Quercus ilex L. (Pırnal meşesi)

Quercus ilex L. (Pırnal meşesi)
Yayılışı:
Genel coğrafi yayılış alanı
Batı Akdeniz kıyılarıdır.
Ülkemizde, İstanbul,
Zonguldak, Sinop,
Çanakkale, Kuşadası’nda 0450 m’ler arasında
Carpinus, Laurus, Phillyrea
ile karışık olarak yamaçlarda
ya da maki içerisinde sınırlı
bir yayılışı vardır.
Quercus ilex L. (Pırnal meşesi)
Botanik Özellikleri:
•
•
•
•
•
Boylu çalı veya 12-15 m’ye kadar boylanabilen
herdem yeşil ağaçlardır.
Genç ağaçlarda gövdenin kabuğu gri renkli ve
düz, yaşlanınca boyuna çatlaklıdır.
Tomurcuklar 2 mm boyunda, tüylüdür.
Yapraklar 3-7,5 cm boyunda, 1,5-4 cm eninde
ve değişik formlardadır. Çoğunlukla dar eliptik,
yumurta-mızrak şeklinde olup ucu sivrice,
tabanı kama şeklinde veya yuvarlaktır. Deri gibi
sert, tam kenarlı ya da ender olarak keskin, sivri
dişlidir. Ayanın üst yüzü çıplak, koyu yeşil, alt
yüzü sarımtırak kirli beyaz renkli keçe gibi sık
tüylüdür.
Meyve bir yılda olgunlaşır. Kadeh yarıküre şeklinde, kalın bir sap ucunda ve çoğunlukla 2-3’ü
bir arada bulunur. Kadeh pulları dar mızrak şeklinde, tüylü olup birbiri üzerine gevşek
kapanmıştır. Tohum dar yumurta şeklinde, 2-2,5 cm uzunluğundadır. Kadeh nuks meyvenin
yarısını veya 1/3’ünü içine almıştır.
 Yapraklarının alt yüzünün keçe gibi tüylü oluşu, meyvelerinin 1 yılda olgunlaşması, kadeh
pullarının düz ve gevşek kapanması ile Q. coccifera’dan ayrılır.
Quercus coccifera L.
(Kermes meşesi, Taş meşesi)
Yayılışı:
Türkiye ve Yunan adalarına
özgü bir türdür. Kuzeybatı,
Batı, ve Güney Anadolu ile
lokal olarak Karadeniz
Bölgesinde Tekirdağ,
Çanakkale, İstanbul, Bursa,
Zonguldak, Tokat, Giresun,
İzmir, Uşak, Konya, Aydın,
Isparta, İçel, Gaziantep, Denizli
maki, frigiana vejetasyonları ile
kızılçam ve fıstıkçamı
ormanlarında 0-1500 m’ler
arasında görülür.
Quercus coccifera L.
(Kermes meşesi, Taş meşesi)
Botanik Özellikleri:
•
•
•
•
•
Herdem yeşil, 2-3 m boyunda sık dallı çalı, ender olarak 10 m’ye kadar boylanan
ağaçlardır.
Genç sürgünler tüylü, sarımtırak-kahverengi, sonradan tüyler dökülür ve sürgün rengi
gri-kahverengi olur.
Tomurcuklar 3-4 mm boyunda, oval-sivri uçlu, kırmızımtırak-kahverengi, çıplak veya
tüylüdür.
Yapraklar geniş eliptik, geniş yumurta, dikdörtgenimsi biçimde, deri gibi sert, 1,5-5 cm.
boyunda, 1-3 cm. enindedir. Yaprak kenarları Ilex-çoban püskülünde olduğu gibi dikensi
dişli, dişler sivri ve batıcıdır ancak nadiren hemen hemen tam kenarlı, düz veya dalgalı
olabilir. Ayanın dip tarafı yuvarlakça veya yürek şeklindedir. Üst yüzü parlak koyu yeşil,
alt yüzü soluk yeşil, her iki yüzü de çıplak, yan damar sayısı 4-8’dir.
Meyvenin olgunlaşması 2 yılda olur. Yarım küre biçimindeki kadeh hemen hemen sapsız
veya kısa kalın saplıdır. Kadeh pulları dört köşeli, sivri uçlu, sert ve batıcı, basık-uçları
kalkık, bazen de geriye doğru kıvrıktır. Kadeh, yumurta biçimindeki palamudun 1/21/3’ünü içine almıştır.
Laurus nobilis L. (Akdeniz defnesi)
Yayılışı:
Akdeniz’in karakteristik bitkilerinden biridir. Anavatanı Balkanlar ve
Anadolu’dur. Ancak antik devirde Akdeniz’in bütün kıyılarına götürülmüştür.
Güney Avrupa, Kuzeybatı Afrika, Batı Suriye, Kırım’da bulunmaktadır.
Türkiye’nin güneyinde Hatay’dan başlayarak Kuzeydoğu Karadeniz’e kadar olan
kıyılarda (Çanakkale, Balıkesir, İstanbul, Bursa, Zonguldak, Kastamonu, Sinop,
Samsun, Trabzon, Rize, İzmir, Aydın, Muğla, Antalya, Mersin, Kahramanmaraş)
doğal olarak bulunur.
Laurus nobilis L. (Akdeniz defnesi)
Botanik Özellikleri:
• Ağaççık veya 15 m’ye kadar boylanabilen yuvarlak tepeli, sık dallı,
herdemyeşil bir ağaçtır.
• Gövde kabuğu, düzgün, çatlaksız, koyu gri renklidir. Genç sürgünler yeşil,
sonraları kırmızımsı esmer renkte ve tüysüzdür.
• Yapraklar 3-10 (11) cm boyunda, 2-4 (5) cm genişliğindedir ve her iki uca
doğru sivrilmiştir. Dar eliptikten geniş yumurtamsıya kadar farklı şekillerde
yapraklar görülmektedir. Yaprak sapları kısa ve kalındır. Yaprak kenarları
dalgalı (undulat)dır. Üst yüzleri parlak koyu yeşil renklidir.
• Çiçekleri bir cinsli iki evciklidir. Çoğunlukla yaprakların koltuğunda yan
durumlu demetler halinde kurullar oluşturur. Çiçek çevresi yeşilimsi renkte
ve dört parçalıdır.
• Üzümsü meyve, önceleri yeşil renklidir, olgunlaştığında siyaha döner.
 Dekoratif bir park bitkisi olmasının yanında odun dışı orman ürünü olarak
oldukça değerli bir ağaçtır. Yaprakları ve meyvesinden elde edilen defne
yağı (Oleum lauri) eczacılıkta, özellikle sabun endüstrisinde kullanılır.
Kurutulan yaprakları da baharat olarak kullanılmaktadır.
Phillyrea latifolia L. (Akçakesme)
Yayılışı:
Kuzeydoğu Avrupa ve Asya’da doğaldır. Türkiye’nin kuzey, güney ve
batı kesimlerinde, makiliklerdeki kuru yerler, Pinus brutia ya da
yaprak döken meşe ormanlarında, karışık yaprak döken çalı
ormanlarında, 10-1350 metre yükseltiler arasında yayılış yapar.
Phillyrea latifolia L. (Akçakesme)
Botanik Özellikleri:
•
•
•
•
•
•
Çalı ya da 9 metreye kadar boylanan küçük
ağaçtır.
Tomurcuklar ve genç sürgünler tüylüdür.
Koyu yeşil renkli, yumurtamsı ve cilalı
yapraklar 1-4 cm boyunda, 0,5-2,5 cm
enindedir. Kenarları dişli ya da testere dişli,
nadiren tamdır.
Çanak sarımsı renkte, taç lobları üçgenimsi
ve kenarları silli; taç 2-2,5 mm’dir.
Mayıs ayında çiçeklenir.
Olgun eriksi meyve küremsi, 3-8 mm
çapında ve mavimsi-siyah renklidir.
Hedera helix L.
(Adi orman sarmaşığı)
Yayılışı:
Avrupa’nın ılıman bölgelerinde
ve Asya’da yayılış gösterir.
Ortalama 1500 metrede
ormanlar içinde ağaçların
üzerine tırmanıcıdır ya da
yerde sürünücü olarak yayılış
gösteren bir türdür.
Avrupa,Türkiye’de, Anadolu
dışında ve Adalarda yayılış
gösterir. Türkiye’de Çanakkale,
Balıkesir, İstanbul, Bolu,
Ankara, Sinop, Ordu, Giresun,
Rize, İzmir, Denizli, Antalya,
Hatay da yayılış yapar.
Hedera helix L. (Adi orman sarmaşığı)
Botanik Özellikleri:
•
•
•
•
•
•
30 metreye kadar boylanabilen, gövdeleri
sürünücü ya da tırmanıcı, çok yıllık odunsu
bitkilerdir.
Genç sürgünleri ve çiçek kurulu yıldızımsı
tüylerle çevrilidir.
Yapraklar tüysüz, herdem yeşil, çiçekli
sürgünler üstünde darca elips veya hemen
hemen daire biçiminde-yüreğimsi şeklinde,
genellikle bütün halde, 5-8 x 5-10 cm
boyutlarında; kısır sürgünleri üzerindekiler
elsi şekilde 3-5 loblu, (2-)4-8 x 2-6 cm
boyutlarındadır.
Taç yapraklar 3-5 mm, yeşilimsi, ilk
zamanlarda açık, sonraları aşağı doğru
eğilmiştir.
Meyve yeşil veya mavimsi-siyah renkte, 6-12
mm capındadır.
Çiçeklenme zamanı Ağustos-Eylül aylarıdır.