Tam Metin

Nöropsikiyatri Arflivi, 2006; 43(1-4): 5-9
Anksiyetenin Efllik Etti¤i Geç Bafllang›çl›
Depresyonda Moklobemid Etkinli¤i: Bir
Aç›k Çal›flma
Sibel Çak›r*, Serap Batmaz*, Ifl›n Baral Kulaks›zo¤lu*
The Efficacy Of Moclobemide in Late Onset Depression
with Comorbid Anxiety: An Open Study
Amaç: Geriatrik depresyonun tedavisinde emniyetli ve etkin bir antidepresan ilaç seçiminde baz› zorluklar vard›r.
Bu çal›flmada bir reversible ve selektif monoamin oksidaz
A inhibitörü (MAO-A) olan moklobemid etkinli¤i ve tolerebilitesi anksiyetenin efllik etti¤i geç bafllang›çl› major depresyonu olan geriatrik hastalarda araflt›r›ld›.
Yöntem: DSM-IV kriterlerine göre, anksiyete semptomlar›n›n efllik etti¤i geç bafllang›çl› major depresyonu olan 16
hastan›n dahil edildi¤i 8 haftal›k aktif tedavi süresi ve 24
haftal›k sürdürüm dönemi olan bir aç›k etiketli çal›flma
planlanm›flt›r.
Bulgular: 8.haftada moklobemid etkinli¤i %75 olarak saptand›. 24 haftal›k sürdürüm boyunca relaps gözlenmedi,
ayr›ca anksiyete semptomlar› ve biliflsel bozulmada da belirgin düzelme saptand›.
Sonuç: Geç bafllang›çl› depresyonda moklobemidin güvenli ve etkin bir antidepresan oldu¤u ve de efllik eden
anksiyete semptomlar› üzerinde de etkin oldu¤u gösterilmifltir.
Anahtar sözcükler: geç bafllang›çl›, majör depresyon, anksiyete, moklobemid, Monoamin oksidaz A inhibitörü
Objective: The selection of safe and effective antidepressant treatment for late life depression with comorbid anxiety presents some difficulties. In this study, the safety and
effectiveness of a reversible and selective inhibitor of
monoamine oxidase-A (MAO-A) moclobemide was investigated in subjects with late onset depression and comorbid anxiety.
Method: Sixteen elderly patients who were diagnosed with
major depression according to DSM-IV, were treated with
moclobemide 8th week long active phase and 24th week
long continuation phase in an open label study.
Results: The effectiveness of the moclobemide on
depression was 75% at 8th week. There were no relapses
during the 24-week follow-up period. Significant improvement was also established in comorbid anxiety symptoms
and cognitive deteriorations.
Conclusion: Moclobemide was shown to be a safe, well
tolerated and effective antidepressant, which was also
effective treatment for comorbid anxiety symptoms in late
onset depression.
Key words: late onset, major depression, anxiety, moclobemide; monoamine oxidase-A inhibitor
* ‹stanbul Üniversitesi ‹stanbul T›p Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dal› Geropsikiyatri Birimi, Çapa- ‹stanbul
Yaz›flma Adresi: Dr. Sibel Çak›r
‹stanbul Üniversitesi ‹stanbul T›p Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dal› Geropsikiyatri Birimi, Çapa- ‹stanbul
e-posta: cakirsbl@iu.edu.tr
5
Girifl
Depresyon yafll› nüfusta s›k görülen bir problem oldu¤u halde ço¤u hasta tedavisiz kal›r.1,2 ‹leri yafl depresyonlar›n›n tan›s› ve farmakoterapisi yafla ba¤l› farmakodinamik, farmakokinetik de¤ifliklikler ve efllik eden
t›bbi problemlerin etkisi nedeniyle güçtür. Antidepresan ilaçlar›n antikolinerjik, kardiyotoksik ve sedatif yan
etkileri yafll› hastalarda bu ilaçlar›n tedavisinde daha
dikkatli ayarlamalar gerektirir.3,4
Moklobemid etkin ve iyi tolere edilen bir geri dönüfllü, seçici monoamin oksidaz A inhibitörü antidepresand›r. Hepatik yoldan oksidatif biyotransformasyon
yoluyla elimine edilir ve az miktarda ilaç etkileflimi
gösterir.5,6 Hepatotoksik ve amfetamin metabolitleri
yoktur.7,8 Mayersohn, absorbsiyon zaman›, plazma konsantrasyonu, klirens, yar›lanma ömrü, ve oral biyoyararlan›m aç›s›ndan moklobemid alan sa¤l›kl› gençler ve
yafll›lar aras›nda fark olmad›¤›n› göstermifltir.9 Benzeri
sonuçlar, yafll› ve genç hasta gruplar›n› alan di¤er çal›flmalarda da gösterilmifltir.10,11 Moklobemid seçiminin
baflka bir nedeni de güçlenmifl MAO aktivite hipotezi,
ve yafll›l›kta yükselmifl katekolamin seratonin katabolizmas›d›r.12-16 Bu nedenle baz› yazarlar, MAO inhibitörleri ile tedavi edilen yafll› hastalar›n depresyonun patofizyolojisinden sorumlu nörotransmiter eksikli¤ini
karfl›layabileceklerini ileri sürmüfllerdir.17-20 Klinik uygulamada moklobemidin seçici ve geridönüfllü özellikleri hipertansif krize neden olmaz.21 Bu nedenle moklobemid klasik ve güvenli bir antidepresand›r. Hemen
tüm metaanaliz çal›flmalar› ve karfl›laflt›rmal› çal›flmalar
depresyon tedavisinde bu ilac›n plasebodan etkin ve trisiklik antidepresanlar kadar ya da SSRI’ lar kadar etkin
oldu¤unu göstermektedir.22 Distimi, retarde depresyon
ve depresyonun di¤er alt tiplerinde de moklobemidin
di¤er antidepresanlar kadar etkili oldu¤u hakk›nda yeterli say›da araflt›rma olmas›na ra¤men yafll›l›k dönemi
depresyonlar› ve demansta depresyonda moklobemid
etkinli¤i hakk›nda k›s›tl› say›da çal›flma vard›r.22-24 Baz›
çal›flmalar moklobemidin psikomotor performans ve
kognisyonu güçlendirici etkilerini göstermifllerdir.5,25-30
Moklobemidin yafll›l›k depresyonlar›ndaki etkinli¤i,
avantaj ve dezavantajlar› araflt›rma gerektirir bir konumda kalm›flt›r. Bu araflt›rma, DSM-IV kriterlerine
göre majör depresif episode tan›s› alan geriatrik hastalarda moklobemidin depresyon ve anksiyete semptomlar› üzerine etkinli¤i ve güvenilirli¤ini araflt›rmay›
amaçlam›flt›r.
6
Yöntem
‹stanbul T›p Fakültesi, Geropsikiyatri biriminde 8
haftal›k aktif tedavisüresi, 24 haftaya kadar sürdürüm
olan, prospektif aç›k etiketli çal›flma planlanm›flt›r.
Hasta Grubu
60 yafl üzerinde psikotik olmayan majör depresif
epizod tan›s› (DSM IV) alan 16 poliklinik hastas› çal›flmaya dahil oldu. Karaci¤er ve böbrek fonksiyon bozuklu¤u gibi efllik eden ciddi dahili ve demansiyel sorunlar› olan hastalar dahil edilmedi. Demans ve belirgin biliflsel bozukluklar nöropsikiyatrik de¤erlendirme ile
d›flland›. Çal›flmada hasta ve yak›nlar›ndan bilgilendirilmifl onam ve yerel etik kurul izinleri sa¤land›.
Tedavi
Bafllang›ç de¤erlendirmesinde son dört haftad›r hastalar›n herhangi bir psikotrop tedavi alt›nda olmad›¤›
netlefltirildikten sonra moklobemid 150 mg/g baflland›,
iyi tolere eden hastalarda 2. haftada hedef doz olan 450
mg/g’e ç›k›ld›. 4-6. haftada ilaca k›smi yan›t veren ya
da yan›ts›z hastalarda doz 600 mg/g’e, 8. haftada ise
750 mg/g’e ç›k›ld›. Bu dozda yan›t al›namayan hastalar
ilaca yan›ts›z kabul edildi ve çal›flmadan ç›kar›ld›, aktif
tedavi sürecine yan›t veren hastalarda bu doz ile 24 haftal›k sürdürüm tedavisine geçildi.
De¤erlendirme
Tedavi etkinli¤i temel olarak Hamilton Depresiyon
Dercelendirme Ölçe¤i 31 (HDDÖ), Geriatrik Depresiyon Derecelendirme Ölçe¤i32 (GDÖ), Klinik Global
‹zlenim Ölçe¤i 33 (KG‹) ile de¤erlendirildi, anksiyete
semptomlar› için Beck Anksiyete Ölçe¤i 34 (BAÖ) kullan›ld›. Çal›flmaya al›nan hastalar, bafllang›ç vizitinde,
özellikle yan etkiler aç›s›ndan yaln›zca birinci haftada
telefon viziti ile, sonra 8. haftaya kadar her iki haftada
bir de¤erlendirildi. Biliflsel fonksiyonlar K›sa Ak›l Muayenesi Testi 35 (KAMT) ile ile de¤erlendirildi.
Psikiyatrik muayene, hastalardan ve hasta yak›nlar›ndan gelen güvenilir bilgiler klinik de¤erlendirmede
kullan›ld›. Vizitlerde semptomlar›n, yan etkilerin de¤erlendirmesi, derecelendirme ölçeklerinin uygulanmas› ve antidepresan dozlar›n›n ayarlanmas› yap›ld›. Yan
etkilerle ilgili spontan yak›nmalar kaydedildi. Yan etkilerin, tür, süre ve fliddeti (hafif, orta, a¤›r) saptand›.
Nöropsikiyatri Arflivi, Cilt 43, Say› 1-4, 2006
Aktif tedavi döneminin sekizinci haftas›nda HDDÖ
puanlar› % 50’den daha fazla azalma olanlar tedaviye
yan›t vermifl olarak kabul edildi.
‹statistiksel Analiz
Etkinlik ölçümlerinin istatistiksel analizleri, HADDÖ, BAÖ, GDÖ, KG‹-fliddet ve KAMT tekrarlayan
varyans analizleri ile 1. gün, 28.gün ve 56. günde yap›ld›. Hastalar›n remisyonu sürdürüp sürdüremedi¤i alt›nc› ayda kontrol edildi.
Bulgular
Çal›flmaya psikotik olmayan geç bafllang›çl› 16 majör depresif bozukluk tan›s› alan hasta kat›ld›. Ortalama
yafl 68.06 (+6.25) (60-80 yafl aral›¤›nda) idi. Hastalar›n
14’ü kad›nd› (%87.5). Hastalar›n tümü ilk depresyonunu 60 yafl›n üzerinde yaflam›flt›. 9 hasta 60 yafl›ndan
sonra birden çok, 7 hasta ise bir kez depresif epizod yaflam›flt›. Ayr›ca 6 hasta distimik bozukluk tan›s› almaktayd›. 13 hastada birden fazla fiziksel bir hastal›k vard›
(hipertansiyon, diabetes mellitus, Parkinson hastal›¤›,
osteoporoz).
Bafllang›ç vizitinde ortama HDDÖ puan›
22.06(+6.2), GDÖ puan› 18.62(+4.2) KG‹ 4.22 (+1.0),
BAÖ 15.37 (+9.3) , KAMT 24.6 (+2.4) idi (Tablo 1).
Bu ölçek puanlar› tedavinin 4. haftas›nda azalmaya bafllad›. Varyans analizi ile bafllang›ç ve 4. hafta ve bafllang›ç ve 8.hafta aras›ndaki farkl›l›klar de¤erlendirildi. Sadece HDDÖ’inde de¤il, GDÖ ve KG‹ ölçe¤inde de belirgin azalma oldu¤u saptand›. Anksiyete semptomlar›nda da benzeri azalma saptand›. 4. haftada ortalama
HDDÖ 14.38 +3.4 ve p de¤eri bafllang›ç ve 4. hafta için
<0.0014 idi. Tüm klinik izlem ölçütleri moklobemid tedavisinin 8 .haftas›nda düflmeye devam etmekteydi ; ortalama HDDÖ 9.69+2.8 , GDÖ 7.41 +2.0, KG‹-fliddet
1.84+0.4 ve BADÖ 6.76+2.6 idi. Bafllang›ç viziti ve 8
hafta aras›nda tüm klinik izlem de¤iflkenleri için p de¤erleri <0.001 idi. Aktif tedavi süresinin 4 .haftas›nda
yan›t oran› %50, 8. haftada %75 idi. Remisyon oran› ise
4.haftada %28.5, 8. haftada %50 idi.
Tablo 1: HDDÖ, GDÖ, BAÖ, ve KG‹ ölçümleri
HAMD-17 (ort + SD)
GDÖ
BAÖ
KG‹
Bafllangݍ
4.hafta
8.hafta
22.06 +6.2
18.62 +4.2
15.37+9.3
4.22+1.0
14.38+3.4
9.85+3.6
8.5+4.2
2.35+0.6
9.69 + 2.8
7.41(+ 2.0
6.76+2.6
1.84+0.4
Nöropsikiyatri Arflivi, Cilt 43, Say› 1-4, 2006
KAMT 8. haftada 25.8 (+2.8) , 6 ayda 27.02 (+ 2.0)
ve p<0.005 idi.
Çal›flma süresince iki hastada çal›flmada kalamad›.
Bunlardan biri tedavinin ilk 2 haftas›nda bafla¤r›s› ve
di¤er hastada antihipertansif ilaç gerektirmeyen hafif
derecede hipertansiyon yaflam›flt› ve bu hastalar çal›flmadan ç›kar›ld›. 8. haftada iki hasta tedaviye yan›ts›zd›. Bu hastalar ayr›ca distimik bozukluk tan›s›n› da almaktayd›. Tedaviye yan›t veren hastalar›n 11’i 24 haftal›k izlem süresini tamamlad›. Bu süre içinde tedaviye
yan›t al›nan ilaç dozunu almay› sürdürdüler ve relaps
gözlenmedi. 6 hasta 450 mg/gün moklobemide yan›t
vermedi ve 4. haftada doz 600 mg/gün’e yükseltildi.
6.haftada ise bu hastalar›n ikisi 750 mg/gün moklobemid gerektirdi. Hastalarda biliflsel fonksiyonlar 8.haftada düzelmeye bafllad› ve bu iyilik hali 24.haftada sürdü.
Çal›flma boyunca 8 hasta (%50) , hafif düzeyde yan
etkiler yaflad›. En s›k yan etki bafla¤r›s› (n=4), insomnia
(n=3), somnolans (n=3) ve bafl dönmesi (n=2) idi.
Tart›flma
‹lk geri dönüfllü MAO-A inhibitörü moklobemidin
majör depresyonu olan yafll› hastalar taraf›ndan iyi tolere edildi¤i görülen bu çal›flman›n sonucu daha önceki
çal›flmalar›n sonuçlar› ile uyumludur.1 Terapötik dozlarda moklobemid belirgin psikomotor performans ve
biliflsel ifllevler ya da kardiyovasküler system üzerine
üzerine negative etki göstermez. Antikolinerjik ve antihistaminik yan etkilerin ihmal edilebilirli¤i, moklobemidin yafll› hastalar›n tedavisinde iyi tolere edilmesine
neden olur. Hastalar›n yar›s› hafif fliddette bafla¤r›s›, insomnia, somnolans, ve bafl dönmesi gibi yan etkiler
gösterdiler. Bu bulgu literatürle uyumlu idi.36-39 Literatürde terapötik dozlarda ciddi yan etki bildirilmemifltir.
Bafl dönmesi, bulant› ve insomnia ise baz› çal›flmalarda
bildirilen yan etkilerdir.22 Sadece iki hasta çal›flmadan
hafif derecede yan etki nedeniyle düflmüfltür. Ayr›ca
hastalar›n hiç biri SSRI’lar ve di¤er antidepresan ilaçlarda s›k görülebilen gastrointestinal ve cinsel disfonksiyon yan etkileri bildirmediler.
Bu araflt›rmada moklobemidin klinik etkinli¤i literatürde daha önce bildirilen çal›flmalardaki kadar iyi
ç›km›flt›r.27,38-41. Sadece bir çal›flma yafll› depresif hastalarda moklobemid etkinli¤ini plasebodan farks›z bulmufltur.42 Fakat ortalama doz daha düflük dozda (400
mg/gün) kalm›fl ve ilaç yan›t› için yeterli süre beklen7
memifltir. Bu çal›flmada ise hastalar›n %71.4’ü tedaviye
yan›t vermifltir. 8 haftan›n sonunda hem HDDÖ hem de
KG‹-fliddet ölçeklerinde belirgin de¤ifliklik saptanm›flt›r. Bu yüksek yan›t düzeyi ilaca yan›ts›z hatalarda yüksek doza ç›k›lmas› ve aktif tedavi süresinin Nair’in çal›flmas›ndan daha uzun süre olmas› ile ilgili olabilir. Remisyon oranlar›n›n 4. ve 8. haftada giderek artt›¤› saptanm›flt›r. Bu bulgu Georgotos’›n yafll› hastalarda remisyona ulaflmak için gereken sürenin daha uzun olmas› bulgusu ile uyumludur.43 Ayr›ca hastalar›n hepsi relaps göstermeden 6 ay boyunca iyi kalm›fllard›r.
5.
Muller DJ, Schulze TG, Macciardi F, Ohlraun S, Gross MM,
Scherk H, Neidt H, Syagailo YV, Grassle M, Nothen MM,
Maier W, Lesch KP, Rietschel M. Moclobemide response in
depressed patients: association study with a functional polymorphism in the monoamine oxidase A promoter.
Pharmacopsychiatry 2002; 35: 157-8.
6.
Tolksdorf W, Prag H, Vorwold M, Amberger M. The action of
flumazenil in combination with fentanyl on spontaneous respiration. Anaesthesist 1992; 41: 391-5.
7.
Mayersohn, M. Guentert, T. W. Clinical Pharmacokinetics of
the Monoamine Oxidase-A Inhibitor Moclobemide. Clin
Pharmacokinet 1995; 29: 292-332.
8.
Schlappi B. The lack of hepatotoxicity in the rat with the new
and reversible MAO-A inhibitor moclobemide in contrast to
iproniazid. Arzneimittelforschung 1985; 35: 800-3.
Bu araflt›rmada geriatrik depresyonda uzun süreli
moklobemid tedavisi ile iyi klinik yan›t al›nm›flt›r. Literatürde geriatrik depresyonda uzun süreli moklobemid
etkinli¤i ile ilgili çal›flma nadir olup, iyi yan›t etkinli¤i
gösterilmifltir.44
9.
Mayersohn M. Drug absorption. J Clin Pharmacol 1987; 27:
634-8.
Yafll› depresif hastalar›n yar›s›n›n anksiyete efltan›s›n›n oldu¤u, anksiyete hastalar›n›n da %25’inde majör
depresyon oldu¤u bilinmektedir.45 Bu araflt›rmada literatürle uyumlu olarak moklobemid tedavisine anksiyete semptomlar›n›n da belirgin olarak düzeldi¤i görülmüfltür.46,47 Hastalar›n biliflsel ifllevleri düzelmifl ve hiç
bir hastada biliflsel bozulma görülmemifltir.
11. Mcguire K, Pereira A, Tiller J. Moclobemide pharmacokinetics
in depressed patients: Lack of age effect. Hum
Psychopharmacol 1991; 6: 249-252.
Bütün aç›k çal›flmalarda olan sorular ve küçük örneklem grubu bu araflt›rman›n zay›f yönleridir fakat sonuçlar literatürle uyumludur.
Sonuç olarak bu aç›k çal›flma moklobemidin, anksiyetenin efllik etti¤i geç bafllang›çl› depresyonun tedavisinde iyi tolere edilen, etkili ve etkinli¤i uzun dönemde
de süren bir antidepresan oldu¤unu göstermektedir. Tedavisi zor olan geç bafllang›çl› geriatrik depresyonlarda
hala iyi bir seçenek olan moklobemidin etkileri çift kör
çal›flmalarda da araflt›r›lmal›d›r.
Kaynaklar
1.
2.
3.
4.
8
Copeland JR, Dewey ME, Wood N, Searle R, Davidson IA,
McWilliam C. Range of mental illness among the elderly in the
community. Prevalence in Liverpool using the GMS-AGECAT
package. Br J Psychiatry 1987; 150: 815-23.
Gurland BJ, Katz S, Chen J. Index of affective suffering.
Linking a classification of depressed mood to impairment in
quality of life. Am J Geriatr Psychiatry 1997; 5: 192-210.
Koenig HG, Cohen HJ, Blazer DG, Krishnan KR, Sibert TE.
Profile of depressive symptoms in younger and older medical
inpatients with major depression. J Am Geriatr Soc 1993; 41:
1169-76.
Volz HP, Gleiter CH. Monoamine oxidase inhibitors. A perspective on their use in the elderly. Drugs Aging 1998; 13: 34155.
10. Stoeckel K, Pfefen JP, Mayersohn M, Schoerlin MP, Andressen
C, Ohnhaus EE, Frey F, Guentert TW. Absorption and disposition of moclobemide in patients with advanced age or reduced
liver or kidney function. Acta Psychiatr Scand Suppl 1990; 360:
94-7.
12. Robinson DS. Changes in monoamine oxidase and monoamines
with human development and aging. Fed Proc 1975; 34: 103-7.
13. Robinson DS, Nies A. Genetics of monoamine oxidase. Mod
Probl Pharmacopsychiatry 1975; 10: 57-64.
14. Fowler CJ, von Knorring L, Oreland L. Platelet monoamine oxidase activity in sensation seekers. Psychiatry Res 1980; 3: 2739.
15. Bunney WE Jr, Garland BL. A second generation catecholamine hypothesis. Pharmacopsychiatria 1982; 15: 111-5.
16. Oreland L, Johansson F, Ekstedt J. Dose regimen of deprenyl
(selegiline) and platelet MAO activities. Acta Neurol Scand
Suppl. 1983; 95: 87-9.
17. Post RM, Kotin J, Goodwin FK. Effects of sleep deprivation on
mood and central amine metabolism in depressed patients. Arch
Gen Psychiatry 1976; 33: 627–32.
18. Halaris A. Antidepressant drug therapy in the elderly: enhancing safety and compliance. Int J Psychiatry Med 1986-1987; 16:
1-19.
19. Piletz JE, Halaris A, Saran A, Marler M. Elevated 3H-paraaminoclonidine binding to platelet purified plasma membranes
from depressed patients. Neuropsychopharmacology 1990; 3:
201-10.
20. Ashford JW, Ford CV. Use of MAO inhibitors in elderly
patients. Am J Psychiatry 1979; 136: 1466-7.
21. Yamada M, Yasuhara H. Clinical pharmacology of MAO
inhibitors: safety and future. Neurotoxicology 2004; 25: 215-21.
22. Bonnet U. Moclobemide: therapeutic use and clinical studies.
CNS Drug Rev 2003; 9: 97-140.
23. Katona C, Livingston G. How well do antidepressants work in
older people? A systematic review of Number Needed to Treat.
J Affect Disord 2002; 69: 47-52.
24. Adler G. Psychopharmacotherapy in advanced age Internist.
Berl 2003; 44: 936-42.
25. Jauch R, Griesser E, Oesterhelt G, Arnold W, Meister W,
Ziegler WH, Guentert TW (1990): Biotransformations of
moclobemide in humans. Acta Psychiatr Scand 80 (Suppl 360):
87-90.
Nöropsikiyatri Arflivi, Cilt 43, Say› 1-4, 2006
26. Tiller JW. Antidepressants, alcohol and psychomotor performance. Acta Psychiatr Scand Suppl 1990; 360: 13-7.
W. Moclobemide, imipramine and placebo in the treatment of
major depression. Acta Psychiatr Scand Suppl 1990; 360: 57-8.
27. Pancheri P, Delle Chiaie R, Donnini M, Seripa S, Gambino C,
Vicario E, Trillo L. Effects of moclobemide on depressive
symptoms and cognitive performance in a geriatric population:
a controlled comparative study versus imipramine. Clin
Neuropharmacol 1994; 17 Suppl 1: S58-73.
39. Bakish D, Bradwejn J, Nair N, McClure J, Remick R, Bulger L.
A comparison of moclobemide, amitriptyline and placebo in
depression: a Canadian multicentre study. Psychopharmacology
(Berl) 1992; 106: 98-101.
28. Postma, J. U. & Vranesic, D. Moclobemide in the treatment of
depression in demented geriatric patients. Acta Therapeutica
1985; 11: 1–4.
40. Fitton A, Faulds D, Goa KL. Moclobemide. A review of its
pharmacological properties and therapeutic use in depressive illness. Drugs 1992; 43: 561-96.
29. Wesnes KA, Simpson PM, Christmas L, Anand R, McClelland
GR. The effects of moclobemide on cognition. J Neural Transm
Suppl. 1989; 28: 91-102.
41. Angst J, Stabl M. Efficacy of moclobemide in different patient
groups: a meta-analysis of studies. Psychopharmacology (Berl)
1992; 106: 109-13.
30. Allain H, Lieury A, Brunet-Bourgin F, Mirabaud C, Trebon P,
Le Coz F, Gandon JM. Antidepressants and cognition: comparative effects of moclobemide, viloxazine and maprotiline.
Psychopharmacology (Berl) 1992; 106 Suppl: S56-61.
42. Nair NP, Amin M, Holm P, Katona C, Klitgaard N, Ng Ying
Kin NM, Kragh-Sorensen P, Kuhn H, Leek CA, Stage KB.
Moclobemide and nortriptyline in elderly depressed patients. A
randomized, multicentre trial against placebo. J Affect Disord
1995; 33(1): 1-9.
31. Hamilton M. A rating scale for depression. J NeurolNeurosurg
Psychiatry 1960; 23: 56-62.
32. Yesavage JA, Brink TL, Rose TI ve ark. Development and validation of a geriatric depression screening scale: a preliminary
report. J Psychiatric Research 1983; 17: 37-49.
33. Guy W. Clinical Global Impressions: ECDEU Assessment
Manual for Pharmacology, revised edition. Rockville, MD:
National Institute of Mental Health, Dept. of Health, Education
and Welfare Publication (ADM) 1976: 218-22.
34. Beck AT, Epstein N, Brown G ve ark. An inventory for measuring clinical anxiety: Psychometric properties. J Consult Clin
Psychol 1988; 56: 893-7.
35. Folstein MF, Folstein SE, McHugh PR. Mini-Mental- State: a
practical method for grading the cognitive state of patients for
the clinician. J Psychiatr Res 1975; 12: 189- 98.
36. Roth M, Mountjoy CQ, Amrein R. Moclobemide in elderly
patients with cognitive decline and depression: an international
double-blind, placebo-controlled trial. Br J Psychiatry 1996;
168: 149-57.
37. Baldwin D, Rudge S. Moclobemide: a reversible inhibitor of
monoamine oxidase type A. Br J Hosp Med 1993; 49: 497-9.
38. Versiani M, Nardi AE, Mundim FD, Alves A, Schmid-Burgk
Nöropsikiyatri Arflivi, Cilt 43, Say› 1-4, 2006
43. GeorgotosA, McCure RE, Hapworth W, Friedman E, Kim
OM,Welkowitz J, and others. Comparative efficacy and safety
of MAOIs versus TCAs in treating depression in the elderly.
Biol Psychiatry 1986; 21: 1155–66.
44. Gagiano CA, Muller FG, Berk M, Joubert PM, Brown RG,
Schall R. Moclobemide twice daily in the treatment of major
depressive episode: a double-blind, multicenter comparison
with different three times daily dosage schedules. J Clin
Psychopharmacol 1995; 15(4 Suppl 2): 4-9.
45. Beekman AT, de Beurs E, van Balkom AJ, Deeg DJ, van Dyck
R, van Tilburg W. Anxiety and depression in later life: Cooccurrence and communality of risk factors. Am J Psychiatry
2000; 157: 89-95.
46. Delini-Stula A, Mikkelsen H, Angst J. Therapeutic efficacy of
antidepressants in agitated anxious depression—a meta-analysis
of moclobemide studies. J Affect Disord 1995; 35: 21-30.
47. Pini S, Amador XF, Dell'Osso L, Baldini Rossi N, Cassano P,
Savino M, Cassano GB. Treatment of depression with comorbid
anxiety disorders: differential efficacy of paroxetine versus
moclobemide. Int Clin Psychopharmacol 2003; 18: 15-21.
9