 Toplam Yari mamul Yarı mamul (gün) (000 Euro) (gün) 7.328 11 10.017 11 12.019 11 14.099 11 11.505 9 12.810 9 Hammadde Hammadde (gün) (000 Euro) (gün) 31.068 75 34.323 60 41.383 60 48.734 60 48.579 60 54.223 60 Ticari Stok Ticari Stok (gün) (000 Euro) (gün) 2.288 3 3.148 3 3.796 3 4.469 3 4.561 3 5.036 3 GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 70 2015 89,891 57 Firmanın pazarlama faaliyetlerini yürüttüğü Karsan J9 ve Hyundai marka ürünlerde 2011 yılından itibaren ortalama 1,5 ay, fason üretim gerçekleştirdiği diğer ürünlerde ise 1 gün mamul stok taşıyacağı öngörülmektedir. 4.3.3.1.4.3 Ticari Borçlar Firmanın ticari borçlarının 2 ay vadeli olarak devam edeceği öngörülmektedir. Tablo 59: İNA Yöntemi – Karsan Ticari Borç Projeksiyonları Ticari Borç (Bin Euro) (gün) 2010 38.237 60 2011 52.805 60 2012 63.667 60 2013 74.976 60 2014 74.737 60 2015 83.421 60 4.3.3.1.5 Yatırım Projeksiyonları Firma 2010 yılından itibaren Karsan J9 tipi minibüsleri gerek motor gerekse dış görünüş olarak yenileyerek, yeni tip ve Avrupa normlarına uygun Euro 4 tip motorla donatılmış Karsan markalı geniş bir segmentte minibüs ve küçük tip otobüs (J10, J11, J12, family bus) üretimini planlamaktadır. İkinci yatırım konusu olarak uluslararası bir firma için yapılacak 35+1 küçük boy otobüs üretimini (“Proje 1”) devreye almayı planlamaktadır. Üçüncü yatırım konusu olarak uluslararası bir firma için yapılacak van ve minibüs imalatının (“Proje 2”) devreye alınması hedeflenmektedir. Dördüncü yatırım konusunu, halen imalatı son nokta montajı olarak yapılan Hyundai kamyonetlerin, daha yüksek yoğunlukta ve bazı parçaları Türkiye’de yapılarak daha yüksek katma değer sağlayacak şekilde montaj seviyesinin derecesini yükseltecek şekilde montajı içermektedir. Ayrıca ilave yeni model kamyonetlerin imalatları da (HD 45 ve HD 62) bu yatırımın içinde yer almaktadır. Tüm bu yatırım projelerine ilişkin yaklaşık yatırım tutarları ve devreye giriş tarihleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 71 Tablo 60: İNA Yöntemi – Karsan Sabit Kıymet Yatırımları Proje Konusu Yatırımlar Gerçekleşecek 2010 (€) KARSAN (minibüs ve küçük boy otobüs) 3.720.000 P1 Projesi (Uluslararası bir üreticinin 35+1 kişilik otobüsü) P2 Projesi(Uluslararası bir üreticinin van tipi kamyoneti ve minibüsü) 2011 2012 8.070.000 4.700.000 Toplam 2013 2.230.000 2014 2.160.000 2.930.000 2.930.000 8.325.000 20.880.000 3.000.000 11.325.000 Hyundai hafif kamyon(3,.5 ton 7,5 ton) 1.350.000 Bakım, onarım ve revizyon yatırımları 2.930.000 3.000.000 3.040.000 3.075.000 3.100.000 15.145.000 19.255.000 14.070.000 9.000.000 5.305.000 5.260.000 52.890.000 Toplam Yatırım Tutarı 1.260.000 2.610.000 4.3.3.1.6 Vergi Hesaplamaları Kurumlar vergisi oranı %20’dir. Bununla birlikte, Firmanın mevcut birikmiş zararlarının %50’si oranında ve projeksiyon konusu yıllarda oluşacak zararlarının %100’ü oranında vergi mahsubundan yararlanacağı öngörülmektedir. Bu doğrultuda Firmanın, 2015 yılına kadar vergi ödemeyeceği hesaplanmaktadır. 4.3.3.1.7 İndirgenmiş Nakit Akımları Yukarıdaki varsayımlar ışığında, Karsan için hesaplanan İndirgenmiş Nakit Akımları, Firma Değeri ve Özsermaye Değeri aşağıda verilmiştir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 72 Tablo 61: Karsan İndirgenmiş Nakit Akımları ve Özsermaye Değeri İNA yöntemi kapsamında oluşturulan varsayımlar doğrultusunda 30.09.2009 tarihi itibariyle Karsan özsermaye değeri 83.651 bin Euro olarak hesaplanmaktadır. 30.09.2009 tarihli 2,1603 Euro/TL TCMB döviz alış kuru kullanılarak hesaplanan TL bazında özsermaye değeri ise 180.711 bin TL tutarındadır. Ağırlıklı ortalama sermaye maliyetine (Weighted Average Cost of Capital, WACC) ilişkin varsayım ve hesaplamalar Ek:7’de verilmiştir. 4.3.3.2 Kırpart Otomotiv Parçaları Sanayi ve Ticaret A.Ş İNA yöntemi kapsamında Kare Dış Ticaret’in özsermaye değerinin hesaplanmasında, ilk aşamada Kırpart’ın yaratacağı nakit akımları tahmin edilerek yıllar itibariyle bugüne indirgenmiş ve bulunan firma değerinden net finansal borçları çıkarılarak Kırpart’ın özsermaye değeri bulunmuştur. Özellikle otomotiv sektörüne yönelik olarak termostat, su-yağ, yakıt pompaları ve karter üretimi ile alüminyum parça dökümü gerçekleştiren Kırpart için modelleme çalışması mevcut ürün gamı üzerinden yapılmıştır. İkinci aşamada ise, Kırpart’ın İndirgenmiş Nakit Akımları dikkate alınarak hesaplanan özsermaye değerinin %83,26’sı ile mevcut gayrimenkullerin ekspertiz değeri1 toplanarak Kare Dış Ticaret’in firma değeri bulunmuştur. Herhangi bir finansal borcu bulunmayan Kare Dış Ticaret için bulunan firma değeri, özsermaye değerine eşittir. 1 Söz konusu gayrimenkullerin en son tarihli değerlemesi 17 Kasım 2008 tarihinde bağımsız bir kuruluş olan TSKB Gayrimenkul Değerleme A.Ş. tarafından yapılmış ve 22.567 bin TL değer takdir edilmiştir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 73 4.3.3.2.1 Kırpart Ürünler ve Kapasite Kırpart bünyesinde üretilen mevcut ürünler 6 ana grupta sınıflandırılmaktadır: • Oto termostatları • Su pompası • Yağ pompası • Yakıt pompası • Yüksek basınçlı alüminyum döküm parçalar ve diğer (rulman kitleri, kalorifer muslukları, yakıt otomatiği, benzin filtresi, v.s.) • Motor karteri Yatırım sonrasında ise, yüksek basınçlı ilave yeni alüminyum döküm parça imalatına başlanılacaktır. Yapılacak yatırımlar sonrasında tesisin kapasite hesapları ayrıntılı olarak Ek: 4’te verilmekte ve ürün dağılımına göre öngörülen yıllık üretim kapasiteleri 300 gün/yıl, 8 saat/gün (1 vardiya) için aşağıdaki tabloda özetlenmektedir. Tablo 62: Kırpart Kapasite Öngörüleri 2010-2013 2010 Üretim programı (adet/yıl - 1 vardiya) Oto termostatı 1.728.000 Su pompası 281.520 Yağ pompası 216.520 Yakıt pompası 281.520 Yüksek basınçlı alüminyum döküm parçaları 1.050.000 Motor karteri 168.000 2011 Üretim programı (adet/yıl - 1 vardiya) Oto termostatı 1.728.000 Su pompası 281.520 Yağ pompası 216.520 Yakıt pompası 281.520 Yüksek basınçlı alüminyum döküm parçaları 1.200.000 Motor karteri GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 168.000 74 2012 Üretim programı (adet/yıl- 1 vardiya) Oto termostatı 1.728.000 Su pompası 281.520 Yağ pompası 216.520 Yakıt pompası 281.520 Yüksek basınçlı alüminyum döküm parçaları 1.200.000 Motor karteri 168.000 2013 Üretim programı (adet/yıl- 1 vardiya) Oto termostatı 1.728.000 Su pompası 281.520 Yağ pompası 216.520 Yakıt pompası 281.520 Yüksek basınçlı alüminyum döküm parçaları 1.200.000 Motor karteri 168.000 4.3.3.2.2 Satış Projeksiyonları Kırpart satış projeksiyonunda her bir ürün için aşağıdaki satış adetleri ve fiyat varsayımları kullanılmıştır. Tablo 63: İNA Yöntemi Kırpart Satış Projeksiyonları Üretim-Satış (bin adet) 2009 2010 2011 2012 2013 Termostat 480 650 1.150 1.350 1.500 Su Pompası 125 180 250 320 400 Yağ Pompası 40 70 90 100 120 Yakıt Pompası 100 100 80 75 70 İşleme Parçalar 1.450 1.200 1.400 1.400 1.400 140 240 350 380 400 2.335 2.440 3.320 3.625 3.890 Karter Toplam Tablo 64: İNA Yöntemi Kırpart Birim Fiyat Projeksiyonları Adet Fiyatları (Euro) 2009 2010 2011 2012 2013 2,6 2,6 2,8 2,9 2,9 Su Pompası 15,0 15,2 15,6 15,6 15,6 Yağ Pompası 21,2 19,1 18,4 18,4 18,4 Yakıt Pompası 6,0 6,0 5,0 5,0 5,0 İşleme Parçalar 1,7 1,9 1,9 1,9 1,9 17,0 17,0 17,0 17,0 17,0 4,0 5,2 5,4 5,6 5,8 Termostat Karter Ortalama - Diğer Hariç GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 75 4.3.3.2.2.1 Termostat En önemli müşterilerinin projeksiyon süresince VW ve Perkins, 2011’den itibaren İndebras, 2012’den itibaren Fiat-Iveco olacağı öngörülmüştür. 4.3.3.2.2.2 Su Pompası En önemli müşterilerinin projeksiyon süresince Ford, 2011’den itibaren PSA (Peugeot) olacağı öngörülmüştür. 4.3.3.2.2.3 Yağ Pompası En önemli müşterisinin projeksiyon süresince Ford (ikincil piyasa) olacağı öngörülmüştür. 4.3.3.2.2.4 Yakıt Pompası Pazardaki daralma beklentisine paralel olarak 2009 yılında 100 bin adet gerçekleşmesi beklenen yakıt pompası satışlarının 2013 yılında 70 bin adet seviyesine gerilemesi beklenmektedir. 4.3.3.2.2.5 İşleme Parça Müşterileri En önemli müşterisinin projeksiyon süresince Pierburg olacağı öngörülmüştür. 4.3.3.2.2.6 Karter En önemli müşterilerinin projeksiyon süresince Renault ve VW olacağı öngörülmüştür. 4.3.3.2.2.7 Diğer Diğer satışların içeriğini kalıp ve hizmet satışları oluşturmaktadır. Diğer satışlar toplam cironun yaklaşık %4’ü seviyesinde öngörülmüştür. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 76 4.3.3.2.3 Amortisman Öncesi Esas Faaliyet Karı (AÖEFK) Varsayımları 4.3.3.2.3.1 Brüt Satış Karlılığı Firmadan alınan bilgi dahilinde, Firmanın ürün grupları bazında ortalama brüt karlılığı aşağıdaki şekilde öngörülmüştür. Tablo 65: İNA Yöntemi Kırpart Brüt Kar Marjı Projeksiyonları Brüt Kar Marjı Ortalama (%) 2010 17% 2011 19% 2012 21% 2013 21% 2014 22% 4.3.3.2.3.2 Faaliyet Giderleri Mevcut durumda, cirosunun %5’i seviyesinde satış ve pazarlama, cirosunun %10’u seviyesinde genel yönetim gideri bulunan Firmanın, projeksiyon konusu yıllarda da faaliyet giderlerinin bu seviyede oluşacağı öngörülmüştür. 4.3.3.2.3.3 Amortisman ve AÖEFK Firmanın amortisman ve amortisman öncesi esas faaliyet karı projeksiyonları aşağıda verilmiştir. Tablo 66: İNA Yöntemi Kırpart AÖEFK Hesaplaması (Bin Euro) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Brüt Satış Karı Satış Pazarlama Giderleri(-) Genel Yönetim Giderleri(-) Amortisman(+) 2.250 662 1.323 1.278 3.505 922 1.845 1.398 4.402 1.048 2.096 1.498 5.024 1.168 2.337 1.598 5.655 1.285 2.570 1.648 6.107 1.388 2.776 1.798 AÖEFK 1.543 2.136 2.756 3.117 3.447 3.741 AÖEFK Marjı 12% 12% 13.1% 13.3% 13.4% 13.5% 4.3.3.2.4 İşletme Sermayesi İhtiyacı Varsayımları Projeksiyon konusu yıllarda, Kırpart için öngörülen işletme sermayesi ihtiyacı aşağıda verilmiştir. Tablo 67: İNA Yöntemi Kırpart İşletme Sermayesi Yatırımları (Bin Euro) Ticari Alacaklar (Gün) Hammadde Stoku (Gün) Yarı mamul-Mamul Stoku (Gün) Ticari Borçlar (Gün) İşletme Sermayesi İhtiyacı İşletme Sermayesi Yatırımları (Değişim) GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 2010 2.757 75 890 60 421 14 1.197 45 2.871 327 77 2011 3.843 75 931 45 573 14 1.670 45 3.677 806 2012 4.367 75 1.036 45 635 14 1.857 45 4.181 503 2013 4.868 75 1.151 45 704 14 2.065 45 4.659 478 2014 5.355 75 1.265 45 769 14 2.269 45 5.121 462 2015 5.784 75 1.365 45 831 14 2.448 45 5.531 411 4.3.3.2.5 Yatırım Projeksiyonları Firma 2008 yılında başladığı yeni üretilecek ürünlere ait tevsi (ağırlıklı olarak Renault için karter imalatı ve diğer otomotiv sanayine yönelik yüksek basınçlı alüminyum döküm ürünler) ve mevcut makine parkına yönelik modernizasyon yatırımına devam etmektedir. Bu yatırımın motor karteri üretimine ilişkin kısmı önemli ölçüde tamamlanmıştır. Tevsi ve modernizasyon amaçlı yapılmakta olan yatırımın 31.12.2011 tarihinde tamamlanması planlanmıştır. Tevsi ve modernizasyon yatırımına ait toplam yatırım tutarı 5.750.000 € olarak öngörülmüştür. Yatırım tutarının yıllara dağılım tablosu aşağıda verilmiştir. Tablo 68: Kırpart Yatırım Projeksiyonları Proje Konusu Yatırımlar (€) Toplam Yatırım Tutarı Gerçekleşmiş 2008 2009/9 2.985.594 Gerçekleşecek 2009/10-12 2010 561.295 91.175 975.572 Toplam 2011 1.136.364 5.750.000 Yapılacak tevsi yatırımının tamamlanmasıyla Firmanın halen 2.700 ton/yıl olan enjeksiyon döküm kapasitesinin devam etmekte olan yatırımlarla 4.000 ton/yıl’a ulaşması öngörülmektedir. Yapılacak yatırımın tamamlanmasıyla Firmanın halen 2.500 ton/yıl olan talaşlı imalat işleme kapasitesi de 3.000 ton/yıla çıkacaktır. Yeni yatırımla Firmanın alüminyum döküm, alüminyum enjeksiyon ve talaşlı imalat makine parkı daha güçlü, kapasite ve teknoloji olarak daha rekabetçi duruma gelecek, otomotiv sektöründe faaliyet gösteren firmalar için ilave yeni parçalar üretebilecek kapasiteye ulaşılmış olacaktır. Söz konusu yatırımların yanı sıra, Firmanın faaliyetlerini sağlıklı bir şekilde devam ettirebilmesi için, sonraki yıllarda ortalama 1 milyon Euro yenileme yatırımı yapacağı öngörülmektedir. 4.3.3.2.6 Vergi Hesaplamaları Kırpart projeksiyonlarında kurumlar vergisi %20 olarak alınmıştır. 4.3.3.2.7 İndirgenmiş Nakit Akımları Yukarıdaki varsayımlar ışığında, Kırpart için hesaplanan İndirgenmiş Nakit Akımları, Firma Değeri ve Özsemaye Değeri aşağıda verilmiştir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 78 Tablo 69: Kırpart İndirgenmiş Nakit Akımları ve Özsermaye Değeri İNA yöntemi kapsamında oluşturulan varsayımlar doğrultusunda 30.09.2009 tarihi itibariyle Kırpart özsermaye değeri 20.123 bin Euro olarak hesaplanmaktadır. 30.09.2009 tarihli 2,1603 Euro/TL TCMB döviz alış kuru kullanılarak hesaplanan TL bazında özsermaye değeri ise 43.472 bin TL tutarındadır. Ağırlıklı ortalama sermaye maliyetine (Weighted Average Cost of Capital, WACC) ilişkin varsayım ve hesaplamalar Ek:7’de verilmiştir. 4.3.3.3 Kare Dış Ticaret A.Ş. Devre konu Kare Dış Ticaret, Kırpart hisselerine %83,26 oranında hakim olup, ayrıca Bursa OSB’de Karsan’ın da bir bölümünde üretim gerçekleştirdiği tesislerin de sahibidir. Buna göre, herhangi bir finansal borcu bulunmayan Kare Dış Ticaret’in Özsermaye Değeri, İndirgenmiş Nakit Akımları yöntemi ile özsermaye değeri bulunan Kırpart Otomotiv’in %83,26 oranındaki hisse değeri ile Bursa OSB’deki gayrimenkullerin ekspertiz değeri toplanarak bulunmuştur. Bursa’daki gayrimenkullerin en son tarihli ekspertizi, bağımsız bir kuruluş olan TSKB Gayrimenkul Değerleme A.Ş. tarafından 28.11.2008 tarihinde yapılmış ve gayrimenkullere 22.567 bin TL değer biçilmiştir. Söz konusu gayrimenkullerin ekspertiz raporunda belirtilen değerini koruduğu öngörülmektedir. Yukarıdaki belirtilen hususlar dikkate alınarak, Kare Dış Ticaret Özsermaye Değeri aşağıda gibi hesaplanmıştır: GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 79 Tablo 70: Kare Dış Ticaret’in Özsermaye Değeri Hesabı (Bin TL) Ortaklık Payı (Bin TL) Kırpart Otomotiv İNA ile Hesaplanmış Özsermaye Değeri (30.09.2009) 43.472 83,26% 36.195 Gayrimenkul 22.567 100,00% 22.567 Kare Dış Ticaret’in Özsermaye Değeri 58.762 4.3.3.4. INA’ya göre Bulunan Birleşme Oranı Yukarıdaki analizler ve hesaplamalar neticesinde Karsan ve Kare Dış Ticaret için bulunan özsermaye değerleri kullanılarak hesaplanan birleşme oranı ve değiştirme oranı hesapları aşağıda verilmiştir. Kıraça Holding bünyesinde faaliyet gösteren Karsan ve Kare Dış Ticaret firmaları arasında iştirak ilişkisi olmadığından, Firmaların devralma işlemine baz alınan özsermayeleri üzerine herhangi bir düzeltme yapılmamıştır. Tablo 71: Birleşmeye Konu Özsermaye Değerleri Devralınan Ortaklık Kare Dış Ticaret Devralan Ortaklık Karsan Özkaynak Toplamı 58.762.000 Özkaynak Toplamı 180.711.000 Sermaye Toplamı 50.150.000 Sermaye Toplamı 150.000.000 Birleşme oranı özsermayeler toplamı içinde her bir özsermayenin ne oranda pay aldığı prensibine göre hesaplanmaktadır. Buna göre devralan ortaklık Karsan için birleşme oranı %75,46’dır. Tablo 72: Hesaplanan Birleşme Oranı Ortaklıklar Devir Sonrası Ulaşılacak Sermayedeki Oran Özkaynak Değeri Devrolan Ortaklık Kare Dış Ticaret Devralan Ortaklık Karsan Toplam Birleşme Oranı 58.762.000 180.711.000 239.473.000 24,54% 75,46% 100,00% Sermaye 50.150.000 150.000.000 75,46% Devralan firma Karsan’ın ödenmiş sermayesi birleşme sonrasında Kare Dış Ticaret hisselerini elinde tutanlara verilecek sermaye nispetinde artırılmalıdır. Bu değer Karsan’ın mevcut ödenmiş sermayesi olan 150.000.000 TL’nin birleşme oranı olan %75,46’ya (75,461952) bölünmesiyle hesaplanmaktadır. Buna göre birleşme sonrası Karsan’ın ödenmiş sermayesinin 198.776 bin TL (198.775.669,0948) olması ve artırılan 48.776 bin TL’nin (48.775.669,0948) Kare Dış Ticaret hissedarlarına verilmesi gerekmektedir. Birleşme Sonrası Sermaye 198.775.669 Devralan Karsan'ın sermaye artırım tutarı 48.775.669 Değiştirme Oranı GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 0,972596 80 Buna göre değiştirme oranı 0,972596 olup Kare Dış Ticaret ortaklarının beher Kare Dış Ticaret hissesi için 0,972596 adet Karsan hissesi almaları gerektiği anlamına gelmektedir. Birleşme sonrası ulaşılacak sermayede Kare Dış Ticaret ve Karsan ortaklıklarının sermaye payları sırasıyla 48.775.669 TL ve 150.000.000 TL olarak hesaplanmaktadır. 4.3.4 Benzer Şirketler Yöntemi Birleşme çalışmasına konu olan firmalardan biri (Karsan) halka açık olduğu için özsermayesinin piyasa değeri mevcuttur. Bu nedenle özsermayesinin nominal değeri yerine piyasa değerinin kullanılmasının makul olacağı düşünülmektedir. Halka açık firmanın piyasa değerinin karşısında diğer firmanın (Kare Dış Ticaret) özsermayesinin nominal olarak kalması adil olmayacağı için benzer şirketlerin borsada oluşan değerleme çarpanlarından yola çıkılarak bir değer takdir edilmeye çalışılmıştır. Kare Dış Ticaret’in herhangi bir üretim faaliyeti ve finansal borcu bulunmamaktadır. Firmanın varlıkları %83,26 oranında ortak olduğu Kırpart Otomotiv ile Bursa OSB’de bulunan gayrimenkullerden oluşmaktadır. Firmanın değer tespitine yönelik olarak otomotiv yan sanayi sektöründe faaliyet gösteren Kırpart Otomotiv’in değerlemesi yapılmış, bu firmanın özsermaye değerinin ortaklık payı oranındaki kısmına Bursa OSB’deki gayrimenkullerin ekspertiz değeri ilave edilerek Kare Dış Ticaret'in özsermaye değeri hesaplanmıştır. Kırpart Otomotiv için yapılan değer takdiri sürecinin ilk aşamasında İMKB verilerinden hareketle aşağıdaki benzer şirketler analizi gerçekleştirilmiştir. Kısa vadeli sapmaların ve günlük fiyat hareketlerinin yaratacağı etkileri bertaraf etmek amacıyla ilgili firmaların son 6 aydaki ortalama değerleri dikkate alınmıştır. 4.3.4.1 İMKB'de İşlem Gören Otomotiv Yan Sanayi Şirketleri 4.3.4.1.1 Bosch Fren Bosch Fren Sanayi ve Ticaret A.Ş (Bosch Fren)’nin faaliyet konusunu, otomotiv ana sanayi firmalarının ve yedek parça piyasasının gereksinim duyduğu, otomobil ve hafif ticari araçlar için hidrolik fren sistemlerinin üretimi ve satışı oluşturmaktadır. Bosch Fren’in üretim tesisleri ve merkezi Bursa’dadır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 81 4.3.4.1.2 Ditaş Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş. Diğer bir otomotiv yan sanayi şirketi olan Ditaş Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş. (Ditaş) 1972 yılında kurulmuş ve Türkiye’de tescil edilmiştir. Şirket otomotiv yan sanayi sektöründe faaliyet göstermekte ve her türlü kara nakil vasıtalarının rot kolu, rot başı ve rotil imalatını gerçekleştirmektedir. Şirket, sermayesinin büyük bir kısmına sahip olan Doğan Şirketler Grubu Holding A.Ş.’nin bağlı ortaklığıdır. 4.3.4.1.3 Döktaş Componenta Dökümcülük Ticaret ve Sanayi A.Ş. Döktaş Componenta Dökümcülük Ticaret ve Sanayi A.Ş. (Döktaş) 1973 yılında Bursa Orhangazi’de kurulmuş olup 12 Aralık 2006 tarihine dek Koç Holding A.Ş.’nin bağlı ortaklığı olarak faaliyet göstermiştir. Koç Holding A.Ş. elinde bulunan hisseleri 12 Aralık 2006 tarihi itibariyle Finlandiya’da yerleşik bir firma olan Componenta Oyj’ye devretmiştir. Dolayısıyla Şirket o tarihten itibaren Componenta’nın bağlı ortaklığı konumuna gelmiştir. Ana faaliyet konusu otomotiv sanayi için pik, sfero ve alüminyum döküm ve jant imalatı ve ticaretidir. Şirket üretim ve ticari faaliyetlerini BursaOrhangazi ile Manisa Organize Sanayi Bölgesi’ndeki tesislerinde sürdürmektedir. 4.3.4.1.4 Ege Endüstri ve Ticaret A.Ş. Ege Endüstri ve Ticaret A.Ş. (Ege Endüstri) İzmir - Pınarbaşı’nda kurulmuş olup, ana faaliyet konuları kara taşıt araçlarında kullanılan parça ve komponentlerin imali, dahili ticareti, ihracat ve ithalatıdır. 4.3.4.1.5 FM İzmit Piston ve Pim Üretim Tesisleri A.Ş. Federal-Mogul İzmit Piston ve Pim Üretim Tesisleri A.Ş. (FM İzmit) isimli şirket 16.02.1967 tarihinde kurulmuş olup piston ve pim imali ve ticareti konularında faaliyet göstermektedir. 4.3.4.1.6 Mutlu Akü ve Malzemeleri Sanayi A.Ş. Mutlu Akü ve Malzemeleri Sanayi A.Ş. (Mutlu Akü) 1945 yılında İstanbul’da kurulmuştur. Şirket’in ana faaliyet konusu, starter ve endüstriyel aküler ve malzemelerinin üretim, satış ve pazarlamasıdır. Şirket, üretim ve satış faaliyetlerinin bir kısmını sermayesinin tamamı kendisine ait olan Serbest Bölge Şubesi yoluyla gerçekleştirmektedir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 82 4.3.4.1.7 Parsan Makina Parçaları Sanayii A.Ş. Parsan Makina Parçaları Sanayii Anonim Şirketi (Parsan) 1968 yılında kurulmuştur. Şirket’in faaliyet konusu, bilumum nakil vasıtaları ile ziraat ve iş makinelerine ait dişli kutuları, transmisyon aksamı ve parçalarının imali, çeşitli el aletleri ve avadanlıklar, makine ve motor parçalarının imali ile her türlü fabrika ve tesislerin kurulması ve işletilmesidir. Şirket’in ürettiği ürünler otomotiv sektörüne, savunma sanayine ve madencilik sektörüne yönelik olup; arka aks milleri, ön dingil ve montajlı ön dingil, akson, kol, muhtelif dişli taslakları, kardan şaft, diğer otomotiv ürünleri ve paletli iş makineleri için yürüyüş takımları parçalarından oluşmaktadır. 4.3.4.2 Şirketlere İlişkin Bazı Mali Göstergeler İMKB'de işlem gören 7 şirketin 2007-2008 yılları ve 2009 yılı 9 aylık gösterge mali verileri, aşağıdaki gibidir.1 Tablo 73: Kırpart Benzer Şirketler Özet Mali Verileri 2007 75.453 903 2008 75.481 (3.305) 2009/9 36.721 (2.689) Amortisman 3.265 3.741 2.677 AÖEFK 4.168 436 (12) AÖEFK Marjı 5.5% 0.6% 0.0% 256 633 3.911 (7.133) 245 (2.914) Bosch Fren Net Satışlar EBIT Finansman Giderleri (Net) Net Kar/ Zarar Net Finansal Borçlar 3.639 7.943 12.342 Özsermaye 13.838 4.738 1.812 Ditaş 2007 18.382 (752) 2008 17.881 (1.310) 2009/9 9.856 (1.472) 1.392 1.192 747 641 (119) (725) Finansman Giderleri (Net) 3.5% 402 (0.7%) 725 (7.4%) (134) Net Kar/ Zarar (297) (513) (1.566) Net Finansal Borçlar (244) (966) 628 15.853 12.210 10.550 Net Satışlar EBIT Amortisman AÖEFK AÖEFK Marjı Özsermaye 1 Mali tabloların Euro cinsinden gösteriminde, T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları dikkate alınmış olup, gelir tablosu için ortalama, bilanço için dönem sonu kurlar kullanılmıştır. Dönem Sonu $ Kuru Dönem Ortalama $ Kuru GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 31/12/2007 1.7102 1.7782 83 31/12/2008 2.1408 1.8958 30/09/2009 2.1603 2.1379 Ege Endüstri 2007 43.063 EBIT 1.441 2008 58.774 3.264 Amortisman 2.113 2.520 1.301 AÖEFK 3.554 5.784 1.910 AÖEFK Marjı Finansman Giderleri (Net) 8.3% 150 9.8% 1.276 11.6% 452 Net Kar/ Zarar 1.090 1.833 (19) Net Finansal Borçlar 2.063 11.023 5.812 Özsermaye 21.365 18.442 16.843 Mutlu Akü 2007 144.766 2008 159.920 2009/9 69.214 EBIT 7.733 10.917 (1.389) Amortisman 5.352 5.520 4.052 AÖEFK 13.085 16.437 2.663 AÖEFK Marjı 9.0% (1.854) 10.3% 10.673 3.8% 2.937 Net Satışlar Net Satışlar Finansman Giderleri (Net) 2009/9 16.510 608 7.889 550 (3.548) Net Finansal Borçlar 34.281 42.856 29.931 Özsermaye 64.424 51.953 93.044 Parsan 2007 75.373 13.587 2008 77.966 14.325 2009/9 19.068 (6.179) 5.240 5.008 3.217 AÖEFK 18.827 19.333 (2.962) AÖEFK Marjı Finansman Giderleri (Net) 25.0% 242 24.8% 4.187 (15.5%) 335 Net Kar/ Zarar 13.359 13.490 (7.097) Net Finansal Borçlar 12.972 9.197 8.052 Özsermaye 116.401 109.283 101.273 FM İzmit 2007 21.851 2.292 2008 15.202 8.977 2009/9 6.726 361 657 640 443 2.949 9.617 804 13.5% 167 63.3% (1.263) 12.0% (162) 1.699 8.185 406 Net Finansal Borçlar (2.683) (4.462) (4.707) Özsermaye 11.196 14.766 8.823 Net Kar/ Zarar Net Satışlar EBIT Amortisman Net Satışlar EBIT Amortisman AÖEFK AÖEFK Marjı Finansman Giderleri (Net) Net Kar/ Zarar GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 84 Componenta 2007 255.328 15.246 2008 250.747 15.642 2009/9 82.326 237 7.433 7.651 2.438 22.680 23.293 2.675 Finansman Giderleri (Net) 8.9% 8.539 9.3% 3.510 3.2% 2.550 Net Kar/ Zarar 4.998 9.462 1.536 Net Finansal Borçlar 7.018 23.705 30.106 102.592 88.747 86.581 Net Satışlar EBIT Amortisman AÖEFK AÖEFK Marjı Özsermaye 4.3.4.3 Benzer Şirket Yöntemine Göre Kırpart'ın Özsermaye Değerinin Tespiti Geçtiğimiz dönemde piyasalarda yaşanan dalgalanma göz önünde bulundurularak, IMKB'de işlem gören otomotiv yan sanayi şirketlerinin 24 Kasım 2009 tarihi itibariyle son 6 aylık piyasa değerlerinin ortalaması alınmış ve piyasa çarpanları olarak bu değerler dikkate alınmıştır. İncelenen şirketlerin, 30 Eylül 2009 tarihli net finansal borçlarının, piyasa değerlerine eklenmesi sonucunda, bu şirketlerin Firma Değerlerine ulaşılmıştır. Firma Değeri = Piyasa Değeri + Net Finansal Borçlar Kırpart’ın benzer şirket yaklaşımına göre firma değerinin hesaplanmasında; Firma Değeri / Satışlar ve Piyasa Değeri / Defter Değeri çarpanları değerlendirmeye alınmıştır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 85 Tablo 74: Kırpart Benzer Şirket Piyasa ve Mali Verileri Piyasa (Bin Euro) Bosch Fren Sistemleri Ditas Dogan Doktas Net Finansal Firma Değeri Borçlar (B) A+B Satışlar AÖEFK Defter Değeri 87.298 (7.833) 12.342 99.641 99.641 (1.326) 1.812 11.256 (1.814) (4.210) 628 30.727 11.884 152.503 11.884 152.503 (1.061) (2.180) 10.550 86.581 (1.239) 1.779 5.812 (4.707) 21.309 64.277 21.309 64.277 2.054 990 16.843 8.823 (7.124) (10.162) 29.931 8.052 71.002 49.616 71.002 49.616 7.033 (2.846) 93.044 101.273 Değeri (A) 121.776 Ege Endüstri 15.497 FM İzmit Motor Piston 68.985 Mutlu Akü 41.070 Parsan 41.564 Kazanç Tablo 75: Kırpart Benzer Şirket Çarpanları Firma Değeri Fiyat / Kazanç Fiyat / Defter Değeri /Satışlar Firma Değeri /AÖEFK Bosch Fren Sistemleri (11,15) 48,18 2,12 (75,13) Ditas Dogan (6,20) 1,07 0,89 (11,20) Doktas (28,93) (12,51) 1,41 0,92 1,29 0,75 (69,96) 10,38 Mutlu Akü 38,79 (5,77) 7,82 0,44 7,14 0,67 64,90 10,09 Parsan (4,09) 0,41 1,59 (17,43) Ege Endüstri FM İzmit Motor Piston Piyasa Değeri (A) için, Şirketlerin 24 Nisan 2006- 24 Kasım 2009 tarihleri arasında piyasa değerlerinin ortalaması dikkate alınmıştır.1 Kazanç, Şirketlerin 30 Eylül 2008- 30 Eylül 2009 tarihleri arası son 1 yıllık dönem net karını ifade etmektedir. 2 Net Finansal Borçlar (B), Şirketlerin 30 Eylül 2009 tarihi itibari ile toplam finansal borçlarından hazır değerlerin düşülmesi yoluyla bulunmuştur.3 Firma Değeri, firmaların İMKB’de son 6 ayda oluşan ortalama piyasa değerleri ile 30.09.2009 itibariyle net finansal borçlarının toplamını ifade etmektedir. 1 Son 6 aylık ortalama piyasa değerlerinin Euro cinsinden tutarları, Nisan 2009 – Kasım 2009 T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları dikkate alınarak 2,1516 €/TL ortalama döviz kuru ile hesaplanmıştır. 2 T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları dikkate alınarak 2008/9 – 2009/9 arası ortalama €/TL kuru 2,1166 olarak hesaplanmıştır. 3 30/09/2009 tarihli €/TL kuru T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları dikkate alınarak 2,1603 olarak hesaplanmıştır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 86 Satışlar, Şirketlerin 30 Eylül 2008- 30 Eylül 2009 dönemine ait 1 yıllık net satış tutarını ifade etmektedir. AÖEFK, Şirketlerin 30 Eylül 2008- 30 Eylül 2009 dönemine ait 1 yıllık amortisman öncesi esas faaliyet karını ifade etmektedir. Defter Değeri, Şirketlerin 30 Eylül 2009 tarihi itibari ile bilançolarındaki özsermaye toplamını ifade etmektedir. Fiyat/Kazanç, Net Finansal Borçlar Düşüldükten Sonraki Firma Değeri/ Net Dönem Karı (1 yıllık) oranını ifade etmektedir. Fiyat/Defter Değeri, Net Finansal Borçlar Düşüldükten Sonraki Firma Değeri/ Defter Değeri (30.09.2009) oranını ifade etmektedir. Firma Değeri/ Satışlar, Firma Değeri/ Satışlar oranını ifade etmektedir. Firma Değeri/ AÖEFK, Firma Değeri/ AÖEFK oranını ifade etmektedir. Söz konusu piyasa çarpanları ile aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır. • Çalışmada, İMKB'de işlem gören otomotiv yan sanayi şirketlerinden, piyasa değeri ile defter değeri arasında oransal olarak büyük fark bulunan Bosch Fren Sistemleri ve FMM İzmit Motor Piston dışında kalan firmaların, Kırpart için gösterge teşkil edebileceği düşünülmüştür. • Benzer şirket yönteminde önemli bir gösterge olan Firma Değeri / AÖEFK çarpanı, küresel kriz kaynaklı durgunluğun faaliyet sonuçlarını olumsuz etkilediği 2008/9-2009/9 döneminde, İMKB'de işlem gören ve gösterge olarak kabul edilen otomotiv yan sanayi şirketlerinin çoğunda negatif olması nedeniyle dikkate alınmamıştır. • Benzer şirket yönteminde önemli bir gösterge olan Fiyat / Kazanç oranı, küresel kriz kaynaklı durgunluğun faaliyet sonuçlarını olumsuz etkilediği 2008/9-2009/9 döneminde, İMKB'de işlem gören ve gösterge olarak kabul edilen otomotiv yan sanayi şirketlerin tamamına yakınında negatif olması nedeniyle dikkate alınmamıştır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 87 • Benzer şirket yönteminde önemli bir gösterge olan Piyasa Değeri / Defter Değeri oranı, Bosch Fren Sistemleri ve FM İzmit dışında kalan ve İMKB'de işlem gören otomotiv yan sanayi şirketleri için ortalama 0,85 olarak hesaplanmakta olup, bu oran kullanılarak hesaplanacak özsermaye değeri defter değerinin altında kalacağı için makul görülmemiş ve dikkate alınmamıştır. • Benzer şirket yönteminin uygulanmasında, yukarıda belirtilen sebeplerden ötürü kullanılabilecek en uygun oran Firma Değeri / Satışlar çarpanıdır. Kırpart’ın 30 Eylül 2008 - 30 Eylül 2009 dönemi son 1 yıllık net satışları ile 30 Eylül 2009 itibari ile net finansal borçları aşağıdaki gibidir. Tablo 76: Benzer Şirket Yaklaşımı – Kırpart Mali Verileri (Bin Euro) -Satışlar (son 1 yıllık) 9.175 -Net Finansal Borçlar (30.09.2009) 2.847 Bosch Fren Sistemleri ve FM İzmit dışında kalan ve İMKB'de işlem gören otomotiv yan sanayi şirketlerinin Firma Değeri/Satışlar oranları ortalama 1,0365 olarak hesaplanmakta olup, bu oran kullanılarak hesaplanan Kırpart'ın özsermaye değeri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 77: Benzer Şirket Yaklaşımı – Kırpart Özsermaye Değeri Kırpart Satışlar, 30 Eylül 2009 itibariyle, 1 Yıllık (Bin Euro) 9.175 Kırpart Firma Değeri (Bin Euro) 9.510 Kırpart Özsermaye Değeri (Bin Euro) 6.663 Kırpart Özsermaye Değeri (Bin TL) 14.934* *30.09.2009 tarihli T.C. Merkez Bankası Euro alış kuru, 2,1603 kullanılarak hesaplanmıştır. Kırpart’ın Benzer Şirket yöntemine göre değerlenmesinde aşağıdaki faktörler değerleme sonuçlarını etkilemiştir : • Benzer şirket olarak değerlendirmeye alınan İMKB’de işlem gören otomotiv yan sanayi şirketleri içinde faaliyet yapısı olarak Kırpart’a tam olarak benzeyen bir şirket bulunmamaktadır. • Benzer şirket yaklaşımında söz konusu şirketlerin son bir yıllık faaliyet sonuçları dikkate alınmaktadır. Ekonomik krizin otomotiv sektörü üzerindeki etkisi oldukça ağır olmuştur. Bunun GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 88 etkisiyle hem benzer şirketler hem de Kırpart, faaliyet sonuçları açısından son bir yılda tüm ekonomik ömürlerindeki en düşük performanslarından birini elde etmiştir. • Buna paralel olarak benzer şirket yaklaşımında genel kabul gören çarpanlar içinde önde gelen çarpanlardan biri olan Firma Değeri / AÖEFK çarpanı şirketlerin faaliyet performanslarının dip seviyelerde olması ve sağlıklı sonuçlar elde edilememesi nedeniyle değerlendirmeye alınamamıştır. Sonuç olarak İMKB’de işlem gören otomotiv yan sanayi şirketleri ve Kırpart’ın ekonomik kriz sonrası dönemde faaliyet sonuçlarında yaşayacakları toparlanmanın dikkate alınamadığı ve mevcut durumun piyasa fiyatları ile değerlendiği benzer şirket yaklaşımının Kırpart’ın adil değer hesaplaması için uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. Bunun neticesinde Benzer Şirket Yöntemine göre birleşme oranı hesaplanamamıştır. 4.3.5. Birleşme İçin Seçilen Yöntem ve Gerekçesi Birleşme ve devralma işlemlerinde en önemli ilke birleşme oranı hesabına konu olacak değerlerin aynı baza indirgenmesidir. Normal şartlar altında en sağlıklı yöntem her iki firmanın da kısa vadeli fiyat değişimlerinden arındırılmış piyasa değerlerini kullanmaktır. Piyasa fiyatı yaklaşımı ile, birleşmeye konu Kare Dış Ticaret’in özsermaye değerinin bulunmasında, %83,26 oranında ortağı olduğu Kırpart Otomotiv için benzer şirket yöntemi uygulanmış, Kırpart için bulunan özsermaye değerinden yola çıkılarak Kare Dış Ticaret özsermaye değeri hesaplanmaya çalışılmıştır. Ancak, gerek Kırpart’ın İMKB’de birebir benzeri olmaması, gerek küresel ekonomik krizin yaşandığı 2008/9-2009/9 döneminde gerçekleşen satış ve karlılıklarının geleceğe ilişkin baz oluşturmayacağı kanaatine varılması sebebiyle, bu yöntem birleşme oranı belirlenmesinde belirleyici özelliğini kısmen yitirmektedir. Herhangi bir finansal varlığın değeri, gelecekte yaratacağı nakit akımlarının bugünkü değerleri toplamına eşittir. Buna paralel olarak, Karsan’ın birleşmeye esas özsermaye değeri, indirgenmiş nakit akımları yöntemi ile hesaplanmıştır. Varlıklarının tamamına yakın kısmı Kırpart Otomotiv hisselerinin %83,26’sı ile Bursa OSB’deki gayrimenkullerden oluşan ve herhangi bir finansal borcu bulunmayan Kare Dış Ticaret’in özsermaye değerini ise, aktifindeki varlıkların bugünkü değerleri toplamı ifade etmektedir. Bu bağlamda, Kırpart hisselerine ilişkin özsermaye değerinin, önümüzdeki dönemde hayata geçirilecek projeler ve dolayısı ile fon yaratma potansiyelini net olarak ortaya koyan İNA yöntemine göre hesaplanmasının, devralmaya baz oluşturacak Kare Dış Ticaret özsermaye değerinin oluşturulmasında en uygun tercih olacağı sonucuna varılmıştır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 89 4.3.6. Birleşme Oranı, Değiştirme Oranı ve Birleşme Sonrası Sermaye Hakkında Görüş Otomotiv sektöründe faaliyet gösteren şirketler, teknolojik altyapısı, makine parkı ve kalite standartları ölçüsünde pazarda yer bulan, sermaye yoğun kurumlardır. Çok uluslu otomotiv üreticilerinin geniş yelpazede gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile yarattığı sinerji ve avantajlar karşısında sektörde faaliyet gösteren yerli üreticilerin olabildiğince elastik, dinamik ve kendine yeterli olmaları gerekmektedir. Söz konusu yeterliliğin oluşturulabilmesi için ekonomik ve yönetsel açıdan sinerji oluşturacak şirketlerin birleşmelerinin en etkin çözüm olduğu düşünülmektedir. İfade edilen bu çerçeve içerisinde Karsan, hem yurt içi hem de yurt dışı pazarda Peugeot, Renault Trucks, Hyundai gibi markalara üretim yapan, bu firmalara ürün geliştiren ve tüketiciler nezdinde de saygın bir konuma sahip gelişme dinamikleri kuvvetli bir firmadır. Büyüme çizgisi içerisinde daha yüksek bir aktife sahip olması ve ürün gamını genişletme eğiliminde olduğu bir dönemde sermaye yapısını güçlendirmesi Firmanın mali durumunun genel görünümünü pozitif etkileyecektir. Bununla birlikte, halen üretiminin bir bölümünü gerçekleştirdiği Bursa OSB’deki tesisler ile otomotiv yan sanayine üretim gerçekleştiren Kırpart Otomotiv’in Karsan bünyesine katılması ile faaliyet sonuçlarında da oluşacak sinerji ile iyileşme görüleceği öngörülmektedir. Kare Dış Ticaret ortakları için durumu değerlendirdiğimizde, her iki firmanın da büyük ortağı konumundaki Kıraça Holding için yukarıda anılan sinerjiden dolayı birleşmenin olumlu bir seçenek olduğu düşünülmektedir. Kare Dış Ticaret hisselerinin tamamı Kıraça Holding bünyesindedir. Hesaplanan yöntemlerin sonuçları kısaca aşağıda özetlenmiş bulunmaktadır. Tablo 78: Değerleme Yöntemleri İcmal Tablosu Yöntem Özkaynak Yöntemi İndirgenmiş Nakit Akımları Yöntemi Yöntemler Genel Ortalaması Birleşme Oranı % 79,06733531 %75,46195187 %77,26464359 *Benzer Şirket Yaklaşımı dikkate alınmamıştır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 90 Kare Dış Ticaret ortaklarına verilecek Karsan hissesi Beher Kare Dış Ticaret Hissesi Başına 0,79185886389 0,97259660198 0,88222773294 Birleşme oranı konusunda görüş verirken en önemli husus mali verilerden yola çıkarak iktisadi hakkaniyetin korunacağı bir sonuca varılmasıdır. Küçük yatırımcı veya azınlık hissedarlarının haklarının korunması özel önem arz etmekle birlikte, birleşmeye konu firmalarının büyük ortağı Kıraça Holding’in, Karsan ve Kare Dış Ticaret faaliyetleri ve yatırımlarının finansmanı için sağladığı özsermayeden doğan haklarının iktisadi hakkaniyet kapsamında korunması elzemdir. Bu bağlamda, tarafımızca yapılan değerlendirme neticesinde, birleşmeye konu firmaların birleşme oranı ve hisse değişim oranı olarak firmaların mevcut ve potansiyel iş hacimleri ile göreceli risk ve maliyet unsurlarını en açık şekilde yansıtan İNA yöntemi baz alınarak hesaplanan birleşme ve değişim oranlarının kullanılması uygun görülmektedir. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 91 EKLER GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 92 Ek:1.a Karsan Otomotiv Karşılaştırmalı Bilançoları (Bin TL) (Bin TL) 2005 2006 2007 2008 2008/9 2009/9 211 27.209 11.364 1.295 2.618 11.788 2.007 56.492 540 16.216 13.182 1.627 7.642 4.744 2.172 46.123 844 48.491 12.181 3.568 916 15.561 2.014 83.575 6.710 58.957 39.199 2.835 100.637 17.761 22.711 248.810 118 20.336 31.663 6.755 35.593 10.760 8.873 114.098 177 54.747 33.433 8.413 43.499 11.715 25.991 177.975 2 92.371 64.676 167.629 10.846 (150.780) 5.256 8.761 10.945 (2.184) 106.390 2 86.875 64.722 173.371 10.074 (161.292) 576 9.411 13.176 (3.765) 96.864 2 85.739 64.879 172.902 15.119 (167.161) 4.042 9.278 14.706 (5.428) 12.314 111.375 2 90.428 71.561 178.266 18.449 (177.848) 16.265 6.559 13.446 (6.887) 17.234 130.488 2 80.869 64.932 176.431 15.471 (175.965) 20.849 7.006 13.445 (6.439) 17.165 125.891 2 155.867 92.421 230.852 21.654 (189.060) 19.990 8.979 17.131 (8.152) 13.251 198.089 162.882 142.987 194.950 379.298 239.989 376.064 Kısa Vadeli Banka Kredileri Anapara Taksitleri/TSKB Anapara Taksitleri/Diğer Ticari Borçlar Müşteri Avansları Diğer Kısa Vadeli Borçlar Toplam Kısa Vadeli Borçlar 7.306 11.697 7.735 313 1.944 28.995 1.557 8.460 10.464 1.041 3.313 24.835 1.057 35.765 6.835 43.657 178.794 9.731 54.637 14.224 257.386 76.150 8.172 21.586 11.034 116.942 136.886 19.639 49.008 1.456 14.291 221.280 Finansal Borçlar Kıdem Tazminat Karşılığı Grup İçi Borçlar (Net) Toplam Uzun Vadeli Borçlar 73.408 1.005 1.632 76.045 68.041 1.272 1.952 71.265 39.223 1.738 2.133 43.094 39.077 1.868 16.154 57.099 32.937 2.086 1.242 36.265 19.639 2.315 5.241 27.195 Ödenmiş Sermaye Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkı Kâr Yedekleri Dönem Kar / Zararı Diğer Fonlar Toplam Özsermaye 19.200 87.959 (7.721) (46.996) 5.400 57.842 40.000 87.959 (54.717) (31.851) 5.496 46.887 100.000 87.959 (86.568) 1.051 5.757 108.199 100.000 87.959 (85.517) (43.386) 5.757 64.813 100.000 87.959 (85.517) (21.417) 5.757 86.782 150.000 22.586 (63.506) (44.120) 62.629 127.589 PASİF TOPLAMI 162.882 142.987 194.950 379.298 239.989 376.064 Hazır Değerler Ticari Alacaklar (net) Hammadde Stokları Y.Mamul Stokları Mamul Stokları Diğer Stoklar Diğer Dönen Varlıklar Toplam Dönen Varlıklar Finansal Duran Varlıklar Maddi Duran Varlıklar (net) Arsa-Bina Makine Tesisat Diğer Sabit Kıymetler Birikmiş amortismanlar Yapılmakta Olan Yatırımlar Maddi Olmayan Dur. Var. (net) Brüt Madd. Olmayan DV Birikmiş amortismanlar Diğer Toplam Duran Varlıklar AKTİF TOPLAMI GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 93 Ek:1.b Karsan Otomotiv Karşılaştırmalı Gelir Tabloları (Bin TL) (Bin TL) 2005 2006 2007 2008 2008/9 2009/9 250.463 8.979 73 259.515 (8.648) 250.867 (248.720) (11.776) (7.763) (9.791) (27.183) (15.407) (8.311) (6.092) 689 52 188 (250) (11.440) 266.114 9.177 202 275.493 (716) 274.777 (256.986) (13.045) (5.564) (9.133) (9.951) 3.094 (22.051) (24.882) 373 3.165 218 (67) - 218.984 33.198 214 252.396 (693) 251.703 (227.631) (13.227) (9.200) (9.242) (7.597) 5.630 (6.111) (9.034) 79 3.301 2.463 (18) 12.314 218.175 10.339 561 229.075 (22.618) 206.457 (195.275) (13.964) (7.265) (11.368) (21.415) (7.451) (30.065) (37.108) 214 1.880 4.949 3.832 (371) 4.633 175.108 16.581 191.689 (6.621) 185.068 (174.791) (10.394) (4.681) (12.394) (17.192) (6.798) (12.237) (16.761) 4.524 3.534 (46) 4.524 (46.996) (46.996) (31.851) (31.851) 1.051 1.051 (43.386) (43.386) (21.417) (21.417) 109.194 81.286 10.820 201.300 (9.672) 191.628 (182.797) (12.487) (6.813) (8.875) (19.344) (6.857) (32.342) (35.198) 57 709 2.090 883 (42) 6.615 2.930 (41.300) (41.300) Dağıtılacak Temettü Yedekler (46.996) (31.851) 1.051 (43.386) (21.417) (41.300) Amortisman ( SMM+Faal. Gid.) Kıdem Tazminatı Karşılık Gideri Reeskont Gideri (net) Ertelenmiş Vergi Gideri / Geliri Yaratılan Fon 11.776 478 11.440 (23.302) 13.045 267 (218) (18.757) 13.227 466 (260) (12.314) 2.170 13.964 130 (4.633) (33.925) 10.394 348 (4.524) (15.199) 12.487 447 801 (9.545) (37.110) Yurtiçi Satışlar Yurtdışı Satışlar Diğer satışlar Brüt Satışlar Satışlardan İndirimler Net Satışlar Satılan Malın Maliyeti Amortisman Satış-pazarlama Giderleri Genel Yönetim Giderleri Esas Faaliyet Kârı AÖEFK Finansman Giderleri (Net) Faiz Giderleri Faiz ve M.K. Karı Kambiyo Kar / Zararı Reeskont Kar / Zararı Diğer Gelirler Diğer Giderler Ertelenmiş Vergi Gideri / Geliri Azınlık Payları Devre Kârı Vergi Net Kâr GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 94 Ek:2 Karsan Otomotiv Nakit Akım Tabloları (Bin TL) (Bin TL) Net dönem (zararı) / karı 2005 2006 2007 2008 2009/9 (46.996) (31.851) 1.051 (43.386) (41.300) 11.222 1.265 2.248 (2) 33.108 (2.928) (6.615) (3.002) Amortisman giderleri İtfa giderleri Kıdem tazminatı karşılığı gideri Maddi duran varlık satış zararı (-) / karı Tahakkuk Eden Finansman Gideri (Net) Azınlık Payları Ertelenmiş vergi geliri Faaliyetlerde elde edilen nakit akımı 10.758 1.018 874 220 6.781 11.463 1.582 440 (133) 24.509 11.565 1.662 835 (2.071) 8.955 12.173 1.791 1.059 (2.549) 35.382 (27.345) 6.010 (12.314) 9.683 (4.633) (0.163) İşletme sermayesinde gerçekleşen değişimler Ticari Alacaklardaki azalış / (artış) Stoklardaki (artış) / azalış İlişkili taraflardan alacaklardaki azalış Diğer alacaklar ve dönen varlıklardaki azalış Ticari borçlardaki artış / (azalış) İlişkili taraflardan borçlardaki artış / (azalış) Alınan avanslardaki artış Diğer borçlar ve gider tahakkuklarındaki değişim Finansal kiralama işlemlerinden borçlardaki değişim Operasyonlardan elde edilen nakit akımı (14.321) 16.969 11.188 297 (3.941) (8.012) 209 (1.716) (419) (27.090) 6.831 (451) 4.098 157 2.728 385 729 1.369 (304) 21.551 (32.605) (5.376) 40 244 25.247 1.084 (1.042) 2.966 (44) 196 (10.135) (132.852) 24 (19.999) 18.974 13.665 350 7.925 4.211 63.659 (48) (8.649) (5.630) (10.865) (122.212) 41.331 Ödenen vergiler Ödenen Faiz Gideri (Net) Ödenen kıdem tazminatı Toplam faaliyetlerinden elde edilen nakit akımı 11.440 (10.439) (946) (27.035) (9.009) (174) 12.368 (10.021) (369) (10.193) (24.270) (928) (147.411) (33.108) (1.800) 6.423 Maddi duran varlık alımlarına ilişkin nakit çıkışları Maddi olmayan DV alımlarına ilişkin nakit çıkışları MDV satışı nedeniyle elde edilen nakit girişleri Maddi olmayan DV satışından elde edilen nakit girişleri Yatırım faaliyetlerinde kullanılan (-) nakit akımı (5.722) (5.926) 777 (2.170) (2.233) 1.017 (14.037) (147) 2.154 (25.839) (118) 496 (11.644) (12) 30 Sermaye artışı Hisse senedi ihraç primindeki değişim Finansal Kredilerdeki değişim Finansman faaliyetlerinden nakit akımı Nakit Hareketlerindeki Net Değişim GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 36 4.031 (10.835) (3.386) (12.030) 39.315 39.315 20.800 96 (29.548) (8.653) 1.446 330 95 1.655 (21.430) (11.626) 60.000 261 (37.735) 22.526 174.706 174.706 50000 108 (51.438) (1.330) 303 5.866 (6.533) Ek:3 Kare Dış Ticaret – Kırpart Tam Konsolidasyon Yöntemi ile Hazırlanmış Mali Tabloları (30.09.2009 İtibariyle) (Bin Euro) 2009/9 Dönen Varlıklar Hazır Değerler Ticari Alacaklar (net) Hammadde Stokları Mamul-yarı mamul stokları Diğer Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Maddi Duran Varlıklar (net) Yapılmakta Olan yatırımlar Diğer Duran Varlıklar AKTİF TOPLAMI Kısa Vadeli Borçlar Kısa Vadeli Banka Kredileri Anapara Taksitleri Ticari Borçlar Diğer Kısa Vadeli Borçlar Uzun Vadeli Borçlar Finansal Borçlar Diğer Uzun Vadeli Borçlar Özsermaye Ödenmiş Sermaye Ser. Düz. Olumlu Farkları Kâr Yedekleri Diğer Fonlar PASİF TOPLAMI 4.795 1.138 2.215 698 310 433 18.646 18.587 24 35 23.441 3.351 1.633 213 930 575 3.140 2.130 1.010 16.950 23.214 328 (697) (5.895) 23.441 (Bin Euro) Net Satışlar Satışların Maliyeti Esas Faaliyet Kârı AÖEFK Finansman Giderleri (Net) Finansman Giderleri Finansman Giderler Diğer Gelir-Gider (Net) Enf. Düz. Karı/Zararı Devre Kârı Vergi Net Kâr Yaratılan Fon 2009/9 7.152 (7.570) (418) 516 (73) (382) 308 202 0 (290) (5) (294) 696 GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 96 Ek: 4-a Karsan Otomotiv İmalat Teknolojisi Akış Şeması SAÇ PARÇA ÜRETİMİ KALIP İMALATI PARÇA İMALATI Tasarım (CATIA) Rulo açma ve kesme Talaşlı üretim (CNC, freze, torna, vs) Preste parça basımı 3D Laser kesim Kalıp montaj/alıştırma GÖVDE BİRLEŞTİRME Askı punta Elektrik direnç kaynağı Sabit punta Gazaltı kaynağı Saplama kaynağı Kaynak fikstürü Mastik uygulaması ARAÇ BOYAMA ARAÇ MONTAJ Katoforez kaplama Sıkma / Vidalama Mastik / PVC uygulama Dolum ve kaçak testleri Astar boya Yapıştırma (cam) Sonkat boya Rot ayarı Araç elektroniği Plastik parça boyama GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 97 Ek: 4.b KIRPART OTOMOTİV MEVCUT VE YATIRIM SONRASI TESİSE AİT TAM KAPASİTE HESAPLARI: MEVCUT TESİS KAPASİTE HESAPLARI Firma’da ürün bazında temelde alüminyum enjeksiyon esaslı üretim yapılmaktadır. Üretimdeki ana parça grupları ve bunların üretim kapasiteleri aşağıda verilmiştir. a) Termostat üretimi: Termostat üretim hattında kapasiteyi belirleyen operasyon alt-üst çerçeve montaj işlemidir. Çalışma şartları ve öngörülen veriler: - Çalışma rejimi: 225 adet/ saat, 8 saat/gün ve 300 gün/yıl - Çalışma verimi: % 80 - Üretim hat sayısı: 4 adet - Kritik operasyon çevrim zamanı: 16 sn Kapasite = 4 x (1 vardiya/gün x 225 dk/vardiya x 8 saat/gün x 300 gün/yıl) x 0,80 ~ 1.728.000 adet/yıl b) Su pompası üretimi: Gövde kısmının döküm işlemini takip eden süreçte talaşlı işlemi ve mil-rulman grubu, sızdırmazlık elemanı (kömüre grubu), pervane (fan) ve tahrik parçasının hidrolik preslerde montajıyla pompa üretimi tamamlanmış olmaktadır. Talaşlı işleme ve montajdan sonra yapılan sızdırmazlık kontrolü kritik süreyi oluşturmaktadır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 98 Çalışma şartları ve öngörülen veriler: - Çalışma rejimi: 138 adet/ saat, 8 saat/gün ve 300 gün/yıl - Çalışma verimi: % 85 - Üretim hat sayısı: 1 adet - Kritik operasyon çevrim zamanı: 26 sn Kapasite = (1 vardiya/gün x 138 dk/vardiya x 8 saat/gün x 300 gün/yıl) x 0,85 ~ 281.520 adet/yıl c) Yağ pompası üretimi: Yağ pompası üretiminde talaşlı işleme ve komple grup toplama operasyonu kritik işlemi oluşturmaktadır. . Çalışma şartları ve öngörülen veriler: - Çalışma rejimi: 106 adet/ saat, 8 saat/gün ve 300 gün/yıl - Çalışma verimi: % 85 - Üretim hat sayısı: 1 adet - Kritik operasyon çevrim zamanı: 34 sn Kapasite = (1 vardiya/gün x 106 dk/vardiya x 8 saat/gün x 300 gün/yıl) x 0,85 ~ 216.240 adet/yıl d) Yakıt pompası üretimi: Alt ve üst gövde gibi döküm parçaların, membran, subab, körük, filtre, levye kolu gibi ana parçalarla, diğer sızdırmazlık elemanlarının önce alt gruplar halinde daha sonrada bu grupların pres, el ve montaj makineleri yardımıyla montajıyla yakıt pompası imal edilmektedir. Yapılan bu montaj işlemi ve bunu takip eden süreçte yapılan sızdırmazlık kontrolü operasyonu kritik işlemi oluşturmaktadır. . Çalışma şartları ve öngörülen veriler: - Çalışma rejimi: 106 adet/ saat, 8 saat/gün ve 300 gün/yıl - Çalışma verimi: % 85 GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 99 - Üretim hat sayısı: 1 adet - Kritik operasyon çevrim zamanı: 26 sn Kapasite = (1 vardiya/gün x 138 dk/vardiya x 8 saat/gün x 300 gün/yıl) x 0,85 ~ 281.520 adet/yıl e) Yüksek basınçlı alüminyum döküm parçalar (Rulman kitleri v.b.): Bu tip parçalarda kapasiteyi belirleyen unsur hidrolik pres vuruş adedidir. Çalışma şartları ve öngörülen veriler: - Çalışma rejimi: 3000 vuruş /vardiya ve 300 gün/yıl - Çalışma verimi: % 85 - Üretim hat sayısı: 1 adet Kapasite = (1 vardiya/gün x 3.000 vuruş/vardiya x 300 gün/yıl) x 0,85 ~ 765.020 adet/yıl f) Alüminyum karter üretimi : Karter parça ağırlığı = 6 kg Üretim kapasitesi = 240 adet/gün-vardiya-1 makine Toplam Üretim Kapasitesi =240 adet/ gün x 300 gün/yıl = 84.000 adet/yıl(1 vardiya-1 makine) g) Alüminyum enjeksiyon döküm hattı: Alüminyum enjeksiyon hattında kapasiteyi belirleyen unsur enjeksiyon tezgahları ve basılan malzemelerin ağırlığıdır. 10 adet mevcut enjeksiyon tezgahında ortalama her vardiyada ortalamada 350 baskı yapılmaktadır. Basılan parçaların ortalama ağırlığı1.000 gr.(2009 yılı ilk 9 aylık üretim portföyüne bağlı)’dır. Bu tip parçalarda kapasiteyi belirleyen unsur hidrolik pres vuruş adedidir. Çalışma şartları ve öngörülen veriler: GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 100 - Çalışma rejimi: 350 baskı /vardiya ve 300 gün/yıl - Çalışma verimi: % 85 - Üretim hat sayısı: 10 adet Kapasite = 10 x (1 vardiya/gün x 350 baskı/vardiya x 300 gün/yıl) x 1,0 kg/adet x 0,85 ~ 892.500 kg/yıl GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 101 PROJE SONRASI TESİSİN TAM KAPASİTE HESABI : Yatırım sonrası, ürün bazında mevcut üretilen ürünlerin kapasitesinde (üretim programında) değişiklik öngörülmemektedir. Üretim artışı yeni üretilecek veya üretilmesi planlanan ürünlerden kaynaklanacaktır. Proje konusu yatırım ile ilk aşamada Renault için yeni üretilmekte olan karter üretim kapasitesinin artırılması ve buna ilave yeni alüminyum döküm parçaların üretilmesidir. Bu amaçla birinci aşamada fabrikanın 2.700 ton/yıl kapasiteye ulaşan alüminyum döküm ünitesinin ve enjeksiyon pres ünitelerinin, yeni alınacak ünitelerle döküm ve enjeksiyon pres kapasitesinin 4.000 ton/yıl’a çıkarılması planlanmaktadır. Ulaşılacak ürün kapasitesi (kesinleşen) Karter parça ağırlığı = 6 kg Üretim kapasitesi = 480 adet/gün-vardiya-2 makine Toplam Üretim Kapasitesi =480 adet/ gün x 300 gün/yıl = 168.000 adet/yıl(1 vardiya-2 makine) Yağ pompası : Su pompası 1,0 kg/adet : 1,5 kg/adet Yakıt pompası : 0,25 kg/adet Karter 6,0 kg/adet : Tam kapasitede yıllık alüminyum döküm miktarı ihtiyacı ürün bazında ve toplam olarak aşağıda gösterilmektedir: Yağ pompası : 216 ton/yıl Su pompası : 422 ton/yıl Yakıt pompası : 70 ton/yıl Karter : 1.008 ton/yıl Diğer : 250 ton/yıl Toplam : 1.966 ton/yıl Firma bu kapasiteye uygun talaşlı imalat makineleri (CNC işleme merkezleri ve torna tezgahları yatırımı yapacaktır. GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 102 Ek:5.a Kırpart Otomotiv Karşılaştırmalı Bilançoları (Bin TL) (Bin TL) 2005 2006 2007 2008 2008/9 2009/9 Hazır Değerler Ticari Alacaklar (net) Hammadde Stokları Y.Mamul Stokları Mamul Stokları Diğer Stoklar Diğer Alacaklar Diğer Dönen Varlıklar Toplam Dönen Varlıklar 276 5.031 1.163 711 257 25 364 7.827 1.059 5.522 1.309 645 235 26 790 9.586 347 6.512 1.297 746 186 15 577 9.680 2.766 5.534 1.270 380 144 32 8 610 10.744 137 8.099 1.506 747 343 546 2 865 12.245 2.438 5.515 1.508 469 200 280 1 90 10.501 Finansal Duran Varlıklar Maddi Duran Varlıklar (net) Arsa-Bina Makine Tesisat Diğer Sabit Kıymetler Birikmiş amortismanlar Yapılmakta Olan Yatırımlar Maddi Olmayan Dur. Var. (net) Brüt Madd. Olmayan DV Birikmiş amortismanlar Diğer Toplam Duran Varlıklar 11.441 5.209 10.551 2.995 (7.314) 10 242 535 (293) 102 11.795 10.808 5.209 11.227 3.133 (8.761) 89 162 535 (373) 95 11.154 11.917 6.167 12.865 3.366 (10.481) 38 100 555 (455) 149 12.204 15.827 6.460 17.843 3.753 (12.229) 37 24 555 (531) 130 16.018 13.987 6.460 15.540 3.664 (11.677) 702 48 555 (507) 51 14.788 15.058 6.575 18.444 3.759 (13.720) 52 17 560 (543) 59 15.186 AKTİF TOPLAMI 19.622 20.740 21.884 26.762 27.033 25.687 Kısa Vadeli Banka Kredileri Anapara Taksitleri Ticari Borçlar Müşteri Avansları Ödenecek Vergi Ödenecek Temettü Diğer Kısa Vadeli Borçlar Toplam Kısa Vadeli Borçlar 2.157 342 2.819 82 130 2.355 7.885 1.546 438 1.772 167 707 2.230 1.580 8.440 3.339 361 2.572 12 382 1.952 8.618 6.076 469 3.107 24 110 1.607 11.393 5.512 382 3.667 321 425 1.490 11.797 3.527 459 2.315 186 1.401 7.888 Finansal Borçlar Kıdem Tazminat Karşılığı Toplam Uzun Vadeli Borçlar 1.798 410 2.208 1.446 555 2.001 843 693 1.536 2.139 1.039 3.178 509 796 1.305 4.602 1.280 5.882 Ödenmiş Sermaye Kâr Yedekleri Dönem Kar / Zararı Toplam Özsermaye 3.406 4.809 1.314 9.529 3.406 3.893 3.000 10.299 3.406 6.893 1.431 11.730 3.406 8.324 461 12.191 3.406 8.887 1.638 13.931 3.406 8.785 (274) 11.917 PASİF TOPLAMI 19.622 20.740 21.884 26.762 27.033 25.687 GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 103 Ek:5.b Kırpart Otomotiv Karşılaştırmalı Gelir Tablosu (Bin TL) 2005 2006 2007 2008 2008/9 2009/9 13.097 11.165 600 24.862 (1.088) 23.774 (17.802) (1.574) (951) (1.716) 1.731 3.305 (322) (358) 9 27 186 (10) (141) 1.444 (130) 1.314 12.172 14.840 896 27.908 (245) 27.663 (19.447) (1.648) (1.090) (2.035) 3.443 5.091 (316) (322) (4) 10 178 (81) 483 3.707 (707) 3.000 10.797 16.633 734 28.164 (222) 27.942 (20.603) (1.824) (1.242) (2.511) 1.762 3.586 (411) (462) 6 45 485 (56) 33 1.813 (382) 1.431 11.727 14.378 1.264 27.369 (171) 27.198 (20.816) (1.826) (1.225) (2.712) 619 2.445 (796) (684) (119) 7 808 (49) (11) 571 (110) 461 10.231 11.893 1.087 23.211 (143) 23.068 (16.533) (1.272) (1.040) (2.082) 2.141 3.413 (500) (584) 3 81 458 (52) 16 2.063 (425) 1.638 9.405 5.572 500 15.477 (187) 15.290 (11.655) (1.572) (767) (1.490) (194) 1.378 (584) (769) 78 107 452 (3) 55 (274) (274) Dağıtılacak Temettü Yedekler 1.314 2.230 770 1.431 461 1.638 (274) Amortisman ( SMM+Faal. Gid.) Amortisman ( çalışmayan kısım ) Kıdem Tazminatı Karşılık Gideri Reeskont Gideri (net) UFRS Parasal Pozisyon Karı/Zararı Yaratılan Fon 1.574 (35) 141 2.994 1.648 145 72 (483) 4.382 1.824 138 7 (33) 3.367 1.826 346 (24) 11 2.620 1.272 103 4 (16) 3.001 1.572 241 (9) (55) 1.475 (Bin TL) Yurtiçi Satışlar Yurtdışı Satışlar Diğer satışlar Brüt Satışlar Satışlardan İndirimler Net Satışlar Satılan Malın Maliyeti Amortisman Satış-pazarlama Giderleri Genel Yönetim Giderleri Esas Faaliyet Kârı AÖEFK Finansman Giderleri (Net) Faiz Giderleri Kambiyo Zararları Faiz ve M.K. Karı Kambiyo Karları Diğer Gelirler Diğer Giderler UFRS Parasal Pozisyon Karı/Zararı Devre Kârı Vergi Net Kâr GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 104 Ek:6 Kırpart Otomotiv Nakit Akım Tabloları (Bin TL) (Bin TL) Esas Faaliyet Kârı Amortisman ( SMM+Faal. Gid.) Satıştan Doğan Nakit Finansman Giderleri (net) Diğer Gelir -Gider Kıdem Tazminatı Karşılık Gideri Reeskont faiz gideri-geliri Ödenecek Vergiler Ödenecek Temettü Faaliyetten doğan nakit Alacaklardaki Artış Stoklardaki Artış Diğer Cari Aktif Artışları Satıcılardaki Artış Diğer Cari Borç Artışları İşletme Sermayesi Yatırımları Yatırım Öncesi Fon Sabit Kıymet Yatırımları Diğer Duran Varlık Yatırımlar Yatırım Sonrası Fon Nakit Sermaye Artışı Orta Vadeli Kredi Kullanımı Kısa Vadeli Kredi Kullanımı Kasa-Banka-Menkul Kıymet Değişim GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 105 2006 3.443 1.648 5.091 (316) 580 145 72 130 5.442 519 59 426 (1.091) (690) 2.785 2.657 1.014 (7) 1.650 (256) (611) 2007 1.762 1.824 3.586 (411) 462 138 7 707 2.230 845 996 29 (213) 799 217 (204) 1.049 2.820 54 (1.825) (680) 1.793 2008 619 1.826 2.445 (796) 748 346 (24) 382 2.337 (1.000) (418) 41 537 (333) (1.581) 3.918 5.659 (19) (1.722) 1.404 2.737 2009/9 (194) 1.572 1.378 (584) 504 241 (9) 110 1.420 (26) 631 (527) (790) (44) 912 508 811 (71) (232) 2.453 (2.549) 783 (712) 2.419 (328) Ek:7 AĞIRLIKLI ORTALAMA SERMAYE MALİYETİ TABLOSU (WACC) KARSAN: 2009/10-12 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Finansal Borç % Borç Maliyeti hesaplanan vergi (t) (1-t) 0,50 0,12 1,00 0,50 0,10 1,00 0,50 0,09 1,00 0,50 0,08 1,00 0,50 0,08 1,00 0,50 0,08 1,00 0,50 0,08 0,20 0,80 0,40 0,08 0,20 0,80 Özsermaye % Risksiz Getiri Oranı Beta Gelişmiş Ülke Primi (S&P 500) TR Primi (IMKB 100) Piyasa Risk Primi 0,50 0,03 0,96 0,05 0,03 0,08 0,50 0,03 0,96 0,05 0,03 0,08 0,50 0,03 0,96 0,05 0,03 0,08 0,50 0,03 0,96 0,05 0,03 0,08 0,50 0,03 0,96 0,05 0,03 0,08 0,50 0,03 0,96 0,05 0,03 0,08 0,50 0,03 0,96 0,05 0,03 0,08 0,60 0,03 0,96 0,05 0,03 0,08 Özsermaye Maliyeti 0,11 0,11 0,11 0,11 0,11 0,11 0,11 0,11 11,4% 10,7% 10,2% 9,7% 9,7% 9,7% 8,9% 9,4% WACC HESABI WACC KIRPART: 2009/10-12 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Finansal Borç % Borç Maliyeti hesaplanan vergi (t) (1-t) 0,15 0,07 0,20 0,80 0,15 0,07 0,20 0,80 0,15 0,07 0,20 0,80 0,15 0,07 0,20 0,80 0,15 0,07 0,20 0,80 0,15 0,07 0,20 0,80 0,15 0,07 0,20 0,80 0,15 0,07 0,20 0,80 Özsermaye % Risksiz Getiri Oranı Beta Gelişmiş Ülke Primi (S&P 500) TR Primi (IMKB 100) Piyasa Risk Primi 0,85 0,03 0,73 0,05 0,03 0,07 0,85 0,03 0,73 0,05 0,03 0,07 0,85 0,03 0,73 0,05 0,03 0,07 0,85 0,03 0,73 0,05 0,03 0,07 0,85 0,03 0,73 0,05 0,03 0,07 0,85 0,03 0,73 0,05 0,03 0,07 0,85 0,03 0,73 0,05 0,03 0,07 0,85 0,03 0,73 0,05 0,03 0,07 Özsermaye Maliyeti 0,11 0,11 0,11 0,11 0,11 0,11 0,11 0,11 10,3% 10,3% 10,3% 10,3% 10,3% 10,3% 10,3% 10,3% WACC HESABI WACC GizlidirKarsan Otomotiv Sanayii ve Ticaret A.Ş.’nin Kare Dış Ticaret A.Ş.’yi devralmasına ilişkin uzman görüşü raporudur 106