YARA İZLERİ
advertisement
analiz YARA İZLERİ Prof. Dr. Eksal KARGI Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Anabilim Dalı Skar ya da diğer ismiyle nedbe dokusu normal yara iyileşme olayının bir sonucu olarak oluşur. Bir ameliyat yarası veya bir yaralanma ile oluşan kesi ne kadar dikkatli ve kuralına uygun şekilde onarılsa bile kalıcı bir iz daima oluşur. Plastik cerrahi uygulamaları ile bu izin kabul edilebilir, gizlenebilir veya daha az belirsiz olması sağlanabilir. İzsiz ameliyat veya estetik dikiş tekniği yoktur, lazerle de dikiş atılamaz. Estetik cerrahi girişimleri çoğu zaman izin azaltılması, dikkat çekmeyen göze batmayacak başka şekle sokulması veya mevcut izin gizlenebilir bir yere taşınmasını sağlar. Deri üzerinde yara izi olarak görünen doku, normal deri dokusu değil, iyileşme dokusudur. Deri üzerinde oluşan yaralar, yaralı bölgenin kendi orijinal dokusu, yani deri dokusu ile onarılmazlar, vücut tarafından oluşturulan iyileşme dokusu olarak adlandırılan özel bir onarım dokusu ile iyileşir. Yara izlerinin deri üzerinde, deriden farklı bir görünüm oluşturmasının nedeni de budur. maktan ve brozlaşmaktan kaçınmak erken dönemde gereklidir. Güneş koruyucu kremler kullanılmalıdır. Yaralanmalarda ilk müdahaleyi plastik cerrahın yaparsa yara izi daha iyi olacaktır. Ancak acil bir durumda bu çoğu zaman mümkün olamamaktadır. Bu gibi durumlarda müdahale sonrası dönemde pansuman ve yara iyileşmesi döneminde uygulanacak tedavi ve girişimler ile yara izini azaltmak mümkün olmaktadır. Skarların yok edilmesi mümkün değildir. Önerilen çeşitli krem ve bazı cihazların kullanımı, skarın dış görünümünde belli ölçüde düzelme sağlayabilir ancak hiçbir zaman yok edilemez. Bu amaçla estetik cerrahi ameliyatları, lazer, dermabrazyon, silikon pansuman, steroid enjeksiyonu gibi teknikler ve bazı ilaçlar kullanılır. Yara izlerini ameliyat ve ameliyat dışı yöntemlerle tamamen yok eden bir tedavi yoktur. Amaç sadece daha kabul edilebilir bir görünüm sağlamak olmalıdır. Ameliyat dışında önerilen yöntemler belki daha az belirgin olmasına yardımcı olabilir. Skar reviz- yonu plastik cerrahinin konusudur. Bu ameliyatın kararını vermeden önce ilk ameliyattan veya yaralanmadan sonra 6-12 ay beklenmesi önerilmektedir. Yara izinin giderilmesi için yapılan ameliyatlar genellikle lokal anestezi altında yapılır hastanın çoğunlukla aynı gün taburcu edilir. Ameliyat sonrası dönemde düzenli takip önemlidir. İlk 3 aylık dönemde yara izi daha belirgin ve kızarık, 6. ay ve sonrası dönemde ise bu izler ve şişlikleri yavaş yavaş iner ve belirsiz hale gelebilmektedir. Hangi nedenle oluşursa oluşsun meydana gelmiş hiçbir skar tamamen yok edilemez. Plastik Cerrahide skarların görüntüsü masaj, krem ve ameliyatla daha kabul edilebilir, daha az belirgin hale getirilebilir ya da örneğin saçlı deri gibi doğal anatomik bölgelerde gizlenebilir. Skarların oluşumunda yaranın boyutları ve derinliği, yaranın olduğu anatomik bölgenin kanlanması, kişinin deri kalınlığı ve rengi, skarın yönü gibi pek çok faktörün etkisi vardır. Anormal Yara İyileşmesi Keloid: Keloid abartılı yara iyileşmesi olayı olarak tanımlanabilir. Skar genellikle kalın, düzensiz ve yara kenarlarının dışına taşmış şekilde olur ve kaşıntılıdır. Çevre dokulara göre kırmızımsı ya da daha koyu renkli olabilir. Keloid vücüdun her yerinde oluşabilir, ancak çoğunlukla gövde ön yüzü, omuzlar, sırt ve kulak memesinde gelişir. Daha çok koyu tenli insanlarda ortaya çıkar. Bir anormal yara iyileşmesi tipi olan keloid steroid türü ilaçların yara içine enjeksiyonu ile tedavi edilir. Bazı olgularda küçülmesine neden olabilir. Bu tedavi yanıt vermezse skar dokusu ameliyatla çıkartılır yara tabaka tabaka dikilir. Hipertrofik skar: Keloide göre daha az abartılı bir yara iyileşmesi şeklidir. Keloidle karıştırılır. Hipertrofik skar, başlangıçtaki yara sınırlarının dışına taşmaması özelliği ile keloid’den ayrılır. Keloid’den farklı bir diğer özelliği de kendiliğinden uzun bir süre sonunda normal yara görünümüne ve sınırlarına dönmesidir. Diğer özellikler birbirine benzer. Yara iyileşmesi sonucu oluşacak izin kalitesi kişiden kişiye ve vücut bölgelerine göre farklılık gösterir. Bu nedenle izin ne şekilde sonuçlanacağını önceden kestirmek de mümkün değildir. Başlangıçta gergin ve düzensiz şekilde olabilir zamanla daha düzgün bir hal alır. Yine başlangıçta kızarık ve kabarık şekilde olan yara izleri 1 yıl içinde daha yumuşak ve soluk renkli hale dönüşürler. Deri rengi koyu olan hastalarda, gençlerde ve ayrıca omuzlar, üst kollar ve göğüs dekolte hattında oluşan yara izleri daha belirgin olmaktadır. Yara izleri uygun pansuman materyalleri, lokal uygulanan veya yara izi içerisine enjekte edilen ilaçlar ile daha belirsiz hale getirilmesi mümkün olmaktadır. Bir izin iyileşme dönemi sonunda kabul edilebilir ve en iyi durumda olması için o bölgeye masaj uygulanabilir. Yara izi ve güneş ışığı ilişkisi önemli bir konudur. Yara iyileşmesinin erken dönemlerinde güneşlenme skarlı alanlara zararlı etki yapar. Bu nedenle güneşte yan38 SAĞLIK ve İNSAN / ŞUBAT 2016 SAĞLIK ve İNSAN / ŞUBAT 2016 39
