V. Dünya Su Forumu

V. Dünya Su Forumu
Sumru Noyan*
Dünya Su Forumları, Dünya Su Konseyi ve ev sahibi ülkenin işbirliğiyle her üç
yılda bir düzenlenmektedir. 5. Dünya Su Forumu 16-22 Mart 2009 tarihlerinde
İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Forumda, su kullanıcıları, karar vericiler, su yöneticileri, akademisyenler, sivil toplum örgütleri, başka bir deyişle suyla ilgili tüm kişi ve
kuruluşlar dünyadaki su meselelerine çözümler aranması amacıyla görüş alış-verişinde
bulunmak, deneyimleri paylaşmak ve bu bağlamda küresel su politikalarını belirlemeye
ve yönlendirmeye çalışmak üzere bir araya gelmişlerdir.
Su konuları Birleşmiş Milletler çatısı altında UNESCO, UNEP, FAO, CSD gibi BM
organları tarafından; sürdürülebilir kalkınma, tarım, enerji, doğal afetler, yoksulluğun
azaltılması gibi hususlar bağlamında parça parça ele alınmaktadır. Suyla ilgili diğer
uluslararası etkinlikler de belirli konularda veya akademik seviyede düzenlenmektedir.
Dolayısıyla, küresel ölçekte su konularını bütünüyle ele alan tek etkinlik, Dünya Su
Konseyi’nin öncülüğünde gerçekleştirilen Dünya Su Forumlarıdır.
1996 yılında kurulan Dünya Su Konseyi uluslararası çok taraflı bir platform olup,
içinde kamu ve özel sektörden karar vericileri, su kullanıcılarını, uzmanları, uluslararası kuruluş temsilcilerini ve akademisyenleri barındırmaktadır. Dünya Su Konseyi, suyla
ilgili meseleler hakkında dünyada bilincin arttırılması ve bu meselelerin çözümüne
yönelik politikalar geliştirilmesi amacıyla kurulmuş bir uluslararası sivil toplum örgütüdür.
5. Dünya Su Forumu, Türkiye’nin bugüne kadar düzenlediği en kapsamlı ve katılımı
en yüksek uluslararası etkinlik olmuştur. 33 binden fazla sayıda kişinin katıldığı 5.
Dünya Su Forumu şimdiye kadar düzenlenen Dünya Su Forumları içinde en yüksek
katılımcı sayısına ulaşmış olma özelliğini taşıdığı söylenebilir. Ayrıca, 1286 yerli ve
yabancı basın mensubunun akredite olduğu Forum, uluslararası medya organları tarafından ilgiyle takip edilmiştir.
_____________________________
Büyükelçi, Dışişleri Bakanlığı.
(*)
14
Uluslararası Ekonomik Sorunlar
Sumru NOYAN
5. Dünya Su Forumu’nu yalnızca bir hafta içinde gerçekleştirilen bir konferans gibi
algılamak doğru olmayacaktır. Ana teması “Farklılıkların Suda Yaklaşması” olan 5.
Dünya Su Forumu tematik, bölgesel ve siyasi süreçler kapsamında iki yıldan uzun bir
süredir yürütülmüş olan hazırlıkların nihai aşamasıdır.
Siyasi süreçte karar vericilerin suyla ilgili konular hakkında daha fazla bilgilendirilmesi ve bilinçlendirmesi suretiyle, su meselelerinin siyasi gündemin üst sıralarına
taşınması ve bunların çözümü için somut adımlar atılmasının teşvik edilmesi hedeflenmiştir. Ana teması “İklim Değişikliği Dahil Küresel Değişiklikler Karşısında Su
Yönetimi Adaptasyonu Stratejileri” olarak belirlenen bu sürecin bileşenlerini, sınırlı
katılımlı Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi, esas olarak sudan sorumlu bakanların
davetli olduğu Hükümetler Süreci, Parlamenterler Süreci ve Yerel Yönetimler Süreci
oluşturmuştur.
Zirve Toplantısı sonucunda yayınlanan “İstanbul Devlet Başkanları Su Bildirisi”nde
suyun insanlık, çevre, sosyo-ekonomik kalkınma, yoksulluğun ortadan kaldırılması ve
Binyıl Kalkınma Hedeflerine ulaşılması açısından önemi vurgulanmış, nüfus artışı,
iklim değişikliği, şehirleşme gibi küresel değişikliklerin su kaynakları üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekilmiş, sudan kaynaklanan doğal afetlerin yıkıcı ve olumsuz
etkileri üzerinde durulmuş ve Hükümetler düzeyinde alınan birçok kararın su yönetimini etkilediği teyit edilmiştir.
Sözkonusu bildirinin çağrı kısmında, su meselelerinin çözümüne yönelik siyasi
irade en üst düzeyde beyan edilmiş, su konusunda küresel işbirliğinin ilerletilmesi
gerektiği vurgulanmış, ayrıca Hükümetler ve ilgili tüm taraflar su alanında yeni politikaların belirlenmesi, kurumsal reformların yapılması, mali kaynakların artırılması ve
yeni teknolojilerin geliştirilmesi ve kullanılmasına davet edilmişlerdir.
155 ülkeden 89 Bakan ve çok sayıda Bakan Yardımcısı ile suyla ilgili 14 uluslararası kuruluşun üst düzey temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirilmiş olan Bakanlar
Konferansı sonucunda, Hükümetler sürecinde zorlu müzakerelere konu olan İstanbul
Bakanlar Bildirisi kabul edilmiştir. Bildiride yer alan en önemli mesajlar şunlardır:
• Binyıl Kalkınma Hedeflerine en kısa zamanda ulaşılması ve herkesin temiz ve sağlıklı içme suyu ile sıhhi hizmetlere erişiminin sağlanması,
• Depolama ve sulama gibi suya dayalı çok amaçlı altyapı projelerinin gerçekleştirilmesi,
Uluslararası Ekonomik Sorunlar
15
V. Dünya Su Forumu
• Gerekli altyapı için finans kuruluşlarının yeni mali kaynaklar sağlamaya çağrılması,
• Suyla ilgili tüm tarafların hak, sorumluluk ve rollerinin, hukuki çerçevenin geliştirilmesi ve yaptırımlar getirilmesi suretiyle belirlenmesi; böylece iyi yönetişimin
sağlanması
• Su sektöründe şeffaflık ve katılımcılığın artırılması ve yolsuzlukların önlenmesi,
• Ekonomik, sosyal ve çevresel su taleplerinin hakça bir biçimde karşılanabilmesini
teminen entegre su kaynakları yönetiminin uygulanmasının desteklenmesi,
• Taşkınların, kuraklığın ve suyla ilgili insan kaynaklı afetlerin önlenmesi,
• Yüzey ve yeraltı sularının kirlenmesinin önlenmesi, bu yolda “kirleten öder” prensibinin uygun şekilde hayata geçirilmesi,
• Atıksuların toplanması, arıtımı ve yeniden kullanımının geliştirilmesi.
18-19 Mart 2009 tarihlerinde yapılan, yabancı ve yerli 270 Parlamenterin katıldığı
Parlamenterler Toplantısı’nda “küresel değişiklikler”, “ adem-i merkeziyetçilik” ,”sınıraşan sular” ile “su ve sıhhi hizmetler hakkı” gibi hassas konular ele alınmış ve bu
toplantı sonucunda bir “tavsiye kağıdı” hazırlanmıştır.
Yerel Yönetimler Süreci ise “Yerel ve Bölgesel Yönetimler için İstanbul Su
Mutabakatı”nın hazırlanmasıyla sonuçlanmış ve sözkonusu belgeyi, 18-19 Mart 2009
tarihlerinde dünyanın çeşitli bölgelerinden 45 Belediye Başkanı ve 350 civarında yerel
yöneticinin katılımıyla gerçekleştirilen Yerel Yönetimler Toplantısı’nda yer alan 57
kent yönetimi imzalamıştır.
Sınırlı su kaynaklarına sahip olan ve iklim değişikliğinin de etkisiyle 2030 yılında
kişi başına su miktarının yarıya düşmesi beklenen ülkemiz içme suyu temini, sulama ve
enerji üretimi için yeni yatırımlar yapmak ve bunları yaparken doğayı ve çevreyi korumak zorundadır. Bu çerçevede, 5. Dünya Su Forumu su konusunun Türkiye’de gündemin üst sıralarına taşınmasına yol açmış, ayrıca ülkemizden her seviyede 15.000’e
yakın paydaşın bilinçlenmesini ve bilgilenmesini sağlamıştır.
5. Dünya Su Forumu süresince bazı sivil toplum kuruluşları ve muhalifler tarafından
düzenlenen ve özellikle su ve sıhhi hizmetlere ulaşım hakkının bir insan hakkı olduğu16
Uluslararası Ekonomik Sorunlar
Sumru NOYAN
nu savunan “Alternatif Forum”, su konusunun ülkemiz ve dünya kamuoyunda daha da
ilgi çekmesi ve tartışılması sonucunu doğurmuştur.
Kısaca, 5. Su Forumu su meselelerini dünya kamuoyunun dikkatine getiren ve su
alanında acil yeni politikalar oluşturulmasına hizmet eden kapsamlı bir uluslararası
etkinlik olmuştur.
Uluslararası Ekonomik Sorunlar
17