Sistemik sklerozlu evli kadınlarda cinsel işlev

KADIN CİNSEL SAĞLIĞI
Güncel Makale Özeti
Sistemik sklerozlu evli kadınlarda
cinsel işlev bozukluğu
Frikha F, Masmoudi J, Saidi N, Bahloul Z.
Pan Afr Med J. 2014 Feb; 17:82
Sistemik skleroz (SS) anormal fibrotik süreçler, infla-
hastalık semptom süresi, hastalığın tipi (sınırlı veya yaygın
masyon ve mikrovasküler hasarla karakterize olan oto-
SS), Rodnan ölçeği ile değerlendirilen deri tutulumu, par-
immün bir hastalıktır. Bağ dokusu hastalıklarının büyük
mak ülserleri; özefagus-gastrointestinal, eklem, kas ve/
çoğunluğunda olduğu gibi SS’li hastaların büyük çoğun-
veya kalp tutulumu; intersisyel akciğer hastalığı, pulmoner
luğunu da kadınlar (%80) oluşturmaktadır. Vasküler deği-
arteriyel hipertansiyon ve renal krizi kapsayan major vis-
şimler ve immünolojik aktivasyon, akciğerler, deri, gast-
seral tutulum gibi) kullanılarak toplanmıştır.
rointestinal sistem ve akciğerleri kapsayan çoklu organ
Çalışmaya katılan bireylerin yaş ortalaması 52.4±8.2;
sistemlerinde ilerleyici ve yaygın fibrozise neden olmak-
ortalama evlilik yaşları 26.3±8.3; hastalığın ortalama gö-
tadır. Ciltte kalınlaşma/gerginlik, kas zayıflığı, eklem ağrı-
rülme yaşı 45.2±14 ve ortalama hastalık süresi 7.7±7.7
sı, fiziksel fonksiyonlarda azalma ve deformite gibi SS ile
olarak bulunmuştur. 6’sı orta derecede 2’si ciddi derece-
ilişkili değişimler kadınlarda cinsellik ve cinsel fonksiyon
de olmak üzere 8 hastada Raynoud Fenomeni, 8 hastada
üzerinde olumsuz etkilere neden olabilmektedir. Cinsel
özefajiyal-gastrointestinal tutulum olduğu görülmüştür.
uyarılma, istek ve doyumda azalma SS’a bağlı gelişen cin-
Hastaların deri tutulumunu değerlendiren Rodnan ölçeği
sel sorunlardır. SS’li kadınlarda cinsel sağlıkta sorunlara yol
puan ortalaması ise 9.5±6.6 (range; 2–22) olarak belir-
açan problemler; yorgunluk, ağrı, sınırlı fiziksel aktivite,
lenmiştir. Sekiz kadın hastalıklarının cinsel ilişki ve aktivi-
olumsuz beden imgesi ve depresyon olabilir. Bu çalışma
telerini etkilediğini belirtirken, hastaların tümü cinsel ilişki
sistemik sklerozlu evli kadınlarda cinsel fonksiyon ve ya-
sıklığında hastalıklarının başlangıcından itibaren azalma
şam kalitesini değerlendirmek ve cinsel işlev bozukluğuna
olduğunu belirtmişlerdir. Çalışmaya katılan 8 kadında
neden olan faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır.
hastalığın başlangıcından beri cinsel ilişkide istek azlığı
Horizontal, analitik-tanımlayıcı nitelikte olan bu
görüldüğü, bunun majör nedenlerinin de yorgunluk, be-
çalışma Ekim 2011 ve Haziran 2012 tarihleri arasında bir
den imajında değişme ve ağrı olduğu saptanmıştır. Bunun
üniversitenin iç hastalıkları bölümüne başvuran, Leroy ve
yanında vajinal kuruluk, disparoni, eklem ağrısı ve eklem
Medsger SS kriterleri ve Amerikan Romatoloji Koleji’nin
tutukluğu gibi skleroderma ile ilişkili diğer problemlerin de
sınıflandırma kriterleri doğrultusunda sınırlı ya da yay-
cinsel istekte azalmaya yol açtığı tespit edilmiştir. Hasta-
gın SS tanısı alan ve çalışmaya katılmayı kabul eden, evli,
ların ikisinin son dört haftada partneriyle hiç cinsel ilişkiye
18 yaş ve üzeri 7’si yaygın, 3’ü sınırlı SS olan toplam 10
girmediği belirlenmiş olup, çalışmaya katılan kadınların
SS’li kadınla yapılmıştır. Veriler fiziksel fonksiyonu değer-
sekizi cinsel ilişki doyumlarında değişiklik olduğunu ifade
lendirmek için Sağlık Değerlendirme Ölçeği (HAQ; He-
etmişlerdir. Çalışmada FSFI puanının 14.2±7.8 olduğu, ge-
alth Assessment Questionnaire), son 4 haftadaki cinsel
nel popülasyonun FSFI puan ortalamasından (30.5 puan)
fonksiyonu değerlendirmek için Kadın Cinsel İşlev Ölçeği
anlamlı oranda düşük bulunduğu, istek, uyarılma, lubrikas-
(FSFI; Female Sexual Function Index), Dünya Sağlık Örgü-
yon, orgazm, ağrı alt boyutlarının tümünün etkilendiği gö-
tü Yaşam Kalitesi kısaltılmış versiyonu (WHOQOL-BREF)
rülmüştür. Hastaları 120 puan üzerinden değerlendirilen
ve hastaların ruh halini değerlendirmek için Hastane Ank-
WHOQOL-BREF ölçeğinden kadınların ortalama 60 puan
siyete ve Depresyon Ölçeği (HADS;Hospital Anxiety and
aldığı ve yaşam kalitelerinin orta düzeyde olduğu belir-
Depression Scale) ve bazı klinik parametreler (yaş, Rayno-
lenmiştir. Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği’inden
ud Fenomeni başlama yılı, Raynoud fenomeni olmayan ilk
aldıkları puana göre sekiz hastada anksiyete, yedi hastada
152
KADIN CİNSEL SAĞLIĞI
Güncel Makale Özeti
ise depresyon saptanmıştır. FSFI puanı ile hastalığın süre-
bozukluğunun yaygın olarak görüldüğü, depresif semp-
si, ağrı, psikolojik özellikler ve depresyon arasında anlamlı
tomların ve psikolojik özelliklerin cinsel fonksiyon bozuk-
derecede ilişki olduğu (p<0.05), yaş, evlilik süresi, Rodnan
luğu ile ilişkili olduğu bu nedenle de SS’li hastalarda rutin
puanı arasında ise anlamlı ilişki olmadığı gözlenmiştir. FSFI
olarak değerlendirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
puanları ile yaşam kalitesi arasındaki ilişki incelendiğinde
çalışmada, FSFI ile yaşam kalitesinin psikolojik alt boyu
arasında fiziksel alt boyutundan (p=0.38) daha fazla an-
Çeviri
Yrd. Doç. Dr. Havva Sert1, Arş. Gör. Ahmet Seven2
Sakarya Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü,
lamlı ilişki olduğu saptanmıştır (p=0.01). Çalışmada dep-
1
resyonu olan hastaların FSFI puanlarının istatistiksel olarak
Hemşirelik AD
anlamlı oranda düşük olduğu görülmüştür.
2
Sonuç olarak bu çalışmada SS’li kadınlarda cinsel işlev
Sakarya Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu, İç hastalıkları
Hemşireliği AD
153