Sağlıklı Cinsellik Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR nurayozgulnar@gmail.com AMAÇ: Cinsellik, mutlu cinsel yaşam ve cinsel sağlık kavramları ile bu kavramların insan yaşamındaki/ toplumdaki önemi konusunda bilgi kazanmak Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR ÖĞRENİM HEDEFLERİ Bu ders sonunda öğrenciler; • Cinsellik, cinsel yakınlık, cinsel davranışlar ve cinsel sağlık terimlerini tanımlayabilmeli. • Kadın ve erkekte cinsel gelişme süreçlerini, benzerlikleri ve farklılıklarını açıklayabilmeli • Güvenli cinsel davranışları sayabilmeli ve üreme sağlığı açısından önemini açıklayabilmeli • Mutlu cinsel yaşamı etkileyen faktörleri sayabilmeli • Cinsellikle ilgili konularda sıkılganlık duymadan konuşabilmeli • Cinsel davranışlar ve sonuçlarını ilişkilendirebilmeli Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Cinsiyet (Seks) • Cinsiyet, bizi kadın ya da erkek yapan anatomik, fiziksel ve genetik biyolojik özelliklerle şekillenir. • Anatomik ve hormonal değişimlere göre birey kadın ya da erkek cinsiyetlerinden birine ait olur. • Cinsiyetlerin üremede rolleri farklıdır. • Cinslerin üreme organları farklıdır ve işlevleri birbirini tamamlayıcıdır. • Seks kelimesi, toplumda kimi zaman, cinsel birleşmeyi de içeren bir cinsel faaliyet anlamında da kullanılır. Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR İnanışlar, Mitler Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR CİNSELLİKLE İLGİLİ İNANIŞLAR ÇOĞU ABARTILI, YANLI VE YANLIŞ … • Fıkralara, günlük basına ve pornografik yayınlara yansıyan yanlış cinsel inanışların (mitler) çoğu kadını küçümseyen, değersizleştiren bir yan içeriyor. • Bu inanışlara göre, cinsel yaşam ve cinsel haz adeta sadece erkekler için. Kadınlar ise cinsel yaşamın tüketim malı konumunda. • Bu durum sadece kadınlara zarar vermiyor. Erkeği her zaman, her yerde, herkesle seks yapmakla görevlendiren, duygularını ortaya koymayan bir “seks makinesi” olarak konumluyor. Erkeklerin de cinsel yaşamı olumsuz etkileniyor, cinsel işlev bozukluklarına yol açıyor. Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR • Her üç kişiden birisi cinsel yaşamının herhangi bir döneminde en az bir cinsel işlev bozukluğu yaşıyor. Cinsel bilgi ve eğitim eksikliği, özellikle deneyim eksikliği ve toplumun cinselliğe yaklaşımındaki katı, tabular ve yasaklarla yüklü muhafazakar tutum • bir çok cinsel soruna ve cinsel işlev bozukluğuna yol açabiliyor. Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR 1- İki erişkin arasında gönüllü olarak yapıldığı sürece her türlü cinsel davranış serbesttir. 2- Erkekler her zaman seks ister ve her zaman sekse hazırdır. 3- Kadınlar seksi pek düşünmezler ve ihtiyaç duymazlar. 4- Seksi daima erkek başlatmalıdır. Sevişmeyi başlatan kadın “kolay” kadındır 5- Eğer bir kadın sekse ‘hayır’ diyorsa aslında bu ‘evet’ demektir. 6- Bütün fiziksel temaslar cinsel birleşme ve orgazm ile sonuçlanmalıdır. 7- Bir erkek ne kadar sık ve üst üste sevişebiliyorsa (cinsel açıdan) o kadar güçlüdür. 8- Sevişme ancak iki tarafın aynı anda orgazm olması ile güzeldir 9- Mastürbasyon kirli ve zararlıdır 10- Eşcinsellerin tek istediği sekstir. Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Cinsellik “kendi içimizde hissettiğimiz ve başkaları ile paylaşmak isteyebileceğimiz haz veren enerji” Cinsel ilişki “kişinin kendi cinselliğini kendi isteği ve seçimiyle bir başkası ile paylaşması” Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR İnsan yaşamında cinselliğin işlevi Haz duyma Cinsiyete ait olma Üreme Cinselliği yaşama boyutları: Düşüncelerde Duygularla Davranışlarla • Yaşamda cinsellik biyo-psiko-sosyal yaklaşım-bütünsel bakış açısı ile değerlendirilmesi gereken bir süreç Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Cinsellik Üremenin yanı sıra, cinsel zevk alma ve vermeyi sadece cinsel organları değil, tüm bedeni ve aklı içerir • Değerler, tutumlar, davranışlar, fiziksel görünüm, inanışlar, duygular, kişilik, sevilen ve sevilmeyen şeyler ve sosyalleşme alanları ile şekillenir. • Sosyal normlardan, kültürden ve dinden etkilenir. Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Cinsel davranışlar • İnsan cinsel davranışı tek bir biçime uymaz • Pek çok biçimi var (dokunmak, öpmek, anal, vajinal, oral vb…) Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Cinsel yakınlık Yalnızca cinsel ilişkide bulunmak değil... • Öpüşmek, dokunmak, sohbet etmek, sarılmak, okşamak, masaj yapmak, erotik öyküler okumak ya da şakalar yapmak, aşk, karşılıklı beğenme, birlikte olmaktan mutlu olma ve bu konuda hayaller kurma, yalnızca bakışma Cinsel bir yaşantı anlamına gelmekte… Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Cinsel sağlık Cinsel yaşamın • Bedensel, ruhsal, zihinsel ve sosyal açıdan bir bütün olarak ele alınması yoluyla, • Kişilik, iletişim ve sevgi ile olumlu yönde zenginleşmesi ve güçlenmesi Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Kadın- Erkek Cinsel Organlar Anatomi ve Fizyoloji Cinsellikle ilgili organlar • Kadın ve erkek iç ve dış genital organları Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Erkek Üreme Organları Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR İdrar açıklığı Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR • Kadınlarda ve Erkeklerde Cinsel yanıt o o o o o İstek (1 saniyeden birçok yıla kadar) Uyarılma (birkaç dakika ile bir kaç saat arası) Plato (30 saniye ile 3 dakika arası) Orgazm (1 dakikadan az) Çözülme (büyük ölçüde değişiklik gösterir) Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Dikkat!!!! • Cinsel memnuniyet için penetrasyon şart değildir. Penetrasyon gerçekleşmeden cinsel uyarılma ve orgazm yaşanabilir. • Cinsel tepki döngüsünün beş aşamasının da tamamlanması cinsel tatmin için şart değildir. • Orgazm kişiden kişiye ve bir cinsel birleşmeden diğerine değişiklik gösterebilir. Bazıları yoğun spazmlar ve bilinç kaybı yaşayabilirken, bazıları hafif ya da belli belirsiz bir rahatlama yaşayabilir. Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR • Cinsellik ilk önce kendini tanımakla başlar • Cinsellik karşılıklı güven, dürüstlük, açıklık ve saygı temeline oturtulmalıdır • Sağlıklı bir cinsel yaşam başıboş ve kuralsız değildir. • Tüm cinsel davranış ve kararların sonuçları vardır Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR CİNSELLİĞİ YAŞARKEN KARŞILAŞILAN SORUNLAR CYBE yayılması Planlanmamış gebelikler Gebelik sonlandırmalar Cinsel istismar/şiddet Cinsiyet ayrımcılığı Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Güvenli cinsellik • Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, • İstenmeyen gebelikler • Güç kullanma, şiddet ve ayrımcılık olmadan • Mutlu ve zarar görmeden cinselliği yaşama DAHA EN GÜVENLİ GÜVENLİ GÜVENLİ Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Güvenli Cinsel Davranış • Cinsel İlişkiyi Erteleyin Eğer Erteleyemiyorsanız • Eşinize Sadık Kalın, o da size Eğer sadık kalamıyorsanız • Korunmalı Cinsel İlişkiye Girin ve Her Cinsel ilişkide KONDOM (PREZERVATİF) Hayatın Evreleri 2013 KULLANIN Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Hayatın Evreleri 2013 Mutlu cinsel yaşam • • • • • • • Onaylı Baskısız Dürüst Haz alarak haz vererek Kendine ve başkasına zarar vermeden Sınırlara saygı ile Sorumluluk üstlenerek Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Kim için ? Bir ömür boyu herkes için Hedef grup çok geniş • • • • • Kadınlar Erkekler Gençler Yaşlılar Özel Gruplar Risk Altındaki Gruplar Engelliler vb. Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Cinsel sağlık eğitimi Cinsel kimlik ve özel ilişkiler konusunda bir ömür boyu süren • Bilgi edinme • Değer oluşturma ve • Davranış geliştirme süreci Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Cinsel sağlık eğitimi • İnsanların cinselliğin olumlu yönlerini tanımalarına • Cinsel sağlıklarını koruma için bilgi ve beceri ile donatılmalarına • Cinsel konularda seçim yapabilme becerisi edinmelerine yardımcı olur Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Neden Cinsel Sağlık Eğitimi • • • • • Cinsellik yaşamın ayrılmaz bir parçası Toplumda cinsellikle ilgili çelişkili değerler Pornografi yaygın Cinsel sorunlar yaygın Çocukların/gençlerin doğru bilgiye ulaşımı sınırlı Ergenlik yaşı, evlilik yaşı, ilk cinsel ilişki yaşı • Cinsel şiddet yaygın Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Mesajlar Verilirken Dikkat • • • • • • Hayatın Evreleri 2013 Korkutmadan Olumlu mesajlar Gizliliğe özen Ayrımcı olmadan Damgalamadan Bilimsel olmak Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR Kaynaklar • Panthaki, Dhun. Education in Human Sexuality. Mumbai: Family Planning Association of India, 1997. • Health Education Authority. Sex Education, Values and Morality. 2nd ed. London: KPC Ltd., 1995. • Öğretmen ve Öğretmen Adayları için Cinsel Sağlık Eğitimi, MEB, İKGV, UNFPA, İstanbul, 2005. • Arşaluys Kayır. Cinsellik ve Cinsel İşlev Bozuklukları İ.Ü. Psikiyatri Anabilim Dalı, No:190, 2001. • Nuray Özgülnar, Haluk Pektaş. Güvenli Cinsellik, CETAD,2006 http://www.cetad.org.tr/CetadData/Book/19/269201116425bilgilendirme_dosyasi_4.pdf Hayatın Evreleri 2013 Prof. Dr. Nuray ÖZGÜLNAR