Bordetella pertussis

Bordetella pertussis
Bogmaca hastaliginin etkeni olan
Bordetella pertussis
ilk kez Bordet ve
Gengou(1906) tarafindan
bogmacali çocuklarin balgamindan izole edilmis ve bakteriyi
tanimlayan Bordet’in anisina verilmistir.
Bordetella grubu bakteriler Haemophiluslara benzer fakat kanli agarda X ve V
faktörüne ihtiyaç duymadan ürerler. Bordetella cinsinin, B.pertussis, B.parapertussis,
B.bronchiseptica, B.hinzii, B.holmesii gibi türleri vardir. Bogmaca etkeni
0.2 - 0.5
mikrometre eninde, 0.5 - 1.0 mikrometre boyunda, kokobasil tarzinda, hareketsiz, sporsuz,
çok defa tek tek, bazen uçuca, ikiser ikiser görünürler. Sivi besiyerlerinde kisa zincirler
yapabilir. Gram negatif boyanirlar,bakteriyolojik boyalarla kolay boyanirlar ve kutupsal
boyanma özelligi gösterirler. DNA’daki G+C orani %66 – 77 moldur. Özel boyama
Yöntemi ile fimbrialarin varligi saptanmistir. Zorunlu aerob ve optimal üreme isisi 37°C dir.
Üretilmesinde en uygun besiyeri Bordet - Gengou besiyeridir. Bu besiyerinde S tipinde düz,
Yuvarlak, küçük, inci yada civa parlakliginda koloniler olusturur. Kanli agara pasaj
yapildiginda hafif bir hemoliz zonu olusturur. Glukoz ve laktoza gaz olusturmadan asit
yaparak etki eder. Bogmaca etkeni, isi, kururluk ve dezenfektanlar karsisinda çabuk ölür.
Invitro olarak duyarli oldugu antimikrobikler, polymyxinler, sülfanamidler, tetrasiklinler,
Ampisilin ve eritromisin gibi antibiyotilerdir.
B.pertussis, bogmacanin nezle evresinde yeni izole edildiginde düzgün parlak, virulan
Koloniler Faz I seklinde olup bu kolonileri kanli agar ve çukulata agarina pasaj yapildiginda
Mutasyonal degisiklik olur ve bu formlar Faz II , Faz III ara sekillerdir.Daha sonra avirulan
haline Faz IV formundaki bakteri toksik, hemaglutinasyon,ve aglutinasyon özelliklerini
Kaybeder. Antijenik yapisi olarak S tipindeki faz I bakteri kapsüllü ve virulandir. Isiya
Dayanikli
O ag’leri ve isiya dayaniksiz K ag’leri vardir. K ag’leri hücre çeperi
proteinleridir. Bagisik serumlarla bakterinin aglutinasyonuna yol açar. B.pertussis antijenik
Faktörleri bulunusuna göre 3 serotipi vardir. Tip 1,2,3, Tip 1,2, tip 1,3. Ayrica bakterinin
Fimbrialarina bagli bir antijenik
molekülüde hemaglutinindir. Hemaglutinin üretildikleri
kültür ortamina salinir ve insan ve hayvan eritrositlerini aglutine etme özelligi vardir.
Hemaglutininler solunum epitel hücre kirpiklerine yapismayi saglar.
B.pertussis’in antijenik madde ve hastalandiricilik özelligi olan maddeler genel olarak
Sunlardir:
1.Faz I bakterinin Pertussis toksin veya pertussigen antijenik maddesidir. Bu Protein hem
lenfositoz olusturulma ve hem de histamine duyarlilasma olarak ortaya çikar.
2. Isiya dayaniksiz(HLT) toksin bu antijenik madde trakea epiteli, deri ve lenfoid doku
üzerine toksik etki yapan proteindir.
3. Endotoksin(LPS) gram negatif bakterilerin endotoksinine benzer etki yapar.
4.Hemaglutinin.
5. Pertactin membran proteini olup hücreye yapismada hemaglutininlere yardim eder.
6. Adenylate cyclase hemolysin bakteri tarafindan ortama salinan protein olup hücre içinde
cyclic - AMP nin toplanmasina ve hemolitik etkiye sebep olur.
7. Trakeal sitotoksin
kirpikli epitel hücrelerini
tahrip eder ve tamirlerinide önleyerek
hastaligin uzamasina etkin olur.
Faz I bakterileri ile infekte damlaciklarin solunmasi ile alinan B.pertussis solunum
Yolunda üreyerek brons ve alveol hücrelerinde nekroz ve ödem olusturur. Bogmqaaca
öksürügü toksine bagli bir hastaliktir. Bogmacanin üç evresi vardir. Bunlar:
1. Nezle veya prodromal dönem
2. Paroksismal(Spazmodik) öksürük dönemi
3. Iyilesme dönemi(Konvalesan dön.)
Bogmaca geçirildikten sonra uzun bir bagisiklik kalir. Küçük çocuklarda agir seyreder.
LAB. TANISI:
Klinik bulgulariyla kolaylikla taninan bogmacanin kesin tanisi bakteriyolojiktir. InceLeme maddesi nazofarinks salgilari ve öksürük damlaciklarindan yararlanilir. Alinan numuneler direkt fluoresan antikor deney için boyama yapilir. Kültür için, numuneler antibiyotikli(Methicilin veya Cephalexin) ve antibiyotiksiz Bordet - Gengou besiyerine ekim
yapilir. 37°C inkübasyon sonrasinda, küçük parlak, gri beyaz renkte ve inciye benzer
koloniler gözlenir. Bogmaca da ,ekim için ÖKSÜRÜK PLAGI YÖNTEMI izolasyon için
daha iyi pozitif sonuç verir/alinir. Besiyeri hastanin 10 – 15 cm uzakta ve açik tutulur.
öksürme aninda çikan bakteriler plak yüzeyine yapisir ve ekilmis olur. Hastaligin 3.haftasinda
hasta serumlarinda B.pertussis faz I ‘e karsi antikorlar meydana gelir. Kuskulu ve karisik
olgularda pratik deger tasir. Uygun faz I den elde edilmis antijenler kullanilarak KBD,
Aglutinasyon, Presipitasyon kullanilabilir fakat yeterli tani degeri yoktur. Ancak hemaglutinin
antijenleri ve lenfositoz olusturan faktör antijenlerine olusturulmus IgG, IgA antikorlarinin
ELISA ve Western blot testleri ile arastirilmasinin tani degeri vardir. Yine ayrica dogrudan
hastalik materyalinde bakterinin DNA siralari PCR ile saptanabilir.
Bogmaca hastaligi dünyada yaygin ve hemen her zaman çocuklar arasinda endemik
Olarak bulunan ve yine çocuklar arsinda epidemiler yapan çok bulasici bir hastaliktir. Daha
Çok 5 yasindan küçük çocuklarda görülür. Bogmacaya karsi en önemli kontrol ve korunma
Asilamadir. Asilarin faz I bakteri kökenlerinden ve yerli kökenlerinden hazirlanmasi idealdir.
Formol ile öldürülen bakteriler tek basina yada Difteri, tetanoz toksoid asilari ile karistirilarak
Yapilan karma asidir. Asi 4 – 6 haftalik araliklarla 3 kez 1’er ml kas içine ilk yas içinde
yapilir, Bir yil sonra rapel doz yapilir.